---

[137]

[Vol . 10. No. 19. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, DESEMBER 6, 1901. No. 19.

Litir a Dun ’ic Uisdein.

FHIR A’ PHAIPEAR, —Tha latha no dhà o nach do sgriobh mi ugad. Agus, rud a tha nàdarra gu leòr, is docha gu ’m bi thu ’g ràdh gur e an leisge, no am mi-chùram a th’ orm; no, ma d’ fhaoidteadh, gu ’m bi thu ’smaointean gu ’m bheil an dà dhroch ghalair so orm. Ach innsidh mise dhut an fhirinn gu saor, soilleir, cha b’ e aon chuid an leisge, no am mi-chùram a chum mi gun sgriobhadh g’ ad ionnsuidh, ach a chionn nach robh mi ann an slàinte cho math ’s a b’ àbhaist dhomh. Ged a bha mise uair dhe ’n robh mi cho slàn ris a’ bhreac, dh’ fhalbh an uair sin. Agus cha ’n ’eil agamsa agus agadsa ach feuchainn ri cur suas le gnothaichean na beatha so mar a gheibh sinn iad.

A nis, mar a tha cuimhne glé mhath agad fhein, bha mi ’gealltainn gu ’n cuirinn ugad feadhainn dhe na puirt-a- beul a chuala mi an uair a bha mi ’nam Dhonnachadh òg; ach faodar a thuigsinn nach bi sunnd gabhail phort air daoine an uair a bhios iad ann an droch shlàinte, agus a bhios an saoghal ag àr nan aghaidh. Agus rud eile dheth, is ann ré a gheamhraidh, an uair nach bi mòran eile aca ri dheanamh, a bhios daoine, anns an dùthaich so co dhiubh, a’ cur seachad cuid dhe ’n ùine ri ceòl-spòrs, agus ri fearas-chuideachd. Cha ’n ’eil mise ’caitheamh mo bheatha gu diomhanach na ’s mò na tha na Gàidheil chòire, chneasda a tha thall agaibh fein ann an America. Ach b’ e àm a gheamhraidh an t-àm anns am bu ghnàth leis na seana Ghàidheil a bhith gu cridheil, càirdeil, sunndach a’ cur seachad cuid dhe ’n oidhche le fearas-chuideachd gun chron maille ri ’n càirdean.

Bha mòran de spiorad na bàrdachd anns na seana Ghàidheil. Dheanadh iad ceathrannan òrain ann an ionad nam bonn mu dheidhinn iomadh rud. Ar neo chuireadh iad facail air fonn fear dhe na puirt a bhiodh iad a’ cluinntinn gu cumanta air an cluich air innealan-ciùil. Is ann air an dòigh so a rinneadh na puirt-a- beul.

Is cinnteach gu ’n cuala tu gu ’m bu tric le cuid dhe na Gàidheil a bh’ anns na h-Eileanan an Iar a bhith ’deanamh banais mhagaidh. Cha ruig mise leas a bhith ’g ràdh dad mu dheidhinn so, oir thugadh cunntas seachad m’a dheidhinn anns an sgeul a bh’ anns a’ MHAC-TALLA an uiridh. Ach cha ’n fhoghnadh leis na seana Ghàidheil banais-mhagaidh a dheanamh, ach dh’ fheumadh iad òrain mhagaidh a dheanamh mar an ceudna. Tha mi direach a’ dol a chur fear dhiubh g’ ad ionnsuidh. Tha e air a chur air fonn aon dhe na puirt a bha cumanta anns an àm. Is e ainm a’ phuirt-a- beul so: “A bhanais a bha ’n Iollaraidh.”

Is e “Iollaraidh” eilean comhnard a tha air taobh an iar-dheas Uidhist mu thuath. Cha ’n ’eil ann ach talamh gainmhich gu léir. Agus mar is trice, gheibh daoine ann is as dh’ an cois, a h-uile latha eadar leitheach tràghaidh is leitheach lionaidh. Is e, “an t-eilean blath,” is brìgh do ’n ainm Iollaraidh. Is e so an t-ainm a thug na Lochlannaich air an eilean, an uair a thug iad an aire gu ’m b’ ainneamh do shneachda laidhe air a’ bheag a dh’ ùine. So, ma ta, am port-magaidh a rinneadh do bhanais a bha uaireiginn ann an Iollaraidh:—

A’ bhanais a bha ’n Iollaraidh,
Bha Peigidh Mhor nion Uilleam ann,
Bha Donnachadh Dearg, an duin’ aice,
’G an cruinneachadh lemusic .

LUINNEAG:—
Bidh fir a’ bhaile farumach,
Bidh fir a’ bhaile farumach,
Bidh fir a’ bhaile farumach,
A’ nochd air banais Dhughaill.

Bha Domhull mac Callum Bòdaich ann,
Bu mhath gu bruich na feola e;
’N uair dh’ ith e fhein a leor dhith,
Thug e ’n corr a dh’ Iain Bàn Stiubhart.
Bidh fir a’ bhaile, &c .

Bha moran de luchd-fiadhaich ann,
Mac Fhionghain mor a Lionacleit,
Am Bior a bh’ anns an Iochdar,
’S Ruairidh ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh.
Bidh fir a’ bhaile, &c .

Bha moran de luchd-cosgais ann—
Luchd ghigeachan is choachachan;
An t-ìm a bh’ anns na crogaichean
’Ga chosg oir banais Dhughaill.
Bidh fir a’ bhaile, &c .

Gu ’n robh Ceit Bhraigh-Aoineart ann,
Gur nighean chridheil, chaoimhneil i;
A h-uile fear a’ faighneachd,
Co ’n te ghrinn a bh’ air an urlar.

Bidh fir a’ bhaile farumach,
Bidh fir a’ bhaile farumach,
Bidh fir a’ bhaile farumach,
A’ nochd air banais Dhughaill.

So na th’ agam air chuimhne dhe ’n phort, ged a bha e gu math na b’ fhaide an uair a rinneadh e.

Cha bhiodh e as an rathad dhomh beagan a radh mu dheidhinn nan daoine a th’ air an ainmeachadh ann. Bha Donnachadh Dearg is Peigidh nion Uilleam ainmeil air feadh Uidhist gu léir. An uair a bhiodh daoine fad air ais ann an tùr ’s an tuigse, theirteadh gu ’n robh car ’g an dìth. Agus faodar a ràdh gu ’n robh iomadh car a dhìth Dhonnachaidh is Peigidh. Ach ged a bha car ’g an dìth, tha e coltach gu ’n do ghabh iad tlachd dhe chéile, agus is e ’thainig as a’ chùis gu ’n do phòs iad. Bha aon nighean aca de theaghlach—Seònaid. Agus ged nach robh Seònaid pòsda riamh, bha nighean aice fhein. Bha Seònaid ’s a h-ighean cho fad’ o bhith glic ’s a bha Donnachadh is Peigidh.

Anns an àm bhiodh daoine gòrach dhe ’n t-seòrsa dhe ’n robh iad, a’ falbh o bhaile gu bhaile, agus o dhùthaich gu dùthaich, agus a’ tighinn beò mar a b’ fhearr a dh’ fhaodadh iad air caoimhneas an t-sluaigh. Bha Donnachadh ’na phìobaire, agus gheibheadh e aoidheachd anns gach àite an rachadh e, cha b’ ann a chionn gu ’n robh e ’na phìobaire math, ach a chionn gu ’m bu toigh leis an t-sluagh ceòl-spòrs fhaotainn air a shaillibh. An uair a thòisicheadh e ri seinn na pìoba, bhiodh na droch ghillean a’ brodadh a’ mhàil leis na minidhean ’s leis na snàthadan mora; agus mar a dh’ fhaodar a thuigsinn, bhiodh e faotainn deuchainn mhòr a ’cumail gaoithe anns a’ mhàl. Bhiodh a shùilean gu sgionnadh as a cheann, agus bhiodh ’aghaidh cho mòr ’s cho cruinn ris a’ ghealaich, a’ seideadh anns a’ ghaothaire. Ach an uair a dh’ iarradh Peigidh air toiseachadh ri seinn na pìoba, dh’ fheumadh e a comhairle ’ghabhail ar neo gheibheadh e laimhseachadh uaipe a bhiodh ’na chuimhne fad iomadh latha. Dh’ fheumadh e bhith cho umhail dhi ’s a bhiodh an luch fo spògan a’ chait.

Cha robh àite anns am biodh banais nach biodh Donnachadh is Peigidh ann gun iarraidh gun sireadh. Ach cha d’ iarr duine riamh Donnachadh gu ceòl a sheinn air banais, oir cha b’ aithne dha ceòl ceart a sheinn. Agus b’ ann gus culaidh mhagaidh a dheanamh dhe ’n bhanais a bha ’n Iollaraidh a chuireadh ainm Dhonnachaidh is Peigidh anns a’ phort.

B’ e Domhull mac Callum Bòdaich aon eile dhe na h-amadain a bh’ ann an Uidhist mu thuath aig an àm ud. Bha e mòran na bu ghòraiche na Donnachadh is Peigidh. Agus b’ ann air a shon sin a bha e air a ràdh gu ’m b’ ann ris a dh’ earbadh an fheoil a bhruich.

Bha Iain bàn Stiubhart a’ fuireach ann an Grimisaidh, eilean a tha air taobh an eara-dheas Uidhist mu thuath. Ged a bha e ’na dhuine bochd, mar a bha gu leòr eile anns an àm, agus mar a tha gu leòr air an latha ’n diugh, bha e cho glic ’s cho tùrail ri fear sam bith eile dhe sheòrsa. Ach chuireadh anns a’ phort e mar a chuireadh feadhainn eile, a chionn gu ’n robh ’ainm freagarrach gus fuaim a chur air an t-sreith mu dheireadh dhe ’n cheathramh ud dhe ’n phort.

Cha robh triùir eile ann an Uidhist bu lugha lochd, agus a b’ iomchuidhe ’nan gluasad anns gach dòigh na “Mac Fhionghain mòr a Lionacleit, am Bior a bh’ anns an Iochdar, ’s Ruairidh ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh.” Ach o ’n a bha na h-ainmeannan aca glé fhreagarrach air son a phuirt, chuireadh ann iad. Cha ’n ’eil dearbhadh sam bith gu ’n robh fear seach fear dhiubh air a’ bhanais.

O ’n a tha mi ’toirt iomraidh air na daoine so, tha e cho math dhomh dà phort eile a thoirt seachad anns am bheil ainm dithis dhiubh:—

Bidh Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh
Ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh;
Bidh Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh
Ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh;
Bidh Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh, Ruairidh
Ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh,
Am Bior a bh’ anns an Iochdar
’S Ruairidh ciar mac Iain ’ic Fhionnlaidh.
Am Bior, am Bior, am Bior, am Bior,
Am Bior is Iain mac Fhionnlaidh,
Am Bior, am Bior, am Bior, am Bior
Is Iain mac Fhionnlaidh,
Am Bior, am Bior, am Bior, am Bior
Is Iain mac Fhionnlaidh;
Bidh Gillebrighd’ a Paibeil ann
A’ bragadaich air urlar.

Hum-un-um-bo ’mhic a’ Bhiora,
’Mhic a’ Bhior’ air an robh ’n t-sùith,
Hum-un-um-bo ’mhic a’ Bhiora,
Tha thu ’n geamhail, tha thu ’n lùib;
Hum-un-um-bo ’mhic a’ Bhiora,
’Mhic a’ Bhior’ air an robh ’n t-sùith,
Hum-un-um-bo ’mhic a’ Bhiora,
Tha thu ’n geamhail, bha thu ’n lùib.
Hum-un-um-bo, tha thu ’n geamhail,
Tha thu ’n geamhail, tha thu ’n lùib,

---

[138]

[Vol . 10. No. 19. p. 2]

Hum-un-um-bo, tha thu ’n geamhail,
’Mhic a’ Bhior’ air an robh ’n t-sùith;
Hum-un-um-bo, tha thu ’n geamhail,
Tha thu ’n geamhail, tha thu ’n lùib,
Hum-un-um-bo, tha thu ’n geamhail,
’Mhic a’ Bhior’ air an robh ’n t-sùith.

