---

[113]

[Vol . 10. No. 16. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OCTOBER 18, 1901. No. 16.

Mac na Bantraich Bharrach.

NIS,” ars’ ise, “shàbhail thu mo bheatha dhomh. Feumaidh tu ’n aire thoirt ort fhein ’s an àite so. Theid thu suas a nis do ’n tigh sheinns’ ud shuas. Cuiridh fear an tigh sheinnse ceist ort dé ’n luchd a th’ agad. Abraidh tusa luchd guail. Abraidh esan gur math a mhiadh sid ’san aite a bheil thu airson a reic. Abraidh tusa gur ann airson a reic a thàinig thu; dé ’n tairgse bheir e air. Their esan, “Am màireach air sia uairean bidh waggon òir a’ dol a sios ’s waggon guail a’ dol a suas, air alt ’s gun cumar an soitheach anns an aon trim gu sia uairean an ath oidhch. ’” Abair thusa gu ’n gabh thu sid; ach anns an oidhche, mar am bi thusa a d’ earalas, thig iad nuair a tha h-uile duine nan cadal, le musgannan ’s le dagannan, cuiridh iad an soitheach air a ghrunnd, marbhaidh iad a h-uile duine, ’s bheir iad leo an t-òr.” Chaidh e far an robh fear an tigh sheinnse agus chòrd e ris mar a sheòl is’ e. Thòisich iad an la-iar-na-mhàireach ’sa mhadainn air cur sios an òir ’s air toirt suas a’ ghuail. Bha fear aig an sgiobair ’na sheasamh ag amharc gu ’m biodh an soitheach ann an trim. Nuair a bha ’n gual am mach, ’sa bha ’n soitheach cho trom leis an òr ’s a bha i leis a ghual, ’s nuair a bha esan air tìr, fhuair ise òrdan na seòladairean a ghabhail a comhairle gus an tigeadh esan. “Cuiribh suas,” ars’ ise, “na siuil, ’s tàirnibh na h-acraichean. Cuiribh ròp’ air tir.” Rinn iad sid. Thainig esan air bòrd. Sheol an soitheach air falbh feadh na h-oidhche. Chual iad urchair; ach bha iadsan a mach ’s cha d’ rug iad orra tuilleadh. Sheòl iad gu ruige Sasunn. Bha tri soithichean air tilleadh, ’s bha na tri sgiobairean am prìosan gus an tilleadh Iain. Ghabh Iain suas ’s ràinig e ’oide. Chaidh an t-òr a thoirt air tìr, ’s bha da thrian aig a bhodach, ’s trian aig Iain. Fhuair e seombraichean do ’n bhoirionnach far nach cuirteadh dragh oirre.

“A bheil thu smaoineachadh gu ’m falbh thu fhathast?” ars’ am boirionnach ris. “Tha mi smaoineachadh gu bheil gu leoir dhe ’n t-saoghal agam an sid fhein.” “Dh’ fhalbh thu roimhe le d’ thoil fhein; na ’m biodh tu cho math ’s gu ’m falbhadh tu nis le ’m thoil-sa.” “Ni mi sin.” “Falbh do ’n bhùth ud a muigh agus thoir as còta, briogais agus peitean. Feuch am faigh thu luchd sgadain, agus theid thu do ’n Spàin leis. Nuair a bhios an luchd a stigh thig far a bheil mise mu ’n falbh thu.”

Nuair a fhuair e ’n luchd air bòrd chaidh e far an robh i. “An d’ fhuair thu ’n luchd air bòrd?” “Fhuair.” “Tha deise ’n so, ’s a chiad Dòmhnach an deigh dhuit an Spàin a ruigeachd cuiridh tu umad i agus theid thu do ’n eaglais leatha. So fìdeag, agus fàinne, agus leabhar. Bidh each agus gille leat. Cuiridh tu ’m fàinne air do mheur, agus bidh an leabhar a’ d’ laimh. Chi thu anns an eaglais tri cathraichean—da chathair amluidh òir, agus cathair airgid. Beiridh tu air an leabhar ’s bidh tu ’ga leughadh, ’s a’ cheud duin’ a theid a mach as an eaglais bi thus’ a mach; na fan ri duine beò mur an coinnich an righ ’sa bhan-righ thu.”

Sheol e gu ruig an Spàin, ghabh e acarsaid, ’s ghabh e suas do ’n taigh sheinnse. Dh’ iarr e dinneir a chur air dòigh. Chuireadh an dinnear air a bhòrd, agus dh’ fhiadhaicheadh sios e ’ga iarraidh. Chuireadh trinnsear air a’ bhòrd agus mias air a mhuin, agus thuirt bean an tigh sheinnse ris, “Tha biadh a’s deoch gu leoir air a bhòrd mu ’r coinneamh; gabhaibh ’ur leoir, ach na togaibh a mhias a th’ air muin an trinnseir.” Tharruinn i ’n dorus leatha. Thòisich e air a dhinneir. Smaoinich e aige fhein ged a b’e ’làn òir a bhiodh anns an trinnseir, na ’làn daoimean, nach deachaidh sgath riamh air a’ bhòrd nach fhaodadh e phàigheadh. Thog e mhias bhar an trinnseir, ’s dé bh’ air an trinnsear ach da sgadan. “Ma ’s e so rud a bha i falach orm cha ruigeadh i leas e.” Dh’ ith e aon sgadan ’s an darna taobh do ’n fhear eile. Nuair a chunnaic bean an taighe gu ’n robh ’n sgadan ithte— “Mo chreach mhor!” ars’ ise, “mar a dh’ eirich dhomh; nach robh mi latha riamh nach fhaodainn muinntir na rioghachd a ghleidheadh gus an diugh.” “Dé dh’ eirich dhuit?” ars’ Iain. “Tha nach robh mi latha riamh nach faodainn sgadan a chur air am beulthaobh gus an diugh.” “Dé bheireadh tu air baraille sgadan?” “Fichead punnd Sasunnach.” “Dé bheireadh tu air luchd soithich?” “Sin rud nach b’ urra mi ’cheannach.” “Mata, bheir mise dhuit da cheud sgadan airson an da sgadain. B’ fhearr leam gu ’n robh ’n soitheach air falbh ’s na sgadain creichte.”

A cheud Di-dòmhnaich fhuair e each le strain ’us diollaid, agus gille. Dh’ fhalbh e do ’n eaglais. Chunnaic e na tri cathraichean. Shuidh a bhan-righ air an laimh dheas de ’n righ ’s shuidh e fhein air an laimh thoisgeil. Thug e mach an leabhar as a phòca ’s thòisich e air leughadh. Cha b’ ann air searmoin a bha air’ aig an righ no aig a bhanrigh, ach a’ sileadh nan deur. Nuair a sgaoil an t-searmoin ghabh e mach. Bha triuir stàtan as a dheigh, ag eubhach ris gu ’n robh gnothuch aig an righ ris. Cha tilleadh e. Thug e ’n tigh sheinns’ an oidhche sin air. Dh’ fhan e mar a bha e gus an ath Dhomhnach. Chaidh e do ’n t-searmoin, cha ’n fhanadh e ri duine, ’s thill e do ’n tigh sheinnse. An treas Dòmhnach chaidh e do ’n eaglais. Am meadhain na searmoin thainig an righ ’s a’ bhanrigh a mach. Sheas iad aig gach taobh do ’n t-sréin. Nuair a chunnaic an righ esan a tigh’n a mach, leig e as an t-srian, thug e ada dheth gu làr, ’s rinn e modh dha. “Le ’r cead, cha ruig sibh a leas a leithid sin de mhodh a dheanamh dhomhsa, ’s ann a bu choir dhomhsa dheanamh dhuibh fhein.” “Na ’m b’e ’ur toil gun rachadh sibh leinn a ghabhail dinnear do ’n phàileas.” “Ud, ud! ’s e duine sios uaibhse rachainn-sa ’ghabhail dinnearach leis.”

Rainig iad am pàileas. Chuireadh biadh an àite ’chaitheadh dhaibh, agus deoch an àite ’h-òl, ’s ceol an àit’ éisdeachd. Bha iad a’ caitheadh na cuirme’s na cuideachd le solas ’s le toil-inntinn, ri linn dùil a bhi aca gu ’m faigheadh iad naigheachd air an nighinn. “A sgiobair na luinge,” ars’ a bhanrigh, “na ceil orm dad a tha mi dol a dh’ fhoighneachd dhiot.” “Dad sam bith a th’ agams’ is urrainn mi innseadh dhuibh cha cheil mi oirbh.” “Na ceilibh orm nach lamh boirionnaich a chuir a’ chulaidh sin ma ’r driom, bhur còta, bhur briogais, ’s ’ur peitean; ’s a thug dhuibh am fàinne bha mu ’r miar, ’s an leabhar a bha ’nur laimh, ’s an fhìdeag a bha sibh a’ seinn.” “Cha cheil mi. Le laimh dheas boirionnach a shineadh a h-uile sgath dhiubh sin dhomhsa.” “ ’S c’àit’ an d’ fhuair thu i? ’s nighean leams’ a tha ’n sin.” “Cha ’n ’eil fios agamsa co da ’n nighean i. Fhuair mis’ i anns an Tuirc a’ dol g’a losgadh ann an craoslach mor teine.” “Am fac thu boirionnach comhla rithe?” “Cha ’n fhaca. Bha i ’n deigh a losgadh mu ’n d’ rainig mi. Cheannaich mi ise le òr ’s le airgiod, thug mi leam i, ’s tha i ann an seombar an Sasunn.” “Bha seanailear mor aig an righ,” ars’ a’ bhanrigh, “ ’s dé rinn e ach gaol a ghabhail oirre. Bha ’h-athair ag iarraidh oirre ’phòsadh ’s cha phosadh i e. Dh’ fhalbh i fhein ’s nighean bhrathar a h-athar le soitheach, feuch an leigeadh e air diochuimh’ i. Chaidh iad thairis do ’n Tuirc. Ghlac an Turcach iad, ’s cha robh duil againn am faicinn beò gu bràth. Ma ’s e ’ur toils’ e, ’s gu bheil sibh fhein deonach, cuiridh mise long leibh ’ga h-iarraidh; gheibh sibh i fhein a phòsadh, leith na rioghachd fhad ’s is beò an righ, ’s an rioghachd uile nuair a bhios e marbh.” “Cha ’n fhiach leam sin a dheanadh, ach cuiridh sibhse soitheach agus sgiobair air falbh, ’s bheir mise dhachaidh i, ’s ma ’s e sin a toil fhein dh’ fhaodte nach bi mise ’na aghaidh.” Chaidh soitheach a dheanadh deas. Dé rinn an seanailear ach gille phàigheadh airson a thoirt air bòrd gun fhios do ’n sgiobair. Fhuair e ’san àm e fhein fhalach ann am baraille. Sheol iad, fada goirid gun robh iad, gu ruige Sasunn. Thug iad ise air bord ’s sheol iad air an ais airson na Spàin. Am meadhain a’ chuain, latha briagh, thainig esan agus ise nios air an deck. Dé chunnaic e ach eilean an taobh thall dheth. Bha e gu math fèitheil ’san àm“ ’Illean,” ars’ esan, “thugaibh mis’ air an eilean treis a shealg, gus an d’ thig coslas soirbheis oirnn.” “Bheir,” ars’ iadsan. Chuir iad air tir air an eilean e. Nuair a dh’ fhàg iad air an eilean e thill am bàta. Nuair a chunnaic an seanailear gun robh e air an eilean, gheall e tuilleadh tuarasdail do ’n sgiobair agus do ’n sgioba, ’s iad fhàgail an sid, agus dh’ fhàg iad Iain air an eilean. Nuair a mhothaich ise gu ’n d’ fhàg iad air an eilean e, chaidh i air a chaothach, ’s b’ eigin a ceangal. Sheol iad do ’n Spàin. Chuir iad fios a dh’ ionnsuidh an righ gu ’n robh a nighean air fàs gòrach, a reir coslais, airson call aobhar a fir ’s a leannain. Chaidh an righ gu mulad, ’s gu leann-dubh, ’s gu bròn, ’s gu bristeadh-cridhe, chionn mar a dh’ eirich dha, ’s gun a bhi aig’ ach i do mhac na nighean.

