---

[193]

[Vol . 10. No. 26. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, AM MART 14, 1902. No. 26.

Daibhidh Stiubhard.

LE IAIN.

CAIB. VI.

BHA fear taigh-òsda ann an Duneidionn ris an cainte Lucaidh Mac Neachdain. Bhiodh a h-uile seòrsa de dhaoine ’measail a’ tathaich an taigh’ aige. Agus bha e mar chleachdadh agamsa ’bhith ’dol do ’n taigh aige air an oidhche a ghabhail smoc, agus a chluinntinn naigheachdan mu dheidhinn Bhonapart, agus a h-uile naigheachd eile a bhiodh a’ dol. Ach bu ghlé ainneamh leam deur a bharrachd air trì ghlaineachan a ghabhail oidhche sam bith. Am measg nan daoine ’bhiodh a’ tathaich an taighe so bha aon duine air an d’ fhàs mi gu math eòlach. Bha e ’na dhuine cho grinn, cho tlachdar, agus cho eireachdail ri fhaicinn ri fear sam bith. Agus a dh’ innseadh na fìrinn, b’ e mo bharail gu ’n robh e ’na dhuine cho suidhichte agus cho onarach ri mac mathar a chunnaic mi riamh.

Thachair dhomh a bhith air oidhch’ àraidh gu math na bu chridheile na b’ àbhaist dhomh, agus ars’ esan rium, “A Mhr. Stiubhard,” ars’ esan, “an cuir thu d’ ainm ri bìdeag phàipear a th’ agam an so?”

“Cha chuir, tapadh leibh,” arsa mise; “cha ’n ’eil mi deònach a dhol an urras air duine sam bith.”

“Tha ’n gnothach ceart gu leòr,” ars’ esan, agus cha robh an corr eadrainn aig an àm. Ach an uair a bha mi ’deanamh deas gu falbh dhachaidh thuirt e, “Dean suidhe gus an gabh sinn glain’ eile, Mhr. Stiubhard; o ’n a tha mi fhìn ’s tu fhein cho mòr aig a chéile, bheir mi dhut glain’ eile.”

Leis na rinn e de choiteach orm, shuidh mi comhladh ris, agus bha glaine an déigh glaine againn gus an do chaill mi mu dheireadh mo thùr ’s mo mhothachadh buileach glan. Ciod a thachair ’na dheigh sid, no cia mar a fhuair mi dhachaidh cha ’n urrainn mi radh. Agus is e an aon rud air am bheil cuimhn’ agam, gu ’n robh mo cheann gu sgàineadh an uair a dh’ éirich mi an là-iar-na-mhàireach, agus gu ’n robh Sìne gle chas, agus glé mhi-thoilichte.

Coma co dhiubh, cha do smaoinich mi mòran mu dheidhinn a’ ghnothaich, agus bha mi anabarrach toilichte gu ’n do dhiùlt mi a dhol an urras air an duine; oir ann an ceann thrì miosan chuala mi gu ’n do bhrist air, agus gu ’n do theich e le mòran airgid.

An ceann beagan làithean ’na dhéigh sid bha mi ’g innseadh do Shìne agus dh’ a màthair mar a bha ’n duine ag iarraidh orm a dhol an urras air, agus bha mi ’g ràdh gu ’m b’ fhortanach an gnothach gu ’n do dhiùlt mi e. Anns an àm co ’thigeadh a steach do ’n t-seòmar ach a’ chaileag shearbhanta, agus thuirt i gu ’n robh duine uasal aig an dorus aig an robh gnothach rium. Anns an fhacal, co nochd a steach do ’n t-seòmar ach fear de chléirich a’ bhanca ris am bithinn a’ deanamh gnothaich.

“Deanaibh suidhe,” arsa mise.

Cha bu luaithe ’shuidh e na thuirt e: “Is e droch ghnothach a tha ’n so, a Mhr. Stiubhard.”

“Ciod an gnothach?” arsa mise, agus ioghnadh gu leòr orm.

“Tha gu ’n deachaidh sibh an urras air a leithid so de dhuine,” ars’ esan.

“An e mise!” ghlaodh mi, agus mi ’toirt cruinn leum gu meadhain an urlair. “An e gu ’n deachaidh mise an urras air—an dearg shlaoightire—dhiult mi as is as a dhol an urras air.”

“Tha d’ ainm ris a’ phàipear so air son mìle punnd Sasunnach,” ars’ an cléireach.

“Mìle mollachd!” ghlaodh mi àird mo chlaiginn, agus mi ’bualadh mo choise gu làidir air an ùrlar. “Is e sgriobhadh mealltach, mollaichte a th’ ann!”

“Tha ainm a leithid so de dhuine ris a’ phàipear mar fhianuis gu ’n deachaidh tu an urras ann am mìle punnd Sasunnach air an fhear a bhrist agus a theich le mòran airgid,” ars’ an cléireach.

Cha robh e ’n comas dhomh aon fhacal a ràdh. Dhùiriginn mullach an taighe leagadh mu m’ cheann agus mi fhìn a thiodhlacadh fodha! Ann an tiotadh thainig cuid dhe na thachair anns an taigh òsda aig Mac Neachdain ga m’ chuimhne, mar gu ’n tigeadh lasair á slochd an dubh-aigean! Bha mo mhàthair-chéile ag amharc orm le suil glé ghruamach, agus chuala mi i ag ràdh gu beag— “Bha mi ’n comhnuidh ag ràdh gu ’n tigeadh an dunaigh as na trì ghlaineachan air a’ cheann mu dheireadh.”

Ach bha Sìne a’ cumail oirre fhein gu foighidneach mar bhana-Chriosduidh. Thàinig i far an robh mi, an creutair bochd, agus, an uair a thug i pòg do m’ leith-cheann, thuirt i, “Gabh an gnothach gu réidh, a Dhaibhidh, a cheist. Cha ’n ’eil leasachadh air a’ chùis a nis; guidheamaid gu ’n toir so sùileachan dhuinn ’na dhéigh so.” Chuir mi mo dha laimh m’ a h-amhaich—cha b’ urrainn domh facal a radh—ach mu dheireadh thuirt mi, “Oh, Shìne, bidh e ’na shùileachan dhomh gun teagamh; agus cha ’n e do ghràdh agus do chaoimhneas fhein a ’s lugha ni de mhath dhomh!”

Theireadh cuid de dhaoine foghluimte gur e gliocas an t-saoghail so a thug air Sìne deanamh mar a rinn i; ach their mise, o’n is mi a’s eòlaiche air a nàdar, agus air rùintean a cridhe, gur ann a rinn i e, a chionn gu ’n robh i, mar bhana-Chriosduidh, umhail fo ’n chall a thainig ’n ar rathad, agus a chionn gu ’n robh gràdh aice dhomhsa mar mhnaoi dhleasdanaich.

Chuir mise, ma ta, call mile punnd Sasunnach orm fhin cho ealamh, agus cho beag smaointean ’s ged a bhithinn a’ smàladh na coinnle.

Chuala tu am facal a tha ’g radh, an uair a thig aon mhi-fhortan, gu ’n tig mi-fhortan eile ’na lorg; agus tha fhios agam gur ann mar sin a bha ’chùis do m’ thaobh-sa o thoiseach a’ cheud latha. Aig an àm ud bha dà mhile punnd Sasunnach dhe mo chuid airgid ann an lamhan duin’ uasail aig an robh mòran fearainn, agus bha mi ’faotainn sia puinnd Shasunnach as a’ cheud de riadh uaithe a h-uile bliadhna. Bha h-uile duine ’smaointean gu ’n robh e cho cinnteach ris a’ bhanca. Bha airgiod leis na ficheadan eile air lamhan an duine so. Bha mi ’faotainn an réidh gu riaghailteach, agus cha do ghabh mi an t-amhrus bu lugha gu ’m b’ e duine neo-sheasmhach a bh’ ann.

Bha mi ’toirt sùil thairis air a’ phaipear-naigheachd air madainn araidh an uair a bha mi ’gabhail mo bhèidh, agus thachair dhomh sùil a thoirt air an àite dhe ’n phaipear anns an robh ainmeannan nan daoine a bha air bristeadh—agus b’ ainneamh leam sùil a thoirt air a leithid—an uair a thug mi an aire, agus, am freasdal g’ am chuideachadh! ainm an duine do ’n d’ thug mi mo dhà, mhile punnd Sasunnach! Bha ’m paipear agam anns an dara laimh, agus an sàsair anns an laimh eile. Thuit an sàsair agus a’ chofi as mo laimh air clach an teinntein agus chaidh e ’na spealgan! Chaidh mi air chrith o bhonn gu bathais cho luath ri slait ann an sruth.

“Oh, Dhaibhidh! ciod e tha ’cur ort? ” arsa Sìne.

“Ciod e tha ’cur orm!” arsa mise. Cha chreid mi nach ’eil gu leòr a’ cur orm! Tha sinn air ar cuid dhe ’n t-saoghal a chall!”

Ach cha ’n eil feum sam bith dhomh an corr a ràdh mu ’n ghnothach. Cha do phàigh an struthaire ochd sgillin deug as a’ phunnd Shasunnach do luchd nam fiach, agus mar sin bha mi an deigh trì dhe na còig mile punnd Sasunnach a bh’ agam a chall.

Chunnaic mi gu soilleir nach ruiginn a leas dùil a bhith agam gu ’m b’ urrainn domh mo theaghlach òg a chumail suas le riadh an airgid a bh’ agam.

“Feumaidh sinn baile fearainn a ghabhail?” arsa mise. Agus chunnaic Sìne agus a màthair nach robh dòigh sam bith eile ann leis an rachadh againn air sinn fhin ’s an teaghlach a chumail suas. Air an aobhar sin ghabh mi baile beag fearainn. Chosg mi dlùth air ochd ceud punnd Sasunnach mu ’n do chuir mi fo làn stoc e. Ach air a shon sin, bha sinn glé chomhfhurtail ann. Bha mi-fhìn mòran na bu toilichte ann na bha mi ann an Duneidionn; oir bha obair agam araon do m’ chorp agus do m’ inntinn. Agus bha Sìne ’na bean tuathanaich cho math ’s a b’ urrainn a bhith. Bha ’n t-seana-bhean fhein ag ràdh nach robh i riamh roimhe cho sona ’s a bha i. Agus bha ’chlann cho slàn ’s cho fallainn ris a’ bhreac. Cha b’ urrainn duinn a ràdh gu ’n robh sinn a’ deanamh airgid, mar a their cuid; ach cha robh sinn a’ call dad, agus bha ’dol againn air beagan a chur ma seach a h-uile bliadhna.

CAIB. VII.

BHA allt domhain faisge air na taighean againn. Mu thri bliadhna an deigh dhomh am fearann a ghabhail, an uair a bha an nighean a b’ oige ma naodh bliadhna dh’ aois, bha i latha ’seòladh iteagan is bhioran anns an allt. Bha mise aig an àm a’ cur a’ mhuilinn-bhualaidh air dòigh, agus rud eiginn an deigh a dhol cearr air. Chuala mi an aona ghlaodh cruaidh aig a’ chloinn eile. Sheall mi am mach as an t-sabhal, agus chunnaic mi iad a’ ruith ’s ag e éigheach ’s ag éigheach, “Sìne! Sìne!” Leum mi air falbh o’n t-sabhal cho luath ’s a bha ’nam cnàmhan.

---

[194]

[Vol . 10. No. 26. p. 2]

“Ciod a tha cearr, a’chlann?” arsa mise.

“Sìne! Sìne!” ars’ iadsan, agus iad ag amharc rathad an uillt.

Ruith mi cho luath ’s a leigeadh mo chasan leam. Bha tuil mhòr anns an allt: oir an uair a shileadh an t-uisge trom anns a’ mhonadh, bha ’n tuil a’ brùchdadh a nuas cho bras do ’n allt ’s nach seasadh rud sam bith rithe.

Thainig an tuil gun fhios air mo leanabh, agus thugadh air falbh i. Agus mar a bha mise ’ruith ’nam dheann sios ri bruaich an uillt, bha mi ’ga faicinn a’ falbh car ma char leis an t-sruth, agus a falt fada, camalagach, buidhe a’ tighinn an uachdar an dràsta ’s a rithist, gus mu dheireadh an deachaidh i fodha as mo shealladh sios leis an t-sruth.

