E[airdsidh] C[aimbeul]―00 :05: Uill fàilte, Gina, agus mòran taing airson bruidhinn rinn an-diugh aig do dhachaigh fhèin. Am b’ urrainn dhuinn tòiseachadh, am b’ urrainn dhut beagan innse dhuinn mu do dheidhinn fhèin is an teaghlach is an t-àite far a bheil thu a’ fuireach ann a sheo?

G[ina] M[acDhòmhnaill]―00 :19: Uill, rugadh is thogadh mise ann an Uibhist a Tuath ann…ann an taigh-sheinnse Westford, agus ’s e taigh mòr a bh’ ann aig an àm sin, cha robh cus taighean mòra idir sna h-eileanan agusstillchì thu e na sheasamh suas, bha e dìr…bha e cho biorach, An Taigh Biorach a bhiodh aca air o chionn fada. Bha an dà thaobh dhuinne – ach ’s ann à Glaschu a bha mo mhàthair – ach bha ceangal aice ri Uibhist. Ach cha robh Gàidhlig aice nuair a thàinig i an seothach idir, ach cha robh i fada mus do dh’ionnsaich i e, thoradh cha robh daoine a’ bruidhinn ach Gàidhlig an uair sin, is bha an t-eagal cianail oirre gun robh daoine a’ bruidhinn ma deidhinn is nach robh i gan tuigsinn. Ach…is tha Gàidhlig glè mhath aice a-nist, agus i cianail math air eachdraidh is air sloinneadh na h-eileanan cuideachd. Bha sinn…bha ceathrar san teaghlach agam, bràthair as sine is triùir nighnean an uair sin. Tha Iain a’ fuireach taobh a-muigh Ghlaschu, is Una an uair sin, tha i a’ fuireach ann an Cladach Chircebost, agus Màiri ann an Dùn Èideann agus mise an seo air a’ Chàrnaich far an do phòs mi o chionn dà fhichead bliadhna. ’S e banntrach a th’ annam a-nist, bha an duine agam ag iasgach is a’ croitearachd, is ged nach robh mise eòlach air an obair a bha sineach, bha e a’ còrdadh leam cianail a bhith a-muigh is timcheall air, is dh’ionnsaich mi gu math aithghearr ciamar a dhèanainn rudan. Bha dithist nighean againn is tha à-san, tha an tè as sine tha…bha i a’ teagasg an toiseach agus an uair sin tha…chaidh i gu napholiceagus tha i ag obair ann an Dùn Èideann. Agus an tè as òige, ’s e ealain a rinn ise san oilthigh ann an Dùn Èideann, agus tha i ag obair doChreative Scotlandann an Dùn Èideann.

EC―02 :20: Nist, innis dhuinn beagan mu dheidhinn Westford nuair a bha thu òg, dè seòrsa àite a bh’ ann, an robh…an e…an robh e gu math trang?

GM―02 :27: Bha, bha e trang, agus latha naGamesisSportsisCattle Showrudan mar sineach, bha e dìreach cia…dh ’fheumadh sinn a bhith a’ dèanamh deiseileachd fada, fada mus robhar an làthair, thoradh cha robh e cho furasta rudan fhaighinn an uair sin. Tha cuimhn’ a’m stòiridh a bhiodh aig mo mhàthair ag innse, bha bodach beag thall an rathaid ’s e bhiodh a’ coimhead às deaghaidh a’ chruidh, agus bhiodh e fhèin a’ gabhail dramaichean uaireannan cuideachd, agus bha mo mhàthair air cur a dh’iarraidh òrdain a-staigh airson an t-àran uile, son nasandwiches, nuair a bha iad…bhiodh i a’ dèanamh am biadh airson an fheadhainn…na judgesa bha a’ tighinn. Agus bha i air seo uileadh a chur air dòigh is bha e uileadh aice agus nuair a chaidh i sìos an dèidh dhan bhàr dùnadh, is chaidh i sìos a dhèanamh deiseileachd airson sineach, ach cha robh sgeul air na lofaichean. Bha, bha.. . ‘Thusa an sineach a Dhòmhnaill?’ bha e thall sa bhàthaich a’ seinn ris na beathaichean is e a’ toirt dhaibh slis às dèidh slis de na lofaichean a bha sineach, so cha robh aice ach tòiseachadh ri bèicearachd is faighinn daoine eile airson a cuideachadh, thoradh cha robh, cha b’ urrainn dhut dìreach a dhol dhan bhùthaidh is a cheannach, an aon rud.

EC―03 :42: Agus am biodh daoine a’ fuireach ann aig an àm sin?

GM―03 :44: Bha. Dh’fheumadh an uair sin…seòrsa licencea bh’ aca, nan tigeadh daoine ’s e aon a bh’ ann, agus dh’fheumadh tu leabaidh a thoirt do dhuine nan tigeadh e.

EC―03 :53: Agus an e feadhainn a bhiodh ag iasgach no feadhainn a tighinn a dh’obair, no measgachadh ann ’s dòcha?

GM―03 :55: Uill, beagan. Cha robh an t-uabhas an linn agamsa idir a bhiodh a’ fuireach ann, an aon fheadhainn a tha cus cuimhn’ agamsa ’s e na dròbhairean a bhiodh…a bhiodh a’ fuireach.

EC―04 :05: Seadh. Agus cò às a bhiodh à-san a’ tighinn?

GM―04 :09: O, uill, à tìr-mòr a bha iad uileadh a’ tighinn, agus ’s e an aon fheadhainn a tha a’ tighinn, an aon theaghlaichean a tha a’ tighinn fhathast.

EC―04 :15: Is tha iad a’ tighinn chun an latha an-diugh?

GM―04 :17: Uill, tha na teaghlaichean, na h-oghaichean aca is mar sineach. ’S iad a bhios fhathast a’ tighinn dha na h-eileanan.

EC―04 :23: Agus am biodh à-san a’ falbh le laoigh is crodh, gan toirt… ?

GM―04 :26: A h-uile dad, uh - huh.