Bha Iain ’san eilean, fhionna ’s fhiasag air dol thairis air, a ghruag sios eadar a dha shlinnean, na brògan air an cnàmh, ’s gun snàthainn aodaich air nach robh air falbh na bhìdeagan, gun ghreim feol air, ach na cnàmhan a’ leantail ra cheile. Oidhche de na h-oidhchean dé chual e ach iomram bàta tigh’n thun an eilean. “A bheil thu ’n sin Iain Albannaich?” ars’ am fear a bha ’s a bhàta. Ged a bha cha do fhreagair. B’ fhearr leis bàs fhaotainn taobh cnoic na gu ’m biodh e air a

---

[114]

[Vol . 10. No. 16. p. 2]

mharbhadh. “Tha fhios agam gu bheil thu ’gam chluinntinn agus freagair; ’s cearta cho math dhut mise fhreagairt, ’s mi dhol suas, ’s gun toir mi nuas gun taing thu.” Dh’ fhalbh e ’s ghabh e sios. “A bheil thu deonach falbh as an eilean?” “Mata tha, ’s mi tha sin, na ’m faighinn mo thoirt as.” Dé bheireadh tu do dhuine bheireadh as a so thu?” “Bha uair ’s dh’ fhaodainn rud a thoirt do dhuine bheireadh as a so mi, ach an diugh cha ’n ’eil sgath agam.” “An d’ thoireadh tu dha leith do rioghachd?” “Cha bhi rioghachd am feasd agam, na ’m bitheadh bheireadh.” “An d’ thugadh tu ’n darna leith de d’ mhnaoi do dhuine bheireadh as a so thu?” “Cha ’n ’eil sin agam.” “Cha ’n ’eil mise ag radh ged bhitheadh gun d’ thugadh tu seachad i.” “Bheireadh.” “An d’ thugadh tu leith do chloinne do dhuine bheireadh as a so thu?” “Bheireadh.” “Nuas, suidh an deireadh a’ bhàta.” Shuidh e ’n deireadh a bhàta. “Co dhiu ’s fhearr leat dol do Shasunn na do ’n Spàin?” “Do ’n Spàin.” Dh’ fhalbh e leis, ’s mu ’n d’ thàinig an latha bha e ’san Spàin.

Ghabh e suas do ’n tigh sheinnse. Dh’ aithnich bean an tigh sheinnse ’sa mhionaid e. “An e so Iain?” ars’ ise. “ ’S e ’n truaill de na bh’ ann deth a th’ ann,” ars’ esan. “ ’S bochd mar a dh’ eirich dhut,” ars’ ise. Dh’ fhalbh i ’s chuir i fios ga bùth bearradair ’s ghlanadh e, chuir i fios gu bùth tàilleir ’s fhuaradh aodach dha, chuir i fios gu bùth greusaiche ’s fhuaradh brògan dha.

An la-iar-na-mhàireach, nuair a bha e air a ghlanadh ’s air a sgeadachadh gu dòigheil, chaidh e gu pàileas an righ, ’s sheinn e ’n fhìdeag. Nuair a chual nighean an righ an fhìdeag thug i leum aisde, ’s bhrist i ’n treas earrann de ’n t-sreang a bha ’ga ceangal. Dh’ iarr iad oirre fuireach socair ’s cheangail iad tuilleadh sreang oirre. An la-iar-na-mhàireach thug esan sgàl air an fhìdeig ’s bhrist i da earrann de na bh’ oirre. An treas latha, nuair a chual i ’n fhìdeag, bhrist i tri earrannan. Air a’ cheathramh latha bhrist i na bh’ orra gu léir. Dh’ eirich i ’s chaidh i mach ’na chomhdhail, ’s cha robh boirionnach riamh a bu stòldacha na i. Chuireadh brath suas gu righ na Spàin nach robh nighean riabh na bu stòldacha na bha i, ’s gun d’ thainig aobhar a fir ’sa leannain ’ga h-ionnsuidh.

Chuireadh carbad a dh’ iarraidh Iain. Bha ’n righ ’s a mhòr uaislean comhla ris. Thugadh suas air bhàrr bàs e. Thogadh ceòl ’s leagadh bròn. Chuireadh biadh an àit’ a chaithidh, deoch an àit a h-òl, ’s ceòl an àit’ éisdeachd. Rinneadh banais shunndach, eibhinn, aighearach. Fhuair Iain an darna leith de ’n rioghachd. An déigh bàis an righ bha ’n rioghachd uile gu léir aige. Rugadh air an t-Seanailear, riasladh eadar eachaibh e, loisgeadh eadar theintean e, ’s ligeadh an luath leis a’ ghaoith.

An dèigh bàis an righ ’s na banrigh bha Iain ’na righ air an Spàin. Rugadh triuir mac da. Oidhche bha ’n sin chual e bualadh ’san dorus. “Tha ’n t-iarrtaich air tighinn,” ars’ esan. Dé bh’ ann ach a cheart duin’ a thug as an eilean e. “A bheil thu airson do ghealladh a chumail?” ars’ am fear a thàinig. “Tha,” ars’ Iain. “Biodh do rioghachd ’s do chlann agad fhein ’s mo bheannachd-sa. A bheil cuimhn’ agad nuair a phàigh thu na h-ochd mairg airson cuirp an duin’ anns an Tuirc? B’e sin mo chorp-sa. Slàn leat. Cha ’n fhaic thu mise tuilleadh.” —Sgeulachd.

“Athair,” ars Uilleam, “carson a chanas iad ‘a chainnt mhàithreil’ ris a chànain againne?”

“Tha, a laochain, a chionn cho ainneamh ’sa gheibh t’ athair cothrom air facal dhith a labhairt.”

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AN T-SEACHDNAR A BHA ’NAN CADAL.

CAIB. IV.

CHUIR an righ fios air Giafar, an t-ard chomhairleach agus an uair a thainig e, thuirt e ris: “Chuir mi fios ort, a Ghiafar, a chum gu ’n innsinn dut mu ’n obair a th’ agad ri dheanamh, agus air eagal gu ’m bi ioghnadh ort am maireach an uair a thig thu ’chum na comhairle, an uair a chi thu an duine so, a tha ’na laidhe anns an leabaidh agamsa, ’na shuidhe air an righ-chathair ’nam thrusgan rioghail-sa. Cuiridh tu failte air leis a’ cheart umhlachd agus urram leis am b’ abhaist dhut a bhith ’cur failte ormsa. Dean a h-uile rud a dh’ iarras e ort a cheart cho umhail agus cho ealamh ’s ged a bhithinnsa ’g a iarraidh ort. Bidh e gle fhialaidh, agus bheir e ordugh dhutsa airgiod a thoirt seachad. Dean mar a dh’ aithneas e dhut, eadhoin ged a bhiodh e cho fialaidh ’s gu ’n tugadh e seachad a h-uile bonn a th’ agam ris an t-saoghal. Agus cuimhnich gu ’n innis thu do na cinn-fheadhna gu leir, agus do na h-oifigich a tha mu ’n cuairt na luchairt, gu ’m bheil aca ri urram a thoirt dha anns a’ chomhairle mar a bheireadh iad dhomhsa, agus gu ’m feum iad uile an dleasdanas a dheanamh cho fior mhath ’s nach cuir e uidhireachd air rud sam bith a chuireadh stad air an spors a tha toil agam fhaotainn air.”

An uair a dh’ fhalbh Giafar, chaidh an righ a chadal do sheomar eile, agus thug e ordugh do Mhesrour, ceannard nan caillteanach, mu dheidhinn gach ni a bh’ aige ri dheanamh, a chum gu ’n rachadh a h-uile car air aghart mar bu mhiann leis, air chor ’s gu ’m faigheadh Abou Hasan an suidheachadh ard a bha e ’miannachadh, agus gu ’m faicteadh cia mar a ghnathaicheadh e cumhachd agus ughdarras righ fad na h-uine ghoirid a bha e ’g iarraidh a bhith ’na righ. Os cionn gach ni, dh’ iarr e air a dhusgadh mu ’n duisgeadh e Abou Hasan, o ’n a bha toil aige fhaicinn ciod an suidheachadh inntinn anns am bitheadh e an uair a dhuisgeadh e.

Rinn Mesrour a h-uile dad a dh’ aithn an righ dha a dheanamh. Cho luath ’s a chaidh an righ do ’n t-seomar arms an robh Abou Hasan ’na chadal, dh’ fhalaich e e-fhein ann an closaid bhig far am faiceadh ’s an cluinneadh e a h-uile car a rachadh air aghart.

Bha na h-oifigich uile agus na mnathan-uaisle, a bha ri dhol an lathair Abou Hasain anns an t-seomar-chadail aig an am. Sheas iad anns an ordugh anns am bu ghnath leotha seasamh gach madainn, bha iad uile ’nan tosd, agus deas gus an dleasdanas fa leith a dheanamh, mar gu ’m b’ e an righ fhein a bhiodh a’ dol a dh’ eirigh.