Cho luath ’s a gheibh mi as mo dhrip cuiridh mi port no dhà eile ugad, sin ri ràdh, ma bhios saod agus sunnd orm. B’ fhearr dhuinn gu mor, taobh air thaobh, a bhith ’gabhail phort-a- beul na bhith ’cur seachad an fheasgair, mar a tha cuid a’s aithne dhomhsa, a’ bruidhinn air a h-uile smodal suarach a tha ’m measg dhaoine, agus a’ faotainn beum do ar coimhearsnaich.

Is mi do charaide dileas,
MAC UISDEIN.
Dun ’ic Uisdein,
Oidhche Shamhna, 1901.

A’ Chathair Fhalamh.

(Eadar-theangaichte o’n Bheurla le IAIN).

CAIB. III.

MU dheireadh thainig am meadhain-oidhche, agus thainig fear an déigh fir air ais, ach cha ’n fhac’ iad Tomas, agus cha mhò a fhuair iad sgeul air a bheò no air a mharbh. Bha cluas ri claisneachd aig gach aon ’s iad an dùil, a h-uile farum chas a chluinneadh iad gur e Tomas a bhiodh ann. Ach theireadh a mhathair an comhnuidh, agus a cridhe glé chràiteach, “Cha ’n e sid idir farum casan mo leinibh-sa; cha ’n e, cha ’n e!” Aig a’ cheart àm bha a sùil air an dorus gun stad, agus cha togadh i a sùil dheth gus an tigeadh an neach a bha ’tighinn, a steach, agus an innseadh e le fuireach sàmhach, agus le aghaidh ghruamaich, nach robh dad aige air son a shaoithreach.

An deigh a’ mheadhain oidhche, thill iad uile ach Padraig fhein. Bha fuaim eagallach aig a’ ghaoith; bha ’n t-uisge a’ tighinn a nuas ’na dhòrtaidhean gun fhois gun dìobradh; chluinnteadh fuaim nan aimhnichean a’ dòrtadh a nuas o bhràighe nam beann os cionn eadhoin fuaim na gaoithe. Bha iad an sid ’nan suidhe air an lionadh le bròn is eagal mu ’n fhear a bh’ air chall, ag éisdeachd ri fuaim na gaoithe ’s an uisge. Cha robh guth ri chluinntinn ’nam measg ach osnaich na màthar, caoineadh na cloinne, agus tuireadh trom, goirt na maighdinn a bha ’caoidh Thomais, agus a ceann na laidhe air uchd a h-athar, ’s gun dòigh aca air comhfhurstachd a thoirt dhi.

Mu dheireadh chualas an cù a’ comhartaich, agus dh’ aithnich iad gu ’n robh cuideiginn a’ tighinn thun an taighe. Bha h-uile cluas fosgailte, agus a h-uile sùil air an dorus; ach mu ’m b’ urrainn iad a dheanamh am mach gu ’n robh fuaim chas a’ tighinn thun an doruis, “Oh, cha ’n ’eil ann ach coiseachd Phadraig!” arsa bean Phadraig, agus i ag éirigh ’na choinneamh ’s i gul ’s a’ caoidh.

“A Sheònaid a Sheònaid!” arsa Padraig, an uair a chaidh e steach, agus a chuir e a lamhan m’ a h-amhaich, “Ciod e so a th’ air tighinn oirnn mu dheireadh?”

Thug e sùil mu ’n cuairt an t-seòmair, agus an uair a thug e an aire do ’n chathair fhalamh, air nach suidheadh aon duine, chaidh e air chrith o bhonn gu bathais, ged bu treun, sgairteil e.

Chaidh uair an déigh uair seachad, ach cha do sgaoil a’ chuideachd. Cha dùirigeadh iad falbh ann an cabhaig agus an teaghlach brònach fhagail leotha fhein. Bha na pàrantan ri caoidh ’s ri bron, agus bha na càirdean, cha mhòr, cho tùirseach riutha fhein; agus is e fior bheagan comhraidh a bha iad a’ deanamh.

“A nàbuidhean,” ars’ Adam Bell, “bidh lath’ ùr againn ’s a’ mhadainn, agus feithidh sinn gus am faic sinn ciod a bheir an latha mu ’n cuairt. Ach anns a’ cheart àm leughamaid cuibhrionn de dh’ fhacal Dhé, agus deanamaid ùrnuigh maille ri chéile, a chum as, co dhiubh a chuireas teachd an latha solus dhuinn air aobhar a’ bhròin a th’ againn a’ nochd no nach cuir, gu ’n éirich Grian na fireantachd le slàinte fo a sgiathaibh araon air cridheachan an teaghlaich a tha fo throm bhròn, agus air cridheachan nan uile a tha làthair.”

“Amen!” arsa Padraig ’s e fàsgadh a dhòrn. Agus an uair a thug a charaid làmh air a’ Bhiobull, leugh e an toiseach a’ chaibidil anns am bheil e sgriobhte— “Is fhearr a bhith ann an taigh a’ bhròin na ann an taigh na cuirme,” agus a rithist an earann a tha ’g ràdh— “Is math dhomhsa gu ’n robh mi air mo smachdachadh, oir mu ’n robh mi air mo smachdachadh, chaidh mi air seacharan.”

Thàinig a’ mhaduinn, ach cha d’ thàinig guth no iomradh air a’ mhac a bh’ air chall. An déigh do na h-aoidhean slàn fhàgail aig an teaghlach, dh’ fhalbh iad uile dhachaidh ach Adam Bell, agus a nighean. ’Na dhéigh sin chaidh Padraig agus a chuid sheirbhiseach a rithist a shiubhal nam beann agus nam bailtean feuch am faigheadh iad forofhais air an fhear a bh’ air chall.

Chaidh laithean is seachdainean is miosan is bliadhnachan seachad, ach cha chualas guth no iomradh air Tomas. Ri ùine dh’ fhalbh tomhas mòr dhe ’n bhròn a bha air inntinnean nam pàrantan, agus bha iad foighidneach fo ’n trom smachdachadh a thàinig orra; ach cha do leig iad air dichuimhn gu ’n do chaill iad an ceud ghin mhic, ged nach d’ fhuaras am mach ciod a dh’ éirich dha. B’ e barail dhaoine ann an cumantas gu ’n deachaidh a chall anns an t-sneachda. Agus theireadh am beagan aig an robh cuimhne air mar a thachair, gur e gnothach glé neo-chumanta ’bh’ ann, agus gu ’m bu duine òg e a bha glé bhras, dàna ’na dhòighean.

Bha Nollaig an déigh Nollaig a’ dol seachad, agus bha Padraig Elliot a’ cumail an latha mar bu ghnàth leis mar chuimhne air latha-breith a mhic. A’ cheud bheagan bhliadhnachan an deigh dha a mhac a chall, cha robh aoibhneas no subhachas sam bith am measg nan aoidhean a bhiodh aig a’ chuirm air latha Nollag. Agus bha ’chathair air am biodh Tomas ’na shuidhe aig deas laimh Phadraig falamh. Cha ’n fhaodadh duine sam bith suidhe innte. Ach mar a bha ’n teaghlach a’ fàs suas o bhliadhna gu bliadhna, bha iad beag air bheag a’ leigeadh air dichuimhn gu ’n do chaill iad am bràthair. Bha latha Nollag dhaibh fhein agus do na h-uile a bha mu ’n cuairt dhaibh, ’na latha gàirdeachais, agus thainig iad gu bhith a’ cheart cho mear ’s cho mireagach ri ’n càirdean fhein. Agus bha am pàrantan a’ toirt misnich dhaibh gus a bhith aoibhneach agus subhach ged a bha iad fhein glé thùrsach ’nan cridhe.

Chaidh dà bhliadhna dheug seachad, agus thainig latha Nollag mu ’n cuairt mar bu ghnàth leis. Bha e cho neo-choltach ris an latha air an do chailleadh Tomas ri latha Nollag a b’ urrainn a bhith. Bha na beanntan faisge air a bhith cho gorm ’s a bha iad anns an t-samhradh. Ged nach robh a’ ghrian cho teith ’s a bha i anns an t-samhradh, bha i a’ cheart cho boillsgeil agus cho maiseach. Agus bha i ag amharc a nuas air an talamh mar gu ’m biodh i toileach gàirdeachas a dheanamh maille ris. Bha na speuran gorma cho sèimheil coltas ris a chuan an uair a bhios e ’na chadal fo ghathan tlàtha na gealaich.

Bha àireamh mhath da chàirdean cruinn ann an taigh Phadraig. Bha a chuid mhac agus na daoine òga eile a bh’ anns a’ chuideachd cruinn air an réidhlein a bha faisge air an taigh, agus iad a’ cur seachad na h-ùine a’ caitheamh an ùird, agus ris gach cluich eile a bha aig an àm cumanta anns an àite. Agus bha an fheadhain a ràinig aois ’nan seasamh ag amharc orra, agus a’ moladh mar a bha iad a’ deanamh.

Bha Mac Iain, an tuathanach air an d’ thugadh iomradh roimhe so, ’na dhuine mòr, làidir, agus e mu dhà bhliadhna dheug air fhichead a dh’ aois. B’ ann aigesan a bha urram gach cluich. Uair is uair mar a bha Padraig a’ faicinn a chuid mhac a’ call urram gach cluich, bha a spiorad air a bhrosnachadh mar gu ’m biodh e rithist òg. “Oh!” ars’ esan gu beag ris fhein, agus dorran gu leòr air a chridhe, “na ’n robh Tomas mo mhac beò, chuireadh e am mach fuil a chridhe ’caitheamh an ùird mu ’n leigeadh e buaidh na cluich le aon Mhac Iain a bha riamh ’s an dùthaich!”

Am feadh ’s a bha e mar so a’ bruidhinn ris fhein, agus e aig a’ cheart am a’ bagradh ’na inntinn a dhol a chaitheamh an ùird gus a’ bhuaidh a thoirt o Mhac Iain, chunnacas fear a’ tighinn an rathad a bha iad. Dh’ aithnich iad anns a’ mhionaid gur e seòladair a bh’ ann. Bha coltas glé làidir calama air. Bha e mu choig troidhean is naoi òirlich air àirde. Bha ’aghaidh gu math daithearra, agus a reir choltais cha bhuineadh e do ’n rioghachd. Bha coltas glé thlachdar air a ghnùis. Bha falt fada, camlagach dubh sios m’ a chluasan, agus bha pailteas feusaig dhe ’n cheart dath air ’aodann, agus bha so a’ cur coltas car garg air a chruth.

Sheas e car tiotadh, agus a lamhan paisgte, far an robh iad a’ caitheamh an ùird agus bha gach aon a bh’ anns a’ chuideachd ag amharc gu dlùth air. Gun chead iarraidh, rug e air an òrd mhor, agus an uair a chuir e uair no dhà mu ’n cuairt a chinn e, thilg e còig slatan e na b’ fhaide na thilg Mac Iain e.

“Nach math a fhuaras e!” arsa h-uile duine a bha ’gan amharc. Theòidh cridhe Phadraig ris anns a’ mhionaid, agus bha e le cabhaig a’ dol a bhreith air laimh air a’ choigreach, an uair a thuirt e ris fhein— “Sid direach mar a thilgeadh Tomas mo mhac an t-òrd, na ’n robh e beò!” Shruth na deòir o ’shùilean, agus gun fhacal a radh, ghreas e dh’ ionnsuidh an taighe air eagal gu ’m faicteadh gu ’n d’ thàinig tioma air.