EC―04 :27: Gan coiseachd, mar gum biodh?

GM―04 :29: Bhiodh iad gan coiseachd, uh - huh. Ach nam biodh iad a’ fuireach, bhiodh iad… ’s ann aig a’ Chlachan a bha… ’s e latha mòr a bh’ ann, bhiodh sinne a’ faighinn far na sgoileadh Latha an Fhèill agus cha robh guth airHealth and Safetyan uair sin. Cha robh thu ach a’ coiseachd timcheall air a h-uile h-àite is cha robh…

EC―04 :45: Agus am biodh trèat ann dhuibh, suiteis is rudan?

GM―04 :47: O bha, suiteis isof coursenam biodh daoine a’ faighinn airgead math bhiodh iad a’ toirt bonn seachad dhan chlann is rudan mar sineach. Is o ’s e latha mòr…bha…bha rudan mar sineach – tha mi a’ smaointinn gun robh e math de chlann a bhith a’ faicinn gun e sineach pàirt dem beatha a bha iad a’ fuireach ann, agus bha rudan eile ann cuideachd, mar nam biodh tìodhlacadh ann a’ dol seachad air an…air an sgoil, bhiodh sinn uileadh a’ dol a-mach is gar cur ris a’ bhalla agus dh’fheumadh sinn seasamh an sineach air ar socair gus an rachadh an giùlan seachad.

EC―05 :21: Agus am biodh sin an- còmhnaidh…am biodh, am biodh daoine…ga , ga ghiùlain iad fhèin, mar gum biodh?

GM―05 :26: O, ’s e càraichean a bh’ ann san àm agamsa, ach dh’fheumadh tu, agus uaireannan nam biodh tìodhlacadh mòr ann…ach bha sinn cianail toilichte, bha e gar cumail a-mach às an sgoil. Tha mi a’ creidsinn nach e cus modh a bha sin do na daoine idir ach… ’s e rud math a bh’ ann a dh’ionnsachadh dhuinn.

EC―05 :42: A’ toirt spèis mar gum biodh dhan, dhan…a ’ toirt urram dha…

GM―05 :44: A’ toirt urram dha na daoine.

EC―05 :48: Agus dè bhiodh a’ tachairt aig tòrradh, am biodh…am biodh…am biodh daoine a’ gabhail biadh às a dheaghaidh is sin cuideachd, am biodh… ?

GM―05 :54: Uill, bhiodh, o chionn fada. ’S ann ann a bhiodh iad…of coursebha iad a’ coiseachd an uair sin dhan… ’s dòcha gum biodh mìltean ann, is cha bhiodh a dol ann ach na fireannaich.

EC―06 :04: Chun a, chun a’ chladh fhèin?

GM―06 :05: Chun a’ chladh. Cha bhiodh boireannaich a’ dol ann uair sam bith o chionn fada, agus bhiodh iad a’ gabhail…tha cuimhn’ a’m nuair a bhàsaich mo sheanmhair ach ’s ann à Glaschu a bha ise, ach nuair a thàinig i ach bha i airson gum biodh rudeigin ann mar a bhiodh ann o chionn fada, agus bha briosgaidean is càise is drama ann dhan h-uile duine anns an…as an t-seann eaglais a tha…shuas ann an Cille Mhoire. Ach ’s e sineach an cleachdadh a bh’ ann, gum biodh biadh, thoradh bhiodh daoine a’ coiseachd cho fada. ’S dòcha iad bog fliuch, is rudan mar sineach.

EC―06 :41: Agus dè mu dheidhinn an sgoil, foghlam, cà’ an deach sibh dhan sgoil?

GM―06 :44: Chaidh mi Sgoil Chladach Chirceboist, fada o dhùin e, ach tha e a-nist aig a’ choimhearsnachd is tha iad…tha àite biadh ann is tha àite airson clann bheag a bhith a’ cluiche ann, is gheibh thu d’ fhalt air a ghearradh ann is tha bùth bheag…

EC―06 :58: Agusgymtha mi a’ smaoineachadh?

GM―06 :59: Snàth is fighe isgymcuideachd, cha bhi a’ faicinn cus den sin idir! Tha…bha e cianail math, cha robh ann ach ceathrar a bh’ air a’ chlas agam nuair a chaidh mi dhan sgoil.

EC―07 :10: Agus cia mheud a bh’ ann uile gu lèir as an sgoil…an robh…an robh… ?

GM―07 :13: O, uill, bha gu bliadhna seachd ann, ach tha mi a’ creidsinn…tha mi a’ creidsinn nach robh cus seachad air fichead ann, agus ’s aithne dhomh a h-uile duine aca fhathast.

EC―07 :28: Seo a-nist. A bheil cuimhn’ agaibh air a, air a’ chiad latha anns an sgoil?

GM―07 :31: Chan eilreally, cha chanainn gu robh idir cuimhn’ a’m air an sineach. Tha cuimhn’ a’m air…air rudan mu dheidhinn…bha sinn a, a’ faighinn ar biadh san sgoil, ’s e annas mòr a bha sin, aig na bùird mhòra fada. Tha…

EC―07 :45: Agus an robh iad, an robh iad a’ toirt a’ bhìdh bho sgoil eile no an robh, an robh iad ga, ga dhèanamh as an sgoil… ?

GM―07 :48: Cha robh, no.

EC―07 :49: Bha iad ga…ga dhèanamh anns an sgoil fhèin.

GM―07 :50: Bha iad ga dhèanamh an sin is bha am biadh math dha-rìribh. Ach cha robh misereally…cha chreid mi gun robh mi a-riamh air ithe ach ann an taighean daoine, so ’s e annas mòr a bh’ ann.

EC―08 :01: A’ suidhe aig bùird fhada. Agus dè an sgìre a bha aig an sgoil sin, cà’ an robh…cà ’ an robh…cà ’ …cò às a bha, a bha a’ chlann a’ tighinn?

