AN T-IONMHAS AGUS AN NEAMHNUID.
(MATA, xiii. 44-46.)

THA againn an so dà chosamhlachd ghoirid a tha teagasg nam fìrinnean ceudna, ach le dealachadh ann am puincean. Seallamaid an toiseach ris na fìrinnean a tha coitchionn eadar na dhà; agus a rìs beachdaichidh sinn air na h-eadar-dhealaichidhean. Tha na cosamhlachdan a’ teagasg dhuinn trì nithean: Luachmhorachd rioghachd néimh innte fhéin; an luach a dh’fheumas daoine a thoirt seachad air a son; agus an sealbh a tha iad mar sin a’ faotainn oirre—luachmhorachd, luach-ceannach, coir-sheilbh, na rioghachd.

Luachmhorachd rioghachd néimh innte fhéin.

Tha i cosmhuil ri ionmhas falaichte agus ri neamhnuid mhaisich. Tha samhladh so an ionmhais a’ tachairt oirnn ann an iomadh àite dhe na Sgriobturan. Tha e air a ràdh mu ghliocas ann an leabhar nan Gnàth-fhacal (caib., ii. 4-5) , “Ma dh’iarras tu i mar airgiod, agus ma rannsaicheas tu air a son mar air son ionmhasan falaichte: an sin tuigidh tu eagal an Tighearna,

agus gheibh thu eòlas Dhé.” B’ e Gliocas Criosd, mu ’m bheil Pòl ag ràdh anns an litir a dh’ionnsuidh nan Colosianach (caib., ii. 3), “Anns am bheil uile ionmhas a’ ghliocais agus an eòlais falaichte.” Tha an t-Abstol ceudna a’ labhairt gu tric mu shaoibhreas Dhé agus Chriosd: “Dia a tha saoibhir ann an tròcair” (Eph., ii. 4), “saoibhreas ro-phailt a ghràis” (ii. 7), “saoibhreas a ghlòire” (i. 18; Phil., iv. 19; Col., i. 27), “saoibhreas a mhaitheis, agus fhoighidinn, agus fhad-fhulangais” (Rom., ii. 4), “saoibhreas Chriosd nach faodar a rannsachadh” (Eph., iii. 8), agus mar sin air adhairt. So an t-ionmhas: na tha aig Dia air son dhaoine ann an Criosd. So an t-ionmhas mu ’m bheil an Salmadair ag radh, “Cia mòr do mhaitheas a thaisg thu dhaibh-san d’an eagal thu!” (Salm, xxxi. 19). Tha an t-ionmhas so taisgte anns a’ Bhiobull, mar a thuirt an Slànuighear ris na h-Iudhaich, “Rannsaichibh na Sgriobturan … ’s iad sin a tha toirt fianuis mu mo thimchioll-sa” (Eoin, v. 39), ach gu h-àraidh ann an Criosd e fhéin, mar a chunnaic sinn a cheana (Col., ii. 3), “Oir b’e deagh thoil an Athar gu’n còmhnuicheadh gach uile iomlanachd annsan” (Col., i. 19).

Tha an fhirinn cheudna air a cumail a mach le samhladh na neamhnuid. B’ i an neamhnuid an seud bu luachmhoire ri linn ar Slànuighear a bhi air an talamh. Tha an daoimean air a

h-àite a ghabhail anns an là sam bheil sinne beò. Tha rìs an samhladh ceudna gu tric air a chleachdadh, gu h-àraidh anns an t-Seann Tiomnadh. Tha Iob ag radh mu ghliocas. “Air coireal no neamhnuidean cha luaidhear; oir tha luach gliocais os cionn nan clach as uaisle” (Iob, xxviii. 18). “Is luachmhoire i na na seudan” (Gnàth-fhacal, iii. 15). “Is fearr gliocas na na clachan-luachmhor” (Gnàth-fhacal, viii. 11). Tha aon neamhnuid a mhàin air a h-ainmeachadh gu bhi toirt a mach na fìrinn gu ’m bheil rioghachd Dhé agus a beannachdan air thoiseach air na h-uile maith eile gun choimeas ann, ceart mar a tha an Salmadair ag radh, “Aon nì do mhiannaich mi bho Dhia” (Salm, xxvii. 4); no mar a tha Pòl ag ràdh, “Aon nì tha mi a’ deanamh” (Phil., iii. 13); no mar a tha an Slànuighear fhéin ag radh, “Tha aon ni feumail” (Lucas, x. 42). So an nì, ma tha, a tha air a theagasg, luachmhoireachd rioghachd néimh innte fhéin, eadhon Dia fhéin a bhi aig an anam mar a chuibhrionn,

“Cuibhrionn mo chup is m’oighreachd, Dia:
’S tu sheasas dhomh mo chrann.
An àitibh aoibhneach thuit mo lion:
’S leam oighreachd bhreagha nach gann.”
SALM, xvi. 5.