Bha linne dhomhain mu dheich slatan fichead o ’n àite anns am faca mi i. Agus oh! mar a ruith mi feuch an deanainn greim oirre mu ’n tugadh an sruth i bhar bearradh na creige sios do ’n linne! Ach dh’ fhairlich orm a sàbhaladh. Nan robh mi aon tiotadh beag na bu luaithe aig bearradh na creige na bha mi, is docha’ gu ’n robh mi air a sàbhaladh. Ach thug an sruth bhar bearradh na creige i an uair a bha mi ’sìneadh mo laimhe gu breith oirre! Chaidh mo leanabh bochd a bhruthadh ’s a bhàthadh.

Leum mi sios do ’n t-sruth aig iochdar na linne, agus rinn mi greim oirre. Ruith mi dhachaidh leatha, agus chuir mi air glùin a màthar i. Thainig an doctair, agus rinneadh a h-uile rud a ghabhadh deanamh rithe; ach cha tugadh rud sam bith air ais a beatha.

Dh’ fhàg bàs na h-ighinn anabarrach brònach mi. Agus fad ùine mhath an uair a bhiodh Mairead is Andra nan suidhe aig a’ bhord ri ar taobh, bhiodh cràdh air mo chridhe; oir an uair a bhithinn a’ cur rud air na trinnsearan dhaibh, bu tric leam rud a chur air an treas trinnsear, mar bu ghnàth leam a dheanamh mu ’n do bhàthadh Sìne.

Ghabh a màthair bàs an leinibh mòran na bu mhò gu cridhe na ghabh mise. Fad bhliadhnachan bha i glé throm-inntinneach, agus bha i ’cnàmh ’s a’ dol as a h-uile latha. Chomhairlicheadh gu làidir dhi a dhol do àite faisge air a’ chladach far am faigheadh i cothrom air a bhith ’g a faragadh fheth anns an t sàile. Agus o ’n a bha càirdean aice ann am Portobello, thug mi oirre a dhol ann fad seachdain no dhà anns an t-samhradh.

Bha Mairead aig an àm mu ochd bliadhna deug, agus bha Andra mu chòig bliadhna deug; agus o ’n a bha mi ’smaointean gu ’m b’ fheairrd iad le chéile a dhol gu cois na mara, leig mi leotha falbh comhladh ri am màthair.

Bha iad air falbh fad mhios, agus tha mi ’làn-chreidsinn gu ’n d’ rinn e feum mòr do Shìne. Ach chuir an turus a thug iad ann dragh is cosgais gu leòr ormsa.

Thainig atharrachadh mòr air Maireid anns gach dòigh. B’ abhaist dhi a bhith roimhe sid cho sunndach ’s cho beothail ris an uiseag mu Bhealltainn; ach a nis is gann gu ’n robh i toileach a lamh a chur ann an car obrach. Shuidheadh i leatha fhein, agus a dà làimh paisgte, agus coltas bròin is mi-thoileachaidh air a gnùis. Cha b’ urrainn domh fhìn no d’ a màthair a dheanamh am mach ciod a bha ’car dragh oirre.

Cha b’ e suidheachadh Andra dad a b’ fhearr. Cha rachadh dùnadh air a bheul o mhoch gu dubh ach a’ bruidhinn air an fhairge. Agus an uair a gheibheadh e an cothrom, bhiodh e seòladh bhàtaichean anns an allt.

An uair a bha iad ann am Portobello, chaidh e uair no dhà gu ruige Lìte, agus chunnaic e soithichean, agus dh’ fheumadh e air a h-uile cor a bhith ’na sheòladair. Ach cha ’n fhuiliginn-sa guth no iomradh a chluinntinn air a leithid. Bha ’mhàthair agus a sheanamhair a’ cheart cho fad’ an aghaidh dha a dhol gu fairge ’s a bha mi fhin. Dh’ fhuiling sinn gu leòr o ’n allt a bh’ aig an dorus againn gun ar n-aon mhac a leigeadh an earbsa ris a’ chuan mhòr. Air a shon sin, cha robh buaidh sam bith aig ar bruidhinn air. Cha rachadh dùnadh air a bheul ach ag ràdh, “Feumaidh mi ’dhol a sheòladh.”

Air oidhch’ àraidh cha d’ thainig e dhachaidh thun a shuipearach mar a b’ àbhaist dha. Chuir sinn forofhais am mach am measg nan coimhearsnach feuch am faighte sgeul air, ach cha chuala neach sam bith guth no iomradh m’ a dheidhinn. Bha sinn uile ann am fior dhroch staid. Agus bhuail e anns an inntinn agamsa anns a’ mhionaid gur e teicheadh gu muir a rinn e. Chuir mi an diollaid air an each, agus mharcaich mi gu cabhagach gu ruige Lìte, ach cha robh fhios aig duine air dad m’ a dheidhinn.

Chuir an gnothach a bh’ ann gu trioblaid mhòir sinn. Agus faodar a thuigsinn cho cruaidh ’s a bha ’n gnothach oirnn an uair a dh’ innseas mi dhut gu ’n deachaidh corr is bliadhna seachad mu ’n cuala sinn guth uaithe. Agus b’ e ’cheud iomradh a chuala sinn m’ a dheidhinn litir a sgrìobh e fhein ugainn á Bengal. Chuir sinn a’ chairt gu ruige Dunse a dh’ iarraidh rudan a bha dhìth oirnn, agus thug an gille a bha leis a’ chairt an litir dhachaidh ’na phocaid. Is math a tha cuimhn’ agam mar a thainig Sìne ’na ruith, agus an litir aice fosgailte ’na laimh, far an robh mi fhìn ’s na daoine a bha ’tannachadh na turneip, agus i ’glaodhaich, “A Dhaibhidh! a Dhaibhidh! so litir a thainig o Andra!”

“Leugh i! leugh i!” ghlaodh mise, agus mo shùilean an impis a bhith dall le aoibhneas.

Ach cha b’ e mar a theich Andra air falbh an aon trioblaid a bh’ againn ri ghiùlan aig an àm ud. Mar a bha mi ’g innseadh, thainig atharrachadh mòr air Maireid o ’n a thainig i á Portobello. Beagan ùine na dheigh sin thòisich fleasgach òg ri tighinn mu ’n cuairt an taighe. Bha Sìne ag ràdh gu ’n do thachair e riutha uair is uair fhad ’s a bha iad ann am Portobello. Bha ’athair ’na mharsanta ann an Duneidionn, agus thainig am fleasgach òg a dh’ fhuireach do thaigh coimhearsnaich dhuinn. Bha e ’cumail am mach gur ann a dh’ ionnsachadh tuathanachais a thàinig e. Bha e glé spaideil, aotrom, gòrach, agus cha bu toigh leam idir e. Ach bha Mairead, an creutair gòrach, gus a dhol glan as a ciall m’ a dheidhinn. Moch is anamoch bhiodh e ’tachairt rium aig an taigh, agus thuirt mi ris nach b’ urrainn domh leigeadh leis, no le fear sam bith eile, a bhith ’n taobh a staigh dhe mo dhorsan aig a leithid de dh’ uairean.

Bha ’n obair so a’ dol air aghart, ma ta, fad corr is bliadhna; agus a dh’ aindeoin na bha mi ’deanamh, bhiodh e fhein is Mairead an comhnuidh ann an cuideachd a chéile. Mu dheireadh sguir e de thathaich an taighe, agus cha deanadh Mairead car ach a’ tuiream ’s a’ caoineadh.

Fhuair mi am mach nach robh e deònach a pòsadh, an deigh dha gealltanas pòsaidh a thoirt dhi, mur faigheadh e mìle punnd Sasunnach de thochradh leatha. Cha robh e ’n comas dhomhsa uiread sid de thochradh a thoirt do m’ nighinn, agus idir cha robh toil agam suim cho mór sid a chur ann an lamhan fir a bha cho aotrom, neo-stéidheil risan. Ach thainig Sine far an robh mi, agus i ’sileadh nan deur; agus thuirt i:

“Oh, Dhaibhidh! feumaidh sinn an dara cuid dealachadh ris a’ mhile punnd Sasunnach, ar neo caillidh an nighean a beatha agus nàire.”

Ged a chuirteadh a’ sgian ’nam chridhe cha bhithinn cho cràiteach ’s a bha mi an uair a chuala mi am facal naire! Mar athair, ciod a b’ urrainn domh a dheanamh! Phàigh mi an t-airgiod dha, agus phòs iad.

Cha ’n ’eil feum sam bith dhomh teannadh ri innseadh mar a chaidh am fearann ’nam aghaidh. Aona bhliadhna araidh, bha ’m barr cho dona ’s nach b’ fhiach dhomh a thoirt bhar an achaidh. Anns a’ gheamhradh thachdadh corr is dà fhichead caora fo ’n t-sneachda. Mu dheireadh cha b’ urrainn mi am màl a phaigheadh gu riaghailteach, agus thuit mi ann an ain-fiach trom. Reiceadh an t-innsreadh, an stoc, agus a h-uile rud a bhuineadh dhomh ris an t-saoghal, gus ain-fiach a’ mhàil a phaigheadh. An latha mu’n do reiceadh gach ni, dh’ fhalbh mi le cridhe brònach as an taigh anns an d’ àraicheadh mo phàisdean, gun dad agam ach na bheirinn leam ’nam laimh, agus mo bhean air an dara làimh, agus a seana mhàthair bhochd air an laimh eile! Agus dhùin am maor-siorram an dorus ’nam dhéigh.

Chaidh sinn gu ruige Coldstream far an do ghabh sinn seòmar beag, agus cheannaich feadhainn dhe na càirdean rud dhe ’n innsreadh a bh’ againn fhin, agus thug iad dhuinn e gus a chur anns an t-seòmar.

Bha sinn glé ghann dhe na h-uile rud. Cha sealladh an duine aig Maireid an taobh a bha sinn, agus cha mhò a bheireadh e an cuideachadh bu lugha dhuinn. Cha robh e ’n comas do Mhaireid cuideachadh a dheanamh leinn.

Cha robh dòigh sam bith agam air tighinn troimh ’n t-saoghal mur tòisichinn air an obair-latha; agus bha mi ’dol a dh’ iarraidh obrach an uair a thainig litir o Andra anns an robh leith-cheud punnd Sasunnach. Shil Sine iomadh deur os cionn na litreach ud. Dh’ innis e dhuinn gu ’n robh e ’na mhate air luing mhòir, agus dh’ iarr e oirnn ar n-inntinn a chumail aig fois; oir fhad ’s a bhiodh sia sgillinn aige, gu ’n tugadh e an dàrna leith dhith dh’ a athair ’s dh’ a mhàthair.

Chosg an duine aig Maireid a h-uile sgillinn a thug mise dha, agus na thug ’athair dha mar an ceudna; agus air eagal gu ’n cuirteadh ann am prìosan e, theich e, agus dh’ fhàg e ’bhean ’s a chlann ’na dheigh. Thainig iad a dh’ fhuireach comhladh ruinne: agus fad choig bliadhna cha chualas iomradh air.

Dh’ fhosgail sinn bùth, agus bha sinn a’ soirbheachadh glé mhath.

Mu shia bliadhna ’na dhéigh so, air oidhch’ áraidh an deigh dhomh a’ bhùth a dhùnadh, agus sinn uile ’nar suidhe ma ’n cuairt an teine, chuala sinn bualadh aig an dorus. Chaidh aon de ’n chloinn aig Maireid a dh’ fhosgladh an doruis. Thàinig dithis dheoin-uaisle steach. Leig Mairead glaodh aisde, agus leig fear dhe na daoine e fhein ’na shìneadh aig a casan.

“A mhàthair! ’athair!” ars’ am fear eile, “am bheil sibh ’gam aithneachadh?”

Co bh’ ann ach Andra agus an duine aig Maireid!

Leum mi ’nam sheasamh, leum Sìne ’na seasamh; agus dh’ éirich an t-seana bhean cho cabhagach ’s a b’ urrainn i, agus leig a’ chlann an aona ghlaodh asda, na creutairean bochda.

