---

[105]

[Vol . 10. No. 15. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OCTOBER 11, 1901. No. 15.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. XX.

BHA Ailein ruadh nam bó a cumail gu math ri ghealladh dha ’n Dròbhair bhreac— ’s e sin gu ’m fàgadh e dachaidh gu math mi-thaitneach aig Catriona, agus bha sin aice da rireadh ’san àm so. Their cuid, carson nach fàgadh i buileach glan dachaidh mar so; ach cha robh sin idir cho furasda dheanamh ’san àm ud ’s a tha e ’n diugh. Cha robh na bailtean mora cho faisg idir ’sa tha iad a nis, air chor ’s nach rachadh aig nighean no gille air leum air trein no bàta-smùid uair sam bith a chluinneadh iad briathran searbha, mar a dh’ fhaodas iad a nis, agus coig ceud mile ’chur nan deigh mu ’n ciar am feasgar. Air an latha so bha Ailein ruadh fuathasach greannach, crosda. Na ’n sealladh an cat air chaitheadh e seann bhròg air, ’s na ’n cluinneadh e cearc a glagadaich bheireadh e roid as a deigh. Faodar a thuigsinn nach do dh’ fhàg e dad na bu shiobhalta e am bata chaitheamh le uile neart as deigh cearc chrasgach, a bha le toileachadh mor ris an obair so, ’s mharbh e te eile, cearc de phor ùr, air na phàigh e gu daor, ’s air an robh meas mor aige; agus leis an fheirg a chuir am bat’ air, o nach do dh’ amais e ’chearc cheart, rug e air dha cheann air ’s bhrist e ri ghlùin e. ’S e dh’ fhàg cho fior chrosd’ e air an latha so, gu ’n do dhiùlt nighean mhor Uilleam ghobh’ e, ag radh ris gu ’n robh deagh bhean taighe aige roimhe. Agus air dha tighinn dhachaidh bha litir roimhe o’n Dròbhair, ag innse mar a dh’ eirich dha, ’s ag radh nach robh sgillin airgid aige, ach esan (Ailein) a chur uige beagan, ’s gu ’m faodadh e ’chumail a rithist á tochradh Catriona.

An uair a chiar am feasgar ’sa fhuair Catriona ’h-obair seachad, an déis a bhi fad an latha ’g éisdeachd dranndan Ailein, thog i oirre ’s chuir i ’h-aghaidh air Creag-an-t- sìthich, far am biodh i cinnteach nach cuireadh Ailein na duin’ eile a bhuineadh dha ’n àite dragh oirre. Bha e ri ràdh gu ’n robh sìtheach ainmeil a comhnuidh ’sa chreig so uair air choireigin. Theireadh cuid, an uair a bhiodh a ghrian a dearrsadh, nach robh iad ’ga chreidsinn, a toirt seachad mar reusan gur ann an cnoic bheaga ghorma ’s nach b’ ann fo chreagan a bhiodh sìthichean a comhnuidh. Bha càch ag ràdh gu ’n cual iad na seann daoine ag ràdh, gur e chuir an sìtheach mor so dha ’n chreig a chomhnuidh, tuil mhor a bh’ ann aon bhliadhna, ’s gun deach moran de na sìthichean a bhàthadh anns na cnoic, ach am fear mor so chunnaic e ’chreag cho freagarrach ’s chord i cho math ris ’s nach do dh’ fhàg e riamh tuilleadh i. Bha coltas car mi-nàdarra air a chreig gun teagamh. Bha toll mor a stigh fo bonn, agus cha chuireadh am fear bu tapaidhe ’sa bhaile ’cheann a stigh ann an deigh do ’n ghréin a dhol fodha. Bha gu leor a creidsinn gu ’n robh an sìtheach ’sa chreig fhathast. Chaidh Domhull tioram aon oidhche cho faisg air a chreig, ’s e tilleadh á Taigh-a- chlachain, ’s tuainealaich ’na cheann, ’s gu ’n cual’ e ’n sìtheach a gabhail òrain, agus chunnaic e solus aige stigh ’san toll, agus fàileadh roiceil, far an robh sìtheach a deisealachadh a shuipearach. Cha robh Catriona ’toirt creideas dha so, oir cha robh i gisreagach ann, ’s mar sin is iomadh greis a chuir i seachad aig a chreig. Air an fheasgar so fhuair i ’h-àite-suidhe àbhaisteach, agus an ùine ghoirid bha deoir gu frasach ris na gruaidhean aice, a smaointean air iomadh ni a thachair ann an làithean a h-òige. Ged a bha i òg fhathast, bha i smaointean gu ’n robh ceud bliadhna o’n a thriall na làithean taitneach sin.

“O, Aonghais, Aonghais,” ars ise, le guth briste, “na’m biodh fios agam gu’n robh thu beò, slàn agus toilichte, chuirinn suas le cridhe math leis gach trioblaid—”

“Tha e sin, cho beò, slàn, uallach, agus a nis cho toilichte ris an righ!” arsa guth air a beulaobh.

Chaidh Catriona air chrith, oir dh’ aithnich i ’n guth, ged nach do dh’ fhairich i duine tighinn, ’s mar sin bha i smaointean gur ann far an t-saoghail eile thainig e mar fhreagairt dha briathran. Sheall i suas agus bha Aonghas ann an sin mu coinneamh, ’s thuit i seachad ann an laigse. Cha robh uisge fad air falbh, ’s ann am beagan mhionaidean fhuair Aonghas a dùsgadh agus a chur air shùilean dhi nach b’e spiorad a bh’ ann idir, a toirt comharran seachad ’ga dhearbhadh nach cualas riamh aig spioradan. Chuir iad greis mhath seachad ann an sin a bruidhinn air iomadh ni, agus greis mhath dhe ’n ùine sàmhach, oir bha ’n cridheachan le chéile tuilleadh ’us làn agus sòlasach airson bhriathran. Tha sinn car coma bhi ’g éisdeachd cainnt leannanachd, ged a bhios i gu math milis leis a chàraid fhéin, cho faoin ’s gu ’m bi na faclan; ach cha tig i ri càileachd an luchd-éisdeachd idir. B’ fhearr leam cupan do ’n stuth lis an can na Goill“castor oil”òl na bhi coig mionaidean ag amharc no ’g éisdeachd cuid a dhaoin’ òg, no seann fheadhainn, an uair a bhios iad ’san staid sin. Mar sin cha bhi sinn ag aithris na bha eadar a chàraid òg so, ged nach robh iad cho dona sin, ach gu nàdarra cha b’ urrainn dhaibh a chainnt bhog sin a sheachnadh buileach. Ach thàinig iad gu aon cho-dhùnadh co-dhiù, a bha dol a dh’ fhàgail Ailein ruaidh gun bhean taighe.

“Seadh!” ars’ Ailein ruadh nam bo an oidhche sin, ’s e faicinn coltas fuathasach toilichte air Catriona, ged a bha i feuchainn ri ’gnùis a chumail mar a b’ àbhaist, “tha mi ’n dòchas gu bheil thu air tighinn gu inntinn cheart a thaobh pòsaidh, ’s nach bi mise ga d’ chumail suas na ’s fhaide.”

“Tha mi air m’ inntinn atharrachadh,” arsa Catriona; “tha mi dol a phòsadh an ceann da sheachdain.”

“Sin agad an uair a nochd thu beagan gliocais!” ars’ esan. “Tha mi ’n dòchas nach bi ’bheag air a chois roimhe sin!”

“O, cha ’n ’eil dad orra mar tha,” arsa Catriona; “ chunnaic mi feasgar e, ’s cha robh ceum idir ann!”

“Tha sin iongantach,” ars’ Ailein; “feumaidh gur ann aige fhéin tha na cnamhan ’tha furasda ’n snaim! ’S fhearr dhomh ’dhol ’ga fhaicinn o’n a tha ’n oidhche soilleir.”

Dh’ fhalbh Ailein air a cheum, ’s bha e le ceann crom a deanamh suas ’na inntinn dé theireadh e ris an Dròbhair a thaobh nach do fhreagair e ’litir. Rinn e sin gàire, ’s e air smaointean air briathran Aonghais an oidhche dhealaich iad aig fuaran Ghlinn Fraoich, an uair a thuirt e gu ’m biodh Catriona aige gu b’ oil leis. “Thig bhuat a nis,” ars’ Ailein, “co-dhiù thu thu beò no marbh, agus—” Chaidh crioch aithghearr air briathran ’s air smaointean Ailein, ’s e air faileas dorcha fhaicinn a tighinn eadar e ’sa ghealach. B’e duine gu math mor a bha so, a tighinn an coinneamh Ailein, a bha, a réir coltais, a smaointean cho dian ri Ailein fhéin, air chor ’s nach fhac iad a chéile gus na theab iad bualadh. “Gabhaibh mo leisgeul,” ars’ am fear mor, ’s e seasamh a thaobh airson Ailein ruadh a leigeil seachad. Leum a ghealach a mach as na neoil ’san àm, agus dhearrs i gu boillsgeach air aodann Aonghais, (oir b’e ’n duine mor so), agus air do dh’ Ailein sùil a thoirt suas ’san àm, dh’ éirich a ghr— Theab mi ràdh gu ’n do dh’ éirich a ghruag aige ’s gun i ann; ach thainig gaoir neonach sios mu chneamh an drom’ aige co-dhiu, ’s dh’ fhàs e cho bàn ris an anart, ’s e le oillt air Aonghas aithneachadh—am fear a bha e le tapachd mhor a cur gu dhùlan aig an àm. Bha Ailein fuathasach gisreagach, agus cha robh ’n so aige ach spiorad Aonghais, a tighinn a thogail tòrachd air son gach breug a chuir e air o’n a dh’ fhàg e talamh. Shìn Ailein a dha laimh a mach agus thoisich e ri dhol air ais an comhair a chuil, ’s e ag ràdh le guth fann, ’s a theanga a fliuchadh a bhilibh gun stad: “Air d’ ais, air d’ ais dha d’ àite fhéin! Cha—cha robh mi ’ciallachadh nam briathran idir! Cha—cha robh—cha robh mi ach mar mhagadh!”