Luach-ceannach na rioghachd,

no ciod is fhiach a thoirt seachad air a son a chum a cosnadh. Anns na cosamhlachdan reic

an dithis na bha aca gu léir—mheas a’ cheud fhear gu’m b’fhearr an t-ionmhas air ’n a thuit e na na bha aige anns an t-saoghal air fad; agus an ceannaiche, a dh’aindeon na bha aige de neamhnuidean luachmhor air an ceannach a cheana, mheas e gu’m b’fhiach an aon neamhnuid so air an d’amais e, cha ’n e mhàin na bha aige de neamhnuidean, ach na bha aige anns an t-saoghal gu léir, agus dh’fhalbh esan cuideachd agus reic e na bha aige. Sin agaibh malairt rioghachd néimh—call nan uile nithean eile gus a cosnadh. Tha an reic a tha ’n so a’ cumail a mach dhuinn an luach a dh’fheumas sinne a chur air beannachdan spioradail rioghachd Dhé. So agaibh brìgh na ceisde sin a chuir Criosd aon uair, agus dh’a nach d’thugadh freagradh fhathast, “Ciod an tairbhe a tha ann do dhuine, ged a choisneadh e an saoghal uile, agus anam féin a chall? No ciod i mhalairt a bheir duine air son anama?” (Math, xvi. 26).

Feumaidh reic agus ceannach a bhi ann. Feumaidh daoine an roghainn a dheanamh eadar Criosd agus an saoghal. Cha ’n urrainn iad a thaobh rioghachd Dhé cleas nan drobhairean o shean a dheanamh, agus na tha eatorra fhéin agus Criosd a roinn. Cha dean Criosd bargan sam bith dhe ’n t-seòrsa sin—feumaidh e a phrìs fhéin fhaotainn airneo cha toir e seachad an rioghachd. So mar a fhuair Pòl cùisean, ach

cha do stad e an imcheisd. “Ach na nithean,” ars’ esan “a bha ’n am buannachd dhomh, mheas mi iad sin ’n an call air son Chriosd” (Phil., iii. 7). Agus bhuanaich e dhe’n inntinn sin a dh’aindeon na dh’fhuiling e, agus e nis ’n a phriosonach ’s an Roimh, ceangailte ri saighdear le slabhraidh, agus am bàs a’ bagradh air a’ h-uile là. “Seadh gun amharus, agus tha mi a’ meas nan uile nithean ’n an call air son ro-oirdhearcais eòlais Iosa Criosd mo Thighearna: air son an d’fhuiling mi call nan uile nithean, agus tha mi a’ meas gur aolach iad chum gu’n coisninn Criosd” (Phil., iii. 8). Sin agaibh fear a “reic na bha aige uile, agus a cheannaich an rioghachd.” B’ e Maois fear eile dhiubh sin, mu ’m bheil e air a chur sios gu ’n “dhiult e a bhi air a ghairm ’n a mhac do nighinn Pharaoh; a’ roghnachadh àmhghair fhulang maille ri sluagh Dhé, roimh shòlas a’ pheacaidh a mhealtuinn ré seal: a’ meas gu’m bu mhò an saoibhreas masladh Chriosd na ionmhas na h-Eiphit: oir bha sùil aige ris an luach-saoithreach” (Eabh., xi. 25-26).

Cha b’ e so an roghainn a rinn an t-uachdran òg aig an robh mòran saoibhreis. An uair a thuirt Iosa ris, “Reic, na h-uile nithean a tha agad, agus thig agus lean mise,” dh’fhalbh e gu tùirseach—bha an luach-ceannach ro dhaor leis. Cha do chuir e uidhir a mheas air an rioghachd

agus gu ’n toireadh e suas na h-uile nithean a bha aige air a son. B’fhearr leis leantuinn ri chuid saoibhreis shaoghalta na sealbh a bhi aige air rioghachd Dhé—b’ fhearr leis an saoghal na Criosd. Nach e rinn an roghainn amaideach? Cha chall dha-rìreadh do neach air bith Criosd a roghnachadh agus a leantuinn, ach is buannachd shiorruidh dha sin. “Oir dhomhsa,” arsa Pòl, “a bhi beò is e sin Criosd, agus bàs fhaotainn is buannachd dhomh so” (Phil., i. 21).

