---

[1]

[Vol . 10. No. 1. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, IULAIDH 5, 1901. No. 1.

Facal do na Nigheannan Oga

LITIR IV.

Ma tha h-uile nigheann ’na deagh nighinn,
Co as a tha na droch mhnathan a tighinn?

—Sean-fhacal.

AN uair a chì sinn deagh nigheann bithidh a h-uile dùil againn gu ’n dean i deagh bhean. Ma ’s math leinn deagh mhnathan a dheanamh de na nigheannan feumaidh sinn an teagasg, agus an t-eòlas sin a tha feumail dhaibh a thoirt dhaibh ann an àm. Tha ceithir nithean sònraichte ann a dh’ fheumas a h-uile nigheann a bhith aice mu ’n urrainn i bhith ’na deagh mhnaoi. Feumaidh i anns a’ cheud àite a bhith.

DIADHAIDH.

An uair a dh’ amhairceas sinn ann an eachdraidh an t saoghail chì sinn gu soilleir gu robh soirbheachadh aimsireil a’ dol ann an cois na diadhachd o thùs, agus mar an ceudna, gu robh na mnathan ’na meadhon air a bhith deanamh, araon mòran math, agus mòran uilc, anns an t-saoghal. Nach ann air tàilleabh nan droch mhnathan a thainig an dìle air an t-saoghal? ’S ann gun teagamh. Tha sinn a’ leughadh anns an aon leabhar a dh’ innseas an fhìrinn ghlan a mach air a ceann duinn, gun do thòisich an saoghal ri dhol thun na dunach, aon uair ’s gun do thòisich daoine diadhaidh ri pòsadh nigheannan briagha ann-diadhaidh. Biodh iad briagha no grannda ma tha iad ann-diadhaidh tha’n dunaigh orra, ach ma tha iad glé bhriagha, agus iad ann-diadhaidh, ’s ann is mìle miosa iad. Araon ann an Sgriobtuiribh an t-Seann Tiomnaidh, agus ann an Sgriobtuiribh an Tiomnaidh Nuadh, tha e air a thoirmeasg do dhaoine diadhaidh a bhith pòsadh mhnathan ann-diadhaidh. Far am bheil teaghlaichean ’s ann aig na màthraichean a tha ’n cothrom a’s fhearr air a bhith teagasg na cloinne. Feumaidh na h-athraichean a bhith, mar a’s trice, air cheann an cosnaidh, agus air an aobhar sin cha ’n ’eil uibhir chothrom aca air a bhith ’teagasg, agus a’ cur eisimpleir mhath roimh ’n chloinn. Nach i chainnt mhàthaireil a bhios aig a’ chloinn? Nach ’eil an sean-fhacal ag ràdh mar so— “Nigheann mar a mhàthair.” “An car a bhios anns a’ mhàthair is gnath leis a bhith ’s a’ nighinn.” “Millidh aon bhò buaile, ’s buairidh aon bhean baile.” B’ aithne dhomh seann duine còir a thuirt gur i bean mhath an t-aon chreutair a’s fhearr a th’ air an t-saoghal, agus gur i droch bhean an creutair a’s miosa th’ air. Bha ’n fhìrinn aige. Nach ann air mnaoi a chuir Dia an t urram bu mhò a chuir e air creutair cruthaichte riamh? Nach lionar an àireamh de mhnathan diadhaidh air am bheil iomradh againn anns a’ Bhìobull? A dh’ aon fhacal tha na mnathan diadhaidh nan cumhachd mhòir ann an laimh Dhé, a chum math a dheanamh. Teagaisgidh iad le ’n deagh chaitheamh-beatha cho math agus le ’n comhairle a’ mhuinntir am measg am bi iad a caitheamh am beatha. Beag air bheag, fàsaidh an teaghlaichean suas ann an eòlas air deagh bheusan mar a tha fìrinn is onair, caoimhneas is caranas, iochd is tròcair, càirdeas is daimhealachd. Bithidh mòr-mheas aca air gach sochair a bhuilich Dia air a shluagh, mar a tha meadhonan nan gràs, agus òrduighean an t-soisgeil, latha ’n Tighearna, agus gach àm sònraichte eile do ’m bheil eaglais Dhé a’ deanamh feum a chum a bhith ’cur as do chumhachd an dorchadais. An uair a thig fear-an-taighe dhachaidh anns an fheasgar ’s e cho cas ri cat ann an carn air son ni eiginn cearr a thubhairt, no ’rinn no ’chuala e, feuchaidh a’ bhean dhiadhaidh ri saod a chur air le bhith caoimhneil, ciùin, siobhalta, modhail ris. Bidh cuimhne aice gu bheil e sgriobhta gur beannaichte luchd-deanamh na sìthe. Ma thig e dhachaidh oidhche eile ’s e ’n déigh amadan is ball-bùird a dheanamh dheth fhéin leis a’ mhisg, bheir i dha gach modh ’s gach comhfhurtachd a’s còir dhi; ach an uair a dh’ fhuaraicheas e, bheir i, gu ciùin, siobhalta, foighidneach, comhairle air, ann an ainm Dhé, e sgur de ’n mhisg. A dh’ aon fhacal, innsidh i ’n fhìrinn dha ann an gràdh, agus bithidh a h-obair air a beannachadh air aon dòigh no dòigh eile. Ach a bhean ann-diadhaidh an uair a thig fear-an-taighe dhachaidh uice cas, no crosda, no air mhisg, lasaidh i mar am fudar, agus smàdaidh, is càinidh, is ithidh iad a chéile. Tha e cheart cho docha gu ’n dean a’ chlann a’ cheart ni an uair a dh’ fhàsas iad mor. “Na chì na big ’s e ni na big; na chluinneas iad ’s e chanas iad.” Bithidh a’ bhean dhiadhaidh ’na solus, cha ’n ann a mhàin d’ a teaghlach fhéin, ach mar an ceudna d’ a coimhearsnaich ’s d’ a luchd-eòlais. Feumaidh gur h-i ’n diadhachd fhior agus neo-shalach a bhios aice, ar neo cha mhòr is fhiach i. Tha mòran bhan ann aig nach ’eil ach coslas na diadhachd. Ni iad cràbhadh, is osnaich, is ochanaich gu leor; ach innsidh iad na breugan, cùl-chàinidh iad na coimhearsnaich, agus aithrisidh iad gach sgainnil is droch sgeul a chluinneas iad air an coimhearsnaich le mòr thoilinntinn. So a cheart mhuinntir a ni gàirdeachas anns an eucoir, agus aig nach ’eil an gràdh sin a tha teachd o Dhia, agus a chuireas foluch air mòran pheacannan. Dona ’s mar a tha na mnathan ann-diadhaidh cha ’n ’eil iad a leith cho cunnartach ri luchd a’ chràbhaidh ’s na h-ochanaich. A nigheannan òga, ann an tùs ’ur latha leanaibh an fhìor dhiadhachd. Tha na ceumannan a’s còir dhuibh a ghabhail air an cur gu soilleir fa ’r comhair ann am facal Dhé. Mur dean sibh so cha bhi ràth oirbh fhéin no air ’ur teaghlaichean ma theid sibh gu bràth an ceann theaghlaichean.

Is mi bhur caraid,
BODACHAN A’ GHARAIDH.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. VII.

CHA robh sealladh air Calum! Cha robh fios aig Aonghas air an t-saoghal mhor dé theireadh na dheanadh e. Sheall e mu ’n cuairt, an dùil nach do dh’ amais o air an an àite cheart; ach cha b’ urrainn mearachd a bhi ann, oir bha an ròp an crochadh air a chraoibh far an do dh’ fhàg e e. Smaointich e sin gur a docha gun robh Calum a gabhail fadachd, ’s gun d’ thug e ceum taobh air choireiginn. Ghlaodh e ris aird a chlaiginn, uair is uair, ach a mach o mhac-talla cha d’ fhuair e freagairt. Faodaidh sinn a thuigsinn an staid inntinn anns an robh Aonghas Donn Ghlinn Fraoich—cho aonaranach ’s a bha e ga fhaighinn fhéin, air tìr ann a fàsach ann an dùthaich chéin—an companach a dh’ fhàg e o chionn uair na dha air a dhol á sealladh, mar gun sluigeadh an talamh e. Cha do thuig Aonghas uige so dé cho aonaranach ’s a bhiodh duine as aonais a sheòrsa fhéin, agus bheireadh e aig an àm deich bliadhna da bheatha airson cuideachd Eòghain ghòraich fhéin, a dh’ fhàg e ’sa ghleann. Sheall e mu ’n cuairt a nis air gach taobh, agus bheachdaich e na bu dlùithe air an talamh, agus thug e ’n aire gun robh am feur air a stampadh ’s air a phronnadh mu ’n cuairt do ’n chraoibh aig na dh’ fhàg e Calum. Chaidh e air a ghlùinean far an robh am feur air a lùbadh, agus thug e ’n aire do luirg iongantach anns an ùir a bha ma chuairt air tom-sheangan. Sheall e gu math ’s dh’ aithnich e gum bu lorg duine ’bh’ ann, ach cha b’e ’lorg fhéin na lorg Chalum. Cha ’n fhac’ Aonghas a leithid riamh. Cha b’e cas ruisgte ’rinn i, ’s cha b’e brog a rinn i. Ann an tiotadh thuig Aonghas mar a bha; oir leugh e iomadh uair mu dheidhinn nan Innseanach, ’s an caiseart a bhiodh iad a cleachdadh ris an cainte mocaisean. Cha robh teagamh sam bith aige nis nach buidheann dhe na daoine fiadhaich so a thainig an rathad agus a fhuair greim air Calum. Smaointich Aonghas air na leugh ’s na chual’ e riamh mu na daoine-buidhe (mar theirteadh gu bitheanta riutha) cho guineach, cruaidh-chridheach, ’s cho innleachdach airson beartan-bàis a dheilbh do ’n naimhdean. Ach bha dòchas aig Aonghas fhathast. Bha fios aige gun robh Calum innleachdach agus misneachail, agus mar sin gun deanadh e beart air choireiginn airson a bheatha ’shàbhaladh. “Agus is docha,” ars’ Aonghas ris fhéin, “gur h-ann a gheibh mi Calum am broilleach na cuideachd.”