“O, sibh a th’ ann, ’Ailein!” ars’ Aonghas, ’s e tionndadh; oir, air dha laige Ailein fhaicinn thionndaidh e, ’s e gu trang, ma b’ fhior, a sireadh rud air choireigin a thuit air. “O, sibh a th’ ann, ’Ailein!” ars’ esan. “Ghabh mi droch cnatan o chionn ghoirid, ’s cha chluinn mi smid, ’s mar sin cha do dh’ aithnich mi sibh an uair a dh’ fhaoigheachd sibh mi.”

Thug so cothrom do dh’ Ailein a mhisneachd fhaighinn, agus shìn e làmh gu ain-deonach an coinneamh laimh Aonghais. “C’uin a thàinig thusa?” ars’ esan, “no dé chuir an taobh so thu? Tha mi faicinn gu bheil thu gu math beò!”

“A chumail ri m’ ghealltanas,” ars’ Aonghas,— “a dh’ iarraidh Catriona! Agus tha mi smaointean gu ’n tainig mi ann an deagh àm, oir tha mi tuigsinn gu bheil i na h-uallach mor oirbhse.”

“Tha mi tuigsinn a nis,” ars’ Ailein, “co bha i ’ciallachadh feasgar, agus tha mi faicinn gu bheil mi air mo bheatadh. Thoir leat i, ma ta, le ’m bheannachd, ma ni sin feum dhut; oir an aghaidh mo thoil tha mi air meas a ghabhail ort, a thaobh do ghiulan an uair a chaidh mise na m’ bhreislich an uair a chunnaic mi thu; agus tha mi faicinn’ gu bheil deagh chlaisneachd a nis agad. Innis a nis dhomh gu saor, soilleir,” ars’ Ailein, ’s e leantuinn, “a bheil gràin do chridhe agad orm?”

“Cha ’n ’eil gràin agamsa oirbh,” ars’ Aonghas; “ach gun teagamh tha gràin agam air

---

[106]

[Vol . 10. No. 15. p. 2]

pàirt d’ ur n-obraichean a thaobh Catriona; ach a thaobh gràin phearsanta, tha ’bheatha so tuilleadh is aithghearr air son sinn a bhi ag altrum fuath dha chéile fada. Agus so agaibh mo lamh, agus tionndaidhidh sinn an duilleag gu bràth.” Mar so chaidh cùmhnant sìthe a dheanamh eatorra, agus thill Ailein dhachaidh na bu toilichte ’s na bu ghlice na dh’ fhàg e i.

Cuiridh sinn Ailein ruadh nam bó seachad le ràdh gun do chuir e seachad an corr dhe làithean ’na aonaran truagh. Agus an Dròbhair breac, o nach d’ fhuair e Catriona, chuir e mach na lìn a rithist, agus fhuair e nighean mhor Uilleim ghobha, leis an tochradh reamhar. Ach phaigh e gu daor air a shon fad a bheatha, le bhi aice ann an uisge teith fhad ’s bu bheò e.

. . . . . . . .

Ann an Canada uachdrach, faisg air baile-mor àraidh, tha ar sgeul a criochnachadh. Faisg air a cheile tha tri taighean geala ciatach, air an cuartachadh le iomadh seorsa meas, agus raointean àluinn de chruithneachd ’s an adaig. Tha comhlan cridheil cruinn anns an taigh mheadhain far am bheil banais gus a bhith air an fheasgar so. Tha tri bliadhna fichead air a dhol seachad o’n a chunnaic sinn maighstirean nan taighean so; ach air an fheasgar so tha comhlan mu ’n cuairt orra nach fhaca sinn riamh. Buinidh an taigh do dh’ Aonghas Donn Ghlinn Fraoich, a tha le Catriona ri ghuallain gu toilichte ’ga rian. Tha ’n nochd an nighean aig Aonghas agus am mac ’us sine aig Calum a pòsadh, ’s cuideachd chridheil Ghàidhealach mu ’n cuairt orra. Tha ceòl na pioba ’s tha òrain Ghàilig ann, ’s tha bad fraoich am meadhain a bhùird mhoir, agus faodar a ràdh gu bheil sùilean na cuideachd air na ’s trice na tha iad air na gnothaichean matha a tha ’ga chuartachadh. ’S Gàidheil iad uile. Tha gach dlùth charaid a bhuineadh dhaibh mu ’n duairt orra. Tha Mac Leòid ’s a bhean agus teaghlach lionmhor ann, ’s iad cho Leodhasach ’s cho binn uile ’s ged a bhiodh iad air am breith an Leodhas. Tha Calum fhéin cho cuireadach ’sa bha e riamh, agus tha e-fhéin agus Màiri Ailein fhathast a suiridhe. Air son a leigeil fhaicinn gu bheil a mhac gus a bhi coltach ris an athair, innsidh na briathran a leanas e.

“Nach dubhairt mi riut an dé” arsa mamaidh Aonghais bhig (mac Chalum), “gun dochnainn thu nan dòirteadh tu siùcar a rithist. Gabh a nis am mach agus thoir ugamsa slat a dhochnas tu?”

Chaidh Aonghas beag am mach, ach thill e an ùine ghoirid ag ràdh, “Cha ’n urrainn mise gin dhiubh ’bhuain, a mhamaidh. Ach innsidh mi dhuibh dé ni sibh: ‘Seallaibh an ubhal mhor, dhearg ud gu h-àrd air an trinnseir; seasaidh mise ann an so, agus bualaidh sibhs’ orm i! ’”

(A’ chrioch).

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AN T-SEACHDNAR A BHA ’NAN CADAL.

CAIB. III.

BHA ’n righ anabarrach toilichte leis an naigheachd a dh’ innis Abou Hasan dha, agus thuirt e ris: “Cha ’n urrainn mi moladh gu leor a dheanamh air an doigh a ghabh thu, agus air a’ ghliocas leis an deachaidh tu ann an ceann a’ ghnothaich, nuair a chuir thu cul ris an neo-mheasarachd a bha thu ’leantuinn—doigh agus gliocas nach fhaicear ann an daoin’ oga ach uair gle ainneamh; agus tha am barrachd meas agam ort a chionn gu ’n robh thu cho dileas dhut fhein. Bha thu ’g imeachd air slighe a bha gle shleamhuinn, agus is gann a theid agam air moladh gu leor a dheanamh air an stamhnadh a chuir thu ort fhein an uair, an deigh dhut an t-airgiod ullamh a chosg, a chum thu thu-fhein gun am mal, agus eadhoin na taighean agus am fearann fhein a chosg. A dh’ aon fhacal, feumaidh mi aideachadh gu ’m bheil farmad agam ri duine cho sona riut. Is tu duine cho sona ’s a th’ air an t-saoghal, an uair a tha de thoileachadh agad a h-uile latha ’bhith ann an cuideachd duine ris am faod thu comhradh saorsnail, taitneach a bhith agad, agus do ’n toir thu cothrom, ge b’ e taobh a theid e, air a bhith ’g innseadh cho coir ’s cho caoimhneil ’s a bha thu ris. Ach tha sinn air moran bruidhne a dheanamh o nach d’ ol sinn deur; so, ol fhein glaine, agus lion te dhomhsa.”

Chuir an righ agus Abou Hasan seachad an earann bu mho dhe ’n oidhche ag ol fiona, agus a’ comhradh mu thimchioll moran de nithean. Bha ’n righ mu dheireadh a’ leigeadh air gu ’n robh e sgith an deigh a thuruis, agus thuirt e ri Abou Hasan gu ’n robh e feumach air beagan fois a ghabhail. “Ach,” ars’ esan, “o nach ’eil toil agam thusa ’chumail o chadal, mu ’n dealaich sinn (a chionn gu ’m faod mise bhith air falbh mu ’n eirich thu), tha toil agam a leigeadh ris dhut, gu ’m bheil mi taingeil air son cho caoimhneil, cairdeil ’s a bha thu rium, agus air son na h-aoidheachd a thug thu dhomh. Is e an aon rud a tha ’cur dragh orm, nach ’eil fhios agam ciod an doigh anns an nochd mi mo thaingealachd dhut. Tha mi ’guidhe ort, air an aobhar sin, gu ’n innis thu dhomh ciod e an doigh anns an dean mi e, agus chi thu nach ’eil mi neo-thaingeil; oir feumaidh gu ’m bheil duine mar a tha thusa a’ dol ann an ceann gnothaich, no ann an eis air choireiginn, no a’ miannachadh gu ’m faigheadh tu ni eiginn taitneach. Leig ris d’ inntinn dhomh gu saor, soilleir; oir ged nach ’eil annam ach marsanta, faodaidh gu’n teid again fhin, no aig mo chairdean air comain a chur ort.”

Fhreagair Abou Hasan agus thuirt e ris an righ, agus e ’smaointean fad na h-uine gur e marsanta a Mosul a bha ’na chuideachd: “Tha mi lan-chinnteach, mo dheadh thighearna, nach ann gus mo chur ann am moit a tha thu ’toirt tairgse cho fiallaidh sin dhomh; ach, air facal duin’ onaraich, tha mi ’g innseadh dhut le cinnt, nach ’eil rud sam bith a’ cur dragh orm; cha ’n ’eil mi ann an gnothaich sam bith, cha ’n ’eil mi ’miannachadh rud sonraichte sam bith, agus cha’n’ eil mi ag iarraidh dad air duine sam bith. Mar a dh’ innis mi roimhe dhut, cha ’n ’eil deigh sam bith agam air inbhe no air urram ard, agus tha mi lan-riaraichte le mo staid; air an aobhar sin, tha mi ’toirt moran taing dhut air son na tairgse mhath a thug thu dhomh, agus air son gu ’n do chuir thu de dh’ urram orm gu ’n do ghabh thu greim suipearach comhladh rium.”

