---

[177]

[Vol . 10. No. 24. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, FEBRUARAIDH 14, 1902. No. 24.

Litir a Eilean a’ Phrionnsa.

A CHARAID,— ’S fhad’ o’n bha a rùn orm beagan fhacal a chur a d’ ionnsuidh, ach bha mi o àm gu àm a cur dàil ann, agus mar a thuirt an seanfhacal, “Thig dàil gu dearmad.” Tha mi ’creidsinn nach cuirinn làmh air peann an diugh air son an aobhair so, mar b’ e gu ’m faca mi litir Chaluim Bhig an dé anns a’ MHAC-TALLA. Gu ma slàn do Chalum Beag! Ma bhios e beò sgriobhaidh e litir shnasail fhathast.

Tha MAC-TALLA a tighinn gu riaghailteach ugam uair ’s a cheithir-la-deug. Their mi so, ’s cha ’n ann a chionn gur ann riut fhéin a tha mi ga radh, an rud a theirinn ri cùl do chinn bheirinn dhut e sùil mu ’n t-sroin, cha ’n ’eil beò ’san linn ’sa bheil sinn a rinn uibhir air son ar cànain ’s a rinn thu, le bhi ’cur a mach do phaipear lurach gach seachdain. Mo nàire ’s mo mhasladh! thu bhi gun chùl taic agad bho Ghàidheil an t-saoghail mhòir mu ’n iath a ghrian na chumadh thu gun ’bhi ’n eiseamail sanaisean luchd-malairt air son MAC TALLA ’chumail suas.

Tha cuimhn’ agad an uair mu dheireadh a choinnich sinn, gu ’n do dh’ innis thu dhomh gu ’n robh àireamh air da thaobh a chuain de d’ luchd-gabhail a bha air ais ann an cur an airgid ugad mar bu choir dhaibh. Nis, tha mise ag radh riut, cha ’n airidh iad gu ’m biodh a chùis air a chumail an cleth. ’S e gniomh maslach a th’ ann a bhi gabhail ’s a leughadh paipeir bho bhliadhna gu bliadhna gu ’ri dioladh air a shon. Biodh e aithnichte co tha ciontach de ’n ghniomh so a thaobh MHIC-TALLA. Thoir dhuinn ainmean a mhuinntir nach do phaigh mar tha thu a toirt dhuinn ainmean na feadhnach a phàigh. Na daoine gun diù gun onair! tha e ’toirt m’ fhuil a m’ aodann nuair smaoinicheas mi gur seorsa de Ghàidheil a tha annta. Ach“ ’s fhearrde brà mhaol a breacadh.” Tha mi ’faicinn gu bheil cuid diubh air gluasad suas gus an dleasdanas a dheanamh. Deanadh each mar sin ’s bidh gach cuis mar is còir.

Cha ’n ’eil mi ’faicinn facal á Eilean a’ Phrionnsa anns a MHAC-TALLA anns na h-amannan so. Cha bu chòir sin a bhi mar sin. Ach ’s iomadh ni a dh’ fhaodas a bhi na aobhar air a bhàrr air dearmad. Bidh tu duilich a chluinntinn gu ’m bheil do charaid Murchadh Mac Laomain, no mar theireadh e fhein “Murchadh Cam,” na laidhe gu tinn. Tha sinn uile an dòchas gu ’m faigh e thairis air an tinneas so, agus gu ’n cluinn sinn uaithe mar aig amannan eile.

Thug Alasdair Caimbeul, an Strath Lathurn, ann am chuimhne ni a chuala mi mu ’n Doctair Mac Leoid, nach maireann. Bha an Doctair ag ionndrainn pàirt de ’n choille dhe ’n fhearann aige, agus air dha coinneachadh ri nàbaidh dha thuirt e, “Innis thusa dhomhsa, ’Dhomhuill, co tha toirt an fhiodha bhar an fhearainn agamsa. Tha fios agam gu ’n innis thu ’n fhìrinn.” “Ma ta, a Dhoctair,” arsa Domhull, “cha ’n ’eil mis’ air mo phaigheadh gu bhi ’g innseadh na fìrinn mar tha sibhse.” Sin mar thachair do ’n Ollamh Mac Fhionghain (D. M‘K. ) —tha e air a phaigheadh gu bhi ’sgriobhadh Gàidhlig. Cha toir sinn mar sin uiread taing dha air son cho math ’s is aithne dha sin a dheanamh. Ach cha dubhairt sin nach ’eil sinn taingeil dha air son na tha e a sgriobhadh anns a’ MHAC TALLA.

Cha ’n ’eil naigheachdan agam dhut. “Is math an naigheachd a bhi gun naigheachd.” Mar thuirt thu fhéin: is fhearr beagan de naigheachdan fìrinneach na bhi fad latha leughadh naigheachdan air nach do chuir an fhìrinn fhathast eòlas; rud tha tric ri fhaicinn anns na paipeirean leathann a tha tighinn ugainn á iomadh àite.

Tha mi cur da dhollar ugad anns an litir so: aon bho Alasdair Mac Mhanainn, ’s ged nach ’eil e sean ’s fhada o’n bha na h-oghaichean aige. Tha e fior dhìleas do ’n MHAC-TALLA. Mo lamhsa nach bi e ’m fiachan da. Tha ’n dollar eile o ghille òg, Aonghas Domhnullach, a ghabh uigh anns a’ MHAC-TALLA, agus a leughas e cho coimhleanta ’s a dheanadh a sheanair, Domhnull mac Phadraig, nuair ’bha e ’n tìr nam beò, agus dh’ fhoghnadh sin. Bu ghlan, deas a labhradh agus a leughadh ar caraide gaoil nach maireann cainnt a dhùthcha. Cha chan mi ’n còrr aig an àm. Is mi, mar bu ghnàth, do charaid.

Strathalba, Ian. 29, 1902.
C. C.

Litir bho Abon Hasan.

A SHAR CHARAID. —Na gabh eagal roimh ’n litir so, oir ’s cinnteach nach robh dùil sam bith agad ri guth bhuam, ged a tha thu fhéin gu math tric a bruidhinn ormsa. Ach ’s ann an càirdeas a tha mi ga ’sgriobhadh, agus le fìor dheagh dhùrachd dhut fhéin ’s do MHAC-TALLA. Thachair dhomh fhìn ’s do Cheannard nan Creidmheach ’s Fathach no dha a bhi dol seachad os cionn a bhail’ agad o chionn gealach no dha. Air dhuinn a bhi dol seachad air taigh an iomall a bhaile, chuala sinn gaireachdaich chridheil, agus dé ar n-ioghnadh an uair a chuala sinn ar n-ainmeannan fhìn ga luaidh. Dh’ éisd sinn, agus dé chuala sinn ach cuideigin a leughadh m’ eachdraidh fhìn ’s a MAAC-TALLA. Thuig sinn a chainnt mhilis gle mhath, oir bha sinn eòlach oirre ann a Bagdad an uair a bha ’n saoghal òg. Theab Ceannard nan Creidmheach a dhol as a chibhlean ag éisdeachd mu m’ thrioblaidean, an uair a bha dùil agam gu ’m bu righ mi, agus thubhairt e: “Abon,” ars’ esan, “Abon Hasan, feumaidh tu sgriobhadh gu MAC-TALLA agus taing a thoirt dha bhuamsa agus bhuat fhéin air son cho coimhlionta, pongail, agus cho fìor shoilleir ’s a tha ’n clo-bhualadh ’th’ air an sgeul. A bhàrr air sin,” ars’ esan, ’s e dèanamh lasgan gàire ’s g’ am bhualadh eadar an da shlinnean, “tha e toirt na m’ chuimhne iomadh rud a bha mi air a dhichuimhneachadh.”

B’ ann air son sin, a charaid, a sgriobh mise so an cabhaig, le bior gual, mar a dh’ fhaodas tu fhaicinn; oir tha sinn air an rathad do Africa, ach bidh dùil againn tilleadh a h-uile da sheachdain a dh’ éisdeachd na sgeul gus am bi i ullamh.

A nis, bu choltach gu ’m biodh fios aig duine cho sean riumsa air rud no dhà, a bhàrr air gun téid agam air sealltainn air aghaidh agus innse dé thachras ma thogras mi. Mar sin their mi ris na Gàidheil gun iad MAC-TALLA leigeil bàs le cion, oir ma leigeas cha ’n fhaic iad a leithid eile an da latha so. Ach bidh sùil choimheach, gheur agamsa ’s na h-oidhcheannan dorcha orrasan nach cuir ugad do chuid fhéin.

A nis, tha Haroun a gabhail fadachd, ’s feumaidh sinn na sgiathan a thogail mu ’m bi mo mhàthair g’ am chronachadh. Bidh i ’g radh daonnan nach còir do chloinn a bhith ’muigh anamoch; ’s mar a bi mi stigh aig àm, bidh faileasan ’us ceò fuar mar bhiadh maidne aig do charaid dìleas
ABON HASAN.

Litir a New Zealand.

THA ’n Tupaki no Tutu, lus puinnseanta a tha gu tric a marbhadh spréidh, nuair a tha iad ’san earrach le ’m bru falamh ag ithe gach ni a tha gorm, a’ fàs an àitean iosal, agus air bruachan uillt, ’na chraoibh bhig, mu dheich troighean a dh’ àirde, le meanglain mhora, agus na faillean a’ fàs o’n cinn, air am bheil an spreidh gle dhéigheil. Cha ’n ’eil an lus a fàs cho bras an dràsda; thatar a bràth cur as da, ach ann an àitean iomallach. Tha ’m beothach an déigh ithe fo bhreislich, coltach ri misg, agus ’s e an aon dòigh a thoirt thuige, a ghearradh an àite sam bith dhe ’cholunn, agus fàsaidh e gu math an tiota. Chaill mise damh a chosd fichead punnd leis an Tupaki. Bhi e teicheadh dhachaidh nuair a thainig e tarsuinn air an lus so. Bha mi àireamh làithean ’ga shireadh, nuair a thainig mi tarsuinn air a chlosaich aige. Chaidh damh obrach eile fhaotainn ionann ’s a bhi marbh, ach le faireachdainn a thoirt dha le ’ghearradh thainig e thuige. Tha e làn de dhearcagan a tha glé bhog agus moran sùigh annta. Tha na Maories a’ deanamh fìon dhiubh. Dh’ òl mi fhein am fìon, mar a dh’ innseas mi mu ’n sgur mi. Tha so puinnseanta cuideachd. Tha dubhan beag air a phòr a tha leantuinn ris an stamaig a tha toirt a bhàis. Feumaidh tu òl gun am pòr a chagnadh. Tha ’chuid eile neo-lochdach. Bha na paipearan a’ toirt cunntas air leanabh a bhàsaich le cus ithe de na dearcagan so. Cha mhor nach do thachair an leithid ceudua do chloinn òg ann an Wangarei, le ithe na meas toirmisgte so. Bha iad a dol dhachaidh as an sgoil, a coiseachd mu cheithir mìle gus a ghleann Wan-wan. Bha anns an treubh Aonghas, mac do Choinneach Mac Leoid (Ruadh), agus clann òg le Iain Domhnullach, (Iain òg Chalum). Bha aig a’ chloinn ri dhol troimh dhoire dhe ’n Tupaki, làn de dhearcagan abuich. Thog iad orra, le Aonghas a’ toirt misneach dhaibh nach deanamh e cron sam bith orra iad a dh’ ithe làn am broinne. Bha beagan de dh’ eagal air a chloinn nach robh iad a’ dèanamh ceart. An sin dh’ fhalbh Aonghas air thoiseach le spalp, agus labhair e ann am Beurla, “Coimhead sibh cho làidir ’sa tha mise mar tha.” Bha gu leor aige an deigh an ithe a dhachaidh a dheanamh. Cha robh a’ chlann eile cho dona; cha do dh’ ith iad cho mor dhiubh.