Direach an uair a thoisich an latha ri soilleireachadh, agus a bha ’n t-am aig’ eirigh gus a dhol gu urnuigh na maidne mu ’n eireadh a’ ghrian, chuir an t-oifigeach a b’ fhaisge do cheann na leapadh spong air a tumadh ann an fion-geur ris an t-sroin aig Abou Hasan. Anns a’ mhionaid chur e car dhe ’cheann, agus mu ’n d’ fhosgail e shuilean chuir e ’mach smugaid de reum ann am meis oir a chum fear eile dhe na h-oifigich fo ’bheul air eagal gu ’n tuiteadh i air an lar-bhrat. So mar a bha ’tachairt an comhnuidh an uair a bheireadh an righ fudar do dhuine. Bhiodh an cadal fada no goirid a reir an tomhais a bhiodh anns an fhudar.

An uair a leag Abou Hasan a cheann air a’ chluasaig, dh’ fhosgail e a shuilean. Agus leis a’ bheagan soluis a bha air tighinn do ’n t-seomar, chunnaic e e-fhein ann an seomar mor, maiseach anns an robh innsreadh anabarrach briagha; agus bha mullach an t-seomair air a chomhdachadh le dathan dhe gach seorsa. Bha larbhrat anabarrach maiseach de shioda air an urlar, agus bha cuachan oir is airgid anns an t-seomar. Bha aireamh mhor de mhnathan uaisle oga, maiseach anns an t-seomar, agus bha inneal-ciuil aig cuid dhiubh.

An uair a sheall e air a’ bhrat a bh’ air an leabaidh, thug e an aire gur e aodach òir a bh’ ann, agus gu ’n robh e air a dheanamh maiseach le daoimein. Agus bha cluasag ri taobh na leapadh air an robh deise coltach ri brat na leapadh, agus cionadhar (turban) a bha freagarrach do ’n righ.

An uair a chunnaic Abou Hasan na nithean lainnireach so, bha e fo bhreislich agus fo ioghnadh anabarrach, agus bha duil aige gur e bruadar a bha e ’faicinn; gidheadh bha am bruadar a reir an ni a bha e ’miannachadh.

Ars’ esan ris fhein: “Tha mi faicinn gu ’m bheil mi ’nam righ; ach,” ars’ esan ’s e ’dol fo ’smaointean, “cha ’n ’eil mi ach a’ bruadar a reir nam briathran a labhair mi ris an duine do ’n d’ thug mi aoidheachd an raoir.”

An sin chuir e car dheth anns an leabaidh, agus dhuin e ’shuilean.

Aig a’ cheart am labhair Mesrour ris le mor urram agus thuirt e, “A Cheannard nan Creidmheach, tha ’n t-am aig bhur morachd eirigh agus a dhol a dh’ urnuigh; tha ’mhadainn a’ dol seachad.”

An uair a chunnaic Mesrour nach d’ thug e freagairt sam bith dha, agus nach robh e toileach eirigh, thuirt e ris a rithist: “Feumaidh bhur morachd a cheadachadh dhomh aon uair eile a radh gu ’m bheil an t-am agaibh eirigh gus a dhol gu urnuigh na maidne, mur ’eil toil agaibh an cothrom a leigeadh seachad. Tha ’ghrian direach ag eirigh, agus cha d’ rinn sibh riamh roimhe dearmad air an dleasdanas so.

“Tha mi mearachdach,” ars’ Abou Hasan; “cha ’n ’eil mi ’nam chadal ach ’nam dhusgadh; oir cha chluinn an fheadhain a bhios ’nan cadal facal, agus tha mise ’cluinntinn cuideiginn a’ bruidhinn rium.”

An sin dh’ fhosgail e a shuilean, agus o ’n a bha ’n latha air soilleireachadh gu math, chunnaic e gu soilleir na nithean nach robh e ’faicinn ach air eiginn roimhe sid. Dh’ eirich e ’na shuidhe, le fiamh gaire air a ghnuis, mar gu ’m biodh duine a bhiodh lan aoibhneis a chionn gu ’n deachaidh ardachadh mor a thoirt dha anns an t-saoghal. Bha ’n righ a’ gabhail beachd air gu dluth, agus thuig e gu math ciod na smaointeanan a bha ’na inntinn.

’Na dheigh sin rinn na mnathan-uaisle og’ a bh’ anns an luchairt umhlachd dha le iad-fhein a chromadh sios ’na lathair le an aghaidhean a chromadh gu lar. Agus an fheadhain aig an robh inneal-ciuil ’nan lamhan, sheinn iad failte na maidne dha le ceol binn, fuaimneach. Thug so aoibhneas anabarrach mor dha, ach cha robh fhios aige c’aite an robh e, no an robh e ’na chiall fhein; agus an uair a smaoinich e rithist beagan na b’ fhearr air cuisean cha robh fhios aige co dhiubh b’ e, no nach b’ e, bruadar a bh’ anns na bha e faicinn ’s a’ cluinntinn.

Thuirt e ris fhein: “Ciod is ciall do na nithean so gu leir? C’aite am bheil mi? Agus co dha bhuineas an luchairt so? Ciod is ciall do na bheil de chaillteanaich, de dh’ oifigich dhreachar ann an eideadh riomhach, de mhnathan-uaisle maiseach, agus de luchd-ciuil anns an aite so? Cia mar nach ’eil comas agam air a dheanamh am mach co dhiubh a tha mi ’nam chiall fhin, no tha mi ’faicinn bruadair?”

---

[115]

[Vol . 10. No. 16. p. 3]

An uair a thug e a lamhan o ’shuilean, dh’ fhosgail e iad, agus thog e a cheann. Bha ’ghrian aig an am a’ dearrsadh a steach troimh uinneag an t-seomair. Aig a’ cheart am thainig Mesrour a steach, agus an uair a leig e e-fhein ’na shineadh air beulaobh Abou Hasain, thuirt e: “A Cheannaird nan Creidmheach, gabhaidh bhur morachd mo leithsgeul air son innseadh dhuibh nach b’ abhaist dhuibh a bhith cho fada so gun eirigh, agus gu ’m bheil uair na h-urnuigh air a dhol seachad. Mur robh bhur morachd tinn re na h-oidhche, tha ’n t-am agaibh eirigh, agus suidhe air cheann na comhairle mar bu ghnath leibh. Tha na seanalairean, na fir-riaghlaidh, agus ard-oifigich eile na rioghachd ’g ’ur feitheamh ann an talla na comhairle.”

An uair a chuala Abou Hasan na briathran a labhair Mesrour ris, thuig e gu math nach robh e aon chuid ’na chadal, no a’ brurdar. Ach aig a’ cheart am bha e gu mor ’na bhreislich o nach robh fhios aige ciod bu choir dha ’dheanamh. Mu dheireadh dh’ amhairc e gu geur air Mesrour, agus thuirt e ris ann am briathran durachdach; “Co ris a tha thu ’bruidhinn, agus co dheth a tha thu ’gairm Ceannard nan Creidmheach? Cha ’n ’eil mise ’g ad aithneachadh, agus feumaidh gu ’m bheil thu ’g am ghabhail ann an riochd cuideiginn eile.”

Bheireadh na briathran so gaire air duine sam bith ach air Mesrour: agus o ’n a bha e air a theagasg anns a’ chuis cho math roimhe sid leis an righ, rinn e mar a theagaisgeadh dha cho math ’s a ghabhadh deanamh.

Mo thighearna agus mo mhaighstir urramach,” ars’ esan, “is ann gu deuchainn a chur orm a tha bhur morachd a’ labhairt rium air an doigh sin. Nach e bhur morachd Ceannard nan Creidmheach, righ an t-saoghail o’n Aird an ear gus an Aird an iar, fear-ionaid an fhaidh a thug Dia dhuinn? Cha ’n ’eil Mesrour, bhur seirbhiseach bochd, ’g ’ur leigeadh air dichuimhn idir, an deigh na h-urram agus an t-sonais a bh’ aige o chionn iomadh bliadhna ann a bhith ’frithealadh agus a’ toirt urram dhuibh. Bhiodh e ’g a mheas fhein dhuine cho neo shona ’s a th’ air an t-saoghal nan saoileadh e gu ’n d’ thug o mithoileachadh sam bith dhuibh, agus tha e gu h-umhail a’ guidhe oirbh gu ’n toir sibh mathanas dha ma chaidh e as an rathad. Ach tha e ’smaointean gu ’m faca sibh bruadar an raoir a chuir dragh air an inntinn agaibh.”

Rinn Abou Hasan glag mor gaire an uair a chual’ e na briathran so a labhair Mesrour ris, agus leag e a cheann air a’ chluasaig. Chord an gnothach cho math ris an righ ’s gu ’n do theab a ghaire bristeadh air. Bha e air glag gaire a dheanamh mur b’e gu ’n robh eagal air gu ’n cuireadh e stad air a’ chulaidh-abhacais a bh’ aige. An uair a bha Abou Hasan sgith gaireachdaich, dh’ eirich e ’na shuidhe, agus thuirt e ri seirbhiseach beag dubh a bha ’na sheasamh dluth dha “Innis dhomh co mi.”

“Mo thighearna,” fhreagair an seirbhiseach, “is e bhur morachd Ceannard nan Creidmheach, fear-ionaid Dhe air an talamh.”

“Cha ’n eil annad ach am breugaire beag, dubh,” ars’ Abou Hasan.

An sin ghairm e air mnaoi-uasail a bha dluth dha: “Trobhad an so, a bhean mhaiseach,” ars’ esan, agus e ’sineadh am mach a laimhe, “thoir greim as mo mheoir feuch an aithnich mi co dhiubh tha mi ’nam chadal no ’nam dhusgadh.” Bha fhios aig a’ mhnaoi-uasail gu ’n robh an righ a’ faicinn a h-uile car a bha ’dol air aghart, agus bha aoibhneas oirre a chionn gu ’n d’ fhuair i cothrom air cuideachadh a dheanamh leis a’ chulaidh-abhacais a bh’ aige. Chaidh i dluth do Abou Hasan, agus an uair a chuir i a mheoir eadar a fiaclan, thug i fasgadh cho teann oirre ’s gu ’n do ghortaich i gu mor e. Tharruinn e a lamh air ais cho ealamh ’s a b’ urrainn e, agus thuirt e, “Tha mi ’nam dhusgadh gun teagamh sam bith. Ach ciod a’ mhiorbhuil leis an d’ thainig mi, ann an aon oidhche, gu bhith ’nam righ? Is e so rud cho iongantach ’s a thachair riamh air an t-saoghal!” An sin labhair e ris a’ mhnaoi-uasail, agus thuirt e: “Tha mi ’guidhe ort ann an ainm Dhe, anns am bheil thu ’g earbsa cho math rium fhin, nach ceil thu an fhirinn orm. Am mi da rireadh Ceannard nan Creidmheach?”

