---

[97]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OCTOBER 4, 1901. No. 13-14.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. XIX.

FHUAIR an Drobhair breac bhuaithe an drobh mu dheireadh, agus le sporan math, reamhar bha e air a thurus dhachaidh. Bha e ’taghadh gach rathad a b’ aonaranaiche na chéile romh dhùthaich nan Gall, oir b’ fhearr leis an Drobhair a mhaoin a bhi far am faiceadh e i na fo ghlasan stàillinn am banca sam bith. Bha e gu math subhach a tilleadh, oir chaidh leis gu math, agus rud nach b’ àbhaist dha, ged bu toigh leis e, bha botul dubh air a shiubhal de dh’ uisge-beatha cho saor ’sa gheibheadh e, a cheannaich e le ’airgiod fhein. Air an rathad romh ’n mhonadh dh’ fhàs an latha gu math teith, agus bhuail pathadh mor an Drobhair. Thug e mach am botul ’s chum e tacan e eadar e ’sa ghrian, mar gu ’m bitheadh e ’tairgse drama dhi, ach ’sa mhionaid thionndaidh am botul a mhàs ris na speuran ’s chàirich e ’cheann an craos an Drobhair. Am mach bhuaithe sin bha ’m botul gu math tric ris a chleas so, ach ’s ann a bha pathadh an Drobhair a sior fhàs na bu mhotha. Bha e triall mar so, am botul na ’laimh ’s an sporan ’s an te eile, ag òl air a shlàinte fhéin ’s a gabhail oran, gus na thràigh e ’m botul. An sin thòisich am monadh ri droch dhiol a dheanamh air an Drobhair bhreac—far an saoileadh e gnoban a bhi air son a chas a chur air ’s ann a bhiodh ann lag ’n uair a bhualadh i ann, ’s an uair a leumadh e thairis air clais’ uisge, bha chlais a’ leum air thoiseach air ’sa stad direach far an saoileadh i am bualadh casan an Drobhair. Mu dheireadh bhual an cadal e, ach ghabh e curam dhe ’n sporan mu ’n do ghéill e dha, le ’ghleidheadh gu cùramach ’sa bhoneid ghuirm ’sa ceangal gu teann, cruaidh mu cheann. Bha ’n cleas so na chleachdadh aig an Drobhair bhreac, oir bha e gle theoma, agus bhiodh e giulan sporan bréige eile na phòcaid air son saothair robairean a phàigheadh, ma ’s e ’s gun tachradh dhaibh ionnsuidh a thoirt air an spuilleadh, rud a rinn dithis dhe na h-òganaich sin air an turus so, an uair a fhuair iad e na chadal. Fhuair iad air falbh leis a chreich, co-dhiu, mar a bha dùil aca, ged nach b’ fhiach an seann sporran ’s na bha na bhroinn de sheann phràisich tri sgillinn, mu ’n do nochd dithis òganach eile bha gabhail na slighe cheudna ris an Drobhair.

Tha ’n dithis so a tighinn gu math sunndach, ’s an aghaidhean air a Ghaidhealtachd. Agus air dhaibh tarruinn dlùth saoilidh mi air an gluasad gu ’m faca sinn iad le cheile roimhe so.

“O, nach taitneach am fraoch fo ’m chois aon uair eile, Aonghais,” ars’ am fear bu lugha dhe ’n dithis. “ ’S gann a theid agam air mi-fhein a stamhnadh ri coiseachd idir, ach ruith ’us leum. Agus gu dearbh tha bhlianag ghorm so air thoiseach orm na buaireadh tuilleadh ’us làidir air mo shon, agus mar ’sin slàn leat an dràsd,” ars’ esan, ’s e toirt na roid ud as.

“O ’Chalum, a Chalum,” ars’ Aonghais, (oir b’ iad a bh’ ann gun teagamh), ’s e deanamh gàire, “ ’bheil dùil agad fàs glic gu bràth?”

Ach am meadhain ruiteis Chalum sheas e cho ealamh ’s ged a rachadh peileir ann, ’s e air tighinn tarsuinn air duine marbh, mar a bha dùil aige ’n toiseach. “Greas do cheum, ’Aonghais,” ars’ esan; “tha seann duine an so a tha marbh, no faisg air a bhi marbh co-dhiu. Agus ma tha e marbh ’s e ’n gliocas dhuinn an t-àit’ fhàgail cho luath ’sa ni ar casan e.”

“ ’S fhad o bhi marbh mo laochan!” ars’ Aonghas [ ? ] e cromadh. “Ach tha e marbh air an daoir[ ? ] cha ’n ioghnadh, ma thràigh e am fear dubh ud! ,” ’s e toirt a bhotuil á laimh an Drobhair. An uair a dh’ fhairich an Drobhair breac a bhi ’ga phutadh ghlaodh e, “Coig-tasdain-deug ’s gun sgillinn ach sin!” Bha ’n Drobhair còir a ceannach gamhna ’san àm, ’s cha ’n ’eil teagamh nach robh e air deagh bhargan fhaighinn mar a b’ àbhaist, na ’m biodh na gillean air leigeil leis na shìneadh greiseag eile. Ach dhiùlt casan an Drobhair a ghiulan, ’s mar sin b’ fheudar dhaibh a chuideachadh gu taigh cìobair a bha faisg air laimh. Fhad ’s a bha iad a sàs ann bha ’n Drobhair a cumail a dha laimh gu teann, cruaidh ma cheann, ’s ag ochanaich, a dian a sporain, ’s truas mor acasan ris, a smaointean gur ann am fiabhrus a bha e.

“An duine bochd!” arsa Calum, “bheireamaid dheth a bhonaid ’s cuiridh sinn uisge fuar air a cheann?”

“Cha chuir, cha chuir,” ars’ an Drobhair, ’s e air a ghuth fhaighinn. “Ma ’s ann a dol ga ’m mharbhadh a tha sibh, a robairean, fàgaibh a bhonaid mu ’m cheann, air neo bidh mo thathasg ga ’r leantuinn gu bràth!”
“Na biodh eagal sam bith ort romhainne,” ars’ Aonghas. “ ’S e Mac-an-tòisich is docha sin a dheanamh ort, ma bhios tu ’ga ghiùlan á mòintich fhàsail mar so.”

An la-iar-na-mhàireach bha an Drobhair breac dòigheil gu leor. Agus an uair a thuig e nach ruigeadh e leas eagal a bhi aige romh na daoin’ òga dh’ fhalbh e nan cuideachd toilichte gu leor. Air dhaibh a bhi triall le ceum math, sgairteil mar so gu feasgar, thòisich an Drobhair ri fàs gu math sgìth, agus mu dheireadh b’ fheudar dha suidhe aig bruaich sgala chas a leigeil analach. Gu tubaisteach, co air a shuidh an Drobhair ach air muin nead sheilleinean beò, agus faodar a thuigsinn nach robh e fada ’g eirigh. Ach bha ’n Drobhair misneachail, agus air dha faileadh na meala fhaighinn bha e air son a blas fhaighinn cuideachd, ’s e fann. Agus cha b’e ’n Drobhair an gille nach deanadh strith chruaidh air son rud sam bith a rachadh aig’ air fhaighinn a nasgaidh! Chaidh an Drobhair a sàs ’sa mhil, ’s chaidh na seilleinean a sàs ’san Drobhair, ’s mu ’n d’ fhuair e cuibhteas iad, cha ’n aithnicheadh a mhàthair e. Bha e ’ga roladh fhéin air a chnoc air son an sguabadh dheth, gun chuimhne gu robh e air bruaich chas, gus an d’ fhuair e e-fhéin aig a bonn, le cas bhriste. B’ fheudar do na gillean a ghiùlan aon uair eile gu taigh-òsda beag anns an robh dùil aca ’n oidhche chur seachad. Ann an sin fhuair iad gun robh ’n aodann aige air at cho dona o ghath nan seilleinean ’s gu ’m b’ fheudar dhaibh fuar-lit’ a chur air gu ’dha shùil. B’e ’n dotair a rinn so an deis a chas aige ’chur air doigh. Agus air son ’s gu ’m faigheadh e ’anail rium iad toll mu choinneamh a bheòil, anns na chuir iad piob bheag, mu shia oirlich a dh’ fhad, agus tromh ’m biodh e gabhail rud a chumadh beò e cuideachd. Bha ’n Drobhair bochd ’na shealladh iongantach a nis. Agus air do bhean an taighe tighinn ’ga amharc, an uair a fhuair iad air doigh e, thuirt i ris na gillean, “C’àit’ air an t-saoghal na leon sibh a ghuilbneach mhor so, ’illean? ’S ann dhuibh fhein a thigeadh a dhol a shealgaireachd!” Thug an Drobhair sùil ghruamach oirre, ’s cha ’n ’eil teagamh nach robh e ’ga beannachadh romh ’ri fheadan.

Dh’ fhàg na gillean an Drobhair air a dhruim direach ann an so, far am feumadh e fuireach fad iomadh latha mu ’n toireadh a chasan dhachaidh e, agus ghabh iad air adhart gu ’n seann dachaidhean fhein. Dhealaich iad mu dheireadh, an deis iomadh latha bhi comhladh, agus ghabh gach fear gu ’dhachaidh fhéin, a gealltainn a dhol a dh’ amharc a chéile mu ’m fàgadh iad slàn a rithist aig tir an fhraoich. Fhuair Aonghas gach ni car mar a dh’ fhàg e, agus bu mhor an toileachadh a rinn iad ris. An deis beagan làithean a chur seachad an taigh athar, chaidh Aonghas sgriob a dh’ amharc caraide ’bha comhnaidh an cearn eile dhe ’n dùthaich. Cha ’n ’eil teagamh nach ann a thaobh an caraide so a bhi fuireach faisg air dachaidh Catriona a chaidh Aonghas ’ga amharc cho luath, a toirt de thombaca thun an duine chòir na chumadh ceò ris fad da bhliadhna. Ràinig e oidhche Shatharna, agus an deis dha fàilt a chur air a chàirdean smaointich e, o’n a bha gealach ann, gun gabhadh e cuairt feuch dé thachradh ris.

(Ri chriochnachadh ’s an ath aireamh).

Leum an Garadh Far an Isl’ e.