Innsidh mi nis mu ’n turus a thug mi air mo chois gu Bagh nan Eileanan, no Kana Kana, an abhainn tha tighinn am mach aig ceann a bhagh. Cha ’n ’eil ’n t-astar ach mu cheithir fichead mìle bho ’n dà uisge. Dh’ fhalbh mi bho bhaile

---

[178]

[Vol . 10. No. 24. p. 2]

Whangarei. Bha rathad troimh Kaurihohori agus Hikurangi. Cha robh ach dithis a’ fuireach ’s an àite dheireannach, Domhnull Mac Leoid agus Alasdair a bhràthair, agus am muigh orra sin Coinneach Mathanach. Thog iad fearann mu bhliadhna no dha roimbe sin. Rainig mi àite Choinnich mu dhol fodha na gréine, air son cur seachad na h-oidhche. Bha a’ bhean a bleodhan. Nuair a chunnaic i mi’tighinn ghlaodh i ri ’companach, a bha car bodhar, “Seall sibh an straggler tha tighinn thun an taighe.” Cha robh fhios aice co bh’ ann. Bha moran de dhaoine fuadan a dol troimh ’n dùthaich anns an àm. Bha eallach orm de phlangaid no dha, airson fasgadh ri bhi muigh air an oidhche. ’S e neach gun mhothachadh a bhitheadh a’ smaoineachadh air coiseachd gun a phlangaid air a trusadh mu ’n cuairt air. Bha so còrr is deich bliadhna fichead air ais. An dràsda tha rathad iaruinn fagus air fad na slighe, agus carbaid le ceithir eich cuideachd. Thainig Domhnull Mac Leoid anns a mhadainn mhoich gu caoimhneil airson gu ’n seòladh e ’n rathad dhomh. Chuir e air adhart mi gu abhainn bhras, ach bha ’n t-uisge iosal innte, agus fhuair mi tarsuinn gu sàbhailte. Bha Maori a’ fuireach ri taobh na h-aibhne—an taigh mu dheireadh air an rathad. Thug bana-Mhaori cairt dhomh, air a tarruinn le peann-luaidhe, a’ seoladh an rathaid; bha e gle fheumail. Bha ’n teas anabarrach, oir ’s e mios a Ghearrain a bh’ ann, am mios is teòtha ’s a bhliadhna. Fhuair mi a null air na h-aibhnichean gu math. An aon àite bha ’choille fosgailte le moran de dhuilleagan air an làr, agus bha e duilich an rathad a dheanamh am mach. Thainig mi rithist do Chnoc Ruapekapeka. ’S ann an so a bha ’n cath mu dheireadh aig na Maories anns a’ cheud chogadh, anns a’ bhliadhna 1846. Chaidh mi troimh ’n àite so bho chionn choig bliadhna, a dol air ais bho ’n Bhagh. Bha mi rithist air m’ eòlas. Bha mi mu ochd mìle bho mo cheann-uidhe. Bha an rathad cuimseach math; oir chaidh a dhèanamh air son na gunnachan mora ’tharruinn gu blàr Ruapekapeka. Nuair a bha mi mu dha mhìle bho chala thachair Maori rium, agus an deigh fàilte chur air a cheile, thug e cuireadh dhomh gu caoimhneil gus an fhàrdaich; aige fhéin, astar beag air ais. Bha eallach air de shark grod. Thuirt e gu ’n robh aige shark malcaidh, agus gu ’n robh na Maories gle mhiannach air, ach nach fhaighinnsa pios idir dheth. Thug mi taing dha, ged a bha acras mor orm, agus thuirt mi ris nach robh mi idir déigheil air iasg grod. Bha e ’fuireach am muigh fo chraoibh mhoir, bean agus aon ghille òg aige. Thug e dhomh ri ithe buntàta agus isean beag, agus deoch—làn pinnt—de fhion an Tupaki. Rinn mi mo leabaidh eadar da fhriamhach, Anns a’ mhadainn rinn e aoradh. Leugh e caibideal anns an Tiomnadh Nuadh, air dòigh na h Eaglais Shasunnaich, a bhean a freagairt as a dhéigh. Thug e rithist ormsa caibideal a leughadh. Nuair a bha mi dol a chadal bha ’bhean agus an gille gu sùrdail a’ rostadh mir dhe ’n t-shark gus ithe. Bha ’n t-iasg coltach ris a bhioran-deamhnaidh, a bha cho pailt ann an St. Ann’s ri taobh a chladaich. Tha fios agam air na bioran a dhol troimh mo chasan lomnochd. Cha ’n ’eil bior na lann air an iasg so. Tha e tighinn an àird ’s na h aibhnichean gu pailt. Tha e gle mheasail aig na Sasunnaich agus cuideachd eile. Tha dòigh àraidh air a dheasachadh a tha neo chumanta blasda. Cha ’n ’eil mi idir a’ cur tàir air deasachadh is na bana-Mhaori. Ghabh mi cead le fear an taighe agus a bhean. Bha iad gle chòir rium. ’S e Di-dòmhnaich a bh’ ann. Cha robh cabhag mhor orm, agus ruig mi mo cheann-slighe roimh mheadhain-latha. Thill mi dhachaidh mu thri miosan an déigh sin air an rathad cheudna. Bha an aimsir na b’ fhionnaire, agus chuir mi an t-eallach (na plangaidean) dhachaidh air soitheach. Bha mi na b’ aotruime air son coiseachd. Bha mi comhla ri mo chàirdean ann an Kaurihohori air an oidhche.

Tha aon ni mu na Maories, agus ’s e sin, bheir iad biadh do choigreach, gus a bhi còir. Bha sin ’na ’chleachdadh aig na seana Ghàidheil, mar tha air innseadh ann am bàrdachd Bhaltair Scot—“The Lady of the Lake. ”Tha e ’toirt cunntas air Ridire Snowdon, a chaidh air chall nuair bha e ’sealg. Thàinig e gun fhios da air a bhothan aig Ruairidh Dubh. “Co thu?” Dh’ innis e dha. Bha amharus aige gur e nàmhaid a bh’ ann, agus an treubh uile fo ’n ruaig. Thuirt Ruairidh ris gur e lagh Dhia agus dhuine gu ’m feumadh e biadh agus fasgadh a’ thoirt do ’n choigreach. Chaidh sin a dheanamh, comhla ri leith na plaide agus companach leapa a dheanamh dheth, agus an rathad a sheòladh dha gu faodhail Coilantogle. Nuair a chaidh iad a null air an uisge, sheas e air a shàil agus thuirt e, “S mise Ruairidh Dubh!” ’s e tarruing a chlaidheamh. Bha iad a nis nan naimhdean. Agus mar sin air aghart. Tha daoine ionnsaichte a deanamh am mach gu ’n tainig e ’na chleachdadh aig na Maories troimh ’n sinnsireachd a leantuinn riutha gus an latha ’n diugh.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mharstean.

Daibhidh Stiubhard.

LE IAIN.

CAIB. III.

BHA dlùth air còig bliadhna o’n a thòisich mi ri sùil a chumail oirre; agus ged nach duirt mi facal riamh rithe mu dheidhinn pòsaidh, gidheadh tha aobhar agam a bhith ’creidsinn gu ’n robh amhrus làidir aice gu ’n robh mi air tuiteam ann an trom ghaol oirre. An uair a bhiodh i ’bruidhinn rium bhiodh mo chridhe ’bualadh na bu luaithe na b’ àbhaist dha. Agus gus an fhìrinn ghlan innseadh, ged a thigeadh réiseamaid shaighdearan air mo chulaobh gun fhios domh, agus ged a loisgeadh iad urachair seachad air mullach mo chinn, cha bhiodh mo chridhe dad na bu luaithe na bhiodh e an uair a chithinn i agus a chuireadh i fàilte orm. Cha ’n ’eil teagamh nach do thuig i gu ’n robh mi anns an staid so. Leis an dòigh air am biodh i uaireannan a’ sealltainn orm, cha b’ urrainn mi gun a bhith ’smaointean gu ’n robh i ’miannachadh a radh: “Am bheil thu nis a’ dol g’ am iarraidh ri mo phòsadh, a Dhaibhidh?”

Ach ’na dhéigh so gu léir, an uair a smaoinich mi gu ’n d’ rugadh ann an suidheachadh cothromach i, agus gu ’n d’ fhuair i àrach agus foghlum mna-uaisle, cha bu dàna leam tairgse pòsaidh a chur m’ a coinneamh; ach bha mi ’cur romham am muigh ’s am mach gu ’n cuirinn an tairgse m’ a coinneamh nam bithinn cho fortanach ’s gu ’m faighinn an dìleab ris an robh dùil agam. Agus mar so, cho luath ’s a fhuair mi an t-airgiod, ghrad sgrìobh mi litir uice; agus b’ e sin an litir! Leig mi ris m’ inntinn dhi cho saor ’s cho soilleir ’s ged a bhithinn a’ bruidhinn riut fhein.

So agad mar a rinn mi: an àite fuireach gun dol a Dhuneidionn gu ceann beagan làithean, is ann a ghrad dh’ fhalbh mi ann. Agus cha bu luaithe rainig mi am baile na ghabh mi dìreach a dh’ ionnsuidh an taighe anns an robh i fhein agus a màthair a’ fuireach, agus bhuail mi gu làidir aig an dorus. Ach an déigh dhomh bualadh, cha robh fhios agam air an t-saoghal co dhiubh bu chòir dhomh seasamh far an robh mi gus an tigeadh iad a dh’ fhosgladh an doruis mar bu chòir dhomh, na gabhail a steach gun fheitheamh ri duine thighinn a dh’ fhosgladh an doruis, agus thainig fhuil ’nam aodann.

An uair a thainig an t-searbhanta dh’ fhosgladh an doruis, thuirt mi, agus mo ghuth air chrith, “Am bheil do bhanamhaighstir a staigh?”

“Tha,” ars’ ise “thigibh a steach.”

Ghabh mi steach, agus tha mi ’g innseadh dhut le fìrinn nach robh fhios agam co dhiubh a bha ’n t-urlar a’ falbh leam, no bha mise ’falbh leis an urlar.

An uair a chaidh mi steach do ’n t-seòmar, co bha ’na suidhe romham ann ach seana bhean uasal, agus speuclairean oirre. Gun teagamh sam bith b’ e so banamhaighstir na searbhanta ’dh’ fhosgail an dorus dhomh; ach cha b’ i a bha dùil agamsa fhaicinn anns an t-seòmar ach an té air an robh mo chridhe cho mòr ann an geall.

Sheall a’ bhean uasal chòir orm, agus sheall mise oirrese. Ghrad dh’ éirich i ’na seasamh, agus rinn i beic dhomh, agus dh’ fheuch mise cho math ’s a b’ aithne dhomh ri beic a dheanamh dhi; agus fad na h-ùine, dh’ fhaodadh tu a’ bhuille a bh’ aig mo chridhe a chluinntinn air taobh eile an t-seòmair.

“A bhean uasal,” arsa mise.

“A dhuin’ uasail,” ars’ ise. Tha mi ’g innseadh na fìrinn dhut; leumainn am mach air an uinneig aig an àm mur b’ e gu ’n robh an seòmar ceithir staidhreachan os cionn na sràide. Ach thuirt mi rium fhìn gu ’m b’ fhearr dhomh feuchainn ri rud-eiginn a ràdh o ’n a chaidh mi cho fad air aghart.

“Ghabh mi orm fhìn de dhànadas taghal oirbh, a bhean uasal,” arsa mise.

“Is fior thoigh leam bhur faicinn, a dhuin’ uasail,” ars’ ise.

Gu dearbh, arsa mise rium fhìn, is math leam sid a chluinntinn co dhiubh. Ach ged a bhiodh mo bheatha ’na gheall, cha robh sion saoghalta ’dh’ fhios agam ciod a bu chòir dhomh a radh rithist. Shuidh mi air cathair a thachair a bhi faisge air an àite ’san robh mi ’nam sheasamh. Agus mu dheireadh fhuair mi de mhisnich na dh’ fheoraich: “Am bheil bhur nighean, Miss Sine, aig an tigh, a bhean uasal,” arsa mise.

“Tha mi ’smaointean gu ’m bheil,” ars’ ise.

“A Shine,” ars’ ise, le guth a chluinneadh tu o cheann gu ceann dhe ’n taigh.