Ach mu ’s dealaich sinn ris a’ phuinc so, facal bho ’n so air luach a’ Bhiobuill mar am fearann anns am bheil saoibhreas Chriosd falaichte. Ciod e am meas bu chòir daoine a chur air a’ Bhiobull? Gheibhtear Biobull a nis air sgillinn no dhà, ach bha uair ann gur gann a gheibhteadh Biobull idir, ach le mòr-shaoithir, agus air mòr-phrìs. Is cuimhne leam-sa an t-Urramach Calum MacRisnidh, a bha ’s an Rudha, an Leòdhus, a bhi ’g innse mar a chaidh e fhéin, an uair a bha e ’n a ghille òg, a dh’aon ghnothuich dh’an Eilean Sgitheanach a dh’iarraidh Biobuill, a chionn ’s nach robh aon r’a fhaotainn an Eilean Leòdhuis. Dearbhaidh am meas a tha sinn a’ cur air leabhar Dhé am meas a tha sinn a’ cur air Criosd, agus air nithean rioghachd Dhé. Eadar cho iosal ’s a tha prìs a’ Bhiobuill, agus na tha de sgoil aig daoine an diugh, cha ’n ’eil leisgeul

aig neach sam bith a bhi gun Bhiobull, no a bhi a’ dearmad a bhi ’g a leughadh, agus ’g a rannsachadh.

Sealbh na Rioghachd.

Am fear a cheannaich am fearann, bu leis fhéin e tuilleadh leis na bha ann. Am fear a cheannaich a’ neamhnuid bu leis fhéin i agus cha robh a chridhe aig neach a toirt uaithe. Fhuair iad le chéile còir chinnteach, sheasmhach, air an ni a cheannaich iad le luach. So a’ cheud ni a tha sruthadh bho neach a bhi a’ meas nan uile nithean ’n an call air son Chriosd, agus a bhi ’g a thoirt fhéin suas gu buileach dha—tha Criosd agus a shaoibhreas uile air an deanamh cinnteach dha, tha e a’ faotainn làn-sheilbh ann an rioghachd néimh agus ’n a beannachdan. Cha d’fhuair neach sam bith a riamh, agus cha ’n fhaigh, fior chall le bhi deanamh roghainn de Chriosd agus a sheirbhis. Chi Criosd mu’n sin. “Bheir mi a’ bheatha mhaireannach dhaibh; agus cha sgriosar iad am feasd, ni mo a spionas neach air bith as mo làimh iad” (Eoin, x. 28). Ach cha ’n e sin a mhàin, ach gheibh iad air uairibh, eadhon anns a’ bheatha so, tuilleadh agus na chaill iad air a sgàth. “Gu deimhin, deimhin, tha mi ag radh ribh,” tha e ag radh, “nach ’eil neach sam bith a dh’fhàg, tigh no bràithrean, no peathraichean, no athair,

no màthair, no bean-phòsda, no clann, no fearann, air mo shon-sa, agus air son an t-soisgeil, nach faigh a’ cheud uiread ’s an aimsir so féin, tighean, agus bràithrean, agus peathraichean, agus màthraichean, agus clann, agus fearrann, maille ri geur-leanmhuinn; agus anns an t-saoghal a tha ri teachd a’ bheatha mhaireannach” (Marc., x. 29-30). Ma tha thu ag iarraidh do chòir an Criosd a dheanamh cinnteach, cha ’n e mhàin thoir thu fhéin dha, ach mar an ceudna bi ullamh gu fulang air a shon. “Ma dh’fhuilingeas sinn righichidh sinn mar an ceudna maille ris” (2 Tim., ii. 12). Fhaic sibh Pòl, a dh’fhuiling call nan uile nithean air a shon, an ni a tha e ag ràdh faisg air crìch a thuruis, “Chòmhraig mi an deagh chòmhrag, chriochnaich mi mo thurus, ghleidh mi an creidimh, o so a mach taisgear fa mo chomhair crùn fireantachd, a bheir an Tighearna, am breitheamh cothromach dhomh ’s an là ud: agus cha’n ann dhòmhsa a mhàin, ach dhaibh-san uile mar an ceudna, leis an ionmhuinn a theachd-san” (2 Tim., iv. 7-8) . “Ma ’s e ’s gu’m fuiling sinn maille ris, glòraichear sinn maille ris mar an ceudna” (Rom., viii. 17). Aleluia! nach ann againn a tha an oighreachd!