Tha sinn a faicinn le so nach do chaill Aonghas a dhòchas idir, ’s e nach do chaill. Chuir e roimhe gun toireadh e aghaidh air a choille ghruamach am feasgar ud fhéin air lorg a charaid. ’N uair a thainig e thun a cho-dhùnadh so, thuirt e ris fhéin gu ’m b’ e ’n gliocas dha mu ’m falbhadh e, cuairt eile thoirt an rathad a bha sprùillach na luinge, air chor ’s gun toireadh e leis biadh, agus feuch am faigheadh e arm de sheòrsa air choireiginn. ’S e sin a rinn e. Fhuair e pocan beag sgiobalta anns na chuir e na bha dhith air de bhiadh, agus an sin thug e sùil gheur ma chuairt feuch am faigheadh e gunna, na daga, na biodag fhéin, a bhiodh feumail dhà air a thurus. Fhuair e ’n ùine ghoirid ciste chalma ann a sgorr creige a bhuineadh, a réir coltais, do dh’ fhear de na h-oifigich, agus le cnapach mhath de chloich cha robh Aonghas fada ’leigeil solus an latha na broinn, agus a leigeil na bha stigh a mach. An àm a bhi rannsachadh so, smaointich Aonghas air iomadh bodach an taobh thall na chuan a bhiodh ann am Pàrras air feadh gach riomhadh ’us iomasgladh a bha dol a dholaidh air a chladach gharbh so. A measg gach ni fhuair e deagh ghunna agus daga, ’s gach acfhuinn is biadh a

---

[2]

[Vol . 10. No. 1. p. 2]

bhuineadh dhaibh ’n àm càs na cunnart. Mar an ceudna chuir Aonghas, ged nach robh fios aige c’arson, sgàthan beag, cruinn a fhuair e na phòcaid. Ann an àite eile, a réir coltais, far an do bhristeadh ciste an t-saoir air na creagan, fhuair Aonghas tuagh chnapach nach robh ao-coltach ri tuagh-chatha, agus chuir e na chrios i; agus feumar aideachadh le fìrinn gun robh Aonghas air a dheagh uidheamachadh air choinneamh nàmhaid sam bith a thachradh ris ’sa choille mhóir. Thog e air agus thug e aghaidh an iar-dheas, oir bha e cinnteach gu’ m b’e sin an rathad a ghabh na h-Innseanaich. Cha robh e furasda dhà astar mór sam bith a chuir na dhéigh aig cho tiugh ’sa bha choille—móran do dh’ fhiodh marbh na shìneadh, air chor ’s gu ’m b’ éiginn dha iomadh uair a rathad a ghearradh roimhe. Cha ’n fhac’ Aonghas air a thurus am feasgar ud creutair bu ghairge na coinean. Bha eunlaith gu leor ri fhaicinn, agus air dha giadh fhaicinn a dol seachad os a chionn smaointich e gun cuireadh e deuchainn air a ghunn’ ùr. Suas ri ghuallain bha e, ’s ann an tiotadh bha ’n giadh a nuas ma cheann, car ma char. Cha b’ urrainn a mhusg aig Donnachadh Bàn fhéin deanamh dad na b’ fhearr. An uair a chaidh a ghrian fodha ràinig Aonghas gleann beag, bòidheach, agus bho na bha e gu math sgìth, smaointich e gun cuireadh e seachad an oidhche ann. Leig e e-fhéin sios air an fheur ghorm agus ghabh e biadh. An uair a bha sin seachad shlaod Aonghas pairt dhe ’n fhiodh a bha ma chuairt na shìneadh aig bruaich a ghlinne thun na blianaig a thagh e, agus rinn e seòrsa do chrò airson e-fhéin a dhìon an uair a ghabhadh e tàmh na h-oidhche. Cha robh e fada na shìneadh san daighnich so ’n uair a bha e na chadal cho trom ri cloich, ged a bha nis iomadh seorsa glaodh uamhalta ri ’n cluinntinn a bristeadh sàmhchair na h-oidhche. Cha robh e fada na chadal an uair a thòisich e air bruadar. Shaoil leis gun robh e air mullach beinne a bha anabarrach àrd agus cas air gach taobh, ’s an cuan mor thiomchioll. Shéid a ghaoth, agus shéid i air chor’s nach facas riamh a leithid, ’s esan a sin a sireadh Chalum. Mu dheireadh thall leag a ghaoth e ’s chaidh e sios car ma char leis a bheinn, gus na ràinig e bruaich chas os cionn an uisge far an d’ fhuair e greim. Bha e na éiginn, gun chomas aig’ air e-fhéin a shàbhaladh. Thug e sùil os a chionn ’s chunnaic e òigh àluinn a tighinn a nuas guala na beinne. Dh’ aithnich e glé mhath i. Co bh’ ann ach Catriona? Shìn i mach a làmh mhìn, gheal ga chuideachadh, ag ràdh aig a cheart àm, ’s fiamh a ghaire air a gnuis, “Gabh misneach, ’Aonghais, theid gach ni leat!” Dh’ fhairich e sin i breith air ghuallainn air, ga tharruinn suas gu àite sàbhailte— ’s dhùisg e. Dé b’ ioghnadh le Aonghas, an àite Catriona fhaicinn ri ’thaobh mar a bha leth-dhùil aige, chunnaic e gurrach mór, dubh na sheasamh ma choinneamh an taobh a stigh na chrò, agus smùid aige air ithe rudeiginn. Shuath e ’shùilean gu math, an duil gur h-ann a bruadar a bha e fhathast; ach cha b’ ann—bha e ann a sud. Dh’ éirich Aonghas na sheasamh, ’s fhalt ag éiridh air a cheann, ’s chunnaic e gu ’m b’ e mathan mór, donn a bha na chompanach! So an làmh mhìn, gheal a dh’ fhairich ar caraid—spog mhór, dhubh a mhathain a draghadh a phoca bhriosgaid a bha fo ’cheann. An dé cha robh e air son a chorr do na briosgaidean fhaicinn a dol á sealladh sios sgornan mor a mhathain, agus mhaoidh e air, an dùil gu falbhadh e, ach an àite sin’s ann a rug e air Aonghas gu teann, cruaidh, mu ’n d’ fhuair e arm sam bith na laimh. Cha’n’ eil teagamh nach robh am mathan a smaointean gun robh e air a dhùnan fhèin, agus mar sin gum b’ iasg gach ni a thigeadh na lion. Cha robh aig Aonghas ach e-fhéin a dhìon mar a b’ fhearr a b’ urrainn e, leis na h-airm a thug nàdar dha, agus bha e ’n dùil a h-uile mionaid gun cluinneadh e ’chnamhan a bristeadh leis na fàsgaidhean cridheil a bha am mathan a toirt air. Mar a fhuair Aonghas buaidh air a mhathan chì sinn anns an ath chaibideal.

(Ri leantuinn.)

Sgeulachdan Arabianach.

CODADAD AGUS A BHRAITHREAN.

CAIB. III.

ANNS a’ cheart am dh’ fhosgail Codadad an dorus, agus chaidh e sios air staidhre chais gus an d’ rainig e seomar mor fo ’n talamh anns nach robh ach fior bheagan soluis a bha ’tighinn a steach troimh uinneig bhig. Anns an t-seomar so bha corr is ceud pearsa. Bha ’n lamhan ceangailte air an culaobh, agus bha ’n casan ceangailte ri cipeanan. “A chreutairean truagha,” ars’ esan,” bha sibh an duil a h-uile mionaid gu ’n robh bas craiteach faisge oirbh; thugaibh a nis taing do Dhia a chuir an so mise gus fuasgladh a thoirt dhuibh. Mharbh mi an duine dubh a bha gus sibhse itheadh, agus tha mi air tighinn a thoirt nan geimhlean dhibhse.”

An uair a chuala na priosanaich na briathran so, rinn iad uile iolach aoibhneis. Thoisich Codadad ri’m fuasgladh; agus a h-uile fear mar a bha e ’fuasgladh dhiubh, bha e a ’toirt cuideachaidh seachad ann a bhith fuasgladh chaich. Mar so fhuair iad uile fuasgladh ann an uine ghoirid.

Lub iad uile an gluinean, agus an uair a thug iad taing do Chodadad air son na saorsa a thug e dhaibh, chaidh iad am mach as a’ phriosan. Agus an uair a thainig iad do ’n chuirt, ciod a b’ iongantaiche le Codadad na na prionnsachan oga a a bha e sireadh, agus a bha e ’n duil nach fhaigheadh e gu brath, fhaicinn am measg nam priosanach!

“A phrionnsachan,” ars’ esan, “am bheil mi air mo mhealladh? An e sibh fein a tha mi ’faicinn? Am bi do thoileachadh agam gu’ m bi mi comasach air bhur toirt dhachaidh gu bhur n-athair, agus a chridhe gu bristeadh ’g ’ur caoidh? An e nach bi e ’caoidh air son fir dhibh! Am bheil sibh uile beo? Ochan! bheireadh bas aon fhir dhibh air falbh an t-aoibhneas a tha mi ’faireachadh a chionn gu ’n deachaidh agam air bhur saoradh o ’n a bhas.”

Rinn an da fhichead prionnsa ’s a’ naoidh iad fhein aithnichte do Chodadad, agus chuir e failte chridheil, chaoimhneil air fear an deigh fir dhiubh, agus dh’ innis e dhaibh gu robh an athair fo dhragh inntinn ro mhor mu’ n deidhinn. Thug iad cliu mor dha air son an fhuasglaidh a thug e dhaibh, agus thug na priosanaich eile cliu is taing dha mar an ceudna. Is gann gu ’m b’ urrainn aon seach aon dhiubh cainnt a chur air cho taingeil’s a bha iad dha.