“Tha mi ’tighinn, a mhàthair,” arsa mo fhlùr bòidheach an fhàsaich; agus a steach a ghabh i do ’n t-seomar le ceum aotrom, sunndach mar gu ’m biodh bean-shithe ann. Ach an uair a thug i an aire dhomhsa, chlisg i mar gu ’m biodh i air taibhs fhaicinn, agus dh’ fhàs a h-aodann cho dearg ris an fhuil. Air mo shon-sa dheth, bha mi air chrith mar gu ’m biodh duilleach na craoibh uinnsinn ann, agus thug mi ceum no dhà ’na coinneamh. Cha ’n ’eil mi ’smaointean gu ’n d’ thug i ach gann an aire gu ’n d’ rug mi air laimh oirre. Agus bha mi ’dol a radh a rithist, “Ghabh mi orm fhìn de dhanadas,” an uair a bha de thùr ’s de thuigse anns an t-seana mhnaoi na dh’ fhàg leinn fhìn sinn anns an t-seòmar. Tha mi ’g radh riut gu cinnteach ceart nach d’ fhuair mi riamh roimhe nam bheatha a leithid de shaoirsne. Bha mo chearn mar gu ’m biodh sgeip sheillean ann le tuainealaich agus le gaol. Thug mi oidhirp a dhà no tri dh’ uaireannan air labhairt gus innseadh dhi gu ’n robh mi ’g a h iarraidh ri pòsadh. Ach cha robh mi comasach ach gann air tri facail a chur an tàth a chéile. Agus an uair a chunnaic mi nach rachadh agam air stad m’ inntinn innseadh dhi le briathran beòil, chuir

---

[179]

[Vol . 10. No. 24. p. 3]

mi mo lamhan mu ’n cuairt d’ a meadhain, theannaich mi ri m’ uchd i, agus thug mi deadh phòg dhi. Bha ’n naigheachd nach robh mi comasach air innseadh dhi le cainnt air a h-innseadh dhi mar sid ann an tiotadh. Bha i ’cur beagan ’nam aghaidh, agus ag radh, “O mo nàire!” agus, “A dhuin’ uasail!” no rudeiginn coltach ris a’ sid; ach chum mi greim oirre, agus dh’ innis mi gu duineil dhi ciod a bha nam bheachd a dheanamh. Thuirt mi rithe gu ’n robh mo chridhe gu bristeadh fad chòig bliadhna leis a’ ghaol a bh’ agam oirre, agus a nis o’n a bha mi ’nam dhuin’ uasal, gu ’n do smaoinich mi gu ’m bu chòir dhomh bruidhinn rithe. A dh’ aon fhacal, chum mi greim oirre gus an d’ aidich i gu ’m pòsadh i mi.

Mu ’n d thainig ceann na seachdain bha h-uile gnothach air a shuidheachadh eadrainn. Fhuair mi ’mach nach robh stòras sam bith aice. Bhuineadh a màthair do sheann teaghlach a thainig gu bochdainn, mar a thachair do iomadh teaghlach eile, ri linn Prionnsa Tearlach. Bha iad le chéile gu math teann dhe ’n Eaglais Shasunnaich. Bha àirde a fad as a toirt [ ? ]aim àraidh dha màthair a h uile bliadhna.

Agus mur b’ e gur e Stiubhardach a bh’ annam, agus gu ’n d’ innis mi naigheachd gun mòran seadh mu thimchioll mar a thachair do m’ sheanair latha blàr Chùilfhodair, tha mi ’creidsinn nach tugadh i dhomh a h-igheann, ged a bha còig mìle de dh’ airgiod tioram agam. Ach cha bu luaithe a fhuair i mach gu ’n robh mo sheanair ann an cogadh a’ Phrionnsa na thòisich i ri sloinnteireachd gus an d’ rinn i mach gu ’n d’ thainig mi o theaghlach a bha aon uair glé ainmeil. Cha robh mise ’tuigsinn na bha i ’g ràdh na ’s mò na ’m fear a th’ anns a’ ghealaich; ach bha mi ’g aontachadh leatha fad na h-ùine.

Ach bha Sine nam shealladh-sa mar aingeal o nèamh. Bha i mu thri bliadhna deug air fhichead. Bha dà shùil bhòidheach, ghorm ’na ceann, agus bha ’m pailteas de dh’ fhalt briagha donna-bhàn oirre; agus bha pears’ aice cho caol ’s cho grinn ’s a chunnaic mi riamh. Rachadh i ’na h-éideadh cho grinn ’s cho sgiobalta ri té sam bith; ach cha robh riomhadh sam bith ri fhaicinn m’ a timchioll. A dh’ innseadh na fìrinn, dh’ fhaodadh duine dall fhaicinn gur e fior bhean uasal a bh’ innte. Agus a thaobh tùr agus tuigse, tha mise ’g ràdh riut nach deargadh am ministear agus na h-eildearan oirre. Ach is ann o màthair a thug i sin; agus bidh beagan agam ri ràdh mu dheidhinn a màthar na dheigh so.

CAIB. IV.

MAR a bha mi ’g ràdh riut, bha Miss Murray anabarrach teann dhe ’n Eaglais Shasunnaich. Bha i am muigh ’s am mach air taobh nam beachdan a bh’ aig an Ard-Easbuig Laud, agus na h-obrach a bha Claverhouse—an duine fuilteach ud air an cuala gach neach iomradh—a’ deanamh gus an Eaglais Shasunnach a stéidheachadh ann an Alba. Bha toil gu leòr aice a thoirt ormsa ’chreidsinn gur i an Eaglais Shasunnach mòran is fhearr na Eaglais na h-Alba—beachd gun tùr, mar a tha fhios agad—ach is gann a theid againn air a thuigsinn cho làn ’s a tha cuid de dhaoine do shaobh chreideamh. Tha beachdan dhaoine, mar is trice, a réir na dòigh anns an robh iad air an teagasg ’nan òige. Ach is e chuir dorran orm gu h-àraidh a bhith ’smaointean gu ’m biodh ise ’dol a dh’ aon taigh-aoraidh agus gu ’m bithinnsa ’dol do thaigh-aoraidh eile, dìreach mar a bhiodh dithis aig nach biodh eòlas sam bith air a chéile. Agus, a bharrachd air so, nam biodh am ministear a bhiodh ise ag éisdeachd a’ searmonachadh leith uair na b’ fhaide na bhiodh am ministear a bhithinnsa ’g éisdeachd, ar neo nam biodh am ministear a bhithinnsa ag éisdeachd a’ searmonachadh uair na b’ fhaide na bhiodh am ministear a bhiodh ise ag éisdeachd, ciamar a bhiodh cùisean? Rachadh an dinnear a dholaidh, oir cha bhiodh fhios aig an t-searbhanta c’ uin bu chòir dhi an dinnear a bhith deiseil. Dh’ iarradh a’ bhanamhaighstir an dinnear a bhith deas aig aon uair, agus dh’ iarradh am maighstir i bhith deas aig da uair. Agus a dh’ innseadh na fìrinn dut, cha tugainn dá sgillinn air dinnear a bhiodh an déigh fuarachadh.

Ach mar a bha mi ’g radh riut mu dheidhinn na seana mhna, bha i ’smaointean gu ’m bu chòir dhi comhairle a thoirt oirnn le chéile.

“Nis, a chlann,” ars’ ise, “tha mi ’guidhe oirbh gu ’n toir sibh fa near le mòr-chùram ciod a tha romhaibh a dheanamh; oir is fhearr do dhaoine aithreachas a ghabhail an lath’ a tha iad a’ dol a phòsadh, na aon aithreachas a ghabhail an déigh dhaibh pòsadh, aithreachas a mhaireas, ma dh’ fhaoidteadh, fad uile làithean am beatha. Cha ’n ’eil mi ’ga ràdh so gus bhur n aoibhneas a lughdachadh, agus cha ’n ’eil teagamh agam nach ’eil meas gu leòr agaibh air a chéile; ach tha mi ’g a ràdh mar aon a bha roimhe pòsda, agus a chunnaic mòran dhe ’n t-saoghal. Agus, a chlann, tha mi ’ga ràdh mar mhàthair! Tha pòsadh gun ghràdh làidir ’na chois, coltach ris a’ ghréin ann an dùdlachd a’ gheamhraidh—gu tric fo neòil, gu tric air luasgan le stoirm, agus an comhnuidh gun bhlàths sam bith; agus tha a’ chluasag cho beag comhfhurtachd ri cithe sneachda. Ach ged is e gràdh an ni sònraichte, cuimhnichibh nach e an t-aon ni a tha mhàin feumail dhuibh. Am bheil sibh cinnteach gu ’m bheil sibh làn eòlach air giùlan agus nàdar a chéile? Agus os cionn gach ni, am bheil sibh cinnteach gu’m bheil meas agaibh air a chéile, agus gu ’n toir sibh urram dligheach d’ a cheile? Mur ’eil so mar so, faodaidh sibh a bhith smaointeachadh gu ’m bheil tlachd agaibh d’ a chéile ged nach biodh fior ghràdh agaibh d’ a chéile idir. Cha ’n e sid an seòrsa tlachd a mhaireas ré na h ùine a bhios dithis pòsda ri ’chéile, agus a bhios mar eun a’ ceileireadh ann bhur brollach gu latha deireannach bhur saoghail. Cha ’n e, a Shìne. Mur bi bhur n-anamannan, mar gu ’m b’ eadh, air an tàth ri ’chéile, mur ’eil thusa faicinn ni eiginn annsan nach fhac’ thu ann am fear riamh roimhe, agus mur ’eil esan a’ faicinn ni eiginn annadsa nach fhac’ e ann an té riamh roimhe, na pòsaibh idir. Ged a bhiodh gaol mòr aig dithis air a chéile mu ’m pòs iad, cha dearbhadh sin gu m bi iad measail, miadhail air a chéile an déigh dhaibh pòsadh. Theid am fudar ’na lasair ann an tiotadh; ach mairidh an teas anns an fhàd mhònadh as am bi an smùid, an déigh dha a dhol ’na luathaidh. Cuimhnichibh gu ’m faod an gaol a bhios glé theith an diugh, araon ann an cridhe fhirionnach agus bhoirionnach, a bhith air a thionndadh gu fuath am màireach. Air an aobhar sin, smaoinichibh air a’ chùis mu ’n teid sibh na ’s fhaide; oir ’na dhéigh so bidh e tuilleadh is anamoch dhuibh smaoineachadh air a’ chomhairle a tha mi ’toirt oirbh.”

“A dh’ innseadh na fìrinn dhuibh, a bhean chòir,” arsa mise, “tha mi cinnteach gu ’m bi moit orm a chionn gu ’m faod mi mathair a rádh ri boirionnach cho tùrail ribh!”

“Is fhearr dhut gu mòr moit a bhith ort a chionn gu ’m faod thu do bhean a ràdh ri mo nighinn-sa,” ars’ ise; “oir an uair a dh’ fhàsas fear mi mheasail air a mhnaoi aig gach àm is uair, no an uair a bhios a fear ’na chùis-naire dh’ a mhnaoi, cha bhi iad latha sona maille ri chéile gu bràth tuilleadh. Ach air a shon sin, a Dhaibhidh,” ars’ ise, “cha ’n ’eil teagamh, sam bith agamsa nach bi thu ’nad dheadh fhear-taighe; oir tha thu ’nad dhuine tùrail; agus is math an airidh thu air bean fhaotainn. Agus ged nach biodh de mhathas ort ach gu ’m bheil thu dhe na Stiubhardaich, theòthadh mo chridhe riut. Ach tha aon rud ann a tha ’cur eagail orm—tha mi ’faicinn dìreach aona choire annad—agus faodar a ràdh le fìrinn gur ann o ’n choire so a tha gach coire eile ag éiridh, agus b’ fhearr leam gu ’n gealladh tu gu ’n cuireadh tu cùl rithe gu buileach; oir thug a’ choire so barrachd ’truaighe air fir agus air mnathan na thug a h-uile ’trioblaid, agus bochdainn agus bàs thainig riamh ’nan rathad ged a bhiodh iad uile comhladh.”

(Ri leantuinn)

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AM FEAR A BHA ’NA CHADAL.

CAIB. XI.

AN uair a sheall Abon Hasan mu ’n cuairt dha, agus a fhuair e e-fhein anns an talla ’san robh e mios roimhe sid, shaoil leis gur e bruadar mar a chunnaic e roimhe a bha anns na nithean a bha e ’faicinn ’s a’ cluinntinn mu ’n cuairt dha, agus bha eagal gu leòr air gu ’n tachradh dha mar a thachair dha roimhe. “Gu ’n deanadh Dia tròcair orm!” ars’ esan, agus e cur a làmhan ri shùilean, mar gu ’m biodh duine aig nach robh fhios c’ àit an robh e; “tha mi ga m’ chur fhin ann ad làmhan. Cha ’n eil teagamh agam an deigh na chunnaic mi, nach e droch spiorad a’ thainig do na’ sheòmar, agus a fhuair greim orm, agus a tha ’lionadh m’ inntinn leis na seallaidhean so.”

Bha ’n righ a faicinn ’s a’ cluinntinn a h-uile car a bha ’dol air aghart, agus thoisich e ri gàireachdaich cho cridheil ’s gur gann a chaidh aige air cumail air fhein gun ghàire a dheanamh a chluinnteadh anns an talla.