IS e mo bheachd gu ’n dearbh ar canain air doigh no dha gur Sluagh sinn aig a’ bheil baigh ris na feartan a tha deanamh suas “modh.” Tha ’Ghaidhlig, gun amhurus, ’n a “Cainnt laidir ruidhteach, is neo liotach fuaim;” ach ’se teisteanas Dhonnachaidh Bhain is firinniche mu fhior ghne na canain:—

“A’ sugradh ’s a’ bruidhinn le cheile,
A’ togail eibhnis, mir’, ’us manrain;
Siobhalta, farasda, beusach,
Am beul gach neach a ta narach.”

Bheirear air aghaidh mar dhearbhadh air modh nan Greugach cho buailteach ’s a bha iad do bhi toirt seachad am beachd air dhoigh sheimh, theagmhach, mar gu b’e ’m miann eadhon an nannhdean a thoileachadh. Tha am feart co na’s comharraichte ’s a’ Ghaidhlig na eadhon anns a’ Ghreugais. Cha ’n ’eil neach a dh’ amhairceas roimh ’n Ghràmar Ghaidhlig nach faic gu bheil sinn easbhuidheach anns na doighean labhairt a dhearbhas ’s a dh’ àich’eas. Cha ’n ’eil“no”no“yes”idir againn. ’S iad a’ chuid is deise de’n Bheurla; ach cha ’n fhaighear ’s a’ Ghaidhlig iad. Cha’n abair sinn “tha” no “bha” ach ainmig; ’s e “bithidh” us “bhitheadh” a roghnaicheas sinn. Tha sinn teom air fiosrachadh a thoirt seachad mar gu ’m b’ ann a’ feoraich a bhitheamaid. Tha sin cleachdta bhi labhairt oirnn fhein ’us air an aon ris a’ bheil sinn

---

[98]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 2]

a’ bruidhinn mar gu ’m bu neach eile bhiodh ann— “An e so Eachann? ’S e so fhein na tha lathair dheth,” &c . Tha mi meas gu bheil a’ chleachduinn so ag eirigh o’n rùn a bhi cur toil neach eile an aite ar toil fein— “ann an urram a’ thoirt toisich gach aon d’ a cheile.” ’S e an aon bhuaidh inntinn a thug dhuinn na h-uiread de fhocail airson ar graidh do chach a’ cheile chur an ceill; agus gu h-araid an doigh labhairt ris an abair iad ’s a’ Bheurla“Euphemism, ”agus ’s an aite d’ am buin mi “beul-boidheach.” Mar so their sinn an aite “bhasaich e” no “dh’eug e,” “shiubhail e, chaochail e;” agus mu neach a tha marbh, “Am fear nach ’eil a lathair, Am fear nach maireann.” Anns an Sgireachd ’s an do thogadh mi, ’s e “A ghin mhaith” a theirear ris an aon mu dheireadh de chluain uirceinean a tha, mar is trice, moran na ’s lugha ’s na ’s laige na ’n corr; agus ’s e “Am bogha samhach” a theirear ris a’ chreig air an àirde bheucas an tonn.

Ach foghnaidh so an traths’. Dh’fhaodte deagh leabhar a sgriobhadh air an rian so ’n ar canain ’s ’n ar litreachas. Dearbhaidh ar canain ’s ar n-Eachdraidh gu’m bu daoine modhail, cuirteil ar n-Aithrichean, ’n an cainnt ’s ’n an giulan. Anns an rathad so, codhiu, thug sinn làn umhlachd do theagasg an t-Seann-fhocail. Ach air an laimh eile, an robh sinn cho seolta ’n ar gniomh ’s a bha sinn cho modhail ’n ar cainnt? Their aon de’r Sean=fhocail , “Theid seoltachd thar spionnaidh;” agus aidichidh sinn gu bheil an radh fior. Ach a’ bheil sinn an comhnuidh ’n ar n-obair a gleidheadh na firinn air chuimhne? Theirear gu tric nach ’eil. ’S e ’m beachd cumanta mu’r Sluagh, gu bheil iad ro dhana, ro dheas a dhol an dail cunnairt. An aite a bhi “leum a ghàraidh far an isl’ e,” nach abrar gu tric gur ann a thaghas an Gaidheal, le comhairle shuidhichte, an t-aite ’s airde chi e, agus nach foghainn so leis, ach gu’n cuir e fein, le dhà laimh, ploc eile, gu minic, air a’ ghàradh, a chum ’s gu ’n dearbh e do ’n t-saoghal nach ’eil neach ann a leumas cho ard ris-san? Feudaidh e bhi gu’m faicear air uairean cuid de’r Sluagh g’ an gluasad fein air doigh leth chosmhuil ri so; ach cha saoil mi gu’n dearbh ar Sean-fhocail, gu’m b’e so ar cliu. Bha agus tha ar Sluagh misneachail, neo-sgathach ri uchd cruadail, agus gu ma fada bhios an cliu sin fior; ach is aon ni cunnart a choinneachadh gu calma, agus is ni eile dol g’a shireadh. Cha ’n ionann misneach ’us an-danachd. Tha ’m fior ghaisgeach glic;

“Na h-iarrsa carraid nan sgiath,
’S na diult i air sliabh nan cruach,”

arsa Fionnghal ri Oscar; agus co theireadh gu ’n tugadh esan comhairle shuarach air “mac a mhic” as an robh uaill cho mor.

Feudar a radh gur e modh ’us faicill ’n ar caint teagasg nan Sean-fhocal, a tha a reir an Abstoil, eu-comasach—ceannsachadh na teangaidh. Ach gheibh sinn teagasg eug-samhuil eadhon anns a’ chuis so. Theirear “Bagair ’s na buail,” ach a ris, “Bruidheann bheag ’us fuann dhorn.” Theirear gu fior“ ’S e glor mhilis a mheallas an t-amadan;” ach bheirear seachad mar fhreagairt “Is searbh a’ ghlor nach feudar eisdeachd.” Anns na Sean-fhocail, cha ’n fhaighear modh ’n ar cainnt air a mholadh cho tric ri faicill. Theirear “Brisidh an teangadh bhog cneath;” “ ’S e cordadh a reubas reachd;” ach airson faicill le ’r teangaidh tha na Sean-fhocail lionmhor agus teann. Is eiginn gu’n robh an luath-bheul na bu draghaile d’ar n-Aithrichean na ’n droch-bheul: “Na h-abair ach beag, ’s abair gu maith e:” “Am fear a ghleidheas a theangaidh, gleidhidh e ’charaid;” “Bithidh breith-luath lochdach;” “Is olc an teangaidh is luaithe na ’n teine;” “Ma their thu na ’s leir dhuit, their thu na ’s nàr leat;” “Cuiridh an teangadh snaim nach fuasgail an fhiacail.” ’S e foighidinn, faicill, ’us seoltachd an àm dol an ceann gnothuich teagasg nan sean-fhocal. Gheibhear aon no dha de chaochladh dreach, “An ramh is faisge, imir;” “An cuirm is luaithe bhitheas ullamh, suidheamaid uile g’ a ghabhail” —ach ’s ann gun teagamh air taobh faicill ’us seoltachd a tha chuid gu mor is lionmhoire. B’iongantach na’m biodh an t-atharrach fior. Cha mhor dhaoine aig an robh barrachd aobhair na bha aig Gaidheil na h-Alba airson earlais ’us faicill. Bha iad re moran de’n Eachdraidh buailteach do ionnsuidhean sgriosal, gun rabhadh, o’n naimhdean. Tha fathasd moran diubh aig a’ bheil gnothuch ris a’ mhuir; agus cha ’n aithne dhomh ceird a dh’ iarras barrachd faicill ’us curann a cheapadh cothroim air sruth ’s air soirbheas, na ’s trice dh’ iarras barrachd seoltachd on luchd-obair, na ceird an iasgair Ghaidhealaich. Gheibh sinn cuid de na Sean-fhocail a’ teagasg geilleadh an uair tha cuisean a’ d’ aghaidh: “Clachan dubha an aghaidh shruithean.” Bha ar n-Aithrichean teom air a bhi comharrachadh cunnart ’us amaideachd turn a ghabhail os laimh nach b’e gu ro cheart do ghnothuch, agus as nach biodh e ro fharasda faotainn ma sgoil. “Na cuir do lamh eadar a’ chlach ’s a’ sgrath;” “Eadar long ’us lamhrig;” Eadar am bogha ’s an t-sreang. Bha ’n cothrom maith a ghabhail air a theagasg leis an deagh Shean-fhocal, “Deasail air gach ni;” ach ’s e curam ’us faicill ’us earalas bun ’us barr sgeoil nan Sean-fhocal a tha far comhair an traths’: “Fanaidh duine sona ri sith, ach bheir duine dona dui-leum;” “Cha toir thu ’n aire gus an teid bior ad’ shuil;” “Chaora luideagach a theid ’s an dris, fagaidh i h-olainn ’s an dos;” “Mar is luaithe ’s faisge mho-ille;” “Cha n’ e ’n ro dheifir is fearr;” “Na gearr do sgornan le d’theangaidh fein;” “Am fearr nach seall roimh, seallaidh e ’n a dheigh;” “Amhairc romhad mu’n toir thu do leum.” Tha na h-earailean so cothromach, agus tha earailean de’n t seorsa lionmhor ’n ar Sean-fhocail. Is co-ionann teagasg do mhoran de’r sgeulachdan. Chuala sinn uile mar a thachair Diarmad ri ’bhas. Thomhais e ’n torc, le troighibh ruisgte, o ’shoc gu ’shail, ’s cha d’ fhuiling beud; ’s ann an uair a dh’ fheuch e ri thomhas an aghaidh a’ chuilg a reubadh a shail le mile lot. Ma bha ar sluagh bras, dian re ’n Eachdraidh, mar theirear gu minic a bha iad, cha b’e so teagasg a fhuair iad, ann an tomhas nor co-dhiu. Agus cha ’n ’eil mi cho cinnteach gu’n robh ar n-Aithrichean cho bras no cho dian ’s a chuirear cho tric as a leth. Fagar orra gu bheil iad mairnealach, leisg an dara uair; agus cluinnidh sinn uair eile nach buin foighidinn no faicill d’ ar daoine. Feudaidh beagan de’n fhirinn a bhi ’s an da bheachd; ach cha ’n e ’n dara aon na n-aon eile an toll a mhill an t-seiche Ghaidhealach, ma ’s e ’s gur ann millte tha i. Tha earailean nan Sean-fhocal a dh’ ainmich mi feumail, cha deanar moran rath as an eugmhais; ach tha iad easbhuidheach. Tha cainnt mhodhail ’us giulan eireachdail ’n a nithean maiseach ’us cliùiteach; ach eadhon an so gheibhear an gath an taice na meala. Feumar an comhnuidh barrachd luach a chur air Firinn na air Modh; agus mur gleidh thu meas ort fein, caillidh tu urram dhaoine eile. Tha Sodal ann an dlu dhaimh ri Modh; is ro tric a dh’ fhas an Cùirtear ’n a Sgimileir. Tha faicill ’us earalas mu’n toir thu lamh air gnothuch feumail; ach cha dean faicill ’us earalas, air a meud, leo fein chu Sluaigh a chuir am farsuingeachd. Feumaidh buaidhean is airde bhi air an cleachdadh: tuigse gheur a thaghas a chuis is glic, rùn seasmhach a chum a’ chuis a thoirt gu buil a dh’ aindeoin gach grabadh a thig ’s an rathad, seoltachd a ni am feum is fearr do gach grabadh a thig ’s an rathad, seoltachd a ni am feum is fearr do gach meadhon ’us cothrom air an ruig do lamh, agus dichioll nach failnich ann a bhi ’g oibreachadh a mach do rùin. Ma gheibhear na feartan so air an cleachdadh ann an tomhas riaghailteach, ’s ann dona da rireadh a tha ’n t-aite anns nach bi an Sluagh sona agus sealbhach.