Aig cluich an deigh cluich bha ’bhuaidh aig a’ choigreach. Mu dheireadh thàinig teachdaire a dh’ innseadh gu ’n robh an dinnear deas. Bha cuid dhe na h-aoidhean air suidhe aig a’ bhòrd, agus bha feadhain eile a’ dol a steach. Agus mar a b’ abhaist bha Ealasaid Bell ’na suidhe ri taobh bean Phadraig aig a’ bhòrd. Bha i anns an àm ’na lan mhaise, ged a chuir am bròn sgàile air a gnùis. Bha Mac Iain, agus e gle mhi-thoilichte a chionn gu ’n do chaill e buaidh gach cluich, ’na shuidhe ri taobh. Ann an tus a làithean bha eagal air gu ’n tugadh Tomas Elliot Ealasaid uaithe; agus ged nach robh dad aice m’a dheidhinn, bha e gu trang air a tòir, o ’n a bha fhios aige gu ’n robh a h-athair comasach air àireamh mhiltean punnd Sasunnach a thoirt dhi mar thochradh.

(Ri leantuinn.)

Ubh gun ìm gun salann, ’an ceann sheachd bliadhna thig a ghalar.

Ubh na circe ’dol a shireadh ubh a’ gheòidh.

Uidh air n-uidh thig an t-slàinte, ’s ’n a tonna mór’ an easlainte.

Tiodhlac na cloinne bige, ’g a thoirt ’s ’g a ghrad iarraidh.

---

[139]

[Vol . 10. No. 19. p. 3]

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AM FEAR A BHA ’NA CHADAL.

CAIB. VII.

AN deigh do Abou Hasan a’ ghlaine fhiona ’ol, thug e air te eile dhe na mnathan-uaisle suidhe aig a’ bhord, agus an uair a thairg e dhi rud dhe na measan a b’ fhearr leatha, dh’ fheoraich e dhith ciod a b’ ainm dhi, agus thuirt i ris gu ’n robh Reul na Maidne.

“Tha do shuilean briagha,” ars’ esan, “a’ dealradh na ’s boillsgeile na ’n reul o ’n d’ fhuair thu d’ ainm. Bi cho math’s gu ’n toil thu fion g’ am ionnsuidh.”

Rinn i so gu h-aoidheil, toileach.

An sin thionndaidh e ris an treas mnatha-uasal, do’m b’ ainm Solus an latha, agus dh’ ordaich e dhi fion a thoirt g’ a ionnsuidh mar an ceudna, agus rinn i so. Lean e mar so air iarraidh fiona air te an deigh te dhe ’n t-seachdnar; agus thug se toileachadh mor de ’n righ.

An uair a lion na mnathan uaisle gu leir glaine fhiona do Abou Hasan, chaidh an te do ’m b’ ainm Neamhnaid thun an t-soithich fhiona, agus an uair a lion i glaine dheth, agus a chuir i ann beagan dhe ’n fhudar a chuir an’ righ ann dha an oidhche roimhne sid, thuirt i ris; “A Cheannaird nan Creidmheach, tha mi ’guidhe air bhur morachd gu ’n gabh sibh a’ ghlaine fhiona so as mo laimh, agus mu ’n ol sibh i, gu ’n toir sibh dhomh a dh’ urram gu ’n eisd sibh rium fhad ’s a bhios mi ’gabhail orain a rinn mi an diugh fhein, agus a tha mi ’smaointean a chordas ribh gle mhath. Cha do ghabh mi riamh fhathast e.”

“Le m’ uile chridhe,” ars’ Abou Hasan, agus e breith air a’ ghlaine. “Mar Cheannard nan Creidmheach tha mi ’g aithneadh dhut a ghabhail; oir tha mi ’lan-chinnteach nach deanadh bean-uasal cho maiseach riut oran ach oran a bhiodh gle mhath.

Rug a’ bhean-uasal air inneal-ciuil, agus an uair a ghleusaich i gu math e, chliuch i air; agus ghabh i an t-oran air dhoigh cho taitneach ’s gu ’n robh Abou Hasan air a lionadh le aoibhneas anabarrach mor. Thug e oirre a ghabhail a rithist, agus chord e ris cho math ’s a rinn e roimhe.

An uair a sguir i, dh’ ol Abou Hasan a’ ghlaine fhiona. Agus an uair a dh’ amhairc e oirre, thoisich e air moladh cho math ’s a rinn i; ach mu ’n do tharr e ach beagan fhacal a radh, thug am fudar a mhothachadh uaithe. Bha ’bheul fosgailte, agus a shuilean duinte, agus bha ’cheann crom air a’ bhord mar gu’m biodh duine a bhiodh air tuiteam ann an cadal trom. Bha e ’na shuain a’ cheart cho trom ’s a bha e an uair a thug an righ dha am fudar an latha roimhe sid.

Sheas te dhe na mnathan-uaisle laimh ris gus a’ ghlaine a ghlacadh as a laimh mu ’n tuiteadh i.

Chord gnothaichean ris an righ gle mhath, oir bha e ’faicinn agus a’ cluinntinn a h-uile dad a bha ’dol air aghart.

An uair a thuit Abou Hasan gu trom ’na chadal, thainig an righ do ’n talla. Dh’ ordaich e an t-aodach rioghail a thoirt bhar Abou Hasain, agus aodach fhein a chur uime; agus dh’ aithn e do ’n t-seirbhiseach a dhol dhachaidh leis, agus fhagail ’na laidhe air an t-sofa anns an t-seomar as an d’ thugadh e, agus dorus an taighe fhagail fosgailte.

Thug an seirbhiseach leis Abou Hasan air a mhuin do ’n taigh aige fhein, agus chuir e e far an d’ ordaicheadh dha, agus thill e gun dail gus innseadh do ’n righ mar a rinn e.

“Bha Abou Hasan,” ars’ an righ, “a’ miannachadh a bhith ’na righ fad aon latha, a chum gu ’n deanadh e peanas air sagart na h-eaglais a tha dluth do ’n taigh aige, agus air a’ cheathrar sheann daoine a bha ’cur mi-ghean air. Thug mi dha comas air so a dheanamh, agus bu choir gu ’m biodh e riaraichte.”

Aig a’ cheart am bha Abou Hasan ’na laidhe air an t-sofa far an d’ fhag seirbhiseach an righ e. Chaidil e gu trom gus an robh greis dhe ’n mhadainn air a dhol seachad.

An uair a chaill am fudar a bhrigh, dhuisg Abou Hasan, agus bha ioghnadh gu leor air an uair a chunnaic e gu ’n robh e ’na thaigh fhein. Thoisich e air gairm air an ainm air na mnathan-uaisle a chunnaic e ann an luchairt an righ, agus air iarraidh orra tighinn far an robh e. Bha e ’g eigheach cho ard ’s gu ’n cual’ a mhathair e anns an t-seomar aice fhein, agus an uair a thainig i ’na ruith far an robh e, thuirt i, “Ciod a tha ’cur ort, a mhic? Ciod a dh’ eirich dhut?

An uair a chuala Abou Hasan na briathran so, thog e a cheann, agus sheall e air a mhathair gu proiseil, agus thuirt e: ‘Mo dheadh bhean! co ris a tha thu ’g radh mac?”

“Co ris ach riut fhein,” fhreagair a mhathair gu ciuin; “nach tu Abou Hasan mo mhac? Is e gnothach neonach gu ’n leigeadh tu thu-fhein air dichuimhn’ cho luath.”

“An e gur e mise do mhac, a shean sgraoit!” fhreagair Abou Hasan. “Tha thu mearachdach, agus cha ’n ’eil fhios agad ciod a tha thu ’g radh! Tha mi ’g innseadh dhut nach mise Abou Hasan. Is mi Ceannard nan Creidmheach?”

“Duin do bheul, a mhic,” fhreagair a mhathair; “shaoileadh duine a chluinnneadh do bhruidhinn gur e dearg amadan a th’ annad.”

“Cha ’n ’eil annad fhein ach seann oinseach,” ars’ Abou Hasan; “bha mi ’g innseadh dhut aon uair eile gur mi Ceannard nan Creidmheach, agus fear ionaid Dhe air an talamh!”

“Ah! ’mhic,” ghlaodh a mhathair, “am bheil e comasach gu ’m bithinn ’gad chluinntinn a’ labhairt bhriathran a tha ’nochdadh gu ’m bheil thu air a dhol as do rian! Ciod e an droch ghne a tha ’toirt ort a bhith ’bruidhinn air an doigh sin? Gu ’m beannacheadh Dia thu, agus gu ’n gleidheadh e thu o chumhachd Shatain. Is tu mo mhac Abou Hasan, agus is mise do mhathair.”

An deigh dhi greis a thoirt air reusanachadh ris feuch an tugadh i gu ’chiall fhein e, agus an leigeadh i ris dha cho fada cearr ’s a bha e ’na bheachd, thuirt i ris, “Nach ’eil thu ’faicinn gu ’m bheil thu ’nad sheomar fhein, agus nach ’eil e coltach ri seomar a bhiodh ann an luchairt an righ? Bha thu ’cadal anns an t-seomar so riamh o rugadh tu. Smaoinich gu curamach air na tha mi ’g radh, agus na bi ’smaoineachadh air nithean nach robh riamh ann, agus nach mo a bhitheas. Aon uair eile, a mhic, smaoinich air a’ chuis gu curamach.”

Dh’ eisd Abou Hasan gu foighidneach ris a h-uile facal a thuirt a mhathair ris. Bha ’cheann crom, agus a dha laimh fo ’smig, mar gu ’m biodh e ’dol fo ’smaointean feuch am faigheadh e ’mach co dhiubh bha no nach robh na chunnaic ’s na chual’ e fior. Mu daeireadh thuirt e ri ’mhathair, agus e mar gu ’m biodh e air dusgadh a cadal trom: “Tha mi ’creidsinn gu’m bheil thu ceart. Tha mi ’smaointean gur mi Abou Hasan, gur tusa mo mhathair, agus gur e so mo sheomar fhin.”

An uair a dh’ amhairc e gu dluth oirre, agus air a h-uile rud a bha mu ’n cuairt air anns an t-seomar, thuirt e: “Cha ’n ’eil teagamh nach mi Abou Hasan, agus cha ’n urrainn mi thuigsinn cia mar a chinnich na smaointeanan ud ’nam cheann.”

Bha ’mhathair a lan-chreidsinn gu ’n robh inntinn a mic air stoldachadh, agus o ’n a bha i ’smaointean gur e bruadar a chunnaic e, thoisich i ri gaireachdaich comhladh ris, agus ri cur cheisdean air mu dheidhinn a’ bhruadair. Agus am feadh ’s a bha i ’labhairt ris, ghrad dh’ eirich e, agus an uair a dh’ amhairc e le gruaim oirre, thuirt e, “A sheana bhuidseach, cha ’n ’eil fhios agad ciod a tha thu ’g radh. Cha mhise do mhac, agus cha tusa mo mhathair. Tha thu ’g ad mhealladh fhein, agus b’ aill leat mise a mhealladh mar an ceudna. Tha mi ’g innseadh dhut gur mi Ceannard nan Creidmheach, agus cha teid agadsa gu brath air a thoirt orm a chreidsinn nach mi!”

“An ainm Dhe, a mhic,” ars’ a mhathair, “sguireamaid dhe ’n bhruidhinn so. Cuir thu fhein air churam Dhe, air eagal gu ’n tig mi-fhortan ’n ar rathad; labhramaid mu rud eiginn eile. Innsidh mi dhut mar a thachair an de do ’n t-sagart a th’ anns an earrann so dhe ’n bhaile, agus do ar ceathrar choimhearsnach. Thainig ard-bhreitheamh a’ bhaile, agus an uair a rinn e greim orra fhuair iad moran bhuillean uaithe le slait. Bha fear a’ falbh air feadh a’ bhaile ag eigheach: ‘So am peanas a nithear air na h-uile a bhios a’ gabhail gnothaich ri rud sam bith nach buin dhaibh, agus bhios a’ feuchainn ri aimhreit a thogail eadar na coimhearsnaich.’ ’Na dheigh sin thugadh troimh shraidean a’ bhaile iad, agus dh’ ordaicheadh dhaibh gun tighinn gu brath tuilleadh do ’n chuid so dhe ’n bhaile.”