Leig Abon Hasan e-fhein ’na shìneadh a rithist, agus dhùin e ’shùilean. An sin thàinig a’ bhean-uasal a bha ’bruidhinn ris roimhe, agus thuirt i ris: “A Cheannaird nan Creidmheach, o nach ’eil bhur mórachd ag eirigh, an deigh dhuinne, a reir ar dleasdanais, innseadh dhuibh gu ’m bheil an lath’ air tighinn, agus gu ’m bheil an t-àm agaibh a dhol do sheòmar na comhairle feumaidh sinn an t-saorsa sin a chleachdadh do bhur taobh a cheadaich sibh dhuinn.”

An sin rug i air a ghàirdean, agus rug te eile dhe na mnathan-uaisle air a ghàirdean eile, agus thog iad leoth’ e gu meadhain an talla, far ’n do chuir iad ’na shuidh’ e. An sin rug na mnathan-uaisle gu leir air làmhan a cheile, agus thòisich iad ri leumadaich ’s ri dannsa mu ’n cuairt dha, am feadh ’s a bha an luchd-ciùil a’ cluich gu trang.

Bha inntinn Abon Hasain air a cur gu mór troimh a cheile, agus thuirt e: “Ciod is ciall dha so? Am mi da rìreadh an righ, agus Ceannard nan Creidmheach?”

Bha e air tuilleadh a radh mu dheidhinn an t-suidheachaidh anns an robh e, mur b’ e gu ’n robh fuaim a’ chiùil cho àrd ’s nach cluinneadh neach sam bith ciod a theireadh e.

Mu dheireadh leig e ris do dhithis dhe na mnathan-uaisle gu ’n robh toil aige bruidhinn riutha. An sin chaidh iad far an robh e. “Innsibh an fhìrinn dhomh,” ars’ esan, “ach innsibh dhomh le fìrinn co mi?”

“A Cheannaird nan Creidmheach,” arsa Reul

(Air a leanntuinn air taobh 182).

---

[180]

[Vol . 10. No. 24. p. 4]

Mac-Talla.
Air a chur a mach uair ’san da Sheachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear ga luchd-gabhall ann am Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .26 neo 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA.
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, FEBRUARAIDH 14, 1902.

“Mactalla nan Tur.”

THA an t-Urr. A. Mac Gilleain Sinclair an deigh iomadh comain a chur air na Gàidheil ann a bhi cruinneachadh ’s a cur am mach bàrdachd Ghàilig a bha ’n cunnart a dhol air chall gu buileach. Tha leabhar ùr aig air a chur am mach aig an àm so— “Mac-talla nan Tùr.” Tha mirean de shaothair iomadh bàrd, sean is òg, ri ’m faotainn anns an leabhar so, agus ma thachair gu robh cuid de na h-òrain sin ann an clò roimhe, faodar a bhi cinnteach gu bheil iad a’ tighinn o pheann Mhaighstir Sinclair ann an dreach na ’s fhearr agus na ’s saoire o mhearachd na chunnacas fhathast iad. Tha “Oran na Comhachaig” a gheibhear ann an “Sar-Obair nam Bàrd” anns an leabhar ùr so air a roinn na dha òran, “Cead deireannach nam Beann” agus “Oran na Comhachaig.” Tha Mr. Sinclair dhe ’n bheachd gur h-ann mar so a dh’ fhàg am bàrd iad, agus gu robh iad air am measgnachadh nan aon mu ’n d’ fhuair Mac-Coinnich iad. Gheibhear an leabhar so ann an oifis MHIC-TALLA air air 25c; a sia dhiubh air $1 .25, agus a dha dheug air $2 .00.

Cha ’n eil ach mios no dha o ’n chuir Mr. Sinclair am mach leabhar eile, “Filidh na Coille,” anns am bheil òrain a Bhaird Mhic-Gilleain air an toirt seachad gu h iomlan, agus àireamh thaghta de dh’ òrain eile, a bharrachd air òrain is eadar-theangachaidh o’n Bheurla le Mr. Sinclair fhéin. Tha sinn an dòchas gu ’n dean na Gàidheil an da leabhar so a cheannach ann am pailteas, agus nach bithear g’ an toirt seachad an iasad an deigh an ceannach. ’S e cho leasg ’s a tha iad air a bhi ceannach leabhraichean Gàilig is coireach nach eil barrachd mor dhiubh air an cur an clò.

Gaidheil na h-Alba.

A REIR àireamh na bliadhna ’n uiridh tha air Gàidhealtachd ’s an Eileanan na h-Alba 28,106 pearsa a’ labhairt Gàilig a mhàin, agus 202,106 pearsa a labhairt Gàilig agus Beurla. Mar sin ’s e àireamh luchd-labhairt na Gàilig ann an Alba 230,806. Deich bliadhna roimhe sin b’e an àireamh 254,415. A reir a chunntais sin, tha àireamh luchd-labhairt na Gàilig an Alba 23,609 na ’s lugha na bha i anns a bhliadhna 1891. Ach cha ’n eil sin idir a dearbhadh gu bheil a’ Ghàilig a faighinn a bhàis ’na dùthaich féin. Bha àireamh mhor de shaighdearan Gàidhealach aig àm a chùnntais so ann an Africa mu Dheas a bha na ’n tìr féin an am a bhi gabhail a’ chunntais roimhe. Agus a bharrachd orra sin tha moran mhìltean de Ghàidheil ré nan deich bliadhna, 1891 gu 1901, air a dhol air imrich do ’n Ghalldachd, do Chanada, ’s do dhùthchannan céin. Na ’n robh iad sin uile aig baile, cha bhiodh am mùthadh cho mor. Anns an t-saoghal air fad, cha ’n eil teagamh sam bith nach eil àireamh luchd na Gàilig an diugh a dha no thri uiread ’s a bha i toiseach na naodhamh linn deug. Air an aobhar sin cha ’n eil e ri fhaicinn gu bheil latha bàis ar cainnt mhàthaireil ro fhaisg air làimh, ged a tha iomadh ni ag obrachadh ’na h-aghaidh. Mar a thaTimesan Obain ag ràdh: “ ’S ann tha ioghnadh air cuid againn gu ’m bheil na h-uiread ann a tha labhairt na Gàilig, gu sònruichte a chionn gu ’n robh mòran ann anns an linn a dh’ fhalbh air am biodh nàire a bhi ’g aideachadh gu ’n robh iad ’nan Gàidheil. Tha cùisean na ’s fhearr leinn a nis; ach tha cuid do lunndairean ’s do amadain ann fathast a tha a’ smuaineachadh gu ’m bheil boladh na h-uaillse dhiubhsan a tha aineolach air cànain an sìnnsear. Tha an àireamh a th’ ann a’ leigeil fhaicinn dhuinn nach ’eil a’ Ghàilig buileach a’ faotainn bàs. Tha eadhon cuid d’a naimhdean ag aideachadh gu ’n cluinnear a guth ann an tìr na Gàilig ’s an fhéidh ré ceud bliadhna ’na dhéigh so. Cha tig a’ chrìoch oirre co-dhiù ’nar latha-ne no ’an latha ar cloinne; agus is iomadh car a thig air an t-saoghal mu ’n ruith an ath cheud bliadhna gu deireadh. Tha e ceart gu leòir a bhi ’g ionnsachadh Beurla; ach cha ruigear a leas a bhi dichuimhneachadh na Gàilig.”

Co-oibreachadh an Eirinn.

THA cùisean is cor nan Gàidheal car cosmhuil ri suidheachadh am bràithrean an Eirinn. Bidh e ’na mheadhon teagaisg dhuinn uime sin a bhi nis agus a rithist ag amharc thar sàile agus a’ faicinn gu dé a tha dol air aghaidh ’nam measg. Chì sinn an sud na Gàidheil Eirionnach a’ dol an guaillibh a chéile ann an co-oibreachadh air son am feuman féin. Chuir iad air an cois a suas ri còig ceud comunn beag anns am faighear mar bhuill mu deich ’s dà fhichead mìle (50,000). Thòisich an obair so le gràinein beag do bhuill mu cheithir bliadhna deug roimhe so. Cha ’n ’eil gnè oidhirp nach ’eil na comuinn so a’ gabhail os làimh, agus chaidh soirbheachadh math leotha. Tha iad a’ cur am bainne le chéile agus a’ deanamh ìm ceutach a tha fo chliù mhath nach robh aig ìm nan daoine bochda so riamh roimhe. Tha mar an ceudna togail eunlaith, gàradaireachd is àiteach air an teagasg do ’n t-sluagh a tha a’ faotainn prìsean matha air son an saothair. Tha bancan beag air an cur air chois mar an ceudna o ’m faigh feadhainn strìtheil, ionraic cuideachadh no iasad car tacan gus am faigh iad ceum air an aghaidh. Tha sè deug is trì fichead do na bancan so ann le mìltean do bhuill. Nach biodh e glic do na Gàidheil aig an tigh co-oibreachadh mar so a chur air chois ’nar measg féin? —Oban Times.

Iadsan Nach do Phaigh.

O ’N thainig an àireamh mu dheireadh dhe ’n MHAC-TALLA mach, b’ fheudar dhuinn grunnan nach bu bheag de dh’ ainmean luchd-gabhail a thoirt bhar an leabhair. Cha ruigear a leas aithris gu ’m b’ e ’n aon aobhar a bh’ againn air sin a dheanamh iad a bhi cho fad air deireadh na’m pàigheadh ’s nach b’ urrainn dhuinn giùlan leotha na b’ fhaide. Cha ’n eil fhios againn nach robh iarmad beag dhiubh d’ an robh e doirbh pàigheadh a dheanamh aon uair ’s gu ’n do leig iad ruith leis, ged nach fhac’ iad iomchuidh innseadh dhuinne; ach tha dearbh chinnt againn gu robh a mhor chuid dhiubh moran na bu chomasaiche air pris a phaipeir a phàigheadh na bha sinne air deanamh as aonais. Tha ar caraide, “C. C. ,” ag iarraidh oirnn anns an àireamh so ainmean agus sloinnidhean na feadhnach a chaidh an cois an dleasdanais ’s an geallaidh a thaobh MHIC-TALLA a chur an clò, a chum ’s gu ’m biodh fhios aig na h-uile co iad. Na ’n deanamaid sin, cha bheag an t-ioghnadh a ghabhadh ar leughadairean ri moran de na h-ainmean a chitheadh iad, agus ar leinn nach meudaicheadh e an gràdh do ’n chinne-dhaonna. Cha dean sinn de shloinneadh orra ach a radh gur oighreachan dligheach iad do ’n mhuinntir a chur gu bàs acrach an Teachdaire Gaidhealach, Cuairtear nan Gleann, Fear-tathaich nam Beann, agus gach miosachan Gàilig eile bha riamh air a chur air chois. Agus cha ’n eil sinn g’ am meas airidh air an ainmean a chur air taobh-duilleig MHIC-TALLA air leisgeul sam bith. Imicheadh iad ann an sìth, agus feuchaidh sinne ri dhichuimhneachadh gu robh an leithidean de Ghàidheil gun stà riamh air thalamh.

Australia.

CHA ’N eil ach ùine ghoirid o’n ghabh Roinnean Australia eisimpleir Roinnean Chanada ann a bhi air an tàthadh ri chéile mar aon choi-fhlaitheachd, agus cha robh an àrd-pharlamaid ùr cruinn fhathast ach aon uair. Mar a thachair ann an Canada fhéin tha cuid de na Roinnean nach eil toilichte leis mar a tha cùisean fo ’n t-suidheachadh ùr, agus ma tha gach sgeul a tha tighinn r’a chreidsinn, bhiodh cuid dhiubh deònach an t-aonadh a chur m’a sgaoil. Cha ’n eil sin ach nàdurra gu leòr. Leis an aonadh chaill na Roinnean cuid de na còirichean a bha iad a mealtuinn roimhe, agus tha eagal air na Roinnean a’s lugha gu h-àraid gu ’m bi iad ann an seadh air an slugadh suas leis na Roinnean a’s motha. Tha iad a cheana faicinn na chaill iad, agus cha ’n fhaic iad na tha iad ri bhuanachd gu ceann bhliadhnaichean; thainig an call orra le aon bhuille, ach ’s fheudar do ’n bhuanachd tighinn a lion beagan is beagan, agus faodaidh nach fhaic an ginealach a tha làthair an diugh meud an fheuma ni an t-aonadh do ’n dùthaich air fad. B’ fhada sheas na h-Albannaich an aghaidh aonadh an dùthcha ri Sasunn, ach na ’n robh iad air fuireach air leth leotha féin cha bhiodh aon chuid Alba no Sasunn cho beairteach, soirbheachail an diugh ’sa tha iad. B’ fheargach a mhor chuid de shluagh na Roinne so againn féin nuair a chaidh a cur a stigh ri aonadh na bliadhna 1867 gun uiread ’s an cead iarraidh, agus chaidh iomadh bliadhna seachad mu ’n do sguir iad a thogail an guth na aghaidh. Ach cha mhor a tha ’n Nobha Scotia an diugh a dh’ iarradh au t-aonadh sin a bhristeadh, oir tha iad a’ faicinn gun do bhuanaich iad barrachd mor ’sa chaill iad. Agus ged a tha cuid de Roinnean Australia aig an àm so searbh dhe ’n t-suidheachadh ùr anns am bheil iad g’ am faotainn féin, thig an t-àm anns am bi iad cho riaraichte leis ’sa tha muinntir na h-Alba agus muinntir Nobha Scotia leis an atharrachadh a thainig orra le ’n aonaidhean féin. Faodaidh an t-àm sin a bhi car fad as, ach cha ’n eil ni is cinntiche na gu bheil e tighinn.