Chaidh Codadad agus na priosanaich gu leir air feadh a’ chaisteil. Fhuair iad anbarr ionmhais ann. Bha sioda dhe gach seorsa ann am pailteas ann, agus aodach air fhigheadh le snath oir; agus moran de sheorsachan aodaich agus de bhathar luachmhor eile a bha ’n duine dubh a’ toirt o na marsantan a bha ’dol troimh ’n duthaich. Bhuineadh earrann mhath dheth do na priosanaich do ’n d’ thug Codadad an saorsa. Dh’ aithnich a h-uile fear dhiubh am bathar bu leis fhein. Thug Codadad a chuid fhein do gach fear dhiubh, agus roinn e an corr de ’n bhathar eatorra. An sin thuirt e riutha, “Cia mar a bheir sibh leibh bhur bathar? Tha sinn an so ann an aite fasail, agus cha ’n ’eil e ’n comas dhuinn eich fhaotainn.”

“Mo thighearna,” arsa fear dhe na priosanaich, “thug an duine dubh uainn na camhail a bh’ againn mar a thug e uainn am bathar, agus ma dh’ fhaoidteadh gu ’m bheil iad anns na stabuill aig a’ chaisteal.”

“Tha sin coltach gu leor,” arsa Codadad; “seallamaid am bheil iad ann.” Mar sin chaidh iad do na stabuill far an d’ fhuair iad, cha b’ e mhain na camhail, ach mar an ceudna an da fhichead each ’s a naodh air an robh mic an righ a’ marcachd an uair a ghlac an duine dubh iad. Bha seirbhisich dhubha anns na stabuill, ach an uair a chunnaic iad gu ’n robh na priosanaich mar sgaoil, thuig iad gu ’n do chuireadh am maighstir gu bas, agus ghrad theich iad. Cha do chuir duine do dhragh air fhein na chaidh air an toir.

Bha aoibhneas mor air na marsantan a chionn gu ’n d’ fhuair iad am bathar agus na camhail agus an saorsa, agus chuir iad rompa gu ’m falbhadh iad air an turus gun dail. Ach mu ’n d’ fhalbh iad, thug iad a rithist mile taing do Chodadad air son gu ’n d’ thug e dhaibh an saorsa.

An uair a dh’ fhalbh iad, labhair Codadad ris a’ mhnaoi-uasail, agus thuirt e: “A bhaintighearna c’ aite am bheil a mhiann ort a dhol? Tha run orm falbh ’na do chuideachd a dh’ ionnsaidh aite anns am bheil thu ’dol a ghabhail taimh, agus cha ’n ’eil teagamh agam nach fhalbh na prionnsachan so gu leir maille rium.”

Thuirt mic righ Harrain a beul a cheile gu ’n robh iad a’ cur rompa nach dealaicheadh iad rithe gus am fagadh iad comhladh ri ’cairdean i.

“A phrionnsachan,” ars’ ise, “buinidh mise do dhuthaich a tha gle fhad air falbh as a so; agus a bharrachd air sin, bhiodh e tuilleadh is mor dhomh toirt oirbhse falbh ’nam chuideachd air astar cho fada. Feumaidh mi aideachadh nach ’eil duil agam tilleadh do’n duthaich do’m buin mi. Dh’ innis mi dhuibh roimhe so gu ’m buin mi do bhaile mor Chairo. Ach o ’n a nochd sibh a leithid de chaoimhneas dhomh, agus a tha mi cho fada ’nad chomhain-sa,” ars’ ise ’s i ’g amharc air Codadad, “cha bhiodh e ceart dhomh gun an fhirinn innseadh dhuibh. Is nighean righ mi. Thainig righ eile a chogadh ri m’ athair, agus an uair a cheannsaich e an rioghachd, agus a chuir e m’ athair gu bas, b’ fheudar dhomhsa teicheadh le mo bheatha.”

An sin dh’ iarr Codadad agus a bhraithrean air a’ bhana-phrionnsa a h-eachdraidh innseadh dhaibh, agus thuirt iad rithe gu’ n robh fior thoil aca fios fhaotainn mu gach mi-fhortan a thainig ’na rathad, agus gu ’n robh iad suidhichte gu ’n deanadh iad gach ni a ghabhadh deanamh a chum an tuilleadh sonais a thoirt dhi.

An deigh dhi taing a thoirt dhaibh air son cho toileach ’s a bha iad air cuideachadh a dheanamh leatha, cha b’ urrainn i gun a h-eachdraidh innseadh dhaibh mar a bha iad ag iarraidh, agus thoisich i mar so:—

Ann an eilean araidh tha baile-mor ris an canar Darabar. Bha ’m baile so air a riaghladh fad uine mhor le righ a bha araon cumhachdach, moralach, agus subhailceach. Ach cha robh duine cloinne aige, agus b’ e so an aon sonas a bha ’ga dhith. Bha e do ghnath ag urnuigh gu ’n tugadh Dia sliochd dha, agus mu dheireadh rugadh leanabh nighinn dha.

Is mise an nighean mhi-fhortanach sin. Cha robh m’ athair toilichte an uair a rugadh mi a chionn nach e mac a bh’ annam; ach chuir e roimhe gu’ m biodh e umhail do thoil Dhe. Thugadh dhomhsa gach seorsa fiosrachaidh agus foghluim a shaoileadh m’ athair a bhiodh feumail dhomh, oir chuir o roimhe, o nach robh mac aige, gu’m bithinn-sa riaghladh an deigh a bhais.

---

[3]

[Vol . 10. No. 1. p. 3]

Air lath’ araidh chaidh m’ athair do ’n bheinn-sheilg. Thug e an aire do dh’ asal-fhiadhaich, agus lean e cho fad air a toir ’s gu ’n do chaill na daoine a bha comhladh ris sealladh air. Mu dheireadh thainig an oidhch’ air, agus cha robh an t-saoghal c’ ait an robh e.

An uair a rainig e iomall na coille do ’n deachaidh an asal as a shealladh, thainig e air lar, agus shuidh e. Cha robh e fada ’na shuidhe an uair a thug e an aire do sholus anns a’ choille. Thug so air a bhith ’creidsinn nach robh e fad’ o bhaile araidh. Rinn e toileachadh ris an t-solus, oir bha e ’n dochas gu ’n cuireadh e seachad an oidhche anns a’ bhaile, agus gu ’m faigheadh e neach eiginn a chuireadh e far an robh na daoine a bha comhladh ris a dh’ innseadh dhaibh far an robh e. Mar sin, dh’ eirich e as an aite ’s an robh e ’na shuidhe, agus rinn e direach air an t-solus.

Cha b’ fhada gus an an do thuig e gu ’n robh e meallta ’na bharail, oir cha robh ann ach solus a bha tighinn a bothaig. Ach air a shon sin chaidh e dluth do ’n bhothaig, agus ghabh e ioghnadh gu leor an uair a chunnaic e fuamhaire a bha anabarrach mor ’na shuidhe innte. Bha soitheach mor luma-lan fiona air a bheulaobh, agus bha damh aige ’ga rostadh a bha e air ur-mharbhadh. Bheireadh e balagum mor as an fhion, agus an sin bheireadh e culag as an damh, agus dh’ itheadh e i. Ach b’ e an rud bu mho a tharruinn aire m’ athar, am boirionnach briagha a chunnaic e ’na suidhe anns a’ bhothaig. Bha choltas oirre a bhith ann an doilghios anabarrach mor. Bha a lamhan ceangailte, agus bha leanabh beag mu aois da bliadhna ’na shuidhe aig a casan, agus, mar gu ’m biodh e ’tuigsinn an t-suidheachaidh mhi-fhortainaich anns an robh a mhathair, bha e ’sior chaoineadh gu goirt.

Bha leithid do thruas aig m’ athair ris a’ mhnaoi agus ris an leanabh ’s gu ’n do smaoinich e an toiseach gu ’n rachadh e do ’n bhothaig, agus gu ’n tugadh e ionnsuidh air an fhuamhair’ a mharbhadh. Ach an uair a thug e a’ chuis car tiotaidh fa near, thuig e gur docha nach rachadh aige air seasamh ris an fhuamhaire, agus thuirt e ris fhein, gu ’m b’ fhearr dha feitheamh feuch am faigheadh e cothrom air tighinn air gun fhios dha. Aig a’ cheart am chuir am fuamhaire crioch air na bh’ anns an t-soitheach fhiona, agus dh’ ith e corr is leith an daimh. An sin thionndaidh e ris a’ mhnaoi, agus thuirt e: “A bhana-phrionnsa mhaiseach, car son a tha thu, le do raigeann, a’ toirt orm fas cho fiadhaich riut? Faodaidh tu a bhith sona ma thogras tu fhein. Cha ’n ’eil agad ri dheanamh ach gaol a ghabhail ormsa, agus a bhith dileas dhomh, agus bidh mise siobhalta gu leor riut.”

“A chreutair oillteil,” ars’ a bhean-uasal, “na bi ’smaointean gu ’n tig an latha anns an gabh mise gaol ort. Bidh tu gu brath ’nad uile-bheist oillteil ’nam shealladh-sa.”

Lean i air an doigh so air a chaineadh ’s air a ruith sios gus mu dheireadh an do ghabh am fuamhaire corruich anabarrach mor. “Dh’ eisd mi riut fada gu leor,” ars’ esan, le guth eagallach; “tha ’n gaol a bh’ agam ort a nis air a thionndadh gu corruich. Dhuisg am fuath a th’ agad dhomh, fuath ann am chridhe. Tha mi ’faireachadh gur e mo chorruich is treise na mo ghaol, agus gu ’m bheil mi nis a’ miannachadh do mharbhadh moran na ’s mo na bha mi ’miannachadh greim fhaotainn ort.”

An uair a labhair e na briathran so, rug e air fhalt air a’ bhoirionnach thruagh ’na leith laimh, agus an uair a thog e o’n talamh i, tharruinn e an claidheamh leis an laimh eile gus an ceann a sgathadh dhi. Mu ’n do tharr e so a dheanamh chuir m’ athair saighead troimh ’n chridhe aige, agus mharbh o gun sgrid e.

(Ri leantuinn.)