D. M‘K.

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AN T-SEACHDNAR A BHA ’NAN CADAL.

CAIB. II.

BHA Abou Hasan gach latha a’ deanamh ulluchaidh air son na cuirm’ a bha gus a bhith aige anns an oidhche, agus an uair a thigeadh an feasgar bha e ’dol gu ceann drochaid Bhagdad, agus a’ suidhe feuch am faiceadh e coigreach a’ tighinn an rathad. Agus cha bu luaithe ’chitheadh e coigreach a’ tighinn an rathad a bha e, co dhiubh bu duine bochd no bu duine beairteach e, na chuireadh e failte gu cridheil, caoimhneil air agus bheireadh e cuireadh dha gus a shuipear a ghabhail, agus an oidhche ’chur seachad maille ris; agus an deigh dha an ni a runaich e dheanamh innseadh do ’n choigreach, threoraich e dh’ ionnsuidh an taighe e. Cha robh an t-suipear a bha Abou Hasan ag ulluchadh air son nan coigreach a’ cosg moran dha, ach cha robh gainne beidh ann, agus bha am fion gu math, agus bha am pailteas ann dheth; agus bha ’n t-suipear a’ mairsinn gus am biodh greis mhath dhe ’n oidhche air a dhol seachd. Cha bi a’ chuirm gun a comhradh a bhiodh aca, oir bha Abou Hasan ’na dhuine cho comhraiteach agus deadh-fhaclach, agus cho tuigseach ’s gu ’n cumadh e suas comhradh taitneach fad na h-oidhche, agus chuireadh a chomhradh tuigseach, geur-chuiseach sunnd agus aoidh air an duine cho trom inntinn ’s a b’ urrainn e a bhith. Air an ath mhadainn, an uair a bha e ’cur air falbh an neach do ’n d’ thug e aoidheachd, bha e ’n comhnuidh a’ labhairt ris mar so: “Gu ’n gleidheadh Dia thu o gach bron, ge b’ e taobh a theid thu. An uair a thug mi cuireadh dhut an de gus do shuipear a ghabhail comhladh rium, dh’ innis mi dhut an doigh a runaich mi a dheanamh. Air an aobhar sin na gabh gu h-olc e, ged a tha mi ’g innseadh dhut nach fhaod sinn a cheile fhaicinn gu brath tuilleadh, agus nach mo a dh’ fhaodas sinn biadh no deoch a ghabhail maille ri cheile aon chuid ’nam thaigh-sa no ann an taigh sam bith eile, air son aobhar air nach ’eil fhios aig duine sam bith ach mi-fhin; agus gu ’n treoraicheadh Dia thu.”

Bha Abou Hasan a’ cumail gu dluth ris na mionnan a thug e, agus cha do sheall e riamh air son choigreach do ’n d’ thug e aoidheachd, agus cha mho na sin a bhruidhinn e riutha. Ge b’ e uair a thachradh e riutha air an t-sraid, no ann an cuideachd, cha leigeadh e air gu ’n robh e ’g am faicinn, agus thionndadh e air falbh gus an seachnadh air eagal gu ’m faigheadh iad cothrom air bruidhinn ris.

Air feasgar araidh, an deigh dha bhith uine fhada ’dol air aghart anns an doigh so, bha e ’na shuidhe air an drochaid, beagan roimh dhol fodha na greine, mar bu ghnath leis. Co thigeadh an rathad anns an am ach righ Haroun Alrashid, agus e an deigh e fhein a chur as aithne cho mor ’s nach aithnicheadh neach sam bith e; oir, ged a bha ’n luchd dreuchd a bha fo ’laimh a’ deanamh an dleasdanais gu cothromach agus gu curamach, bha toil aige fhein, air a shon sin, fios fhaotainn

---

[99]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 3]

mu thimchioll gach ni a bha ’dol air aghart, agus air an aobhar sin bha e ’g a chur fhein as aithne, agus a’ coiseachd ’s an fheasgar air feadh a’ bhaile, agus mu ’n cuairt iomall a’ bhaile.

B’e an lath’ ud a’ cheud latha dhe ’n mhios, agus chuir an righ uime deise mar gu ’m b’ e marsanta do mhuinntir Mhosul a bhiodh ann, a bhiodh air ur thighinn dh Bhagdad, agus bha dithis de sheirbhisich mhora laidir a’ falbh ’na dheigh.

An uair a chunnaic Abou Hasan an coltas tlachdar, stolda a bh’ air an righ, shaoil leis, cho luath ’sa chunnaic e e, gu’m b’e aon de mharsantan Mhosul a bh’ ann, agus an uair a chuir e failte air le mor urram, agus a thug e pog dh’ a laimh, thuirt e ris: “Mo thighearna, tha mi ro thoilichte gu ’n d’ thainig sibh gu sabhailte. Tha mi ’guidhe oirbh gu ’n cuir sibh a dh’ urram orm gu ’n gabh sibh bhur suipear maille rium, agus gu ’n gabh sibh tamh anns an taigh agam a’ nochd an deigh an sgios a fhuair sibh air bhur turus.” Agus a chum nach diultadh an righ dha am fabhar a bha e ’g iarraidh air, dh’ innis e dha gu ’n robh e mar chleachdadh aige a bhith ’toirt aoidheachd fad aon oidhche do’n cheud choigreach a thachradh ris.

Chuir na thuirt Abou Hasan ris annas gu leor air an righ agus bha fior thoil aige fios fhaotainn mu dheidhinn an aobhair a bh’ aige air son a bhith ’cumail suas a leithid de chleachdadh. Agus air an aobhar sin, cha do leig e air nach b’ e aon de mharsantan Mhosul a bh’ ann idir. Thuirt e ri Abou Hasan, gu ’n robh e fada ’na chomain air son a’ chuiridh chaoimhneil a bha e ’toirt dha, agus gun duil sam bith aige ri leithid do chuireadh fhaotainn ann am Bagdad, agus gu ’n gabhadh e an tairgse gu toilichte, agus nach robh aige ach a threorachadh thun an taighe, agus gu ’n leanadh e e.

O nach robh fhios aig Abou Hasan gu ’n robh an duine do ’n robh e ’toirt aoidheachd ann an inbhe moran na b’ airde na e fhein, bha e cho dana air ’s ged a b’ e fear dhe sheorsa fhein a bhiodh ann. Thug e e do sheomar grinn anns an robh earnais mhath, agus chuir e ’na shuidhe air sofa e anns am aite b’ urramaiche a bha staigh. Bha ’n t-suipear deiseil, agus chuireadh brat air a’ bhord. Bha mathair Abou Hasain anns a’ chearna a’ cur na suipearach air doigh, agus chuir i suas tri miosan. Anns a’ cheud mheis bha coileach agus ceithir eireagan, agus chuireadh air meadhain a’ bhuird i. Chuireadh an dara agus an treas mios air gach taobh dhe ’n bhord; bha giadh air a rostadh ann an te dhiubh, agus bha calamain air an rostadh ann an te eile. B’ e so na bh’ ann gu leir; ach bha iad de sheorsa math, agus gu math air an deasachadh agus bha sabhs math orra.

Shuidh Abou Hasan air taobh eile a’ bhuird mu choinneamh an righ, agus thoisich iad le cheile ri gabhail a’ bheidh gu sunndach, agus, a reir cleachdadh na duthchadh, cha robh iad ag radh facal, agus cha mho a bha iad ag ol deur.

An uair a ghabh iad na thainig riutha dhe ’n bhiadh, thug seirbhiseach an righ uisge uca gus an lamhan a nigheadh. Aig a’ cheart am thug mathair Abou Hasain air falbh na soithichean agus am biadh bhar a’ bhuird. Thug i caochladh sheorsachan de bhiadh milis thun a’ bhuird, agus measan mar a tha dearcan fiona, ubhlan, peirean agus mar sin sios.

An uair a thoisich an oidhche ri dorchnachadh, lasadh coillean ceireach, agus an uair a dh’ iarr Abou Hasan air a mhathair curam a ghabhail de sheirbhiseach an righ, chuir e botuil is glaineachan air a’ bhord.