---

[181]

[Vol . 10. No. 24. p. 5]

Naigheachdan.

CNAP MOR ÒIR—Fhuaireadh cnap oir ann an gleann faisg air Helena, Montana, a thomhais ceithir fichead is da ùnnsa gu leth. Cha ’n eil am fear a fhuair e ag innse an dearth àite ’s an do thachair e air, ach faodar a bhi cinnteach gu ’m faighear a mach e an ùine ghoirid. ’S fhiach an cnap dlùth air coig ceud deug dolair.

CRITH-THALMHAINN AN CUEBEC—Bha crith-thalmhainn bheag ann am Bersimis, mu dha cheud mìle sios air baile Chuebec, air taobh tuath abhainn St. Lawrence, deireadh a mhios s’a chaidh. Bha taighean air an luasgadh a null ’s a nall, agus bha fuaim eagallach anns an talamh. Shaoil leis an t-sluagh gu robh an latha mu dheireadh air tighinn, ach gu fortanach, cha robh call sam bith air a dheanamh.

AIR IMRICH AS NA STAIDEAN—Air a bhòn-uiridh thainig còrr is tri cheud deug pearsa as na Staidean a thogail fearainn ann an Iar-Thuath Chanada. Agus an uiridh thainig còrr is seachd ceud fichead pearsa air a’ ghnothuch cheudna. Tha iad air fhaotainn a mach gu bheil fearann tuathanachais an Canada na ’s fhearr na tha na ’n dùthaich féin, agus gu bheil i na “tir a gheallaidh” ann an seadh na ’s fìrinniche na tha na Staidean. Faodaidh e bhith gu bheil na Staidean an deigh gach gealladh a rinn i a choilionadh.

ST. JOHN AGUS HALIFACS—Tha farmad mor aig bailtean St. John agus Halifacs do chàch a chéile a thaobh an acarsaidean. Tha muinntir Halifacs dhe ’n bharail gur ann aca fhein a tha ’n aon acarsaid ’s na Roinnean Iochdrach ris an còir acarsaid a ràdh, agus tha muinntir St. John ’s a cheart bharail a thaobh na h-acarsaid aca fhein. Chaidh soitheach-smùide a bhristeadh o chionn ghoirid ann an acarsaid St. John, agus b’ e sin an aon naigheachd a bha ri chluinntinn ann a Halifacs, gus ’n do thachair an dearbh sgiorradh do shoitheach na ’n acarsaid fhéin. Tha an da bhaile nis air an aon ruith.

SGIORRADH MULADACH—Thachair sgiorradh muladach ann an Sidni air Di-haoine an latha mu dheireadh dhe ’n mhios a dh’ fhalbh, leis an robh Mairi Ghreig, a mhuinntir nam Forks, air a marbhadh. Bha i air a turus dhachaidh le each is carbad nuair a bhuail carbad eile innte. Bha i air a tilgeadh a mach air torr mhaidean a bha ri taobh an rathaid. Chaidh aice air eirigh leatha fein, ach bha a cluasan a’ sileadh fala, agus chaidh a toirt gu taigh faisg air laimh, far an do chaochail i am feasgar sin fhéin. Bha an duin’ òg a bh’ anns a’ charbad eile, Walter Bray, air a ghlacadh, agus thatar air an t-seachdain so ga ’fheuchainn aig cùirt air son a bàs aobharachadh.

MNATHAN AOSDA—Tha seana bhean ann am Baddeck, Nic Aoidh, a tha ceud is tri bliadhna dh’ aois, agus tha uile bhuadhan a cuirp ’s a h-inntinn aice fhathast. Theid aice air leughadh is fuaigheal a dheanamh, agus ni i barrachd obrach air feadh an taighe ’s a ni iomadh té a tha deich bliadhna fichead na ’s òige na i. Tha bean eile, Mrs. Arsinean, ann an Joggins, N. S., a tha ceud ’sa coig, agus a tha gu trang na h-uile latha a’ fuaigheal, ag altrum, a’ biadhadh nan cearc, ’s ris gach dleasdanas eile a gheibh a leithid ri dheanamh. Cha ’n aithnichte air a coltas nach eil iomadh bliadhna saoghail roimpe fhathast. Cha ’n eil teagamh nach eil ann an Nobha Scotia an Ceap Breatunn àireamh nach beag de dh’ fhir ’s de mhnathan a tha gu math thairis air ceud bliadhna dh’ aois.

BAS PHADRUIG MHIC-AMHLAIDH—Chaochail Padruig Mac-Amhlaidh, aon de ’n luchd-gnothuich bu shine ’s bu mheasaile bha ’n Glace Bay, maduinn Di-luain s’a chaidh. Bha e mu thri fichead bliadhna dh’ aois, agus air dha bhi tinn o chionn bliadhna no dha, cha robh a bhàs gun dùil ris. Bha e air a thiodhlacadh Di-màirt leis na Saor Chlachairean, comunn de ’n robh e ’na bhall urramach o chionn àireamh mhor bhliadhnaichean. Bha moran chàirdean is luchd eòlais aige air feadh na siorrachd so agus an àiteachan eile air am bi mor dhuilichinn sgeul a bhàis a chluinntinn. Dh’ fhàg e bantrach asjus teaghlach. Tha bràthair dha, Iain Mac Amhlaidh, ann am Port Morien, agus bu phiuthar dha bean an Urr. Calum Caimbeul, ministear Strathalba, E. P. I. Bha Maighstir Caimbeul a bhos ga ’fhaicinn mu sheachdain mu ’n do chaochail e.

TEINTEAN MORA—Bha teine mor ann an Waterbury, Connecticut, toiseach na seachdain s’a chaidh, a loisg fiach ceithir millein dolair de thogalaichean ’s de bhathar. Agus Di-luain so ’chaidh bha teine ann am Paterson, New Jersey, a loisg fiach deich millein dolair, Bu shuarach teine Shidni an taca ris an da theine mhor so.

DH’ AIDICH E A CHIONTA—Thatar ag radh mu Walter Gordon, am fear a bha air a ghlacadh ann a Halifacs air son moirt, gu ’n do dh’ aidich e a chionta do na h-oifigich a bha ga ’thoirt air ais do Mhanitoba. An deigh a ghlacadh agus fhad ’s a bha e ann am priosan Halifacs, bha e ’cumail air fhein gu math, ach nuair a dhlùthaich e ris an àite ’s an d’ rinneadh an gniomh a bhatar a cur as a leth, bhrist e sios, agus ma ’s fior an sgeul dh’ aidich e a chionta.

A’ NOCHDADH GLIOCAIS—Chuir Uilleam, Impire na Gearmailt, mar fhiachaibh air muinntir Bherlin, ceanna-bhaile na h-Impireachd, gun iad am baile a shoillseachadh no dhol gu cosdas sam bith an àm a bhi cumail co-ainm latha ’bhreith, an 27mh latha de ’n mhios a chaidh. Dh’ iarr e gu ’n cuireadh iad an t-airgead a bhiodh iad deònach a chosg anns an dòigh sin, a chuideachadh leis na bochdan agus leis an luchd-obrach aig nach eil cosnadh o chionn àireamh mhiosan. Tha Uilleam, mar a tha e fàs sean, a tilgeadh uaithe moran de ’n uaill ’s de ’n uabhar air son an robh e comharraichte na òige, agus a’ gabhail gliocais agus truacantais na ’n àite.

BAS CIANAIL—Thachair sgiorradh uamhasach aig an obair-iaruinn oidhche Di-haoine, Ianuaraidh 31, leis an do chaill Iain Moireasdan, gill’ òg a mhuinntir an Eilein Mhoir, a bheatha. Bha e frithealadh do aon de na h-innealan, a cumail olla rithe, nuair a bha a chuid aodaich air a ghlacadh, agus bha e air a tharruinn am measg na cuibhlichean. Bha a lamh ’s a chas chli air an gearradh dheth, agus chaochail e maduinn Disathuirne. Bha e na thùr féin gus na mionaidean deireannach. La na Sàbaid bha a chorp air a ghiulan gu ’dhachaidh aig Black Rock, far an robh e air a thiodhlacadh. Bu mhac e do Chalum Moireasdan, fear-cumail an taigh-sholuis, agus cha robh e ach seachd bliadhn’ deug a dh’ aois. Tha co-fhaireachdain againn ri ’phàrantan ’s ri ’chàirdean a tha ’ga chaoidh gu goirt.

GEAMHRADH BRIAGHA—Tha an geamhradh so air geamhradh cho briagha ’sa chunnaic Ceap Breatunn o chionn iomadh bliadhna. Gu dearbh ’s i bharail chumanta gu bheil e tuilleadh is briagha, agus gu ’m biodh geamhradh cruaidh reòta na b’ fhallaine agus na b’ fhearr d’ an dùthaich. Cha do shil gu ruige so ach fior bheagan sneachda, agus cha dàinig ach corra latha anns an gabhadh sleigheachan uisneachadh air an ròidean. Tha an t-sìde mar is trice blàth, grianach, ar neo bog, àitidh. Cha d’ fhuair sinn uile gu léir seachdain de shìde chruaidh reòta o ’n thainig an geamhradh. Tha na h-acarsaidean gu ire bhig fhathast fosgailte. Cha dàinig air bàtaichean an aiseig sgur a ruith eadar so is Sidni Tuath gu toiseach a mhios so, agus air an t-seachdain so thòisich iad ri ruith a rithist.

COMHAIRLEAN NAM BAILTEAN—Bha taghaidhean nam bailtean air feadh Nobha Scotia air a cheathramh latha dhe ’n mhios so. Ann an Sidni, an Sidni Tuath, an Sydney Mines ’s an Glace Bay, bha Bhaltar Crowe, D. D. Mac Coinnich, Iain Mac Cormaic agus D. M. Burchell air an taghadh gu h-aon-ghuthach gu bhi ’nan àrd bhàillidhean; agus ann an Louisburg bha Uilleam Lewis air a thaghadh an aghaidh an Dotair Mhoireasdain. Ann an Port Hawkesbury bha Mac-Aonghais air a thaghadh, agus ann an Antigonish, Cunningham. Ann an Sidni bha A. C. Ross, Tearlach Mac Fhionghain, E. C. Hanrahan agus C. A. Richardson air an taghadh mar Chomhairlichean ann an Wards I., II., III. agus V. Tha taghadh ri bhi ann an Wards III. agus IV. air an t-seachdamh latha deug, a lionadh nan àiteachan-suidhe bha air am falamhachadh le Domhnull Domhnullach agus an Dotair Mac Leoid. Ann an Sidni Tuath bha Iain Lewis, Bart Musgrave, Ioseph Salter agus Antony Gannon air an taghadh mar chomhairlichean. Ann an Glace Bay bha Uilleam Phalen, Tomas Gorman agus Simon Lot air an taghadh. Ann an Louisburg cha do ruith ach iadsan a bha stigh roimhe. Thachair an ni ceudna ann anSydney Mines.

Eachdraidh Beatha Banrigh Bhictoria.