Darna Bean Phara na Sluasaid

LE FIONN.

AN uiridh chaidh mi chur seachad na Nollaig le ’m charaid, am Maighstir-sgoil, a tha ’sa Chill-aluinn. A dh’ innseadh na fìrinn ’s e fhéin is duine ’s a’s dithist ’s an sgireachd. ’S e is cleireach Seisein, fear-ciùil na h-eaglais, cho math, ri dreuchd no dhà eile nach ruigear a leas ’ainmeachadh. Nuair a rainig mi co bha air thoiseach orm ach Seumas Mac Cuithein, lighiche òg a mhuinntir an Eilein Sgiathanaich, a bha, mar bha mi fein, air aoidheachd leis a mhaighstir-sgoil, agus mur’ eil mi air mo mhealladh, na leannan aig Beathaig, a tha cumail tighe le a bràthair.

Air feasgar a bha sin bha sinn gu seasgair, blàth ’nar cròilean mu ’n teine, ged a bha, mar thuirt am bàrd—

“An oidhche nis air fàs ro shalach,
Bhrùchd na tuiltean troimh na gleannaibh,
Fhreagair creag is beinn le farum,
Fuaim na gaillinn air an raon.”

Eadar dhà naigheachd chuala sinn Beathag a bruidhinn ri cuideigin aig an dorus agus ’gan cuireadh tighinn a stigh.

Chuir Beathag a ceann a stigh air dorus an t-seòmair, agus ars’ ise ris a Mhaighstir-sgoil— “A Dhòmhnuill, so agad Para na h-eaglais aig an dorus ’s toil aige bruidhinn riut leat fhéin.”

“Càirich a nuas a so e,” arsa Domhnull. Agus a tionndadh rium fhéin ’s ri m’ charaid, ars’ esan, “Tha fhios agam an dràsda dé chuir an so an nochd e. Chaill Pàruig a bhean o chionn còrr is bliadhna, ’s tha dà bhantrach air a lorg, is theagamh gu do rinn e suas té dhiu ’phosadh, ’s bithidh e taghail mu na ‘gairmein’ —mar ’eil mise air mo mhealladh gheibh sinn sgeul ait.”

“Thig a stigh, a Phàruig,” ars’ esan, ’s e tionndadh ris an fhear a bha san dorus, “ ’s gheibh thu do Nollaig. Ciod air an t-saoghal a chur a mach thu a leithid so de dh’ oidhche?”

“Ma ta cha ’n ann a thoirt droch fhreagairt oirbh a tha mi,” arsa Pàruig, “ach chuir an rud a chuir an earb air an loch—an éiginn—direach an éiginn, a dh’ innseadh na fìrinn. Tha gnothaichean air tighinn gu aona-cheann—tha ’n taoim air dol thar nan totaichean, agus thainig mi chur mo chomhairle riubh fein, ma bheir sibh cothrom dhomh; ’s duilich leam dragh a chur oirbh is cuideachd leibh.”

“Gheibh thu mo chomhairle,” a Phàruig, “ach so dhuit so an toiseach,” ars’ am Maighstir-sgoil. “So dhuit do Nollaig; is feumail thu air deur beag ad shealbhan ’s an oidhche cho fuar. Suidh a suas ris an teine ’s nuair a ghabhas tu blàthas gheibh sinn do sgeul. Cha ’n ’eil a so ach dà charaid dhomhsa; tha iad le chéile cho Gaidhealach ri gas fraoich, ’s mar sin cha bhi sinn a cosd Beurla orra.”

Chuir mi fhein agus Seumas Mac Cuithein fàilte air a bhodachan. Dh’òl e làn na cuaiche ’s chuir siud blàthas air, agus thòisich a theanga air gluasad.

“Bha toil agam,” ars’ esan, “ ’s e tionndadh ris a’ Mhaighstir sgoil, “ur comhairle ’ghabhail mu ’n chùil-chumhainn anns a’ bheil mi an dràsd; oir cha robh duine riamh air a chur thuige mar a tha mise.”

“Nach ’eil fhios agadsa, a Phàruig,” arsa ’m Maighstir-sgoil—

“Gur lionar trioblaid agus teinn
Thig air an fhìrean chòir?”

“Tha, glé mhath,” fhreagair Pàraig, “agus air feadhainn nach bi ’n am fìrean idir.”

“So so, a Phàruig, thoir dhuinn do sgeul,” arsa ’m maighstir-sgoil, “cho luath ’sa dh’ fhaodas tu. Mur ’eil mise air mo mhealladh tha boirionnach aig bun a ghnothaich.”

“Tha, le ’r cead, a dhà dhiu; ach leigibh sibhse leam agus gheibh sibh mo sgeul o bhun gu bàrr. ’Nuair a chaochail Mòrag agamsa, a bhliadhna an Fhoghair seo chaidh, bha mi gun mhath, gun fheum, direach mar eun aig am biodh sgiath bhriste, an uallach dhomh fhein ’s gun mi faicinn ciod am feum dhomh bhi beo. Bha so nàdurra gu leòir, oir ’s e boirionnach deanadach, glic, pongail a bh’ ann am Mòraig—a cuid de Phàras dhi! Cha ’n fhaigh mise a leithid ri m’ bheo! Nuair a bha mi anns an t-suidheachadh so, ’s gun fhios agam co dhiù bha mi beò no marbh, có a thoisich air tighinn gam fhaicinn ach banntrach ruadh an t-seicleir a tha ’s an ath chroit rium. Mheas mi na chaoimhneas i thighinn a dh’ fheòraich cia mar a bha dol dhomh. An sin thigeadh i ’s a’ mhaduinn ’s dheanadh i mo leapa, ’s chuireadh i àird air an tigh, chàireadh i mo stocainean, ’s dh’ fhuaghaileadh i putan air mo bhriogais. Ma bha ’mhaduinn fuar thigeadh i le cuach bhrochain am ionnsaidh fhad ’sa bhiodh mo theine fein a lasadh. Bha i fuasach caoimhneil, coimhearsnachail. Latha bha sin thuit dhi tighinn a stigh ’s mi losgadh mo chrogan a pùradh poit bhuntàta. “Ah!” ars’ ise, “a Phàruig, cha bhi thu ceart gus am faigh thu boirionnach còir, caoimhneil, an àite na te nach marionn, agus bheirinn comhairle ort a bhi air d’ fhaicill o na guanagan chaileag tha dol mu ’n cuairt—gòragan aotrom, gun seadh gun chiall. Amhairc mu ’n cuairt ort, ’s cha ruig thu leas dol fada o’ d’ dhorus féin air son boirionnach stéidheil mu dheich bliadhna fichead—mu ’m aois fhéin, a Phàruig—té a chunnaic obair tighe, ’s do ’n aithne fear a stiuradh?”

Thug mi taing is buidheachas do ’n bhoirionnach air son a deadh chomhairle, agus gheall mi dhi smaointeachadh mu ’n chùis. A dh’innseadh na fìrinn dhuibh bha mheas gun robh e fior chaoimhneil dhi a bhi ’g amharc as mo dhéigh fhéin ’s ás deigh mo thighe gun sireadh gun iarraidh. Latha bha sin bha mi cnuasachadh na comhairle a thug banntrach an t-seicleir orm, is có a thàinig a stigh ach banntrach bhras an tàilleir chrùbaich a Baile-nan-clach, a thuit a bhi dol seachad ’san am, ’s thaghail i, mar thuirt i fhein, a dh’ fhaicinn cia mar a bha dol dhomh o’n a chaochail Mòrag— ’s ghuil i gu goirt air son na té nach mairionn. ’Nuair a thainig i thuige, ars ise, “Bhithinn a nuas gad fhaicinn roimhe so, ’Phàruig, ach bha sùil agam d’ fhaicinn shuas o chionn còrr agus mios. Nach do dh’ innis Seònaid chlaon dhuit gu ’n robh mi gad iarraidh a suas oidhche Shamhna. A Pharuig,” ars ise, ’si ’g amharc orm ann an clàr an aodainn, “bu mhath leam t-fhaicinn a togail ris a nis; rinn thu caoidh air son Mòrag uine chuimseach—trì miosan na ’s fhaide na bha mise caoidh an tàilleir. Gu ’n teagamh dh’ fhaodainnse caoidh mios no dha ni b’ fhaide mar a bhith gun robh piseagan aig a’ chat ann am bhoineid dhuibh— ’s chuir sin crioch air mo thuireadh.”

“Ille,” ars’ ise, ’s i toirt puradh dhomh anns na h-aiseannan le a h-uileann, “a bheil fhios agad có ’n t-aodann a chunnaic mi anns an sgàthan Oidhche Shamhna ’nuair sheall mi thar mo ghualainn chlith?” Chaog i rium’s ghabh i mach.

A bheil fhios agaibh air a so, cha ’n eil fhios agam ciamar no car son, ach thoisich m’ inntinn air togail o’n là a bhruidhinn banntrach an tàillear rium, ’s bha mi gabhail mo ghreim bithidh ni b’ fheàrr.

Cha b’ fhada bha banntrach an t-seicleir a toirt an aire dha so, agus bha i ’m beachd gun robh so ag éiridh o bhi leanailt a comhairlean agus ag gabhail a brochain.

(Air a leantuinn air taobh 6).

---

[4]

[Vol . 10. No. 1. p. 4. ]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $l .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, IULAIDH 5, 1901.