“Tha e cho fior,” fhreagair a’ bhean-uasal, “ ’s gu ’m bheil sinne, agus sinn cho fada ’n ’ur seirbhis, fo ioghnadh mor nach ’eil sibh-a’ creidsinn gur sibh Ceannard nan Creidmheach.”

Cha ’n ’eil annad ach a’ bhana-mhealltair,” fhreagair Abou Hasan; “tha fhios agamsa gle mhath co mi fhin.”

An uair a chunnaic Mesrour gu ’n robh toil aig Abou Hasan eirigh, rug e air a laimh, agus chuidich e e gu tighinn am mach as an leabaidh. Cha bu luaithe ’chuir e a chasan air an urlar na ghlaodh na h-oifigich agus na mnathan-uaisle comhladh, ag radh, “A Cheannaird nan Creidmheach, gu ’n deonaicheadh Dia latha math a thoirt do bhur morachd.

“O chruitheachd!” ghlaodh Abou Hasan; “nach iongantach an ni so! An raoir bu mhi Abou Hasan, agus anns a’ mhadainn so is mi Ceannard nan Creidmheach! Cha ’n urrainn mi idir a thuigsinn cia mar a thainig an t-atharrachadh iongantach so orm cho aithghearr.”

Gun dail sam bith thoisich cuid dhe na h-oifigich ri cur uime. An uair a bha iad deiseil, threoraich Mesrour e do sheomar na comhairle. Choisich Mesrour roimhe gus an d’ rainig e bonn na righ-chathrach, far an do stad e. An sin chuir e fhein agus oifigeach eile lamh fo gach achlais aige, agus chuidich iad e gu direadh thun na cathrach. An uair a shuidh e air a’ chathair, rinn na h-uile a bh’ anns a’ chomhairle iolach ard, agus ghuidh iad sonas agus soirbheachadh dha.

(Ri leantuinn).

Aisling Fhirinneach agus Eagalach.

FAODAR làn earbsa ’chàramh ’san aisling a leanas. Thachair i ann an teaghlach measail. Cha’n ’eil focal air a chur rithe, no air a chumail air ais, ach air a h-innseadh direach mar a thachair i; agus ged nach eil sinn air àm sam bith a’ cuir earbs’ ann am bruadar, gidheadh faodar feum math a dheanamh de chuid diubh.

Bha triùir pheathraichean òga—mnathan uasal, eireachdail, measail—a’ còmhnuidh maille ri chéile ann am baile-mòr Lunnuinn. Bha dithis dhiubh anbharrach diadhaidh, stòlda, suidhichte agus socrach, nan inntinnibh, ach an treas té, bha i cuideil, eutrom, agus ann an tomhas àraid diorasach, agus duilich a comhairleachadh. Bha i suarach mu ’peathraichean—bha iad tuille ’s diadhaidh, cràbhach, ’na barail-sa; ach rinn iadsan an dìchioll a chum ise ’thoileachadh, agus a gràdh a chosnadh. Air oidhch’ àraidh sa’ bliadhna 1814, bha ise ’mach aig dannsa mòr a bha sa’ bhaile, agus air an latha-màireach, mhothuich a peathraichean gu’n robh i stolda, stéidheil, ciallach, trom-inntinneach, ann an tomhas os-cionn na b’ àbhaist dh’i. Smuainich iad gu ’n robh ni-eigin a’ cur oirre—nach robh i ’na slàinte—gu’n do thachair ni-eigin oirre a dhuisg imcheist agus cùram innte. Bha i tosdach, trom-inntinneach, gun fhocal as a ceann. Bha i muladach. Chluinnt’ a h-osnadh throm, thùirseach; ach cha do labhair i diog: agus gu tric bha ’n t-sùil làn, ’s an deur a’ ruith gu frasach a sìos air a gruaidhibh. Dh’ fheoraich a peathraichean d’i, le bàigh agus le anabarr caoimhneis, ciod a bha ’cuir oirre; ach cha ’n aidicheadh i gu’n robh a’ bheag. Chuir i seachad a’ chuid bu mhò de’n latha ’na seòmar fein. Cha d’ith ’s cha d’ol i a’ bheag no ’mhòr; agus, air coinneachadh ’san anmoch, bha i cho trom, tùirseach, ’s a bha i sa’ mhaduinn.

Dhealaich i riu an àm gabhail gu tàmh; agus anns a’ mhaduinn bha a sùilean air at, mar nach biodh i air lochd cadail fhaotuinn. Dh’ fheoraich a peathraichean a ris dh’i ciod a bha ’cuir oirre, ach cha’n aidicheadh i a’ bheag no ’mhòr. “Coma leibh,” ars’ise, “ciod a tha cuir ormsa; sin ni nach cluinn sibhse no neach eile. Tha e taisgte ’nam uchd féin, agus cha chluinn neach eil’ e.” Chaidh latha agus latha seachad, agus bha ise ’fas na bu bhrònaiche ’s na bu mhuladaiche; agus bha anabarr iomagain air a peathraichean mu ’déidhinn. Mu dheireadh labhair aon d’a peathraichean rithe, “Nach innis thu dhomh ciod so ’tha ’cuir ort?” “Cha’n innis,” ars’ ise; “dheanadh tu fochaid orm. Cha robh ann ach aisling—bruadar faoin; ach cha ’n urrainn dhomh a thilgeadh as m’ inntinn. Ach coma cò dhiùbh; feuchaidh mi a dhi-chuimhneachadh. Cha’n ’eil thusa no mo phiuthar eile ’creidsinn ann am bruadaraibh.” “Cha ’n ’eil,” ars’ a piuthar; “ach cha’n fhaodar àicheadh nach do thoilich Dia labhairt ri cuid ann am bruadaraibh. Cha chòir tàir a dheanamh air bruadar, no air an dòigh a tha Dia a’ gabhail a chum inntinn an duine ’tharruinn a dh’ ionnsuidh an ni a tha ceart. Cha’n fhaodar àicheadh nach do dheònaich Dia labhairt ri daoine ann ann aisling na h-oidhche, ’nuair a thuit trom shuain orra. So ni a rinn e aon uair: có ’dh’ fhaodas a ràdh nach faod e ’dheanamh a rìs? Innis thusa dhuinne ’m bruadar a bh’ agad. Ma’s ann o neamh a thainig e, cha chòir a dhì-chuimhneachadh, no tàir a dheanamh air.” Mu dheireadh dh’ innis i dhoibh e. “Ciod am math,” ars’ ise, “ ’bhi ’ga chleith; ach guidheam oirbh, na deanaibh fochaid orm. Cha b’ aisling chumant’ a bh’ ann. Cha ’n fhaca mise riamh a leithid. Cha ’n ’eil comas agam a h-innseadh ann am briathraibh freagarrach. Cha ’n fhaca sibhs’ a leithid, agus cha tuig sibh i; ach feuchaidh mi a h-innseadh mar is féarr is urrainn dhomh.

“Ar leam,” ars’ ise, “gu’n robh mi ag imeachd ann am meadhoin baile-mhòir anns an robh dòmhladas sluaigh. Bha moran a bharrachd ormsa ag imeachd ’s a’ gluasad air feadh nan sràidean; ach cha robh iad cosmhuil ri aon sluagh a chunnaic mise riamh. Bha iad tosdach, stòlda, suidhichte, ciallach; ach ’san àm cheudna bha iad aighearach, sunndach, ait— ’se sin, bha iad do reir coltais làn riaraichte, làn thoilichte, làn sith; agus ar leam nach do shochdraich mo shùil riamh air feadhainn a bha uile gu leir, a reir coltais, cho diadhaidh, cràbhach, spioradail, air an togail cho mòr os-cionn an t-saoghail so. Bha solus a’ bhaile-mhòir uile gu leir eu-coltach ri aon solus a chunnaic mi riamh. Cha bu ghrian a bh’ann—cha b’ann de ’n t-seorsa sin idir an solus glòrmhor, àigh; agus idir cha b’e solus fann na gealaich a bh’ ann—bha e cho dealrach, soilleir, glan. Bu sholus a bh’ ann uile—solus àghmhor, àilidh gun atharrachadh, gun laigse. Mar a bheachdaich mi air na tighean, bha iad uile mar phaluinnean rioghail, ach eu-coltach ri pàluinnean rioghail an t-saoghail so. Bha’n cabhsair air an do choisich mi, agus na tighean air an do bheachdaich mi, mar an t-òr—dealrach, soilleir, glan, mar ghloinne. Bha na h-uinneagan a’ dealradh mar bhogha braoin nan spéur, an solus a’ falbh ’s a’ tighinn mar ghathaibh; agus ’se ’n

(Air a leantuinn air taobh 118).

---

[116]

[Vol . 10. No. 16. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OCTOBER 18, 1901.

Cogadh nam Boereach.

Cluinnear o àm gu àm sgeul a bheir oirnn a chreidsinn gu bheil an cogadh so a dlùthachadh ris a chrìch—gu bheil na Breatunnaich a buadhachadh ’s na Boerich a call, air dhòigh ’s nach urrainn iad seasamh a mach moran na ’s fhaide. Ach an uair a bhios sgeul dhe’n t-seòrsa sin air dòchas dhaoine thogail air dhòigh ’s gu’m bi iad ag amharc air son sgeul striochdaidh nam Boereach, ’s am a thig sgeul eile bhios fada ’n aghaidh sin, agus a leagas dochas dhaoine gu làr. ’S i ’n fhirinn gu bheil na Breatunnaich a’ buadhachadh, agus na Boerich a’ call, ach gu bheil a bhuaidh air an darna taobh ’s an call air an taobh eile a riuth an cùrsa gle mhall. Cha ’n eil teagamh sam bith nach eil a bhuaidh gu bhi le Breatunn, ach cha ’n eil cinnt sam bith gu bheil na Boerich a’ dol a gheilleadh an ùine ghearr. Tha buidhnean mora dhiubh a mach fhathast, agus o’n tha an cuid mhnathan us chloinne gu socair, seasgair, ann an campaichean a tha air an ullachadh air an son leis na Breatunnaich, cha ’n eil uallach no cùram sam bith orra, ach an cogadh a chumail air adhart fhad ’s a dh’ fhaodas iad. Cha ’n eil baile no daighneachd aca ri dhion; cha ’n eil aca ach bristeadh a stigh air na Breatunnaich far am bi iad lag, agus an seachnadh far am bi iad làidir. Bidh iad an so an diugh, agus an sid am màireach. Tha air an laimh eile moran àiteachan aig na Breatunnaich ri dhion, tha an t-arm trom, moran innsridh aca ri ghiulan leotha nuair a ni iad gluasad, agus mar sin tha e doirbh dhaibh a bhi suas ri naimhdean nach eil ach gle ainneamh ri ’m faotainn an diugh far am facas an dé iad. Agus nuair a chuimhnichear gu bheil an dùthaich farsuinn, garbh, monadail, ’s gu bheil na Boerich cho eòlach innte ’sa tha na Breatunnaich aineolach, faodar a thuigsinn nach e ’m furasd an cogadh a thoirt gu crìch. Feumar foighidin a chleachdadh, oir ’s ann le foighidin ’s le diorras a chleachdadh a gheibhear buaidh. Chaidh na Breatunnaich do ’n chogadh gun fhios aca co ris a bha ’n gnothuch; tha iad a nis ann an tomhas ga ’n tuigsinn, agus cha ’n eil neach a tha fior eòlach air suidheachadh na dùthcha ’s air tréine nam Boereach a creidsinn gu ’m bi crioch air an ar-a- mach gu ceann àireamh mhiosan.