Shuidh e rithist aig a bhord, agus mu ’n do bhlais e air na miosan lion e glaine dhe ’n fhion, agus thuirt e ris an righ, agus e ’n duil gur e fear de mharsantan Mhosul a bha comhladh ris: “Tha fhios agad, mo thighearna, nach ol an coileach deur dhe ’n uisge gus an gairm e air na cearcan gu tighinn a dh’ ol comhladh ris. Tha mi ’g iarraidh ortsa m’ eisimpleir a leantuinn. Cha ’n ’eil fhios agam ciod a dh’ fhaodas tusa ’bhith ’smaointean; ach air mo shon fhin dheth, cha chreid mi gu ’m bheil duine sam bith ghlic mur ’eil tlachd aige do ’n fhion. Leigeamaid an leud fhein leis na daoine mugach, gruamach ud, agus deanamaid sinn fhin subhach le pailteas dhe ’n fhion a ghabhail.”

An uair a bha Abou Hasan ag ol, rug an righ air a’ ghlaine a bh’ air a bheulaobh, agus thuirt e: “Is e duine gasda ’th annad; is toigh leam an nadar math a’ th’ annad, agus tha dochas agam gu ’n lion thu a’ ghlaine so gu math lan dhomh.”

Ghrad lion Abou Hasan a’ ghlaine do ’n righ, agus an uair a thug e dha i, thuirt e: “Blais air an fhion so, mo thighearna; theid mi an urras gu ’m bheil e gle mhath.”

“Tha mi lan-chinnteach gu ’m bheil,” ars an righ ’s e ’deanamh gaire; “is math is aithne dhut fion math a thaghadh.”

“Oh,” ars’ Abou Hasan, an uair a bha ’n righ a’ traghadh na glaine fhiona, “foghnaidh do dhuine amharc ort fhein ann an clar an aodain, agus tuigidh e gu ’m fac’ thu moran dhe ’n t-saoghal, agus gur aithne dhut ciod a th’ ann am biadh math, agus ann an deoch mhath. Nam b’ urrainn mo thaigh-sa smaoineachadh, agus an t-aoibhneas a th’ air a chur an ceill, nach ann air a bhiodh an toileachadh gu ’m bheil thu ’na bhroinn, agus chromadh e ’nad lathair, agus theireadh e, “Nach ann agam a tha ’n t-aobhar gairdeachais ann a bhith ’faotainn a leithid a dh’ urram o neach a tha cho measail, agus cho iomchuidh riut.”

Bha ’n righ gu nadarra ’na dhuine cridheil, sunndach, agus chord na labhair Abou Hasan gle mhath ris. Agus thug e gach oidhirp laghail air toirt air Abou Hasan cuid mhath dhe ’n fhion ’ol, a chum gu ’n leigeadh e ris inntinn dha. Agus bha e fhein ag ol glaine air a’ ghlaine ri Abou Hasan. A chum, air an aobhar sin, an tuilleadh comhraidh a bhith eatorra, dh’ fheoraich an righ dheth ciod a b’ ainm dha, ciod an obair a bh’ aige agus cia mar a chaith e na chaidh seachad dhe bheatha.

Fhreagair Abou Hasan, agus thuirt e: “Is e m’ ainm Abou Hasan. Cha ’n ’eil m’ athair beo. Bha e ’na mharsanta ann am Bagdad. Agus ged nach b’ e bu bheartaiche a bha ann am Bagdad, bha cuid mhath dhe ’n t saoghal aige. An uair a dh’ eug e, dh’ fhag e gu leor a dh’ airgiod agamsa gus mo chumail suas gle mhath fad uile laithean mo bheatha. Ach o ’n a bha e an comhnuidh gann gu leor rium le airgiod fhad ’s a bha e beo, an uair a dh’ eug e, bha toil agam a dhol ann an cois na chaill mi de sholasan an t-saoghail. Ach air a shon sin, bha mi na bu ghlice na bha moran de dhaoin’ oga a tha ’g an toirt fhein thairis do mhisg agus do mhi-bheus, gun smaointean air mar a bha iad a’ dol air aghart gus an tigeadh iad gu fior bhochdan, agus do ’m b’ fheudar a bhith ’fulang air a shon fad uile laithean am beatha. Gus am mi-fhortan so a sheachnadh, rinn mì da earrann air gach ni a bhuineadh dhomh ris an t-saoghal. Bha ’n darna leith dhe ’na airgiod ullamh agam, agus cheannaich mi fearann agus taighean leis an leith eile. Chuir mi romham gu ’n cosgainn an t-airgiod ullamh orm fhin agus air mo luchd-eolais. Ach chuir mi romham mar an ceudna nach cosgainn bonn dhe ’n mhal a bha mi ’faotainn air son an fhearrainn ’s nan taighean. Rinn mi companas ri daoin oga a bha mu ’n aon aois rium fhin, agus leis an airgiod ullamh, air nach robh caomhnadh sam bith agam, bha mi ’toirt cuirm shoghmhor dhaibh a h-uile latha. A dh’ aon fhacal, thug mi mi-fhin thairis do gach seorsa toil-inntinn. Ach cha do mhair so fada; oir aig ceann na bliadhna theirig a h-uile bonn dhe ’n airgid a chuir mi air leith; agus an sin threig mo chompanaich mi gu tur. Chaidh mi far an robh a h-uile aon dhiubh, agus dh’ innis mi dhaibh an staid bhochd anns an robh mi, ach cha do thairg a h-aon dhiubh cuideachadh a thoirt dhomh. An uair a chunnaic mi mar a rinn iad orm, chuir mi cul gu buileach riutha. Agus thoisich mi ri caomhnadh mo chodach, a chum gu ’n rachadh agam air tighinn beo leis na bha ’tighinn a staigh orm a h-uile bliadhna. Thug mi mionnan nach cumainn cuideachd ri duine sam bith ach ris a’ cheud choigreach a thachradh rium air ur-thighiun an latha sin fhein do Bhagdad, agus nach tugainn aoidheachd dha ach an aon oidhche. Dh’ innis mi dhut an corr mar tha; agus tha mi taingeil gu ’n do chuir am fortan an diugh coigreach cho fior ghasda riut ’nam rathad.

(Ri leantuinn).

’S e an Claon-Bhreith an Darna Breith.

BHA fear de righrean na Frainge anabarrach deigheil air òran a dheanamh. Bha dithis oide aig a’ teagasg dha ciamar a bu choir na focail a chur ri chéile agus na sreathan a chur an òrdugh ach a dh’ aindeoin sin cha robh an obair a’ soirbheach leis. La a bh’ ann chur e ri cheile, air moran dragh, luinneag bheag nach b’ fhiach an spàirn, agus as nach robh tlachd sam bith aig an righ féin. Coma co dhiu an ath la nuair bha na h-uaislean cruinn, thug an righ seachad do ’n fhear a bu shine agus a b’ onaraiche ’sa chuideachd am paipear air an robh an luinneag sgriobhta ’us thuirt e, “O ’n a tha fios aig cach gur toigh leam na h-orain, tha iad a’ toirt ’g am ionnsuidh na h-uile seorsa rannan chum ’s gun innsinn mo bheachd orra. Nis leugh thusa an luinneag sin agus innis dhomh an do thachair thu riamh air rud idir cho suarach ris.” Leugh an sean-duine an luinneag agus fhreagair e. “Tha sibh le’r cead an comhnuidh ceart, a righ, agus gu h-araid tha sibh ceart an trasd; luinneag cho suarach agus cho amaideach cha ’n fhaca mi ’s cha chuala mi riamh.”

Thoisich an righ ri deanamh gàire ag raidhtinn, “ ’s nach b’e an t-amadan am fear a rinn e.” “An t-amadan gu dearbh e,” fhreagair an t-uasal; “neach a dheanadh luinneag mar sin cha tigeadh ainm a b’ fhearr dha.” “ ’S math leam do chluinntinn,” ars’ an righ“ ’s e mise mi fein a rinn e.” “Mo mhearachd a righ!” do ghlaodh an truaghan, “nach leig sibh leam a rithist, ’s ann a leugh mi ’na mo chabhaig an luinneag.” “Ma ta cha leig, thuirt an righ, “ ’s e an claon-bhreith an darna breith.” Bha gaireachduinn gu leoir aig moran de ’n chuideachd air cho sgiobalt agus a thug an righ an car as an t-sean-uasal. Ach b’ olc am protaig i an duine aosmhor coir a mhealladh agus cuis-bhuirt a dheanamh dheth, agus cuid eile cha dubhairt iad diog, agus iad a smuaineachadh nach biodh an gnothuch gun toirbheachd do ’n righ fhein n’ an toireadh e air a bhi tuigsinn cia cho tric agus a dh’ fhaodadh ceum no dha a bhi eadar e fhein agus an fhirinn.

Is fearr cù beò na leomhan marbh;
’S fhearr min gharbh na bhi gun bhleth;
An rud a chì thu ’thogas fearg,
Na dean dearmad air a chleth.

---

[100]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OCTOBER 4, 1901.

Taghadh na Parlamaid.

Bha a phàrlamaid ùr air a taghadh Di-màirt, agus mar a bha a mhor chuid an dùil a bhitheadh, fhuair na Liberals a bhuaidh. Cha robh uiread bhòtaichean air an toirt seachad ’sa b’ àbhaist, oir mar a thug sinn iomradh roimhe, cha robh an sluagh a’ gabhail suim mhor sam bith dhe ’n ghnothuch; bha iad dhe ’n bharail gu robh am blàr a’ dol mar a chaidh e. Ann an siorrachd Cheap Breatunn bha Mac Coinnich agus Gillios mu 1500 bhòt air toiseach air Mac Fhionghain agus Mullins. Ann an Richmond bha Mac Fhionnlaidh agus Joyce air an taghadh; ann an Inbhirnis, Seumas Domhnullach agus Doucette; ann an Victoria, Deorsa H. Moraidh agus Iain G. Moireasdan. Ann an Antigonish fhuair na Liberals, an t-Onarach Aonghas Mac Gillebhràth agus C. P. Siosal, a stigh gu h-aon-ghuthach latha ’n ainmeachaidh—cha do thairg duine ruith ’nan aghaidh; agus thachair an ni ceudna ann an Yarmouth. Tha an taghadh so a nochdadh gu bheil an sluagh làn riaraichte le riaghladh Mhoraidh, agus làn-earbsach as gum bi a riaghladh cho math ’s na ceithir bliadhna tha tighinn ’sa bha e ’s na coig a dh’ fhalbh. Ach tha fhios nach robh riaghladh ann riamh nach b’ fheaird a bheag no mhor de bhuill an taighe bhi nan aghaidh, agus mar sin tha a mhor chuid de na Liberals fhein duilich gu ’n deachaidh a chuis cho aon-taobhach. Cha robh air an taghadh de Chonservatives uile gu leir ach a dithis, Domhnull Mac Leoid ann an Cumberland, agus Tearlach E. Tanner ann am Pictou; agus cha ’n eil taghadh Tanner gle chinnteach, oir cha robh e ach àireamh bheag bhòtaichean air thoiseach air an fhear a b’ fhaisg’ air, agus faodaidh an ath chùnntas a chur air deireadh.