GM―08 :08: Uill, bha leithid de sgoiltean ann an uair sin, ach bha e…bha sgoil ann an Ceann a’ Bhàigh, tha mi a’ smaointinn gur h-e ceann rathad a’ chomataidh, agus bha e a’ dol gun a’ Chlachain. Agus chanadh tu nach robh fad mhòr an sineach idir, ach bha an t-uabhas clann as an sgìre an uair sin, bha trì is ceithir as a h-uile taigh, bha teaghlaichean na bu mhotha ann an uair sin. Agus sa h-uile taigh, bha clann caran aig an aon ìre fad an t-siubhail. ’Eil fhios agad, bha cuideigin…deannan as a h-uile taigh.

EC―08 :39: Agus an robh, an robh Gàidhlig air a bruidhinn as a’ chlas, as an rùm-teagaisg no an e…an e teagasg tron Bheurla… ?

GM―08 :45: Bha Gàidhlig aig na boireannaich-teagaisg a bh’ againne uileadh cha chreid mi, ach dìreach nam biodh sinn a’ faighinn ceòl is ealain is rudan mar sineach, ’s e feadhainn Ghallda, ach…

EC―08 :55: Na leasain, mar gum biodh?

GM―08 :55: ’S e, ach ’s ann ann am Beurla a bha iad.

EC―08 :57: A h-uile rud ga dhèanamh. An robh sin rud, rud beag neònach dhut, an robh e rud beag mì-nàdarra a bhith a’ cluinntinn na Beurla?

GM―09 :02: Cha robh, thoradh mar a bha mi ag ràdh, cha robh mo mhàthair-sa, cha robh Gàidhlig aice o thus, agus nuair a bha sinn a’ dol sìos a Ghlaschu bha sinn a-riamh bhruidhneadh sinn Beurla agus Gàidhlig. Agus tha mi a’ smaoineachadh nach ’s dòcha nach eil a’ Ghàidhlig againne buileach cho math air sàilleibh sineach, agus tha cuimhn’ a’m cuideigin a’ faighneachd an robh mi a’ smaoineachadh ann an…ann an Gàidhlig agus…an aon rud, tha mi leth is leth. Ach an duine agam, ’s e Gàidhlig fada b’ fheàrr leis-san, agus chanainn gu bheag no mhòr a h-uile facal a bha e ag ràdh ann am Beurla gun e ag eadar-theangachadh a bha e o Ghàidhlig. Agus tha mi a’ smaoineachadh gu bheil daoine…gu bheil daoine…can seann daoine gu bheil iad a’ smaoineachadh gu bheil iad cianail socair mar a tha iad a’ bruidhinn, ach feumaidh iad a thuigsinn gur h-ann ag eadar-theangachadh a tha à-san. ’S e Gàidhlig, bhiodh iad a’ smaoineachadh ann an Gàidhlig agus ag eadar-theangachadh a h-uile dad a tha iad ag ràdh ann am Beurla.

EC―09 :58: Tuigidh tu fhathast gu bheil feadhainn ann nas cofhurtaile, nach eil, anns a’ Ghàidhlig. Tha iad…tha iad math gu leòr air a’ Bheurla?

GM―10 :03: O, tha, tha Beurla gu leòr aca, ach tha, tha iad nas cofhurtaile. Agus tha mi a’ smaoineachadh gu bheil sinn air tòrr Ghàidhlig, faclan a chall, nach eil sinn a’ cleachdadh ’s dòcha rudan a-nist a tha feum agad air agus tha sinn a’ call na faclan a tha sin a h- uile…ag obair le eich is le…

EC―10 :23: Na faclan a bhuineadh dhan obair sineach.

GM―10 :25: Cha chreid mi gu bheil an t-uabhas ann.

EC―10 :27: Tha mi cinnteach dìreach nach eil, nach eil feum aca orra bho latha gu latha co-dhiù.

GM―10 :30: Chan eil feum aca orra is chan eil iad gan ionnsachadh an uair sin.

EC―10 :35: Agus nuair a bha thu anns an sgoil, an robh beachd agad dè bha thu a’ dol a dhèanamh nuair a bha thu air fàs suas, an robh…an robh comas agad air rudeigin mar gum biodh, rudeiginyou know… ?

GM―10 :44: Uill, bha mi math air cunntais is sin, agus son bliadhnaichean bha mi ag obair air Banca na h-Alba, ach och cha robh, cha chreid mise gu bheil fhios a’m fhathast dè chòrdadh rium a dhèanamh!

EC―10 :54: Uill, nach math sinn ann an dòigh, nach eil…nach eil thu air do chumail ann an aon rud. Agus dè thachair an uair sin, às, às dèidh a bhith as a’ bhun-sgoil, dè…dè an ath-cheum mar gum biodh?

GM―11 :05: Uill, bha sinn dà bhliadhna ann an Ceann a’ Bhàigh, anns an t-seann sgoil a bha ann an Ceann a’ Bhàigh.

EC―11 :08: Agus an robh sibh a’ tilleadh air ais dhachaigh a h- uile…a h-uile feasgar is… ?

GM―11 :11: O, bha, bha. Och bha sinne gu math faisg air, tha…

EC―11 :14: An biodh sibh a’ coiseachd dhan sgoil no… ?

GM―11 :16: O no, bha bus againn, bus a bha…bhiodh sinn a’ coiseachd gu Sgoil a’ Chladaich is bhiodh sinn a’ faighinnliftsdhachaigh, lorriesno bhan antelephoneno duine sam bith mar sineach.

EC―11 :25: Duine sam bith a bha air an rathad.

GM―11 :26: A bha air an rathad, cha robh…cha robh eagal ort an uair sin falbh còmhla ri duine sam bith, dh’aithnicheadh tu a h-uile duine is…tha…aona de na tidsearan a bh’ againne bha i a’ falbh le Neilly Dhòmhnaill Alasdair, bha e ag obair aig a’ …tha…muinntir a’ fòn, is bhiodh sinn an-còmhnaidh a’ faighinnliftsdhachaigh nuair a bha esan timcheall.

EC―11 :46: So, uill tha coltas gu math comfhurtail air a…air a h-uile rud.