Mar is Abhaist.

Tha sgriobhaiche àiridh ann am Boston a cur an ceill a bharail nach robh aobhar sam bith aig an t-Shamrock air an reis mu dheireadh a chuir i a chall; gu’n d’rinn iadsan a bha ga ’seòladh mearachd nan cùrsa, agus mur biodh iad air sin a dheanamh gu robh i air an reis a chosnadh. Bha làn dhùil againn ri leithid so. Cha ’n eil ach seachdain no dha o’n sguireadh a dh’ innse dhuinn an dòigh air an faodadh na lighichean a bha frithealadh do ’n Riaghlair Mac-Fhionnlaidh an duine còir sin a chumail beò; tha daoine geur-fhiosrach gu blàth seasgair, nan taighean fein ann an Lunnuinn, a’ toirt sheòlaidhean do Mhorair Roberts ’s do Chitchener mu chogadh nan Boereac; agus bhiodh e iongantach da-rireadh mur faighte cuid-eiginn a dh’ innseadh do Shir Tomas Lipton mar a dh’ fhaodadh a bhirlinn aige an reis a chosnadh. Tha an sean-fhacal ag radh gu ’n “saoil esan a bhios na thamh gur e fein as fhear lamh air an stiuir;” agus tha e cho fior an diugh ’sa bha e latha riamh.

Thachair ni anns an Tuirc o chionn ghoirid a tha bagradh aimhreit aobharachadh eadar an dùthaich sin agus na Staidean. Bha Miss Stone, ban-soisgeulaiche a mhuinntir nan Staidean a bha saoithreachadh anns an Tuirc, air a glacadh ’s air a thoirt air falbh do gharbh-chriochan na dùthcha le spùineadairean a tha nise ’g iarraidh coig fichead mile dolair air son a toirt suas. Chaidh an t-suim sin a chur cruinn, ach cha d’ thainig iad g’a iarraidh do’n àite gheall iad, agus tha eagal mor air càirdean Miss Stone gu’m bi i air a cur gu bàs. Tha moran dhe’n bharail gu bheil làmh aig an t-Sultan anns a ghnothuch, agus tha na Staidean a bagradh dioghaltas a dheanamh air ma dhearbhar gu bheil. A reir sgeoil eile tha na spùineadairean ag obair fo ùghdarras riaghladh Bhulgaria. Ge b’e co aig am bheil lamh ann, cha chòir an leigeil seachad gun trom dhioghaltas, oir ma shoirbhicheas leotha anns an oidhirp so, cha ’n eil fhios co aige stadas iad.

AM PRIONNSA ANN A HALIFACS—Ruigidh a’ chàraid rioghail, Diuc agus Ban-Diuc Chornwall, Halifacs ’sa mhaduinn am màireach. Bidh àireamh mhor sluaigh ga ’m feitheamh a chur fàilte orra, agus bidh mu dheich mile saighdear a’ dol troimh chleasan airm a mhor chuid de ’n latha. Gabhaidh iad an cead de ’n bhaile sin toiseach na seachdain. Taghlaidh iad ann an Newfoundland air an turus dhachaidh. Bha an cuairt ann an Canada na thoileachadh mor dhaibh féin, agus na fhior thoil-inntinn do shluagh na ’dùthcha. Cha robh àite ’s an do stad iad nach robh iad air am fàilteachadh gu càirdeil, mar bu chòir a dheanamh riuthasan a tha gu bhi aon latha a riaghladh mar righ us banrigh thairis air an Impireachd Bhreatunnaich. Gu ma slàn, fallain a ruigeas iad an dachaidh!

Chaidh deich duine fichead a bha ’g obair timchioll cala ùr an rathaid-iaruinn a mach airstrikemaduinn Diordaoin. Tha iad a faotainn $1 .25 ’san latha, ’s tha iad ag iarraidh $1 .50. Thainig fios a Moncton gun na bha iad ag iarraidh a thoirt dhaibh, ach gach duine dhiubh a chur bhar na h-obrach. Tha na h-Eadailtich a tha ’g obair anns a bhaile a faotainn $1 .50 ’san latha.

Ma tha thu ’g iarraidh
Deagh Bhrogan Obrach
a sheasas ri ’n cosg gu cruaidh ri side bhog, theid againn air an toirt dhut. ’S ann againn a gheibhear
BROGAN AMHERST
an seorsa ’s fhearr a thatar a deanamh.
A . W. Redden & Co.
ROSS BLOCK.SIDNI.

$10 ,000.00
Feumaidh an t-suim so a bhi againn
MU ’N RUITH TRI FICHEAD LATHA
—AGUS—
So an doigh air am bheil
Sinn a’ dol ’ga fhaotainn.

Cha ’n ann le bargain a thairgse dhut ann an aon no da sheorsa bathair, ach leis gach ni a tha ’sa bhuth againn a thairgse air prisean a riaraicheas duine reusonta sam bith.

Deagh chothrom air Caiseart agus Aodach Math fhaotainn saor do chloinn a tha ’dol dh’ an sgoil.

Thig latha no oidhche sam bith gus am bi an Reic Shaor seachad.

Ma bhios tu ceannach fiach $4 .00 no barrachd de bhathar, agus nach tachair dhut a bhi comasach a phaigheadh aig an am, faodaidh tu pairt dhe a phaigheadh, agus cumair an ni tha thu ceannach fad seachdain dhut.

Mills , MacKenzie & Ross.

Caradh Uaireadairean,
Chlocaichean agus Sheudan
. .. .ANN AN STOR.. ..
K . BEZANSON.
Theid iad an urras air gach obair a ni iad.. .. . ..
An Togalach Hanington. SIDNI.

---

[117]

[Vol . 10. No. 16. p. 5]

Naigheachdan.

A’ CHUIRT MHOR—Tha a’ chuirt mhor ’na suidhe anns a bhaile air an t-seachdain so. Tha àireamh mhor de chàsan ri bhi air am feuchainn, còrr us leth-cheud uile gu leir. Cha’n eil e ro-choltach gu ’m bi iad uile air am feuchainn aig an t-suidhe so.

LATHA BRETH AN RIGH—Thatar ag aithris gu bheil an naodhamh latha de Nobhember, latha breth an righ, ri bhi air a chumail saor ann an Canada, gu bheil lagh na duthcha ’ga òrduchadh. Ma’s math ar cuimhne, bhatar ag innse toiseach an t-samhraidh gu’n do roghnaich an righ féin co-ainm latha bhreth a bhi air a chumail air a cheathramh latha fichead dhe’n Mhàigh latha-breth a mhàthar, Banrigh Victoria. Ma bha sin fior, feumaidh gu’n do dh’ atharraich e inntinn.

TIM-CHLAR A GHEAMHRAIDH—Tòisichidh an carbad-iaruinn ri ruith air tim-chlar a’ gheamhraidh air an t-seachdain s’a tighinn. Bha dùil an t-atharrachadh a dheanamh toiseach na seachdain so, ach chunnacas iomchuidh a chur seachad gus an deigh do’n chàraid rioghail falbh dhachaidh. Tha an trein acasan a bhi tighinn an ear a cur nan treineachan eile air aimhreit. Tha air innse dhuinn nach bi ach beagan mùthaidh air a dheanamh an àm falbh us tighinn nan treineachan—gu’m bi iad a ruith car mar a bha iad fad an t-samhradh.

MAOIR SHIDNI TUATH—Di-luain s’a chaidh, leig maoir Shidni Tuath dreuchdan dhiubh. ’Se b’ aobhar dha sin gu’n robh iad air an casaideachadh air son a bhi tuilleadh us dana anns na taighean-òil. Rachadh fear dhiubh a stigh do thaigh anns am biodhte creic stuth làidir, ghabhadh e de’n deoch na thigeadh ris gun phàigheadh air a son, agus cha leigeadh an t-eagal le fear an taighe gearan sam bith a dheanamh. Nuair a rinneadh casaid nan aghaidh air son na h-obrach sin, leig iad dhiubh a bhi nam maoir, agus chaidh daoin’ eile chur ’nan àite.

BAS LE SGIORRADH—Chaidh Luther Watson, aois cheithir bliadhn’ deug, a mharbhadh faisg air Truro Di-luain s’a chaidh ’se a sealg chearca-tomain. Cha robh eòlas sam bith aig air gunna, agus chaidh e mach leis féin. Nuair nach do thill e romh bheul na h-oidhche, chaidh buidheann dhaoine g’a iarraidh. Fhuaireadh e marbh anns a choille, agus taobh a chinn air a thilgeadh dheth. Bha an gunna air an làr faisg air, agus bha e soilleir gu ’m b’ ann le tuiteamas a dh’ fhalbh an urchair as. Tha moran sgiorraidhean dhe ’n t-seòrsa so a’ tachairt o’n thàinig àm seilg, ged nach eil iad uile, gu fortanach, ag aobharachadh bàis.

BAILE HALIFACS ’S AN T-ARM—Tha còmhstri o chionn iomadh bliadhna eadar baile Halifacs agus ceannardan an airm a thaobh raointean air cùl a bhaile air am bheil iad le cheile ’g agairt còir. Ach thàinig a chùis gu ceann an la roimhe, agus fhuair am baile chuid a b’ fhearr dheth. O’n thòisicheadh air ullachadh a dheanamh air son fàilte chur air Diuc agus Ban-Diuc York, bha an t-arm a gabhail gach ni os laimh, agus cha robh air a chur mu choinneamh a bhaile dheanamh ach a chosguis a phàigheadh. Thug Coirneal Biscoe, ceannard an airm, cead do dhithis dhaoine bha air son airgead a dheanamh togalach a chur suas air an raon mu ’m bheil a chòmhstri, air son daoine bhi gabhail seallaidh dheth an latha thig a chàraid rioghail. Bha luchd-riaghlaidh a’ bhaile dhe ’n bharail gu ’m b’ ann dhaibhsan a bhuineadh an cead sin a thoirt seachad, agus dh’ òrduich iad do ’n luchd=obrach stad. Mhaoidh an còirneal an sin gun deanadh e an t-arm a ghairm a mach nan cuirteadh dragh sam bith air an luchd-obrach. Ach an deigh sin ghabh e ’n t-aithreachas, ’s dh’ iarr e mathanas; dh’ fhag e an raon an lamhan luchd-riaghlaidh a bhaile, agus tha muinntir a bhaile a’ meas gu ’n do choisinn iad buaidh mhor.