An Riaghlair Roosevelt.

A reir lagh nan Staidean, cho luath ’sa chaochail an Riaghlair Mac-Fhionnlaidh bha an t-Iar-Riaghlair, Theodore Roosevelt, air a chur na aite. Is e Roosevelt an duine ’s oige ghabh an dreuchd so riamh anns na Staidean; cha’n eil e ach da fhichead us tri bliadhna dh’ aois. Ghabh e na h-aon luchd-comhairle ’sa bha aig Mac Fhionnlaidh agus thug e a ghealladh seachad gu’m biodh a riaghladh gu h-iomlan a reir mar a shuidhich an duine sin romh a bhàs. Gu ruige so tha deagh chliù air Roosevelt; gheibheir e daonnan air taobh mathais us ceartais, agus ni a chuireas e roimhe bheir e gu crich. Fhuair e do’n inbhe ’s am bheil e an aghaidh toil na feadhnach sin aig an abhaist lamh laidir a bhith ann an taghadh Riaghlairean; mar sin cha’n eil e ’nan eisimeil, agus bidh làn chomas aig air an ni a bhios ceart ’na shealladh féin a dheanamh, gun uiread ’s an cead iarraidh. Bidh sin ’na shaorsa mhor dha, agus o’n tha tri bliadhna gu leth roimhe, bidh deagh chothrom aig air fhoillseachadh ciod a ghnè dhuine th’ ann, agus am bheil no nach eil e cho freagarrach air dreuchd àrd na Riaghlaireachd ’sa bha e air na dreuchdan anns an robh e roimhe.

Cha robh MAC-TALLA air a chur a mach air an t-seachdain s’a chaidh, agus mar sin tha aig an àireamh so ri seasamh air son na da sheachdain. Faodaidh e bhi nar comas an call a dheanamh suas do ar leughadairean aig àm eile.

Cha ’n eil na lighichean a bha frithealadh do’n Riaghlair Mac Fhionnlaidh air leabaidh a bhais a faotainn cliù mor sam bith. Thatar a’ fàgail orra nach robh iad cho faiceallach ’s bu choir dhaibh a bhith, gu robh iad a’ deanamh uaill ro mhor as a bheagan soirbheachaidh a bha leotha, agus gu’n dug iad biadh ro laidir dha cho luath ’sa bha e nam beachd á cunnart. Faodaidh e bhith gu ’n d’ rinn iad mearachd, ach tha e gle shoirbh tuilleadh ’sa choir dhe’n choire chur orra. Cha’n eil teagamh nach robh an Riaghlair air a lagachadh gu mor le obair agus iomguinean nan coig bliadhna chaidh seachad, agus mar sin nach robh seasamh aige ri tinneas trom sam bith, gun tighinn air na lotan bàsmhor a fhuair e. Aig a cheart àm, ma bha na lighichean mi-churamach no a’ gabhail tuilleadh ’sa choir orra fein, tha e gle iomchuidh nach biodh sin air a chumail an cleith.

Thainig Prionnsa Chun á Sina do’n Ghearmailt gus ùmhlachd a thoirt do ’n Impire agus ciont’ a dhùthcha aideachadh a thaobh mort fir-ionaid na Gearmailt ann am Pekin. Ach tha ’n t-Impire Uilleam agus moran de dh’ uaislean ’s de dh’ ìslean na Gearmailt a nise car teagmhach mu ’n chùis; cha ’n eil iad buileach cinnteach co-dhiu ’s ann mar mhagadh no a cheart da-rìreadh a bha Prionnsa Chun anns an ùmhlachd a rinn e. Chaidh e gu dleasdanach troimh ’n t-seirbhis a chuireadh mu choinneamh, agus rinn e gach beic agus modh a bha air àithne dha, ach bha ni-eigin cho pròiseil na ghiùlan ’s na ghluasad ’s nach eil muinntir na Gearmailt uile gu leir saor o’n eagal gu ’n d’ fhalbh Prionnsa Chun ag radh ris féin, “Ma thug sid toileachadh do Uilleam, cha do chuir e tàmailt mhor sam bith ormsa.” Tha na Sineich ’nan sluagh seòlta, domhain, agus tha an dòighean doirbh an tuigsinn.

Reic Mhor Bhrog
Brogan laidir is fhiach $1 40 air $ 99
Brogan laidir is fhiach $2 00 air $1 25
Brogan Grinn Dongola $2 00 air $1 35
Brogan Carte $2 .00 air $1 .49
Brogan Buidhe-bhan $1 50 air $1 10
agus iomadh bargan eile ann am brogan dhaoine a nis ri fhaotainn ann an—
STOR BHROG Redden.
ROSS BLOCK.

$10 ,000.00
Feumaidh an t-suim so a bhi againn
MU ’N RUITH TRI FICHEAD LATHA
—AGUS—
So an doigh air am bheil
Sinn a’ dol ’ga fhaotainn.

Cha ’n ann le bargain a thairgse dhut ann an aon no da sheorsa bathair, ach leis gach ni a tha ’sa bhuth againn a thairgse air prisean a riaraicheas duine reusonta sam bith.

Deagh chothrom air Caiseart agus Aodach Math fhaotainn saor do chloinn a tha ’dol dh’ an sgoil.

Thig latha no oidhche sam bith gus am bi an Reic Shaor seachad.

Ma bhios tu ceannach fiach $4 .00 no barrachd de bhathar, agus nach tachair dhut a bhi comasach a phaigheadh aig an am, faodaidh tu pairt dhe a phaigheadh, agus cumair an ni tha thu ceannach fad seachdain dhut.

Mills , MacKenzie & Ross.

Faineachan Faineachan
FAINEACHAN OIR
AIR PRISEAN A THA RUITH O $0 .75 GU $200 .00
Faic na Faineachan a th’ againn air $3 .50 ’s air $4 .50
Faineachan Bainnse air prisean a fhreagras orra-san a bhios g’ an iarraidh.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

---

[101]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 5]

Naigheachdan.

Tha Latha Taingealachd ri bhi air a chumail ann an Canada am bliadhna air an Diordaoin mu dheireadh de Nobhember, an t-ochdamh latha fichead.

Tha Sir Louis Davies a nise na bhreitheamh an Ard Chùirt Chanada. Tha Sir Louis anns a phàrlamaid o chionn còrr us fichead bliadhna, agus bha e air fear de na daoine bu tapaidhe bha air taobh nanLiberals .Cha deachaidh duine roghnachadh fhathast air son na dreuchd a bh’ aige—Ministeir Mara agus Iasgaich.

Tha e coltach gu bheil na Portuigich ann an Africa mu Dheas a ceadachadh do na Boerich a bhi faotainn arm troimh ’n fhearann aca. Chuir fear-ionaid Bhreatuinn ann an Lisbon an ceill do Riaghladh Phortugal an la roimhe gu feumadh an obair sin stad. Tha cuid de na Portuigich gle fheargach air son sin, ach ’se ’s docha gu ’n dean an riaghladh mar a bh’ air àithne dhaibh.

Thatar ag obair gu sunndach air rathad-iarruinn a chladaich a deas. Tha mu cheithir mile fichead dhe’n rathad eadar Point Tupper us St. Peter’s air a réiteach cheana. Tha mu sheachd ceud duine ris an obair, agus tha dùil ri luchdrailsa nall á Sasunn romh mheadhon a mhios so. Tha ceud car obrach air an orduchadh air son an rathaid, agus an ùine ghoirid bithear a leagail nanrails ’sa tòiseachadh ris an rathad a dheanamh.

Bha an fheill bhliadhnail ann a Halifacs air an t-seachdain so chaidh, agus chuir i an duthaich anns an ainbhfhiach mar a b’ abhaist. Ann an doigh no dha bha i air toiseach air feilltean bhliadhnaichean roimhe, agus ann an doigh no dha eile bha i fad air deireadh. Tha cuid ag agairt nach eil feum sam bith air feill a bhi ann a Halifacs na h-uile bliadhna, gu’n deanadh uair ’san da bhliadhna an gnothuch. A dh’ aon rud cha bhiodh feill uair ’san da bhliadhna cho cosgail dh’ an duthaich.

Cha d’ rinneadh dail sam bith ann an toirt mortair an Riaghlair Mhic-Fhionnlaidh gu ceartas. Tha a chuirt seachad agus tha e ri bhi air a chur gu bàs mu’n ochdamh latha fichead dhe’n mhios so. Bidh e air a chur gu bas anns a chathair electric, oir ’se sin an doigh laghail air fear-cionta chur as an rathad ann an staid new York. Cha robh ceartas cho mall na gluasad ’sa bha i a thaobh Guiteau am fear a mharbh an Riaghlair Garfield ’sa bliadhna 1881. Mhair a chuirt aig an robh am fear sin air fheuchainn corr us da mhios, agus cha deach a chur gu bas gu ceann bliadhna ’n deigh dha Garfield a thilgeadh.

Di-sathuirne so ’chaidh bha a cheud reis aig na birlinnean, agus choisinn an Columbia. Sheòl iad deich mile fichead ann an ceithir uairean gu leth, agus cha robh an t-Shamrock ach beagan us leth mionaid air deireadh. Chaidh na birlinnean a mach a sheoladh da la eile, Dior-daoin air an t-seachdain s’a chaidh, agus Di-mairt air an t seachdain so, ach bha an soirbheis cho lag ’s nach b’ urrainn daibh an reis a chriochnachadh. Bha iad ri feuchainn a rithist an dé, ach gu àm dol a chlò cha chuala sinn ciamar a chaidh dhaibh. Faodar a bhith cinnteach gu bheil an luaths a nochd an t Shamrock a toirt dochais do na Breatunnuich, ’sa cur eagal air na Geancaich gun coisinn i an duais.

