[Vol . 1. No. 3. p. 1]

MAC-TALLA.

An ni nach cluinn mi an diugh chan aithris mi maireach.”

VOL . I. SIDNI , C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 11, 1892. No . 3.


E. T. MOSELEY, Q. C. ,
Comhairliche, Fear-tagraidh, &c .,
SIDNI, C. B.


Murray & Mac Coinnich,
Comharlaichean, Fir-tagraidh, &c .,
SIDNI TUATH, C. B.
G. H. MURRAY. D. D. MAC COINNICH.


HEARN & HEARN,
Fir-Tagraidh, Notairean, &c ., &c .,
SIDNI & ARICHAT.
J . H. HEARN. D. A. HEARN.


SEUMAS A. CAIMBEUL.
Brioscaidean, Nithean-milis
Ti, Siucar, Cofi, Tombac
agus Sigars.
SIDNI, C. B.


THUGAIBH FANEAR.

Reic W. E. Peters ri F. Falconer an obair-dhiolaidearachd a bha e cuir air adhart ann an Sidni.

Bidh an obair sin air a cumail air adhart anns an aite cheudna le ARTHUR FALCONER, a bha o chionn ghoirid ag obair anns na taighean diolaidearach as fhearr a tham Boston.

ACFHUINN EACH DHE GACH SEORSA
air laimh
F. FALCONER.
Sidni, C. B., Mai 26, 1892.

A’ CHATHAIR GHAIDHLIG.

LE N. MACLEOD.

AIR FONN:–“Faigh a naus dhuinn am botal.”

CHAIDH an t-oran so a dheanamh aig an ams an robh aChathair Ghaidhlig air a suidheachadh ann an Duneidean.

Gur binn leam an sgeul ud
A leubh mi Diluain,
Mu Chathair na Gaidhlig
An trath sobhi suas;
Us canan nan armunn
Nach dfhailings an ruaig,
An diugh marbu chor dhi
Toirt eolais don t-sluagh.

Mhic Fhionghain a charaid
Bi fearails bi cruaidh,
Gu eachdhraidh nan laoch ud.
A sgaoileadh le buaidh,
Us lanachd na Gaidhlig,
A bardachds a duain,
S an dileab a dhfhag i
Dean laidirus buan.

Thoir fios do na garlaoich
Lem bfhearr ibhi marbh,
A dhaindeoin an cainidh
Nach fhag iad i balbh;
Ach mairidh i laidir
Gun fhailinnn a dealbh,
Cho cinnteach ri canain
A Babail a dhfhalbh.

Achainnt a rinn cliuteach
Dhuinn duthaich nam beann,
Us canain ar sinnsir
Na diobradh an clann;
S i dhuisgeadh gu sunnt iad
N am rusgadh nan lann
S cha chuir sinn air chul i
Le muiseag nan Gall.

Us cairdean na Gaidhlig
Nach dacheidh i riamh,
Nach fhuilig a reubadh
S a dheireasg a dion,
Gedsgaoileadh bho cheil iad
Le eucoir nach bfhiach,
Tha spiorad an sinsir
Nan innitinnsnan gniomh.

S bidh fhathast a cairdean
Marbha iad bho chian,
An duthaich nan ardbheann
An aite nam fiadh;
Gu curanta laidir
Gu blath-chridheach fial,
S an comhradh gach la
Ann an canain nam Fiann.

S ri cogadh no tagradh
A bhagras ar crun,
Ma thogair abhratach
Ri caismeachd a chiuil,
Theid fiuran nam breacan
Marchleachd iad bho thus.
Air toiseach nan gaisgeach
Gun taisen an gnuis.


LITIR BHO DR. BLAIR.

AN LAGAN UAINE.

6mh la, Iun, 1892.

Is taitneach leam a bhi faicinn paipeir uir ann an Gaidhlig dan ainm MAC-TALLA. Tha mi an dochas gun cumar suas e leis na Gaidhil a ta anns an duthaich uir so, a chums gum bi e da rireadhna MHAC-TALLA aco-fhreagairt don Ghaidhlig a ta air taobh thall achuain mhoir a tha eadar sinn fhein agus tir nam beann, far an do ghabh ar sinnsear comhnuidh bho shean, agus far an daraicheadh cuid dinn fein mar an ceudna.