Cha ’n e sin a mhàin, ach bheir e dearbhadh dhuinn ’n ar cridheachaibh air a dheagh-ghean fhéin. Tha cuimhne agaibh an nì a thachair

dh’an duine a rugadh dall ach a fhuair a fhradharc bho Chriosd. An uair a thilg na h-Iudhaich a mach as an eaglais e cò choinnich ris aig an dorus? Choinnich Criosd, agus an sin thug Criosd dha làn-fhoillseachadh air fhéin. Nach do rinn so suas dha, agus barrachd mòr, air son na dh’fhuiling, agus na chaill e air son Chriosd. Chaill e còir air an Eaglais a bhos, fhuair e sealbh chinnteach air an Eaglais shuas. Tha dùil aig muinntir an t-saoghail gur beag na tha dh’aoibhneas aig sluagh an Tighearna anns a’ bheatha so, ma tha e idir aca, ach nach iad a tha air am mealladh? Cluinnibh an t-òran a bha aig Daibhidh agus e air a chuairteachadh le nàimhdean, “Chuir thu aoibhneas ann mo chridhe na’s mò na an uair is pailte an arbhar agus am fion-san” (Salm, iv. 7.) Faicibh Pòl agus Silas anns a’ phrioson agus an casan anns a’ cheap, a’ seinn nan Salm agus nan Laoidh-mholaidh do Dhia.

Tha rioghachd néimh an so air a samhlachadh ri neamhnuid luachmhor. Tha so a’ toirt gu mo chuimhne naidheachd mu ’n Urramach, an t-Ollamh Iain Newton. Bha e ’n a mharaiche, agus ’n a sgibeir soithich, mu’s robh e ’n a mhinistear. An uair a bha e an imcheisd a thaobh anam thachair dha a bhi aig acarsaid am Bàgh Venice. An sin chunnaic e aisling. Bhruadair e gu’n robh e air bòrd an t-soithich,

agus gu’n d’thainig far an robh e neach a bha ro mhaiseach ’n a dhreach, agus a thug neamhnuid ro-luachmhor dha, ag radh ris a gleidheadh gu tearuinte gus an tigeadh esan a rìs g’ a h-iarraidh air. Air dha-san falbh thainig neach dubh-dhreachach, agus dh’iarr e air a’ neamhnuid a thoirt dhasan. Cha robh e deònach sin a dheanamh an toiseach, ach bho dheireadh, le cainnt mhiodalaich, thug e air a toirt suas da, agus cha luaithe a rinn e sin na thilg a’ neach dubh-dhreachach a’ neamhnuid thar bòrd a mach anns a’ chuan. Ghrad las na speuran le dealanaich agus dhùisg an tàirneanach mhòr agus chriothanaich an talamh le crith-thalmhainn. Chaidh Newton fhéin air chrith leis an eagal, ach thug am fear dubh gàire na fochaid as, agus thàr e air falbh. Cha robh fios aig Newton ciod a dheanadh e gus an d’thainig a rìs a’ cheud neach, agus a dh’fheòraich e dheth, c’àite an robh a’ neamhnuid a thug e dha r’a chumail. Dh’innis Iain Newton sin dha. Leum e an sin a mach anns a’ chuan sios dh’an doimhne anns an robh a’ neamhnuid ’n a luidhe agus thainig e nios agus i aige ’n a làimh. Thainig e air bòrd agus thug e a’ neamhnuid air a h-ais do Iain Newton. “Sin agad,” ars’ esan “a’ neamhnuid a chaill thu le do ghoraichid fhéin. Shaor mise i. ’S fhearr dhuit a nis a toirt dhomhsa air a h-ais agus gleidhidh mise dhuit i gu tearuinte

gus an là a dh’iarrar ort a rìs i.” Rinn Newton sin; bhris an là agus dhùisg e. Bu bhruadar e, ach bha Dia ann, agus chaidh a bheannachadh dha. B’ e a’ neamhnuid anam, b’ e a’ cheud neach Criosd, b’ e an dara neach Satan; agus dh’fhoglum Newton uaithe sin gu ’m b’éigin dha anam earbsa gu buileach ri Criosd, agus rinn e sin. An do rinn thusa so, a leughadair? Mur do rinn nach dean thu nis e? Nach abair thu comhla ris an t-Salmadair,

“ ’S mi d’òglach, mac do bhan-oglaich,
Mo chuibhreach bhriseadh leat.”
SALM, cxvi. 16.

Chunnaic sinn a cheana beagan mu na puincean a thaobh am bheil an dà chosamhlachd so a’ còrdadh. Thig sinn a nis gu bhi a’ beachdachadh air na puincean sin anns am bheil dealaichidhean eatorra. Cha robh an Tighearna air an dà chosamhlachd a liubhairt dhuinn mur a biodh atharrachadh teagaisg air chor-eigin ’n a bheachd. Nis, an uair a bheachdaicheas sinn gu mion air an dà chosamhlachd chì sinn air a chur air ar beulaobh dà sheòrsa rathaid anns am bheil daoine ag amais air rioghachd néimh: ann am briathran eile dà sheòrsa iompachan. Agus ’s maith gu’m bheil rioghachd néimh cho farsuing agus gu’n gabh i steach innte an dà sheòrsa. Seallamaid orra:

Am fear a fhuair an t-ionmhas.