“Ach,” ars’ esan ’s e ’dol air aghart, “feumaidh mi innseadh dhut gu’m bheil aon rud ann leis nach ’eil mi riaraichte, ged nach ’eil e, air a shon sin, ’g am dheanamh neo-fhoiseil. Feumaidh mi innseadh dhut gu’m bheil baile Bhagdaid air a roinn ’na cheithir earrannan, agus tha eaglais anns gach earrann dhiubh so. Tha sagart anns gach eaglais agus air uair na h-urnuigh bidh e air cheann an t-sluaigh ag urnuigh anns an eaglais. Is e seann duine mor, liath a th’ anns an t-sagart a th’ anns an earrann so dhe ’n bhaile. Tha aghaidh fhada, ghruamach, chrabhach air an comhnuidh; ach is e cealgaire a’s mo a th’ air an t-saoghal. Tha ceathrar de sheann daoine a tha ann an inbhe rud eiginn ard, agus aig am bheil saoibhreas, a’ coinneachadh a cheile a h-uile latha ann an taigh an t-sagairt. Tha iad a’ sior thogail sgainnil agus mi-chliu air daoine matha, agus a’ nochdadh mi-run an aghaidh an t-sluaigh a th’ anns an earrann so dhe ’n bhaile, agus ’nam agaidh-sa mar an ceudna, agus tha iad air an doigh so a’ togail aimhreit agus tuasaid gu leor anns a’ chearn so dhe ’n bhaile. Tha iad a’ maoidheadh air cuid, tha iad a’ cur eagail air cuid eile, agus, a dh’ aon fhacal, bu mhiann leotha a bhith nan ard-mhaighstirean, agus toirt air a h-uile duine a bhith fo smachd dhaibh, ged nach ’eil fhios aca cia mar bu choir dhaibh iad fhein a chumail fo smachd. Agus, gu cinnteach, ceart, tha doilghios orm a chionn gu’m bheil iad a’ gabhail gnothaich ris a’ h-uile rud ach ris a’ Choran, agus nach leig iad an leud fhein le sluagh a’ bhaile.”

“Tha mi cinnteach,” ars an righ, “gu ’m bu mhath leat stad a chur air an droch obair a th’ aca.”

“Tha thu ceart gu leor,” ars’ Abou Hasan, “agus is e an aon rud a mhiannaichinn, gu ’m faighinn a bhith ’nam righ fad aon latha an aite ar tighearna agus ar maighstir, Haroun Alrashid, Ceannard nan Creidmheach.”

“Ciod a dheanadh tu nan biodh tu ’na aite?” ars’ an righ.

“Leagainn smachdachadh cho trom orra,” ars’ Abou Hasan, “ ’s gu ’n tugainn toileachadh do na daoin’ onarach a th’ anns an aite. Bheirinn ordugh ceud buille a thoirt do ’n cheathrar sheann daoine air buinn an cas, agus ceithir cheud buille do ’n t-sagart, gus a theagasg dhaibh nach coir dhaibh a bhith ’caineadh nan coimhearsnach, agus a’ togail tuasaid ’nam measg.”

Chord na smaointeanan so a chinnich ann an ceann Abou Hasain anabarrach math ris an righ; agus o ’n a bha e gu nadurra a’ gabhail tlachd ann an driodartan dhe ’n t-seors’ ud, bha toil aige an gnothach a dheanamh cho sporsail ’s a b’ urrainn e.

“Tha an rud a tha thu miannachadh a’ cordadh rium anabarrach math,” ars esan, “oir tha mi ’faicinn gu ’m bheil e ’tighinn o chridhe treibhdhireach, nach urrainn gun a bhith ’g iarraidh gu ’n deantadh dioghaltas air daoine nach ’eil math. Bu mhath leam gu ’n tachradh an rud a tha thu ’miannachadh, agus cha ’n ’eil e idir mi-choltach gu ’n tachradh a leithid. Tha mi cinnteach gu ’n tugadh an righ dhut comas a bhith ’riaghladh ’na aite fad cheithir uairean fichead nam biodh fios aige air na ruintean a tha ’na d’ inntiun, agus am feum math a dheanadh tu nam biodh tu nad’ righ. Ged is e marsanta a th’ annam-sa nach buin do ’n aite, tha de chumhachd agam na bheil cuideachadh dhut gus an ni a tha air d’ inntinn a chur gu feum math.”

“Tha mi ’faicinn,” ars’ Abou Hasan, “gu ’m bheil thu ’deanamh gaire a chionn mise ’bhith ’smaointean air gnothach cho amaideach ri sid, agus dheanadh an righ fhein gaire nam biodh fhios aige air na beachdan gun choltas a th’ agam; gidheadh, b’ fhearr leam gu ’n robh fhios aig an righ air an obair a th’ aig an t-sagart ’s aig a chompanaich, a chum gu ’n deanadh e peanas orra.”

“Nar leigeadh am fortan,” ars’ an righ, “gu ’n deanainnsa gaire fanaid ort an deigh na h-aoidheachd chaoimhneil a fhuair mi o ’n a thainig mi an so feasgar. Agus cha mho a tha mi ’creidsinn, ged nach ’eil a bheag a dh’ eolas agam ort, gu ’m biodh an righ diumbach dhiot ged a chluinneadh e na thubhairt thu. Ach leigeamaid leis a’ chuis mar a tha i. Tha e dluth air a’ mheadhain oidhche, agus tha’n t-am ann a dhol a chadal.”

“Cha bu math leam air chor sam bith do chumail o dhol a chadal,” ars’ Abou Hasan, “ach tha

---

[107]

[Vol . 10. No. 15. p. 3]

beagan fiona anns a’ bhotul, agus ma ’s e do thoil e, olaidh sinn an toiseach e, agus an sin theid sinn a ghabhail mu thamh. Is e an aon rud a tha mi ’g iarraidh ort, nach fhag thu an dorus fosgailte an uair a dh’ fhalbhas tu anns a’ mhadainn, ma ’s e ’s nach bi mise air mo chois, Cuimhnich gu ’n duin thu an dorus.”

Gheall an righ gu ’n duineadh e an dorus; agus am feadh ’s a bha Abou Hasan a’ bruidhinn, rug e air a’ bhotul agus air an da ghlaine, agus an uair a lion e a’ ghlaine aige fhein, thuirt e, “Olaidh mi a’ ghlaine so air do shlainte.” Agus an uair a bha e ’lionadh na glaine eile, chuir e fudar beag innte gun fhios, agus an uair a thug e do Abou Hasan i, thuirt e, “Bha thu fhein a’ lionadh nan glaineachan dhomhsa o ’n a thainig an oidhche, agus cha mhor an rud dhomh ged a lionainn an te so dhut fhein. Tha mi ’guidhe ort gu ’n gabh thu a’ ghlaine so as mo laimh, agus gu ’n grad ol thu air mo shlainte a h-uile deur a th’ innte.

Rug Abou Hasan air a’ ghlaine as a laimh, agus gus a nochdadh gu ’n robh e ro thoilichte leis an urram a chuireadh air, dh’ ol e h-uile deur a bh’ innte gun a toirt o ’bheul. Mu ’n gann a chuir e a’ ghlaine air a bhord, thoisich am fudar a bh’ innte ri chur ’na chadal. Ann an tiotadh thuit e cho trom ’na chadal ’s gu ’n robh a cheann a’ bualadh ’na ghluinean, agus cha b’ urrainnn an righ gun a bhith ’gaireachdaich.

Thug an righ ordugh do ’n t-seirbhiseach a bha comhladh ris Abou Hasan a thoirt leis air a mhuin, agus a leantuinn do ’n luchairt. Ach mu ’n d’ fhalbh iad, dh’ iarr e air an t-seirbhiseach beachd a ghabhail air an taigh gu math, a chum gu ’n aithnicheadh e rithist e, an uair a gheibheadh e ordugh Abou Hasan a thoirt air ais.

Dh’ fhalbh an righ, agus bha ’sheirbhiseach ’g a leantuinn agus Abou Hasan air a mhuin, ach cha do dhuin e an dorus mar a dh’ iarr Abou Hasan air. Ghabh e direach a dh’ ionnsuidh na luchairt, agus chaidh e steach air dorus diomhair do ’n t-seomar aige fhein far an robh an luchd-frithealaidh ’g a fheitheamh. Dh’ ordaich e dhaibh Abou Hasan a chur ’na laidhe anns an leabaidh aige fhein, agus rinn iad anns a’ mhionaid mar a dh’ ordaich e.

Chuir an righ anns a’ mhionaid fios air seirbhisich agus mnathan uaisle na luchairt gu leir, agus thuirt e riutha, “Is e mo mhiann gu ’m bi gach aon aig am bheil ri bhith ’tighinn ’nam lathair-sa gach madainn, a’ tighinn an lathair an duine so a tha ’na laidhe anns an leabaidh agam, an uair a thig an t-am eirigh ’s a’ mhadainn am maireach, agus gu ’n toir iad urram dha mar bu ghnath leotha ’thoirt dhomhsa, agus gu ’n toir iad umhlachd do gach aithne a bheir e dhaibh. Na biodh rud sam bith a dh’ iarras e air a chumail uaithe, agus labhradh iad ris, agus freagradh iad e, mar gu ’m b’ e Ceannard nan Creidmheach. A dh’ aon fhacal, tha dochas agam gu ’n seall sibh air mar gu ’m b’ e fior righ agus Ceannard nan Creidmheach a bhiodh ann; agus as cionn gach ni thugaibh bhur ceart aire nach dean sibh mearachd ann an ni sam bith a tha mise ’g aithneadh dhuibh.”

Thuig an luchd-frithealaidh agus na mnathan uaisle anns a’ mhionaid gu ’n robh gnothach sporsail fo near do ’n righ, agus fhreagair iad e le beic a dheanamh dha, agus an sin tharuinn iad air falbh, agus chuir iad rompa gu ’n deanadh iad na b’ urrainn daibh, a chum an ceol-spors a bha fo near do ’n righ a chur air aghart.

(Ri leantuinn).

Is fhearr a bhi ’dhìth a’ chinn na ’bhi dhìth an fhasain,

Mac na Bantraich Bharrach.