Tha mi duilich a bhi faicinn an fhacail ghalldasubscriber, ”ann an toiseach a phaipeir mar gum biodh aGhaidhlig cho bochd, gann-bhriathrach, agus gum feumadh i facail-iasaid a ghabhail bho chainnt nan Gall. Theirinn-sa gabhaltaiche, no gabhaltaichean, ris an fhear, no ris an dream a tha agabhail aphaipeir. Tha gabhaltaiche aciallachadh neach a ghabhas mir fearainn air mhal, agus nacheil an t-ainm freagarrach dhoibh-san a ghabhas am MAC-TALLA? Nach e am MAL bliadhnail a tha air iaraidh air a shon Leth-Dolair? Cha mhor am mal e, agus cha chreach e Gaidheal sam bith a phaigheadh, air cho ganns gum bi a sporan. Tha mi an dochas uime sin nach bi ena ni deacair-coig ciad gabhaltaiche fhaotainn a ghabhas am MAC-TALLA.

D. B. BLAIR.

Tha Ard Sheanadh na h-Eaglais Chleireachail an Canadana shuidhe ann am Montreal. ’Se Principal Caven an ceann suidhe.

Tha tuiltean morann an OntarioNiar. Than t-uisge sileadh nis truime na bha e o chionn corrus deich bliadhna.



[10]

[Vol . 1. No. 3. p. 2]

MAC-TALLA.

Bidh MAC-TALLA air a chuir a mach uairsan t-seachdainn air maduinn Di-Sathairne. A phris 50 sentsa bhliadhna; aon aireamh 2 shent.

Bidh am fear-deasachaidh toilichte bhi cluinntinn e chairdean na Gaelig ge be aitem bheil iad agus bidh e ro-thaing il airson dad sam bith a chuidicheas MAC-TALLA, litrichean, naidheachdan, &c ., &c . Feumaidh gach ni dhen t-seorsa sin a bhi sgriobhte air aon taobh dhen phaipeir.

Seolaibh gach litirus eile gu
J. G. McKINNON,
MAC-TALLA,
Sydney, C. B.


SIDNI, DI-SATHAIRNE, IUN 11, 1892.

Neach sam bith a chuireas sia ainmean agus tri dolair gar nionnsaidh, gheibh e fhein MAC-TALLAnasgaidh fad bliadhna. Feumaidh an t-airgiod tighinn leis na h-ainmean. Cia meud choisneas MAC-TALLA air an doigh so.

Tha sin a tuigsinn gu bheil an t-Urr. A. MacIllean Sinclair an deigh leabhar ur Gaelig a chuir a mach. Chan fhaca sinn an leabhar so fhathast, ach tha sinn cinnteach gur math is fhiach e leughadh nuair a thig e. Chan urrainn dha gun bhi math, ’se tighnn bho pheann an fhir a dheasaichClarsach na Coille.”

Tha Fianuis Montreal ag radh: Fhuair sinn a cheud aireamh de MHAC-TALLA, paipear Gaelig a thair a chuir a mach ann an Sidni, C. B. ’Se cheud phaipear Gaelig a chuireadh a machan Canada, agus is coir do gach neach aig am bheil meas aircainnt Eubha bhi cuideachadh leis. Tha Gaeil na BeinnRioghail a deanamh aoibhneas mor ris.”

Tha sinn a cluinntinn gu bheil cuid agearan air cho beag sa tha MAC TALLA. Chan eil sinn a dol as aicheadh sin idir. Tha MAC-TALLA gle bheag, gu dearbh. Be ar miann e bhi mor, ’s tha sinn an dochas gum bi e mar sin fhathast. Tha, mar an ceudna, phris beag, ach cha tug ar cairdean gearanach iomradh air sin; cha tugadh ged a reiceamaid e air coig sentaichean an dusan.