Tha e coltach nach robh dad a dhùil aige ri leithid fhaotainn far an d’ fhuair e e. Thuit e air an ionmhas. ’S maith a dh’ fhaodta gur e fear oibreach a bh’ ann dheth—duine bochd a’ saoithreachadh air son arain làitheil an uair a thuit am fortan air. Bha e ’n a dhuine saoibhir air ball. Tha am fear so ’n a shamhla air a’ mhuinntir a tha air an iompachadh gu h-obann, an uair is maith a dh’ fhaodta nach robh dùil aca ri leithid a ni a thachart idir orra. Tha iomradh gu leòr againn ann an eachdraidh na h-Eaglais air an leithide sin. Tha Sacheus againn—neach dh’ an d’aobharaich neònachas e shreap suas anns a’ chraoibh gu sealladh fhaotainn air Iosa. Fhuair e barrachd air na bha dùil aig ris—fhuair e rioghachd néimh. Tha fear-coimhid a’ phriosoin againn, agus Saul o Tharsus, ris ’n a choinnich an Tighearna air an t-slighe gu Damascus, ged a dh’ fhaodas sinn esan a ghabhail a steach fo ’n dara cosamhlachd. Tha mhuinntir so fhathast anns an Eaglais. B’aithne dhomhsa gille òg, agus so mar a thuit esan air an rioghachd. Bha coinneamhan soisgeulach ’g an gleidheadh anns an àite, agus an àite dhàsan a bhi ’n a shuidhe gu h-iosal am measg an t-sluaigh ’s ann a bha e shuas gu h-àrd air an lobhta leis fhéin, agus ’s i an obair a bha aige, a’ deanamh

pheileirean pàipeir, agus ’g an tilgeadh air a’ h-uile ceann maol a chitheadh e gu h-iosal fodha. Cha robh e toirt aire no smuain do nì sam bith a bha an soisgeulach ag ràdh. Aig aon phuinc dh’ eugh an soisgeulach a mach le àrd-ghuth, “caillte, caillte,” agus grad, mar pheileir á gunna, no mar shaighead á bogha, chaidh na facail dhachaidh gu cridhe an fhleasgaich le cumhachd Dhé, agus mhothaich e gu’n robh e fhéin caillte, agus dh’iarr e agus fhuair e tròcair. Bha bhuil air a chaithe-beatha o’n uair ud. ’S aithne dhomhsa eaglais an Dun-éideann agus uair aig àm suidheachadh nan suidheachan thainig gille òg ag iarraidh suidheachan àraidh, agus cha ghabhadh e fear eile. Dh’fhaighnich iad dheth c’arson a bha e ag iarraidh an fhir ud thar na h-uile suidheachan eile a bha anns an eaglais, agus dh’innis e sin. Thuirt e gu’n d’thainig e steach dh’an eaglais ’n a choigreach, cha’n ann a mhàin air an eaglais, ach air Criosd. Shuidh e anns an t-suidheachan ud, agus am measg nithean eile a thuirt am ministear thuirt e na’n robh neach air bith anns an eaglais a bha ’g iarraidh Chriosd dh’a anam nach ruigeadh e leas caruchadh as a’ bhad ’s an robh—gu’m faodadh e Criosd fhaotainn ’n a chridhe le bhi creidsinn ann. Ghrad ghabh an gille òg ’n a chridhe ri Criosd far an robh e ’n a shuidhe, agus bha e nis ag iarraidh dha fhéin an t-

suidheachain ud anns an d’fhuair e Criosd. Tha cuimhne agam air nì a thuirt duine maith rium fhéin, fear air an robh cuid dhe mo leughadairean mion-eolach, Domhnull Ros, an greusaiche, a bha ann an Stiòrnabhagh. “Tha sibh,” ars’ esan, “a’ cur an teagamh gu’m bheil mise a’ creidsinn ann an iompachadh obann; ach am bheil sibh a’ faicinn an stùil a tha ’n so,” agus e bualadh a làimhe air an stòl air an robh e ’n a shuidhe, “ma fhuair mise riamh Criosd dha m’anam ’s ann air an stòl sin a fhuair mi e, agus na’m b’ urrainn mi chuirinn ann an òr e.” B’aithne dhomh fear eile, agus ’s e fuineadair a bh’ ann, a fhuair solus agus saorsa, agus e ri fuine, bho na briathran “Tha e Criochnaichte.” Ach ciod thige a theirinn tuilleadh air a’ phuinc so, oir bha is tha is bidh an leithid sin de iompachain anns an Eaglais cho fad ’s a bhios eaglais a bhos air thalamh ann—muinntir a thuit air ionmhas rioghachd néimh an uair nach robh dùil sam bith aca ris.