BHA bantrach bhochd ann am Barraidh agus bha leanabh mic aice, agus ’s e Iain a b’ ainm dha. Bhiodh i dol do ’n tràigh a chruinneachadh maoraich airson i-fhéin ’s an leanabh a bheathachadh. Nuair a bha i ’san tràigh latha bha ’n sid dé chunnaic i ach soitheach air an àird an iar de Bharraidh. Chuir triùir de na bha air bòrd a mach bàta, ’s cha b’ fhada bha iad a’ tigh’n air tìr. Chaidh ise thun a’ chladaich ’s dhòirt i ’m maorach làmh riutha. Chuir maighstir an t-soithich ceist orra, de ’n rud a bha ’n sid. Thuirt i gu ’n robh maorach cladaich, am biadh a bh’ aice. “Dé ’n gille beag, bàn a tha ’n so?” “Mac dhomh.” “Thoir dhomhs’ e agus bheir mi dhuit òr agus airgiod, agus gheibh e sgoil ’us ionnsachadh, ’s bidh e na ’s fhearr ’na bhi agads’ an so.” “ ’S fhearr leam bàs fhulang na ’m pàisd’ a thoirt seachad.” “Tha thu gòrach; bidh thu fhein ’s an leanabh gu math ma leigeas tu leam e.” Le gaol an airgid thuirt i gu ’n tugadh i ’n leanabh dha. “Seallaibh an so, ’illean. Theirigibh air bòrd; so dhuibh iuchair; fosglaibh preas anns a chabin, ’s bheir sibh ugamsa bocsan a gheibh sibh ann.” Dh’ fhalbh iad; rinn iad sid ’s thàinig iad. Rug e air a’ bhocsa—dh’ fhosgail e e—dhòirt e ’na sguirt e, ’s cha do chunnt e idir e, ’s thug e leis an leanabh. Dh’ fhan ise mar a bha i, ’s nuair a chunnaic leanabh a dol air bòrd bheireadh i na chunnaic i riamh gu ’n robh e aice. Sheòl esan air falbh agus ghabh e gu ruige Sasunn. Thug e sgoil ’us ionnsachadh do ’n bhalach gus an robh e ochd bliadhn’deug air an t-soitheach. ’S e Iain Albannach a bh’ air a’ bhalach an toiseach. Thug esan Iain Mac a Mhaighstir air, a thaobh gu ’m b’e fhéin maighstir an t-soithich.

Bha aig sealbhadair an t-soithich seachd soithichean air muir, agus seachd bùthannan air tìr—a’ h-uile té gabhail thun a bùth fhein le a luchd. Thachair do na seachd loingeas a bhi aig an taigh comhla. Thug an sealbhadair suas leis na seachd sgiobairean thun an taighe. “Tha mi ’fàs trom, aosd’ ,” ars’ esan. “Tha sibh an sin seachd maighstirean. Tha mi gun duine cloinne ged a tha mi pòsda. Cha ’n ’eil fhios agam co aig a dh’ fhàgas mi mo chuid, agus cuid mhor agam. Cha robh gin a bu docha leam a thoirt da na thusa, ach gu bheil thu gu ’n chloinn mar mi fhìn.” “Tha agams’ ,” ars’ an sgiobair, “mac ochd bliadhn’ deug a dh’ aois anns an t-soitheach gu ’n a liginn aisd’ idir.” “Nach neonach leamsa sin agad ’s gu ’n mise g’a chluinntinn riamh.” “ ’S iomadh rud a dh’ fhaodadh a bhi aig mo leithidsa nach bithinn ag innseadh dhuibhse.” “Falbh ’s thoir thugams’ a nuas e ’s gu ’m faicinn e.” Dh’ fhalbh e ’s thug e nuas e, ’s chuir e ’n òrdugh e. “An e so do mhacsa?” “ ’S e,” ars’ an sgiobair. “Co aca ’s fhearr leat fuireach agamsa, na falbh le t-athair air a’ mhuir mar a bha thu roimhe, ’s gu ’n dean mise dìleabach dhiot gu bràth.” “Mata ’s ann air muir a fhuair mi mo thogail riamh, ’s cha d’ fhuair mi dad o m’ òig’ air tìr; le sin ’s ann air muir a b’ fhearr leam a bhi; ach o’n tha sibh’ a’ cur roimhibh gu ’n cum sibh mi gu ’m fan mi agaibh fhein.” “Tha seachd bùthannan agam air tìr, agus feumaidh tu làmh a ghabhail anns na seachd bùthannan.” “Tha cléireach aig a h-uile fear riamh de na bùthannan,” ars’ esan; “cha ghabh a h-aon aca droch bharail orra fhein, nach ’eil iad cho math riumsa. Ma tha sibh a cur mar fhiachaibh ormsa gu ’n gabh mi iad, gabhaidh mi ’n seachdamh fear dhiubh.”

Ghabh e ’n seachdamh fear de na bùthannan; ’sa cheud latha dha dol ann chuir e fios feadh a’ bhaile, an rud a bha roimhe punnd, gu ’m biodh e air còig tasdain deug, air alt ’s gu ’n d’ thainig a h-uile rud a bha ’sa bhùth a nuas ’s gu ’n robh ’m bùth falamh mu ’n d’ thainig na soithichean. Chaidh e stigh; chunntais e ’chuid airgid, ’s thuirt e gu ’n robh ’m bùth falamh. “Cha ’n ioghnadh ged a bhitheadh, ’s an rud a bha roimhe air punnd thu g’a leigeil sios gu coig tasdain deug.” “Agus, oide, ’bheil sibhse ’ga ghabhail sin gu h-olc; nach ’eil sibh a’ faicinn gun cuirinnsa mach na bh’ anns a bhùth seachd uairean mu ’n cuireadh iadsan a mach aon uair e.” “Leis a sin feumaidh tu làmh a ghabhail ri cach agus an leigeil a mach mar sin.” Ghabh e ’n sin làmh ri càch, agus bha e ’na mhaighstir os cionn nan cléireach uile. Nuair a thainig na soithichean bha na bùthannan gu léir falamh.

Thuirt a mhaighstir ris a nis, “Co aca ’s fhearr leat a bhi ’d mhaighstir thar na bùthannan, na falbh le aon de na seachd soithichean? Gheibh thu do roghainn de na soithichean.” “ ’S ann air muir a thogadh riamh mi ’s gabhaidh mi soitheach.” Fhuair e soitheach. “Seallaibh, cuiribh ugamsa na seachd sgiobairean.” Thainig na seachd sgiobairean g’a ionnsuidh. “Nis,” ars’ esan ris na sgiobairean a bha dol le Iain, “tha Iain a’ dol leibh—cuiridh sibh tri soithichean air thoiseach, ’s tri air deireadh, ’s bidh esan ’sa mheadhain; ’s mur an toir sibh ugamsa slàn e cha ’n ’eil ach breith oirbh ’s ’ur crochadh.” “Mata, m’ oide,” ars’ Iain, “cha ’n ’eil sin freagarrach. Tha na soithichean a’ falbh comhladh; faodaidh stoirm tighinn agus ar fuadach o chéile. Deanadh a h-uile h-aon mar is fhearr a dh’ fhaodas e.”

Dh’ fhalbh na soithichean—sheol iad—agus ’se luchd guail a chuir Iain a stigh na thé fhein. Thainig latha mor stoirm orra. Dh’ fhuadaicheadh o chéil’ iad. C’àit’ ’n do sheòl Iain ach do ’n Tuirc. Ghabh e acair ’s an Tuirc trath latha. Smaoinich e dol air tìr a ghabhail sràid. Bha e gabhail roimhe ’coiseachd. Chunnaic e dithis as an léintean ag obair, ’s mar gu ’m biodh da shùisd iaruinn aca. Dé bh’ ac’ ach corp duine. “Dé tha sibh a deanamh ris a’ chorp?” “ ’S e Criosdaidh a bh’ ann. Bha ochd mairg againn air, ’s o nach do phàigh e sinn nuair a bha e beo bheir sinn as a chorp leis na sùisdean e.” “Mata leigibh leams’ e agus pàighidh mi dhuibh na h-ochd mairg.” Rug e air—thug e uath’ e—phàigh e iad, agus chuir e ùir ’us talamh air.

Bha e luath leis tilleadh air ais gus am faiceadh e tuilleadh de dh’ fhearann na Tuirc. Ghabh e air aghaidh treis, agus dé chunnaic e ’n’ sin ach grunnan mor dhaoine. Ghabh e null far an robh iad. Dé chunnaic e ach craoslach mor teine, de theine moi leathann, agus boirionnach eadar an teine ’s iad fhein. “Dé,” ars’ esan, “ a tha sibh a deanamh an so?” “Tha,” ars’ iadsan, “dà bhana Chriosdaidh a fhuair an Turcach mor. Rugadh orra air a’ chuan. Tha iad o chionn ochd bliadhna aige. Bha ’n te so ’gealltainn da gu ’m pòsadh i e h-uile bliadhna. Nuair a thàinig an t-àm cha phòsadh i bad deth. Dh’ òrdaich e i fhein ’s am boirionnach a bha comhla rithe ’losgadh. Loisgeadh an darna té dhiubh ’s tha i so gu ’n losgadh fhathast.” “Bheir mi fhìn dhuibh tiodhlac math airgid agus òir ma leigeas sibh leam i, agus faodaidh sibh a ràdh ris gun do loisg sibh i.” Sheall iad air a chéile. Thuirt iad gu ’m faigheadh e sid. Dh’ fhalbh e ’s thug e leis air bòid i, agus sgeadaich e i ’n aodach ’s an anart.

(Ri leantuinn).

Is fhearr a bhi leisg gu ceannach, na ruighinn gu pàidheadh.

---

[108]

[Vol . 10. No. 15. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OCTOBER 11, 1901.

Meudachd “Mhic-Talla.”

Tha caraid a sgriobh ugainn o chionn ghoirid ag radh gu bheil e an dochas nach eil an latha fad as anns am bi MAC-TALLA a dha uiread ’sa tha e. Cha’n eil ni a cumail a phaipeir cho beag ’sa tha e ach nach eil gu leor de na Gaidheil ’ga ghabhail, agus nach eil moran dhe na tha ’ga ghabhail ’ga phàigheadh. Tha de Ghàidheil ann an Canada leatha fhéin na dh’ fhaodadh paipeir a choig uiread ri MAC-TALLA chumail suas; ach nuair nach cuir ach àireamh bheag dhiubh sin a dh’ iarraidh paipear Gailig, cha’n urrainn e ach a bhi beag agus fuireach beag gus an ionnsaich a mhor chuid an dleasdanas a dheanamh. Bu chòir do na Gaidheil anns gach cearna dhe’n t-saoghal seasamh gu dìleas ri cùl MHIC-TALLA, an aon phaipear-naigheachd Gailig a th’ ann. Na’n deanadh iad sin, chitheadh ar caraid a sgriobh mar a dh’ ainmich sinn, a dhùrachd air a toirt gu crich an ùine gle ghoirid.