Chan eil e ceart do mhuinntir a bhi deanamh tair air mithean beaga; ’s iomadh aon a rinn sin, air an robh aithreachas a rithist. Tha cno na ni gle bheag, ach cuirs an talamh i agus an ceann bhliadhnaichean, tha i na craoibh mhoir air nach dean duine glic sam bith taire. Air leinn gur h-iomadh aon a dheandh tair air Buonaparte nuair a bha ena leanabh, nach sealladhna aodann nuair a bha e na dhuine. Sann mar sin is coir do mhuinntir a bhi faiceallach. Chan eil fhios aca de dhfhaodas tighnn mun cuairt.


LITIR BHOCHOINNEACH.”

A CHARAID:

Thainig a cheud aireamh de MHAC-TALLA gu laimh an diugh, agus gu cinnteach tha mi ro-thoilichte leis, agus tha min dochas gun dean cairdean na Gaelig anns gach aite nis urrainn daibh arirson a chumail suas. Bidh moran ri gearain a chionn nach eil a ghaelig air a labhairt cho tric sa bha i aon uair agus bithidh iad sin gu tric a ruith sios na muinntira tha fas nan goill.” Tha cothrom a nis air a thoirt daibh sin air a Ghaelig a chumail suas le bhi gabhail a phaipear so agus le bhi sgriobhadh air a shon cho trics ss urrainn daibh.

Aig an am so innsidh mi dhuibh sgeul bheag mu thimchiol amadan a bha uair eigin ann an Alba. Anns an duthaich sin bhiodh moran de leth-chiallaich a dol mun cuairt, agus bha cuid dhiu a bha gle ghleusda. Chaidh am fear araidh so don eaglais aon la agusnuair a bhan searman a dol air adhart, thuit an sluagh uilenan cadal. Tha e coltach gun robh am ministear ni-eigin cadalach e fein, achnuair a chunnaic e mar a bha an sluagh, bheothaich e suas agus thug e achasan laidir dhaibh, ag radhDuisgibh? Duisgibh! Nach eil nair oirbh idir sibh uile nur cadal ach an t-aon amadan bochd a tha nur measg!” Cha do chord so ris an amadan agus dheirich e na sheasamh agus fhreagair e: “Tha, a mhinistear, sin mar sin. Tha iad uilenan cadal ach an t-aon amadan bochd, ach creid mise, mur bithinnsenam amadan, bhithinn nam chadal maile ri cach!” Co bu ghlice, aig an ann ud, am Ministear non t-amadan.

Le bhur cead, sgriobhaidh mi rithist,
COINNEACH.


BHOGHAIDHEAL.”

FHIR DHEASACHAIDH:

Chunna min chiad aireamh den Phaipeir Ghaidhlig a tha sibh a cur a mach. Thaitinn e rium gle mhath. Chan eil MAC-TALLA ach beag, achs duallach gur h-ann a fas a bhitheas e. Chan urrainn sinn a radh ma dheibhinn mar thuirt am fear dona na mhisg: “Tha bhean agam beag, ’s tha i crubach, s tha i grannda.”

Scoir do Ghaidheil na Duthcha gu h-iomlan cul-taic a dheanamh riut nadoidhirp chuitich. Tha min earbsa gun deid clar-ainm do chusbadairean a miad o latha gu latha, air aits gun cinnich am paipeir ann a neart, tuigse, agus meudachd.

Buaidh agus piseach gun robh air do thaigh. Anns a litir so tha mi cur ad ionsaidh aondollaran teisteas air mo run math dhut nad shaothair.

GHAIDHEAL


D. MACILLINNEAN,
TAILEIR,
SIDNI, - - C. B.

Aodaichean Sassunach agus Albanach dhe gach seorsas grinnesis fhearr, a feitheamh rin cur gu feum. Duine sam bith a dhfhagas a thomhas aig MacIllinnean, bidh e cinnteach a deise cho cumadails cho fasantasa gheibhear an aite sam bith.


TAGHAIL AIG
Aoghnas Domhnullach,
CEANNAICHE,
SIDNI, - - - C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RIN REIC SAOR!


THA
E. C. NIC FHIONGHAIN,
SIDNI, C. B.

A reic Measan dhe gach seorsa, Canndaidh, Brioscaidean, Siucar, Cofi, Ti, &c .