GM―11 :48: Och bha. Is an uair sin chaidh mi a dh’Inbhir Nis dhan sgoil, cha robh…

EC―11 :53: So, an robh…an robh sin neònach a bhith a’ fàgail an taighe agus a’ dol gu baile?

GM―11 :58: Uill, mar a bha mi ag ràdh, bha sinne eòlach air a bhith sa bhaile, ann an Glaschu gun teagamh, agus mise an duine a b’ òige agus bha mi air triùir fhaicinn romham a’ falbh. Cha robh ann ach dìreach rud a bha thu a’ dèanamh, cha robh thu a’ smaoineachadh mu dheidhinn, shiud an rud a bha a’ tachairt is rinn thu e.

EC―12 :15: Dìreach an dòigh a bh’ ann aig an àm…

GM―12 :16: Shin an dòigh a bh’ ann cha robh thu…cha b’ urrainn dhut dad a dhèanamh mu dheidhinn. Bha feadhainn ann a bha an cianalas cianail orra. ’S e am biadh, shin agad an rud a bu mhiosa chanainn fhìn.

EC―12 :31: Am biadh, cha robh am biadh math idir san ostail, agus an robh e gann cuideachd, a bharrachd air a bhith caran… ?

GM―12 :34: Uill, cha robh e gann, ach dìreach aig àm-bìdh is cha robh an còrr ann ach sin, is bhiodh sinn a’ faighinnparcelsbhon taigh…tha… ’s e rud…bha , bha sin cianail math.

EC―12 :47: Bha sin math, bha sin math.

GM―12 :47: Bha.

EC―12 :48: Agus so bha…bhiodh , bhiodh sibh a’ faighinn biadh a’ tilleadh bhon sgoil ach an robh rud…an robh, an robh greim- suipeir ann aig naoi uairean?

GM―12 :55: Bha rudeigin mar sineach ann. Tha…dh ’fheumadh sinn a bhith a’ dol dhan rùm a dhèanamh anhomeworkagainn.

EC―13 :00: So b’ fheudar dhuibhstudiesa dhèanamh mar gum biodh, agus an e sin ’s dòcha dà uair a thìde no rudeigin mar sin?

GM―13 :04: Rudeigin mar sineach a bh’ ann, agus aon uair is gun robh thu a-staigh tron t-seachdain chan fhaigheadh tu a-mach a-rithist, cha robh…agus bha sinne cho eòlach a bhith a-muigh fad an t-siubhail is a’ dèanamh an rud a thogradh sinn fhìn.

EC―13 :17: Agus an robh rud sam bith mar cur-seachad as an ostail, agus an robh geamaichean sam bith ann no… ?

GM―13 :22: O, fìor bheagan.

EC―13 :23: Cha robhtable tennisann no… ?

GM―13 :24: Cha robh e agad an uair sin, cha robh iad a’ smaoineachadh air rudan mar sin idir. Cha robh iad…ach dìreach nì thu an rud a dh’iarrar ort is…cha robh ann ach aon telebhisean eadar a h-uile duine a bh’ ann is…agus cha robh…cha robh blàths as na boireannaich a bha ga ruith idir.

EC―13 :43: Agus an e tidsearan a bh’ annta fhèin?

GM―13 :44: ’S e, a’ chuid bu mhotha dhiubh, ’s e.

EC―13 :46: Ach bhiodh feadhainn eile a bha…a bha ag obair ann.

GM―13 :48: Bhiodh feadhainn eile ann cuideachd, uh - huh. Ach a’ chuid as motha cha robh clann aca fhèin, is cha robh iad…

EC―13 :53: An robh iad caran òg ’s dòcha no…no an aon aois?

GM―13 :54: O cha robh, cha robh cha robh, bha iad.. . ’s ann na bu shine a bha a’ chuid bu mhotha aca.

EC―13 :59: Bha iad a’ fuireach as an ostail.

GM―14 :00: Bha iad a’ fuireach ann, uh - huh.

EC―14 :01: Agus airson…airson sineach bha iad…bha iad a’ faighinn an cuid…an cuid-oidhche, mar gum biodh.

GM―14 :07: Ach, rinn sinn caraidean nach caill sinn gu bràth, agus ’s dòcha nach fhaic sinn iad son bliadhnaichean, ach tha cuimhneachain math againn air.

EC―14 :15: Agus bhiodh beagan spòrs agaibh air an oidhche.

GM―14 :16: O, bha gu leòr den sineach!

EC―14 :18: Beagancarry onmar a chanas iad, bha, bha, ceart. Am biodh sibh a’ dol dhan chidsin airson rudan fhaighinn an, an dèidh àm-bìdh is sineach?

GM―14 :27: Chan eil cus cuimhn’ a’m air an sineach idir, ach och, bhiodh sinn ri mì-mhodh gu leòr ach cha bhi sinn a’ bruidhinn mu dheidhinn sin!

EC―14 :34: Math gu leòr, math gu leòr. Agus an robh rud beag a bharrachd saorsa agaibh can air oidhche Haoine agus oidhche Shathairne, an robh cothrom… ?

GM―14 :40: Beagan, ach nan rachadh tu dha napictures, cha b’ urrainn dhut fuireach gu an deireadh aige, no cha bhiodh tu air ais ann an àm.

EC―14 :46: Agus cuin a bha agaibh ri bhith a-staigh air oidhche Haoine?

GM―14 :49: Uill, bha edep…a -rèir dè an aois a bha thu.

EC―14 :55: Agus cò ris a bha e coltach a bhith ann an Inbhir Nis aig an àm sin, no ’s dòcha… ’s dòcha nach robh sibh a’ faicinn mòran dheth co-dhiù, ach an e dìreach baile beag a bh’ ann?

GM―15 :02: O, beag seach mar a tha e a-nist.

EC―15 :04: Baile a’ sìor fhàs a-nist.

GM―15 :05: ’S e àite mòr a th’ ann a-nist. Tha…ach…bha sinn a-riamh diofraichte, cha robh sinn idir, bha sinn…bha sinn a’ fuireach sahostel, cha robh dachannan againn an aon rud, is bha sinn air leth on chlann eile.