Tha a rìs comharadh eile air a’ mhuinntir so, gur tric a tha iad ro bhlàth ’n an aignidhean. Bha am fear anns a’ chosamhlachd air a lionadh le aoibhneas. ’S ann “air sgàth a ghàirdeachais” a “dh’imich e agus a reic e na bha aige.” Tha cuid mar sin mar a bha na h-Abstoil an deigh là na Cuingis—cha’n ’eil e ’n comas daibh gun na nithean a chunnaic agus a chuala iad a labhairt

(Gniomh, iv. 20). Tha iad mar dhaoine air mhisg le fion na rioghachd. Mar a chuala mi Aonghus Domhnullach, a bha anns na h-Earadh ag ràdh, air là ceisde. Dh’innis e seanchas mu mhuinntir ann an aon de bhàigh na h-Earadh, a fhuair tocsaid de dheoch làidir air chor-eigin air a’ chladach. Shuidhich iad nach innseadh iad do neach sam bith eile naidheachd na fhuair iad, ach gu’n cumadh iad an nì a fhuair iad dhaibh fhéin. Ach an uair a dhearg an deoch làidir orra sud suas iad gu mullach a chnuic a b’àirde anns a’ bhaile ag éigheach a mach, “O fheara, thigibh an so, cha’n fhaodar a chleith.” “Sud agaibh,” ars’ Aonghas, “an rathad anns am bheil gràdh Dhé a’ cur dhaoine air mhisg ionnus nach urrainn dhaibh a’ naidheachd mhaith a chumail aca fhéin; feumaidh fios a bhi aig a’ choimhearsnachd, agus aig an t-saoghal, air.” Tha iad so ’n an teachdairean anabarrach eudmhor an t-soisgeil. ’S e so a tha ’g aobharachadh gu’m bheil na Gàidheil ’n an teachdairean-céin cho foghainteach. Cha ’n ainmich mi ach dithis dhiubh aig an àm so—an t-Urramach Dr Duff; a bha aig ar n-Eaglais fhéin ’s na h-Innseachan, agus an Dr Macanléigh, teachdaire-céin ainmeil na h-Afric. Bha iad sin le chéile ’n an Gàidheil. Bhuineadh an Dr Duff do shiorramachd Pheairt, agus an Dr Macanléigh, a thaobh a shinnsireachd, do eilean Ulbha. ’S e cho blàth ’s a tha an Gàidheal

’n a aignidhean a tha ’g aobharachadh dha e bhi ’n a theachdaire soisgeulach cho eudmhor agus foghainteach aon uair agus gu’m bris air “gloir Dhé ann an Iosa Criosd.”

Aon ni eile a thaobh na muinntir so. Tha atharrachadh nan gràs annta anabarrach follaiseach, eadhon o’n leith a muigh. Bhiodh am fear so anns a’ chosamhlachd car coltach ri neach mu ’n cuala mi air ’n a thuit fortan mòr. Bha e ’n a fhear-oibreach, navvy, mar a their sinn anns a’ Bheurla. Thainig an sud là am post far an robh iad ag obair, agus dh’fhaighnich e an robh a leithid so de fhear ’n am measg, ’g a ainmeachadh, chionn ’s gu’n robh litir aige air a shon. Thuirt am fear so gu’m b’esan an duine, ach gu ’m b’ioghnadh leis gu’m biodh litir ann air a shon-san. Fhuair e an litir, agus an uair a dh’fhosgail e i ciod a bha innte ach naidheachd fortain a bha air tuiteam air. Air ball thilg e uaithe an ceaba a bha aige ’n a làimh, agus ars’ esan r’a chompanaich, “Beannachd leibh, mo sheana chompanacha, tha mise ’n a m’ oighre air fortan mòr, agus cha ’n ’eil mi gu bhi ’n a m’ fhear-oibreach tuilleadh.” Agus dh’fhalbh e air ball gus fhortan a shealbhachadh. Sin mar a tha a thaobh na feadhnach so air ’n a thuit rioghachd Dhé agus a h-ionmhas, tha iad a’ cur cùl gu buileach r’ an seana chompanaich, agus chleachdaidhean, agus tha iad gu follaiseach ’n