Rug mise air Andra, agus rug a mhathair air, agus shil sinn deòir an aoibhneis.

Cha robh mi oidhche riamh ’nam bheatha cho aoibhneach ’s a bha mi an oidhch’ ud. Bha Andra ’na sgiobair luinge. Ghabh an duine aig Maireid aithreachas dhe chuid gòraiche, agus bha e glé mhath dheth anns na h-Innsibh. Chaidh a h-uile rud a chur ceart, agus shoirbhich gu math leis an teaghlach uile riamh o’n uair ud.

(A’ chrioch.)

---

[195]

[Vol . 10. No. 26. p. 3]

Sgeulachdan Arabianach.

MAR A DHUISGEADH AM FEAR A BHA ’NA CHADAL.

CAIB. XIII.

THA leithid de chabhaig ort gu bruidhinn,” ars’ Abon Hasan, “ ’s nach feith thu gus an soilleirich mise dhut ciod a tha ’nam bheachd a dheanamh. Biodh foighidinn bheag agad, agus bidh fhios agad gu ’m bi thu ’cheart cho deonach bas fhaotainn mar a gheibh mise; oir faodaidh tu ’thuigsinn nach ’eil mi ach a’ dol a leigeadh orra gu ’m bheil mi marbh.”

“Ma ’s ann mar mhagadh a tha thu ’dol a dh’ fhaotainn bais, tha mise toileach gu leor deanamh mar a ni thu fhein; ach cha robh mi idir deonach am bas fhaighinn d’ a rireadh.”

“Dean air do shocair, agus innsidh mi dhut ciod a tha ’nam bheachd a dheanamh,” ars’ Abon Hasan. “Leigidh mi orm gu ’m bheil mi marbh, agus cuiridh tusa ’nam shineadh mi, agus mo chasan rathad Mheca. Cuiridh tu mo cheann-aodach air m’ aodann, mar gu ’m biodh tu air mo dheanamh deiseil air son mo thiodhlacadh. An uair a ni thu so, toisichidh tu ri glaodhaich aird do chlaiginn, agus ri sileadh nan deur mar a ni daoine an uair a gheibh an cairdean bas. Bi ’leigeadh ort gu ’m bheil thu toileach d’ aodach a shracadh; agus d’ fhalt a spionadh, agus le d’ fhalt sgaoilte mu d’ ghuaillean theid thu far am bheil Sobaide. Feoraichidh i dhiot c’ar son a tha thu ri ’leithid de bhron; agus an uair a dh’ innseas tu dhi, agus tu ’g osnaich ’s ag ochanaich, gu ’m bheil mise marbh, gabhaidh i truas dhiot, agus bheir i dhut airgiod gus mise ’chur fo ’n talamh, agus pios a dh’ aodach ro luchmhor gus a chur thairis orm, a chum gu ’m bi mi air m’adhlacadh leis a’ bharrachd urram, agus mar an ceudna, aodach riomhach a ni trusgan broin dhut fhein an aite an fhir a tha thu ’dol a shracadh. Cho luath ’s a thig thu air ais leis an airgiod ’s leis an aodach, eiridh mise, agus laidhidh tusa ’nam aite, agus theid mi far am bheil an righ, agus ni mi air mar a ni thusa air Sobaide. Agus tha mi ’creidsinn gu ’m bi an righ a’ cheart cho fialaidh ri Sobaide fhein.”

An uair a shoilleirich Abon Hasan do ’n mhnaoi an rud a bha ’na bheachd a dheanamh thuirt i ris: “Tha mi ’smaointean gur e deadh chleas a th’ ann, agus mur ’eil mi air mo mhealladh, bheir e air an righ, agus air Sobaide, gu ’m bi am barrachd tlachd aca dhinn. Deanamaid mar a tha thusa ’g iarraidh. Leig thusa leamsa mo chuid fhin dhe ’n obair a dheanamh; agus theid mi ’n urras gu ’n dean mi mo ghnothach a’ cheart cho math riut fhein.”

Chord an gnothach a bha iad a’ cur rompa ’dheanamh gle mhath ri Noushatal, agus thuirt i ri Abon Hasan: “Cuir dhiot gun dail a h-uile snaithle ’th’ umad ach do leine ’s do dhrathais fhad ’s a bhios mise ’faotainn an anairt air doigh. Tha fhios agam cho math ri neach sam bith cia mar is coir adhlacadh a dheanamh: oir fhad ’s a bha mi ’nam shearbhanta aig Sobaide, an uair a gheibheadh aon dhe mo cho shearbhantan bas, b’ ann rium a bha ’n t-adhlacadh air earbsa.”

Rinn Abon Hasan mar a dh’ iarr a bhean air, agus leig e e-fhein air a dhruim direach air an anart gheal a sgaoil i air meadhain an urlair. An uair a phaisg e a lamhan air ’uchd, chuir a bhean an t-aodach mairbh mu ’n cuairt da. Sgaoil i anart tana geal, agus a cheann-aodach air ’aghaidh, air dhoigh gu ’m faigheadh e ’anail a tharruinn gu math. Agus cha robh dad ri dheanamh ach a chur anns a’ chiste.

’N a dheidh so, thilg i dhith a comhdach-cinn, agus le deoir air a suilean, agus le a falt sgaoilte m’ a guaillean, agus i mar gu ’m biodh i dol g’ a spionadh aisde, dh’ fhalbh i far an robh Sobaide, le glaodh cruaidh, goirt ’na ceann, agus i bualadh a h-aghaidh agus a h-uchd.

An uair a chuala Sobaide an glaodh cruaidh, goirt a bh’ aig dorus an t-seomair aice, chuir i te dhe na searbhantan a dh’ fhaicinn co bh’ ann, agus dh’ innis an t-searbhanta dhi gu ’m b’ e Noushatal a bh’ ann.

Ghrad dh’ eirich Sobaide, agus chaidh i gu dorus an t-seomair feuch am faigheadh i ’mach ciod a thachair. An uair a chunnaic Noushatal Sobaide, thoisich i ri glaodhaich ’s ri sileadh nan deur na bu bhraise na bha i riamh, agus an uair a thug i greiseag air spionadh a fuilt, agus air bualadh a h-aghaidh agus a h-uchd, thilg i i-fhein aig casan Sobaide.

Ghabh Sobaide uamhas an uair a chunnaic i mar a bha, agus dh’ fheoraich i dhith ciod a thachair.

An aite freagairt a thoirt dhi, is ann a thoisich Noushatal ri tuiream ’s ri caoidh na ’s mo na bha i roimhe; agus mu dheireadh dh’ fheuch ì, ma b’ fhior, ri stad a chur oirre fhein, agus thuirt i: “Ochan! mo bhan-mhaighstir ghaolach, cha b’ urrainn mi-fhortan bu mho tighinn ormsa na na thainig orm an diugh. Agus is e sin a tha ’toirt orm mi-fhin a thilgeadh sios aig thur casan. Gu ’n cuireadh Dia fad ri thur laithean, agus gu ’n tugadh e dhuibh slainte agus sonas fad thur laithean! Abon Hasan! Abon Hasan bochd! air an robh meas cho mor agaibh, agus a cheadaich sibh dhomh a phosadh, tha e ’n diugh marbh.”

An uair a labhair Noushatal na briathran so, thoisich i ri gul ’s ri caoidh, agus thilg i i-fhein rithist sios air an lar aig casan na banrigh.

Ghabh a’ bhanrigh ioghnadh anabarrach an uair a chual’ i an droch naigheachd.

“An e gu ’m bheil Abon Hasan marbh?” ars’ ise; “duine cho slan, cho fallainn, agus cho tlachdar ’s a b’ urrainn a bhith. Gu cinnteach ceart cha robh duil sam bith agam gu ’n tigeadh am bas air cho luath. Bha ’choltas air gu ’m biodh e gu math fada beo agus bu mhath a b’ airidh e air a bhith fada beo.”

Thoisich i fhein ri gul ’s ri caoidh mar a rinn a h uile aon dhe na mnathan-coimhideachd, oir bha cuimhne mhath aca air a’ chomhradh thaitneach a bhiodh aig Abon Hasan an uair a rachadh e, comhladh ris an righ, do sheomar na banrigh. Bha iad uile gle thursach ’ga chaoidh.

Mu dheireadh labhair Sobaide mar so ris a’ bhantraich, agus thuirt i: ‘A bhean aingidh! is docha gur tu fhein bu choireach ri e dh’ fhaotainn a’ bhais! Chuir thu dragh air le do dhroch nadar, agus mu dheireadh chur thu am bas air.” Bha Noushatal a’ cumail am mach gu ’n do chuir na briathran so doilghios mor oirre, agus thuirt i: “Ah! bhaintighearna, cha chreid mi riamh fhathast gu ’n d’ thug mi an t-aobhar bu lugha do bhur morachd am beachd sin a ghabhail orm. Theirinn gur mi-fhin boirionnach cho olc ’s a th’ air an t-saoghal nan creidinn gu ’n deanainn na tha sibh ag radh. Bha meas mor agam riamh air Abon Hasan, mar bu choir a bhith aig mnaoi air fear do ’m biodh gradh aice. Tha mi cinnteach gu’n robh a’ cheart uiread de mheas agus de ghradh agam air ’s a bh’ aige fhein ormsa. Tha mi ’lan-chinnteach gu ’n togadh e fianuis leam anns a’ chuis so nan robh e beo; ach a’ bhaintighearna,” ars’ ise’ “thainig an t-am, agus b’ e sin a b’ aobhar gu ’n do bhasaich e.”

Thug Sobaide an aire gu ’n robh Noushatal, fhad ’s a bha i ’na seirbhis, cho ciuin, cho siobhalta, agus cho tlachdar anns gach doigh ’s a b’ urrainn a bhith, agus bha fhios aice gu ’n robh i gu nadarra mar sin. Chreid i a h-uile facal a thuirt i rithe, agus dh’ ordaich i do ’n fhear-ionmhais ceud bonn oir a thoirt dhi, agus pios de dh’ aodach ro riomhach.

Gun dail sam bith thugadh do Noushatal an t-or ’s an t-aodach riomhach, agus cho luath ’s a fhuair i e, thilg i i-fhein air an urlar aig casan Shobaide, agus thug i mile taing dhi.

“Bi falbh,” arsa Sobaide, “agus cuir an t-aodach sin thairis air corp do chompanaich, agus cosg an t-or ri ’chur fo ’n talamh leis an urram air am bheil e dligheach. Na bi idir cho bronach ’s a tha thu, agus bheir mise an aire nach bi eis sam bith ort.”

Cha bu luaithe a fhuair Noushatal am mach a lathair na banrigh na thoisich i na deoir bhar a gruaidhean, agus thill i dhachaidh le mor-aoibhneas a dh’ innseadh do Abon Hasan mar a chaidh leatha.

An uair a rainig i dhachaidh agus a chunnaic i Abon Hasan ’na shineadh air meadhain an urlair, thoisich i ri gaireachdaich gu cridheil. Ruith i far an robh e, agus thuirt i ris grad eirigh gus gu ’m faiceadh e cho math ’s a chaidh an gnothach leatha.

Dh’ eirich e gu grad, agus bha aoibhneas gu leor air an uair a chunnaic e cho math ’s a shoirbhich leatha.

Cha b’ urrainn i cumail oirre fhein an deigh cho math ’s a chaidh an gnothach leatha, agus thuirt i ris, agus i ’gaireachdaich, “Eirich as a’ sin cho luath ’s a rinn thu riamh, agus leig leamsa ’bhith marbh na d’ aite, agus faiceam gu ’n toir thusa an car as an righ cho math ’s a thug mise, an car as a’ bhanrigh.”

“Sin agad nadar nam mnathan gu leir,” ars’ Abon Hasan; “faodar a radh le firinn gu ’m bheil iad a’ creidsinn gu ’n dean iad a h-uile rud na ’s fhearr na ni na fir ged, aig a’ cheart am, a chuireas iad an comhairle ris na fir a thaobh a h-uile rud a ni iad. Bu ghnothach iongantach e da rireadh mur rachadh agamsa, an deigh dhomh an t-innleachd a dheanamh, air mo ghnothach a dheanamh a’ cheart cho math riut fhein. Ach na cuireamaid seachad an uine ann am bruidhinn gun doigh mar so. Leig thu fhein ’nad shìneadh ’nam aite-sa, agus chi thu gu ’n dean mise mo ghnothach cho math riut fhein.”