MORT ANN AN YARMOUTH—Bha Iudhach d’ am b’ ainm Nathan Kaplan air a mharbhadh ’na bhùth fhein aig Clarke’s Harbor, an siorrachd Yarmouth, Di-màirt air an t-seachdain s’a chaidh. Tha Iudhach eile d’ an ainm Iulius Rill, air a chur an greim air amharus gu ’m b’e thainig ri bheatha. Bha an dithis a deanamh gnothuich cuideachd gu beagan lathaichean roimhe sin, nuair a mhi-chòrd ’s a dhealaich iad. Tha cùisean ag amharc gle làidir an aghaidh Rill. Cha ’n eil e, a reir a sgeòil fhéin, ach sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

A BHREAC ANN AN SIDNI—Fhuaireadh duine tinn leis a bhric anns a bhaile toiseach na seachdain so. Chaidh a thoirt do’n taigh-eiridinn aig Point Edward, agus tha muinntir an taighe anns an robh e ’fuireach air an cumail a stigh, a chum ’s ma tha a bhreac aca nach sgaoil i am measg dhaoin’ eile. Cha’n eilear a meas gu bheil cunnart mor sam bith gu’n sgaoil i, ach thatar a gabhail gach cùraim a ghabhas deanamh. Tha uiread sluaigh a falbh ’s a tighinn á Sidni ’s gu bheil e iongantach nach dainig an euslaint so roimhe, oir tha i gle phailt ann an cearnan de dh’ Ontario ’s de Chuebec. ’S Frangach d’ an ainm Lapierre an duine tha tinn leatha ann an Sidni.

MORTAIR MHIC-FHIONNLAIDH—Tha moran seanachais a dol anns na paipearan naigheachd mu ’n duine thruagh so. Ann an cuid dhiubh tha barrachd air a ràdh mu chadal ’s mu dhùsgadh ’s mu dhòighean uile, na tha air a radh mu nithean cudthromach agus feumail. A reir barail cuid, cha bhiodh dòigh a b’ fhearr air stad a chur air ais-innleachdan na feadhnach d’ am buin e, na gu ’m biodh ainm ’sa shloinneadh, a bheatha ’sa bhàs, air an cumail cho mor an cleith ’sa ghabhadh deanamh. Mar a tha, tha ’ainm air a dhol do gach iomall dhe ’n t-saoghal; leugh na milleinean sluaigh mu ’n ghniomh a rinn e, agus leughaidh a cheart uiread mu bhàs. Bidh sin na bhuaireadh mor do dhaoin’ eile dhe sheòrsa, leis an ionmhuinn fàs ainmeil, agus a dh’ fheuchas ris anns an doigh cheudna.

RABHADH DO LUCHD-GABHAIL—O’ n thainig am foghar, chaidh cùnntas a chur dh’ ionnsuidh luchd-gabhail MHIC-TALLA a tha air deireadh ’sa phàigheadh. Tha dòchas againn cluinntinn uapa uile an ùine ghoirid, oir tha sinn feumach air an airgead. Tha cosguis mhor ann a bhi cur a mach paipeir, cosguis nach gabh coinneachadh mur dean iadsan a tha g’a ghabhail an dleasdanas. Tha iadsan nach eil a’ pàigheadh nan uallach trom oirnn, agus iadsan nach pàigh eadar so us Bliadhn’ Ur, feumar an ainmean a thoirt bhar an leabhair. Tha sinn a creidsinn nach bi an àireamh a dh’ fheumar a pheanaisteachadh mar sin mor, oir tha fhios againn nach biodh Gàidheal ceart sam bith an dùrachd a chuid féin a chumail o MHAC-TALLA. Ach tha dearmad gu tric a cheart cho cronail ri droch rùn.

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

Thig sinn suas ris an fheadhainn a’s fhearr
ann an deanamh
Thruncaichean, Mhaileidean, Charbadan, Acuinn, agus gach seorsa
Bathair-Each.

’N uair a bhios tu ’dol a cheannach acuinn no carbad, no ni eile, ’se ’n seorsa ’s fhearr is coir dhuit fhaotainn. Agus ’se ’n seorsa ’s fhearr a tha sinne daonnan a creic, agus ’se sin is aobhar na h-uiread a bhi ceannach uainn. Tha stoc mor againn, agus tha ar prisean ceart.
F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic.. .. .. .. ..
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. = = Cordaidh i Riut.

---

[118]

[Vol . 10. No. 16. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 115.)

solus a bh’ann solus an aoibhneis. B’ àit’ e gu dearbh a bha na àite fìor fhreagarrach do ghràdh agus do naomhachd neo-thruaillidh. Bha uamhas naomha air lìonadh m’ anama. Cha b’ urrainn domh gun ghlaodhach a mach, “Cha’n fhaod e ’bhith nach e so àite-còmhnuidh fìr-innteachd agus naomhachd.” Cha robh ann gu léir ach àilleachd—soilleir, àillidh, fìor-ghlan. Cha’n ’eil fios agam ciod a thachair dhomh. Thuig mi cia glòrmhor an t-àite bh’ ann; ach bha seòrsa de sgàth, de dh’ fhiamh, air m’ anam—bha uamhas orm. “Cha’n ’eil mise,” ars’ mi fhéin, “deas airson an àit àird so.” Bha a h-uile h-aon càirdeil, caomh, caoimhneil; ach bha ni-eigin a dhì air mo thaobhsa—cha robh mise mar a bha iadsan. Bha iad uile sona, ach cha robh mise sona—bha sachd trom air m’ inntinn nach b’ urrainn domh a thilgeadh dhiom. Bha iadsan sona, subhach, ait, bha mise trom, muladach, brònach, ’s gun fhios c’arson. Thug mi fainear gu’n robh iad uile ’gluasad an t-aon rathad. Lean mi iad, gun fhios agam ciod a bha na m’ bheachd. Ach mu dheireadh chunnaic mi iad a’ gabhail a dh’ ionnsuidh aitribh mhoir àillidh, na bu dreachmhoire ’s na b’ eireachdala na aon àit’ eile ’bha ri ’fhaicinn. Chunnaic mi iad a’ dìreadh a suas staidhreach mhòir eireachdail, agus a’ gabhail a stigh air dorus an aitribh. Cha robh déidh air bith orm a dhol maille riu, ach lean mi iad gu bonn na staidhreach. Chaill mi an sin sealladh orra, mar a chaidh iad a stigh do’n aitribh àrd. Chunnaic mi feadhainn eile ’gabhail a stigh air an robh éideadh gach rìoghachd agus gach dùthcha. Cha bu mharmor, cha b’ òr, cha b’ airgiod, ’s cha bu chlachan prìseil, dhe’n robh an t-aitribh air a dheanamh; ach solus—solus glan, mar gum biodh e comasach a laimhseachadh. B’e solus na gealaich a bh’ ann, gun ’fhuairead; b’e solus na gréine bh’ann, gun a dhealrachd. B’ ann de’n t-solus bu ghlòrmhoire an staidhir; agus bheachdaich mi air ceumanaibh eutrom ait na feadhnach a bha ’ga dìreadh, le’n trusgain ghlana gheala. O! bu ghreadhnach, glòrmhor an sealladh; ach chriothnaich mi le eagal, gun fhios c’arson. Thug mi fainear aon neach aig bun na staidhreach, ag amharc orm le mòr bhàigh agus le mòr chaoimhneas. Cha’n fhaca mi uiread chàirdeis riamh ann an gnùis. Cha bu ghràdh saoghalta ’bh’ann. Dh’fheoraich e dhiom, le guth co millis ri fuaim nan teud grinne, “C’arson nach ’eil thu a’ gabhail a stigh maille ri càch? C’arson a tha thu ’tionndadh air falbh? B’àill leat sìth fhaotuinn: c’àit’ am bheil sìth ri ’faotuinn? Am bheil sòlas ri fhaotuinn ann an aitribh an uilc, no ann an slighibh an dorchadais?” Cha robh focal agam ri ràdh; bha mi a’m’ thosd; cha do labhair mi focal. Dh’ fhalbh esan, ach thainig neach eile ’na àite; cosmhuil ris air gach dòigh—an t-aon chàirdeas àrd ’na ghnùis, an t-aon ghràdh, an t-aon bhàigh. Bu mhiann leam a sheachnadh, ach cha robh so ’na m’ chomas. Dhlùth-bheachdaich e orm, agus mar so labhair e rium:— “An d’ thainig thu,” ars’ esan, “am fad so, agus am pill thu ’nis? An e nach téid thu air t’aghart? An caill thu do shaothair gu buileach? Nach dealaich thu ri d’ éideadh féin, ri d’ thrusgan féin, ’s nach gabh thu an nasgaidh agus gu saor an trusgan a tha uidheamaichte, agus air a thairgse dhuit?” Dh’ fheuch e m’ éigneachadh gu dol a stigh; labhair e rium gu dùrachdadh, gràdhach. Mu dheireadh bha corruich orm agus labhair mi ris gu cas, frionasach. “Cha téid mi na ’s faide,” arsa mise; “cha’n ’eil feum dhuit labhairt. Cha ’n ’eil tlachd sam bith agam na d’ chuideachd, no ann an suaicheantas na muinnt’reach a tha ’dol a stigh. —tha’n àilleachd dhealrach a’ cur uamhais orm.” Tharruing e osann throm, agus dh’fhag e mi. Chaidh buidheann ’us buidheann seachad orm—cuideachd an deigh cuideachd; agus bha gach aon diubh a’ guidhe orm an leantuinn, le bàigh mhòir. Thairg iad cuideachadh leam dol a stigh. Thairg iad mo ghlacadh air làimh, ach dhùlt mi iad. Mu dheireadh thainig aon teachdaire òg àillidh, agus labhair e rium le cainnt nèamhaidh. “Thig,” ars’ esan; “na diùlt mise. Na fàg sinn, na pill, na tionndaidh air falbh, na fàg sinn; na dean maille, na dean dàil na’s faide. C’arson a tha thu ann an iomchomhairle? Nach faic thu gur e beatha gach aoin? Am faic thu neach sam bith air a dhiùltadh, no air a bhacail, no air a chumail air ais i? Nach faic thu mar a tha iad uile air an ionnlaid a’s air an nighe, air an éideadh a’s air an sgeudachadh, agus air an lìonadh le sòlas? Toir dhomh do làmh,” ars’ esan. Rinn mi so, agus lean mi e. Air ball bha mi air m’ ionnlaid. Chuireadh orm trusgan geal, agus dhìrich mi an staidhir àillidh le ceum eutrom, maille ri m’ chompanach. O! b’e sin an sealladh glòrmhor a dheàrs air m’ anam ’nuair a ràinig mi shuas; ach cha tugadh briathran-beòil do dhuin’ a rugadh le mnaoi riamh an sealladh so a chuir an céill. Cha’n ’eil ’san t saoghal so uile ni ris am faodar an àilleachd so ’choimeas. Thuit mi air an làr; cha robh e ’m chomas an sealladh so ’sheasamh. Thainig crith uamhais orm. Thuit mi gu taobh, agus dh’ fheuch mi mi féin a chleith o shùil, a’s o bheachd gach aoin a bha ’làthair; oir thuig mi nach robh mi comasach no uidheamaichte gu companachd a bhi agam ri bithean co àrd agus co glòrmhor riu. Bha iad mar gum biobh cuideachd a’ gluasad fo cheòl cho binn ’s nach cuala cluas chruidhichte riamh a leithid. Dh’fhàg mo chompanach mi, agus chaidh e ’measg chàich. Chunnaic mi, ma dh’fhaodar a ràdh ris, an danns’ ait, a’ choisridh rioghail, dheal-