Am Mod Gaidhealach.

Bha Mòd bliadhnail a Chomuinn Ghàidhealaich air a chumail ann an Glascho, air Dior-daoin, an naodhamh latha deug dhe ’n mhios a dh’ fhalbh. Bha an t-sìde fliuch, ach a dh’ aindeoin sin bha an cruinneachadh mor, agus cha ’n eil teagamh nach b’e so am Mòd a b’ fhearr a bha aig a Chomunn Ghàidhealach riamh. Bha am Marcus Greumach, brod a Ghàidheil, air cheann na coinneimh, agus rinn e òraid ghasda a brosnachadh nan Gàidheal gu tuilleadh a dheanamh os leth cainnt an sinnsir, agus a’ comharrachadh a mach dhòighean air am faodadh iad an cainnt ’s an ceol a theagasg ’s a neartachadh am measg an t-sluaigh, gu h-àraidh am measg na h-òigridh. Bha teachdaire á Eirinn aig a mhòd, agus labhair e gu blàth, càirdeil ris na Gàidheil, ag radh gu ’m b’ aon sluagh iad fein us muinntir a dhùthcha-san, gu ’m b’i ’n aon chainnt a bha aca, agus gu ’m bu chòir dhaibh a bhi aonaichte ga ’cumail suas. Na ’chainnt fhein:— “Tha Gaidhealtachd na h-Eireann agus Gaidhealtachd na h-Alba dlùth cheangailte ri cheile. Nach ionnan ainmnean nan laoch a ta againn le cheile, mar a ta Conchobhar Mac Nessa, Cuchulainn, Fionn Mac Cumhail, Ossein, Diarmad O’Dubhne, agus Conan Maol Mallaichte Mac Morna? Ta Gaidheil na h-Albann agus na h-Eireann measgaichte le cheile agus a nis fos ta Clanna na Gaidheal an gualainn a cheile an toir air ceartas air son teanga nan Gaidheal.” Bha barrachd dhuaisean air an toirt seachad ’sa bha aig Mòd riamh roimhe, agus bha barrachd a strith air an son. Bha iad le cheile cho lionmhor ’s nach gabh iad ainmeachadh ann an so. Cha ’n eil ach deich bliadhna o’n chuireadh an Comunn Gàidhealach air chois, ach tha e cheana nochdadh deagh thoradh air son a shaothair, agus tha gach dòchas aig a chàirdean nach eil anns na bha e na mheadhon air a dheanamh gu ruige so ach sgàile na bhios air a thoirt gu crìch anns na bliadhnaichean a tha roimhe.

Gniomhan Oillteil.

Tha an cleachdadh bruideil a tha cho tric air a chur an gniomh anns na Staidean a deas a sgaoileadh do na Staidean a tuath. Bha duine air a chrochadh gu mi-laghail ann an Helena, Montana, air an t-seachdain s’a chaidh, agus cluinnear o àm gu àm mu’n ni cheudna bhi air a dheanamh ann an Staidean tuathach eile. Beagan bhliadhnaichean air ais cha robh iomradh air a leithid ach a mhain anns na Staidean a deas, agus ann an cuid de na Staidean an Iar, agus bhiodh gach naigheachd a thigeadh a’ cur gaoir uamhais air feadh an t-saoghail. Ach an diugh tha na crochaidhean agus na losgaidhean anns na Staidean a deas cho lionmhor ’s nach eileas a gabhail suim sam bith dhuibh, agus mar a tha sinn a faicinn tha an cleachdadh a’ sgaoileadh do na Staidean eile. Ach tha muinntir nan Staidean gu h-iomlan air an dùsgadh; tha iad a faicinn uile an ni so a tha fàs nam measg, agus cha’n eil teagamh nach bi ionnsuidh làidir air a toirt air a chasg. Cha’n iad an sluagh a’s fhearr a tha ris na gniomhan oillteil so idir, ach an sluagh a’s miosa tha ’san dùthaich, agus cha’n ann air sgath ceartais a tha iad ris, ach air sgath a bhi dòrtadh fola.

Fois.

Tha doigh no dha ann air anail a leigeil agus fois a ghabhail, —direach a reir na dreuchd no na h-oibre a tha aig neach. Ma ’s gobhainn no fear aig am bheil obair throm, ghoirt, a tha ann, is solas agus faochadh dha suidhe am measg a theaghlaich ’s an fheasgar an uair a tha ’obair seachad, no eadhon ceum a ghabhail, le ’bhalachan aige air laimh, a dh’fhaicinn ailleachd agus maise na cruitheachd. Ma ’s cleireach no maighstir-sgoile a tha ann, gabhaidh e’ anail rud-eigin mar a ghabhas an taillear, no ma dh’ fhaoidte ann an tilgeil a’ chabair no na cloiche-neirt. Mar so chi sinn nach e idir dith saothaire no oibre a bhi gabhail fois, ach iomadh uair gur e muthadh oibre an fhois a’s fearr agus a’s freagarraiche do dhuine. Thug ar sinnsearan an aire do ’n ni so, oir, nach d’ thuirt iad anns na sean-fhacail, “An uair a bhios Murachadh ’n a thamh, bidh e ’ruamhar,” agus, “Faochadh gille ’ghobhainn, —bho na h-uird gus na builg.”

Brogan Comhfhurtail
(COMFORT SHOES)
DO NA MNATHAN.

Tha iad anabarrach blath mu na casan—air an deanamh air Felt—cuid le buinn Leathrach agus cuid le buinn Felt.

Ann an Dubh ’s an Dathan eile} $1 .00 & $1 .15

Mar an ceudna—
Brogan Seomair do na Caileagan, 75c.
Brogan Seomair do ’n Chloinn 60c.

Ann an Stor Mhor Bhrog
REDDEN.
Ross Block, Charlotte St.

$10 ,000.00
Feumaidh an t-suim so a bhi againn
MU ’N RUITH TRI FICHEAD LATHA
—AGUS—
So an doigh air am bheil
Sinn a’ dol ’ga fhaotainn.

Cha ’n ann le bargain a thairgse dhut ann an aon no da sheorsa bathair, ach leis gach ni a tha ’sa bhuth againn a thairgse air prisean a riaraicheas duine reusonta sam bith.

Deagh chothrom air Caiseart agus Aodach Math fhaotainn saor do chloinn a tha ’dol dh’ an sgoil.

Thig latha no oidhche sam bith gus am bi an Reic Shaor seachad.

Ma bhios tu ceannach fiach $4 .00 no barrachd de bhathar, agus nach tachair dhut a bhi comasach a phaigheadh aig an am, faodaidh tu pairt dhe a phaigheadh, agus cumair an ni tha thu ceannach fad seachdain dhut.

Mills , MacKenzie & Ross.

Faineachan Faineachan
FAINEACHAN OIR
AIR PRISEAN A THA RUITH O $0 .75 GU $200 .00
Faic na Faineachan a th’ againn air $3 .50 ’s air $4 .50
Faineachan Bainnse air prisean a fhreagras orra-san a bhios g’ an iarraidh.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

---

[109]

[Vol . 10. No. 15. p. 5]

Naigheachdan.

CEARTACHADH AINME—Anns an àireamh mu dheireadh thug sinn cunntas air bàthadh a rinneadh ann an Sidni Tuath, a’ toirt seachad mar ainm an fhir a bha air a bhàthadh, Eanruig Brooks. ’S e b’ ainm dha Eanruig Lakes. Dh’ fhag e bean òg agus aon duine cloinne.

MARBHADH NAN CEARCA TOMAIN—Tha cead aig daoine a nise air cearcan tomain a mharbhadh, ni nach robh aca o chionn da bhliadhna, agus tha gach duine ’s urrainn gunna chur ri shùil a mach ga ’n sealg. Tha iad gu math lionmhor an àiteachan, agus thatar a marbhadh moran dhiubh.

DROCH DHIOL AIR EACH—Bha fear Micheal Donnelly, mèinneadair, air a thoirt gu cùirt an Glace Bay air an t-seachdain s’a chaidh, agus chuireadh càin $36 .00 air airson e dheanamh droch dhiol air each leis an robh e ’g obair. Tha e gle cheart gu ’m biodh daoine bhios a toirt ana-ceartas do na brùidean bochda air am peanaisteachadh gu trom. Rinneadh gniomh graineil air each fiachail ann an Sidni Tuath o chionn ghoirid, —an teanga ghearradh as a bheul, —ach cha d’ fhuaireadh greim fhathast air an uile-bheist a rinn e.

SGIORRADH BASMHOR—Di-luain s’ a chaidh, chaochail Iain S. Domhnullach, aig a Bheighe ’n Ear, air sàilleamh goirteachaidh a fhuair e beagan lathaichean roimhe sin. Bha e ’sealg chearca tomain, agus bha an gunna bh’ aige sean, ’s air a lòdadh ro throm, agus nuair chaidh e losgadh bhrist an urchair a mach air a cheann gharbh. Bha a ghualla ’s a ghairdean air an reubadh gu dona, agus phuinnseanaicheadh ’fhuil, ni a dh’ aobharaich a bhàs. Bha e seachd bliadhn’ deug air fhichead a dh’ aois, agus dh’ fhàg e bean us triùir chloinne.

MORT ANGLACE BAY—Bha fear Paddy Porrier, a mhuinntir Cheticamp, air fhaotainn marbh ann an acarsaid Ghlace Bay o chionn cheithir la deug air ais. Bhatar an dùil nuair a fhuaireadh a chorp gu ’m b’e bhàthadh a rinneadh, ach rinneadh a mach uaithe sin gu ’n robh lamh aig duine ’na bhàs, agus gu robh e marbh mu ’n deach a chur dh’ an uisge. Cha d’ fhuaireadh na ciontaich fhathast, agus ma tha amharus air neach sam bith cha d’ rinneadh follaiseach e. Thachair bàs dhe ’n t-seòrsa so ann an Glace Bay uair us uair o chionn beagan bhliadhnaichean, agus bu chòir gach oidheirp a thoirt air na ciontaich a thoirt gu ceartas air an turus so, a chum cliù na dùthcha agus tearuinteachd an t-sluaigh a ghleidheadh.