Chuir Abon Hasan a bhean ’na sineadh air an urlar mar a bha e fhein, agus an sin chuir e a cheann-aodach uime mar gu ’n deanadh duine a bhiodh fo throm bhron, agus dh’ fhalbh e ’na dheannaibh far an robh an righ. Bha ’n righ aig an am a’ cumail comhairle maille ri beagan de dh’ ard-mhaithean na rioghachd. Chaidh e thun an doruis, agus o ’n a bha fhios aige gu ’m faodadh e dhol a steach uair sam bith dh’ fhosgail e an dorus. Chaidh e steach, agus leis an dara laimh bha e ’cumail a neapaigin ri shuilean, a chum gu ’n saoileadh an righ gu ’n robh e sileadh nan deur gu frasach. Bha e mar an ceudna ’bualadh ’uchd agus a’ glaodhaich mar gu ’m biodh e air a lot le trom bhron.

An uair a chunnaic an righ an staid mhuladach anns an robh Abon Hasan, ghabh e ioghnadh gu leor. Chuir e stad air obair na comhairle, a chum gu ’m faigheadh e mach ciod a bha cearr air Abon Hasan. An uair a chuir an righ ceisd air, thuirt e: “A Cheannaird nan Creidmheach, gu ’n gleidheadh Dia thur morachd air an righ-chathair, air am bheil sibh a’ deanamh bhur dleasdanais gu cothromach agus gu ceart! Cha b’

(Air a leantuinn air taobh 198.)

---

[196]

[Vol . 10. No. 26. p. 4]

Mac-Talla.
Air a chur a mach uair ’san da Sheachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .26 neo 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phàigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us cur air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, AM MART 14, 1902.

Call an Africa mu Dheas.

THAINIG call mor air an arm Bhreatunnach an Africa mu Dheas air an t-seachdain so. Chaill buidheann shaighdearan a bha fo cheannardachd an t-Seanalair Methuen blàr a chuireadh ris na Boerich; bha àireamh mhor dhiubh air am marbhadh ’s air an leònadh, ’s cunntas cheudan air an glacadh. Bha Morair Methuen fhein air a leonadh ’s air a ghlacadh, ’s tha e nis ann an làmhan nam Boerach. Tha Morair Roberts agus Citchener a’ toirt deagh chliù air Methuen mar shaighdear treun ’s mar sheanalair glic comasach; ach feumar a radh gu bheil moran a’ cur sin an teagamh. B’ esan a rinn mearachd a chuir sgrios uamhasach air na reiseamaidean Gàidhealach ann am blàr Magersfontein. Cha robh soirbheachadh mor sam bith leis aig àm sam bith o’n thòisich an cogadh, agus tha ’n call so a thachairt dha nuair a tha ’n t-stri a’ teannadh ri crìch a toirt air daoine bhi car teagamhach a thaobh a chomais ’s a ghliocais mar cheannard airm, ged dh’ fhaodas e bhi cho treun ’s cho dileas mar shaighdear ’s bu chòir dha bhith. Faodaidh gu bheil na Gàidheil air mearachd Magersfontein a mhathadh do Mhethuen, ach cha ’n eil iad air a leigeil air diochuimhn’; agus ’s i bharail a bhios aca nach eil anns a’ mholadh a thatar a’ deanamh air aig an àm so ach seòrsa de mholadh mairbh.

Cuisean na h-Airde ’n Ear.

THUGADH iomradh anns an àireamh mu dheireadh air cùmhnant a bhi air a sheulachadh eadar Breatunn is Iapan a thaobh Sina. Uaithe sin thainig fios gu robh na Staidean dhe ’n aon inntinn riutha anns a’ chùis sin, agus ged nach ceangail i i-fhein ri cùmhnant sam bith, gu ’m bi i aig gach àm feuma deiseil gus an cuideachadh. Bidh na tri dùthchannan sin an deigh so a’ cumail sùil gheur air deanadais Ruisia anns an àirde ’n ear, agus theid iad, ma ’s fheudar, an guaillibh a cheile a chum Sina a chumail slàn mar a tha i fo riaghladh a sluaigh féin, agus a dorsan fosgailte do mhalairt an t-saoghail. Tha cuid a cur air mhanadh do Shina gu ’n tig i gu bhi ’san Asia mar a tha an Tuirc o chionn iomadh bliadhna anns an Roinn-Eòrpa, na dùthaich a bu mhiann leis gach aon de na rioghachdan mora a chur á bith, ach air nach toir aon seach aon an ionnsuidh air eagal na rioghachdan eile a ghluasad gu corruich. Feumar a bhi ’n dòchas nach ann mar sin a bhitheas, ach gu ’n ath-bheothaich Sina ’s gu ’n dean i adhartas a cheadaicheas dhi a h-àite ghabhail an ùine ghearr ann an comhairle nan rioghachdan. Cha mhor an cùnntas bhliadhnaichean o’n bha Iapan air a meas le rioghachdan na h Eòrpa mar a tha Sina an diugh, ach an deigh so cha bhi e comasach do aon de na rioghachdan sin gluasad sam bith a dheanamh air taobh an ear na h-Asia gun a chùis a chur an toiseach an cead Iapan. Faodaidh e bhith nach eil an latha fad as anns am bi an ceart ni fior mu Shina.

“Sgeulaiche nan Caol”

THA an leabhar-sgeòil so a tighinn ugainn á Glascho. Tha e air a sgriobhadh gu h-iomlan le Iain Mac Phàidein, fear a chuir eòlas air a luchd-dùthcha ’san dòigh cheudna roimhe nuair a chuir e mach “An t-Eileanach.” Cha ’n eil teagamh nach aithne do àireamh mhor de ar luchd-leughaidh an leabhar sin; agus faodar a radh gu bheil an leabhar ùr pailt cho math ris mur eil na ’s fhearr. Tha Mac Phàidein na bhàrd cuide ri bhi na sgeulaiche, agus tha àireamh dhe chuid òran anns an leabhar, cuid dhiubh a fhuair duais, agus cuid eile ’fhuair moladh aig “Mòd” a’ Chomuinn Ghàidhealaich. Tha sgeul ghoirid as an leabhar air a toirt seachad air taobh eile dhe ’n àireamh so. Tha MAC-TALLA a’ guidhe deagh chreic agus soirbheachadh le’ “Sgeulaiche nan Caol,” agus saoghal fada, feumail d’a ùghdar.

Sgeul Ur ’sa “Mhac-Talla”

ANNS an àireamh so tha sgeul Dhaibhidh Stiubhaird air a toirt gu crìch. O na chuala sinn, tha sinn a’ creidsinn gu ’n do chòrd i fior mhath ris an luchd-leughaidh, mar a chòrdas gach sgeul is litir is sgriobhadh eile thig o pheann ar caraid urramaich “Iain.” Anns an ath àireamh gheibhear a cheud chaibideil de sgeul ùr le Seumas N. Mac-Fhionghain, am fear is ùghdar do “Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.” Neach a leugh an sgeul sin, bidh dùil aige ri deagh thoileachadh fhaotainn ann an sgeul sam bith a thig o’n pheann a sgriobh i, agus cha bhi e air a mhealladh innte so. Is e ’s ainm dhi “Iain Mor nan Ord.” Bha an curaidh sin, agus iadsan uile mu ’m bheil an sgeul air a h-aithris, ann ri linn Bliadhna Thearlaich, agus a’ gabhail pàirt an cunnartan ’s an cruadalan nan amannan garbha sin. Cha bhi an t-aithreachas air neach sam bith a leughas mu “Iain Mor nan Ord.”

Roosevelt ’s na Boerich.

MAR a tha fhios aig na h-uile, tha Roosevelt, Riaghlair nan Staidean de shinnsearachd Dùitseach. Agus ni a bha nàdurra gu leòr, bha na Boerich an dùil, nuair a thainig e do ’n dreuchd sam bheil e, gu ’n nochdadh e bàigh ri ’n aobhar nach do nochd Mac-Fhionnlaidh. Thainig dithis theachdairean uapa g’a ionnsuidh air an t-seachdain s’a chaidh, a chur an càs f’ a chomhair, ’s a’ ghuidhe gu ’m feuchadh e ri toirt air Breatunn sìth a dheanamh riutha air chumhachan leis am biodh iad riaraichte. Ach cha d’ fhuair iad misneach chòir sam bith uaithe. Dh’ éisd e gu foighidneach ris na bha aca ri radh, ach b’e ’n fhreagairt a rinn e nach gabhadh na Staidean gnothuch ris a chùis idir, ’s ghuidh e latha math leotha. Tha na teachdairean an deigh cuairt a chur air cùirtean rioghail na h-Eòrpa leis an tagradh cheudna, ach gu ruige so cha do ghabh dùthaich sam bith am pàirt. Tha iad a’ tuigsinn gu math gu feum réiteachadh na cùise a bhi air fhàgail gu h-iomlan an làmhan an Riaghlaidh Bhreatunnaich; agus mar is luaithe thuigeas na Boerich sin, ’s ann is fhearr dhaibh féin agus is luaithe bhios an t-sith air a nasgadh ann an Africa mu dheas. Fhad ’s a bhios sgàile dòchais aca gu ’m faigh iad cuideachadh, feuchaidh iad ri seasamh a mach.

Cabhlach-Cogaidh Bhreatuinn.

THA cabhlach-cogaidh Bhreatuinn a’ sior fhàs am meud. Thatar aig an àm so ag obair air còrr is tri fichead soitheach is bàta cogaidh, agus bithear a’ tòiseachadh air dlùth air deich air fhichead eile romh dheireadh na bliadhna. Bidh crioch air a chur air da fhichead ’sa naodh dhiubh am bliadhna. Bidh cosguis an airm-mhara am bliadhna, eadar thogail shoithichean is eile, cho àrd ri $156 , 275,000. ’S e $54 ,375,000 an t-suim a chosg e an uiridh.

Sloigh an t-Saoghail.

FAODAR slòigh an t-saoghail a roinn nan tri buidhnean; na Cocàsaich, na Mongolaich, agus na Sudànaich. Tha craicionn geal, donn, no dubh air na Cocàsaich agus tha am bilean tana. Tha craicionn buidhe, donn, no donn-dhearg air na Mongolaich; tha am falt garbh agus dubh; agus tha iad a dh’ easbhaidh feusaige. Tha craicionn dubh no dubh-dhonn air na Sudànaich is falt camagach, agus tha am bilean tiugh. Tha na Cocàsaich a gabhail a staigh nan daoine geala gu léir agus beagan de dhaoine dubh-chraicneach air a bheil an aon chumadh aodainn ris na daoine geala. Faodar tri roinnean a dheanamh air na daoine geala; na h-Ariaich, na Seamaich, agus na Hamaich. Thainig na h-Ariaich bho Iàfet. An déidh dhaibh tùr Bhabel fhàgail bha iad a còmhnuidh eadar a Mhuir Chaspach agus a Mhuir Dhubh. As a sin sgaoil iad an iar agus an ear. Thainig iad mu dheireadh gu bhith air an roinn mar a leanas; na Cealtaich ’s an Fhraing agus an Eileinean Bhreatainn; na Gearmailtich anns a Ghearmailt ’s an Lochlann; na Lituanaich an Russia ’s am Prussia; na Slàvaich ’sa Ghearmailt, an Austria, ’s an Tuirc, ’s an Russia; na Laideannaich, no na Roimhich, ’s an Eadailt; na Greugaich ’sa Ghréig; na h-Armenianaich an Armenia; na Persaich am Persia; agus na Hindùaich Ariach ’s na h-Innsibh.