MAC-TALLA

AN AON PHAIPEAR GAILIG A THA AIR AN T-SAOGHAL. A’ TIGHINN A MACH UAIR ’SAN T-SEACHDAIN. A PHRIS $1 .00 ’SA BHLIADHNA DO CHANADA ’S DO NA STAIDEAN; $1 .52 DO BHREATUNN, DONEW ZEALAND ’S DO DHUTHCHANNAN EILE.

CEUD mile furain agus failt’
Air a’ Mhac-Talla, ceann an aigh!
’S ann leam is ait gu ’m bheil e ’fas
O bhliadhn’ gu bliadhn’
An gliocas, tuigse, tur is ceill;
An eolas air gach ni fo ’n ghrein;
Am meas, an cliu ’s am moran speis,
An ear ’s an iar.

Cha ’n ’eil fear eile ’n diugh fo ’n ghrein
A’s mo do ’n tug mi ’thlachd ’s a’ speis;
’S a bhuadhan co ni chur an geill
Le peann ’s le guth?
An t-armunn maiseach, uasal, grinn,
A choisinn cliu le luaths a phinn
Am measg an t-sluaigh air feadh gach tir
’S an cluinnteadh ’ghuth.

Mo mhile beannachd aig an dream
A tha ’toirt aoidheachd dha gach am,
’S a phaigh an dollair, ’s nach robh mall,
An am an fheum’:
Dhearbh iad gu ’m bheil fuil nan sar,
A choisinn cliu is buaidh ’s na blair,
A’ ruith ’nan cuislean gu bras, blath
’S gach ait’ fo’n ghrein.

—Bodachan a’ Gharaidh.

THA NA H-UGHDAIR GHAILIG A’S FHEARR A’ SGRIOBHADH ANN: SGEULACHDAN TAITNEACH, BARDACHD GHRINN, LITRICHEAN BLASDA, AGUS NAIGHEADHDAN AN T-SAOGHAIL AIR AN INNSE GU PONGAIL NA H-UILE SEACHDAIN.

“Cho Gaidhealach ri Fad Moine.”

---

[119]

[Vol . 10. No. 16. p. 7]

rach, ghlòrmhor, fo ghluasad—a’ togail an aoin òrain bhinn—an gnùisean àrda làn de thaingealachd—sòlas ait ’nan sùilibh. Mu dheireadh chunnacas neach a b’àirde ’s bu ghlòrmhoire na càch uile. Bha gach sùil air an tionndadh air, agus á solus glan a ghnùise-san tharruing gach gnùis eile an aoibhneas. B’ ann mar onoir dhàsan a bha’n ceòl ’s an dannsa; agus bha iad uile ’tarruing ’s ag òl uaithsan an sòlais, am beatha, ’s an toileachas-inntinn. Mar a bha mi mar so a’ dlùth bheachdachadh air na bha ’dol air aghaidh, bha neach ann a chunnaic mi, a dh’fhag a chuideachd eile, agus a thainig a nall far an robh mi a’m’ sheasamh. “C’arson,” ars’ esan, “a tha thu co tosdail, bronach, air leth o chàch? Thig, tog an ceol maille rinne, agus gluais ’san dannsa.” Cha’n ’eil fios agam ciod am buaireas a thainig orm, ach bha mìothlachd ’us corruich orm; agus fhreagair mi gu grad, “Cha tog mi ’n t-òran, oir cha’n aithne dhomh am fonn; —cha toir mi ceum ’san dannsa, oir cha’n ’eil eòlas agam air.” Tharruing e osann throm agus dh’fhag e mi. Tiota beag na dhéigh so, thainig fear eile, agus labhair e rium mar an ceudna le bàigh agus le anabarr iochd; ach fhreagair mi esan mar a rinn mi a’ cheud fhear. Bha duilgheadas mòr air. Ar leam, nam b’urrainn dha, gu’n dealaicheadh e ri aoibhneas fhlaithinnis air mo shon, agus gu’n tugadh e dhomh, ’na ghràdh, an trusgan soilleir glormhor a bha e féin a’ giùlan. Thréig e mi, agus sheas mi a’m’ aonar. Mu dheireadh mhothaich àrd cheannard an àigh mi—esan a bha iad a’ cliùthachadh le dannsa ’s le ceol. Chunnaic e mi, agus dhlùth-bheachdaich e orm. Thainig uamhas air m’ anam—thainig crith air m’ fheòil—tuainealach a’m’ cheann; agus dh’ éirich, ar leam, m’ fheoil o m’ chamhaibh le eagal. Labhair e; ach O! binnead a’ ghutha sin, có is urrainn a thuigsinn no ’chuir an ceill? “C’arson,” ars’ esan, “a tha thu ’fuireach air t’ais? Ciod so an grabadh no ’mhaille ’tha ’ga d’ bhacail? C’arson a tha thusa duillich, brònach, muladach, agus gach aon an so aighearach, lan sòlais? Thig do’n dannsa le càch; oir bhuadhaich mise, agus tha gach aon subhach. Tog an ceol, oir tha mo shluagh-sa deanamh gairdeachais ann an gràdh.” Bha de bhàigh, de ghràdh, de dh’iochd, de chaoimhneas, ann am briathraibh an aoin àird so, ’s a dh’ fhaodadh a’ chlach bu chruaidhe ’leaghadh; ach cha d’thainig taiseachadh sam bith air mo chridhe-sa. Dh’ amhairc mi air, agus fhreagair mi, “Cha teid mi do’n dannsa, cha tog mi an t-òran, cha dean mise gàirdeachas. Cha’n aithne dhomh am fonn, ’s cha’n ’eil tlachd agam ’san t-seòrsa ghàirdeachais a thu ’m pobull so a’ deanamh.” O an atharrachadh uamhasach a thainig air aogas, theicheadh a’ chruidheachd uile le oillt. Bha ’ghnùis a nis mar dhealanach; agus, le guth mòr na b’àirde na deich mile tàirneanach, labhair e, “Ciod, matà, a tha thu ’deanamh an so? Imich air falbh ort!” Air ball dh’ fhosgail an t-ùrlar fo m’ chasan, chriothnaich an talamh uile, agus thuit mise sìos do lasraichibh sìorruidh; agus leis an eagal dhuisg mi!” Bha oillt air na peathraichean ’nuair a chual’ iad an aisling eagalach. Mu dheireadh labhair an t-aon bu shine, agus thubhairt i,— “A phiuthar ghràdhach, chuala sinn an aisling. Na diùlt an rabhadh a tha Dia a’ toirt duit. Is ann o Dhia tha’n sanas sin. Ma dh’ éisdeas tu guth Dhé ’san aisling, faodaidh i ’bhi gu mòr air a beannachadh a chum math t’anama. Ciod am baile-mòr a chunnaic thu ach am baile sin air am bheil iomradh againn ann an Taisbean an diadhair Eòin—am baile glòrmhor sin aig nach ’eil feum air gréin no air gealaich? Oir tha Dia ’an sin, agus ’se ’n t-Uan is solus da. Gach aon a tha’n sin, ’s éigin gu ’n tilg iad dhiùbh an trusgain fein,— ’se sin, am fìrinnteachd féin, —agus gum bi iad air an éideadh ann an anart geal agus glan, eadhon fìrinnteachd nan naomh; “agus ’s ann uamsa,” arsa Dia, “tha ’m fìrinnteachd.” Iadsan a tha ’san teampull àrd sin, sin iadsan a thainig tre amhghair, a nigh an trusgain, a rinn iad glan ann am fuil an Uain. Tha iad a’ togail an òrain nuaidh, eadhon òran Mhaois agus an Uain. Tha gliocas nèamh a’ feitheamh a h-uile latha aig na ceumanaibh, a’ glaodhaich air gach aon dol a stigh do thigh agus do theampull Dhé. Tha muinntir an Tighearna a ghnàth ag iarraidh orra dol a stigh, agus tha ministeirean a’s leabhraichean an t-soisgeil a’ gairm orra. Tha ’m Fear-Saoraidh glòrmhor e féin a’ gairm, ’s a’ guidhe, ’s ag aslachadh orr’, iad a theachd. A phiuthar ghràdhach,” ars’ iadsan, “tha thu eòlach air an t-slighe. Strìochd; leig dhìot t’ uaill agus do thoil féin, agus éisd an guth a tha ’ga d’ ghairm. Thig maille rinne. Foghlum òran nan naomh a sheinn air thalamh. Thig, guidheam ort—tuit a sìos an làthair Dhé—iarr maitheanas—gabh, O gabh an rabhadh a fhuair thu!”

Chriothnaich i—thainig gruaim eagalach air a malan. “Cha ruig sibh a leas,” ars’ ise, “ ’bhi ’searmonachadh dhòmhsa; ni mi mar is àill leam.” Mar so mhair i deich làithean, gu gruamach, brònach, bochd, gun mhothachadh, gun taiseachadh. Ach air maduinn àraid, air do h-aon de ’peathraichean dol a stigh d’a seòmar, fhuair i na corp fuar i ’na leabaidh, gun phlosg, gun deò! Chaochail i gun atharrachadh, gun iompachadh!

Gu ’n tugadh Dia dhuinn uile suim a ghabhail de gach sanas agus rabhadh a tha sinn a’ faotainn!