THA na rioghachdan móra aig an àm so a toirt an cuid airm air falbh á Sína. Agus cha ’n urrainnear a ràdh le fìrinn gu bheil cor na dùthcha ann an tomhas sam bith na ’s fhearr na bha e ’nuair a chaidh an t-arm a chur innte. Tha ceannairc nam “bocsairean” air a cur sios, agus moran de ’n ceannardan air an cur gu bàs, ach tha iadsan bu choireach ris a’ cheannairc a thòiseachadh—a’ Bhan-Impire agus Prionnsa Tuan—fhathast beò, slàn, agus cho luath ’sa dh’ fhàgas an t-arm Eòrpach an dùthaich bidh iad anns na ceart dhreuchdan anns an robh iad roimhe, agus a’ mealtuinn a’ cheart uiread ùghdarrais. Agus cha ’n eil dearbhadh sam bith air a thoirt seachad gu ’m bi an riaghladh an deigh so ann an dòigh sam bith na ’s fhearr na bha e roimhe so. Is dùthaich Sina, agus is sluagh na Sineich ris am bheil e doirbh gnothuch a dheanamh. Tha iad ’nan daoine carach, seòlta, nach seas ri fìrinn no ri bréig ach nuair a shaoileas iad féin iomchuidh; agus an deigh do dhaoin’ eile gach reusonachadh is urrainn daibh a dheanamh riutha, tha iad ’g am fágail dìreach mar a fhuair iad iad. Agus a dhol a dh’ uisneachadh neart riutha, ged a chuireas buidheann glé bheag de dh’ arm Eòrpach an teicheadh air buidheann gle mhor dhiubhsan, tha àireamh cho mór ann dhiubh ’s nach eil dòigh air an toirt fo chìs gu buileach, oir mar a thuiteas duine tha ceud deiseil gu dhol ’na àite. Dh’ fhaodadh na h-Eòrpaich leantuinn air a chogadh ’sa dheanamh cho fuilteach ’sa thogradh iad, ach ged a mharbhadh iad mìle de na Sineich na h-uile latha, an ceann na bliadhna ’s gann a bhiodh iad air an ionndrainn, tha àireamh an t-sluaigh cho mór. Cha robh tuigse cho domhain aig daoine air a chùis so riamh roimhe ’sa tha aca o’n chunnaic iad na saighdearan Eòrpach air an toirt air falbh á Pekin ’s gun ach gle bheag aca ri nochdadh mar thoradh an saoithreach.

B’E Di-luain s’a chaidh latha-breth Chanada—co-ainm an latha air an deachaidh na roinnean de ’m bheil i air a deanamh an toiseach a thàthadh ri cheile. Tha ceithir bliadhn’ deug air fhichead o’n chaidh an tàthadh sin a dheanamh, agus cha ’n eil duine breathnachail sam bith nach aidich gu ’m bu mhath an obair e. Bha Canada aig an àm sin air a roinn na roinnean beaga, gach aon diubh sin a fuireach air leth ’s a’ cur air adhart a gnothuich féin mar dhùthaich. Ann an 1867 bha ceithir de na roinnean sin—Nobha Scotia, New Brunswick, Cuebec, agus Ontario—air an aonadh ri cheile mar aon dùthaich fo ’n ainm Canada—ainm a bhuineadh roimhe sin a mhàin do Chuebec agus do Ontario. Uaithe sin chaidh Eilean a’ Phrionnsa, Columbia Bhreatunnach, Manitoba, agus an Iar-Thuath a ghabhail a stigh, gus a nis a bheil Canada a’ sgaoileadh a criochan bho chuan gu cuan. Agus tha an dùthaich gun teagamh a mealtuinn tomhas mor de shoirbheachadh. Tha saoibhreas nadurra innte nach eil ri fhaotainn ann am moran dhùthchannan fo ’n ghréin, agus mar a thatar a’ faotainn sin a mach tha i a’ fàs ann am meas agus ann an neart am measg dhùthchannan an t-saoghail. Cha ’n eil cearna dhe ’n t-saoghal fo bhratach dhearg Bhreatuinn as am bheil an t-seann dùthaich sin cho pròiseil ’sa tha i á Canada, agus tha sinn an dòchas gur ann a bhios a phròis sin a’ dol am meud mar a ruitheas na bliadhnaichean seachad. ’S e ur dùrachd nach leig Canada le moran ùine ruith gus am bi i làn chomasach air a criochan féin a chumail fo dhion iomchuidh, agus mar an ceudna gu ’m bi i a toirt tomhas mor de chuideachadh do’n dùthaich mhàithreil ann an cearnan eile dhe ’n t-saoghal. Bha Canada roimhe so na leanabachd, ach tha i nise air tigh’nn gu aois, ’s air fàs mor, làidir, agus saoilidh sinn gu bheil an t-àm aice tòiseachadh ris an aire thoirt dhi féin, agus mar an ceudna ri cuideachadh a toirt do ’n t-seann mhàthair, a bha o chionn ùine cho fada ’ga dion ’s ga neartachadh.

Fir na Seilg.

Is lìonmhor iad so an diugh feadh na h-Alba, ach gu sònruichte anns a’ Ghàidhealtachd air eilein is mòrthir. Tha e soilleir gu ’n ceannaich an t-òr gach uile ni a tha bòidheach, blasda ’san t-saoghal; ’s ann mar so a gheibh sinn an duine bochd feadh ghleanntan a shìnnsear air a sgaradh le laghan mi-naomh o fheum a dheanadh do eòin na machrach agus do iasg na mara. Ann an cuid do cheàrnaidhean ’s na h-eileana so tha daoine truagh dìblidh aig nach ’eil ach tuarasdal brònach air son an saothair, a’ pàigheadh air son uisge, adhar agus grian, a rinn an Cruitheir air tùs saor do ’n chinne-dhaonna gu léir. Tha tomhas do choire aig na Gàidheil féin a thaobh cùisean na seilg ’san taobh-tuath. Chuir iad feadhainn a chumas suas na seann laghan a steach do ’n Phàrlamaid, agus mar so tha beul a’ ghearain air a dhùnadh. Feudar a ràdh gu ’m bheil fir na seilg a’ toirt airgiod do ’n tìr; ach ma tha cha ’n ’eil an toraidh uile math. Cha ’n ’eil an t-airgiod so an coitcheannas a’ dol do phòca an duine bhochd; tha e ’na riadh do mhuinntir bhearteach fad as. —Oban Times.

LUACH ANABARRACH.
Cot-Uachdair air $5 .25.

Tha Cotaichean-uachdair air an creic an storaichean eile air pris moran na ’s airde na so, nach eil faisg cho math ris, ann an aodach no ann an deanamh.

COTAICHEAN A’S FHEARR AIR PRISEAN EILE.
$5 .75, $7 .50, $8 .00, $12 .00

F . H. REYNOLDS,
AN STOR—Matheson , Townsend & Co.air Sraid Shearlot.

Confederation Life ASSOCIATION.

Eachdraidh 29 Bliadhna
GU IANUARAIDH 1, 1901.

Urrasachadh an greim $32 ,332,908.00
Teachd-a- stigh 1,392,980.43
Earras 7,799,983.89
Airgead air laimh 505,546.25

Luach-airgeid gach ni a tha air a chur air leth air son tearuinteachd nam “policies” $1 ,505,546.25

F . W. GREEN, Halifax,
Manager anns na Roinnean Iochdrach.

Luchd-gnothuich an Ceap Breatunn:
IAIN MAC NEILL, Sidni.
A . W. WOODILL,Sidni.
J . W. EDWARDS, Glace Bay.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON.

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

---

[5]

[Vol . 10. No. 1. p. 5. ]

Naigheachdan.

Chaidh fiach ceithir millean agus sia ceud mìle dolair ( $4 ,600,000) de dh’ ìm a chur gu ruige Breatunn á Ruisia air a bhliadhna s’a chaidh.

Mharbhadh fear Iain Burns air rathad-iaruinn cuideachd a ghuail aig Dominion feasgar Di-sathairne s’a chaidh. Bhualadh e leis a charbad-iaruinn, agus bha a chorp air a mhilleadh gu h-eagallach.

Tha teintean a deanamh call uamhasach anns na coilltean an taobh an ear de bhaile Summerside, an Eiiean a’ Phrionnsa. Tha saibhlean air an losgadh gu làr, agus ann an iomadh àite tha raontean mora gràn air an losgadh gu talamh. Mur a sil i an ùine gun bhi fada, ni an teine so call eagallach.

Tha ghoirt a laidhe gu trom air earrann mhor do na h-Innsibh. ’S e so an treas bliadhna do àireamh mhor de shluagh na dùthcha sin a bhi fulang le cion a bhidh. Tha an riaghladh Breatunnach, cha ’n e mhàin a deanamh na tha na comas airson na daoine bochda aig an àm so, ach tha i ag ulluchadh airson na bliadhnaichean a tha ri teachd. Tha na mìltean de ’n spréidh air bàsachadh leis a ghoirt mar an ceudna.

Di-sathairne s’a chaidh dh’ fhàg fear Lemuel Wamback a dhachaidh ann amMount Pleasant,an Nobha Scotia, gus feansa thogail, mar a thuirt e-fhéin. Beagan uairean an déigh sin fhuair aon de na coimhearsnaich a chorp an crochadh ri craoibh, far an do chuir e crioch air fhéin. Rinneadh a mach gu ’n robh e as a bheachd aig an àm. Mu fhichead bliadhna air ais mharbh bràthair dha, a bha comhnuidh anns an àite cheudna, a bhean ’sa chuid cloinne, agus bhàth e e-fhéin ann an tobar.

Mar a tha fios aig gach neach ’s e Breatunn an rioghachd a’s cumhachdaiche an diugh air uachdar an domhain. Tha sinn a cluinntinn an drasda ’sa rithist gu bheil na rioghachdan eile an dul co-aontachadh ri cheile, ma ’s fhior, gus Breatunn a chur bun os cionn. Dh’ fheuch Bonaparte ris an ni so a chur an gniomh roimhe. Agus ma dh’ fhaodte gu bheil comhairlichean air rioghachdan an diugh a tha cho dàna ’s gu ’m bruidhinn iad air a leithid an diugh. Aidichidh gach neach nach ’eil moran fìrinn anns an fhathunn so. ’S e gliocas gach rioghachd an aire thoirt air an gnothuichean fhein; oir tha sinn am barail nam feuchadh iad ri Breatunn a shluigeadh gun tachdadh iad anns an oidhirp.