Cha robh dùthaich gus an deach na h-Ariaich anns nach d’ fhuair iad sluagh romhpa. Cheannsaich iad gach sluagh a thachair orra, ach cha do sgrios iad as iad gu tur. Ghabh iad an nigheanan mar mhnathaibh agus thug iad an nigheanan dhaibh mar mhnathaibh. Cha ’n fheil mar sin sluagh sam bith ann an diugh a tha na ’n Ariaich as is as, agus is math an gnothach nach h-fheil. Tha e gu feum mor gum biodh sluagh de gach gnè air an cothlamadh am measg a cheile.

Ghabh na Hamaich seilbh air Fenicia, Canaan, an Eipheit, Etiopia, agus Libya, no ceann tuath Africa an iar air an Eipheit. Thainig moran diu do ’n Roinn Eorpa. Is ann diu a bha na h-Ibèrich ’san Spàin, na Ligùraich ’san Eadailt ’s anns an Fhraing, na h-Etruscaich ’san Eadailt, agus ua Pealasgaich ’sa Ghréig. Thainig na h-Ariaich do ’n Eadailt bho Ghàl, no ’n Fhraing agus tir nan Swiseach, agus cheannsaich iad na Hamaich. Ach bha na Hamaich moran na bu lionmhoire na iad fein. Tha mar sin tuilleadh de dh-fhuil Hamach na de dh-fhuil sam bith eile an cuislibh nam Feadailteach gus an la an diugh. Co dhiu, is e sin beachd Shergi, ard-fhear-teagaisg sluagh-eolais an oilthigh na Roimhe.

A. M. S.

---

[197]

[Vol . 10. No. 26. p. 5]

Naigheachdan.

SGEULA BAIS ANDREE—Bha daoine cinnteach o chionn fhada nach bu bheò do Andree, am fear a dh’ fhalbh am baloon a bhliadhna roimhe a shireadh crann a tuath an t-saoghail. Ach cha robh fhios aca ciod a ghnè bàis a thainig air gus o chionn ghoirid. Tha sgeul a thainig as an fhior àirde tuath ag innse gu’n deachaidh a mharbhadh leis na h-Escimos.

BACADH CREIC DEOCH LAIDIR—Tha a dha de Roinnean Chanada an deigh laghannan-bacaidh a dheanamh a thaobh deanamh is creic deoch làidir. Ann an Eilean a’ Phrionnsa, tha an lagh air a chur air obair cheana; ach ann am Manitoba tha an lagh a rinneadh ri bhi air a chur an cead an t-sluaigh mu ’n teid a chur an greim. Tha Pàrlamaid Ontario aig an àm so a’ dealbh achd air son an aobhair cheudna, ach cha bhi e air a ghabhail mar lagh gus an cuir a’ mhor chuid de ’n t-sluagh an aonta ris.

SOITHEACH GUAIL AIR A CALL—Dh’ fhalbh an soitheach-smùide Tiber á Louisburg Di-ciaduin, an siathamh latha fichead dhe’n mhios a chaidh, ’s i dol le luchd guail do Halifacs. Cha d’ rainig i a ceann-uidhe riamh, agus tha fiodh briste a chuireadh air tir leis a mhuir ag innse gu’n deach a call air a turus. Bha fichead duine de sgioba oirre, agus cha’n eil teagamh nach robh iad uil’ air am bàthadh. Bhuineadh an soitheach do Mhontreal, agus bu Fhrangaich Chanadach an àireamh bu mhotha dhe ’n sgioba ’bh’ oirre.

“STRIKE” ANN AM BOSTON—Air an t seachdain so sheas àireamh mhor de luchd-laimhseachaidh is tarruinn bathair is nithean eile a mach ann am Boston a diùltadh obrach. Bhatar a’ meas gu robh mu dheich mile fichead duine mach, agus bha am baile an éis mhoir fad dha no tri lathaichean. Bha taighean-òsda is àiteachan dhe’n t-seòrsa sin a fulang gu mor le cion guail. Ach bha riaghailt mhath air na daoine fhad ’sa bha iad a mach, agus cha robh aimhreit no làmhachas làidir sam bith na ’m measg. Tha iad roimhe so air a dhol a dh’ obair.

TUILLEADH OIR ’SA CHLONDAIC—Tha fiosan a thainig á baile Dawson o chionn ghoirid ag innse gu bheilear aig an àm so a faotainn an òir na ’s pailte na bhatar ga fhaotainn o chionn còrr is bliadhna. Tha e na ’s doimhne ’san talamh na far an robhtar ga chladhach roimhe, agus tha e anabarrach beairteach. Thug aon duine nach coig mìle deug dolair an uachdar le obair aon latha, agus fhuaireadh fiach sia ceud dolair a nighe á aon làn pan de ’n ùir. Ma thionndaidheas moran àiteachan a mach cho math sin, theid daoine na ’m breislich mu ’n Chlondaic mar nach deach iad riamh roimhe.

MARCONI AIR TILLEADH—Tha Marconi aig an àm so ann an Ottawa, agus bidh e ann an Ceap Breatunn deireadh na seachdain so. Tha an t-àrd-riaghladh a’ gealltuinn cuideachaidh dha, ach cha ’n eil fhios fhathast dé uiread. Tha e ’g ràdh, nach leig e leas a bhi ’n éis, ged nach fhaigheadh e cuideachadh o Chanada idir, gu faigh e na dh’ fhoghnas de dh’ airgead anns na Staidean is ann am Breatunn. Cha ’n eil teagamh sam bith aige nach soirbhich leis anns an obair. Tha e ’g radh gu ’m bi ’na chomas fiosan a chur do dh’ àiteachan a tha cho fad air falbh riCape Town,an ceann a deas Africa, agus nach eil orrasan a tha cur sin an teagamh ach nach eil iad a’ tuigsinn mar a tha ’n t-inneal ag obrachadh.

DROCHAID AIR CAOLAS CHANSO—Tha e gle choltach, aig an t suidhe so de ’n àrd-phàrlamaid, gu’m bi cuideachd air a corpachadh air son drochaid a chur air Caolas Chanso. Tha eilean Cheap Breatuinn a nise tarruinn barrachd aire ’sa b’ àbhaist, oir tha moran obrach a’ dol air adhart ann, agus bhiodh e feumail a thoirt gu bhi cho deiseil do’n chuid eile de Chanada ’sa ghabhadh deanamh. Tha an t-aiseag aig a Chaolas a’ cur maille mhor air falbh is tighinn luchd-turuis, agus mar is luaithe theid drochaid a chur tarsuinn air, ’s ann is fhearr. Cha’n eil teagamh nach e an t àrd-riaghladh bu chòir an drochaid a thogail, oir ’s ann do’n dùthaich a bhuineas an rathad iaruinn air gach taobh dhi; ach mur bi iad deònach a togail air cosd na dùthcha, cha’n eil teagamh nach toir iad deagh chuideachadh do ’n chuideachd a ghabhas an obair as laimh.

TEINE ANN AN LOUISBURG—Bha teine caillteach ann an Louisburg maduinn Di-dòmhnaich s’a chaidh. Bha togalach tri-lobhtach anns an robh stòr agus àite-còmhnuidh air a losgadh gu làr. Bha an stor air a cumail le Max Fried, agus bha na bh’ innte de bhathar air a chall gu h-iomlan, fiach tri mìle dolair. ’S e fear Dixon aig an robh a chòmhnuidh ’san taigh, agus chaidh sàbhaladh caol air fhein ’s air a theaghlach. Bha innsridh an taighe air a chall.

NAIGHEACHD MHULADACH—Thachair ni muladach ann am Montane, Cuebec, toiseach na seachdain so. Bha taigh anns an robh fear Artar Bouchard ’s a theaghlach a’ còmhnuidh air a losgadh, agus cha d’ fhuair neach as le ’bheatha ach Bouchard fhein. Shàbhail esan le leum am mach air uinneig. Bha a bhean ’s a naodhnar chloinne air an losgadh gu bàs. Chuir an call uamhasach a thainig air an duine bhochd inntinn air amhreit, agus tha e nise gu tur as a rian, ’s gun chomas air innse ciamar a thachair.

SOITHEACH-IASGAICH AIR CHALL—Sheòl an soitheach iasgaich Alva á Gloucester, Mass., o chionn còrr is sia seachduinean, agus cha d’ fhuaireadh sgeul oirre uaithe sin. Bha i ri bhi air falbh aig an iasgach mu thri seachduinean. Cha ’n eil teagamh sam bith a nise nach deach a call. Bha ochd duine deug de sgioba oirre, agus bhuineadh iad uile ach dithis do Nobha Scotia ’s do Cheap Breatunn. Bha ’n dachaidhean aig a mhor chuid diubh mu Chaolas Chanso. B’ e an sgiobair a bh’ oirre Uilleam Domhnullach á Mulgrave.

IASGACH NAN RON—Tha iasgach nan ròn a tòiseachadh an Newfoundland ’s an Labrador an diugh. Dh’ fhalbh a’ chabhlach-iasgaich á acarsaid St. John’s Di luain s’a chaidh. Latha no dha roimhe sin chaidh mu thri mìle de na h-iasgairean a bha gu falbh air na soithichean an aghaidh obrachadh gun tuilleadh tuarasdail fhaotainn. Mhears iad troimh ’n bhaile gu lùchairt an Riaghlair, ’s chuir iad an càs fa chomhair. Chaidh cùisean a shocrachadh Di-luain; fhuair na h-iasgairean àrdachadh tuarasdail, agus sheòl na soithichean an deagh àm.

CREIC MHOR GUAIL—Thatar ag aithris gu bheil cuideachd a’ ghuail an deigh còrdadh a dheanamh ri cuideachd an C.P. R. air son creic leth millein tunna guail ’sa bhliadhna gu ceann choig bliadhna, ’S e coig ceud mile tunna an tomhas a’s lugha cheannaichear an aon bhliadhna, agus faodaidh gu’m bi e cho àrd ri ochd ceud mile tunna ’sa bhliadhna. Bha an C.P. R. roimhe so a’ ceannach o’n chuideachd da cheud gu leth mile tunna ’sa bhliadhna, agus ga ’fhaighinn air 35c. an tunna na’s lugha na bhios iad a’ pàigheadh air fo ’n chòrdadh ùr. Tha margadh a’ ghuail, a reir gach coltais, gle mhath, agus na prisean ag eirigh.

PARLAMAID NOBHA SCOTIA—Cha’n eil moran de chùisean cudthromach air beulaobh na pàrlamaid so agus tha dùil gu ’m bi i a’ sgaoileadh mu dheireadh a mhios. Tha moran am barail gu’m bu chòir do na tri Roinnean Iochdarach, —Nobha Scotia, New Brunswick, agus Eilean a Phrionnsa, a bhi air an tàthadh ri cheile mar aon Roinn, le aon Riaghladh agus aon Phàrlamaid. Chaomhnadh sin moran airgeid gach bliadhna agus bhiodh cùisean pailt na b’fhearr air gach dòigh. Cha ’n eil uiread sluaigh anns na tri Roinnean so ’sa tha ann an Ontario no ann an Cuebec, agus car son a bhiodh aca ri bhi cumail suas thri Pàrlamaidean leis gach cosguis a tha ’n ceangal riutha?

A’ BHREAC PAILT—Cha chluinnear moran iomraidh air an euslaint so ann an Roinnean Iochdrach Chanada air an àm so, ach tha i gle phailt ann an cearnan eile. Ann an Ontario bha còrr is seachd ceud na’n laidhe tinn leatha air a mhios a chaidh seachad. Cha do dh’ eug dhe’n àireamh sin ach aon duine. Tha i mar an ceudna gle phailt ann an Cuebec. Anns na Staidean b’ fheudar am moran àiteachan na sgoilean ’s na h-eaglaisean a dhùnadh. Tha i anns an t-seann dùthaich cuideachd, agus am baile mor Lunnainn tha i ag aobharachadh moran bhàs. Tha uiread sluaigh daonnan air an fhalbh eadar gach cearna dhe ’n t-saoghal, ’s gu bheil tinneas gabhaltach soirbh a sgaoileadh, agus na ’s doirbhe chur fodha na bha e ’s na h-amannan a dh’ fhalbh.

Litir a Loch an Fhuamhair.