SGRIOBH Dùic Earraghàidheal leabhar no dhà roimhe so ann am bàrdachd ’s an rosg, agus rinn e dha féin glé òg cliù shònruichte mu eadar-theangachadh nan salm. ’S e cuspair an leabhair mu dheireadh a thàinig o a làimh eachdraidh beatha na Banrigh Bhictoria nach maireann, anns am faighear tomhas de dh’ eòlas nach ’eil ri fhaotainn ann an leabhraichean eile. Mar mhac-céile do ’n Bhanrigh bha cothrom sònraichte aigesan air fios ceart fhaotainn nach biodh comasach do fheadhainn eile. Tha mòran do sgeòil bheag thaitneach ri ’m faotainn eadar da chlàr an leabhair so. Tha sgeul beag laghach ann mu ’n Bhanrigh ’nuair a bha i ’na caileag òg. Chunnaic i aon latha“doll”bhreagh ann an uinneig bùth, agus bha i dian a faotainn. Ach bha a màthair ghlic, a’ Bhan-Diùc Kent, a ghnàth a’ teagasg dhi gu ’m feumadh i a h-iarrtuis a chumail an taobh a stigh cumhachd a pòcaid. Cha d’ fhuair ì an doll an lá ud; ach cho luath ’s a thàinig a h-airgiod pòcaid ’ga h-ionnsuidh chaidh i do ’n bhùth agus cheannaich i an doll air son sè tastain. Ach ’nuair a thàinig i a mach choinnich baigeir i, agus bha e dian ’na iarrtuis. Cha robh tuilleadh airgid aice ’na pòca, agus ’s e rinn i chaidh i air a h-ais do ’n bhùth leis an doll, agus fhuair i air ais na sè tastain, a’ fàgail na doll gu latha eile. Dh’ fhalbh i sin agus chuir i na se tastain an làmhan a’ bhaigeir a bha làn do ioghnadh mu ’n t-suilbheireachd a nochd a’ bhean bheag uasal ud. Ann an so chì sinn an spiorad a dh’ fhoillsich e féin ré iomadh bliadhna ’na dhéigh, eadhon ré a beatha gu léir.

“An Deigh Mhorain Laithean.”

THA sgeul neònach air tighinn as an Fhraing. O chionn còrr us fichead bliadhn’ air ais ghoid duin’ òg ann an cearn iomallach dhe ’n rioghachd sin fichead dolair o dhuine aig an robh e air fasdadh, agus theich e do Algeria. Anns an dùthaich sin thòisich e le caithe-beatha b’ fhearr, shoirbhich leis, agus dh’ fhàs e ’na dhuine saoibhir, measail. Ach an deigh dha an Fhraing fhàgail, bha an càs air a thoirt gu cùirt, bha a chiont air a dearbhadh, agus ged nach robh e fhein ri fhaotainn b’ i binn na cùirte gu ’m biodh e air a chur gu seirbhis pheanasach fad dheich bliadhna. O chionn bliadhna no dha thainig e air ais do ’n Fhraing air son a shlàinte, agus shuidhich e ann an Rochelle mar cheannaiche. Bha uiread meas aig muinntir a’ bhaile sin air ’s gu ’n robh iad deònach comhairleach a dhèanamh dheth. Ach mu ’n dàinig latha ’n taghaidh thàinig latha sgrùdaidh, agus fhuaireadh fios air an t-seana chionta ’s air a pheanas a bha ’na lorg. Chaidh an duine bochd a ghlacadh ’s a thoirt gu Paris, agus feumaidh e a bhinn obrachadh gus am bi ceartas air a riarachadh. Tha mar sin, aige, mar a bh’ aig iomadh neach eile, ri bhi ’na sheann aois a dìoladh air son pheacaidhean a chuir e ’n gniomh an làithean na h-òige.

AIR FHAOTAINN MARBH—Bha duine d’ am b’ ainm Pembroke air fhaotainn marbh air an rathad faisg air a Bhras d’Or Mhor madninn Di-luain s’a chaidh. Chunnacas e ’gabhail an rathaid feasgar Di-dòmhnaich agus coltas na daoraich air. B’ e so an uair mu dheireadh a chunnacas beò e, agus thatar a deanamh a mach gu ’n deach e chadal air an rathad ’s gu ’n do dh’ aobharaich am fuachd a bhàs.

A’ MEUDACHADH NA H-EAGLAIS CHAITLICEACH. —Tha an eaglais Chaitliceach anns a’ bhaile so ri bhi air a meudachadh toiseach an t-samhraidh. Bidh seachd deug gu leth troigh air a chur rithe air gach taobh, ga ’deanamh mar sin coig deug air fhichead troigh na ’s leathainne na tha i. Bidh àireamh nan suidheachan an uair sin faisg air a dùblachadh. Cosgaidh am meudachadh mu ochd mìle dolair.

---

[182]

[Vol . 10. No. 24. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 179).

na Maidne, “tha toil aig bhur mórachd ioghnadh a chur oirnn leis a’ cheisd so a chur oirnn, mar nach biodh fhios agaibh gur sibh Ceannard nan Creidmheach, agus fear ionaid an fhàidh a chuir Dia a dh’ ionnsuidh na talmhainn, ar neo chunnaic sibh aisling neo-chumanta an nochd, a thug oirbh a dhichuimhneachadh co sibh. Dh’ fhaodadh sin tachairt, an uair a bheirear fa near gu ’n do chaidil bhur morachd na b’fhaide na b’àbhaist dhuibh. Ach ma bheir sibh cead dhomh, innsidh mi dhuibh ciod a thachair an dé.”

An sin dh’ innis i dha mar a chaidh e do thalla na comhairle, agus a dh’ òrdaich e peanas a dheanamh air an t-sagart agus air a’ cheathrar sheann daoine, agus mar a chuir e duine le sporan anns an robh mile bonn òir gu màthair Abon Hasain. Dh’ innis i dha mar an ceudna, gach ni a rinn e ’s an lùchairt, agus ciod a thachair aig na tri bìdh a ghabh e anns na tri tallachan, agus mar a thug e air na mnathan-uaisle suidhe còmhla ris aig a’ bhòrd anns a’ cheathramh talla, agus mar a ghabh iad òrain dha, agus a ghabh iad fion uaithe, agus a chuir iad seachad an oidhche gu cridheil gus an do thuit e ’na chadal. “O ’n àm ud,” ars’ ise, agus i ’dol air aghart leis na bh’ aice ri radh, “bha sibh, mar nach b’ àbhaist dhuibh, ’n ’ur cadal trom gus a nis. Togaidh gach aon a tha ’n làthair s an talla fianuis leam gu ’m bheil mi ’g innseadh na firinn. Agus tha ’n t-àm agaibh a nis a dhol a dh’ ùrnuigh.

Fhreagair Abon Hasan, agus thuirt e, agus e ’crathadh a chinn, “Gle mhath; b’ e bhur miann gu ’n creidinnsa a h-uile facal a tha sibh ag innseadh dhomh. Ach tha mise ’g innseadh gu ’m bheil sibh uile ’n ’ur n-òinsichean, ar neo as bhur ciall, agus bu mhor am beud sin, oir tha sibh uile ’n ’ur boirionnaich bhriagha. O ’n a chunnaic mi roimhe sibh, bha mi ’nam thaigh fhin, far an d’ rinn mi leithid de dhroch dhiol air mo mhàthair ’s gu ’n do chuireadh do ’n taigh-chaoich mi. Chum iad ann mi an aghaidh mo thoile fad thri seachdainean, agus ghabh iad orm a h-uile latha le slait; agus an deigh so gu léir, bu mhiann leibh a thoirt orm a chreidsinn gur e aisling a chunnaic mi.”

“A Cheannaird nan Creidmheach,” arsa Reul na Maidne, “tha sibh ann am mearachd; tha sinn uile deas gus ar mionnan a thabhairt nach ’eil anns na bheil sibh ag innseadh dhuinn ach bruadar. Cha do charaich sibh as an talla o ’n dé, agus chadal sibh ann fad na h-oidhche.”

Cha robh fhios aig Abon Hasan ciod a theireadh e; oir labhair a’ bhean-uasal air dhòigh a bha anabarrach coltach ris an fhìrinn, gus an do chuir na thuirt i ris cho mor ’na bhreislich e ’s nach robh fhios aige co dhiubh chreideadh e i, no nach creideadh.

“O chruithneachd!” ars’ esan ris fhein, “am mi Abon Hasan, no, am mi Ceannard nan Creidmheach? A Dhé uile chumhachdaich, soillsich mo thuigse, agus thoir dhomh fios air an fhìrinn, a chum gu ’m bi fhios agam ciod is còir dhomh a chreidsinn.”

An sin rùisg e a ghuaillean, agus nochd e do na mnathan-uaisle na h-athailtean a dh’ fhàg na buillean air. “Seallaibh air na h-athailtean,” ars’ esan, “agus thugaibh breith co dhiubh is ann ’nam chadal, no ’nam dhusgadh a fhuair mi na buillean a dh’ fhàg na h-athailtean so orm. Air mo shon fhin dheth, tha mi deimhin gu ’n do ghabhadh orm le slait. Saoilidh mi gu ’m bheil mi ’g am faireachadh fhathast, agus tha sin ’na làn dhearbhadh dhomh. A nis, ma ’s ann ’nam chadal a fhuair mi na buillean, is e rud cho iongantach ’s a thachair riamh air an t-saoghal, agus cha ’n ’eil e comasach dhomhsa ’thuigsinn.”

Anns an t-suidheachadh neo-chinnteach so, ghairm Abon Hasan air fear dhe na h-oifigich a bh’ anns an talla. “Trobhad an so,” ars’ esan, “agus thoir bideag a barr mo chluaise, feuch am faigh mi ’mach co dhiubh a tha mi ’nam chadal no ’nam dhusgadh.”

Rinn an t-oifigeach mar a dh’ iarradh air, agus thug e bìdeag cho goirt a cluas Abon Hasain ’s gu ’n d’ thus e glaodh eagallach as. Aig a’ cheart àm thoisich an luchd ciùil ri seinn, agus thòisich na h-oifigich agus na mnathan-uaisle ri gabhail orain, ri dannsa, agus ri leumadaich mu ’n cuairt air Abon Hasan. Rinn iad a leithid de dh’ fhuaim ’s nach mor nach do chuir iad air mhearainn e. Thilg e dheth a h-uile snaithle dhe ’n aodach rioghail a bha uime ach a leine ’s a dhrathais. Leum e thun an urlair, agus an uair a rug e air laimh air dithis dhe na mnathan uaisle, thoisich e ri dannsa ’s ri gabhail oran ’s ri leumadaich ’s ri cur nan car dheth air a leithid de dhoigh ’s nach b’ urrainn do ’n righ cumail air fhein na b’ fhaide. Bhrist a ghaire air, agus thuit e an comhair a chuil an uair a chunnaic e cho sunndach ’s cho toilichte ’s a bha Abon Hasan a’ cur nan car dheth air an urlar. Chluinnteadh a ghàire os cionn fuaim a’ chiùil. Agus lean e cho fada air gàireachdaich ’s nach mor nach d’ rinn e cron air fhein. Mu dheireadh dh’ eirich e, agus an uair a dh’ fhosgail e uinneag na closaid, chuir e ’mach a cheann, agus ghlaodh e: “Abon Hasam, Abon Hasain, am bheil toil agad mise ’mharbhadh le gaireachdaich?”

Cho luath ’s a chualas guth an righ, bha h-uile neach ’na thosd. Sheall Abon Hasan an taobh as an d’ thainig an guth, agus ghrad dh’ aithnich e gu ’m b’ e an righ a labhair, agus gu ’m b’ e a bh’ ann an riochd marsanta Mhosuil, ach cha do ghabh e nàire sam bith. Ach an aite sin, thuig e gu ’n robh e ’na dhusgadh, agus nach b’ e bruadar a bh’ ann an dad dhe na thachair dha. Cha do ghabh e gu h-olc aon dad dhe na rinn an righ air.

“Ha! ha!” ars’ esan ’s e ’g amharc gu dluth air an righ; “is tusa marsanta Mhosuil, agus tha thu ’gearain gu ’n robh mise toileach do mharbhadh; is tu bu choireach gu ’n d’ rinn mise droch dhiol air mo mhàthair, agus gu ’n do chuireadh do ’n taigh-chaoich mi. Bu tusa a rinn peanas air an t-sagart agus air a’ cheathrar sheann daoine, agus cha bu mhise. Tha mise saor ’s an gnothach. Bu tusa bu choireach ris a h uile gnothach mi laghail a rinn mise, agus ris gach trioblaid a dh’ fhuiling mi. A dh’ aon fhacal, is tusa ’rinn an cron, agus is ann ormsa rinneadh e.”

“Gu dearbh, tha thu ceart gu leor, Abon Hasain,” ars’ an righ, agus e ’deanamh gàire; “ach gus comhfhurtachd a thoirt dhut, agus gus paigheadh a thoirt dhut air son na dh’ fhuiling thu de dhragh ’s de thrioblaid, tha mi ’gairm air neamh mar fhianuis gu ’m bheil mi deas agus deonach dioladh sam bith a dh’ iarras tu a thoirt dhut.”