Tha duine ann an Chicago do ’n ainm Alasdair Dowie a tha cumail a mach gur e-fhéin am fàidh Eliah, agus gu ’n d’ fhuair e gach cumhachd a th’ aige gus a leighisean iongantach a chur an gniomh bho Dhia. Tha e ag ràdh nach ’eil agad ach dòchas a chur ann fhéin, agus creidsinn gu bheil an cumhachd so aige, agus ma tha tinneas sam bith ort leighisidh esan thu le amharc ort— ’s e sin ma gheibh e an uiread so dh’ airgiod—na thogras e-fhéin iarraidh. Tha iomadh duine truagh ann a Chicago cho faoin ’s gu bheil iad a creidsinn a chealgaire so. Dh’ eug iomadach neach mar tha air sailleabh Dowie, nach biodh cnead orra na ’m biodh iad air dotair fhaicinn. Bu choir do ’n lagh greim a dheanamh air an duine so agus duais a maortair a thoirt dha, ni a thoill a bhéisd o chionn fada.

Tha sluagh na h-Eileanan Breatunnach an deigh an àireamh a dhùblachadh ann an ceithir fichead bliadhna. Anns an ùine sin chaidh sluagh na h-Eirinn sios da mhillean, agus tha dha uiread a comhnuidh ann an Alba an duigh ’s a bh’ ann an 1821. Tha sia millean coig ceud agus ceithir fichead mile (6,580,000) a comhnuidh ann an Lunnainn—barrachd ’sa tha comhnuidh ann an Canada gu léir. A ghabhail th’ air a cheile tha aireamh an t-sluaigh ann am Breatunn a ruigheachd 41,454,000.

Na Seanfhacail agus a’ Ghaidhlig.

Cha ’n e moladh nan seanfhacal Gaidhealach a tha air m’ aire idir. B’e sin an obair gun doigh. B’e sin innseadh air fios, innseadh a’s miosa air bith. B’e an t-ìm ’ga chuir do thigh àirich, a bhi ’gam moladh do na Gaidheil. Agus is e na Gaidheil a chuideachadh a bha riamh ’nam bheachd, agus gur ann daibh a ni mi sgriobhadh. Mur faighear Gaidhlig aig na Gaidheil, co aige gheabhar i? Cha ’n ’eil ach i de cheangal aig na Gaidheil air a cheile. An la dh’ fhalbhas i, falbhaidh na Gaidheil mar an ceudna air feadh nan Sasunnach; theid an sluigeadh, agus gun aca ach an t-ainm gun an tairbhe. Ciod e a tha eadar na Frangaich agus na Sasunnaich? Cha’n ’eil ach an t-aon rud, a’ chainnt. An uair a thig am Frangach gu Sasuinn agus gu’m pòs e ban-Sasunnaich gun suim aice do ’n Fhraing, cha Fhrangach e ni’s mò, agus cha Fhrangaich a chuid cloinne. Cha’n aithnichear dùthchas an athar orra idir. Agus a thaobh nan oghachan, cha chreideadh na Sasunnaich fhein nach bu Sasunnaich eile iad. Is ionann cainnt agus duthchas. Is ionann cainnt agus braithreachas. Is ionann cainnt agus càirdeas, seadh agus is ionann cainnt agus comh-dhaltas; sin facal gun a leithbhreac ann fo’ n ghréin a thaobh spionnaidh, treòir agus buan-ghaoil. An duine leis an caomh na Gaidheil, is binn leis a’ Ghaidhlig. Is binn gach ian ’na dhoire fein. Is ard ceann an fhéidh ’sa ’chreachann. Is bòidheach an luchag ’sa ’mhir arbhair. Sin agaibh na seanfhacail, a’ chairdean, a’ leigeil ris duinn nach coir sgaoileadh far an tigear air a’ cheile. Cha choir dealachadh a bhi eadar na Gaidheil agus an cainnt. Agus am fear leis am bu mhath an cumail ri ’cheile, is e an ni a dheanadh e na seanfhacail a chuir ann an caraibh nan Gaidheal far an tigeadh orra gu furasda, gun spàirn, agus dh’ fhàgadh an cleas sin ni bu siubhlaiche air teanga a luchd-duthcha iad. Is e smìor na Gaidhlig a tha anns a’ mhòr-chuid de na seanfhacail, gun taing do ’n Bheurla. Is ann orra tha ’n dreach snasmhor is glaine gearradh. Bha na Gaidheil riamh ainmeil airson an speis do’n bhòidhchead. Mar is mò a gheabh iad greim air na seanfhacail is ann is mò a bhios speis aca do ’n Ghaidhlig.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Bathar Cruaidh
Tha sinn a’ cumail gach seorsa
BATHAR CRUAIDH
SOITHEACH-COCAIREACHD
PAINT agus OLLA
UIDHEAM SAOIRSNEACHD
Tha sinn a’ creic air na prisean a’s isle.
SYDNEY HARDWARE Co.,
Telephone 228
Feb. 20, ’01-1yr
Sydney Hotel Block.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

Uaireadairean
Waltham agus Elgin
AIR
$7 .50 agus $10 .00.
Seorsachan eile air $1 .75, $4 .00, $5 .00, agus suas.
Theid sinn an urras orra uile.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[6]

[Vol . 10. No. 1. p. 6. ]

(Air a leantuinn o thaobh 3).

“Is taitneach,” arsa mise, “coimhearsnaich chàirdeil, chaoimhneil a bhi aig daoine.”

“Tha amharus agam a nis ciamar a bha cuisean a ruith,” arsa ’mhaighstir sgoil; “greis gu ceann do sgeòil sam faic sinn co te de na banntraichean a bhuidheanas an réis, a Phàruig.”

“Buidhinn,” arsa Paruig, “bhuidhinn iad le chéile ann an dòigh, ach an dòigh eile cha do rinn a h-aon dhiù moran domh; ach tha moran agam ri innseadh fhathast mu ’n ruig mi deireadh mo sgeòil. Ach a thilleadh gu ’m naigheachd. Bha mo bhriogaisean caithe air an càradh cho tric nach robh fhios agam fhein ach gann ciod a bu dhath dhaibh an toiseach. Agus latha bha sin arsa banntrach an t-seicleir, ’si ’g amharc orra, “cha ghabh na briogaisean caradh tuille—cha ’n ’eil iad coltach ri duine deanadach ’sam bith, gun tighinn air Maor Eaglais. Tha paidhir agam shios ’san tigh a bh’ aig an t seicleir, cha robh iad air leth-dusan uair riamh, agus tha fhios agam gu ’m freagair iad dhuit.” Thug i nios iad an ath latha ’s dh’ fhàg i agam iad. Bha sin air Di-haoine. Air Di-dòmhnaich co rinn a suas rium fhéin air an rathad dhachaidh ach banntrach bhras an tàilleir chrùbaich, agus ars’ ise, “tha ad agam shuas a siud a bh’ aig an taillear, ’s tha fhios agam gum freagair i dhuit, cho math ris a chota gorm leis na putain bhuidhe,— ’se do bheatha ’gan ionnsaidh. Thig a nios feasgar an ath-oidhch agus feuch ort iad.” Arsa mise rium fhein, ‘tha ’m Freasdal a cur orm,’ agus o’n nach robh toil agam dol an aghaidh toil an Fhreasdail, suas ghabh mi aig ciaradh an fheasgair agus thill mi dhachaidh leis a chota ghorm ’nam achlais, agus an ad air mo cheann. Tha ’n ad rudan beag tuilleas mor air mo shon, thig i ’nuas thar mo chluasan cor uair, bha ceann fuasach air an tàillear; fhuair e bàs le uisge ’s a cheann. Bha mi moiteil as an ad, oir chitheadh tu t-fhailleas innte, agus gu sonraichte as a chota ghorm ’s na putan bhuidhe, agus dé rinn mi ach innseadh do bhanntrach an t-seicleir cho caoimhneil ’sa bha banntrach an tàilleir, agus chur mi orm iad ’gan leigeil fhaicinn dhi, ’s bha mi cho moiteil ri aona bhalachan a fhuair briogais air son na ceud uaire. Ach fhearaibh ’sa ghaoil, o ’n latha sin thoisich mo thrioblaidean. Mun tainig crioch air an t-seachdain bha mo thigh air a dhinnedh le airneis o dhorus gu anainn, cho làn ri aon sgeap-sheillean a chunnaic sibh riamh, oir thug bantrach an t-seicleir an aire gun robh cas ghoirid air a bhòrd ’s cha ’n fhòghnadh leatha ach gu ’n tugadh i stigh a bord fhein. Leis a’ bhòrd thug i stigh sea cathraichean—cathair mhor da laimh ’s cathair bheag leinibh agus chàirich i air an ùrlar iad. An sin shuidh i aig taobh an teine agus ars’ ise, “Nach grinn tha iad a freagairt an tighe— ’sann a shaoileadh tu gun robh iad air an deanamh air son an tighe so.”

“Theagamh gun robh,” arsa mise gu neo-chiontach, ’s gun mi breanachadh ciod a bha na h-inntinn-sa, ’s air falbh ghabh i ’s i gogadaich coltach ri cearc an deigh éiridh bhar a nid.

Na dhéigh sin cha robh latha nach robh ball airneis ùr a tighinn a stigh do ’m thigh—aodach leapa aon latha, poit latha eile, cuinneag an diugh is meadar am màireach, gus mu dheireadh an gann a dh’ fhàg i stop airneis na tigh fein. Tha e coltach gun cuala banntrach bhras an tàillair mu chùisean, oir thoisich ise agus rinn i cheart leithid ri ceann eile an tighe—lion i an seòmar làn chathraichean is gach ni dà réir. Ars’ ise, “Chunnaic mi ann am bruadar na thug orm so a dheanamh, agus cha bhi thu ach a dol calg dhìreach an aghaidh an Fhreasdal ma dhiùltas tu uiread agus aon chathair.” Bha mi feineil gus a nis, ach chuala mi guth ag ràdh, “c’ar son a bhidh tusa ad shuidhe air caithrichean grinn, socrach, ’nuair a tha’n duine air am bheil thu ’n geall na shuidhe air bòrd lom cruaidh.”