FHIR-DEASACHAIDH UISEIL—Ged nach ’eil annnamsa ach tuathanach gun mhoran sgoile no comas air sgriobhadh Gàilig ach na dh’ ionnsaich mi le bhi ’leughadh MHIC-TALLA, tha mi ’n dòchas nach dean sibh tàir air mo litir. Tha deagh fhios agam gur math le ’r luchd-leughaidh iomradh fhaotainn air sliochd nan laoch a thainig a nall as an t-seann dùthaich bho chionn fada do dh’ America, agus leis a sin bheir mi cùnntas goirid air teaghlach no dha a thainig á Mùideart bho chionn tri fichead bhliadhna, agus a ghabh còmhnuidh aig Loch an Fhuamhair, ann an siorrachd Guysboro, N. S.

B’ e Aonghas Mac Isaic a cheud fhear a shuidhich aig an Loch. Theirteadh Aonghas Bàn Sanirisey ris ann am Mùideart. Anns a bhliadhna 1843 dh’ fhàg e fhein ’s a theaghlach Mùideart agus thàinig iad gu America. Thog e mòran de dh’ fhearann coille aig an Loch, gu leòr fearainn gu baile ’m fear a thoirt d’a shianar mhac. Tha oghaichean a nis a gabhail comhnuidh air na bailtean so agus a deanamh gu ro mhath. Tha triùir de mhic Aonghais a làthair: Domhnull, Aonghas agus Alasdair, no Alasdair Bàn, mar a their sinn ris. Ged nach robh Alasdair Bàn ach gle òg a fàgail Mhùideart, cha do leig e air di-chuimhne na chunnaic agus na chuala e an Tir nam Beann. Bha e ro mheasail air ceòl na pìoba, agus chum e cuimhne air mòran de na puirt a bhiodh e ’cluinntinn aig na pìobairean air bòrd nan soithichean. Bhiodh e ’deanamh feadain de bhioran ùinnsinn anns an cuireadh e ribheid de dh’ fhodar coirce, agus leis an fheadan so chluicheadh e gu sunndach. Bha Alasdair a miannachadh pìob a bhi aige, ach cha ghabhadh pìob fhaotainn ’san dùthaich, agus chosgadh e mòran airgid cur a dh’ Albainn ’ga sireadh, agus smaoinich e gu ’n deanadh e pìob dha fein. ’S ann mar sin a bha. Fhuair e fiodh agus tora, craicionn caorach agus linndeanan, ’s rinn e pìob ’s dh’ ionnsuich e a cluich. Faodaidh mi innseadh gur i cheud phìob a chuala mi-fhin riamh. Cha b’ fhada gus na ruith fathunn feadh na dùthcha gu ’n robh ceòl tiamhaidh na pìoba ri cluinntinn aig Loch an Fhuamhair. Agus ’s e bh’ ann nach biodh procession no election no pic-nic aig nach biodh Alasdair Bàn agus a’ phìob; agus neo- ’r-thaing mur biodh e aig na bainnsean, a’ cur gach bodach is cailleach a dhannsa, agus iad a saoilsinn gun robh iad òg a rithist.

Tha teaghlaichean eil’ ann bu deireannaiche a thainig am mach air an toir mi cunntas anns an ath litir. Ach faodaidh mi ràdh ma tha neach sam bith de luchd leughaidh MHIC-TALLA deònach seachdain no dha a chur seachad ag éisdeachd òrain Ghàilig, sgeulachdan, agus pìobaireachd, thigeadh e ’n so mu Nollaig, agus theid mise an urras nach bi ’n t-aithreachas air air son a shaoithreach. Is mi do charaid dìleas,

AN TUATHANACH RUADH.

IASGACH AN SGADAIN—Bha an uair glé stoirmeil ré na seachdain gu sònruichte ann an cuid do chearnan, ach anns an iar-thuath bha na h-iasgairean ro fhortanach. Air taobh siar Leòdhais fhuair iad meall mor éisg agus airgead gle mhath air a shon mar an ceudna. Tha e air a ràdh cuideachd gu ’n robh an sgadan mòr agus do sheòrsa math. Thainig bàtan o Bhuic rathad Leòdhais agus fhuair iadsan mar an ceudna toradh math air an saothair. Chuala sinn gu tric ann am bliadhnachan roimhe gu ’n robh na h-Eileanaich ’san iar aon chuid ’nan gealtairean air muir no nach robh bàtan mòr, làidir, ceart aca. Cha do chreid sinn riamh nach robh na h eileanaich cho dàna air muir riuthasan a bhiodh a’ tighinn o’n àird an ear; ach bha e soilleir nach robh aon chuid bàtan no lìn aca mar bh’ aig an fheadhainn eile. Tha cùisean air atharrachadh an diugh; agus tha e ’na thlachd gu ’m bheil soirbheachadh math co-dhiù air a’ bhliadhna so aig na h-iasgairean bochd anns an taobh tuath. Gu ’n robh buaidh is piseach le saothair an iasgair anns gach àite. —Oban Times,Mart 1.

---

[198]

[Vol . 10. No. 26. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 195).

urrainn mi-fhortan bu mho tighinn ’nam rathad-sa na tha air tighinn orm an diugh. Ochan! Noushatal, a thug sibh, ann thur mathas, dhomh mar mhnaoi gus a bhith maille rium ri m’ bheo, Ochan!” An uair a thuirt e so, leig e air gu ’n robh a chridhe air a lionadh cho mor le bron ’s nach b’ urrainn e ’n corr a radh, agus thoisich e ri sileadh nan deur gu frasach.

Thuig an righ air dhoigh eiginn gu ’m b’ ann a dh’ innseadh dha gu ’n d’ fhuair a bhean bas a thainig Abon Hasan, agus bha ’choltas air gu ’n do chuir an sgeul dragh air, agus thuirt e ris: “Gu ’n deanadh Dia trocair oirre; bha i ’na deadh shearbhanta, agus thug sinn dhut i a chum do dheanamh sona. B’ airidh i air a bhith na b’ fhaide beo.”

An sin thoisich an righ fhein ri sileadh nan deur. Agus an uair a chunnaic Giafar agus maithean eile na cuirte Abon Hasan agus an righ a’ sileadh nan deur thoisich iad fhein ri sileadh nan deur mar an ceudna. Bha iad a’ caoidh gu ’n d’ fhuair Noushatal am bas am feadh ’s a bha i fhein gu slan, fallainn ’na sineadh anns an t-seomar, agus fadachd oirre gus an tilleadh Abon Hasan a dh’ innseadh mar a chaidh gnothaichean leis.

(Ri leantuinn).

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH, —Tha ’n ceartas ag àithne dhomh sgriobhadh a rithist a dh’ ionnsuidh MHIC-TALLA, agus gus géill a thoirt do na nithean a tha air an gabhail a stigh ann an ceartas tha mi air an àm so a’ deanamh mar sin. Cha ’n ’eil fios agam gu ro mhath c’àit an tòisich mi air naigheachdan a thoirt seachad. Ma theid agam air greim a dheanamh orra tha gu leòr ann ma ’s urrainn dhomhsa am faotainn air an àm so.

Tha agam ri innseadh gu bheil sinn air ar dùnadh am mach le sneachda mor o cheann deich làithean. Cha robh na ròidean air an dùnadh cho dona bho cheann mòran bhliadhnaichean. Tha ann an àiteachan torran mor sneachda, gun a bhi ’g innseadh nam breug, a tha coig troighean deuga a dhoimhneachd ann an glinn far am bheil e ’séideadh leis a ghaoith mhoir o’n a thainig an stoirm. Bha geamhradh againn an so cho briagha ’s a chunnaic sinn riamh gus o cheann da sheachdain, ach cha ’n urrainn sinn sin a radh a nis.

Thainig bàs aithghearr air fear Niall Mac Eachainn air an latha ’n dé. Ghabh e bhraiceast cho math ’s a rinn e riamh, agus chaidh e mach gus an spréidh a bhiathadh, agus air dha tighinn a stigh do ’n tigh thilg e e-fein air sofa, agus bha e marbh ann am mionaid no dha. ’S e tinneas a chridhe a thàinig air. Cha chualas tinneas a bhi air riamh. Bha e mu leth-cheud bliadhna dh’ aois. Dh’ fhàg e bean agus teaghlach mòr gus a bhi ’ga ionndrainn, agus a mhàthair bhochd, a tha streap suas ri ceithir fichead ’sa deich. Tha so a leigeadh ris dhuinn cho furasda ’s a tha snàthlean caol ar beatha a bhristeadh, agus nach ann an so a tha ar n àite tàimh, agus gu ’m bu chòir do gach neach a bhi deiseil aig àm a theachd, oir thig e an uair nach bi sinn ag amharc air a shon. Chaidh Anna Nic Fhionghain ’adhlacadh air an latha ’n dé anns a bhaile so. Bha i tinn car ùine mhoir. Bha i fuireach leatha fein o chionn bhliadhnaichean, agus cha robh aire cho math aice ’s a dh’ fheumadh i.

Bha cruinneachadh mor aig Comunn nan Gaidheal o chionn beagan sheachdainean ’s a’ bhaile bheag so, agus mar a bhios na Gàidheil daonnan, chaith iad an oidhche gu cridheil, sunndach. Bha moran de luchd-seinn á baile Toronto ann. Agus bha Iain Dughlach á Hamilton ann mar an ceudna, aon de na h-organizers aig a chomunn. ’S e fior Ghàidheal a th’ ann, aig am bheil a Ghàilig gu math, agus cha ’n ’eil e mor as fhein air son a bhith ’ga bruidhinn na ’s mò. Fhuair e gu leor dhi ann am Priceville. Tha sinn an dòchas nach bi an ùine fada gus an tig e rithist.

Tha mi faicinn oran gasda bho Dhomhnull Mac Gillemhaol as an àite so ’sa MHAC-TALLA. ’S e fìor bhàrd a tha an Domhnull, agus tha sinn an dòchas gu ’m bi tuilleadh d’a obair ri fhaicinn anns a’ phaipear mu ’n ruith moran ùine.

Tha sinn a cumail suas na Gàilig anns a’ bhaile bheag so cho math ri àite sam bith. Tha Maighstir Mathanach ’ga searmonachadh gach darna Sàbaid, agus mur tig daoine ’ga éisdeachd cha ’n ann aigesan a tha ’choire.

Bha banais mhor aig Iain Mac Ille-dhuibh, CléireachTownship Glenelg,an là roimhe, nuair a phòs a nighean agus Dùghall Mac Cormaic. Tha sinn a guidhe sìth agus sonais do ’n chàraid òig anns an àm ri teachd.

Cha ’n ’eil fhios gu dé thainig air Bodachan a’ Ghàraidh o chionn fada. Ma tha e beò agus gu slàn, fallain, bu mhath leinn cluinntinn uaithe ann an ùine gun bhi fada.

Tha mi ’faicinn gu bheil MAC-TALLA dol do na h-uile cearna dhe ’n t-saoghal far am bheil Gàidheil, agus bu chòir dha bhi mar sin. Tha e nàrach do Ghàidheal a bhi faotainn mòran de phàipearan Beurla agus a bhi di-chuimhneachadh an aon phaipear Gailig a tha air a chur am mach air an t-saoghal. Cinnteach gu leor tha moran de Ghaidheil ann nach urrainn Gàilig a leughadh, ach is ainneamh teaghlach Gaidhealach anns an dùthaich anns nach ’eil fear an taighe no cuideigin comasach air a leughadh.

Tha mi nis a’ dol a sgur, oir cha ’n ’eil e feumail litir tuilleadh is fada a sgrìobhadh aig an àm. Tha sinn an dòchas gu bheil am fear-deasachaidh an shlàinte mhath air son a bhi cur ugainn a phaipeir aig gach àm. Slàn leibh gus an cluinn sibh bhuam a rithist.

Is mi ’ur caraid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville , Feb. 12, 1902.

De Chuireadh Mulad Ort Latha Fo Bhainnse.

(Sgeulaiche nan Caol.)