Cha robh smaointean aig mathair Abou Hasain gu ’n robh lamh sam bith aig a mac anns an obair so, agus air an aobhar sin dh’ innis i dha m’ a dheidhinn, an duil gu ’n togadh i ’inntinn bhar nam beachdan amaideach a bha e ’g arach. Ach an aite ’inntinn a thogail bhar a’ gnothaich is ann a tharruinn i ’aire g’ a ionnsuidh na bu mho na bha i riamh.

Cha bu luaithe ’chuala Abou Hasan an naigheachd a dh’ innis a mhathair dha na ghlaodh e: cha mhi aon chuid Abou Hasan, no do mhac-sa. Is mi gu deimhin Ceannard nan Creidmheach. Cha ’n urrainn mi teagamh a chur ann an deigh na dh’ innis thu dhomh. Biodh fhios agad, ma ta, gu ’m b’ ann le m’ ordugh-sa a rinneadh peanas air an t-sagart agus air a’ cheathrar eile. Agus tha mi ’g innseadh dhut gur mi Ceannard nan Creidmheach gun teagamh sam bith; agus air an aobhar sin, na bi ’g radh rium tuilleadh gur e bruadar a chunnaic mi. Bha mi ’nam dhusgadh a’ cheart cho math ’s a tha mi ’n drasta. Tha thu ’toirt toileachadh dhomh an uair a tha thu ’g innseadh dhomh gu ’n do chuir breitheamh a’ bhaile gu cothromach ann an gniomh an t-ordugh a thug mise dha. Agus tha mi ro thoilichte gu ’n d’ fhuair na cealgairean ud am peanas a thoill iad. B’ fhearr leam gu ’n robh fhios agam cia mar a’ thainig mi ’n so. Moladh gu ’n robh do Dhia air son nan uile nithean! Is mi Ceannard nan Creidmheach gun teagamh sam bith, agus cha ’n urrainn dutsa toirt orm a chaochladh a chreidsinn.”

Cha b’ urrainn a mhathair idir a thuigsinn c’ar son a bha Abou Hasan ’ga dheanamh fhein cho lan-chinnteach gu ’m b’ e fhein air righ, agus uime sin cha robh teagamh sam bith aice nach robh e air a dhol gu buileach as a chiall. Thuirt i ris: “Guidh air Dia, a mhic, gu ’n deanadh e trocair ort! An ainm an aigh sguir dhe ’n bhruidhinn gun doigh a th’ ort. Guidh air Dia gu ’n tugadh e mathanas dhut, agus gu ’n tugadh gras dhut gu labhairt na ’s reusanta na tha thu ’deanamh. Ciod a theireadh sluagh an t-saoghal nan cluinneadh iad gu ’m bheil thu ’labhairt

(Air a leantuinn air taobh 142).

---

[140]

[Vol . 10. No. 19. p. 4]

Mac-Talla.
Air a chur a mach uair ’san da Sheachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatunn an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, DESEMBER 6, 1901.

EILEAN CHRETE.

GUS o chionn tri bliadhna air ais bha an t-eilean so fo riaghladh na Tuirce. Ach mu ’n àm sin rinn na h-eileanaich ceannairc, agus an deigh moran fala dhòrtadh chaidh rioghachdan mora na h-Eòrpa ’san eadraiginn. Thugadh Crete bho ’n Tuirc, agus thugadh féin-riaghladh do ’n t-sluagh, fo uachdaranachd Prionnsa Deòrsa na Gréige. Bha sin ri mairsinn tri bliadhna, agus tha ’n ùine sin a nis air ruith. Tha na Creitich fhéin, cho math ri Prionnsa Deòrsa, toileach gu ’m biodh an t-eilean air a ghabhail a stigh fo chrùn na Gréige. Tha riaghladh na Gréige mar an ceudna toileach; ach tha na rioghachdan mora an aghaidh atharrachadh sam bith a dheanamh aig an àm so, agus gus am bi iad de bheachd eile, bidh Crete air a riaghladh mar a bha i re nan tri bliadhna chaidh seachad. Tha na Creitich de ’n aon sluagh, de ’n aon chainnt, ’s de ’n aon chreideamh ris na Greugaich, agus cha ’n eil teagamh nach tig iad ri ùine gu bhi fo ’n aon riaghladh.

AN RIGH ’S A THIOTAL.

A REIR an achd a thug a’ Phàrlamaid am mach air an t-samhradh a dh’ fhalbh chuir an Righ am mach o chionn mios iomradh ùr mu ’n dòigh ’s mu ’n tiotal fo ’m bi e air ’aithneachadh ’s air ’aideachadh aig an tigh is thairis. Theirear ris o so a mach Rìgh Bhreatuinn Mhòir is Eirinn le gràs Dé, is Impire India, Fear-dìon a’ Chreidimh, is nan Crìochan Breatunnach thar nan Cuantan. Tha so air a chur am mach am Beurla ’s an Laidionn, agus bidh an tiotal so ri leughadh ás a dhéigh so air gach bonn òir, airgid, is umha a bhios air an cùineadh o’n àm so. Tha e air a thuigsinn mar an ceudna gu’m bi an t-Oighre, Diùc Chornwall is York, a’ faotainn ann an ùine gheàrr an t-seann ainm ’s an tiotal a bha aig ’Athair gus an d’ thàinig e gus an righ-chathair. Bha gluasad mòr an taobh deas Shasuinn is an Lunnainn ’nuair a rànaig an t-Oighre òg ’s a Bhean cladach Bhreatuinn gu sàbhailte. Chìteadh an sud anns an aon charbad an t-Athair, am Mac agus an t-Ogha; agns bu mhòr tlachd an t-sluagh anns an fheadhainn bheaga. —Oban Times.

GAIDHEIL CHANADA.

THA na Gaidheil ann an Canada na ’s cumhachdaiche, agus barrachd dhiu anns gach dreuchd ard agus fhogluimte, thar sluagh ’s am bith eile ’s an duthaich, a reir an aireamh, agus tha meas agus iarrtas orra da reir. Agus ciod a rinn sin, an aghaidh gach cruaidh-chàs agus anacothrom a bha nan aghaidh air gach doigh, an coimeas ri sluagh eile na dùthcha? Cha’n e bhi caitheamh an uine le misg agus lunndaireachd, (ni a tha cuid ro ealamh air a bhi cur as an leith agus air am bheil cuid diubh ciontach, cho math ri daoine eile), ach ’s e dichioll, ionracas agus stuaimeachd, maille ri ’n ard bhuadhan naduir agus inntinn, a choisinn dhoibh am meas agus an cliu a tha aca a nise anns gach aite. ’S e so ’n diugh staid nan Gaidheal ann an Canada, agus faodaidh sinn a radh le firinn air feadh an t-saoghail gu leir, cho fad ’s a tha cunntas againn, ach ann an duthaich am breith, agus tha e leigeadh ris dhuinn ciod a tha iad comasach air a dheanamh ’n uair a bhios an cothrom aca; agus ’s e ar guidhe agus ar n-urnuigh dhurachdach nach ann air ais a theid iad.

SEALLADH MOR GHLASCHU.

THAINIG an sealladh mor so gu crìch o chionn ghoirid, agus tha e ’na aoibhneas do mhuinntir a’ bhaile mhoir ud agus do Albainn gu léir gu ’n robh soirbheachadh math ’na lorg. Anns na seòmraichean ’s na cearnan grinn riomhach ud chiteadh moran do eachdraidh ’s do thoradh Eanchainn Gall is Gàidheal; agus tha e ’na thaitneas a bhi cluinntinn gu ’n d’ thàinig beairteas is onoir an deigh na h-oidhirp airidh ud a tha ’na cliù do ’n dùthaich. An déigh gach ni a bhi air a phàigheadh bidh suas ri ceud mìle punnd Sasunnach an làmhan an luchd-riaghlaidh. Tha so ’na aobhar moladh sònruichte ’nuair a chuimhnichear nach robh ach call mor co-cheangailte ri Seallaidhean do ’n aon t-seòrsa feadh an t-saoghail. Chunntadh suas ri aon mhuillein deug gu leth a chaidh a steach ré nam miosan a bha an sealladh greadhnach ud fosgailte. Tha e air a ràdh gur h-e aon do na nithean anns an do ghabh an sluagh tlachd àraidh ceòl a bha ’g an tarruinn là an déigh là an déigh a chéile. Tha so cuideachd ’na aobhar chliù do ar seann rìgheachd.

LATHA TAINGEALACHD.

B’ E Diordaoin s’a chaidh Latha Taingealachd. Tha iomadh aobhar aig muinntir na dùthcha so air an taingealachd a nochdadh air son na sochairean, aimsireil agus spioradail, a tha air am buileachadh orra anns a bhliadhna a chaidh seachad. Tha an dùthaich so, da rireadh, ann an suidheachadh math aig an àm so. A tuath ’s a deas, an iar ’s an ear tha sìth ’us sàmhchair eadar duine ’us duine. Agus tha Canada a toirt taing do ’n Uile-chumhachdach gu bheil cùisean mar a tha iad.

Tha ar nàbuidh, na Stàitean, air adhartas mor a dheanamh mar an ceudna. Ged a tha e duilich ri innseadh gu bheil moran dhe ’n dòigh fhéin aig an t-sluagh sin—sin ri ràdh, gu bheil àireamh dhiubh a gabhail an lagh nan lamhan fhéin—a mortadh ’s a crochadh na daoine dubha, ni a tha toirmeasgte leis an lagh, gidheadh tha soirbheachadh air tighinn air an dùthaich ann an dòigh no dha. Agus tha fear aig an stiùir a tha comasach agus a ni na tha na chomas gus cùisean a dheanamh gu math.

Ged a tha an cogadh ann an Africa mu dheas fhathast gun chriochnachadh, tha gnothuichean na dùthcha sin a dol air adhart na ’s fhearr, agus cha ’n ’eil teagamh nach bith sìth anns an dùthaich sin ann an ùine gun a bhi fada.

Cha ’n urrainn dhuinn dichuimhn a dheanamh ’s a cho-dhunadh air a mhnaoi mheasail sin nach maireann, banrigh Bhictoria. Thainig beatha eireachdail gu crioch nuair a dh’ eug ise; agus bha an righ-chathair air a lionadh le a mac, a tha cho fad so a deanamh a dhleasdanais gu math ’s gu ro mhath.

AN GEANCACH ’S AN T-ALBANNACH.

THA moran sluaigh ’san t-saoghal dhe ’n bharail gur h-e an Geancach fear-gnothuich a’s tapaidhe tha ri fhaotainn, agus cha’n eil duine cho daingeann ’sa bharail sin ris a’ Gheancach fhéin. Is ann uair gle ainneamh a theid na h-Albannaich a choimeas ris anns an dòigh sin; ach nochd a bhliadhna so gu bheil an t-Albannach, ann an cuid de ghnothuichean co-dhiu, fad air thoiseach air a Gheancach. Bha féill mhor aig muinntir nan Staidean fad an t-samhraidh s’a chaidh ann am baile Bhuffalo. Miosan mu ’n deach a fosgladh bha a h-ainm air a sheirm fad us farsuinn anns gach cearna dhe ’n t-saoghal, agus bha gach dichioll air a chleachdadh a chum sluagh a tharruinn ga h-ionnsuidh. An uair a chaidh a fosgladh cha robh na geatachan air an dùnadh air Sàbaid no air lath’ eile, agus bha cluichean agus seallaidhean ri ’m faicinn nach robh buileach cho beusach ’s bu mhiann le cuid fhaicinn, ach a bha air an cumail suas air son gràisg nam bailtean a tharruinn. Cha robh dòigh no innleachd nach robh air fheuchainn air son sluagh mòr a chruinneachadh agus air son toirt orra an làmhan a chur gu domhain sios na ’m pòcaidean an deigh dhaibh tighinn.