Tha mo thigh cho làn airneis gur gann a gheibh mi dol a laidhe, ach ’se mo bharail gun feum cartadh mor a bhi ann, oir, a dh’ innseadh na firinn, thàinig mise a so a nochd a chur a stigh nan gairmean.

“An e gu bheil thu dol a phosadh na dithist?” arsa am Maighstir-sgoil.

“Is mi nach ’eil,” arsa Pàruig— ’s e mo bheachd nach pòs mi h-aon de ’n dithist, ach cha ’n ’eil am bonnach beag bruich fhathast, cha do rainig mi deireadh mo sgeòil. ’Nuair a bha [ ? ] air mo theannachadh ’s air mo chuartachadh leis an da banntraich ’se bha ’m inntinn gun faodainn na bu mhiosa ’dheanamh na te dhiu a phosadh, ach bha fhios agam na ’n deanain so gum biodh an te eile air an dearg chaothach ’san rùn na biodaig rium ri m’ bheò, ’s mar so ghiùlain mi leotha. Dh’ innis banntrach ruadh an t-seicleir dhomh gun robh a h-uile duine san sgìreachd a faicinn gu ’n robh banntrach an tàillear a bristeadh a casan as mo dhéigh, ach ars’ ise, “cha bhiodh tu duilich a thoileachadh nan gabhadh tu té a chur a fear do ’n uaigh le struighealas—cha ’n ’eil de dh’òr san rioghachd na chumadh rithe—agus bha a cheart naigheachd aig banntrach bhras an tàillear mu bhanntrach an t-seicleir, ach a mhain so, gun do chuir ise gu bàs a fear leis a chruas.

Feasgar a bha sin thuirt mise rium fhein, “cha dean so an gnothach, feumaidh cead mo choise ’bhi agam ’nam thigh fhein; theid mi suas ’s gabhaidh mi comhairle a mhinisteir. Chaidh mi thun dorus tigh a mhinisteir ’s cò dh’ fhosgail e ach an searbhanta, Ceit Raonaill.

“Thig a stigh a Phàruig,” arsa Ceit, “tha an oidhche fuar ach tha teine math agam ’sa cheann so de ’n tigh; tha cuideigin leis a’ mhinisteir an dràsd.”

’Nis ’se caile blàth-chridheach a th’ ann an Ceit Raonaill agus tha facal aoidheil aice daonnan ri radh rium

REIC A MACH AIRGEID.
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls, Ulsters, Reefers, Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers, Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

So an t-am anns an coir dhut a bhi sealltainn a mach air son
UIDHEAMAN TUATHANACHAIS
Thatar ag radh gur h-iad sin a tha air an deanamh le cuideachd
MASSEY - HARRIS
na h-uidheaman a’s fhearr.

Croinn Threabhaidh “Verity” aon each. Croinn Treabhaidh “Verity” da each. Croinn Taobh bruthach aon each. Croinn Taobh Bruthach da each.

Mar an ceudna——
BAIN WAGGONS DHE GACH MEUD.

F . & J. MORLEY. Agents.
Togalach Mhorley, Sidni, C. B.

---

[7]

[Vol . 10. No. 1. p. 7. ]

’san dol seachad, ged nach rachadhmid riamh ro dhàn air a chéile—agus chaidh mi stigh leatha, shuidh sinn is thòisich sinn ri conaltradh.

“Suidh a stigh thun an teine a Phàruig,” arsa Ceit, “tha ’n oidhche fuar.” Shuidh mi fhein a stigh.

“Is ciamar a tha thu nochd?” ars ise gu cridheil, caoimhneil.

“Tha mise gu h-eibhuin,” arsa mise, “ciamar tha thu fhein?”

“Math gu leoir ’am shlàinte,” ars’ ise, “ach air mo chlaoidh ann am spiorad, agus tha mi ni ’s miosa ’n uair thig an t-anmoch mar so, oir tha eagal orm roimh na bòcain. Suidh ni’s dluithe orm a laochain ’s mi fo uamhar.”

“Suidh thusa ni’s dluithe ormsa,” arsa mise, “is thig e gus an aona chuid.” Shuidh Ceit teann orm fhein. “Uist, a Phàruig,” ars’ ise— ’s i ’g amharc an taobh a bha ’n uinneag.

“Cha tuirt mise facal,” arsa mise.

“Ach nach cuala tu rudeigin?” ars’ ise, ’s i tarruing a chathair teann ri m’ thé-sa.

“Cha chuala mis ni ach plosgail mo chridhe,” arsa mise.

“Oh, mise!” ars’ Ceit, “theid mi ceàrr ’san inntinn! cuir do làmh mu ’n cuairt orm a laochain.” Chuir mi fhein mo laimh mu tiomchioll.

“Cum teann mi, a’ Phàruig, air neò theid mi seachad,” ars’ ise. Chum mise teann rium i le m’ uile neart.

“O, a Phàruig,” ars’ ise, “cha chuireadh na bòcain iomagain orm na ’n robh thusa daonnan ri ’m thaobh; ach cum teann mi gus am faigh ’mi thairis air an eagal so.”

Chum mi cho teann ri m’ thaobh i ’s nach ’eil fhios agam ciamar nach do bhrist mi a h-aisnean. Bha sinn nar suidhe mar so car tacan mu choinneamh an teine ’n uair thuit dhomh fhéin sùil a thoirt mu’n cuairt, is co a bh’ air ar culaobh a faicinn ’sa cluinntinn na bha dol’ ach am minister ’sa bhean.

“Tha mi toillichte gun tàinig sibh,” arsa mise, “oir cha ’n ’eil Ceit ach bochd.”

“Tha mise toillichte gun tàinig mi cuideachd,” ars’ am ministeir glé ghobach. “Bha amharas agam gun robh a chuicheanachd so a’ dol air aghaidh; ach chunnaic mi air mo shon fhéin e nis. Rach thusa dhachaidh ’Phàruig,” ars’ esan, “agus ma bhios gairmean pòsaidh eadar thu féin is Ceit a stigh romh Dhi-dòmhnaich so tighinn cha bhi ’n còrr mu ’n ghnothach, ach mar bi bithidh tu fhéin agus ise mu choinneamh an t-seisein.

“Air m’ fhacal cha b’ urrainn domh facal a ràdh as mo leth fhein agus sheap mi mach gu simplidh, coltach ri fear a gheibheadh buille ’s an t-sròin. Sin agaid a nise mo sgeul agus thàinig mi a so a nochd a chur a stigh nan gairmean. Dé ar barail?”

Chuir am Maighstir sgoil mu ’n cuairt a chuach’s dh’ òl sin uile deoch slàinte bean-na-bainnse, ’s chaidh Pàruig dhachaidh a bruadar air a bhanais. Chuala mi gun deachaidh am pòsadh oidhche na Bliadhn uire.

Nuair a chual an da bhantrach gun robh car ùr an ruidhle bhodaich thainig banntrach bhras an tàilleir a’ dh’ ionnsaidh banntrach ruadh an t-seicleir, agus ars’ ise “Nach sinn an dà oinsich? De tha sinn a dol a dheanamh mu ’n àirneis ’s an t-aodach leapa a thug sinn do Phara na h-Eaglais?” “Cha ’n ’eil fhios agam de tha thusa, dol a dheanamh,” arsa bean an t-seicleir, “ach tha fhios agam de rinn mise. Chaidh mi Di-luain ’n uair a bha am bodach mosach a mach agus thug mi leam a h-uile ball àirneis is rud eile a thug mi dha.” “Rinn thu sin gu gleusda,” arsa banntrach an tàilleir, “ach tha thusa aig làmh; cuiridh mise litir a dh’ ionnsaidh Phàruig e a chur dhachaidh na fhuair e uamsa.” Tha e coltach gun do rinn i so. ’S mar do shiubhail iad o sin tha iad beò fhathasd.

Feudar a ràdh nach ’eil atharrachadh eadar am bochd agus am beartach, ach a mhàin so, gu’ m bheil am bochd a’ fulang truàighe, an uair a ta am beartach a sealbhachadh truaighe.

Is fearr gu mòr bàs an ionracain na beath an eucoraich.

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Orain Dotair Mhic Lachuinn, Rathuaidhe, .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Laoidhean Dhughaill Buchanain .10
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Gramar Gailig an Stiubhartaich, .75

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris tha air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

CLOIMH! CLOIMH!

THA sinn a paigheadh a phris a’s airde airson cloimh. Ma tha thu ag iarraidh do chloimh a reic thig dha ’n stor againne agus ni sinn iomlaid riut leis na nithean so: Bathar Tioram, Aodaichean dhe gach seorsa airson na Fir agus na Gillean, Soithichean creadha agus lampannan, Crogain im (25c) Noigein creadha, agus gach ni a bhios feumail am broinn taighe.

Mills, Mac Coinnich & Ross.
Air seann larach Iain A. Mac Coinnich.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury, Cape Breton.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan etc.

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aige ris am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO.
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

Amy Mhoraidh.
FEASGAIR DE DH’ ORAIN ALBANNACH.
(BEURLA AGUS GAILIG.)
Cuairt troimh Chanada, a’ gabhail a stigh nan Roinnean Iochdrach.
MAIGH-IUN, 1901.
GEO . W. COLBY, Manager,
10 E, 14th St., New York.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

H . A. JONES, M. D., C. M. ,
LIGHICHE,
OIFIS: Ri taobh stor Aonghais Mhic Guaire.
SIDNI., - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI., - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[8]

[Vol . 10. No. 1. p. 8. ]

Taladh Iain Mhuideartaich.

LE IAIN MAC ODRUM.