EC―15 :19: Tha mi a’ tuigsinn an rud…so bha faireachdainn as an sgoil fhèin gun robh thu air leth bho na sgoilearan eile, mar gum biodh. Tha mi a’ tuigsinn an rud a tha thu ag ràdh, bha mi fhìn car an aon dòigh ann an Steòrnabhagh mar gum biodh. Tha mi a’ tuigsinn, tha mi a’ tuigsinn. Agus am biodh sibh a’ faighinn a h-uile biadh anns an ostail fhèin seach as an sgoil?

GM―15 :31: Bha.

EC―15 :33: Agus sin ’s dòcha… ’s dòcha rud eile, gu bheil thu a’ faireachdainn gu bheil thu rud beag air leth, nach eil? Nach eil thu ag ithe còmhla ri, còmhla ri càch. Aidh, so sin agad…agus dè mu dheidhinn air…air an t-Sàbaid, an robh agaibh ri dhol gu seirbheis?

GM―15 :46: O, yeahdh’fheumadh sinn a dhol gu seirbheis, ach bha sinn comareallycò an eaglais as an do rachadh sinn, bha mo phàrantan fosgailte gu leòr airson sin, ach fhad ’s a rachadh tu am badeigin, cha robh e gu diofar an e Pròstanach no Pàpanach, cha robh e…an aon rud.

EC―16 :00: Agus an robh…an robh cothrom ann cuairt bheag a ghabhail air…air an t-Sàbaid, beagan coiseachd a dhèanamh?

GM―16 :03: O, bhiodh sinn sin, agus bha sinne fortanach, aona de na h-ighnean a bha còmhla rium tha.. .bha bràthair a màthar a’ fuireach ann an Inbhir Nis, agus ’s eveta bh’ ann agus bhiodh e a’ dol a-mach air an dùthaich is bhiodh sinn a’ falbh an-còmhnaidh còmhla ris Latha na Sàbaid. Is bha sin a’ còrdadh rinn, is bha iad cianail math dhuinn.

EC―16 :22: A’ faighinn a-mach às an ostail a h- uile…a h- uile…a - mach…a -mach air an dùthaich. Seo a-nist. Agus ciamar a bha…ciamar a bha e airson siubhal aig an àm sin, an robh tòrr drochaidean ann seach mar a tha e an latha an-diugh, an robh…an robh…uill an robh agad ri dhol air bàt’ -aiseig eadar àiteachan mar Ceasag is sineach aig an àm sin no… ?

GM―16 :39: Och cha robh sinn a’ dol cho fada sineach air falbh idir, cha robh sinn a’ faighinn mu sgaoil mar sineach idir, ach ’s ann air a’ phlèana mar bu trice a bhiodh sinne a’ falbh.

EC―16 :48: A’ falbh dhachaigh is…

GM―16 :49: A’ falbh dhachaigh.

EC―16 :50: Agus cuin a bhiodh sibh a’ faighinn dhachaigh, dè cho tric ’s a bhiodh sibh a’ faighinn dhachaigh?

GM―16 :53: Dìreach aig naholidaysmhòra, cha robh sinn a’ faighinn ach sin ach…

EC―16 :55: Dìreach samhradh is àm na Càisge is…

GM―16 :57: Ach a-rithist, bha sinn fortanach, bhiodh m’ athair gu math tric air falbh agus bhiodh sinn ga fhaicinn agus bhiodh e…bhiodh sinn a’ dol a-mach son deireadh-sheachdain còmhla ris-san nam biodh e air falbh.

EC―17 :07: Agus am b’ urrainn dhut fuireach fad, fad oidhche a-mach às an ostail nam biodh cuideigin mar sineach ann?

GM―17 :11: Nam biodh cuideigin ann.

EC―17 :12: Cuideigin, pàrant no…

GM―17 :13: Bha.

EC―17 :14: Och uill, bha…bha sin…agus ciamar a bha e a’ faireachdainn faighinn air ais dhachaigh aig deireadh-teirm, tha fios gun robh sibh air bhioran, an robh?

GM―17 :20: O, bha thu dìreach air bhioran is cha robh sgillinn airgid agad is bha thu…bha thu dìreach… ’s dòcha gun fhaigheadh tu biadh math, ’s e dè bha thu a’ dol a dh’ithe is sin agad…nuair a dh’fhàs sinn na bu shine an uair sin bhiodh sinn a’ falbh gu dannsaichean is gu…

EC―17 :33: Seadh, seadh agus nuair a…agus dè bha a’ tachairt a thaobh rudan sòisealta nuair a thilleadh sibh, an robh dannsaichean air feadh an àite is… ?

GM―17 :38: O, bha. Cha chreid mi gun robh mi a-riamh ann am Beàrnaraigh air dannsa aig an aois sin, ach bha mi aig Dalabrog is a h- uile…is a h-uile h- ài…o bha, bha, bha, sinn a’ dèanamh siubhal gu leòr.

EC―17 :52: Is an robh bus ag… ?

GM―17 :53: O, cha robh, ’s e bhanaichean caran a bha aig daoine an uair sin, is bhiodh iad…bhiodh iad làn, làn dhaoine.

EC―17 :59: Tha mi cinnteach nach robh guth airHealth and Safety, an robh?

GM―18 :02: No airseatbeltssa chùl no dad mar sin.

EC―18 :05: Seadh dìreach. Agus nuair a bha thu anns an àrd-sgoil, an robh beachd agad an uair sin air dè…dè chòrdadh e leat a dhèanamh?

GM―18 :11: Cha robh, a dh’innse na fìrinne. Cha robh.

EC―18 :15: Tha…thig sinn ann am mionaid gu an obair-ealain a rinn sibh agus an, an cùrsa-ealain cuideachd, ach dè rinn thu nuair a dh’fhàg thu an sgoil mar gum biodh, an robh, an robh… ?