Ann an Troy, Ontario, chaochail fear Adhamh Nuzener a bha ceud us tri bliadhna dh’ aois. Rugadh e ann an Ontario, agus bha e fuireach faisg air Troy o chionn ceithir fichead bliadhna.

Air Di-mairt an ceathramh latha fichead de September bha Niall Beutan, duin òg’ a mhuinntir Leitche’s Creek, air a mharbhadh aig Abhainn Sheòrais ’se ’g obair ann am meinn-chloiche. Thuit torr cloiche air a mhuin ’ga ghoirteachadh cho dona ’s nach robh e beò ach da uair an deigh do’n sgiorradh tachairt.

Feasgar us oidhche Di-haoine s’a chaidh bha am baile gun deur uisge ach na ghabhadh faotainn anns na seann tobraichean. Tha amar-uisge a bhaile aig an àm so ga chàradh, agus ’s e uisge Loch na Forks a thatar ag uisneachadh. Sgàin a phiob troimh ’m bheil an t-uisge sin a tighinn, agus gus an d’ fhuaireadh a càradh b’ fheudar do ’n bhaile dhol tioram.

Tha duin’ òg ann an Sheffield, New Brunswick, ris ’n do chuir a leannan cul an deigh dhi gealladh pòsaidh a thoirt dha, a nise dol ga sumanadh air son fàine, deiseachan, agus goireasan eile thug e dhi air choinneamh na bainnse. ’S fhiach na thug e dhi uile gu leir mu cheithir dolair fhichead, agus tha e cur roimhe mur toir an lagh sin dha gu ’n sumain e i air son bristeadh-geallaidh.

Chaidh fear Eanruig Brooks, a mhuinntir na Meinne Tuatha, a bhàthadh aig Sidni Tuath oidhche Di-dòmhnaich s’a chaidh. Bha e féin us fear eile air bòrd soithich ’san acarsaid, agus nuair a bha iad a tilleadh gu tir chaidh am bàta chur thairis le oiteag gaoithe. Rinn am fear eile greim ris a bhàta agus fhuaireadh a shàbhaladh. Dh’ fheuch Brooks ri snàmh gu tir, ach bha e air a chlaoidh mu ’n d’ ràinig e agus chaidh e fodha.

Air an aonamh latha fichead de ’n mhios so ’chaidh, bha Uilleam Domhnullach, gill’ òg aois choig bliadhn’ deug, air a mharbhadh aig calla ’n rathaid-iaruinn aig Stellarton, N. S. Bha e feuchainn ri dhol air bòrd na trein nuair a thuislich e ’sa thuit e fo na cuidhlichean. Bha te dhe lamhan air a gearradh dheth aig a ghuala, agus bha e air a ghoirteachadh cho dona ’s gu’n do chaochail e mu dheich uairean an oidhche sin fhéin. Bu mhac e do Dhomhnull F. Domhnullach, air am bheil moran de ar leughadairean eòlach, agus ris am bi co-fhaireachdain aca anns a bhuille ghoirt a fhuair e.

Tha na Boerich a’ cogadh fhathast agus a cur dragh agus call nach beag air an arm Bhreatunnach. Tha e coltach nach do chuir an rabhadh a thug Citchener dhaibh—gu’m biodh iadsan nach striochdadh romh ’n choigeamh latha deug de September air am fògradh as an dùthaich ’s an cuid fearainn air a ghlacadh leis a chrùn—eagal sam bith orra. Ach tha iad a sior fhàs na’s laige, agus ged a dh’ fhaodas iad seasamh a mach ùine mhor fhathast, bheirear gu striochdadh iad air a cheann mu dheireadh. Cha’n eil teagamh sam bith nach iad na ceannardan is coireach iad a bhi cho diorrasach a cur an aghaidh an ni a dh’ fheumas tachairt. Ma’s fior an sgeul, tha suim araid de’n airgead a thug Crugar leis as an Transbhaal air a chur ri creideas nan ceannardan ann am banca ’s an Olaint aig ceann gach mios, agus mar sin mar is fhaide chumas iad an cogadh air adhart ’s ann is fhearr a bhitheas iad dheth— ’se sin ma’s urrainn iad cumail á lamhan nam Breatunnach.

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

Thig sinn suas ris an fheadhainn a’s fhearr
ann an deanamh
Thruncaichean, Mhaileidean, Charbadan, Acuinn, agus gach seorsa
Bathair-Each.
’N uair a bhios tu ’dol a cheannach acuinn no carbad, no ni eile, ’se ’n seorsa ’s fhearr is coir dhuit fhaotainn. Agus ’se ’n seorsa ’s fhearr a tha sinne daonnan a creic, agus ’se sin is aobhar na h-uiread a bhi ceannach uainn. Tha stoc mor againn, agus tha ar prisean ceart.
F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. = = Cordaidh i Riut.

---

[102]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 6]

Na Laithean a dh’ Fhalbh.

THUG mi sgriob air feadh nan garbh chrioch agus ruaig a’ measg eileanan Innse-gall, agus feudaidh sibh a bhi cinnteach gur e sgriobhadh a bu lugha bha air m’aire. Bu leoir leam a bhi ag ol a stigh an t-sonais a bha sruthadh thugam o bhi coimhead air beanntan mo ghaoil a’s a’ bhi beachdachadh air ailleachd do-choimeas tir thuinidh nan treum, no o ’bhi ’g eisdeachd sgeula mu na laithean a dh’ fhalbh a’s mu na cleachdainnean ud a tha gu luath a’ dol as an t-sealladh am meag sgailean dorcha na h-aimsir a threig. Cha ’n ’eil mi idir a’ saoilsinn gum bheil e na ni cearr na nithean sin a chur air chuimhne mu ’m basaich iad gu buileach. Tha ioma aon diubh faoin gu leoir ach tha foghlum us teagasg annta aig am. Is eadhon ged nach bitheadh idir, is airidh iad air cuimhne a chumail orra do bhrigh gum bheil iad freagarrach a chum soluis a thilgeil air na h-amanan us air na cleachdainean a tha ’nis air siubhal seachad a chaoidh. Is ann o na sgeulachdan, o na baoth bharailean agus o na sean ubagan aig sluagh a tha sinn comasach air eolas fhaotainn air ciod i fìor eachdraidh pobuill agus ciod iad na smaointeanan agus na breithneachaidh a bu ghnath leo a bhi cleachdadh. Faodaidh mata beachdachadh air na nithean ud a tha faoin gu leoir annta fein a bhi na ni buanachdor a chum ar n-eolas a mheudachadh mu dheibhinn nan linntinn ud a tha gu luath ga’m follach fein a measg ceo nam bliadhnachan agus sgailean na h-aoise. Cha ’n ’eil mise, a’ Leughadair ionmhuinn, ga’n creidsinn ni’s motha na thu fein, ach air dhomh a bhi ’san lan bharail gu’m bheil solus ri fhaotainn iomadh uair far an lugha am bheil suil ris, agus ghocas aig àm fo chleoca na h-amaideachd, tha mi am beachd gur fhiach sean nithe nan Gaidheal aithre a thoirt dhoibh. Maille ri iomadh ni eile a tha air caochladh ann an tir nam Beann tha beachdan an t-sluaigh mu na nithean amaideach ud air atharrachadh mar an ceudna. Agus is maith gum bheil, oir tha e ’n a dhearbhadh gu’m bheil foghlum ’us eolas a dol am meud agus luchd-aiteachaidh nan garbh chrioch a’ fas ni ’s tuigsiche. Ach is fheudar dhomh aideachadh ’nuair a thairneas mi coimeas eadar staid na Gaidhealtachd mar a tha i nis agus mar a bha i ’s na linntin a dh’ fhalbh gum bheil mi iomadh uair ann an teagamh a thaobh na cùise, agus air uair cha’n eil e cho soileir dhomh gu’m bheil cuisean air caochladh, anns gach ni a chum na cuid is fearr. Tha a thaobh an ni so “da thaobh air a’ Mhaoil.” Air aon taobh tha beannachdan ’us buanachdan ri am faicinn air an taobh eile, tha tiamhachd agus bron. A thaobh na ’m buanachdan a thainig rathad na Gaidhealtachd, faodaidh mi na nithean a leanas a chomharachadh a mach. Tha sgoilean agus eaglaisean air an suidheachadh ann an iomadh gleann uaigneach agus air iomadh eilean cuain far an robh aig aon am meadhona teagaisg agus grais gle thearc. Tha rathaide mora air an deanadh air feadh nan garbh chrioch, a chum is gum feud carbad nan ceithir each dol troimh na gleann is fiadhaiche cho socrach reidh is air cabhsair a bhaile mhoir. Tha mac talla nan creag a’ co-fhreagairt do sgriach an eich iarruinn agus do dh’ fhuaim rothan nan carbad aige feadh ghleanntan ’us bheanntan na h-airde tuath far am bu chruaidh ann an linn ar n-athraichean do neach an rathad a dheanadh na chois. Tha bata na smuide air eileanan iomalach Innse Gall agus air Lochan fasgach na h-airde n’ iar a thoirt ro dhluth do bhaile Ghlasacho. Tha trid so iomad goireas aig luchd-aiteachaidh na Gaidhealtachd nach robh aig an athraichean. Tha eadhon an innleachd iongantach sin, a tha air cearcal a chur air an t-saoghal air a leithid a dhoigh is gun d’ thig naidheachd ann am priobadh na sul o America fein, air cuid do na h-eileinean a thoirt cho dluth oirnn is gum feud neach ann am Muile no Ile (ma tha cuid thasdan aige ri chosd) comhradh a chumail ri a charaid ann an Glaschu mar gum biodh iad nan suidhe mu choinneamh a cheile aig an aon bhord. Tha mar so gun teagamh iomadh caochladh aigh air tighinn air tir nan Treun, o na laithean ud anns an robh na Finneachan do ghnath ann an naimhdeas d’a cheile—o na linntinn anns an robh suil gun leigeadh gach Ceann Feadhna og air dha teachd a chum a thighearnas fhaicinn a thapadh agus a threubhantas trid a chreich a thogal o fhearan a choimhearsnaich, agus anns am bi a chulaidh spuirt a bu togaraiche a bha aig ’ur n athraichean a bhi mort ’s a spuineadh nan Gall. Tha e nis moran nis furasda agus nis sabhailte do Bhailidhean Ghlaschu cuairt a thoirt feadh nan garbh chrioch na bha e anns an linn ’s an robhBailie Nicol Jarviecho treun agus sgriob a thoirt, fo cheannsal Rob Ruaidh Mhic Griogair, a dh’ fhaicinn maise nan Troisichean, ailleachd Loch-Chatriona agus garbh shlios Bheinn Lomuinn. Ach ged a tha so uile fior agus ged a tha gach Gaidheal ro thaingeil air a shon, tha gidheadh atharraichean eile air teachd ann an lorg nan nithean sin a lionas mo chridhe le tiamhachd agus bron gach uair a bheir mi ruaig air feadh Gaidhealtachd mo ghaoil. Tha trid nan goireasan ud agus o aobharan eile, luach fearainn air ardachadh a chum is gum bheil na Tighearnan trid gaol nam màltan mora air iomadh gleann tioral agus srath tarbhach a chur fas a chum caoraich a chur an aite nan daoine. Is fada on a thubhairt an Slanaighear Beannuichte “Cia mor is fearr duine na caora?” Ach cha ’n eil uair a bheir mi cuairt feadh ionada fasa tir mo dhùthchais, nach d’thig an smuain ann am aire, gur eigin nach