Air là àraidh air do Iain Mac Odrum, am bàrd, tighinn á Uidhist mu thuath do Bhaile-nan-Cailleach, mhothaich Mac- ’ic-Ailein dha a nuas an cladh, ’s dh’ fhalbh e ’na choinneamh, agus Iain Mùideartach, ’s e ’na phàisde beag, aig’ air laimh. Suas thun a’ Bhail’ -àird chuir e bonn òir an laimh a phàisde ’s dh’ iarr e air ruith an coinneimh a’ bhàird ’s a thoirt da. Rinn am pàisde so. Dh’ fhaighneachd am bàrd deth an robh aige dh’ airgiod ach sid, agus fhreagair e nach robh. “Mata,” ars’ am bàrd, “cha ’n ’eil aon oighre fearainn ’s an t-saoghal a bheireadh dhomhsa a chuid gu h-iomlan ach thu fhéin.” An sin thug e ’m pàisde ’n a uchd ’s choisich e sios thun an taighe, ’s cha ghabhte uaith e gus an deanadh e òran dha. Dh’ iarr am bàrd mar fhàbhar a dh’ ùine thoirt da fhad ’s a bhiodh e dol timchioll a’ ghàraidh-chàil. Fhuair e sid; agus ’n uair a thàinig e air ais sheinn e ’n t-òran so. Rugadh Iain Mac Odrum ’sa bhliadhna 1710 agus dh’ eug e an 1796.

Mhoire! ’s e mo rùn an leanabh,
’S tu mac oighre Mhic ’ic Ailein,
Ogha ’s iar-ogh’ nam fear fearail,
Chaidh ’ur n-alla fada ’ga cur.
B’ fhearr leam féin gu ’n cinneadh sin dhuit,
Aois, ’us fàs, ’us àilleachd an cruth,
Maise, ’s féile, ’s géire le guth.

Taing do ’n Ard-righ thu bhi firionn,
Chum ’s gu ’m meudaicheadh tu ’n fhine,
’S gu ’m biodh tu a’ d’ spailp air do Chinneadh,
’S an deagh ionad ’s a’ bheil thu ’n diugh.
Bhi gu sìobhalt’ bhuineadh sid dhuit,
Garg ’us mìn mar chàirte ri d’ uchd,
Pailt, ’s rioghail, ’s aoidheil mu d’ chuid.

B’ fhearr leam fhéin gu ’n cluinneadh cach e
’N uair nach bithinn fhéin a làthair,
Iain Mùideartach bhi ’na àrmunn,
Air an làrach am bheil e ’n diugh:
’N a cheann tàmha ri tàrmunn puirt,
Anns an àros ’n seinnear a’ chruit;
’S bhiodh do chàirdean mànranach riut.

Thaobh do sheanar ’us do shean-mhath’r,
Craobh a b’ aithne dhomhsa ’leanmhuinn,
Comunn mo rùin a dh’ fhàs ainmeil,
As an ana-meinn cha d’ rinn iad bun.
Cha robh mi-run fillte ri ’n cruth;
Iochdmhor, fiachaìl, ’s fialaidh mu ’n cuid,
Cliù, ’us ciatamh, ’s rianadh le guth.

’S iomadh rioghachd agus nàisean.
’S an do mheudaich sibh ’ur càirdean,
Mar ’rinn sibh ri Prionnsa Tearlach,
’N uair bha ’ghràisg a’ bagairt a mhort.
Lean an dùthchas cliùteach ud riut—
Dol an cunnart d’ anma ’s do chuirp;
Thaobh an cùil cha tionndadh iad stuth.

Fir Chnoideart ’s ann leibh gu ’n druidheadh,
’Rachadh mar sheabhag ’s na druidibh
B’e beachd ’ur naimhdean bu ghlice,
Thaobh ’ur misnich gu ’m b’ fhearr dhoibh sgur.
Luchd ’ur eucoir ghéilleadh iad tur.
Meud ’ur beuma, ’s géireadh ’ur luinn,
’N déigh an léireadh b’ éigin dhoibh
sgur.

An fhinne mhor ’s am pòr dh’ fhàs ainmeil,
Domhnullaich, ’s Raonullaich chalma,
Bha gu fuilteach, stròiceach, feargha,
’N uair a chàirte ’n arguin ri ’n uchd.
’S e Clann Raonuill bhoillsgeadh mar thuil,
’N àm na caornaig chraosgladh iad fuil;
Fearg ’nan aodann’s b’ aognaidh an cruth.

C’àite an robh iad riamh ri’n àireamh,
’S iad ’nan seasamh ri h-uchd nàmhaid,
H-aon a bhuadhaich air Clann Rà’uill?
’S iomadh àrach’s an d’ rinn iad bruth,
Le ’n gaoir-chatha farum an uilc;
Cinn ’gan sgathadh, snaitheadh air cuirp;
Luaidhe treabhadh domhain troimh ’m fuil.

C’àit’ an cualas riamh ri’n àireamh,
’S iad ’nan seasamh air cùl Spàintich,
H-aon a bhuadhaich air Clann Rà’uill?
Gnùis gun fhàillin, stàilin mar stuth;
Dream gun eagal, ’sheasadh roimh ’n trup;
Cruaidh, gu fearail, tarruing air stuic;
Stialladh ghearran ’s fhear air a muin.

Bha Clann Rà’uill treun aig ’Arla;
’Nuair ’bhrosnuich Lachlann am bàrd iad,
Sheas iad dìleas mar an stàilinn
Gus an robh ’n nàmh toileach air sgur.
Na fir àluinn àireamh dhiu thuit,
’S cha bu nàr dhoibh tràghadh air fuil;
’S b’ iomadh àrmunn ’bhàsaich le guin.

An cuimhne leibh là blàir Léine?
Bha na Frisealaich ’nan éiginn,
Cha d’ shàbhail fear as a cheud diu,
’S ghléidh sibh féin bhur cuid gus an diugh.
Na fir thaobhgheal’ b’ fhaobharach guin
Luaidheadh aodach caol agus tiugh;
Cloithean màdair ’s càrnaid ’nan cur.

Ri linn Alasdair ’s Mhontròis,
Bha sibh ’nar caithream an Lòchaidh;
Bu ghleusda, baranta, Dòmhnull,
Leomhann crò ’s an tòrachd a muigh.
Bha ’ur naimhdean diolta dhe ’ur cluich;
Thug iad maoim a mach air a’ mhuir,
Broinn air bhroinn a rùith leis an t-sruth.

B’ iomadh fear-cleòc’ agus Aibid,
Bha chòta cho fliuch r’a chaiseart,
Fòghlum an t-snàmh’ nach robh aige;
Air an aigeal luidh iad air ghur.
Cha robh daol a’ faochnadh an cuirp;
Oir bha ’n aodach caol agus tiugh;
Ni nach b’ ioghnadh, ’aognaidh’s e fliuch.

Là eil’ ann an Coille-chnagaidh,
Dh’ fhalbh Mac-Aoidh ’s gu ’n d’ fhàg e ’bhaggage,
B’ fheumail an gniomh rinn an t-each dha,
Air na bh’ aige chair e droch bhuil.
B’ iomadh sonn a b’ fhonn’oire guth,
Bh’ air Raon-Ruairidh ’s fuaran o’n cuirp,
Cinn ’us gruagan luidht’ ann am fuil.

Là eil’ ann an Sliabh an t-Siorraim,
Cùis an àir a dh’ àraich tioma,
Thuit Ailean an neart an teine;
Leomhann smearail’s b’ fhearail a chruth.
’S truagh an tòrachd ’thàinig thar muir,
Dh’ fhàg sid leòinte ’stigh sinn ’s a muigh;
Nis, sinn stòlda ’s còir dhuinn bhi sgur.

Triall nan Creidmheach.

LEIS AN URR. D. B. BLAIR, NACH MAIREANN.

Luinneag—
Gabhaidh sinn an rathad mòr,
Gabhaidh sinn an rathad mòr,
Gabhaidh sinn an rathad mòr,
Olc air mhath le Sàtan.

Olc air mhath le cloinn an t-saogh’l,
Olc air mhath le cloinn an t-saogh’l,
Olc air mhath le cloinn an t-saogh’l,
Bodaich chaol an àrdain.

Siubhlaidh sinn tre ’n fhairge Ruaidh,
Gheibh sinn thairis air gach truaigh’,
Ged a bhiomaid thuige ’s bhuaith’,
Fad ar cuairt san fhàsach.

Ged bhiadh Eiphitich ’nar déigh,
Gus ar toirt a ris fo ghéill,
Cha tig maille air ar céum,
Cha tig beud gu bràth oirnn.

Gabhaidh sinn mar sin ar triall,
Gus an ruigear leinn an sliabh,
Ionad far nach laidh a’ ghrian,
Cha tig pian no bàs oirnn.

Diridh sinn beinn Shion suas,
Far am meal sinn aoibhneas buan;
Seinnidh sinn le caithream buaidh
Dh’ aindeoin sluagh an nàmhaid.

Triallaidh sinn an ainm an Righ;
Ni sinn cogadh agus stri,
Gus an ruigear leinn an tir
’S am bheil sith neo-bhàsmhor.

Ged tha ifrinnich air ti
Sinne chur le foill gu dith,
Bidh sinn tearuint aig a’ chrich
Dh’ aindeoin innleachd Shàtain.

De Witt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Reic-a- mach.
Tha aon dhiubhsan a tha ’sa chuideachd againn an uine ghoirid ’g ar fagail. Air an aobhar sin agus airson rum a dheanamh do Bhathar Ur a tha air an t-slighe tighinn a Sasunn, tha sinn a tairgse
An t-Iomlan de ar Stoc
DE DH’ INNSRIDH-TAIGHE
air prisean a tha bho 20 gu 40 sent air an dolair na’s isle na bha iad roimhe so.
TAGHAIL TRATH AGUS FAIGH ROGHA NAM BARGAN.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

Is sinne na h-aon cheannaichean aig a bheil na brogan
“INVICTUS”
Brogan fhear air an deanamh le Deorsa A. Slater.
A .W. REDDEN & Co.,
Ross Block.Sraid Shearlot.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

WANTED—RELIABLE MEN in every locality throughout Canada to introduce our goods, tacking up show-cards on trees, fences, along roads, and all conspicuous places, also distributing small advertising matter. Commission or salary $60 .00 per month and expenses not to exceed $2 .50 per day. Steady employment to good, honest, reliable men. No experience needful. Write for full particulars.
THE EMPIRE MEDICINE CO., London, Ont.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim san bho o dith,- lar suas, a chur air riabh, 3% ’sa bhliadhna.