an creutaran nuadh. Mar a chuala mi a thachair ri fear a b’àbhaisd a bhi mach ’s a steach dh’ an tigh-osda. Thachair seann chompanach air là agus ars’ an seana chompanach ris, “Thig a stigh a dhuine agus bidh gloine againn.” “Cha téid,” ars’ esan. “C’arson” ars’ am fear eile. “Companach a tha agam,” ars’ esan, “agus ma théid mise a stigh, feumaidh mi esan fhàgail a muigh.” “C’àite am bheil e,” ars’ am fear eile, ’s e sealltainn timchioll— “nach toir thu steach leat e?” “Cha téid e steach leam,” ars’ esan, “ ’S e Criosd a tha ann, a fhuair mi o chionn ghoirid mar mo charaid, agus mo chompanach, agus cha dhealaich mi ris.” Agus dh’ fhalbh e gun a dhol a stigh. “Ma tha neach sam bith ann an Criosd is creutar nuadh e: Chaidh na seann nithean seachad, feuch, rinneadh na h-uile nithean nuadh” (2 Cor., v. 17). Sin agaibh, ma tha, aon seòrsa iompachain—a’ mhuinntir a tha tuiteam air ionmhas na rioghachd gu h-obann, a tha air ball air an lionadh làn le gàirdeachas do bhrigh iongantas an nì a fhuair iad, agus a tha bho ’n uair sin a mach gu follaiseach ’n an creutaran nuadh. Sin teagasg na ceud cosamhlachd.

Am Fear a Fhuair an Neamhnuid.

Tha an dara cosamhlachd a’ toirt ri ar n-aghaidh seòrsa iompachain eile—muinntir a tha ’g

amais air an rioghachd an lorg an iarrtuis agus an rùin. ’S e ceannaiche a bha anns an dara fear, dh’am b’aon ghnothach a bhi ag iarraidh neamhnuidean maiseach, agus ’s ann air cois a shaoithreach a dh’amais e air an aon a b’fhearr. Tha muinntir ann agus tha iad a’ faotainn rioghachd Dhé an deigh bhliadhnachan de shaoithir agus de shireadh, ag iarraidh sìthe agus ag iarraidh fìreantachd agus maith gun a bhi ag amais orra dha rìreadh gus an d’amais iad air Criosd. Dhiubh so bha Pòl féin a bha coguiseach eadhon an uair a bha e a’ geur-leanmhuinn na h-Eaglais (Gn., xxiii. 1; xxiv. 16; xxvi. 9), agus a bha “a réir na fìreantachd a tha ’s an lagh neo-choireach” (Phil., iii. 6). ’S ann dhiubh so cuideachd a bha Luther, an t-ath-leasaicheir, agus Wesley, an soisgeulaich, agus Chalmers, ceannard an Dealachaidh. Bha iad sin uile ’n an daoine a bha ag iarraidh fìreantachd rioghachd Dhé fada mu’s d’fhuair iad i ann an Criosd. Dhiubh so cuideachd bha duine ainmeil ann an ceud linn Eaglais an Tiomnaidh Nuaidh, Justin Martyr. Bha e ’n a fheallsanach ag iarraidh gliocais fada mu’s robh e ’n a chriosduidh; ach ’s ann an lorg a bhi mar so ag iarraidh gliocais a dh’ amais e air Criosd “anns am bheil uile ionmhas a’ ghliocais agus an eòlais falaichte.”

’S e, mar so, an dara comharradh a tha orra so, gur muinntir iad as mo a tha air an gluasad

le ’n inntinn na le ’n aignidhean. ’S e ceannaiche a bha anns an duine so anns a’ chosamhlachd. Cha deanadh e nì, bargan no eile gun chunntas roimh làimh. So mar a tha a’ mhuinntir air am bheil e ’n a shamhladh. Bha inntinn mhòr aig na daoine sin uile a dh’ainmich sinn. Cha b’ann gu h-obann a rinn iad nì sam bith, ach an deigh smuain agus cunntas chosd. Tha Pòl mar so an comhnuidh “a’ meas” (Rom., viii. 18; Phil., iii. 7-8) “a’ breithneachadh” (2 Cor., v. 14), agus ag iarraidh oirnn a bhi a’ meas mu nithean rioghachd Dhé (Rom., vi. 11). ’S e ceannaiche a bha ann deth, agus bha e a ghnàth a’ cur na calldachd agus na buannachd fa chomhair a chéile, agus ’g an tomhais air meigh an ionaid naoimh. Tha iad so a’ gluasad cha’n ann a réir am faireachdan ach a réir am breithneachaidh agus an tuigse. Ged a tha an cridhe blàth tha barrachd aig a’ cheann air a’ chridhe, agus na fìrinnean sin a tha a’ gluasad cridhe agus caithe-beatha tha iad a’ ruigheachd air an cridhe tre an inntinn.