IS minig a ghluais an ceum glé aotrom ris a’ phort mhearsaidh so, ’n uair a bhiodh cuideachd na bainnse a dol ’s a’ tighinn eadar an t-àite anns am biodh am pòsadh agus an t-àit anns am biodh a’ bhanais air a cluich, ged is minig a bha na mìltean de dh’ astar ri choiseachd aig a’ chuideachd. B’ aotrom a siubhladh iad, agus chluinnteadh guth an dràsd ’s a rithisd os cionn fuaim nan dos, a’ seinn,

Ho ro ’s coma leinn co dhiù,
Siubhlaidh shin car anamoch,
Siubhlaidh sinn gu h-aotrom thar an fhraoich ’s a gharbhlaich,
Siubhlaidh sinn gu h-inntinneach ’s na h-ighneagan a’ falbh leinn.

Gu h-aotrom, uallach, iolagach, dh’ fhalbhadh an òigridh thar na monaidhnean, a’ cumail ceum ri pongan na pioba, agus cha bu ghnàth leis an aosda a bhi dad air deireadh air an òg ann am fealla dha ’s am fearas-chuideachd. An uair a bhiodh iad sgith a’ coiseachd, leigeadh iad an anail, le rìghle a dhannsadh aig lianaig réidh aig taobh an rathaid; agus cha bu chulaidh ioghnaidh le neach air bith ged a chitheadh e bodaich liath sgailceach a’ cur na smùid dhiubh a’ dannsadh ’s am boineit ’nan dorn.

Ach air latha àraidh, am feadh ’s a bha cuideachd bainnse a’ dol seachad troimh na bailtean, agus Aonghas bàn pìobaire air an ceann, a cluich gu farumach—ach na ’m biodh fhios agadsa, Aonghais, gu ’m bheil leigeil agus togail do mheur air an fheadan a’ fàsgadh cridhe Màiri Dhùghaill, thuiteadh an gaothaiche as do bheul agus am feadan as do mheòir; ach cha ’n ’eil fios agad air dad de leithid—bha Màiri Dhùghaill a’ fritheal d’ a piuthar, ’s i air leaba a bàis; agus an uair a thachradh sin— ’s cha bhiodh e fada, mar a chitheadh gach sùil a shealladh anns an aodann ud a bha cheana mar gu’m biodh e anns an anart—bhiodh Màiri gun phiuthair gun bhràthair, ged nach robh ach gann sia bliadhna o na bha ceithrear bhràithrean agus triùir pheathraichean aice. Agus aig an am sin, bha dùil aig gach neach d’ am b’ aithne iad, an uair a phosadh am fear a bha piob a’ bhainnse ’ga seinn air an là a dh’ ainmich mi, gur h-i Màiri Dhùghaill a bhiodh e toirt air bheul-thaobh a’ mhinistir; ’s cha ’n ’eil teagamh agam nach robh an gille féin aig an am ud anns a’ cheart bheachd. Ach an sin thàinig a’ chaitheamh ann a h-aon de theaghlach Dhùghaill, agus thug i bhàs; agus mu ’n gann a bha e fo ’n fhòid, bha e soilleir do gach neach, gu ’n robh a h-aon eile dhiù air an rathad cheudna; agus anns an dòigh sin, dh’ fhalbh aon an déigh aoin gus nach robh a làthair ach an dithis. Thionndaidh a leannan air falbh o Mhàiri, gun a ràdh c’ ar son, agus dh’ fhaoidteadh nach d’ thugadh an saoghal beum dha air son sin a dheanamh; agus cha robh neach ’san dùthaich a shaoil gu ’n robh Màiri Dhùghaill a’ caoidh a leannain.

Ach an la chuala Màiri pìob na bainnse, cha deach i mach dh’ ionnsaidh an doruis, a shealltainn air a’ chuideachd a’ dol seachad: chaidh i sios gu taobh leapa a peathar; leig i i fein ann a cathair, agus chuir i ceann air uachdar an aodaich làmh ri a piuthair.

Mhothaich a piuthar dhith, agus ’n uair a chaidh ceòl na pioba as an éisdeachd, shìn an té bha tìnn a làmh chaol snaighte a nall agus chuir i air ceann Màiri i, agus chniodaich i a falt. Bha ’n té aig an robh fios gle math nach robh moran làithean aice anns an t-saoghal so, a’ tuigsinn agus a’ faireachdainn ciod e cor a peathar, a bha i smaointean, aig a cheart am ud, aig an robh mòran d’ a saoghal air thoiseach oirre.

Cha robh smid seanachais eadar an da phiuthair ré ùine; ach an ceann ghreis, thuirt an té bha tinn, “A Mhàiri.” Cha do fhreagair Màiri. Thubhairt i rithis, “A Mhàiri, tha am pathadh orm.” Cha do fhreagair ’s cha do ghluais Màiri. Thòisich a piuthar air caoineadh, agus chual a mathair i, ’s thàinig i nuas a ceann eile ’n taighe, “An ann ad chadal a tha thu, Mhàiri,” ars a mathair, “nach eil thu a’ cluinntinn do pheathar a’ caoineadh?” ’S ann ’na cadal agus ’na cadal trom a bha Màiri; cha chluinneadh i guth bròin no subhachais gu bràth anns an t-saoghal so tuillidh. Bha Màiri Dhùghaill marbh, ged a shaoil a càirdean agus a luchd-eòlais gu ’n do dhiochuimhnich i leannan a h oige, a h-aon leannan, bha e dearbhta gu leòir gu ’m faodadh ise a rádh mar a dh’ fhaodadh iomadh h-aon eile a rádh, roimpe ’s as a déigh, agus mar a chuir am bàrd anns na sreathan so:

“Gu ’m bheil do chion-falaich
Air m’ aire gach là,
’S mo spiorad fo phràmh ’ga ghiùlan.”

Is mór am facal nach toill ’s a’ bhial.

---

[199]

[Vol . 10. No. 26. p. 7]

Oran Eadar an Sealgair is am Fiadh.

LE FEAR STRATH-MHAISIDH.

AN SEALGAIR.

Dh’ eirich mi moch anns a mhaduinn
Gu h-airtnealach, pràmhail,
’Dhireadh am mach ris a mhullach,
’S gur muladach ’tha mi
Gun bhi ’san eideadh a chleachd mi,
Ach mar bhaigeir Gallda;
Cha ’n aithnich urad nam fiadh mi,
’S fiadhaich leo a dh’ fhàs mi.

AM FIADH.

So mar labhair fear nan cabar,
Stad air t’ ais mar tha thu,
A nàile bheirinn-s’ ort comhairl’
Mar choimhearsnach càirdeil;
B’ fhearr dhuit fuireach aig a bhaile
’S air’ ’thoirt air do phàisdean,
Na bhi ’n dùil gum meall thu mise
Le d’ bhriogais, mo nàire!

AN SEALGAIR.

Ge math an t-eideadh a bhriogais,
Cha b’ e sud a b’ fhearr leam;
’S mor gum b’ anns am feileadh preasach
Gu deas air a chàradh.
Chunnaic thusa sud orm roimhe,
Ge coimheach an dràsd thu;
’S tric a thachair sinn air fuaran
Shuas ud am Beinn Eallair.

AM FIADH.

Gur diombach mi air do chomhradh,
Ge boidheach do chainnt ann;
’S gur buidheach mi air Righ Deorsa,
’Dh’ fhàg fo bhron san àm thu;
Gun do bhreacan bhi air t’ uachdar
’Chumail fuachd nam beann dhiot;
Ach slaodaire dubh de chasaig
Am pasgadh gu teann ort.

AN SEALGAIR.

Nam faighinn-s’ thus’ agus Deorsa
Comhla fo ’n aon làmhaich,
’S na tha ’dhaoine mor ’san rioghachd
A bha diteadh Thearlaich,
Ged nach toimhsinn troigh gu dilinn,
Ach mo shith bhi ’m Pàras,
Nàile thuilichinn mo phearsa
Ri cur as duibh ’m màireach.

AM FIADH.

Cha ’n fhaigh thu sinne le ’cheile
Anns a bheinn fo d’ làmhaich;
’S ma chluinnear gu bheil thu-fhein ann
Theid t’ éigheach ’nad mheirleach.
Ach nam b’ aithne dhomhs’ an rathad
Rachainn do Bhruaich Mairi,
’Dh innse gu bheil gunn’ is breacan
Agad-s’ air an àiridh.

AN SEALGAIR.

Air laimh do mhàthar, a ghealtair.
Ge ladarna, dàn thu,
Ma leigeas mi riut mo chuilain,
Cha ’n urrainn thu ’fhàgail.
Leig mi ’n eighe ris a ghille,
’S leig e nimheis bhàn ris,
’S cha do mheall i mi ’nam bharail,
Ghrad chuir i gu bàs e.

Bruach-Màiri, Fort-William, Gearasdan Ionar-Lochaidh.
SEAMRAG.

Oran do Bhonipart.

LE DOMHNULL DOMHNULLACH, AM BARD CONANACH.

Latha soilleir samhraidh dhomh,
Air cabhsairean Dhun-éideann,
Gu ’m faca mi na brataichean
A lasadh ris a ghréin ann,
Chuala mi na gunnaidhean,
Is dh’ fhuirich mi g’ an éisdeachd,
’S mac-talla bh’ anns na creagan
A’ toirt freagairt dhaibh le éibhneas.

’Nuair sheall mi air gach taobh dhíom
Feadh na dùthcha fad ’s bu léir domh,
Bha ceol ’s na h-uile taigh a bh’ ann,
’S tein-aighear air na sléibhtean,
O’n chualas anns na Gàsaidean
’S gach àite bhi ga leughadh,
Gun deach’ an ruaig air Bonipart
’S an onair aig a Ghreumach.

’S lionmhor bratach Albannach,
Tha ballach, balla-bhreac, boidheach,
Tha eadar a chrioch Shasunnach
Gu ruige taigh Iain Ghrota,
Fir laidir, shunntach, thogarrach,
Nach ob a dhol an ordugh
Gu dol an coinneamh Bhonipart,
Chuir onair air righ Seoras.

C’ àite ’m biodh na h-Albannaich,
Daoin’ uaisle calma, treubhach,
Fir shunntach, shanntach, thogarrach,
Na seoid nach obadh eiridh;
Ach o nach fiù laimhe leo
Do bhàs a thoirt le treun-bheirt,
’S ann thilg iad air sgeir thràghad thu,
’S gu ’m bàsaich thu chion béidh ann.

Ach ’s beag leam sud mar phianadh ort,
’S a mhiad sa rinn thu dh’ eucoir,
Ach léir-sgrios nan deich plàighean
A bh’ air Phàroh anns an Eipheid
Gu ’n laidh iad air do chraiceann,
Ga do shracadh as a chéile,
’S gu ’n cluinnt’ air falbh deich mil’ thu,
Is mi fhin a bhi ga t-éisdeachd.

’S tu chaill do nàire, ’nuair
A bha thu ann an dochas
Gun leigeadh sinn do Shasuinn thu,
Ged ’ghlac thu bhuain Hanobher;
Ach cuiridh sinne dhachaidh thu,
’S seachdnar air do thoireachd,
’S mur toir thu grad do dhaoine leat
Cha ruig a h-aon diubh beo thu!

Nach saol thu nach bu ladurn’ dhut
’Bhi bagairt air righ Deorsa,
An cual thu fear chuir aodainn air
Nach daor a phàigh e ghoraich’,
Ged a choisinn ainneart dhut
An Fhraing a chuir fo t-ordugh,
’S e t-amhaich a bheir dioladh ann
Le tobha sniobhta corcaich.

’Nuair thig am Morair léibhteach ort,
’S na ceudan de Chlann Domhnuill,
Mar sud is Mac- ’Ic-Alasdair,
Ghlinn-garaidh agus Chnoideirt,
’Nuair thogas iad am brataichean,
’S an gaisgich a chuir comhladh,
O, c’ àit’ am faod thu t-fhalach orr’
Mar sluig an talamh beo thu!

Ma chi iad aona bhaoisgeadh dhiot,
Bidh greim ac’ air do sgornan,
’S cha ’n ’eil de dh’ eich no dhaoin’ agad
Na shaoras tu bho ’meoirean;
Ged dh’ eireadh na deich legonan
’Bh’ aig Ceasar anns an Roimh leat,
Cha ’n fhaothaich iad air t-amhaich
As na lamhan aig Clann Domhnuill.