Aig an àm cheudna bha Feill mhor eile dol air adhart ann an Glascho. Bha i sin dùinte bho fheasgar Di-sathairne gu maduinn Di-luain na h-uile seachdain; cha robh cluichean no seallaidhean mi-iomchuidh sam bith ri ’m faicinn ann, agus cha robh spàirn mhor sam bith air a dheanamh a chum sluagh a tharruinn g’a h-ionnsuidh. Bha i air a cumail air adhart gu h-iomlan a reir an t-seann fhasain; ach an deigh sin uile rinn baile Ghlascho mu cheithir ceud mile dolair a bharrachd air na phàigh a cosguis. Agus ciamar a chaidh le luchd-riaghlaidh Feill mhor nan Staidean? Chaidh iad ceithir millein dolair ’s na fiachan! Chaill iad a dheich uiread ’sa bhuinig muinntir Ghlascho. Cha ’n fhaodar a chreidsinn co-dhiu, gu ’n caill na Geancaich an cliù mar luchd-gnothuich air sàilleabh so. Tha an t-ainm aca o chionn iomadh bliadhna. Agus mar is math a tha fios againn, “Am fear a gheibh ainm na moch-eirigh, faodaidh e laidhe anmoch.”

GU ma fada beò ar caraid dìleas IAIN! Gheibhear ann an cearn eile dhe ’n àireamh so naigheachdan as a’ Ghaidhealtachd air an sgriobhadh leis, agus anns an ath àireamh gheibh ar leughadairean litir uaithe. B’ fhearr leinn gu robh fichead no dha dhe sheòrs’ againn; na ’n robh cha bhiodh dìth no deireas air MAC-TALLA. Nollaig Chridheil agus Bliadhna Mhath Ur dha!

Treas sonas mhic an tuathanaich, nighean air a’ chiad chloinn.

---

[141]

[Vol . 10. No. 19. p. 5]

Naigheachdan.

BAS LE TUITEAM GUAIL—Bha fear Tomas Calvary, a mhuinntir a Bhras d’Oir Bhig, air a mharbhadh aig a’ Mheinn a Tuath Di-mairt s’a chaidh. Bha e ’g obair mu inneal nighe a ghuail, agus air dha bhi anns an amar ’s am bheil an gual glan air a chumail, nuair a dhòirt mu dheich tunna fichead guail air a mhuin. Bha e air a thiodhlacadh beò ann, agus mu ’n d’ fhuaireadh a ruigheachd ’sa thoirt as bha e marbh. Cha robh ann ach gille òg, mu fhichead bliadhna dh’ aois.

SGIORRAIDHEAN SEILG—O’ n thòisich àm an t-seilg ann an staid Maine bha da dhuine dheug air an tilgeadh am mearachd. Tha moran de na sealgairean cho ealamh gu losgadh ’s nach stad iad ri fhaicinn co dhiubh is fiadh no cearc-thomain no duine tha gluasad ’sa choille rompa. ’S ann air an dòigh sin a tha a mhor chuid de na sgiorraidhean a tachairt. Tha càin mile dolair ga chur air duine bhios ciontach de laimhseachadh airm gu mi-chùramach; ach cha mhor feum a ni càin do ’n duine theid a mharbhadh.

SGIORRADH BASMHOR—Bha gille òg d’ am b’ ainm Domhnull Mac-a- Phi air a mharbhadh Di-sathairne s’a chaidh le tuiteam bhar mullach taigh-na-cùrtach air an robh e ’g obair. Sheas e air ceann bùird fo nach robh taic sam bith, agus thuit e mu leth-cheud troigh dh’ ionnsuidh an làir. Cha robh e beò ach mu leth-uair an deigh dha tuiteam. Cha robh e ach mu shia bliadhn’ deug a dh’ aois. Bu mhac e do Alasdair Mac-a- Phi a bha roimhe so a’ fuireach aig na Forks. Bha e air a thiodhlacadh ann an cladh na Forks maduinn Di-luain.

FEILL HALIFACS—Tha féill gu bhi ann a Halifacs air an fhoghar s’a tighiun mar is àbhaist, ach bidh i air a cumail na’s tràithe—mu dheireadh ceud mhios an fhoghair. Cha do phàigh féill na bliadhna so, no faisg air; chailleadh mu ochd mile dolair oirre. Ma chaillear an uiread sin air féill ’na bliadhna tha tighinn, cha ’n eil fhios nach sguirear ga ’n cumail uile gu leir. Cha ’n eil a mhor-chuid de shluagh Nobha Scotia a faotainn feum sam bith dhiubh, agus mar sin cha ’n eil aobhar mor air a bhi cur na dùthcha gu cosguis ga ’n cumail suas.

AOIS MHOR—Dh’ eug bean Choinnich Dhomhnullaich anns an Eilean Mhor air an deicheamh latha dhe ’n mhios so. Bha i ceud bliadhna ’s a tri a dh’ aois. Anns a bhliadhna 1833 thàinig i fhein ’s a companach, maille ri ’n cuid cloinne, dha ’n duthaich so á Eilean Leodhas, agus rinn iad dachaidh dhaibh fhein aigBig Bras d’Or.Bha i ’na ball do ’n Eaglais Chléireach corr ’us tri fichead bliadhna, agus gus o chionn beagan bhliadhnachan dh’ fhalbhadh i dh’ a cois do ’n eaglais, astar shia mile. Dh’ eug a companach o chionn ochd bliadhna deug air ais. B’e a mac, Iain, a tha dall, a rinn a chiste anns na chàradh a corp. ’S e saor a th’ ann, agus theirear ris gu cumanta “An saor dall.” A bharrachd air a sin tha e ’na dheagh ghriosaiche. Bidh e ’cur ioghnadh air ’na coimhearsnaich cho innleachdach ’s a theid e an ceann a ghnothuich.

BATHADH MULADACH—Rinneadh bàthadh muladach aig Grand Grave, faisg air St. Peters, Di-dòmhnaich s’a chaidh. Bha triùir nigheanan beaga le William Lafiord air am bàthadh ann an loch uisge faisg air an taigh. Bha am pàrantan ’s an eaglais aig an àm, agus an deigh dhaibh tighinn dhachaidh cha dug iad fa-near nach robh a chlann mu ’n taigh gu àm dinnearach. Chaidh am bràthair an sin ga ’n iarraidh, agus air dha a dhol rathad an locha, chunnaic e an deigh briste, agus còmhdaichean-cinn dithis dhiubh air an deigh faisg air an àite bha briste. Bha an triùir bàthte ann an doimhneachd ceithir troighean de dh’ uisge. Thatar a’ smaoineachadh gu’n deach iad a chluich air an deigh nuair a bha chuid eile dhe’n teaghlach anns an eaglais, agus cha robh an deigh làidir gu leor gus an cumail. Cha robh iad ach seachd, naodh agus aona bliadhn’ deug a dh’ aois. Bha iad air an tiodhlacadh Di-màirt, agus b’e an tòrradh an sealladh bu mhuladaiche a chunnacas riamh ’sa choimhearsnachd.

Tiugainn, ars’ an Righ; Fuirich, gus am faod, ars’ a’ Ghaoth.

A BHREAC ANN AN ST. JOHN—Gu ruige so bha mu thri fichead tinn leis a’ bhric ann am baile St. John, N. B., agus chaochail tri deug dhiubh sin. Tha luchd-riaghlaidh a’ bhaile a’ deanamh an dichill air cur as do ’n euslaint mhosaich, ach tha sin gu math doirbh a dheanamh.

MU ’N MHAC-TALLA—Bha am fear-deasachaidh tinn o chionn thri seachdainean, agus fad corr us da sheachdain dhe’n ùine sin gun chomas obair sam bith a dheanamh. Tha an àireamh so dhe’n MHAC-TALLA mar sin seachdain air deireadh. Tha sinn duilich gu bheil cùisean a dol nar n-aghaidh cho tric air an fhoghar so, ach tha dòchas againn nach tachair mar so tuilleadh.

MORT ANN AN CUMBERLAND—Aig Fisherman’s Cove, an siorrachd Chumberland, N. S., chaidh dithis dhaoine d’ am b’ ainm Iain agus Seumas Spicer bhar a cheile Di-sathairne s’a chaidh ’s iad ag obair anns a’ choille. Loisg Seumas air an fhear eile, dh’ fhag e marbh e agus chaidh e ga thoirt fhein suas. Tha e ’g radh gu’n dug am fear a chaidh a mharbhadh ionnsuidh air le tuaigh, ’s gu’m b’ fheudar dhasan logadh air gus e-fhein a shabhaladh. Bha iad a mach air a cheile a thaobh crioch an fearainn o chionn grunnd bhliadhnaichean. Tha Seumas Spicer na dhuine car neònach, agus bha e aon uair as a rian. Bha an duine marbh thairis air tri fichead us deich bliadhna dh’ aois.

LA FHEILL ANDRAIS—Cha robh an latha so air a chumail air dòigh sam bith ann an Sidni am bliadhna. Bha dinnear aig sliochd na h-Alba ann an Glace Bay air oidhche Di-haoine, a bha gle shoirbheachail. Agus oidhche Di-luain bha cruinneachadh Gàidhealach ann am Bridgeport nach robh, tha sinn a’ creidsinn a leithid riamh an Ceap Breatunn. Bha ceòl, dannsa agus cluichean aca a bha toirt seann eachdraidh agus chleachdaidhean nan Gàidheal gu cuimhne, agus a thaitinn gu fior mhath ris an luchd-eisdeachd. Tha iadsan a bha air chùl a’ chruinneachaidh so airidh air moladh air son an dilseachd mar Ghàidheil, agus tha sinn an dòchas nach sgithich iad anns an deagh obair.

REISEAMAID EILE—Tha Canada a’ dol a chur buidheann eile de shaighdearan do Africa mu Dheas, —sia ceud duine. Tha iad ri bhi air an togail ann an Canada, ach ’s i Breatunn a phàigheas an cosguis fhad ’sa bhios iad air falbh. Tha moran anns an dùthaich so nach eil toilichte chùis a bhi mar sin. Tha iad ’sa bharail gu ’m bu chòir do Chanada a cuid shaighdearan fein a phaigheadh, agus cha ’n eil iad a meas gur ni mor sam bith do ’n dùthaich a bhi cur dhaoine do ’n chogadh gun an cosguis a ghiùlan. Tha uallaichean troma aig muinntir nan Eileanan Breatunnach ri ghiulan, agus tha làn àm aig Canada gabhail os laimh cuid de chosguis dion na h-Impireachd a phaigheadh. Mar a tha, tha an dùthaich mhàithreil ga dion air muir ’s air tir gu saor agus a nasgaidh.

Naigheachdan as a’ Ghaidhealtachd.

BHA samhradh is foghar aig daoine anns a’ Ghaidhealtachd cho math ’s a chunnacas o chionn iomadh bliadhna. Bha ’m barr glé mhath, agus fhuaradh a chur fo dhion gun domail sam bith.

Thainig an geamhradh oirnn na bu luaithe na bha sinn an dùil. Thainig stoirm mhor air na tri rioghachdan Di-mairt so ’chaidh a rinn call mòr air muir ’s air tir. O’n a b’ ann o’n àird an ear-thuath a bha ghaoth, cha d’ rinneadh ach beagan calla anns a’ Ghàidhealtachd. Ach air taobh an ear Alba rinneadh call mòr. Tha na paipearan-naigheachd o chionn dà latha a’ toirt cunntas air na rinneadh de chall air muir ’s air tìr. Bha ’ghaoth a’ deanamh dluth air tri fichead mile ’san uair an uair a bha ’n stoirm ’na h-àirde. Agus mar a tha gu tric a’ tachairt an uair a tha stoirm a’ tighinn o’n àird an ear-thuath, bha ’ghaoth a’ tighinn ’na h-osnaichean anabarrach trom an drasta ’s a’ rithist. Mhair an stoirm mu cheithir uairean fichead.