BATHADH MULADACH—Rinneadh bàthadh muladach aig na Narrows Bheaga Di-haoine s’a chaidh, leis ’n do chaill Tearlach, mac do Chaiptean Iain Domhnullach, a bheatha. Bha an Caiptean air tilleadh á St. Pierre, ’s leis an stoirm a bhi gle mhor aig an àm b’ fheudar dha an soitheach a leigeil air acair astar beag o thir. Chaidh a mhac agus fear eile mach le bàta gus a thoirt gu tir, ach bha a mhuir cho garbh ’s gu robh am bàta air a chur fodha. Fhuair am fear eile snàmh gu tir, ach bha esan gun chomas snàmh aige, air dha bhi crùbach, ’s chaidh a bhàthadh. Bidh càirdean agus luchd-eòlais lionmhor a Chaiptein Dhomhnullaich ’sa theaghlaich duilich an sgeula bochd so a chluinntinn, agus bidh co-fhaireachdain aca riutha ’nam bròn an deigh na buille ghoirt a fhuair iad.

AIREAMH SLUAIGH CHANADA—Tha e coltach nach robh an cùnntas a thugadh seachad roimhe so air àireamh sluaigh Chanada gun mhearachd. Agus bheir e toileachadh dhuinn uile fios fhaotainn gu bheil corr us coig gu leth millein sluaigh ann an Canada, an àite 5,338,883 mar a thugadh seachad roimhe. Bidh fàs na dùthcha anns na deich bliadhna, 1891 gu 1901, mar sin dlùth air 680,000.

SOIRBHEACHADH LEIS! —Fhuair sinn cairt o phost-mhaighstir air an dùthaich, ag innse dhuinn gu ’n robh am paipear a bha air a sheòladh gu duin’ àraidh nach ainmich sinn air fhàgail anns an oifis; gu robh an duine air a dhol dh’ an Iar Thuath a dh’ ionnsuidh na buana. Tha sinn a guidhe turus math agus soirbheachadh a bhi leis an duine th’ ann; agus tha dòchas againn gu ’n teid aig air a sheachnadh de dh’ airgiod na buana na phàigheas an da bhliadhna gu leth dhe ’n MHAC-TALLA a dh’ fhàg e ’na dheigh.

SLAINTE RIGH IOMHAIR—Tha fathunnan a dol mu’n cunairt o àm gu àm nach eil Righ Iomhar a faotainn a shlàinte, ach tha iadsan aig ’m bu chòir fios a bhith ag radh nach eil eagal san bith dha thaobh. Bha amhach a cur dragh air o chionn beagan ùine air ais, agus tha e coltach gu robh amhrus aige féin gu’n tigeadh e gu cansair dha, ged a bha na lighichean dhe ’n bharail nach robh cùram sam bith dha. Cha’n eil teagamh nach b’e so a dh’ aobharaich na fathunnan mu e bhi ann an droch shlàinte. Cha mhor iochdarain a tha aig Righ Iomhar nach eil an dòchas gu meal e a shlàinte, agus gu’n rioghaich e os an cionn gu glic agus gu ceart gu ceann iomadh bliadhna.

TORADH DHROCH LEABHRAICHEAN—Chaidh losgadh air duin’ òg a mhuinntir an eilein so, Iomhar Mac Leoid, air an t-sraid ann a Halifacs an la roimhe le gille beag d’ an ainm Bulger. Chaidh am peilear ’na laimh beagan fo’n uilinn, agus ged nach eil an lot cunnartach tha cràdh mor ann. Cha robh aobhar sam bith aig a ghille air deanamh mar a rinn e, agus thatar a deanamh a mach gu’m b’e chuir an cron ’na cheann a bhi leughadh leabhraichean mu na daoine fiadhaich fuileachdach, a tha, ma ’s fhior, ri ’m faotainn anns na Staidean an Iar. Bha Mac Leoid ann an Sidni fad an t-samhraidh s’a chaidh ann an oifis lagha, agus tha e ’n dràsda dol dh’ an cholaiste. Is mac e do Mhurchadh Mac Leoid, ann an Dingwall an siorrachd Victoria.

AN CUPAN RI FUIREACH—Tha an duais air son an robh an da bhirlinn ag obrachadh, Cupan na h-America, ri fuireach air an taobh so dhe ’n Atlantic. Choisinn an Columbia tri réisean an deigh a cheile, agus cha do choisinn an Shamrock aon idir, ged a chaidh i gach uair anabarrach faisg air. Cha robh i ach gann leth mionaid air deireadh air a Cholumbia anns gach réis, agus mar sin chaidh i na bu teinne air an duais a thoirt bho na Geancaich na chaidh birlinn Bhreatunnach riamh o’n thainig o nall an toiseach. Tha Sir Tomas Lipton an deigh còrr us da mhillein dolair a chosg a feuchainn air son a chupain, agus cha’n eil e ro choltach gu’n toir e ionnsuidh tuilleadh air. Tha e làn riaraichte leis mar a dhéilig na Geancaich ris, agus ag aideachadh gu saor gu’m b’e dh’ aobharaich e chall na réise nach b’i an Shamrock a bhirlinn a b’ fhearr dhe ’n dithis a bha ruith.

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

Thig sinn suas ris an fheadhainn a’s fhearr
ann an deanamh Thruncaichean, Mhaileidean, Charbadan, Acuinn, agus gach seorsa
Bathair-Each.

’N uair a bhios tu ’dol a cheannach acuinn no carbad, no ni eile, ’se ’n seorsa ’s fhearr is coir dhuit fhaotainn. Agus ’se ’n seorsa ’s fhearr a tha sinne daonnan a creic, agus ’se sin is aobhar na h-uiread a bhi ceannach uainn. Tha stoc mor againn, agus tha ar prisean ceart.
F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD ’S AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. = = Cordaidh i Riut.

---

[110]

[Vol . 10. No. 15. p. 6]

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH: —Tha ùine mhor bho nach do sgriobh mi ni sam bith anns a chànain so, agus tha e gle dhuilich dhomh na nithean a bu mhath leam a chur sios a chur an òrdugh mar bu mhath leam. Ach nuair a ni duine mar is fhearr a’s aithne dha, cha ’n urrainn e ’n tuilleadh a dheanamh.

Tha ’n samhradh air falbh, agus earrann mhor do ’n fhogharadh, agus cha bhi an ùine fada gun an tig stoirmeannan fuar a gheamhraidh oirnn. Ged a bhios sinn a gearain air an teas tha mi a smaointean gu bheil e ni ’s usa bhi beò ann na bhi ga ’r feannadh le fuachd a gheamhraidh. Bha ’n t-sìde gu math teith air so re an t-samhraidh, agus bha i fuathasach tiorm, agus leis a sin cha ’n ’eil am bàrr ach gle aotrom agus goirid. Thainig an t-sìde gu math fliuch mu ’n d’ fhuair moran ullamh am fogharadh, agus chaidh moran de ’n bhàrr a dholaidh leis cho fliuch ’sa bha ’n t-sìde. Tha sinn an nis gu trang a bualadh. Tha ’m bàrr a tionndadh am mach gle mhath, a réir na connlaich.

Bha moran tinneas againn anns an àite so ré na miosan a chaidh seachad. Bhàsaich moran, sean agus òg. Ach ’s ann mar sin a bhitheas e am fad ’sa bhios duine beò—bidh bàs ann.

Tha sinn a cumail beò na Gàilig ann am Priceville gle mhath, co-dhiu am fad ’sa bhios sinne aig am bheil i beò, agus ’na dheigh sin deanadh iad mar a thoilicheas iad rithe. Ach bidh muinntir éigin beò a chumas suas i air son cliù an sinnsir.

Bha mi a leughadh litir an duine chòir, Bodachan a’ Ghàraidh, ann an toiseach a phàipear o chionn ghoirid, agus feumaidh mi aideachadh gu ’n robh mi a tarruing dealbh chearr air an duine ré nam bliadhnachan a chaidh seachad. Bha mi a smaointean gur e bh’ ann duine beag crotach, sean, a bha dol am mach a h-uile latha agus spaid na laimh a ruamhar a ghàraidh. Ach an uair a leugh mi a litir mu dheireadh thug i orm m’ inntinn atharrachadh mu dheibhinn an duine, oir tha mi am barail gur e th’ ann a nis duine mor, gasda, an-treis a spionnaidh agus a neart. C’arson? Tha leis na comhairlean a bha e’ toirt air na nigheanan òga. Feumaidh iad a bhi gu math deanadach ma ni iad a réir comhairle Bodachan a’ Ghàraidh, oir tha mi am barail gu bheil e ag amharc am mach air son té de na creutairean matha so, nach fhaca duine bochd riamh an sàs gun truas a ghabhail dheth air son comhnadh a dheanamh dha an àm an fheuma.

Tha obair ancementa dol air aghart ann am baile Durham. Tha e toirt moran obrach do dhaoine agus do dh’ eich.

Bha Iain Mac Artair agus Gilleasbuig Mac-an-Ime(Butter)ann an Glasacho air an t-samhradh so. ’S e Muileach a th’ ann an Iain, agus Uidhisteach ann an Gilleasbuig. Tha iad a coimhead gu math an deigh an turuis.

Fhuair mi paigheadh bho Iain Mac Cuithein, á Boothville, air son MHIC-TALLA gu bhliadhn’ ùr. Tha bean Iain na sgoileir math Gàilig, agus is math le Iain a bhean a thoileachadh ann a bhi toirt dhi MHIC-TALLA.

Tha mi cinnteach gun dean an ceartas dhomh a nis a bhi smaoineachadh air a bhi sgur. Ach ged a bhios mo litir car beag fada bha i gle fhada tighinn, agus leis a sin tha mi an earbsa mhath ’san duin’ -uasal tha aig an stiùir nach dean e dearmad gun a bhi toirt àite do m’ litir ’na phaipear gasda.

Bidh mi a nise sgur a sior ghuidhe soirbheachadh math leis a MHAC-TALLA agus leis an fhear-dheasachaidh.

Slàn leibh an drasd’.

Is mi ’ur caraid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.