Tha feum mhòr aig a’ Ghàidhealtachd air a leithid so de chriosduidhean, daoine agus mnathan ciallach toinisgeil a thomhaiseas cùisean, agus nach bi air an gluasad a null agus a nall leis a’ h-uile oiteig gaoithe de amharus agus de theagamh a dh’fhaodas séideadh orra á cearnaidh sam bith, a’ cur am faireachdan troimhe chéile

air son na h-uaire, agus a’ toirt orra nithean a dheanamh agus a ràdh dhe ’n gabh iad aithreachas a rìs, ged nach leig am pròis leò sin aideachadh. Is maith agus is fheumail an nì teine an uair a tha e fo cheannsail, ach tha cunnart mòr ann an uair a tha a chead fhéin aige.

’S e an treas comharradh orra so nach ’eil, aig uairean co dhiùbh, uidhir a dh’atharrachadh o’n leith a muigh r’a fhaicinn orra agus a tha air a’ cheud chuid a dh’ainmich sinn. Bha Justin Martyr ’n a fheallsanach mu’s robh e ’n a chriosduidh, ach an deigh dha a bhi ’n a chriosduidh lean e air a bhi ’n a fheallsanach agus cha do chuir e riamh dheth deise an fheallsanaich. Bha Wesley agus Chalmers ’n am ministearan mu’s d’thainig iad gu làn sholus na fìrinn mar a tha i ann an Iosa, agus an deigh an iompachaidh lean iad mar sin. Bha brìgh agus buaidh ’n an teagasg nach robh roimhe—sin na bha a dh’atharrachadh ann; bha e na bu mhò thaobh fìrinn na bha e thaobh coltais. Ann am briathran eile: ged a thug na fhuair iad air a’ cheud fheadhainn an seann chaithe-beatha a thréigsinn gu buileach ’s e thug e air an dara muinntir na seann nithean a dheanamh an dòigh a bha tur nuadh. Dh’ fhan an ceannaiche ’n a cheannaiche, am feallsanach, ’n a fheallsanach, am ministear ’n a mhinistear, fear na stàta ’n a fhear-stàta, ach bu mhòr an dealachadh a bha anns an

dòigh anns ’n a chuairtich iad a nis dleasdanais an gairmean.

Dà ni anns a’ cho-dhùnadh.

Feumaidh an dà sheòrsa chriosduidhean a chéile a thuigsinn agus ’s éigin dhaibh giùlan le cach a chéile. Tha feum air caochladh sheòrsa chriosduidhean anns an Eaglais. Ach tha iad ealamh gu dhol a mach air a chéile. Bidh mi air uairean ’n a mo mhac-meamna fhéin a’ cur nan trì iompachain, Timoteus agus Lidia agus fear-coimhid a’ phriosoin, a chomhradh r’a chéile. Chì mi iad anns an dol a mach amharusach a thaobh a chéile, no dh’an taobh fhéin—Fear-coimhid a’ phriosoin a’ cur ann an teagamh iompachadh Thimoteuis a chionn nach robh là no uair aige a thaobh am b’urrainn e a radh gur ann aig an uair sin a chaidh iompachadh; agus e teagmhach cuideachd mu Lidia do bhrigh agus ged a bha là is uair aice nach d’thainig i riamh fo fhior dhùsgadh mar a thainig e fhéin; agus Timoteus agus Lidia leith-amharusach mu’n timchioll fhéin a chionn nach d’fhuair iadsan a riamh an dùsgadh mòr a fhuair fear-coimhid a’ phriosoin; air neo iad ag radh nach robh ann am fear-coimhid a’ phriosoin ach “revival” air an d’thainig an t-atharrachadh, ge b’e sam bith ciod a bh’ann, car luath agus air dhòigh neo-àbhaisteach. Ach mu dheireadh chunnaic iad gu’n robh an t-aon nì feumail aca le chéile,

eadhon Criosd agus a shaoibhreas, ged a dh’amais iad air an caochladh dhòighean.

’S i cheisd mhòr dhuinn uile, cha’n e ciamar a dh’amais sinn air an rioghachd, ach an d’amais sinn idir oirre. An d’fhuair sinn Criosd na h-uile anns na h-uile dha ar n-anam? Am bheil e luachmhor dhuinn? An e is maisiche na deich mìle dha ar n-anam? “Mur ’eil spiorad Chriosd aig neach cha bhuin e dha.” “Mur a beirear duine a rìs cha ’n fhaic e rioghachd Dhé.” ’S i a’ cheisd dhuit-sa, ma tha, a leughadair, cha ’n e c’uin no ciamar a rugadh tu, ach am bheil thu a nis ’n a do bheò-chreutar ann an Criosd. An urrainn dhuit a radh còmhla ris an t-Salmadair,

“Do thogadh m’anam leatsa a Dhé,
Glan as an uaigh a mach.”
SALM, xxx. 3.