MAC-TALLA

AN AON PHAIPEAR GAILIG A THA AIR AN T-SAOGHAL. A’ TIGHINN A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN. A PHRIS $1 .00 ’SA BHLIADHNA DO CHANADA ’S DO NA STAIDEAN; $1 .52 DO BHREATUNN, DONEW ZEALAND ’S DO DHUTHCHANNAN EILE.

CEUD mile furain agus failt’
Air a’ Mhac-Talla, ceann an aigh!
’S ann leam is ait gu ’m bheil e ’fas
O bhliadhn’ gu bliadhn’
An gliocas, tuigse, tur is ceill;
An eolas air gach ni fo ’n ghrein;
Am meas, an cliu ’s am moran speis,
An ear ’s an iar.

Cha ’n ’eil fear eile ’n diugh fo ’n ghrein
A’s mo do ’n tug mi ’thlachd ’s a’ speis;
’S a bhuadhan co ni chur an geill
Le peann ’s le guth?
An t-armunn maiseach, uasal, grinn,
A choisinn cliu le luaths a phinn
Am measg an t-sluaigh air feadh gach tir
’S an cluinnteadh ’ghuth.

Mo mhile beannachd aig an dream
A tha ’toirt aoidheachd dha gach am,
’S a phaigh an dollair, ’s nach robh mall,
An am an fheum’:
Dhearbh iad gu ’m bheil fuil nan sar,
A choisinn cliu is buaidh ’s na blair,
A’ ruith ’nan cuislean gu bras, blath
’S gach ait’ fo ’n ghrein.

—Bodachan a’ Gharaidh.

THA NA H-UGHDAIR GHAILIG A’S FHEARR A’ SGRIOBHADH ANN: SGEULACHDAN TAITNEACH, BARDACHD GHRINN, LITRICHEAN BLASDA, AGUS NAIGHEADHDAN AN T-SAOGHAIL AIR AN INNSE GU PONGAIL NA H-UILE SEACHDAIN.

“Cho Gaidhealach ri Fad Moine.”

---

[103]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 7]

’eil an earainn sin ann am Biobul Tighearna Fearain na Gaidhealtachd idir, no gum bheil iad fein is an luchd gnothaich air solus ur fhaotainn oirre, oir tha an deanadas a’ cur an ceill gur i a bharail acasan gur mor is fearr caora na duine. Is tha iad air an aobhar sin air an t-sluagh fhogradh is air iomadh srath boidheach agus gleann àillidh fhagail nam fasaichaan tiamhuidh. Far an robh iomadh dachaidh chomhfhurtachail, anns an robh sluagh moralta, diadhaidh ag gabhail comhnuidh, cha ’n ’eil a nis ach na liath lathraichean fuara agus na tolmain fheurach ghorm gu fianuis a thoirt air na bha. Air an Leithir thorrach far an cluinnte ann an ciuin shamhchair an anmoich shamhruidh guth nan salm ag éiridh o iomadh altair teaghlaich, le co sheirm thiamhuidh bhinn cha bhuail fuaim air a’ chluais an diugh, ach meilich nan caorach bàna agus tabhann madadh breac a’ chiobair ghallda. Da rireabh “Is e lionmhorachd nan caorach, chuir clann nan daoin’ air alaban.” Oir tha e fior mu iomadh cearn do thir gharbh na h-Alba, mar thubhairt am Bard Ileach mu Eilein glas an fheoir, far an d’ fhuair e arach.

“Tha tighean sealbh na dh’ fhàg sinn
Feadh an fhuinn ’n an càrnan,
Dh’ fhalbh ’s cha till na Gàidheil
Stad an t-àiteach, cur ’us buain;
Tha stéidh nan làrach tiamhuidh
A’ toirt fianuis air ’s ag ràdh:
Mar a fhuair ’sa chunnaic mise,
Leig am fios so thun a’ Bhàird.

Cha chluinnear luinneag Oighean,
Séist nan oran air a’ chléith,
’S cha ’n fhaicear seoid mar ’b’ abhaist
A’ cur bàir air faiche réidh.
Thug ainneart fograidh uainn iad,
’S leis na coimhich buaidh mar ’s àill,
Leis na fhuair ’s na chunnaic mise,
Biodh am fios so aig a’ Bhàrd.

Cha ’n fhaigh an déirceach fasgadh,
Na ’m fear astair fois o ’sgìos,
No ’n Soisgeulach luchd éisdeachd,—
Bhuadhaich eucoir Goill is cìs.
Tha nathair bhreac na lùban
Air na h-ùrlair far an d’ fhàs
Na fir mhor a chunnaic mise,
Thoir am fios so thun a’ Bhàird.”

’Nuair a bheachdaicheas mi air na h-atharrachuidh so uile, ged tha mi ullamh gu leoir gu aideachadh gum bheil iomadh caochladh maith air tighinn air a’ Ghaidhealtachd, gidheadh thig tiamhachd air m’ anam agus tiomadh air mo chridhe tra ’chuimhnicheas mi air na laithean ud anns an robh “aiteas is agh feadh nan gleann,” mar bha an oidhche fhada gheamhraidh air a cur seachad ann an cairdeas agus ann an cridhealas, le toimhseachain, ursgeulan agus cleasan gun lochd, le iomradh air chu na Feinne agus le aithris dain Oisein is a cho-luchd ciuil. Is ged a tha solus is airde a nis air sgaoladh ann am measg na fuigheal a dh’ fhagadh do shiol nan treun, na na sgeulachdan faoin ud, cha ’n ’eil fhios agam neo air thainig gach neonachas d’ an d’ thug iad geill nach robh toiseach aca oirnne a dh’aindeoin ar bosd a’s ar moit mu ar n-eolas, ann an iomadh subhaile agus buaidh mhaiseach. Oir bha caoimhneas a’s cairdeas, moralachd a’s deagh bheas ri fhaotuinn nam measg a dh’ fhaodadh naire a chuir oirnne an diugh. Bha iad aoidheil agus tabhartach ri bochdan, rachadh furan failte a chur air a’ choigreach, is a bheatha dheanadh ged nach biodh bonn ’n a sporan, a’s rachadh gabhail aige gu maith is gu roth mhaith, gun pheighinn, gun chain. Na ’n tugadh e lamh air paidheadh air son a shuipeir ’s a leabaidh cha ghabhta uaith e, is gheibheadh e mar fhreagairt, “Ud, ud, is gann an t-earrach anns an cunntar na faochagan. Cha ’n ’eil sinn cho gallda is sin fhathasd.” Ged nach biodh mor fheum mata anns na sean nithean sin, tha mi ’s a bheachd gum bheil iad aithridh air aite fhaotainn, do bhrigh is gum bheil iad mar thanasg sgaileach nan laithean a dh’ fhalbh, a dhùisgeas iomadh aigne thla, agus cuimhneachan thiamhuidh ann am broilleach muinntir a tha an diugh math dh’ fhaodte fada fada o sgaile nam fuar bheann. Oir tha sgeul na h-aimsir a dh’ fhalbh, cha ’n e mhain mar ghath soluis do ’n anam, ach mar fhuaim thiamhuidh nan caochain uisge ann an gleann uaigneach fasail“ ’nuair a thuiteas sgaile na h-oidhche, mar gum b’ ann a’ caoidh na bha,” no mar ghaoir ìosal mhuladach nan tonn air feasgar ciuin anns a’ cheitinn, a ghiuileanas air falbh an t-anam gu beachd smuain, agus breithnachadh air seasmhachd naduir agus a h-obair, agus air neo-nitheachd fhalasach gineil chlann daoine. —An Gaidheal.

Duine Spiocach.

Theireadh na coimhearsnaich uime gu robh e cruaidh, agus gu robh e spiocach, ach cha robh e cuid seach cuid. Bha e deanadach, gleidhteach, agus cùramach. Cha do chosg e ni a ghabhadh cùmhnadh. Shaothraich e gu cruaidh uile laithean a bheatha. Thoisich e gun sgillinn ruadh, ach bha da ghairdean laidir aige, agus bha e suidhichte air beolaind onarach a dheanamh dha fein, agus air beagan a chur m’a seach air son an latha fhliuch. Thoisich e anns a’ choille. Reitich e ’fhearann fein. Fad nam bliadhnaichean saoithreach sin, dh’ fheumadh e bhi cùmhnach, ach cha robh e aig àm sam bith spiocach. Bha a bhean ’s a theaghlach air an deagh chomhdach agus air dheagh bhiadh. Bha leabhraichean agus paipearan ri ’m faotainn ’na thigh. Fhuair a chlann na b’ urrainn da thoirt dhaibh de sgoil. Bha ’fhearann an comhnuidh air oibreachadh gu math agus gach ni air uachdar ag amharc cho math ’s bu choir dha. Bha e cho onarach ris an or. Bha fhacal cho math ri ghealladh sgriobhte, agus bha a ghealladh sgriobhte cho math ris an airgead chruaidh, ge b’e aite ’n robh eolas air. ’N am biodh lan dùthcha againn dhe’n t-seorsa dhaoin’ ud, cha chluinnt’ iomradh air ceannaichean no bancaichean a bhi bristeadh, ’s cha bhiodh bochdainn ach gann idir ’san tir. Faodar gaire fanaid a dheanamh ris na daoine so, agus a radh gur a spiocairean iad, ach ’s iad na daoine tha ’cumail suas creideas na duthcha, agus cha bhiodh adhartas no soirbheachas oirre as an aonais.