Ti, Cofi, Bainne, agus deochannan stu eile air laimh an comhnuidh. Biadh air dheasachadh an uine ghoirid.


Feuch guruig thu an
ACADIA HOUSE,
far am faigh thu deagh bhargan
LEINEAN & COLAIREAN.
ADAN AGUS CIP.
ANART & CAILEAGU (air gach pris)
FLUR AGUS MIN.



[11]

[Vol . 1. No. 3. p. 3]

NAIDHEACHDAN NA SEACHDAINN.

Chaidh muileann-sabhaidh, a losgadh faisg air Fredericton, N. B, a bhfhiach faisg air $20 ,000.

Mharbhadh 1,200 duine leis an stoirm a bhann am Mauritius, (faisg air Africa) aghus chaidh 4,000 a leon.

Shuidh ochd duine fichead aig dinnear air bun craoibhe faisg air Tacoma, Washington, an latha roimhe.

Than t Urr. Dr. Siosal, Sagart Descousse, a dol gu Antigonish an uine ghoirid. Tha e air a radh gu bheil e gu bhi na fhear-deasachaidh donCasket.

Tha e coltach gum bi am barr gle mhath ann an Russia air abhliadhna so. Tha e na aobhar dochais nach bi gort anns an duthaich sin air chabhaig tuilleadh.

Chaidh $150 de chain a chuir an N. A. Ros, Truro, air son deoch-laidir a reic ri Innseanach. Da latha roimhe sin chaidh $50 a chuir air, air son a bhi reic an stuth cheudna.

Tha Priomhair Cobson, a Columbia Bhreatunnach, ann am Breatuinn an drasd ag iarraidh Croitearn Gaelach a thogas fearan air cladach a Chuain Chiuin(Pacific Ocean ).

Chaidh mein airgidna teine ann anAustriaair a cheud lath dhen mhios agus chaidh corr us da cheud meineadair a mharbhadh. Chan eil fhios ciamar a thoisich an teine.

Tha plaigh iongatach am measg a chruidh ann am Mexicosan Arizona. Tha ceann na h-ainmhidh ag at suas, agus crith a tighnn air, ’s tha e toirt a bhais an uine gle ghoirid.

Cha dfhuaradh iomradh air Kennedy, Glace Bay Bheag, fhathast. Chaidh na daoine bhag ol maile ris, am feasgar a chaidh e air chall, a thoirt a Montreal gu cuirt a sheasamh ann an Sidni, ach do bhrigh nach robh dearbhadh sam bithnan aghaidh fhuair iad ma sgaoil.

Tha feill mhor ri bhi ann an Chicago air an ath bhliadhna ris an abrar Feill an t-Saoghail. Tha gach rioghachdsan Roinn-Eorp, Canada, agus iomadh duthaich eiledeanamh deiseil air a son, agus tha gach aon a feuchainn ri bhi air thoiseach air cach. Tha teann air ceithir cheud bhiadhna bhon chuir Columbus a cheud eolas air America, agussann mar chuimhneachan air an duine mhor sin a than fheill so ri bhi air a cumail. ’S beag a shaoil Columbus fhein, ’nuair a bha e beo, gum biodh an Saoghol uilen diugh a toirt urram dha.

Tha 10,000 tinn leis aGhripann am Beunos Ayres, Ceann-Deas America.

Than t-iasgach gle mhath aig Gabarus. Tha e air a radh gu bheil an acarsaid beo le rionnach. Than gaspero gle phailt aig Margaree.

Chaidh factoridh-chaisechuir na teine aig an Abhain-Mheadhonaich air 31mh Mai. Chan eil fhios co rinn an droch ghniomh so.

Tha 1,975,000 acaire fearainn ann an Alba fo na feidh, ’s tha na h-uachdrain a faighinn £400 ,000sa bhliadhna mar mhal air a shon.