GM―18 :26: Uill, chaidh mi an toiseach, bha mi an toiseach sa cholaiste, ’s eorthoptist, ’s e coimhead às dèidh clann is car nan t-sùil, agus shin agad a thòisich mi is bha e cianail… ’s e obair cianail inntinneach a bh’ ann, ach an uair sin chaidh mi a dh’obair ann am Banca na h-Alba, thoradh bha dùil a’m pòsadh agus tighinn dhachaigh a dh’Uibhist, is cha robh feum…

EC―18 :50: Agus an robh thu ag obair ann am Banca air falbh?

GM―18 :52: Bha mi.. .bha. Bha mi ag obair ann am Banca meadhan a’ bhaile, Waterloo Street.

EC―18 :56: Meadhan Ghlaschu?

GM―18 :57: Meadhan Ghlaschu.

EC―18 :58: So bha…dh ’fhàg thu…dh ’fhàg thu an sgoil ann an Inbhir Nis agus bha thu ag obair marorthoptist, is cà’ an robh thu ag obair nad… ?

GM―19 :03: Glaschu.

EC―19 :03: Ann an Glaschu.

GM―19 :05: Agus an uair sin bha mi ag obair ann am BearsdenCross.

EC―19 :12: Marorthoptist?

GM―19 :13: Chan ann, sa bhanca an uair sin. Agus an uair sin thàinig mi a dh’obair ann am Beinn na Faoghla. Agus ’s e fìor dhiofar a bh’ ann ag obair ann am banca mòr ann am BearsdenCrossfar an robhsafesmòr aca a choisicheadh tu a-staigh ann, is bhiodh daoine a’ tighinn a-staigh a dh’fhaighinn nadiamondsaca airson a dhol a-mach air oidhche, agus an uair sin a’ tighinn a…as anshedbeag a bha air a’ mhachair air a chumail sìos le ròpan ann an Creag Goraidh.

EC―19 :40: Seo nist. Agus ciamar a bha obair a’ bhanca a’ còrdadh leat?

GM―19 :43: O, nuair a…an uair sin bha e sgoin…is gu h-àraidh nuair a bha mi tha…Creag Goraidh is Baile a’ Mhanaich is Loch nam Madadh, bha e cho càirdeil, a h-uile duine a bha ag obair is bha sinn eòlach air a chèile gu beagnaich co-dhiù is o bha, bha e sgoinneil. Ach mar a tha fhios aig a h-uile duine, dh’atharraich na bancaichean an uair sin.

EC―20 :04: Bha mi a’ dol a dh’fhaighneachd ciamar a dh’atharraich na bancaichean.

GM―20 :07: ’S e coimhead às deaghaidh na daoine a bha a’ tighinn a-staigh a bha sinne…air ionnsachadh dhuinne, ach an uair sin thàinig e gu ìre nach robhar ach a’ reic dhaibh, agus cha do chòrd sineach rinn idir.

EC―20 :15: Tha mi a’ tuigsinn, agus ’s dòcha nach robh thu cho cofhurtail an robh, a bhith a’ reic mar gum biodh?

GM―20 :20: Cha robh…cha robh, is bha e doirbh ann an àite mar seo far an robh thu eòlach air a h-uile duine, is bhiodh iad a’ dèanamh rudan mar feuchainn ri toirt ort a bhith a’ reicfuneral plans. Uill, cha robh feum agad fear ann an Uibhist, bha fhios agad gun tiodhlaiceadh cuideigin thu am badeigin, uaireigin.

EC―20 :38: So a h-uile turas bha cuideigin a’ tighinn a-staigh son rudeigin a dhèanamh, bha…bha agad ri feuchainn ri rudeigin a reic leotha, mar gum biodh?

GM―20 :42: Bha, sin a bha iad ag iarraidh, sin a dhèanamh.

EC―20 :47: Bhiodh sin a’ cur tòrr uallach ort, tha mi a’ smaointinn.

GM―20 :49: Uill, cha do chòrd e…cha do chòrd e riumsa idir idir. Chan e…cha robh mise a’ faicinn gun e sineach an obair a bha, a bha còir agam a bhith a’ dèanamh idir, agus iomadach duine eile coltach rium.

EC―21 :02: Agus an robh agad ri bhith a’ dèanamh deuchainnean sam bith, an robh, an robh agad ri…ri…mar gum biodh…airs .. . airson… ?

GM―21 :08: Bhiodh sinn a’ dèanamh cùrsaichean ach cha robh iad dìreach ach sa bhanca fhèin is bhiodh…dh ’fheumadh sinn a bhith a’ falbh airson feadhainn, gu h-àraid nuair a…nuair a thòisichcomputersis rudan mar sineach, a bhith a’ dèanamh barrachd. Bha…dh ’fheumadh sinn a bhith a’ falbh son sineach. Ach bha sin math cuideachd, a’ coinneachadh ri feadhainn eile à àiteachan eile is…

EC―21 :27: Bho bhancaichean eile is…sin math dha- rìr…agus cò bha ag obair còmhla ribh anns…anns a’ bhanca aig an àm sin?

GM―21 :33: Uill, nuair a chaidh mise ann an toiseach a Chreag Ghoraidh bha… ’s ann à Loch nam Madadh, ’s ann a bha am manaidsear agus a’ chuid bu mhotha denstaffan uair sin, agus bha mi fhìn is Alasdair Chaluim Seonaidh à Taigh Gheàrraidh, agus bha Alasdair MacLeòid ag obair aig a’ Chomhairle a-nist, bha esan ag obair ann. Tha…bha Mary Margaret ann à Peighinn nan Aoireann aig deas, agus tha…bhiodh Angaidh Moireastan à Loch nam Madadh bha esan ann an toiseach, ach dh’fhalbh esan gu math aithghearr. Bha tè Ghallta ann, Norma, agus mo shealladh ciamar a bha sinn uileadh a’ taoilltinn sa chùil bheag a bha siud!

EC―22 :21: Dìreach, chan e, chan e…

GM―22 :22: Ach bha sinn leth den ùine bha sinn aig anairport, sna madainnean bha sinn fosgailte aig anairport, agus sna feasgaran bha sinn ann an Creag Goraidh.