Soirbheachadh a Mhoid.

Bha soirbheachadh sonruichte aig a’ chruinneachadh so air a’ bhliadhna so; agus tha e ’na onoir do ’n Oban gu’n d’ fhuair am Mòd a bhith ’s a bhreith ’na chrìochan mu dheich bliadhna roimhe so troimh altrumas grinn caoimhneil an Olla Urramaich, an Stiubhartach an Lochabar air am bi cuimhne ghràdhach ré ioma linn. Co-cheangailte r’a ainmsan gheibhear ainm urramach eile air am bheil Gàidheil anns gach ceàrn feadh saoghal nan Albannach eolach, ’se sin an t-Olla Urr Raibeart Blàr, D. D., a ghléidh coicheangal gràidh is tairiseachd ris a’ chànain is ris an t-sluagh o làithean òige gus an latha an diugh. Bha taic mhath air a toirt do’n chùis leis a’ phapeir so bho’n thòisich an obair, agus tha e ’na aobhar phròis, mar chanas ar càirdean an Tuath, gu’n d’ thug ar siorrachd féin breith do ghluasad a tha ’na mheadhon cho éifeachdach ann a bhi cumail ar cànain, ar litreachas, is ar cleachdainnean beò. Gu’n robh buaidh leis na seòid deas is tuath, sean is òg a tha deanamh an dìchioll air cliù na dh’ fhalbh a ghleidheadh mar bu chòir. —Oban Times.

Bas Chaluim-Chille.

SHUIDHICH Calum-Cille Taigh-foghluim ann an I, far an robh moran dhaoine òga air an teagasg ann an eolas nan Sgriobtur agus air an uidheamachadh gu dol a mach a shearmonachadh an t-soisgeil air feadh na tire. Bhuanaich e re ceithir bliadhna deug air fhichead a’ searmonachadh anns gach aite air feadh na Gaidhealtachd gus an d’ thainig na Gaidheil no na Pictich thuathach gu leir gu bhi a’ creidsinn na firinn; agus tha e air ’aithris gu ’n do thog e corr agus tri cheud Ceall no Eaglais air feadh na h-Alba ann an caochladh aitean. Theirear “Cilltean” ris na h-aitibh-aoraidh so gus an la an diugh mar a dh’ ainmicheadh

MAC-TALLA

AN AON PHAIPEAR GAILIG A THA AIR AN T-SAOGHAL. A’ TIGHINN A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN. A PHRIS $1 .00 ’SA BHLIADHNA DO CHANADA ’S DO NA STAIDEAN; $1 .52 DO BHREATUNN, DONEW ZEALAND ’S DO DHUTHCHANNAN EILE.

CEUD mile furain agus failt’
Air a’ Mhac-Talla, ceann an aigh!
’S ann leam is ait gu ’m bheil e ’fas
O bhliadhn’ gu bliadhn’
An gliocas, tuigse, tur is ceill;
An eolas air gach ni fo ’n ghrein;
Am meas, an cliu ’s am moran speis,
An ear ’s an iar.

Cha ’n ’eil fear eile ’n diugh fo ’n ghrein
A’s mo do ’n tug mi ’thlachd’s a’ speis;
’S a bhuadhan co ni chur an geill
Le peann ’s le guth?
An t-armunn maiseach, uasal, grinn,
A choisinn cliu le luaths a phinn.
Am measg an t-sluaigh air feadh gach tir
’S an cluinnteadh ’ghuth.

Mo mhile beannachd aig an dream
A tha ’toirt aoidheachd dha gach am,
’S a phaigh an dollair, ’s nach robh mall,
An am an fheum’:
Dhearbh iad gu ’m bheil fuil nan sar,
A choisinn cliu is buaidh ’s na blair,
A’ ruith ’nan cuislean gu bras, blath
’S gach ait’ fo ’n ghrein.

—Bodachan a’ Gharaidh.

THA NA H-UGHDAIR GHAILIG A’S FHEARR A’ SGRIOBHADH ANN: SGEULACHDAN TAITNEACH, BARDACHD GHRINN, LITRICHEAN BLASDA, AGUS NAIGHEACHDAN AN T-SAOGHAIL AIR AN INNSE GU PONGAIL NA H-UILE SEACHDAIN.

“Cho Gaidhealach ri Fad Moine.”

---

[111]

[Vol . 10. No. 15. p. 7]

iad air tus le Calum. Bha e fein agus a chompanaich a’ saoithreachadh gun sgios am measg an t-sluaigh gus an d’ fhuadaich iad saobh-chreideamh nan Druidhneach gu buileach a mach as an tir gus an d’ thainig an duthaich gu h-iomlan gu bhi ag aideachadh a bhi ’creidsinn ann an Criosd. Theirteadh “Cuildich” mar ainm ris an dream a bha ’n an co-luchd-oibre maille ri Calum-cille ann an craobh-sgaoileadh an t-soisgeil.

Fhuair Calum-cille bas anns a’ bliadhna A. D. 597, air oidhche Di-Sathuirne, an 9mh la d’ an Og-mhios. Mu mheadhon oidhche chaidh e steach do ’n Eaglais mar bu ghnath leis a dheanamh urnuigh. Chaidh e sios air a ghluinibh aig beulaobh na h-altarach. An ceann beagan uine lean a sheirbhiseach, Diarmad, a stigh as a dheigh, agus ghlaodh e a mach “C’ait’ am bheil thu, athair?” Fhuair se e ’n a shineadh an lathair na h-altarach agus e cosmhuil ris a’ chrich dheireannaich. Thainig na braithrean uile a stigh an sin agus thoisich iad ri gul agus caoineadh an uair a chunnaic iad an athair spioradail cosmhuil ri dol a chum a’ bhàis; ach smeid esan riutha le ’laimh o nach b’ urrainn e labhairt, a’ ciallachadh gu’n robh e a guidhe beannachd orra, agus goirid an deigh sin thug e suas an deo. An ceann tri laithean chaidh ’adhlacadh ann an Reilig Orain.

Facal do na Nigheanan Oga.

LITIR VII.

“A’ caoidh a’ ghaire a rinn i ’n uiridh.”

THA e anabarrach iongantach cho beag aire ’sa tha an aireamh a’s mo de shluagh an t-saoghail a’ toirt do na tha iad a’ faicinn ’s a’ cluinntinn o latha gu latha. Chi iad an co-chreutairean a tuiteam ann an iomadh tubaist le ’n coireannan fhein, agus an aite rabhadh a ghabhail ’s ann a tha iad, mar is trice, a’ cur a’ ghnothaich ann an neo-shuim. Feumar aideachadh gu bheil beag is mor, sean is og, ciontach de ’n neo-shuim so. Ach ged a tha so uile fior cha ’n fhaodar leithsgeul muinntir a ghabhail. Ged a dh’ fhaodas aireamh mhor a bhi ’leantuinn bheachdan agus dhoighean faoine, cha tionndadh sin an fhaoineis gu gliocas. Bidh an fhaoineis ’na faoineis ged a bhiodh an saoghal mu ’n iath a’ ghrian an toir oirre. Ged a theireadh sluagh an t-saoghail gu bheil a h-uile eun a th’ anns an ealtuinn geal, cha ’n atharraich an cainnt dath aoin ite ann an aon eun. “O,” arsa neach araidh, “tha fios againn air sin cho math ribh fhein.” Faodaidh gu bheil, ach ’s i cheisd, Am bheil sinn a’ deanamh feum de ’n fhiosrachadh a th’ againn? Am bheil sinn a’ meudachadh ar fiosrachaidh, agus ar gliocais gach latha, le bhith ’toirt fa near, agus a’ beachd smaoineachadh air mar a thainig cuid de’r luchd-eolais gu bhith anns an t-suidheachadh anns am bheil iad? Thugamaid fa near co muladach ’s a tha e bhith ’faicinn mar a tha cuid nan truaghain bhochda, gun mheas, gun chliu, air tailleamh an goraiche fhein. “Cha’n e ’n goraiche fhein uile gu leir a’s coireach gu bheil iad mar a tha iad, ach eutromas na h-oige,” arsa neach araidh. A charaid, cha’n ’eil ann an eutromas na h-oige ach ainm eile air goraiche. Tha duil aig cuid gu foghainn daibh ainm ur a thoirt air ni toirmisgte, agus gu ’m bi chuis ceart gu leor. Ciod a th’ ann an ainm? Faodaidh gu freagair sinn a’ cheisd so aig am eile. Ach nach ’eil e fior gu leor gu’n cuir sealladh fhaicinn de nighinn oig ’s i ’n deigh a dhol ’na h-ablach truagh le a goraiche fhein cianalas oirnn? Cha’n ’eil ni ann, tha mi ’m beachd, a bhuineas do chor na beatha tha lathair a’s luaithe bhristeas spiorad nighinn oig na bhith “caoidh a ghaire a rinn i ’n uiridh.” Cha ’n ’eil coire sam bith ann an gaire dheanamh an uair a tha aobhar air a shon, oir tha e sgriobhta gu bheil am gu gaire ann. Ach tha leithid de ni ann agus “gaire mu aobhair a’ ghuil.” Is e aobhar guil a th’ ann a bhith ’faicinn na h-oigridh a’ caitheamh nam bliadhnachan a’s fhearr de’ m beatha ann an obair a bheir iomadh deur o’n t-suil aca ’na dheigh sin. ’Nuair a dh’ fhosglar an suilean ’s a chi iad sealladh dhiubh fhein bidh iad toileach iad fhein fhalach, ach cha ghabh e deanamh.

“Ge b’e nach seall roimhe seallaidh e na dheigh.” Seallaibh-se nigheanan òga romhaibh air eagal, ann an tùs ’ur latha, gu ’n gabh sibh ceum air son am bi aithreachas oirbh. Faodaidh sibh a bhith cridheil, aoidheil ris gach neach. Ach thugaibh an aire co ris a ni sibh companas. Cha ’n ionnan a bhith aoidheil, cridheil, caoimhneil ri muinntir a thachras ribh, agus a bhith ’gabhail muinntir mar chompanaich nach ’eil aon chuid measail no modhail. “Truaillidh droch comhluadar deagh bheusan.” “Innis thusa dhomhsa co iad do chompanaich, agus innsidh mise dhutsa co thu fhein.” Thugaibh an aire nach bi sibh ro dheidheil air cuideachd anns am bi comhradh amaideach agus baoth shugradh. Na bithibh deidheil air a bhith ’falbh o aite gu aite. So agaibh mar a thuirt nigheann og a bha ’caoidh a’ ghaire a rinn i ’n uiridh—

“Bheirinn mo mhallachd
Air nionaig gu bràth,
Bhiodh trom air an danns’,
Agus gealltach air bàl;
Bha mise gle shiubhlach
O àite gu àit’,
Gus an d’ fhàs mi cho dùmhail
’S nach lùb mi gu làr.”