Aig Hantsport, N S., chaidh gille beag sia bliadhnadhaois, dom bainn Grey, air chall anns a choille. Bha e an sin bho choig uairean feasgar Dirdaoin, gu meadhon-latha Di-domhnaich, nuair a thainig e mach sia mile bhon aite on dfhalbh e. Tha eg radh gun robh eg itheadh measan beaga agus duilleagan anns a choilles gun robh ecadal nuair thigeadh an oiche. Bhachuid aodaich gle thanas cha robh ad no ni ma cheann. Bha stoirm uisge ann oiche Dihaoine, agus tha e iongatach ciamar nach do mheilicheadh e.

Tha na paipearan ag radh moran mu dheibhinn Dr. Buchanan. Dhealaich an duine coir so richeud bhean ann a Halifax, agus phos e bean eile. Chaochail i so ann an New York o chionn beagan uine, agus thainig esan air ais gu Halifax, far an robh a cheud bhean. Chaidh iad le cheile a sin gu Windsor farn do phosadh iad an darra uair. Tha e air aithris an drasda gun chuir e as dan bhean eile leis a phuinnsean, agus tha luchd-ceartais a rannsachadh na cuise. Thacheud bhean an deigh fhagail a rithists air a dhol air ais gu Halifax.

Tha rioghachdan na Roinn-Eorpa gle an-earbsach as a cheile. Tha eagal air an darna rioghachd gun tig an rioghachd eiloirre gun fhios. Than Fhraing a feitheamh ri cothrom math fhaotainn gu dioghaltas a dheanamh air a Ghearmailt air son cogadh 1870-71 ged is i fhein a thoisich an cogadh sin. ThaGhearmailt ag ullachadh air son na Frainge. Tha Russiafeuchainn ri cothrom fhaighinn air an Tuirc, agus mar sin sios. Tha iad uile air an lan armachadh agus a feitheamh ris a cheud bhuille. Tha e cho docha nach bi cogadh ann gu ceann aireamh bhliadhnaichean fhathast, ach tha e tighinn, agus bidh e na chogadh eagallach. Chan eil teagamh nach biodh spog aig Breatuinn ann mum biodh e seachad, agus aig rioghachdan eile mar an ceudna. Tha Breatuinn na h-aonair a gabhail a ghnothuich air a socairsa feuchainn ri cuisean a cheartachadh aig an tigh.


BARGAIN.

Bfhearr leinn gu feuchadh sibh am Flur, a Mhin, an Siucar, ’san Ti a tha sinn a reic. Tha h-uile duinag radh gur h-ann againne gheibh iad an cunnradh as fhearr, agus gu bheil sinn a reic ar bathair nis saoire na aon de chach.

Botainnean & Brogan air a phris a phaigheadh tu orra anns an fhactoridh.

Fiodh agus gach ni eile air son togai thaighean gle shaor.

C . H. HARRINGTON & CO.
Sidni, C. B.


Ma Cheannaicheas to Bathar
BHO
C . S. JOST & CO. ,
Cha bhi aithreachas ort.


Airson ad no boineid ruig
MAIRI A. NIC FHIONGHAIN,
aig a bheil
ADAN,
BOINEIDEAN,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN.
agus iomadh ni eile. Ad saor no daor mar as ail leat. Than ad as saoire gle mhath, ach sin ad as daoires fhearr.


Am bheil Piano, Organ no Inneal-fhuaigheal a dhith ort?

Chan eil inneal-ciuil ann an Canada nis fhearr na Pianos agus OrgainKharm. ”Fhuair iad cliu mor aig Feill Halifax an uiridh.

AgussenRaymondagus anNew Williamsam da Inneal-fhuaigheal as fhearr a tha rim faotainn air thalamh.

Airson tuilleadh fiosrachaidh ruig, no sgriobh gu
C . B. TRAVIS,
P. O. Box 68, Sydney, C. B.



[12]

[Vol . 1. No. 3. p. 4]

FAICIBH SO.

Tha MAC-TALLA ri reic gach seachduinn anns na h-aitean a leanas:
Sidni, Iain A. MacCoinnich.
Sidni Tuath, Wilson & Co.
Pictou, Seumas MacIlleain.


CUNNART ANTOMI.