EC―22 :33: Agus saoil dè an slighe a th’ ann airson bancaichean as an…as an ùine a tha romhainn? Tha, tha e coltach gu bheil tòrr dhiubh a’ dùnadh, nach eil, thall is a-bhos agus… ?

GM―22 :41: O, uill chan eil…chan eil fhios…chan eil fhios a’m dè an slighe a th’ ann son obraichean sam bith leis mar a tha an t-saoghal, chan eevenan dùthaich ach an t-saoghal air atharrachadh. Ach, ach bidh bancaichean, bidh daoine ag iarraidh airgead fad gu bràth. Ge bith dè thachras bidh iad ann, ’s dòcha nach bi iad coltach ris an fheadhainn a th’ againn an-dràsta, ach bidh iad ann.

EC―23 :04: Canaidh daoine gu bheil e…gu bheil daoine ag obair…ag obrachadh air-loidhne, is nach eil feum aca air banca àbhaisteach ach… ?

GM―23 :11: Uill, tha, tha sineach ann. Ach…agus ’s dòcha nach…cha bhi bancaichean ann mar an fheadhainn bheaga timcheall an seothach, ach feumaidh tu rudeigin fhathast, agus aig na daoine aige a bheil airgead mòr, ’s toil leothasan a bhith ga…coimhead às a dèidh, canaidh sinn, agusCoutts & Company, is nabanksmhòr a tha sineach ann an Lunnainn, tha…tha à-san fhathaststilla’ cumail…

EC―23 :37: Bidh feum air bancaidhean fhathast tha mi a’ smaointinn. Uill, ’s dòcha cuideachd airson daoine beagan nas aosta nach eil eòlach air a bhith ag obair…

GM―23 :42: O, cha chreid mi gu bheil cus for aca air an sineach idir, tha, shin agad e. Ach o, bidh iad ann.

EC―23 :50: Agus dè cho fad ’s a bha thu ag obair aig a’ bhanca uile…uile gu lèir?

GM―23 :52: O, uill cha robh mi ag obair…bha mi ag obair làn-ùine an toiseach agus an uair sin nuair a bha a’ chlann agam cha robh mi ag obair airson treis idir, is an uair sin thill mi pàirt-ùine, tha…bha mi ùine…treis mhòr ann, a’ falbh is a’ tighinn is bhithinn a’ dèanamh…ag obair nuair a bhiodh iad goirid destaffbhithinn a’ dol a-staigh gan cuideachadh is rudan mar sineach. Chan eil fhios a’m dè cho fad ’s a bha mi ann, còrr is fichead bliadhna co-dhiù, gu math seachad air an sin, ach bha…bha mi ann na b’ fhaide na sineach ach shin agad mar gum biodh napensionable timea bh’ agam.

EC―24 :33: Seadh dìreach. Agus nam biodh tu ag iarraidh a dhol nas àirde anns an dreuchd, am…am feumadh tu a dhol ’s dòcha gu…gu , gu banca eile ’s dòcha ann an àite… ?

GM―24 :39: O, dh’fheumadh tu a dhol a dh’àiteigin eile.

EC―24 :42: Cha robh, cha robh na cothroman ann ’s dòcha airson, airson.. ..

GM―24 :43: Cha robh…cha robhreally, no. Dh’fheumadh tu gluasad air falbh is cha robh…cha robh sin freagarrach no furasta.

EC―24 :50: Cha robh sin, cha robh sin freagarrach dhut fhèin co-dhiù. Agus tha fios a’m gun robh thu…mar a bha thu ag innse, gun, gun robh thu ag obair sa bhanca, ach tha thu cuideachd a-niste air…air ceum a dhèanamh ann an Ealain ann an…ann an Taigh Chearsabhagh, ciamar a thàinig sineach mun cuairt?

GM―25 :06: Bu toil leam a-riamh ealain, is bhithinn ga dhèanamh san sgoil, ach nuair a bha mise san sgoil chan e…cha robh iad a’ faicinn gun e sineach an rud a dhèanadh tu ma…bha agad ri rudeigin eile a dhèanamh a bheireadh obair dhut. Agus rinn an nighean agam ealain, agus thòisich mi a’ dol gu clasaichean-oidhche is…agus an uair sin nuair a leig mi dhìom mo dhreuchd tha…bha mi ag ràdh ‘Tha mise a’ dol a dhèanamh sin’. Bha mi…bhithinn a-riamh ga ràdh gun robh mi a’ dol ga dhèanamh. Agus rinn mi cùrsaNational Certificateann an Ealain ann an Taigh Chearsabhagh a bha cianail math, trì latha san t-seachdain agus bha clas mòr againn ann, sean is òg, is bha e cianail inntinneach ag obair le daoine is, aig a h-uile h-ìre is a h-uile seòrsa duine is chòrd e cianail rium, math rium. Agus an uair sin bha mi a’ smaoineachadh gun cumainn orm leis. Is mu dheireadh thall, uill eadar…a ’ chiad bhliadhna a bha sin, is rinn mi ceithir bliadhna eile an uair sin, agus tha mi dìreach deiseil dhith an-dràsta.

EC―26 :09: Agus ciamar a bha e a’ tilleadh gu foghlam aig àrd-ìre, an robh e doirbh an toiseach?

GM―26 :15: Bha e doirbh. ’S e an sgrìobhadh. Cha chreid mi gum bithinn air dad eile a dhèanamh ach Ealain thoradh bha an dà rud agad, bha thu a’ dèanamh rudan ach o ’s e… ’s e an sgrìobhadh, is bha e…bha e cho diofraichte. Leis mar a dh’ionnsaich sinn i san sgoil, bha sinne air ionnsachadh ‘Sheo agad an rud a th’ ann, ionnsaich e’, agus cha, cha robh agad ri smaoineachadh an aon rud mu dheidhinn, bha e…bha e dubh is geal is cha robh glas idir a’ tighinn a-staigh ann.