[Tha sinn a cur na sgeul so an clò air iarrtus a’ Bhrathair Ananias, a chuir ugainn i á San Francisco. Fhuair esan i ann an seann aireamh de’n Chasket a thainig a mach ’sa bliadhna 1852. Bha an sgeul air a cur an clò an toiseach ann an Cuairtear nan Gleann ’sa bliadhna 1842. ]

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAIR.

[Clàr - ama]

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE COMPANY.
NOW
MANUFACTURERS & TEMPERANCE & GENERAL LIFE ASSURANCE Company

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, General Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.
Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

---

[120]

[Vol . 10. No. 16. p. 8]

Oran an Latha ’n Diugh.

Chuireadh an duanag a leanas am mach anns a Chasket, paipeir a tha gle mheasail air a Ghaidhlig, leis an Urr. A. M. Sinclair.

LUINNEAG.
Ho ro, mo dholar gaolach,
Ho ri, mo dholar gaolach,
Mo dholar laghach, gaolach,
Co thaobhainn ach thu?

A dholair, ’s e mo shòlas
’Bhith breith ort ann am chrògan;
Gur cumadail ’s gach dòigh thu,
’S gur bòidheach do ghnùis.

Thug mi le m’ chridhe gaol dhuit
Nach dealaich rium ri m’ shaoghal;
’S nam b’ urrainn mi gun slaodainn
Ri m’ thaobh thu do ’n ùir.

Biodh amadain gun stòldachd
A ruith an déidh nan òighean;
Ach cumaidh mis’ an còmhnuidh
Do ghlòir-sa roimh m’ shùil.

Biodh daoin’ air bheagan léirsinn
Ri duanagan ag éisdeachd,
Ach ’s mise nach doir spéis dhaibh;
’S leat féin mi gu m’ chùl.

Banais Chiostal Odhair.

LE GILLEASBUIG NA CIOTAIG.

A’ bhanais a bha ’n Ciostal Odhar,
Ann an Ciostal Odhar, odhar,
A’ bhanais a bha ’n Ciostal Odhar,
Cha robh fothail choir orra.

Thainig fear a stigh ’ga ’m ghriobadh,
Dh’ innse gu ’n d’ thainig am pige,
Fhuaras botal, lionadh slige,
Bu bhinn gliog ’us cronan.

Thainig fear a nuas le mi-mhodh,
Gus e fein a chur an ire,
Thoisich e air bleith nan iongnan
Gu mi fhin a sgrobadh.

Ach labhair mise gu fiadhaich,
“Ma ’s e mi-stath tha thu ’g iarraidh,
Gur docha gu ’n cuir mi ’n fhiacail
Air iochdar do sgornain!”

Smaointich mi eirigh ’nam sheasamh,
O’n bu ghnàth leam a bhi ’g eadradh,
Olc no dh’ eiginn fhuair mi ’leagail,
’S bhuail mi breab ’s an t—n air!

’N uair a chaidh na fir gu riasladh,
Gu ’n robh ceathrar dhiu ’s a’ ghriosaich;
’M fear bu laige bha e ’n iochdar,
’S thug iad mirean beo as.

’N uair a thoisich iad ri buillean,
Cha robh mi fein a’ cur cuir dhiom,
Gus ’n do mhùigh iad air mo mhuineal,
’S air duilleag mo shroine.

A sin ’n uair dh’ eirich an trioblaid,
Thainig iad far an robh mise,
Thog iad mi mach thun na sitig,
Theab gu ’n ithte beo mi.

Thug iad a mach thun nan raointean,
Mar gu ’n rachadh cù ri caoirich,
’S am fear nach do sgrob iad aodann,
Bha aodach ’na shroicean.

’N uair thoisich iad air a cheile,
Sradadh na fol’ anns na speuran,
Bha mis’ an aite ’g an éisdeachd,
’S gu ’m b’ éibhinn an spors iad.

Bhuail iad air a cheile chnagadh,
Leag iad air a cheile shadadh,
Shin iad air aithris na braide,
’S air cagnadh nan ordag.

Fear ri caoineadh, fear ri aighear,
Fear ’na sheasamh, fear ’na laidhe,
Fear a’ pogadh bean an taighe,
Fear a’ gabhail orain!

Cha robh ann ach beagan dibhe,
Leig iad a dh’ ionnsuidh an cridhe,
Bha fear ’us fear aca rithist
Gun bhruidhinn gun chomhradh.

Sin ’n uair a labhair am fidhleir,
Chuir sibh mo phuirt feadh na fidhle,
’S mise ’m fear, gu ’n tig an dilinn,
Nach toir sgriob air ceol duibh.

Tha Ciostal Odhar, an t-àite anns an robh a bhanais ainmeil so, anns an Eilean Sgiathanach. Bha e astar math a Uidhist a Chinn a Tuath, dùthaich Ghille na Ciotaig, (Gilleasbuig Domhnullach), ach bu mhath a b’ fhiach dha an astar a dheanamh air son cuspair an orain so. Cha ’n eil teagamh nach eil a bhanais air a deanamh pailt cho dona ’sa bha i, ach cha ’n eil fhios am bheil e cur facal bréig’ oirre. Ceud no ceud gu leth bliadhna air ais cha b’i an fhothail bu choire bhiodh anns a Ghàidhealtachd air na toraidhean gun tighinn air na bainnsean.

Iadsan a Phaigh.

Ruairidh H. Mac Coinnich, Loch Bhlackett
A. S. Dùghlach, S. W. Margaree.
Domhnull Domhnullach, (Gobha), Abhainn Dhennis
D. I. Mac Leoid, Sidni.
Bean Iain Mhic Nimhein, Catalone.
Gilleasbuig Mac-a- Bhiocair, Catalone.
Seumas Mac Gilleain, Clarke ’s Road.
D. I. Mac Aonghais, Horne ’s Road.
Iain E. Mac Leoid, Ingonish.
Dùghall Mac Cuithein, Glace Bay Mhor.
Gilleasbuig Mac Gilleain, Kennington Cove
Seumas Mac Aonghais, Kennington Cove
Micheal Mac Neill, Glengarry Valley.
Iain A. Mac Ille-mhaoil, Grand Mira.
Ruairidh Mathanach, St. Esperit.
Mairearad Dhomhnullach, Ashfield .
Iain Mac Coinnich, Mira Gut.
Murchadh Mac Leoid, Baddeck Bay.
I. W. Domhnullach, Malagawatch.
Seonaid Ros, Baddeck Mhor.
Iain Mac Gill-fhinnein, Port Morien.
Cairistine Nic-a- Bhiocair, Port Morien.
M. B. Domhnullach, Abhainn Dhennis.
Gilleasbuig Mac Gilleain, Beinn Young.
Bean Chaluim Mhic Leoid, Big Intervale, Margaree.
D. F. Beuton, Mabou.
Bean D. Bheutoin, Glenora Falls.
Domhnull J. E. Mac Neill, Benacadie.
Bean Mhurchaidh ’Ic Gilleain, Big Intervale Margaree.
P. D. Mac Neill, Big Pond.
Niall Mac Gilleain, (Eildear), Roseburn .
Andra Mac Fhionghain, Maryvale , N. S.
Iain I. Siosal, Antigonish , N. S.
Iain Domhnullach, Antigonish , N. S.
An t-Urr. Seumas Friseal, St . Andrew’s, N. S.
Domhnull Beuton, Cardigan Bridge, P. E. I.
Domhnull Mac Coinnich, Orwell Cove, P. E. I.
Aonghas Mac Cuthaig, Kirk Hill, Ont.
D. R. Mac Cuthaig, Kirk Hill, Ont.
D. R. Mac Gillebhràth, Kirk Hill, Ont.
Iomhar Mac Cuithein, Stayner , Ont.
D. D. Siosal-Bayne, White Fish, Ont.
Domhnull Mac Cuthaig, Dailché , Ont.
Tormad Mac Rath, Alexandria , Ont.
Niall Bàn Mac Coinnich, Lucknow , Ont.
Iain Màrtuinn, Morriston , Ont.
Domhnull Mac Rath, Vancouver , B. C.
I. Mac Gill-fhinnein, Los Angeles, Cala.
An t-Urr. W. Gleeson, Oakland , Cala.
Niall Mac Gilleain, Omemee , No. Dakota.
Seumas B. Stiubhart, Bottineau , No. Dakota.
Iain A. Camaran, Bottineau , No. Dakota.
Eachunn Dùghlach, Exeter , N. H.
Eoghan G. Caimbeul, Sycamore , Ills.
Cairistine A. Nic-Pheitris, Plymouth , Mass.
BeanC . B. Fox, Dorchester, Mass.
Calum Caimbeul, Fountain , Mich.
A. R. Domhnullach, Albany , N. Y.
An t-OillearJ . D. Prince, New York.
Niall Mac Leoid, Duneideann, Alba.
Iain Domhnullach, Cnoc-nan-Torran, Uist.
Iain Jack, Bombay, India.
Dr. Zimmer, Berlin, ’sa Ghearmailt.
Calum Mac Leoid, Hakataramea , N. Zealand
Iain Mac Gill-fhinnein, Hakataramea , N. Zealand
Iain Ceamp, Waipu , N. Zealand.

Bais.

Ann aWaipu , New Zealand,air a 25mh latha de Ogust, Murchadh Mac Gilleain, tri fichead us deich bliadhna dh’ aois, a’ fagail ceathrar nighean us triùir mhac. Chaochail a bhean aige o chionn iomadh bliadhna. B’e an dara mac aig Domhnull Mac Gilleain a thainig an so a ceann Cobh Bhaddeck.

Anns an àite cheudna, air a cheud latha de September, Coinneach Mac Gill-fhinnein, da fhichead us coig bliadhna dh’ aois, a fàgail bantraich agus aon phàisde nighinn. B’e mac bu shine do Iain Mac Gillfhinnein, as an Acarsaid Mhoir.

De Witt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt, faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

NUAIR A BHIOS TU.. ..
ag uidheamachadh taighe
tha cothrom agad air leigeil fhaicinn cho grinn ’s is aithne dhuit a dheanamh, mar sin a cosnadh meas do chairdean, agus a toirt toilinntinn dhut fhein. Anns a bhuth againne tha cothrom agad air na bhios a dhith ort a roghnachadh a stoc airneis a tha ur agus fasanta, agus air a dheagh dheanamh. Tha sinn a creic airneis seomar-suidhe—coig piosan—air $35 .00.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT,
Manger, Charlotte St.

Brogan Saora.
Brogan matha dhe gach seorsa—Brogan Fhear, Brogan Bhan, Brogan Cloinne, na seorsachan a thatar a cosg an cumantas, no mar a theirear riutha, Brogan Obrach. Tha iad so ri ’m faotainn gu saor aig
Mills , MacKenzie & Ross.
Air seann larach Iain A. Mhic Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Phone 217
Feb 7 ’01—1 yr
Sidni, C. B.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.