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAR.

[Clàr - ama]

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE COMPANY.
NOW
MANUFACTURERS & TEMPERANCE & GENERAL LIFE ASSURANCE Company

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, General Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

---

[104]

[Vol . 10. No. 13-14. p. 8]

Cath Alma.

LE DUGHALL MAC PHAIL.

AIR FONN— “An am dol sios bhi deonach.”

A cheolraidh uasal, ’s tric a ghluais
Mo bhuadhan an tùs m’ oige,
Gu dealbh nan rann fo sgàil nam beann;
O! thig san àm gu m’ chomhnadh,
Gu bhi ri iomradh ann am dhàn
Air cliù nan sàr-laoch cròdha
Nach d’ fhàilnich riamh air muir no tir,
A dhion na Riogh’chd ’s na corach.

A shliochd nan sonn, bho thir nam beann,
Nan raon, nan gleann ’s nan réidhlein;
A chlann nan Gàidheal, ’s e ’ur stàilinn
Dheanadh àr a’s réubadh;
Tha eachdraidh làn d’ ur n-euchdan àrd,
Do chruas ’ur làmh ’s d’ ur tréine,
Ri uchd gach nàmhaid b’e ’ur n-àbhaist
Buaidh no bàs, mu ’n géilleadh.

’Nuair thug an Russach ionnsuidh fhuilteach
Air an Tuirc le foirneart
Gu toirt fo chis; ’sa luaisg e sìth
Gach rioghachd ’san Roinn-Eorpa:
’N sin dh’ éirich Breatunn a’s an Fhraing
Le ’n cumhachd toinnte comhla,
Am banntaibh dhith le Omar Pasha—
’S iad mar lànain phosda.

Mu ’n gann a fhuair iad dol gu tir
Air isleach Bhaileclabha,
Bha feachd nan Russaineach fo ’n gleus,
Air àird’ an t-sléibh aig Alma,
Mar choilich dhùnain a’ toirt dùlain
Do na diùnnlaich àluinn,
Nach faigheadh dlùth dhaibh taobh an sùil,
Ach ann an sùil na lamhaich.

Ach beo no marbh, cha ’n fheudta stad,
Ach suas gu grad nan comhdhail;
Cha robh dol as bho ’n teine chiurrail
Ach tigh’n dlùth ri ’n sgornain;
’S ioma fiuran ùr neo-chlaon,
Gun ghiomh, gun ghaoid, gun fhotus,
A thuit gu lar an suain a’ bhais,
Mu’n d’ fhuair sibh àird a’ chomhnaird.

Tharruing Raglan a’s Canrobert—
Na fir chogaidh uasal—
Am feachd shluagh taghta air an adhart,
’Dhol ri aghaidh bualaidh;
Ach ged bha Sasunnaich ’us Frangaich
Clis, neo-mhall ’san tuasaid,
’S iad na Gàidheil ’rinn a bhearn
A chuir an là gu buadhach.

Bha Batri mhurtail aig na Russaineach
Air uchd an aonaich
A’ doirteadh sios nan garbh-fhras siontach
Mar chruaidh-ghliob ’s an fhaoilteach,
Bha ’n teine trom ud ri mor-dhiobhail,
’Sgathadh sios nan laoch geal—
A’s cha b’e ’n sùgradh tarruing dlùth
Ri beul na fùrneis chraosaich.

Ach ’s i ’n Reiseamaid Dhubh ghaisgeil,
Fo Shir Cailean Caimbeul—
Curaidh treun nan iomadh blàr,
Bha ’chliu ro àrd mar cheannard—
A tharruing suas gu dileas, dluth,
Gun gheilt air cùl a shàlach,
’S a chuir na gunnairean ’san tuimhnich
Le geur rionn na stàilinn.

’N uair a chunnacas air a’ bhearradh
Na fir gheala lùthor,
Buidheann ghlan nam breacan uallach
D’ an robh ’bhuaidh mar dhùthchas,
Mu ’n gann a fhuair iad buille ’tharruing
Leis na lannan geura,
Ghabh na Russainich an ruaig,
A ’s bhuail iad an Ratreuta.

Bha sian an àigh mu chom a’ churaidh
Urranta, ghlan, mheamnach,
A bh’ air ’ur ceann gun sgàth gun eagal
Ris an teine mharbhteach;
Ach air mo laimh, ’s e féin a dh’ fhaodadh
As a dhaoin’ bhi earbsach—
B’e ’n iolach-chatha “Buaidh no bàs,”
’S an àbhaist anns gach aimsir.

’S iomad làrach ri uchd fear-ghniomh
’S an do dhearbh sibh cruadal,
Na fola priseil, uasal, rioghail,
’Bu ghlan li ’nur gruaidhean—
A ’s gus an deachaidh crioch le onair
Air a’ chogadh bhuan ud,
Dhion sibh cliù na tir a dh’ fhàg sibh
Anns gach spàirn a ’s cruaidh-chas.

Duthaich nan Gaidheal.

LE PADRUIG MAC GRIOGAIR.

FONN— “Slan gu tir gu’n till Ben Lomond.”

SEISD.
Teann a nall is éisd na facail,
Bithibh ’n ’ur n-éideadh gu gaisgeil,
Cuimhnichibh na treun laoich sgairteil
Nach ’eil maireann chum ar comhnadh.

’S fhada ’m thàmh mi, ’s tim dhomh gluasad,
Na ’m bu bhàrd a dheanamh duan mi,
Is na tàlantan a fhuair mi
Fhoillseachadh aon uair mar ’s deoin leam.
Teann a nall, &c .

An cluinn sibh mi, ’chlann nan Gàidheal?
Seasaibh gu duineil air làrach,
Daingeann, dileas mar bu ghnàth leibh
Anns na blàir ’nuair bha sibh comhladh.

’S lionmhor miorbhuil ’bheir an cleachdadh
Fad air chùl bho chùrsa ceartais,
’S nàmh fo thuinn le rùn a pheacaidh
G’ar sior chreach a neart ar beo-shlaint.

’S cian bho ’n reitich iad air falbh sinn,
Lag is treun thar sléibhtean Albainn,
’S g’ ar co-éigneachadh thar fairge
Gus ’n do shealbhaich damh nan croc iad.

Dh’ fhàg iad sinn air udail faontraigh,
Deas is tuath air feadh an t-saoghail,
G’ ar casgradh fo achd na daorsa,
Am prasgan faoin a dh’ fhuirich beo dhinn.

’S lionmhor cridhe blàth ’bha deurach
’N àm dhuinn dealachadh ri chéile;
Sgiùrs iad as ar dùthaich fhéin sinn
Mar dhubh reubalaich air fogradh.

’S léir a bhlàth air feadh an t-saoghail,
Na tha dh’ fhàsaichean fo chaoraich,
’S iad le ’n àl an àit’ nan daoine,
Far am b’ aobhach glaodh na h-oigridh.

Far an gluaiseadh sluagh gun àireamh,
A chuireadh ruaig air an nàmhaid,
Dh’ fhàgadh na miltean ’s an àireich,
Suain a’ bhàis gu bràth ’s gun deo annt’.

Gu ’n do dh’ fhogair iad gu leir sinn
As ar coraichean le eucoir,
’S ar blàth chomhnardan fo fhéidh,
Is luchd na Beurla ’gabhail spors dheth.

Ciod e ’n stà dhomh ’bhi ’g a innseadh
H-uile caochladh ’th’ air an rioghachd?
Tha gach raon fo fhraoch air cinntinn
Anns na glinn ’s an robh sinn eolach.

’Mhic- ’Ille-Bhàin, tha-mor chliù ort
Aig na Gàidheil anns gach dùthaich,
Cumaidh tu ’chànain ’n a dùsgadh
A bha dùthchasach g’ ar seorsa.

M’ fhear-cinnidh fhéin ni mi luaidh air,
An lighiche Mac Griogair uasal,
Na ’m bitheadh iad dileas ri ’ghualainn
Chuireadh e ruaig air na toireach.

—Oban Times.

Thug duine àraidh uair aodach gu creachadair-mara a bha air a thilgeadh air a’ chladach agus e an impis a bhi air a chur a dhìth le doirbheadas na h-aimsir; an sin thug e dh’ ionnsuidh a thaighe e, agus fhritheil e dha leis gach goireas a bh’ aige. Air do neach eile a chronachadh air son e dheanamh math ri aon a bha cho olc, fhreagair e, “Rinn mi an caoimhneas so, cha b’ ann air sgàth an duine féin ach air sgàth a chinne-daonna.” —Epictetus.

De Witt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt,
faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

NUAIR A BHIOS TU.. ..
ag uidheamachadh taighe
tha cothrom agad air leigeil fhaicinn cho grinn ’s is aithne dhuit a dheanamh, mar sin a cosnadh meas do chairdean, agus a toirt toilinntinn dhut fhein. Anns a bhuth againne tha cothrom agad air na bhios a dhith ort a roghnachadh a stoc airneis a tha ur agus fasanta, agus air a dheagh dheanamh. Tha sinn a creic airneis seomar-suidhe—coig piosan—air $35 .00.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT,
Manger, Charlotte St.

Brogan Saora.
Brogan matha dhe gach seorsa—Brogan Fhear, Brogan Bhan, Brogan Cloinne, na seorsachan a thatar a cosg an cumantas, no mar a theirear riutha, Brogan Obrach. Tha iad so ri ’m faotainn gu saor aig
Mills , MacKenzie & Ross.
Air seann larach Iain A. Mhic Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach ach cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabh os sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.