EC―26 :44: Cha robh ceasnachadh sam bith ann.

GM―26 :45: Cha robh ceasnachadh sam bith ann, cha robh, ach dìreach a’ gabhail an rud a bhathar ag ràdh riut is shin agad e. Ach a-nist feumaidh tu a bhith a’ bruidhinn mu dheidhinn a h-uile duin…a h-uile dad a tha thu a’ dèanamh, is feumaidh tu adhbhar a thoirt seachad carson a tha thu a’ smaoineachadh a h-uile dad a tha thu a’ smaoineachadh, agus…nuair a tha thu nas sine tha tòrr bheachdan agad, ceart no ceàrr agus tha e doirbh smaoineachadh mu dheidhinn rudan ann an dòighean eile. Agus b’ fheudar dhomh tòrr ionnsachadh ged a bha mi ag obair lecomputersnam obair, cha robh mi a’ dèanamh ach aon phìos dhiubh agus dh’ionnsaich mi tòrr mu dheidhinn rudan mar sineach, agus rudan coltach riFacebookisInstagramis na rudan a tha sineach.

EC―27 :30: A bheil…a bheil thu cofhurtail le rudan mar sineach, meadhanan sòisealta is… ?

GM―27 :33: Tha. Cha…cha toil leam iad cus idir ach…

EC―27 :36: Tha iad ann.

GM―27 :36: Tha iad ann is…tha iad feumail nuair a tha thu gan iarraidh, fhad ’s nach tèid thu ro dhomhainn annta.

EC―27 :42: Gun teagamh, gun teagamh. So bha sibh ann an clas còmhla ri feadhainn bho gach aois is bho gach àite, tha mi a’ creidsinn.

GM―27 :49: Uill, tha mi a’ smaoineachadh mar bu trice gur mi an duine bu shine a bh’ ann air a’ chlas agam. Aon bhliadhna bha boireannach ann a bha na bu shine na mi, ach…is bha feadhainn ann nach robh ach fichead bliadhna.

EC―28 :02: Bha iad dìreach a-mach anns an sgoil.

GM―28 :03: Bha. Ach cha robh mi ach coltach ri màthair dhaibh cha chreid mi, coimhead às dèidh caraidean an fheadhainn a bha air tighinn a dh’fhuireach an seothach, nach robh air an togail an seothach idir, agus ’s e sin a bh’ ann bu mhotha dhiubh. Cha robh cus às an seo fhèin idir ga dhèanamh, den fheadhainn òg.

EC―28 :19: A bheil sin air atharrachadh a-nist, a bheil, a bheil am barrachd às an àite fhèin?

GM―28 :22: Chan eil den fheadhainn òg idir. Chan eil, chan eil cus idir a’ tighinn a-staigh às na sgoiltean, ’s e call a tha sineach, cha chreid mi gu bheil for aig daoine na ’s urrainn dhut a dhèanamh aig an taigh agad fhèin.

EC―28 :32: ’S dòcha gum feum iad beagan margaidheachd.

GM―28 :34: Uill, tha mi a’ smaoineachadh gu bheil iad a’ feuchainn ris an sineach a dhèanamh, ach cha, chan eil e air obrachadh ro mhath.

EC―28 :40: ’S dòcha gur e cothrom math a bhiodh ann foghlam fheuchainn an toiseach, agus a bhith aig an taigh agus an uair sin…

GM―28 :44: Uill, ’s e an aon rud a tha mi a’ smaoineachadh gu bheil feadhainn òg aig an aois sin, tha iad ag iarraidh falbh. Tha iad ag iarraidh a dhol dhan bhaile, is tuigidh mi sin.

EC―28 :58: Agus a bheil dòighean ann airson òigridh a chumail aig an taigh no cothroman a thoirt dhaibh co-dhiù, a bheil…a bheil thu a’ smaoineachadh gu bheil obraichean gu leòr ann do… ?

GM―29 :05: Uill, tha mise a’ smaoineachadh gu bheil barrachd daoine òg a’ tighinn agus…ach feumaidh iad an obair aca fhèin a dhèanamh, tha mi a’ smaoineachadh.

EC―29 :14: A bhith ag obair air an ceann fhèin mar gum biodh, is… ?

GM―29 :17: Chan eil…chan eil cus obraichean ann idir far an urrainn dhaibh beò-shlaint’ mhath a dhèanamh, airson tighinn…tighinn dhachaigh is tha…tha e math faicinn feadhainn òg a’ tòiseachadh obraichean dhaibh fhèin is tha e a’ dèanamh feum dhan dùthaich uileadh, thoradh tha mi a’ smaoineachadh gun e…chan eil e gu diofar dè nì thu, mura bheil òigridh agad san àite cha…cha bhi beò ann.

EC―29 :48: Is a’ tilleadh chun na, chun na h-obair ealain, dè fhuair thu às mar gum biodh dhut fhèin, le bhith a’ dèanamh cùrsa?

GM―29 :54: Uill, fhuair mi mis…

EC―29 :54: Tha e cruaidh, ’s e, ’s e cùrsa cruaidh a th’ ann nach e, ceithir bliadhna airson…airson ceum oilthighe?

GM―29 :56: O, ’s e, ’s e. Fhuair mi misneachd ann gum b’urrainn dhomh a dhèanamh idir, tha…agus bheir e ort coimhead air rudan ann an dòighean nach do smaoinich thu a-riamh mu dheidhinn, tha…dìreach tha e a’ fosgladh do shùilean ann an dòigh, agus tha e math a bhith ag ùisigeadh an t-eanchainn agad, gun a bhith a’ leigeil leis dìreach…gun a bhith a’ suidhe air beulaibh an telebhisein fad an t-siubhail. Chan e nach bi mi a’ dèanamh sin cuideachd ach tha…gu bheil thu dìreach a’ smaoineachadh mu dheidhinn rudan, agus ’s toil leam a bhith ag obair le mo làmhan, tha, tha e gu math doirbh dhomh a bhith a’ suidhe socair.

EC―30 :35: Ceart.