An uair a labhair an righ na briathran so, thainig e ’mach as a’ chlosaid, agus dh’ ordaich e deise anabarrach riomhach a thoirt a steach, agus a cur mi Abon Hasan. Rinneadh so gun dail. An sin rug an righ air ’na ghairdeanan, agus thuirt e: “Is tu mo bhràthair; iarr rud sam bith a thogras tu orm, agus bheir mi dhut e.”

“A Cheannaird nan Creidmheach,” ars’ Abon Hasan, “tha mi ’guidhe air bhur morachd gu ’n innis sibh dhomh ciod an dòigh air an do chuir sibh mo cheann troimh a cheile, agus ciod an t-aobhar a thug oirbh a dheanamh; oir tha e ro fheumail dhomhsa fios an aobhair fhaotainn am mach, a chum gu ’n tig mo thùr ’s mo chiall gu ceart g’ am ionnsuidh.”

Bha ’n righ toileach gu leor am fiosrachadh a bha dhith air a thoirt dha, agus thuirt e: “Anns a’ cheud àite, biodh fios agad gu ’m bheil mise gu tric ’g am chur fhìn as aithne, agus gu h-àraidh air an oidhche, a chum gu ’m faic mi am bheil cùisean a’ dol air an aghart gu ceart ann am Bagdad. Agus o ’n a tha toil agam fios fhaotainn ciod a tha ’dol air aghart anns gach iomall dhe ’n bhaile, tha mi ’cur a’ cheud oidhche dhe ’n mhios air leth gus sgriob a thoirt mu ’n cuairt, uaireannan air aon taobh dhe ’n bhaile, agus uaireannan air an taobh eile, agus an àm a bhith tilleadh dhachaidh, tha mi ’n comhnuidh a’ dol tarsuinn air an drochaid. Am feasgar ud a thug thusa cuireadh dhomh gu m’ shuipear, bha mi air tilleadh bhar mo chuairt. Agus anns a’ chòmhradh a bha eadrainn dh’ innis thu dhomh gu ’m b’ e an aon rud a bha thu ’miannachadh, gu ’m biodh tu ’nad righ fad cheithir uairean fichead, a chum gu’n deanadh tu peanas air an t-sagart, agus air a’ cheathrar chomhairleach a bh’ aige. Bha mi ’smaointean gu’n tugadh an rud a bha thu ’miannachadh toileachadh is culaidh-spors gu leor dhomh, agus chur mi romham gu ’n tugainn dhut e. Thachair gu’n robh fudar araidh agam aig an am, a chuireas duine ’na throm-chadal cho luath ’s a ghabhas e e. Chur mi rud dheth gun fhios dhut anns a’ glaine mu dheireadh a thug mi dhut. Ghrad thuit thu nad chadal, agus thug mi òrdugh do m’ sheirbhiseach do thoirt do ’n luchairt, agus dh’ fhalbh mi as an taigh agad gun an dorus a dhunadh. Cha ruig mi leas teannadh ri aithris nan nithean a thachair anns an luchairt an uair a dhuisg thu, agus fad an latha gu greis dhe ’n oidhche. Ach an deigh dhomh cuirm a thoirt dhut, chuir aon dhe na mnathan uaisle rud dhe ’n fhudar cheudna anns an fion dhut; agus cho luath ’s a thuit thu nad chadal, thug an seirbhiseach leis thu do d’ thaigh fhein, agus fhag e an dorus fosgailt. Dh’ innis thu fhein dhomh gach ni a thachair ’na dheidh sin. Cha do smaoinich mi riamh gu’n rachadh tu troimh ’n trioblaid troimh ’n deachaidh tu. Ach o ’n a tha meas mor agam ort, ni mi gach ni ’nam chomas gus comhfhurtachd a thoirt dhut agus toirt ort do thrioblaidean gu leir a dhichuimhneachadh. Smaoinich air ciod bu mhath leat mise dheanamh dhut, agus na biodh naire sam bhith ort do mhiann a leigeadh ris dhomh.”

(Ri leantuinn.)

NA PARLAMAIDEAN CRUINN—Dh’ fhosgladh an àrd-pharlamaid ann an Ottawa Dior-daoin air an t-seachdain so, agus pàrlamaid na Roinne ann a Hafacs Di-ciaduin. Cha ’n eil dùil ris an àrd phàrlamaid a bhi cruinn a bheag thairis air tri miosan air an uair so, oir tha Sir Wilfrid Laurier air a chuireadh gu bhi lathair aig crùnadh an righ, agus feumaidh e falbh romh dheireadh a mhios Màigh. Bidh gnothuichean na pàrlamaid air an aobhar sin air an giorrachadh.

BAS LE LOSGADH—Air an latha mu dheireadh dhe ’n mhios a dh’ fhalbh, bha bean Mharc Wadden, ann an Glace Bay, air a losgadh gu bàsmhor ’s i dol mu obair an taighe. Air dhi a bhi timchioll an stobh ghreimich an teine air a cuid aodaich, agus mu ’n d’ fhuaireadh a chur as bha i air a losgadh cho dona ’s gu ’n do chaochail i an ceann naodh latha. Bha i ann an cràdh mor fad na h-ùine sin, gus ’n do chuir am bàs crioch air.

BAS MHORAIR DUFFERIN—Chaochail an duin’ -uasal so na dhachaidh féin an Eirinn maduinn Di-ciaduin s’a chaidh. Bha e ann an droch shlàinte o chionn ùine mhor, agus bha làn dhùil ri ’bhàs. Bha e tri fichead is sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

SGIORRADH BASMHOR EILE—Chaidh fear Rob Glover á St. Stepheh, N. B., a mharbhadh aig an obair-iaruinn Di-ciaduin. lewirebheò a thuit air an àm dha bhi ’fhrithealadh aon de na h-innealan.

---

[183]

[Vol . 10. No. 24. p. 7]

’S Mi Fagail Mo Dhuthcha.

LE DUGHALL MAC LACHAINN.

’S mi fàgail mo dhùthcha tha mo shùil as mo dhéigh
’Nuair a dhirich mi ’m bruthach thug mi sùil air an treud,
Bha ’n gleannan shios fodham làn de chrodh mar an fhéill,
’S na laoigh bheaga cho uallach ruith cho luath ris na féidh.

Shuidh mi sios air an toman bu neo-thog’rach mo ghleus,
Dol a dheanadh dhuit oran a ghlinn bhoidheich na spréidh,
’S do bheanntanain àirde is àilleadh fo ’n ghréin,
G’ am fhalach bho m’ chàirdean a’s m’ fhàrdach nam dhéigh.

’S mithich dhomhsa bhi ’g éiridh bho ’n tha ’n t-astar cho mor,
Tha na luingeas aig acair ach tha m’ acaidsa mor;
Tha gach ni a cuir as dhomh, chaill mo chasan an treoir,
’S mo chridhe cho brùite ’s mo shùilean làn dheoir.

Aon sealladh dhomh fhathast air na srathaibh gu léir,
Aon sealladh dhomh fhathast air a bhaidein tha ’m dhéigh,
Mile beannachd le Lachann, ainm m’ athar na tréig,
Lean thusa a dhoighean air choir anns gach ceum.

Tha m’ inntinn fo luasgan bhi gluasad nan seol,
An acair ri guallainn ’s an trom chuan fo sroin;
Tha mise mar chreutair ’san t-eug air mo thoir,
B’ fhearr nach d’ fhàg mi mo chéile, b’e ’n eubhachd bhi d’ choir.

Air bhàrr nan tonn dù-ghorm rinn sinn Stiùireadh gu foil,
Bha ’n oidhche air dùnadh ’s gun do bhrùchd oirnn an ceo;
Ach ar sgiobair bha tùrail, cha tug sùil far nan seol,
Fo stiùireadh na combaist, ’s an trombaid na dhorn.

Aig bristeadh na maidne bha ’n cladach ga ’r coir,
Gu ’n do thilg sinn an acair ach bha m’ acaid-sa mor,
Na ’m shineadh air déile cha robh léigh ann air bord,
A bheireadh dhomh cobhair ged a gheibheadh e or.

Tri fichead mile dhomh fathast tha ’n t-astar sin buan,
Ma ’n ruig mi thu Anna ’s bithidh mi fallain gu luath;
Ma lean thu ri d’ àbhaist bu mhor do ghràdh dhomh ’s gach uair,
Bho ’n a bha mi na ’m phàisde gus an d’ fhas mi a suas.

Marbhrann

Do Dhonnachadh Mhic-Bhlair, tuathanach ann an Ile, a chaochail Mios Meadhonach an Earraich, 1867.

LE UILLEAM MAC-DHUNLEIBHE.

GUTH.

An cluinn thu ’tearnadh o chnoc na faire,
Fuaim nan cas-cheum tiamhaidh trom,
’S an ceol tursach ag aomadh,
“Cha till mi tuille” gu saoghal nam beo?
Tha ’n caomhan Criosdail,
Gu h-iosal gun chlaisteachd gun iul,
Air muthadh o bheatha gu bàs.

FREAGRADH.

Ged a dhearrsas grian air corsan cian nan speur;
’S ged a ruitheas dealanach nam biorag dearg,
A’ sgoltadh rathad a thoirm ’n a dhéigh;
Ged a thogadh crith-thalmhainn,
O ghrunnd an domhain, le freoth-theine,
Beanntan Albainn as ùr,
’S an sughadh a rithisd ’ur an comhnard;
Ged a sheideadh ceithir ghaothan na cruinne,
A’ togail, ’na h-aon bhuinne colgach,
An fhairge mhotharach gu h-iomall a meud;
Ged a thilgte, ’n am pronnach mean,
Creagan ailbhinn nam beann
An slugadh farsuing a’ chuain;
Ged a sgoilteadh an talamh,
Gu iasga nan uisgean mora
Falaicht’ an diomhaireachd a’ chuain;
Ged a rachadh carraig Dun-an-Righ
’N a gaineamh mhin an Loch-eite;
Ged a dh’ eireadh armailt fineachan,
’S an leoghann dearg, buadhach,
Le smachd rioghail na h-Alba,
A’ casgairt gach nàmhaid
Aig an robh de dhànachd a dhusgadh;
Ged a sheideadh ràn na dùdaich
O bhunait gu bàrr nan stùcan liath,
Ag iarraidh a mach nan Gàidheal,
Aluinn ’n an cruth, àrd ’n an gniomh,
Treun, uasal, dileas, gan mheatachd,
Na gaisgich o na frithean coillteach,
A’ greasadh le graoinneachadh Crois tarra,
Gus an arfhaich, a ghleidheadh a’ chrùin
Do nighean rioghail Righ Seumas,
Na h-Ailpeinich ’s na dh eirich dhiubh
Gu steidh a morachd;
Ged thigeadh so uile, cha chluinn
’S cha duisg e o chadal udlaidh sgàil a’ bhàis.
Sint’ an uaigh dhorcha na tosdachd,
Tha ’n caomhan bàigheil fo ghlais nam marbh,
’S ’àite falamh aig cagailt an aoraidh—
Far nach faodadh mi-bheus labhairt,
’S nach d’ thug fasgadh riamh do mhi-run.

GUTH.

Bhrist freumhach aosd’ de chraobh Chlann-Bhlair;
Bithidh so air ’fhàgail air a lic;
Cliu nach ’eil tric, ach is fior a dh’ innsear
Leis na fhuair air eolas:
Aoidheil, caoimhneil ri bochd;
Uasal, macanta ’n a bheus;
Firinneach, dileas, gun fhoill,
A thug an dlighe mar a thoill
Do gach aon. Bha beannachd luchd-tuarasdail
Duit air tir ’s air muir,
Mar a thuit do chrannchur.
Thus’ a shiubhlas cuan nan gabhadh,
Faic ’s an lar ’n a chaisil-chro,
Maraiche cruadalach, dàna,
A bu tric a sheas anradh gaoithe a’s fairge,
Air tonnan feargach sruith a’s seididh.
Thus’ a ghleidheas an tread
Air aisir nan sleibhtean lusrach,
Tog a nall o sgurr an eas,
Neoineag gheal eagach an fhàsaich;
Cuir an so i air uaigh
A’ bhuachaille d’ am bu dùthchas
Còmhall corrach nan treulan lionmhor.
Bha ’m fear dileas so an sud ’n a oige,
Aig cro ’s aig creachann ’g an cuallach.
Seas air a lic a’s guidh do chrioch
A bhi le sith mar a thugadh dhàsan.