An deigh na stoirme thainig sneachda trom oirnn. Cha ’n ’eil cuimhne aig duine beò air sneachd cho trom ris fhaicinn mu ’n àm so dhe ’n bhliadhna. Ach tha sinn an dòchas nach mair e fada o nach ’eil a’ bheag de reothadh ’na chuideachd.

Bha prìsean anabarrach math air a h-uile seòrsa spreidhe fad a’ cheud chuid dhe ’n t-samhradh. Agus bha daoine an dùil gu ’m maireadh iad gu math fad na bliadhna. Ach bha ’n tioramachd cho mor ann an Sasunn, agus air taobh a’ deas na h-Alba ’s gu ’n robh am feur ’s an t-arbhar ’s an turneip glé ghann ann an iomadh àite. Cha bhi prìs mhath uair sam bith air spreidh mur bi na dròbhairean Gallda a’ tighinn an rathad. Agus mur bi samhrachadh is geamhrachadh gu leor aig na tuathanaich mhòra ’san taobh deas, cha bhi faighneachd cho math air spreidh.

Tha ’n t-iasg anabarrach gann. Tha iasgairean nan lion-sgrìobaidh(trawlers)an deigh dolaidh mhor a dheanamh mor-thimchioll nan eileanan Gàidhealach. Ged a tha ’n lagh an aghaidh dhaibh tighinn na ’s dluithe na trì mìle do ’n chladach, tha iad a’ bristeadh an lagha so anabarrach tric a dh’ aindeoin na bheil bàtaichean a’ Chrùin a’ deanamh gus an cumail an taobh am muigh dhe na criochan. Tha iomadh aon diubh air an glacadh, agus càin throm air a leagadh orra, ach tha cuid mhòr dhiubh a’ faotainn teicheadh air falbh an deigh dhaibh an t-olc a dheanamh. An uair a sgrìobas iad leotha na bheil a dh’ iasg beag, òg air na h-oitrichean air am bheil an t-iasg a’ cladh, agus air am bheil an t-iasg òg air ’àrach, faodar a thuigsinn gu ’m bheil iad a’ deanamh dolaidh mhòr air iasgach na rioghachd.

Ged a mharbhadh cuid mhath de sgadan mor-thimchioll na rioghachd fad an t-samhraidh ’s an fhoghair, is gann gu ’m faighear barailte sgadain ri ’cheannach ’s an dùthaich an diugh. Cha luaithe mharbhar e na theid a chur air falbh do na bailtean mòra, no as an rioghachd far am faighear prìs mhath air. Tha aobhar eagail gu ’m feum daoine an salann itheadh leis a’ bhuntata am bliadhna.

IAIN.
15-11- ’01.

Bithidh Gach Ni Mar is Aill le Dia.

MA tha e fior gu bheil ar Daoine, ’s an rioghachd so co-dhiu, a’ gabhail tlachd ann a bhi ’g altrum smuaintean dubhach, cianail, agus gu h-araid ann a bhi ’beachdachadh gu tric air a Bhas agus an comhnuidh le ni-eigin de gheilt ’s de uamhas; ma tha so fior, cha bhiodh e mi-fhreagarrach, saoilidh mi, a bhi feoraich, ciod e am fiosrachadh a gheibhear anns na Sean-fhocail mu bheachdan ar n-Aithrichean mu ’n t Saoghal taobh thall na h-uaighe, agus mu’n cheangal a tha eadar Beatha dhiombuan, chaochlaidheach an t-Saoghal so agus Beatha mhaireannach, neo-chaochlaidheach na Siorruidheachd. Cha ’n e no rùn air aon chor a bhi toirt seachad min-chunntas air aidmheil ar Sluaigh ’s an linn so no an linn eile d’ar n-Eachdraidh, no idir a bhi toirt breith air fallaineachd am beachdan ’s air an dilseachd ’s air an eud a nochd ar Sluagh gu minic air taobh an Creidimh. Is airidh an Eaglais Ghaidhealach air a sgeul innseadh, agus chuireadh esan a dh’ innseadh gu cothromach i ar luchd-duthcha fo chomain mhoir. Ach cha mhise an duine; agus cha ’n e so an leabhar, a bu choir a leithid so de shaothair a ghabhail os laimh. ’S e mo rùn air an àm an fhianuis a bheir ar Sean-fhocail seachad mu chreidimh ar n-Aithrichean anns gach linn d’an Eachdraidh a chur fa chomhair an leughadair mar is fearr a dh’ fhaodas mi.

(Air a leantuinn air taobh 142).

---

[142]

[Vol . 10. No. 19. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 139).

cainnt gun chiall. Nach ’eil fhios agad gu ’m bheil cluasan aig na ballachan?”

Is ann a bhrosnaich na comhairlean so Abou Hasan gu tuilleadh feirge; agus bhrosnaich na thuirt a mhathair ris e cho mor ’s gu ’n duirt e: “A sheann bhean, thuirt mi riut mar tha do bheul a chumail duinte. Mur fan thu samhach, eirigh mi agus bheir mi dhut laimhseachadh a bhios ’nad chuimhne ri do bheo. Is mise an righ, agus Ceannard nan Creidmheach; agus bu choir dhut mo chreidsinn an uair a tha mi ’g a innseadh dhut.”

(Ri leantuinn).

Na Tairbh.

THAINIG roimhe so tarbh dearg a Sasunn, a chum maslachadh a thoirt do Albainn. Sheas e air gualla beinn Mhùrluig, ’s ghlaodh e, “Is truagh an dùthaich; is truagh an dùthaich.”

Bha tarbh dubh Gàidhealach air taobh eile Loch Laomainn, mu choinneamh braigh Dùn Pholochròdh, agus ghlaodh e, “Cia as a tha thu?” “Cia as a tha thu?”

Ars’ an Tarbh Dearg: “A tir do nàmhaid; á tir do nàmhaid.”

Ars’ an Tarbh Dubh: “Ciod e do theachd an tir? Ciod e do theachd an tir?”

An Tarbh Dearg: “Cruinneachd ’s fion; cruinneachd ’s fion.”

An Tarbh Dubh: “Chuirinn thu an comhair do chùil; chuirinn thu an comhair do chùil.”

An Tarbh Dearg: “C’ àite an do rugadh tu? C’ àite an do rugadh tu?”

An Tarbh Dubh: “An crò an Dùin; an crò Dùin.”

An Tarbh Dearg: “Ciod bu bhiadh dhuit o’n bha thu ad laogh? thu ad laogh? Ciod bu bhiadh dhuit e’n bha thu ad laogh?”

An Tarbh Dubh: “Bainne ’s bàrr fraoich; bainne ’s bàrr fraoich.”

An Tarbh Dearg: “An adharc chrom so am beul do chléibh: an adharc chrom so am beul do chléibh.”

An Tarbh Dubh: “Chugad mi! cha ’n eagal domh Chugad mi! cha’n eagal domh.”

Agus chaidh an tarbh dubh timchioll ceann shuas beinn Mhùrluig, agus chuir iad an cinn ri cheile, ’s ghleachd iad.

Chuir an tarbh dubh an tarbh dearg air ais an coinneamh a chùil, gu ruig clach mhòr a bha an sin, ’s chuir iad car dhe ’n chlach, ’s roil a chlach sios gu còmhnard, a ta aig taobh an rathaid mhoir, tuaiream air coig mile an taobh shuas an Tairebeart Laoimeanach, agus trì mile an taobh shios do cheann shuas an Loch Laomainn.

Chuir an tarbh dubh an adhairc chrom aige am beul a chléibh aig an tarbh dhearg, agus mharbh se e.

Agus is e Clach nan Tarbh an t-ainm a tha air a chlach gus an latha ’n diugh, agus is i clach is motha a tha anns na tri rioghachdan.

An Fheannag ’s am Madadh Ruadh.

BHA ’n fheannag ’s am madadh ruadh math air moch-eirigh, agus chuir iad geall ri ’cheile airson co a bu luaithe dh’ eireadh ’s a’ mhaduinn. Chaidh an fheannag ann am barr craoibhe agus chaidil i, ’s dh’ fhan am madadh ruadh aig bonn na craoibhe, ’s e ’g amharc an aird c’uin a thigeadh an latha, ach cha do chaidil e idir. Co luath ’s a mhothaich esan do ’n latha ghlaoidh e, “ ’S e ’n latha bàn e.” Bha ’n fheannag gun smoisleachadh fad na h-oidhche gus an sin; dhuisg i le a ghlaodh-san, agus fhreagair ì, “ ’S fhad o b’ e e.” Chaill am madadh ruadh an seo an geall ’s bhuidhinn an fheannag.

Bithidh Gach Ni Mar is Aill le Dia.

(Air a leantuinn o thaobh 141).

’S i mo bharail gu bheil cuid de na Sean-fhocail a tha gleidheadh air chuimhne beachdan ar Sluaigh dà mhile bliadhna dh’ aois. An uair a bha priomh Bhard ar Duthcha a’ gabhail seallaidh, le inntinn fharsuing fein, air cuairt na h-aimsir ’s air Eachdraidh a Shluaigh, sheinn e mar so:

“Cia as tha sruthan na bha ann?
C’ uin a thaomas an t-àm tha falbh?
C’ àit’ an ceil aimsir a da cheann
An ceathach e tha màll ’s nach gann,
A taobh ballach le gniomh nan seod?
Tha mo shealladh air linnte dh’ aom;
Cha ’n fhaicear ach caol na bh’ann
Mar dhearrsa na gealaich tha faoin,
Air linne tha claon ’s a’ ghleann.
An so dh’ eireas dealan a’ chomhraig;
An sin thuineas, gun solas, neo-thréin;
Cha chuir iad an gniomhan air chomhla
Air aimsir tha mothar ’n an dèigh.”

Feudaidh sinn, tha mi meas, cainnt agus samhladh Oisein a chleachdadh mu bheachdan cho maith ri mu euchdan ar Sluaigh. O chionn dà mhile bliadhna, bha aimsirean comharraichte ann an Eachdraidh aidmheil ar Sluaigh—aimsirean nach teid gu brath air di-chuimhne. Thugadh cumhachd nan Druidhean gu talamh; thainig solus gloirmhor an t-Soisgeil d’ar Tir; dh’ ath-leasaicheadh an Eaglais; ’n ar linn fein chunnaic a’ mhor chuid d’ar Sluagh gu’m b’e an dleasdanas Eaglais an Aithrichean fhàgail, agus dh’ fhàg iad i; agus nach iomadh ach a tha an diugh ag eigheach gu durachdach airson tuilleadh soluis a chum a threorachadh air an t-slighe thuislich, dhorcha a tha, reir coslais, air thoiseach air. Gidheadh, ann an cainnt Oisein; “cha ’n fhaicear ach caol na bh’ ann.” Buinidh na beachdan ghleidh ar Sean fhocail air chuimhne do’n Druidh ’s do’n Chriosduidh maraon. Bha iad cho fior ’s cho feumail o chionn dà mhile bliadhna ’s a tha iad an diugh, ’s a bhitheas iad gu crich an t-Saoghail. ’S iad so a rinn “ballach” taobh sgeith ar n-aidmheil.