Bheir mi iomradh air aon te eile, a fhuair a togail gu measail, cliuiteach, ach le bhith tuilleadh is tric ann an comunn na muinntir a tha amaideach, baoth, chaill i a meas ’s a cliu, agus an uair a bha i ann an taigh beag, bochd leatha fhein, gun neach leis am bu truagh i, chuir i sios anns na briathran a leanas a beachd oirre fhein agus air muinntir eile:—

(Air a leautuinn air taobh 112).

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAR.

[Clàr - ama]

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE COMPANY.
NOW
MANUFACTURERS & TEMPERANCE & GENERAL LIFE ASSURANCE Company

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, General Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

---

[112]

[Vol . 10. No. 15. p. 8]

(Air a leantuinn o thaobh 111.)

Facal do na Nigheanan Oga.

“CAOIDH A’ GHAIRE ’RINN I ’N UIRIDH.”

“Sibhse ’nigheannan oga,
’Th’ ann an toiseach ’ur toisich,
Cuiribh cùl ris a’ ghoraich’,
Mu ’n toir i bron air ’ur cridh’;
Gabhaibh comhairle uamsa,
Ged a tha mi ’nam thruaghan,
Bha mi roimhe cho uallach
Ri h-aon a dh’ uaislean na tir;
Bu toil-inntinn gach la dhomh
’Bhith ri mire ’s ri manran,
’S a bhith ’sireadh ceol-gaire
Air feadh gach cearna de ’n tir;
B’ ard a chluinnteadh mo ghaire
’N am bhith coiseachd na sraide,
’S mi ’n duil nach bithinn gu brath
’Nam aobhar naire dhomh fhin.

“Fhuair mi comhairl’ o m’ mhathair,
O m’ aon phiuthar ’s o m’ bhrathair,
’S o’n chuid eile de m’ chairdean,
Mi sgur gun dail de mo dhoigh;
’N aite cluas thoirt do ’m briathran,
Sgur de ni’ dhoighean mi-chiatach,
’S ann a lean mi le diarras
A’ chuideachd dhiomhain, ’s an spors;
Ceum air cheum bha mi claonadh,
’Leantuinn doighean an t-saoghail,
’N cuideachd oigfhearan baoghalt’
’Bha ’n toir air faoineis ’s air ceol,
Gus mu dheireadh an d’ fhas mi
Dalma, ladurna, dana;
B’e mo rogha ceol-gaire
’Bhith ’measg palabhair is oil.

“Chaill mi buileach mo naire,
Chaill mi comunn mo chairdean,
Cha tig piuthar no brathair,
Leis an naire, ’nam choir;
Dh’ fhalbh mo shunnd ’s mo cheol-gaire,
Dh’ fhalbh mo mhire ’s mo mhanran,
Dh’ fhalbh a’ mhaise ’s an ailleachd
A tharruinneadh gradh a’ ghill’ oig;
Tha mi ’n diugh ann am thruaghan,
Anns a’ bhothan gun tuar so,
Gun aon neach leis an truagh mi
Am measg an t-sluaigh ’rinn mo leon;
Chuir iad cul rium gu buileach:
Latha bhroin is na dunach!
Dh’ fhalbh mo sholas o ’n uiridh:
Tha mi buileach fo sgleo.

“Mo chreach ’s mo léireadh mar thàinig!
Nigheann m’ athar ’s mo mhathar,
A bhith ’n diugh mar a tha mi,
’Nam chuis ghrain air gach doigh,
’Nuair bu choir dhomh bhith ’gluasad
Ann an comunn nan uaislean!
Och, nach robh mi ’nam shuain
’S an leabaidh fhuair tha fo ’n fhoid!
An taigh dorocha gun solus,
Far an sealbhaichear sonas,
Far ’m bi fois o gach corruich
Aig a’ choluinn gun deo;
Fardach udluidh na di-chuimhn’
Far nach araichear mi-run,
Gu la bhrath gus an cluinntear
Guth an Righ aig a’ mhod.

“An siol a chuirear ’s na cluainibh
Anns an Earrach ’s e bhuainear,
’S bidh an toradh, mo thruaighe!
Iomadh uair fichead fillt’:
Ged a dh’ innseadh so dhomhsa
Iomadh uair le luchd-eolais,
Mheas mi suarach an comhradh,
O nach do chord e rium fhin;
Tha mi ’n diugh gu trom, tursach,
’S tric snidhe air mo shuilean,
Chionn gu ’n d’ chuir mi mo chul ri
Solus iuil an Ard-Righ,
A bha dealradh mu ’n cuairt domh,
’N uair a bha mi ’nam ghruagaich,
Eutrom, aigeannach, uallach,
An duil gu ’m buanaicheadh tiom.

“Gabhaibh rabhadh o m’ sgeula,
Seachnaibh cuideachd mhi-cheillidh,
Bithibh banail, deagh-bheusach,
A’ leantuinn ceutachd is cliu;
Seachnaibh comunn nan oigfhear
A bhios tric ’s an tigh-osda;
Cha bhi rath air an seorsa,
Chaoidh na posaibh fear dhiubh:
Seachnaibh ceilidh na Sabaid,
’S e thug uamsa mo naire;
Iarraibh gliocas o ’n airde,
’S bidh neart do ghnath air ’ur cul;
Bidh ’ur lamhan an comhnuidh
An obair mhath de gach seorsa:
Seachnaibh, seachnaibh a’ ghoraich’,
Bheir sios le bron sibh do ’n uir.”

Is mi bhur dearbh charaid,
BODACHAN A’ GHARAIDH.

Oran do Bhata.

LE AONGHAS MAC EACHARN, GLASCHU.

Mar dhearrsa reult na maidne
Roimh na baideil dhùmh’l,
Chi mi Venus mhaiseach
’Snàmh ’s a challa chiùin;
Buill dhireach, ruighinn, ghramail,
Toirt siùil gheala dlùth,
Ri sparraibh sùighte, fallain,
Air nach fàilnich lùth’s.

Do bhuadhan ’s tric mi ’g àireamh
Air an tràigh ri d’ thaobh,
Leughar air gach clàr dhiot
Grinneas làmh nan saor;
Sinnteach, sniomhach, lannach,
Dionach, dannar’, dlùth;
Giubhas fìnealt, fallain,
’S aisnibh daraich shùight’.

’N àm cur sheol ri d’ chrannaibh,
’S t-acair thoirt a grunnd,
Gillean bhiodh ’nan cabhaig,
Tarruing bhallaibh dlùth;
Gu muir ghàbhaidh teannadh,
’S frasan a’ tigh’n dùmh’l,
Na meallaibh àrd cha bhac thu,
’S làmh neo-ghealt’ a’ d’ stiùir.

Air bhàrr thonna caor-gheal
Mach air aodann cuain,
Frasan cruaidh nam faoileach
Tigh’n le gaoir o’n tuath.
Luingeis nan crann-caola
Pasgadh aodaich cruaidh,
’S tusa mar an fhaoileig,
Air gach taobh toirt buaidh.

Cha ’n ’eil eun ’s an ealtainn,
’N uair a’s caise ’n ruaig,
’Dh’ fhàgas ann an astar
Té nan lannaibh ruadh;
Muir dhu-ghorm ga sgapadh,
Sruthaibh bras fo d’ chluais,
Buill chaineaba chruaidh an glacaibh.
Sgioba gaisgeil, cruaidh.

’S tu thogadh fonn nam fearaibh,
’N àm toirt fearainn dlùth,
A’ direadh thonn gu h-eangarr’,
’S ga ’n cuir seach’ na ’n smùid;
Bhuait cha chluinnte gearan
Neo-mhearachdach do chùrs’,
H-uile meall a ghleachd riut
Chaill e ’neart roimh d’ ghnùis.

Cha ’n aithne dhomhsa d’ fheartan
’Chuir gu ceart an céill,
Do bhuadhan a’s do thapachd
Tha gun stad am bheul;
Gu ma fad’ thu ’d uidheam,
Sgioba ullamh, gleust’,
A sheasas treubhach, guineach
’N uair ’bhios muir tigh’n breun.

OR AS AN YUKON—Thainig soitheach-smùide as an Yukon do Staid Washington toiseach a mhios so, a’ giulan fiach millein dolair de dh’ òr. Bha da cheud us sia deug de luchd-turuis air an t-soitheach, muinntir a bha air fas sgith dhe’n dùthaich, no a bha air son an dachaidhean fein fhaicinn aon uair eile. Tha an t-òr a’ fàs gann anns an Yukon, agus cha mhair e moran bhliadhnaichean, ged a dh’ fhaodas iadsan aig am bheil àitean-cladhaich ann bheairteas mor a deanamh fhathast.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

NUAIR A BHIOS TU.. ..
ag uidheamachadh taighe
tha cothrom agad air leigeil fhaicinn cho grinn ’s is aithne dhuit a dheanamh, mar sin a cosnadh meas do chairdean, agus a toirt toilinntinn dhut fhein. Anns a bhuth againne tha cothrom agad air na bhios a dhith ort a roghnachadh a stoc airneis a tha ur agus fasanta, agus air a dheagh dheanamh. Tha sinn a creic airneis seomar-suidhe—coig piosan—air $35 .00.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT,
Manger, Charlotte St.

Brogan Saora.
Brogan matha dhe gach seorsa—Brogan Fhear, Brogan Bhan, Brogan Cloinne, na seorsachan a thatar a cosg an cumantas, no mar a theirear riutha, Brogan Obrach. Tha iad so ri ’m faotainn gu saor aig
Mills , MacKenzie & Ross.
Air seann larach Iain A. Mhic Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur=Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA=CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.