Iadsan a Phaigh.

An t-Urr. Iain I. Mac-Neill, Iona.
An t-Urr. A. M. C’Hundley, River Bourgeois.
M. D. Caimbeal, Baoghasdal.
Tormad D. Mac Neill, Benacadie.
Lachuinn Mac Guaire, Abhainn Mheadhonach.
D. R. Boyle. Arichat Iar.
D. I. Mac Dhughaill, S. W. Margaree.
Iain Mac Gille-mhaoil, Horne ’s Road.
Mrs N. Nic Gille-mhicheil, Hogamah.
Niall I. Mac Neill, Rudha Ghilliosa.
Domhnull I Mathanach, Beinn Hogamah.
Tormad O. Mac Neill, Marion Bridge.
Mairi E. Nic Gilleain, Gabarus.
A. B. Domhnullach, Meat Cove.
Iain Stiubhart, Gleann a’ Phiobaire.
Ailean Camaran, Abhainn Dhennis.
A. D. Mac-Suinn, Glascho.
Domhnull Caimbeul, Bras d’Or Mor.
Iain L. Mac-Gilleain, Woodbine .
Alasdair Mac-Mhanainn, Braidalba. E. P. I.
Alasdair Mathanach. Gleann Uilleim, E. P. I.
Aonghas M. Domhnullach. Shamrock , E. P. I.
Agnes Dhomhnullach, Monticello , E. P. I.
Niall Stiubhart. Halifacs. N S
B. Nic-Neachdain, Loch na h-Aibhne Deas
Bantrach T ’Ic-Ritchie, Scotstown , Que.
Uilleam Urchadan. Vancouver . B. C.
Alasdair Beutan. Otter , B. C.
Iain Sutharlan, Rockland . N. B.
D. Mac-Gill-fhinnein, McLennan , Ont.
Daibhidh Speinns, Toronto , Ont.
Iain Mac-Calum, Heather , Ont.
Cailean Mac-Ritchie, Holeb , Maine.
D. I. Mac-Pharlain, San Francisco. Cala.
Domhnull Moraidh, Northcote , Minn.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh Di-luain an 4mh latha de Nobhember, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.48 a. m.
A fagail Shidni aig 9.15 a. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 9.55 a. m.
A fagail Ghlace Bay aig 1.30 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 2.11 p. m.
A fagail Shidni aig 4 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 6.00 p. m.
A fagail Ghlace Bay aig 7 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 7.41 p. m.
A fagail Shidni aig 10.30 p. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 11.30 p. m.
A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

WM . COYNE,
Traffic Manager.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blàthachaidh thaighean a dheanamh le deoch luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheahamh an calamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St.,

J. E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[184]

[Vol . 10. No. 24. p. 8]

Iain Ghlinne-Cuaich.

’S trom mo mhulad mu ’n sgeul
A tha ’n diugh ann am beul gach neach,
’S e chuir m’ acain cho geur
Gur a sgeul e nach feud mi ’chleith.
Thoir an t-soraidh so bhuam
Dh’ ionns’ an fhleasgaich a’s uaisle dreach;
Dh’ fhàg e aiceid am thaobh,
’S chuir e saighead an Aoig fo m’ chrios.

Ach ged thug mi mo ghaol
Air dhoigh is nach faod mi chleith,
Cha b’ e gille bochd truagh
Ris ’n do tharruinn mi suas mar fhear,
Ach am fiuran deas, ùr,
A dhìreadh an stùc-bheinn chas,
’S ’dheanadh fuil air an drùchd
Leis a ghunna nach diultadh srad.

Cuim’ an ceilinn air càch
Gu bheil agam dhut gràdh nach mùth;
’S beag an t-ioghnadh ged tha,
Nuair a chithear fo t’ annaibh thu.
’S math thig dag’ a ghleois dhearbht’
Agus sgiath nam ball meanbha dlùth,
Mar-ri claidh’bh a chinn oir,
Air crios daingeann a choir mo rùin.

’S math thig sud air mo rùn
Boineid bhallach a’s dù-ghorm neul;
Dos de ’n t-sioda na ’cùl
Air a tharruinn gu dlùth o ’n mheur;
Mar-ri deis’ a bhiodh daor
De na bhreacan bu chraobh-dhearg snàth,
Is air faidhir an righ
Gu ’m bu bhriagha leam fhìn an Gaidh’l!

O Iain Ghlinne-Cuaich,
Fear do choltais cha dual da fàs;
Do chùl bachlach na ’dhual,
’S e gu camalùbach suas gu bhàrr,
’S i do phearsa dheas, ghrinn,
A dh’ fhàg mise cho tinn le gràdh;
Cha ’n fheil coire ort ri ’innse
O mhullach do chinn gu d’ shàil.

’Fhir nan calpannan treun’,
’S tu a’s geanaile ceum ’san ròd;
Thig brog bhileach dhubh sheang
Air troigh ’shiubhladh an gleann gun bhòsd;
Cha b’ e umbaidh no Gall
Dh’ an tug mise mo gheall ’s mi og;
Ach am fiuran gun fhoill
’Dh’ fhàs gu h-iriseal, aoidheil, coir.

Gur h-e ’n Domhnallach ùr
Dh’ an dug mise mo rùn cho mor;
Dreach na grein’ air do ghruaidh,
’S dealt na meala mu chuairt do bheoil.
Is nan digeadh ort gairm
Ort a laigheadh na h-airm, a sheoid;
Ge b’ e dhùisgeadh dhuit fearg
Bhiodh do chupa dhaibh searbh ri ’ol.

Cha b’ ann an doire nach b’ fhiu
’San do chinnich am fiuran àrd,
Ach a coille thiugh dhlùth
’Bhiodh gu duilleagach, ùr fo bhlàth.
Cha b’ i crùnach nan crann
Dh’ an do chrom mi mo cheann gu làr,
Ach fior abhall gun mheang
A chinn ann an lann nan sàr.

Ach an trian dhe do chliù
Cha chuir mise, a rùin, an géill;—
’S caoimhe faiteal dhe d’ ghnùis
Na ùr choille fo dhrùchd ri gréin.
Gu ’m b’ e miann mo dha shùil
A bhith sealltuinn gu dlùth ad dhéidh;
’S math a b’ airidh mo rùn s’
Air ban-oighre a chrùin fo ’sgéith.

Iain, Iain, a ghaoil,
Cuim’ a leig thu mi faoin air chùl,
Gun ghuth cuimhn’ air a ghaol
A bha againn araon o thùs.
Cha dug mise mo spéis
Do dh-fhear eile fo ’n ghréin ach thu,
Is cha tabhair ad dheidh
Gus an càirear mo chre ’san ùir.

’N cuimhne leatsa an là
’Bha sinn shios anns an àth le chéil’?
’S tu nach diultadh mo làmh
Nam biodh m’ aigneadh ’san àm ad réir.
Ach na bitheam fo ghruaim,
Ged nach faighinn, a luaidh, do spéis;
Tha a chaora bhochd slàn,
’S tha am madadh mar’s àill leis féin.

Bha mi uair ’s cha do shaoil mi
Gu ’m bithinn cho faoin ’am chéill,
Is gu ’n dugainn mo ghaol
Do dh-fhear ’shealladh cho caol am dhéidh,
Ach ’s e ’s beus do gach aon
De mhnathan an t-sao’il gu léir
Bhith gam mealladh araon
Le sgeulachdan faoin’ o bheul.

Ged a chinn thu rium fuar,
Bheil thu, Iain, gun truas ’s mi ’m chàs,
’S a liuthad là agus uair
’Chuir thu ’n géill gu ’m bu bhuan do ghràdh!
Ach ma chaochail mi buaidh
’S gu ’n do choisinn mi t’ fhuath no t’ fhearg
’Nis mo bheannachd ad dheigh
’S fiach an tagh thu dhuit fhein na ’s fhearr.

Ach ma thug thu rium cùl,
Is nach fiu leat mi, ’rùin, mar mhnaoi,
Bidh mo chridhe dheth ciùrrt’
Is cha dùisg e gu sunnd a chaoidh.
’S e mo ghuidhe ’s mo dhùrachd
Do ’n te sin ’gheibh t-iul ’s do bhrigh,
I bhith fallain ri ’là
’S na ’cuis-shonais a ghnàth do d’ chridh.

’S iomadh gille glan og
’Thigeadh uair le làn deoin am dhéidh,
Is nach caomhnadh an t-or
’Chur a cheannach mo bhrog air féill.
Imich thusa mar ’s àill
Chum na té sin a’s fhearr leat féin,
’S ma ’s té àil’ tha ’san dàn
Cha déid mise gu brath fo bhréid.

GLEANN-A- BHAIRD.

Oran do Eachann Gobha.

LE SEUMAS CAIMBEUL.

Eachainn fhoghaintich, àluinn,
Cha seinn mi eachdraidh de bhàs ort
Air eagal droch ascaoin,
An duil ’s gun till thu gu d’ mhàthair,
’S mar a till bidh do chàirdean
Deth bronach.
’S mar a till, &c .

Sid an gille bha cliùteach,
Aghaidh smearail an diùlnach;
’S bochd nach d’ fhuaradh ort cunntas
Gu ’m bheil an duthaich ga t-ionndrainn;
’S cha ’n fhacas tu riamh rùisgte
Aig taigh osda.

’S tu na d’ dheagh Mhac Gilleain,
Gille siobhalta, flathail,
Bidh na h-uaislean ga thathaich;
’S gheibhte sin ann ad dhachaidh—
Mir’ is mùirn agus macnuis
IS morchuis.

’S iomadh captain math cinnteach,
Eadar Breatunn ’s na h-Innsibh,
Nan cluinnteadh le firinn
Gun deach an gill’ ud a dhith,
’Chuireadh eideadh-bron dhe ’n t-sioda
’S de shrol orra

Tha do mhàthair gu tùrsach,
’S tric snith air a sùilean,
So an saighead a chiùrr i,
’S i mar eun air a rùsgadh;
’S bochd nach d’ fhuaireadh sgeul ùr
No bhi beo ort.

Tha do phiuthar fo dhiachainn,
’S i trom, duilich, bochd, cianail,
So an geamhradh a liath i,
’S i ri smaointean do riasladh
Air do thaobh anns na liathan
A chomhnuidh

B’ e sin soitheach na creachadh,
’S truagh nach robh i ’sa choille
A fàs fo dhuilleach ’s fo mheanglain,
’S a druim direach gun snaidhe,
Mu ’n do chuireadh riamh maide
Dhi comhladh.

Tha mi sgith ’s gun mi leathach
Mu dheagh bheusan an fhleasgaich;
Tha ’bhean og ’s i ’n déigh leth-trom,
Rugadh mac dhith de leanabh,
’S gheibh e cliu air son athair
Bho mhoran.

M. D. CAIMBEUL.
Baoghasdal, C. B., Ian. 25, ’02.

Na dean Mearachd
Rubbers
DHE NA SEORSACHAN A’S FHEARR
air na prìsean a’s ìsle ann an
—STOR—
REDDEN,
Ross Block,Sidni.

Is ann againne a gheibh thu na
. .Gloineachan Sula..
a’s fhearr a fhreagras air do shuilean.
Theid sinn an urras orra a thaobh luach agus prise.

Do shuilean air am feuchainn leis an OPHTHALMOMETER a nasgaidh.

K . Bezanson,
Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

Bidh fior chomhfhurtachd agad ’nad dhachaidh nuair a bhios gach airneis us grinneas air a thaghadh le rian agus tuigse. Agus ’s e ’n ceud ni is coir aire fhaotainn am brat-ùrlair a theid air na seomraichean. Gheibh thu againne
Brat-urlair is Airneis
dhe na seorsachan a’s fhearr, agus gach ni eile air an cuir thu feum air son breaghachd do thaighe.
Cuir a dh’ iarraidh Leabhrain anns am bheil gach ni a tha sinn a creic air ainmeachadh. Paighidh sinn faradh do chearna sam bith de Cheap Breatunn.
Gordon & Keith,
A. T. GRANT,
. .. . .Manager.

Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic.. .. .. ..
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnchaidh Bhain Mhic-an t-Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathach agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnallaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Beatha ’s Laoidhean Dhughaill Buchanain .60
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Caraid nan Gaidheal (Part II.) 1.05
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Mactalla nan Tur .25

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris a tha air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

[Dealbh]
MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.. .. .

Ard-oifis: —TORONTO , CANADA.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.