Anns na laithean a dhfhalbh, fadan deigh do Cholumbus cas a chuir air tir ann an America, bha duine dom bainm Antoni a ruith Carbad a Phuist air mir don rathad eadar sous Caolas Chanso. ’Nuair a bhiodh na roidean air an tachdadh le sneachdasa gheamhradh, bu tric le Antoni bhi gabhail na deighe, ni a bha air uairean gle chunnartach. Latha de na laithean, bhrist an deigh, ’s thoisich e feins na h-eich air a dhol fodha. Na eigin ghlaodh e ri fear-siubhail a bha comhla ris, “Sabhail namails! Sabhail namails! Ma theid misebhathadh, ’s gun caillear namails ,ni am Moireastanach mo mharbhadh!” (Be am Moireastanacha mhaighstir.) Gu fortanach cha do bhathadh Antonis cha mho chailleadh namails, agus air an aobhar sin tha Antoni gun a mharbhadh fhathast.


RANN.

Meirle dheanamh air amheirleach,
Gum be sin amheirle bhorb;
Chan eil taobh a theid amelrleach,
Nacheil meirleach air a lorg.

Sem buileachadhnin cruinneachadh,
Sen cruinneachadhni sguaban,
Na sguabanni na mulanan,
S na mulanan na cruachan.


Bha Sasunnach beag neanbh uair a sealgaireachd air a Ghaeltachd. Bha aige mar fhear-iuil, Gael mor, fad chasach, a bha aig a cheart am air mhisg. Bha iad a direadh beinne, an Gael air toiseachsanSasunnach bochd, ’s aonach air, a tighnn na dheigh. Bha na cuileagan gle dhona, ach cha robh iad a beantuinn don t-Sasunnach. “De ars esanis coireach nach eil na cuileagan riumsa mar tha iad riutsa?” “Oarsa Calum, ’se deanamh gaire beag ris fhein, “dhfhaoidte nach fhac iad thusa fhathast. ’”

Tha baile Venice, an ceann-tuath na h-Eadailt, air a thogail gu leir air eileanan, ’s tha na sraidean uile lan uisge. Tha moran den t-sluagh nach robh mach as a bhaile riamh, agus nach aithnicheadh each ged chitheadh iad e. Thug fear-ioghnaidh aon don bhailuair, agus phaigh moran tasdan air son cead fhaicinn, an duil gur h-e bhann dragon no beathach oilteil dhen t-seorsa sin.

Than Ooil-thigh as mo air an t-saoghal, anns an Eiphit, duthaich anns nach rachadh nach sam bithga iarraidh. Tha aona mile deug foghlumaichann.


Chuir an Soitheach-smuidHarlawair tir gu
COINNEACH R. MAC COINNICH,
SIDNI TUATH, C. B.

150 baraile Siucair,
250 baraile Fluir,
100 baraile Min Choirce,
10 baraileMolasses ,
100 bocsa Tombaca.
200 ciste Ti a Lunnain.

Feol air a spiosradh, agus moran de sheorsaichean eile nach gabh ainmeachadh an so. Faiceadh gach neach air a shon fein.


Tha so air a chumail do
D. W. MACFHIONGHAIN,
Sidni & Sidni Tuath.


Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca de
Bhathar de gach seorsa,
agus e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha thanan beachd.


COMHRADH.

Den uair a tha e?”

Tha e coig mionaidean an deigh tri.”

Ciamar a tha fios agad?”

Nach do sheall mi air muaireadear.’

Dhfhaoidte gu bheil an t-uaireadear sin ro-luath. ’’

Chan eil e luath no mall riamh on a chaidh a chuir air doigh mun am son uiridh. Bha e roimhe sin cho mi-dhoigheelsa bhaleithid riamh, air aon spoig, ’se cho gliogachs nach burrainn dhomh feum sam bith a dheanamh dheth. Ach an drasdase uaireadear cho math sa thasan duthaich.”

Cocharaich e?”

O, nach be cheist e! Charaich
GUZZWELL & RHODES,
ann an Sidni; feadhainn dam baithne charadh.”

titleIssue 3
internal date1892.0
display date1892
publication date1892
level
reference template

Mac-Talla I No. 3. %p

parent textVolume 1
<< please select a word
<< please select a page