Nuair thig Mac-Choinnich Bhrathain ort
Le cheathairn’ de dhaoin’ uaisle,
Sud a bhratach aigeantach,
Le cabar an daimh ghruamaich;
Cha tàr thu na bheir pilleadh orr’
A chruinneachadh mu ’n cuairt daibh
’Nuair ruigeas fir Chinn-tàile
Co an geard a chumas bhuath thu?

’Nuair thig an cinneadh Frisealach,
Tha fios gur daoine borb iad,
Gu ’n rachadh iad tromh theine
Le Mac-Shimidh mor na Moraich,
Cha tàr thu na bheir pilleadh
Air na fir ud ’nuair bhios colg orr’,
’S ged rachadh tu fo ’n talamh
’S e mo bhareil gu ’m bi lorg ort.

’Nuair a thig Mac-an-Toisich
Le sheoid ort a Srath-Eireann,
Mar sud agus fir Chluainidh,
Is iad uil’ an guaille ’chéile;
Ma gheibh an cat na chrubhan thu,
Le dhubhannan beag’ geura,
Ged bhiodh càch air bheagan dhiot,
Bidh aige-sa chead féin dhiot.

(Air a leantuinn air taobh 200.)

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh Di-luain an 4mh latha de Nobhember, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.48 a. m.
A fagail Shidni aig 9.15 a. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 9.55 a. m.
A fagail Ghlace Bay aig 1.30 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 2.11 p. m.
A fagail Shidni aig 4 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 6.00 p. m.
A fagail Ghlace Bay aig 7 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 7.41 p. m.
A fagail Shidni aig 10.30 p. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 11.30 p. m.
A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

WM . COYNE,
Traffic Manager.

Uilleam K. Beairsto,
Luaidh-Cheard, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

UILLEAM K. BEAIRSTO,
Sidni, C. B.
Phone 217
Feb 7 ’01—1 yr

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St.,

J. E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, á Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

---

[200]

[Vol . 10. No. 26. p. 8]

Oran do Bhonipart.

(Air a leantuinn o thaobh 199.)

Tha Clann-an-Ab’ a bagairt ort,
’S iad o cheann fad an deigh ort,
’S ma gheibh iad ann am fagus dut,
Gur grad a bheir iad leum ort,
Bristidh iad do bhrataichean
Na spealtan as a chéile,
’S bidh tug an sin na d’ starsaich ann
Fo chasan nam fear gleusda!

Tha Gordonach an toir ort,
’S cha ’n ’eil beo na ni do thearnadh
’Nuair dh’ eireas Morair Hunndaidh,
Le fhearaibh ionnsaicht, làidir,
O’n ’s e fein a’s coirneal,
Air na seoid ga’m buin buaidh-làrach:
’S e chanas sinn gu bitheanta
An da fhichead a’s na dhà riu.

Ach cuimhnich thus a cheathairne
Chuir latha Fontenoi,
’S a sheasadh anns an àraich,
Is càch a chuir air fogar;
Chi thu nis san Fhraing iad
Fo chomannda Mhorair Gordon;
’S e ni do lamhsa ’dh’ fheum dhut,
An réusar chuir ri d’ sgornan.

Tha Rosaich agus Rothaich,
’S iad ro choimheach dhut le chéile,
Ma gheibh iad ma do chomhair
Gabh mo chomhairl’ ’s thoir thu féin as.
Ach ma chi thu ’m firean
Tigh n le sgriob ort as na speuran,
Na gheibh i ann na crubhanan
Grad luthaig oirre féin e.

’Nuair chruinnicheas na gaisgich
Thig bho Apuinn-Mhic-Ian Stiùbhairt,
Sliochd nan righrean Albannach,
Da ’n tig na h-airm a rùsgadh,
Co bheireadh tàire dhaibh
Nach faigheadh pàigheadh dùbailt!
’S ma gheibh iad ann an sàs thu,
Gu bràth cha ’n fhaic thu d’ dhùthaich.

’Nuair chruinnicheas Clann-Fhionghain
Cha shòr a dol ’san ùspairn,
’S mithich dhut bhi tiomnadh
Nuair tha ’n t-iomraidh iad a dùsgadh;
Ma dh’ eireas dhut gun tachair sibh,
’S gum faic iad thu le ’n sùilean,
Sid na fir a chaitheas
Anns an adhar na do smùid thu.

Tha Caimbeulaich cho naimhdeil dut,
’S iad sanntach air do mharbhadh,
An dùic tha ’n Earraghaidheal,
Agus morair ard Bhraid-Albann:
C’ àit am beil na thearnas tu,
’S na h-àrmuinn ud a sealg ort?
’S ceart cho math dhut fàladair
A chàradh ri do shealabhan!

’Nuair a thig Clann-Ghriogair ort,
’S neo-chliobach a chuir ruaig iad,
’S fir iad nach gabh pilleadh
Le teine no le luaidhe,
Le ’n gairdean laidir, smiorail,
’S le lannan biorach, cruadhach,
’S ma chi iad fad na h-oirleich dhiot,
Cha bheo na chumas bhuat iad.

Thig Siosalaich Srath-ghlas ort
Na ’n lasgairean mu ’n cuairt dhut,
Le lannan geur a chinn-aisnich
Tarsuinn air an cruachan:
’Nuair thoisicheas na gaisgich ud
Air tarruinn as an truaillean,
Chi thu do chuid brataichean
G’ an sracadh ma do chluasan!

Thig Mac-Gilleain Dhubhaird ort,
’S gur subhach ni e greim ort,
Le ’dhaoine làidir, lù-chleasach,
Nach dhiùlt a là no dh’ oidhche:
Ni iad sin do sgiùrsadh-sa
Gu cùil an àite slaighteir,
’S theid thu air do ghlùinean daibh,
Nuair chi thu gnùis an saighdear.

An sin thig ort na Camshronaich,
Fir laidir, ainmeant, eolach,
Do thaobh Lochial a’s Arasaig,
Is caisteal Inbhir-Lochaidh;
’Nuair a thig na saoidhean sin
Bu mhath gu straoiceadh feola,
Cha mheas air pronnadh mhullach iad,
’S bu ghnath leo fuil a dhortadh.

Thig Mac-Neill á Barraidh ort,
Le ’dhaoine fallain, fìnealt,
Daoine bheir, a fichead dhiubh,
Bristeadh as na mìltean;
Baoisgidh iad mar dhealanach,
Ri oidhche shalach dhìle,
’S mu ’n teid thu ceart na t’ fhaireachadh,
Bidh ainneart mara ’s tìr ort.

Thig Clann-an-t- Saoir a Cruachan ort,
Na fir ’s an ruaig nach diobradh,
An àm dol anns an chabhaig,
Sud na gallanan nach pillteadh:
Sliochd nan Gàidheal cruadalach,
Bu dual daibh a bhi dileas,
Gu dol an coinneamh Bhonipart
’Chuir onair air an rioghachd.

Nuair chruinnicheas Clann-Fhiunnlaidh,
Na fir shunntach tha gun eislean,
Bheir iad thu gu cunntais
As na dh’ ionnsaich thu de dh’ eucoir;
C’ àit’ am beil de Fhrangaich
Na cheannsaicheas le streup iad?
’S gun tugadh iad gu ciosnachadh
Na miltean leis na ceudan.

Thig fathast Diùc Mhontrois ort,
Le ’fhearaibh mor an deigh ort,
’S ann an sin thig an doruinn ort
’Nuair thoisicheas na Greumaich,
’S an t-aon fhear tha ri t-aodainn,
’S e daonnan cuir retreat ort,
Cha ’n fhad gu ’m bi do cheann aige
Ri crann, ma ’s e thoil fein e.

Guidheamaid buaidh-làrach
Leis na Gàidheil anns gach teugbhail,
Toil-inntinn aig ar càirdean,
’S gach nàmhaid a bhi géilleadh.
Mar chuala mis’ a chaiseamachd
Bha taitneach leam ri éisdeachd,
Air latha soilleir samhraidh
’S mi air cabhsairean Dhun éideann.

Iadsan a Phaigh.

Mairi Stevenson, Shipka , Ont.
U. I. Domhnullach, Medicine Hat, Assa.
Amhlaidh Mac Gilleain, Glascho, Alba.
Calum Mac Aonghais, Kaurihohori , N. Z.
Iain Mac Calamain, Rudha Phrim, E. P. I.
Iain I. MacLeoid, Beinn MhicMhanainn, E. P. I.
A. Beuton, Muileann a Bheutonaich, E. P. I.
Iain N. Mac Leoid, Orwell , E. P. I.
D. A. Stiubhart, Stewartsdale , N. Dakota.
An t-Urr R L Domhnullach, Brook Village
M. G. Mac-a- Phearsain, Ceap Nor.
Mairi A. Nic Isaic, Broad Cove.
Padruig Mac Fhionghain. Kewstoke.
Micheal M. Mac Isaic, Bridgeport.
Domhnull I. Mac Fhraing Mabou.
Alasdair Domhnullach, Antigonish .
Aonghas Mac Isaic, Halifacs.
Iain Mac-a- Phearsain, Highlands , Nfld.
M. R. Johnston, am Pon Mor.

Bas.

Air an fhicheadaibh latha de Februaraidh chaochail bean Dhonnachaidh Mhic-Gille mhicheil ann a Hogamah. Cha robh i tinn ach beagan lathaichean. Bha a bàs aithghearr glé chruaidh air a companach is air a cuideachd, agus na naigheachd dhuilich le a luchd-eolais. Rinn triùir dhotairean na bha na ’n comas air a son, ach thainig an teachdaire g’a h-iarraidh do shaoghal a b’ fhearr. Bha i na boirionnach diadhaidh, fo mhor mheas aig na h-uile chuir eolas oirre, ni a nochd iad gu soilleir air la an adhlacaidh, oir b’ e a torradh an cruinneachadh dhe ’n t-seorsa bu mhotha chunnacas riamh ann am paraisde Hogomah. Bidh i air a h ionndrainn, cha ’n e mhàin ’san dachaidh, ach ’sa pharaisde. B’ e a h-aois leth-cheud bliadhna ’sa coig. Dh’ fhàg i coignear chloinne—triùir mhac i agus dithis nighean. Tha co fhaireachdainn an luchd-eolais aca ’nan trioblaid; ach leasaichidh e am bron gu bheil barantas làidir nach robh dhi anns a’ bhàs ach teachdaire sìth’ ga ’gairm gu dùthaich a b’ fhearr.

“Fathast tamull beag is ruigidh sinn
An calla ait fa-dheoidh,
’S an coinnich sinn na sgaradh uainn,
’S cha dealaich sinn ni ’s mo.” —Com.

Na dean Mearachd
Rubbers
DHE NA SEORSACHAN A’S FHEARR
air na prìsean a’s ìsle ann an
—STOR—
REDDEN,
Ross Block,Sidni.

Is ann againne a gheibh thu na
. .Gloineachan Sula..
a’s fhearr a fhreagras air do shuilean.
Theid sinn an urras orra a thaobh luach agus prise.

Do shuilean air am feuchainn leis an OPHTHALMOMETER a nasgaidh.

K . Bezanson,
Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

Bidh fior chomhfhurtachd agad ’nad dhachaidh nuair a bhios gach airneis us grinneas air a thaghadh le rian agus tuigse. Agus ’s e ’n ceud ni is coir aire fhaotainn am brat-ùrlair a theid air na seomraichean. Gheibh thu againne
Brat urlair is Airneis
dhe na seorsachan a’s fhearr, agus gach ni eile air an cuir thu feum air son breaghachd do thaighe.
Cuir a dh’ iarraidh Leabhrain anns am bheil gach ni a tha sinn a creic air ainmeachadh. Paighidh sinn faradh do chearna sam bith de Cheap Breatunn.
Gordon & Keith,
A. T. GRANT,
. .. . .Manager.

Nova Scotia Furnishing Co., —LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic.. .. .. .. ..
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an t-Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir-Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Beatha ’s Laoidhean Dhughaill Buchanain .60
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .30
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Caraid nan Gaidheal (Part II.) 1.05
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Mactalla nan Tur .25

How to Read Gailig, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan. (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris a tha air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

[Dealbh]
MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.. .. .

Ard-oifis: TORONTO , CANADA.

J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.