Ann an aon ni tha mi saoilsinn gu bheil coimeas a’ Bhaird mi-fhreagarrach dhuinne an traths’. Tha Eachdraidh, ann am beachd Oisean, air a deanamh suas de “ghniomh nan seod” a bha deanamh taobh na h-aimsir “ballach;” agus tha na “neo-thréin,” a tuineadh, gun sòlas, ’nam buidheann leo fein, —an gniomhan faoin gun chuimhne, an uair a tha aimsir a’ siubhal gu mòthar seachad. Cha ’n eil teagamh nach ’eil smuain a’ Bhaird oirdheirc agus airidh air inntinn ghreadhnaich fein. Ach cha ’n fhaod sinn bhi foghlum o’n teagasg so gur ni faoin no suarach dleasdanas ar latha-ne, no ar n-inbhe-ne, ged, ma dh’ fhaodte, nach teid a bhreacadh air slios na h-aimsir, a chum ra cuimhne ghleidheadh beo ré nan linntean. Cha bhiodh e ceart air aon chor a bhi deanamh gaisgeach dheth-san a mhain a rinn gniomhan euchdach an suilean an t-Saoghail:

“Is gaisgeach esan a bheir buaidh
Air eagal beatha, ’s uamhunn bàis,
’S a chomhlaicheas le misnich cri’,
Na h-uile ni a tha dha ’n dàn.”

’S e so gaisge air an ruig an neach is diblidh ’n ar measg. Agus tha làn dearbhadh againn ma bhuanaicheas e nach leigear a threuntas air di-chuimhne, ach gu faigh e gu cinnteach a dhuais. Ach air an laimh eile tha teagasg Oisean agus nan Sean-fhocail ro fhior, agus bhitheadh e ro bhuannachdail dhuinn an comhnuidh a ghleidheadh air chuimhne. Tha gnothuichean ar latha fein, cho fad ’s a tha iad cothromach, mar dhleasdanais chudthromach oirnn a chur an gniomh le ’r n-uile neart; agus tha beachdan ar latha fein, cho fad ’s a tha iad fior, ’n an tiodhlachan luachmhor nach faod sinn, gun chunnart, a dhearmad. Ach tha cuid de na dleasdanais so, agus cuid de na beachdan so, a bhuineas ann an doigh ro shonruichte d’ar latha fein; agus tha cuid eile dhiu a tha ’g an ceangal fein ’s ar ceangal-ne ris an t-sluagh gun aireamh a chaidh thairis agus ris an t-sluagh gun aireamh a thig ’n ar deigh—dleasdanais agus beachdan a tha comhnuidh cudthromach agus an comhnuidh fior. A nis bu mhath leam a chreidsinn gur e an dleasdanais so a tha, ann an cainnt Oisean, a’ deanamh ballach taobh na h-aimsir. Cha ’n ’eil teagamh nach e na beachdan so a mhain a ghiulain na Seanfhocail a nuas o chéin. Tha sinn a ghnath teom air a bhi cur barrachd meas air na nithean sin a tha luachmhor a mhain ’n ar latha fein. Tha mi meas na ’n sealamaid air cuairt na h-aimsir mar a rinn Oisean, no air beachdan ar n-Aithrichean mar a ghleidh na Sean-fhocail an chuimhne iad, gu’m faiceamaid iomadh cleachduin, dleasdanas, ’us beachd a tha ’n diugh a’ cumail suas roinnean ’us coimheachais ’n ar measg, a bhitheas gu tur air di-chuimhne, an uair a sheallas Bard eigin air ais, ceud bliadhna ’n a dheigh so, nach faic e “ach caol na bh’ ann.”

Tha triuir bheachd, gu sonruichte, a gheibhear air an cur f’ar comhair gu tric anns na Seanfhocail, agus ’s e sin: (1). Gu bheil cionta toillteanach air peanas; (2). Gu bheil laghannan Naduir no cuairt Freasdail do-atharraichte, neo-chaochlaidheach; (3). Gu bheil Dia fior, ceart, maith.

Gheibhear suim aidmheil Creidimh ar n-Aithrichean, a réir nan Sean-fhocal, anns na tri firinnean so. Agus cho fad ’s is leir dhomh, bha ar n-Aithrichean a’ creidsinn annta o’n a tha Eachdraidh againn orra. Cha ’n ’eil ar n-eolas air teagasg nan Druidhean ach gann, ach saoilidh mi gu’n dearbh am beagan fiosrachaidh a tha againn mu thimchioll nan linntean céin anns an robh iad cumhachdach n’ ar Tir gu’n robh iad a’ creidsinn agus a’ teagasg nam firinnean a dh’ ainmich mi. Tha grian an eòlais a’ dealradh ’n a lan neart agus ’n a lan mhaise oirnne. Fhuair sinn moran agus iarrar moran uainn. Ma thuislicheas sinne, cha ’n ann le cion soluis. Ach tha mi meas nach aobhar so airson a bhith deanamh dimeas orrasan a bha ’g imeachd ’s an dorchadas. A réir gach cunntais a tha againn mu’n timchioll bu daoine na Druidhean a bha airidh air meas agus air urram an da chuid airson an eolais agus an gluasaid. ’N ar suilean-ne bha, gun teagamh, an Creidimh mearachdach, easbhuidheach. Ach tomhais iad le meidh an linn fein, agus chi thu gu’m bu daoine fiosrach, glic iad, a ghleidh an cliù ’s am meas am measg dhaoine treuna, ’s a sheas gu daingean air taobh an Duthcha ’s an Sluaigh ann an àm cunnairt ’us teinn. Anns na Seanfhocail tha iad air an ainmeachadh le moran barrachd urraim na tha na Sagairtean a thainig ’nan àite. “Cho teoma ri Coibhi Druidh.” “Ge rogus clach do’n làr is foisge na sin cobhair Choibhi.” Tha so a nochdadh gliocais, comais, caoimhneis. Ach is ann airson feartan dealaichte uapa so—feartan is suaraiche air gach doigh—a tha Sagairtean ’us Cléirich air an cumail air chuimhne.’ “Cha ’n fhiach Sagart gun Chléirich.” ’ ’Cha d’ òl an Sagart ach na bh’ aige.” “Cha ’n iad na ro Chléirich is fearr.” “Is miann leis a’ Chléireach mias mhaith a bhi aig an t-Sagairt.” “ ’S e leanabh fein is luaithe bhaisteas an Sagairt.” Tha an so companas eadar Cléirich ’us Sagairtean arrson a bhi sasuchadh a’ chuirp le nithean ceaduichte ’s le nithean toirmisgte air an deanadh Coibhi Druidh tàir.

(Ri leantuinn).

Uaisle gun chuid, ’us maragan gun gheir.

---

[143]

[Vol . 10. No. 19. p. 7]

Moladh nan Laoch Gaidhealach.

LE CAILEIN CAIMBEUL.

Ho gur coma leam a’ bhrigis,
Gur-a liobasda fo m’ shàil i;
’S mor a b’ anns’ an t-éile cuaiche
Dhol a shealg feadh chruach a’s àrd-bheann.

Tha mi ’cuimhneachadh gach solais,
Far an robh mi og air m’ àrach;
Gheibhteadh isg a’s eunlaith fhiadhaich
’Sa bhi sealg nam fiadh feadh àrd-bheann.
Ho gur coma, etc.

Sud an t-àite ’s an robh ’n t-éibhneas—
Tha gach luibh ni feum a’ fàs ann:
Biolair uaine ’n uisg’ an fhuarain
’Bheireadh do gach sluagh an slàinte.

Ceol bu bhinne leam bhi ’g éisdeachd,
’N àm eirigh grein air sgeith nan àrd-bheann;
Bhiodh an coileach-dubh a’ dùrdail,
Cuthag a’s “gu-gùg” ’s gach àit’ aic’.

Chluinnteadh langanaich an fhéidh ann,
’S chiteadh treud diubh anns gach fàsaich
’S bhiodh an crodh a’ ruith gu buaile,
’S dol air uairean thun na h-àiridh.

Far an lionmhor gillean oga,
Ged chaidh moran diubh thar sàile:
’S bu chùis eagail do gach riogh’chd iad,
H-uile linn diubh mar a dh’ fhàs iad.

Bha iad uile làn de chruadal,
Mar chuala sibh mu Dhonnachadh ’n Aighe;
A’s Ian Ruadh (gu’n robh gach buaidh leis!)
Bha ’na cheannard sluagh do’n bhanrigh.

Ach na ’m faighinn-sa an t-oran
Chur an ordugh ann an Gàidhlig,
Dheanainn moladh air na h-uaislean
Bha cho suairce ris na Gàidheil.

Bho nach d’ fhuair mi orra eolas,
Cha ’n urrainn mi gu leoir a ràdhtuinn,
Air neo dh’ innsinn dhuibh am buadhan,
’S an stoc uasal as an d’ fhàs iad.

Mo mhile beannachd-sa gach uair dhaibh,
’S guidheam gur-a buan dhaibh slàinte;
Bidh sinn uile an deagh rùn daibh—
Sona ’n dùthaich anns an d’ fhàs iad.

Tha gach duine làn de sholas,
Mu chruinneachadh mor na Gàidheal;
Tilgeil cloiche, ’s car de chabar,
’S ord ’n a dheannaibh le neart gàirdein.

’S ’nuair chluinneadh iadsan sgal na pioba,
Bhiodh iad inntinneach mar b’ àbhaist;
Gu ’m bu mhath a ruith na réis iad,
’S leumadh iad mar fhèidh nan àrd-bheann.

Sud na gillean a bha treubhach—
’S mor an éifeachd anns na blàraibh,
’N aghaidh na lasrach a’s na luaidhe,
Gu ro chruaidh gu bualadh stàilinn.

Sir Cailean féin, an ceannard uasal—
’S e Morair Chluaidh a chaint’ an dràst ris—
’S mor an t-urram e do ’n rioghachd,
’S is toil-inntinn e d’a chàirdean.

’S ann le misnich a’s deadh-sheoltachd,
A thàirneadh ann an ordugh blàir iad;
’S mur gabh an nàmhaid an ratreuta,
Gu ’n laidh gach creubhag dhiubh ’s an àraich.

Cha robh ’n leithid riamh ’s an rioghachd;
Bheireadh iad gu sith gach cearna;
Aig an Alma, ’s a’ Chrimea,
Gun dichuimhn ’bhi air Balaclàbha.

’N uair bha tàirneanach nan canan
’Cur mactalla as gach àite,
Bha Sir Cailean, agus buaidh leis,
’Brosnachadh a suas nan Gàidheal.

Nis nam biodh iad uile dileas
Anns gach ni, mar bha na Gàidheil,
Bhiodh Sebastopol air striochdadh,
’S Russia fo chis do ’n bhan-righ.

Fhuair iad urram anns na h-Innsean
Nach bi air dichuimhn do na Gàidheil:
’S e Righ nan dùl a ghabh dhiubh cùram-
Gach moladh a’s gach cliù bhi Dhàsan!

Modh.

RI linn an Righ Seòras II. bha ceatharnach mor Gàidhealach d’ am b’ ainm Ruairidh Mac Cullach air a ghlacadh air son àrd-fhoill ’s air a dhìteadh gu bàs. An uair a bhatar ga thoirt air falbh gu àite a dhith-cheannaidh thainig maille air na saighdearan a thug orra stad. Bha bean-uasal an sin ag amharc am mach air uinneig, agus dh’ eibh i ris a phriosanach:—

“A cheannaircich mhoir, fhada! bidh an ceann sin an ùine ghoirid bhar t’ amhaich, agus ’s math an airidh.”

Thug Ruairidh a bhoineid bhar a chinn agus rinn e beic mhodhail dhi.

“Am bheil sin,” ars esan, “a toirt toileachadh mor dhuibhse, a bhean-uasail.”

“Tha, gun teagamh,” ars a bheanuasal; “fior thoileachadh.”

“Ma ta, a bhean-uasail,” arsa Ruairidh ’s e deanamh beic eile, “tha mise gle dheònach bàsachadh ma bheir e toil-inntinn sam bith do ur leithid-sa.”

Bha a bhean-uasal de nàdur mor aisde féin, agus ghabh i uiread tlachd de ’n deas-fhreagairt a thug an Gaidheal oirre, ’s gu ’n do chuir i air ball fios dh’ ionnsuidh an righ ag iarraidh mathanais dha. Chunnaic Righ Seòras iomchuidh sin a thoirt dha. Agus tha Andra Lang ag ràdh gu ’m fac’ esan le shùilean fein am bann rioghail a thug a bheatha ’s a shaorsa do Ruairidh.

Tha an seanfhacal ag radh “nach do bhrist modh ceann duine riamh;” ach ’s ann gle ainneamh a thachair e gu ’n do choisinn modh a bheatha do dhuine bha cho dlùth air a bhàs ’sa bha an ceatharnach Ruairidh Mac Cullach. Cha ’n eil modh na uallach trom do neach sam bith, agus cha dean tomhas math dhe ’n t-seòrsa cheart call no cunnart a chur air duine gu bràth.

Chaochail fear Iain Mac Done ann an Errislanin, an Eirinn, o chionn ghoirid an deigh dha aois sia fichead us coig bliadhna a ruigheachd. Rugadh e ’sa bhliadhna 1776, agus bha deagh chuimhne aige air nithean a thachair am bliadhnaichean deireannach na h-ochdamh linn deug.

Chaochail duin’ òg a mhuinntir Hogamah, d’ am b’ ainm I. Winburn Mac Phail anns an tigh-eiridinn am Boston, Di-ciaduin s’a chaidh. Bha e air a mhùchadh le gas ’na sheòmar-cadail oidhche Di-sathairne. Fhuaireadh beò e, agus mhair e mar sin gu Di-ciaduin. Bu mhac e do Sheumas Mac Phàil, am marsanta, agus bràthair do ’n Dr. D. T. Mac Phail, am Philadelphia. Bha e ag ionnsachadh lagha, agus bha e tòiseachadh ri dhol do ’n cholaiste nuair a thachair an sgiorradh muladach a dh’ aobharaich a bhàs. Cha robh e ach ochd bliadhn’ deug a dh’ aois.

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAR.

[Clàr - ama]

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh Di-luain an 4mh latha de Nobhember, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.48 a. m.
A fagail Shidni aig 9.15 a. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 9.55 a. m.
A fagail Ghlace Bay aig 1.30 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 2.11 p. m.
A fagail Shidni aig 4 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 6.00 p. m.
A fagail Ghlace Bay aig 7 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 7.41 p. m.
A fagail Shidni aig 10.30 p. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 11.30 p. m.
A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

WM . COYNE, Traffic Manager.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

---

[144]

[Vol . 10. No. 19. p. 8]

Call na “ Hesperuis.”

Rinneadh an t-eadar-theangachadh so le Mr. Iain Mac-Ille-Bhàin, an Inbhirnis. Choisinn e an duais a b’ àirde aig a Mhòd air an fhoghar s’a chaidh.

Bu ghleusda ’sheol an “Hespuris,”
Ged b’ éitigh, borb a’ ghaoth;
’S mar chuideachd thug an sgiobair leis
A nionag bhoidheach, mhaoth.

Mar fhlùr an lin bha ’sùilean gorm,
A gruaidh mar bhriste-fàir’,
’S a broilleach min air dhreach a’ Chéit’,
No canach geal a’ chàir.

An sgiobair treun ’sa phiob ’na bheul,
An dàil na stiùrach sheas,
A’ coimhead mar bha ’n toit ’san t-sian
A’ leum an Iar ’s a Deas.

’N sin labhair ris seann mharaiche
A sheol thar chuantan tric—
“Tha targradh gaillinn air an speur,
Ruig caladh-dion ’s bi glic.

“Bha broth mu ’n ghealaich chiair an raoir;
’Nochd tha i dubh fo neul;”
’S ann rinn an sgiobair gàire sgeig,
Mar sheid e ’n toit a ’bheul.

Fuar is na b’ fhuaire sheid a’ ghaoth,
’N Iar-Thuath le sgaiteachd ghairg;
’Chlach-mheallain dhian rinn fead ’s a’ chuan,
’S ’na cathadh geal bha ’n fhairg’.

Bha ’n long, le neart na doininn oillt,
Ga tuimhseadh is ga sniomh;
Chlisg i, is sheas, is leum i ’n ceann,
Mar dheanadh steud fo fhiamh.

“Na bi fo gheilt, mo nionag ghaoil;
Neadaich a nall am thaic’;
An stoirm sin air nach faighinn buaidh,
Cha ’n fhaeas riamh ’s cha ’n fhaic.”

Chuir e ga ’dion o’n ghaillinn reot’,
A chota-mor gu teann;
Is cheangail e an àilleag mhaoth,
Gu daingean ris a’ chrann.

“Cluinnidh mi claig nan eaglaisean;
Dé th’ ann, O athair ghràidh?”
“Sanas o’n chladach chreagach, chruaidh;”
Is stiùir e mach o’n tràigh.

“Ar leam gu ’n cluinn mi gunnachan;
Ciod e ceann-fàth na toirm’ ?”
“Long ann an teinn, nach urrainn gleachd
Ri ’leithid so de stoirm!”

“Athair, dé ’s ciall do ’n t-solus ud,
Tha ’boillsgeadh anns a’ cheo?”
Ach bha ’h-athair fuar an glaic a’ bhàis,
Gun chli, gun smid, gun deo.

’Na shineadh ceangailt ris an ailm,
’S aghaidh ri speur a suas,
Bha ’n lochran a’ cur soills’ troimh ’n t-sneachd,
Air a shùilean aognaidh nuas.

An nionag phaisg a lamhan beag,
’S ghuidh i gu ’n saorteadh i,
’S ghairm i air Criosd, a chuir fo smachd
Muir onfhadhach Ghalili.

Bha ’n long ’san duibhre chianail, oillt,
Troimh ’n t-sneachd ’s troimh ’n doininn ghairbh,
A’ ruith air bodha ’n Lochlannaich,
Mar thannas duine mhairbh.

’S a ghnàth thar nuallanaich na gaoith,
Chluinnteadh mar thailmrich feachd,
Trom-shlacraich air na sgeirean garbh,
’S iad ri neart fairge ’gleachd.

Gun iùl, gun chli, bha ’n long, ’s an fhairg
M’a guailnean claoidhte ’leum;
Ghrad sguabadh an sgioba thar an taoibh,
Le tonn, a dh’ aona bheum.

Na tonnan càir-gheal timchioll dith
Sheall, mar an olann, maoth;
Ach na sgeirean cruaidh le’m fiaclan geur’,
Chagainn is theum a taobh.

A buill ’s a croinn, le ’n comhdach reot’,
Chaidh thairis measg nan tonn;
’S mar shoitheach ghloine bhrist a clàir;
Ho! bheuc a’ mhuir le fonn.

Iasgair bha ’muigh mu éirigh gréin
Mu ’n chladach chreagach, gharbh,
Chlisg ri bhi ’faicinn caileig oig
Ceangailt’ ri crann ’s i marbh.

Bha ’n sàile reodhte air a h-uchd,
Na deoir ’na sùilean tlàth,
’S a cuailein bàn, mar fheamainn, donn,
Feadh chop nan tonn a’ snàmh.

Ceann-sgeoil na luinge, ’n “Hesperus”—
Sgeul doininn, duibhre, ’s bàis!
Bho shamhail Bodha ’n Lochlannaich
Gleidh sinn, a Dhia nan Gràs!

Marbhrann do Fhear Airidh-Mhuilinn.

Rinneadh am marbhrann a leanas le Aonghas Caimbeul, (Aonghas mac Dhomhnuill ’ic Eoghainn), ar neo mar a theirteadh ris gu cumanta ’na latha fhéin, “Am Bàrd Sgallach,” do Chaiptean Aonghas Domhnullach, Fear Airidh-Mhuilinn, ogha do ’n mhnaoi ainmeil sin Fionnaghal Dhomhnullach. Bha an Caiptean Domhnullach air a bhàthadh anns a’ bhliadhna 1809. Rugadh “Am Bàrd Sgallach” ann am Beinn-a- bhaoghla.

Aonghais Oig riomhaich
Gu ’n seinneadh piob leat ’us bratach,
Air each aigeannach, cruidheach,
A ghearradh direach an t-astar;
’S e mo chràdh do chorp cùbhraidh
’N a luidhe dhith ris an aigeal,
Gu ’n deach d’ anam do Phàrras;
Na h-ostail chàirich do leaba.

Dia a ghleidheadh an céile
Do na dilleachdain uasal
A dh’ fhàg thu a’ d’ dhéigh,
’S e so am foghar a ghuail iad;
Cha robh leithid an athar
Ann an cliù no maitheas mu ’n cuairt daibh,
An treas pears’ ’s an Roinn-Eorpa
’N a shuidh’ an comhlan dhaoin’ -uaisle.

Thuit a’ chraobh leis an duilleach,
Chrion am bun ’s gu ’n do chrion e;
An latha rinneadh do bhàthadh,
Gu ’n robh an t-Ard Righ ’s an fhianuis;
Gu ’n robh an uair air a cumadh,
Gaoth ’us sruth mar an ceudna,
Chuir sud thairis an t-eathar,
Mo chreach! mu leitheach an lionaidh.

Thug thu ràimh do na gillean,
Cha robh tuilleadh a dhith ort;
Bha thu ’n dùil mar a b’ àbhaist
Gu ’n robh do shnàmh mar an fhaoileag,
Gu ’n robh do shnàmh mar an eala,
A dh’ fhalbhadh aigeannach, aotrom;
Pearsa dhireach, dheas, dhealbhach,
’S bochd a dh’ fhalbh thu gun aois uainn.

Bu tu sealgair a’ mhonaidh,
Leis a’ ghunna nach diùltadh,
Air damh cròcach nan cabar,
A leumadh aigeannach, sunndach;
’N an leumadh gu marbhadh;
Bha thu d’ shealgair bho dhùthchas;
Ron, eala, ’us earbag
Nan gearra-chasa lùth’or.

’N uair a chruinnicheadh an camp
Bu tusa ceannard nan daoine;
An rud a theireadh tu dheant’ e,
No dh’ fheuchadh tu faobhar.
C’ àite ’n robh ann an Alba,
Trath sheasadh tu calma fo d’ aodach,
A h-aon a labhradh riut dàna?
B’e ’n t-eun a b’ àirde ’s a’ chraoibh thu!

Posadh.

—Ann am Mansa St. Andrew’s, an Sidni, air an treas latha dhe ’n mhios, leis an Urr. I. F. Forbeis, Daibhidh Mac-Dhùghaill agus Ceit I. Nic-a- bhiocair, le cheile a Aiseag Mhira.

Ma tha thu ’g iarraidh
Deagh Bhrogan Obrach
a sheasas ri ’n cosg gu cruaidh ri side bhog, theid againn air an toirt dhut. ’S ann againn a gheibhear
BROGAN AMHERST
an seorsa ’s fhearr a thatar a deanamh.
A . W. Redden & Co.
ROSS BLOCK.SIDNI.

Caradh Uaireadairean,
Chlocaichean agus Sheudan
. .. .ANN AN STOR.. ..
K . BEZANSON.
Theid iad an urras air gach obair a ni iad.. .. . ..
An Togalach Hanington. SIDNI.

Bathar Teine.

Bathar a chaidh a shabhaladh o’n teine—iomadh seorsa—beagan dhe na h-uile rud. Bidh e air a chreic Saor, Saor!!

Tha aireamh de dheiseachan ’s de chotaichean-uachdair againn a fhreagras air daoine mora.

Tha iad againn cho ard ri No. 44.

Mills , MacKenzie & Ross.
Air an t-Seann Laraich.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE COMPANY.
NOW
MANUFACTURERS & TEMPERANCE & GENERAL LIFE ASSURANCE Company

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, General Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULLIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr