---

[33]

[Vol . 10. No. 5. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 2, 1901. No. 5.

Facal do na Nigheannan Oga.

LITIR V.

THA e air a ràdh gur e bhith glan an ni a’s fhaisge do bhith diadhaidh. Tha facal Dhé a’ teagasg so dhuinn. Ann an lagh Mhaois chi sinn gu robh sparradh teann air a thoirt do ’n t-sluagh leis an Tighearna iad a bhith glan. Bha Taigh an Tighearna ri bhith glan; bha sagartan an Tighearna ri bhith glan; bha ìobairtean an Tighearna ri bhith glan; agus bha sluagh an Tighearna, eadar bheag is mhor, shean is òg, ri bhith glan. Nis, ged nach biodh facal an Tighearna ag iarraidh oirnn a bhith glan, tha ar n-iarraidh againn fhéin. Tha tùr nàduir a’ teagasg dhuinn a bhith glan. Tha luchd-sgil an t-saoghail ag iarraidh air na h-uile bhith glan. Tha toileachas inntinn ro mhor anns a’ ghlaine, gu h-àraidh dhaibhsan aig am bheil tlachd anns a’ ghlaine.

Ach, ged a tha e ’na aobhar bròin a bhith ’ga innseadh, tha cuid de nigheannan òga anns an dùthaich aig nach ’eil tlachd sam bith ann a bhith glan. Bu cho math leò car sam bith eile ri boiseag de ’n uisge fhuar a chur air an aodainn anns a’ mhaduinn, no sgriob de ’n chìr a thoirt air an cinn chrasgach, ghreannach. Tha cuid ann agus cha ghlan iad ceann, no cas, no lamh gus am bi iad a’ deanamh deiseil ga falbh o’n taigh. Co ach iadsan an uair a thachras iad orm ’nan làn-eideadh a’ falbh gu banais, no gu féill, no gu comhdhail de ’n t-seorsa! A’ cheud shealladh a bheir sibh orra saoilidh sibh nach ’eil ni ’s grinne ’s ni ’s glaine na iad eadar Taigh Iain Ghròt agus Maol Chinntire. Ach an uair a bheachdaicheas sibh car tiotaidh orra aithnichidh sibh nach ’eil e mar chleachdadh aca ’bhith ’gan cumail fhéin glan. Ged a bhiodh na cinn aca air an cìreadh ’s air an slìobadh gus am biodh iad cho sleamhuinn ri botul an àm dhaibh a bhith measg cuideachd, aithnichidh duine beachdaidh sam bith orra nach ’eil e mar chleachdadh aca bhith cìreadh an cinn.

Thachair nigheann òg rium o chionn ghoirid ann an àite no dha, agus bha i anabarrach sgiobalta, glan, ar leam. Rug mi air laimh oirre, agus bhruidhinn mi rithe a h-uile uair a thachair i rium. Ach thaghail mi latha anns an taigh aca mu thri uairean feasgar, agus an uair a thainig i dh’ fhosgladh an doruis cha d’ aithnich mi i. Bha i cho neo-sgiobalta ’s cho salach o bhonn gu bathais ’s gu faodainn m’ fhacal a thoirt nach deachdaidh tonn air a gnùis no sgrìob de ’n chìr air a ceann fad seachdain. Nan robh i trang ag obair ghabhainn a lethsgeul; ach an uair a shuidh mi ’s a chitsinn thuig mi nach robh car aice ri ’dheanamh bu chabhagaiche na garadh a cas ris an teine! Cha ’n e mhàin gu robh ’n taigh salach, ach bha e mar an ceudna mar gu ’m fàgadh am muir làn e. Cha b’ urrainn domh gun a bhith ’smaointean gu ’m b’ e chulaidh-thruais am fear a gheibheadh i.

Thachair dhomh a bhi geamhradh ann an Glasacho, agus bha mi fhéin agus dithis ghillean òga fuireach ann an taigh ciatach, air aon de na sràidean a’s glaine th’ anns a’ bhaile. Ged nach robh aig bean-an-taighe, ’s aig a dithis nigheann, ’s aig an t-searbhanta ach am biadh a dheasachadh ’s an taigh a chumail glan, bha ’n seòmar anns an robh sinn a suidhe iomadh uair cho salach ’s gu ’m biodh na gillean òga bha maille rium a’ sgriobhadh an ainmeannan air mullach a’ phiano, air a bhord-taoibh, agus air na h-uinneagan. Choisinn an obair ud diumbadh gu leor do na gillean; ach ’s iad a bha coma.

Nis, a nigheannan, thugaibh ’ur ceart aire nach bi sibh coltach ris a’ mhuinntir air an d’ thug mi iomradh. Bithibh glan oirbh fhéin. Tha dealachadh mor eadar a bhith riomhach agus a bhith glan. Mar is miosa bhur n-aodach ’s ann is glaine ’s coir dhuibhse sibh fhéin a chumail. Cumaibh na taighean anns am bheil sibh a’ gabhail còmhnuidh cho glan ’s is urrainn sibh. Bithibh glan an uair a bhios sibh a fuinneadh, ’s a’ cur a’ bhidh thun a’ bhuird; bhithibh glan an uair a bhios sibh a’ bleodhan a’ chruidh, ’s a’ deanamh an ime ’s a’ chàise. Tha ’n t-uisge pailt ’s tha ’n siapunn saor. ’S e ’n t-ionnsachadh òg an t-ionnsachadh ceart. Ma ’s math leibh na fir a bhith gaolach oirbh an uair a phòsas sibh, bithibh glan ’n ’ur cridhe, ’s bithibh glan ’n ’ur dòigh. Bithibh glan air sgath na glaine, agus ge b’e uair no àm de ’n latha anns an d’ thig coigreach no fear-eòlais thun nan taighean agaibh, cha ’n eagal nach bi ’n taigh glan gu leor. Air na chunnaic sibh riamh na deanaibh an ni a chunnaic mi gu leor a’ deanamh. Cha bhiodh guth aca air an taigh a ghlanadh gus am faiceadh iad coigreach a’ tighinn thun an taighe. Ghrad thòisicheadh sguabadh, agus an uair a rachadh an coigreach a steach ’s gann a b’ urrainn e ’shùilean fhosgladh le stur ’s le luathaidh.

Is mi bhur caraid,
BODACHAN A’ GHARAIDH.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. XI.

BHA ’n t-Innseanach mor, a fhuair a chuipeadh o Aonghas, a nis cho math ’s a bha e riamh, agus ged a chaidh Aonghas uair na dha far an robh e a leigeil fhaicinn nach robh fuath sam bith aige dha, ’s ann a thionndaidh e dhruim ris an uair a chitheadh e tighinn e, a leigeil fhaicinn gu soilleir gun robh esan a cumail beirm ’sa ghamhlas a bha e ag altrum, agus nach robh bhuaithe ach an cothrom air son a nimh a chur an gniomh.

Air aon oidhche an déis dhaibh campachadh, air do na gillean a bhith bruidhinn air gabhail mu thàmh, thainig an t-Innseanach òg, Ni Math, far an robh iad, agus chuir e nam faireachadh iad. Thuigeadh iad a cheile nis meadhonach math, agus dh’ innis e dhaibh gun cual’ e air an fheasgar ud fhéin, ’s gun iadsan’ga fhaicinn, am Mathan Mogach agus companach a deanamh suas gun gabhadh iad cothrom an oidhch’ ud, o’n a bhiodh i gu math dorcha, air crioch a chur air na daoine geala gràineil an uair a bhiodh iad nan cadal, agus an uair a bhiodh an gniomh oillteil sin seachad, gun teicheadh iad mu ’n tigeadh a mhaduinn thun na nàmhaid.

“Fàg thusa an gnothuch agamsa,” arsa Calum, “oir tha fios agad fhéin nach bi rìgh sam bith gun gheard, na gun chomhairlichean. Leig thusa eadar mise agus na laoich, ’s gheibh iad fàilte chur orra ’chuireas ioghnadh orra.”

Dh’ aontaich Aonghas a chuis fhagail an lamhan Chalum air chumhnant ’s nach marbhadh e na trusdair, ged a thoill iad e. Bha e ’smaointean nach robh fhios dé gun tigeadh e na ’m marbhteadh iad. Tha meas mor aig na h-Innseanaich air am mairbh, agus theid iad tromh iomadh gàbhadh agus cunnart air son an adhlacadh maille ri ’n athraichean. Mar sin bha eagal air, ged a bha iad fo mhor mheas aig an treubh a nis, gun rachadh am fuath a bh’ aca da ’n co-bhràithrean adhlacadh maille riutha, nan tachradh dhaibhsan na thoill iad a dheanamh orra, agus gun dùisgeadh e naimhdeas dhaibh ’s iad nan coigrich. Ach bha e riaraichte gu leor le deisealachd Chalum, agus b’e so e: Thachair gun robh fiadh marbh anns a champ, a mharbhadh car anamoch—cho anamoch ’s gun robh e gun ghlanadh fhathast. Fhuair Calum an sgamhan aige le saothair, agus an déis tomhas math fùdair a chur ’s a ghunna, lion e suas e le sgamhan an fhéidh.

“B’ fhearr leam gun deanadh na lunndairean cabhag,” arsa Calum; “tha mi gus a bhith leis a chadal. An cluinn thu iad, Aonghais?”

“Uist!” ars’ Aonghas Donn gu beag. “An cual’ thu sid?”

Bha iad greis ag éisdeachd, agus chual’ iad a nis gu soilleir geug a bristeadh fo chois dlùth dhaibh. Chunnaic iad an sin cumadh an da mhortair a tarruinn dlùth gu fàilidh. Bha iad a nis cho faisg ri còig na sia shlatan dha na gillean. Dh’ éirich iad nan seasamh dìreach, ’s am broillichean mora, dubha rùisgte. Bha toman beag preaslaich eadar iad ’s càch, ’s mar sin cha robh iad ga ’m faicinn fhathast. Ghabh Calum cuimse mhath, ’s cha robh sin doirbh, ’s loisg e barailte am fear ris na broillichean aca. Sin far an robh ’n ràn oillteil air dha na fir tuiteam; dhùisgeadh e na mairbh—dhùisg e an campa co-dhiù. Ann an tiota bha iad air an cuartachadh le càch, ’s iad a suathadh an sùilean, a fuadach a chadail. Chaidh teine mor fhadadh faisg air an fheadhainn a bha na ’n sìneadh, a dh’ fhàg an t-àite cho soilleir ris an latha. An uair a fhuaras sealladh math air na laoich, bha iad, ma b’ fhior iad fhéin, anns na mionaidean deireannach. Cha robh uair a chuireadh an t-Innseanach mor a làmh suas air a chom, agus a gheibheadh e ’fheòl fhein, mar a bha e ’n duil, na plàsd mu ’bhroilleach, nach leigeadh e nuallan ùr as, a’ sgaineadh na creagan; ’s cha b’e ’m fear eile b’ fhearr, air dha e-fhéin fhaicinn le solus an teine.

Dh’ éirich Calum ’s ghabh e null gu stòlda far an robh na fir a bha tinn, ’s dh’ innis e do na bha mu ’n cuairt gun robh e dol a leigheas nan gaisgeach a bh’ air an leon. B’e cheud char a rinn e, ’s a nis a h-uile sùil air, ’éideadh-uachdair a chaitheamh dheth. Fhuair e an sin da mhaide, ’s rinn e crois orra air an làr, ’s le aogas cho stòlda ri breitheamh, thòisich e air dannsa ’chlaidheamh gu sùnndach, ’s b’ aithne dha sin a dheanamh, ’s e aig a cheart àm a feadaireachd a

---

[34]

[Vol . 10. No. 5. p. 2]

phuirt. An uair a bha sin seachad, chrom e ’cheann da uair an taobh an robh na daoine ’bha gus a bhith aig a bhàs. Thòisich e an uair sin air a dhol ma chuairt orra, ’s e gabhail rannan á dàin Oisein, le guth mi-thalmhaidh. Chaidh e an sin air a ghlùin ri ’n taobh, ’s thruis e leis sgamhan an fhéidh, ’s le dornan feoir, a chuir e ma chuairt tri uairean os cionn a chinn, shuath agus shliob e gu math iad. Rug e air laimh orra, ’s thog e nan seasamh iad, agus miorbhailt nam miorbhailt! bha iad cho slàn, fallain ’s a bha iad riamh. Thog iad orra, ’s dh’ fhalbh iad le chéile, ’s an cinn gu math crom, ’s chaidh iad á sealladh ’san dorchadas, ’s cha ’n fhaca na Gàidheil sealladh tuilleadh dhiubh fhad ’sa bha iad an cuideachd na treubh. Fhad ’sa bha Calum ris na gnothaichean a dh’ ainmicheadh, bha Aonghas a cumail air a ghàire cho math ’s a dh’ fhaodadh e, ged a bha fior thoil aige ’chronachadh, rud a rinn e ’nuair a fhuair e greim air a phlàigh, ’s cha robh sin furasda. Chruinnich na h-Innseanaich ma chuairt da, agus e air éirigh nam meas ceithir fillte. Cha b’ fhiach na dotairean acasan an ainmeachadh ’san aon latha ri Calum. Thairg iad dha ’s a mhionaid a bhith na àrd-lighiche nam measg, agus nan togradh e ghabhadh iad e an àite Chitchee Manito fhéin. Ach air eagal am mealladh dh’ innis e fhéin agus Aonghas do chuid dhiubh mar a rinn iad, agus mar an robh spòrs an sin. Cuid air nach tainig fiamh gàire riamh, theab nach sguireadh iad, ’s a mac-talla ’g am freagairt anns gach craoibh. Fad a chòrr do ’n oidhche chluinnteadh plubadaich iongantach an drasda ’s a rithist an taobh an robh an seann cheann-feadhna, an Clamhan Buidhe, na shìneadh na leabaidh ghuirm.

Bha iad a cumail a dol mar so iomadh seachdain, ’s iomadh uair dh’ fhanadh iad seachdain ’s uairean da sheachdain far an tachradh àite math, taitneach riutha, anns am biodh sealg pailt. Ràinig iad mu dheireadh an fhoghair an dùthaich fhéin, agus ann an gleannan uaigneach, fasgach, rinn iad tàmh. Bha e na àite fasgach, fiadhaich gu leor, far an rachadh aig beagan dhaoine air reiseamaid a chumail a muigh gun stri. Bha iomadh làrach bothain anns a ghleann, far an do chuir an sinnsreadh agus cuid dhiubh fhéin seachad iomadh geamhradh cruaidh. Rinn iadsan mar an ceudna air son cruadhs a gheamhraidh a chur seachad ann, agus chaidh iad a dh’ obair gun dàil, a togail bhothan ùra ’s a deanamh suas seann fheadhainn. Cha robh a chlachaireachd ach meadhonach, ged a bha taghadh na cloiche aca, agus fiodh gu leor anns a choille thiugh a bha cuartachadh na cùil anns an robh iad.

“Tha na togalaichean aognaidh so,” arsa Calum, “a toirt na m’ chuimhne na clachaireachd a rinn Coinneach grogach air an stàbull. Bha e cho fada na bharail fhéin ’s nach iarradh ’s nach gabhadh e comhairle air duine sam bith an àm tòiseachadh, ’s bha bhlàth ’sa bhuil. An latha bha am balla ullamh aige, bha moit mhor air, agus chaidh e stigh a dh’ iarraidh na mnatha air son a mholadh maille ris. Sheas iad astar air falbh ag amharc saothair Choinnich, oir bha fios aige gur ann air fàireadh fhéin a b’ fhearr sealladh air. Bha Coinneach gu h-ealanta cur dheth, uair air a ghlùin ’sa shùil dùinte, ’s uair na sheasamh ’sa cheann air fhiaradh a tarruinn aire na mnatha thun a sid ’sa so, a bha e fhéin a smaointean a bha os cionn a chumantais. Thòisich a bhean air moladh obair Choinnich air son a thoileachadh, ach mu ’n robh i reidh rinn i casad, ’san cnatan orra ’san àm, ’s aig a cheart mhionaid thuit am balla na fru-fra am broinn a cheile. Thionndaidh Coinneach gu cas ris a mhnaoi— ‘Siuthad a nis,’ ars’ esan, ‘dean casad eile ’s leag an taigh! ’”

B’e cheud obair a rinn na gillean bothan beag, sgiobalta ’chur suas dhaibh fhéin, a bha moran na bu ghrinne na saothair chàich. Bha Calum gle choimhlionta air an obair so, agus le sheòladh fhéin agus Aonghais bha taighean nan Innseanach moran na b’ fhearr na b’ àbhaist dhaibh air choinneamh dùdhlachd a gheamhraidh, a tha uamhasach anns a chearn ud dhe ’n t-saoghal. Tha am facal, “Gheibh am màireach rud dha fhéin,” gle fhreagarrach am measg nan daoine so, oir cha ’n ’eil iad a sealltainn rompa na ’s fhaide na mhionaid tha làthair. Ach air an earalas chomhairlich an righ ùr agus Calum iad tòiseachadh ri cur ma seach, an uair a bha am baile deas, pàirt do dh’ fheòl a chruidh fhiadhaich, rud a bha furasda gu leor a dheanamh, o’n a bha reothadh cruaidh a nis a riaghladh na tìre.

(Ri leantuinn).

Sgeulachdan Arabianach.

CODADAD AGUS A BHRAITHREAN.

CAIB. VI

BHA sinn aireamh laithean air an rathad. An de, an uair a bha sinn a’ dol tromh ’n chomhnard so, chunnaic sinn an duine dubh a bha ’fuireach anns a’ chaisteal so. An uair a bha e astar math uainn, shaoileamaid gur e tur a bh’ ann, agus an uair a thainig e dluth dhuinn bu ghann a chreideamaid gur e duine ’bh’ ann. Thug e tarruinn air claidheamh a bha anabarrach mor, agus thuirt e ris an t-seoladair gu’m feumadh e striochdadh dha, agus mise agus na seirbhisich a libhrigeadh dha. Bha ’n seoladair ’na dhuine laidir treun, misneachail; agus o’n a bha na seirbhisich gu leir deas gu seasamh air a thaobh, chuir e an duine dubh gu ’dhulan, agus dh’ fheuch iad ri chur gu bas. Thug iad uine mhath air cath: ach mu dheireadh mharbh an duine dubh an seoladair, agus na seirbhisich mar an ceudna, oir b’ fhearr leotha am bas fhulang na geill a thoirt dha.

Thug an duine dubh leis mise do ’n chaisteal, agus thug e corp an t seoladair leis mar an ceudna, agus dh’ ith e air a shuipear e an oidhch’ ud fhein.

An deigh dha an t-suipear neo-ghnathach ud a ghabhail, an uair a chunnaic e gu ’n robh mise sior chaoineadh, thuirt e rium: “A bhean uasal og, bi ’g ad dheanamh fhein deiseil gus gach riarachadh a thoirt dhomhsa. Is e a’s glice dhut gu mor na bhith ’caoidh agus a’ tuiream air an doigh sin. Faiceam gu ’n gabh thu comhfhurtachd an deigh na thainig de mhi-fhoran ’na do rathad, agus biodh aoibhneas gu leor ort a chionn gu ’m bheil thu gus a bhith ’cur do bheatha seachad ’nam chuideachdsa.”

An uair a thuirt e so, thug e do sheomar mi, agus an uair a dhruid e dorsan a’ chaisteil chaidh e laidhe d’ a sheomar fhein.

Air an ath mhaduinn dh’ fhosgail e na dorsan, agus air dha luchd-turuis fhaicinn a’ dol troimh ’n chomhnard, dhuin e iad agus dh’ fhalbh e air toir an luchd-turuis. Ach feumaidh gu ’n do tharr iad as, o ’n a bha e ’tilleadh air ais ’na onar an uair a thug thusa ionnsuidh air.”

Cho luath ’s a chuir a’ bhana-phrionnsa crioch air na bh’ aice ri innseadh, thuirt Codadad rithe gu ’n do chuir na dh’ innis i dha dragh mor air an inntinn aige, agus gu ’n robh truas gu leor aige rithe an deigh na thainig de mhi-fhortan ’na rathad.

“Ach a’ bhaintighearna,” ars’ esan, “is ann agad fhein a bhios a’ choire mur caith thu na tha romhad dho do bheatha gu socrach, seimheil. Tha mic righ Harrain a’ tairgseadh ionad tearmuinn dhut ann an luchairt an athar; ma ’s e do thoil e, gabh an tairgse. Bheir an righ dhut gach ni saoghalta a bhios a dhith ort, agus gheibh thu am meas agus an cliu air am bheil thu dligheach o gach aon ’s an luchairt. Agus mur cuir thu ann an suarachas gradh an fhir a thug do shaorsa dhut, ceadaich dhomhsa mi fhin a thairgseadh dhut, agus tha mi toileach do phosadh ann an lathair nam prionnsachan so. Bidh iad mar fhianuisean aig a’ phosadh.

Thug a’ bhana-phrionnsa a h-aonta gu ’m posadh i Codadad; agus air an latha sin fhein, phos iad anns a’ chaisteal, far an robh biadh agus deoch gu leor air son na bainnse. Bha anabarr de gach seorsa bidh, agus dibhe, agus mheasan aig an duine dhubh anns a’ caisteal gus a bhith aige ’ga itheadh an uair a dh’ fhasadh e sgith de dh’ itheadh feoil dhaoine. Agus bha pailteas dhe gach seorsa fiona anns a’ chaisteal mar an ceudna.

Shuidh iad uile aig a’ bhord; agus an deigh dhaibh pailteas de ’n bhiadh agus de ’n deoch a ghabhail, thug iad leotha ’n corr, agus dh’ fhalbh iad gus a dhol gu ruige ’n luchairt aig righ Harran. Bha iad aireamh laithean air an t-slighe, agus bha iad a’ leigeadh an analach agus a’ cur seachad na h-oidhche anns gach aite bu taitniche na cheile a bha ’tachairt riutha.

An uair a bha iad mu astar latha o ’n luchairt aige righ Harrain, stad iad a leigeadh an analach. Dh’ ol iad a’ chuid mu dheireadh de ’n fhion a bh’ aca; oir cha robh caomhnadh ac’ air o ’n a bha iad cinnteach gu ’n ruigeadh iad an luchairt mu ’n tuiteadh an oidhche. Labhair Codadad mar so ris a’ chuideachd gu leir: “A phrionnsachan, chum mi tuilleadh is fad’ an cleith oirbh co mi. Is mi bhur brathair Codadad. Tha righ Harrain na athair dhomhsa cho math ’s a tha e dhuibhse. Is i a’ bhana-phrionnsa Pirouse is mathair dhomh, agus chaidh m’ arach agus m’ fhoghlum le prionnsa Shamaria.”

“A bhaintighearna,” ars’ esan, agus e tionndadh ri Deridhabar, “thoir mathanas dhomh ged a chum mi an cleith ort gus a so gur mac righ mi. Nan d’ innis mi roimhe so co mi, is docha gu ’n robh thusa air a bhith na bu toilichte leis a phosadh a rinn thu na bha thu.”

“Cha robh, mo thighearna,” ars ise, “ghabh mi barail mhath ort a cheud uair a chunnaic mi thu, agus bha mo bharail ort a’ dol na b’ fhearr a h-uile latha mar a bha tighinn. Cha bhiodh mo bharail dad na b’ fhearr ort na tha i ged a bhiodh fhios agam gu ’m bu mhac righ thu.”

Thuirt a bhraithrean ri Codadad gu ’n robh iad ro thoilichte gu ’n d’ fhuair iad am mach gur e am brathair a bh’ ann. Ach ged a bha iad ’ga chumail so am mach, is ann bha grain an uilc ac’ air. Air an oidhche sin fhein choinnich iad comhladh ann an aite uaigneach am feadh’s a bha Codadad agus a bhean ’nan suain chadail. Runaich na creutairean truagha mi-thaingeil so gu ’n cuireadh iad am brathair gu bas, agus dhi-chuimhnich iad gu ’m b’ ann le a threuntas agus le a ghaisge a shaoradh iad o laimh an duine dhuibh a bha ’g an cumail ann am priosan gus am faigheadh e am air an itheadh. Thuirt fear dhe na braithrean aingidh so: “Cha ’n ’eil a’ chaochladh so de dhoigh againn; oir cho luath ’s a gheibh ar n-athair am mach gur e ’mhac a th’ anns a’ choigreach so air am bheil a leithid de mheas aige, agus gu ’n do chuir e ’na aonar gu bas am fuamhaire ud nach b’ urrainn sinne gu leir a chur gu bas, cha bhi crioch air na ni e de mholadh air, agus nochdaidh e mile fabhar dha, agus a bharrachd air so, fagaidh e an riogachd aige an deigh a bhais, agus feumaidh sinne cromadh sios agus umhlachd a thoirt dha.”

Labhair e moran bhriathran eile a bharrachd air so, agus bhrosnaich e inntinn a bhraithrean

---

[35]

[Vol . 10. No. 5. p. 3]

eile cho mor ’s gu ’n deachaidh iad gun dail far an robh Codadad ’na chadal gu trom, agus an uair a lot iad mile uair e, air dhaibh a shaoilsinn gu’n robh e marbh, dh’ fhag iad e comhladh ri Deidhabar, agus dh’ fhalbh iad do bhaile Harrain, far an d’ rainig iad feasgar an ath latha.

Bha aoibhneas anabarrach mor air an athair an uair a rainig iad dachaidh, oir bha e ’n duil nach fhaiceadh e gu brath tuilleadh iad. Dh’ fheoraich e dhiubh ciod a chum cho fada gun tilleadh iad. Ach thug iad an aire mhath nach innseadh iad facal dha mu dheidhinn an duine dhuibh a chuir an sas iad, no idir mar a dh’ fhuasgail Codadad iad. Thuirt iad gu ’m b’ ann a chionn gu’n robh toil aca caochladh dhuthchannan fhaicinn a bha iad cho fada gun tilleadh dhachaidh.

Aig a’ cheart am bha Codadad ’na shineadh agus e comhdaichte le ’fhuil fhein, agus gun ann ach gu ’n robh an anail sios is suas ann. Cha robh a bhean, ged nach do lot iad i, a’ bheag na b’ fhearr suidheachadh. Bha i gus a cridhe sgaineadh ag eigheach agus a’ tuiream, a’ spionadh an fhuilt aisde fhein, agus a’ sileadh nan deur gu frasach air corp a companaich. “Ochan! a Chodadad, mo Chodadad graidh,” theireadh i, “am bheil mi ’g ad d’ fhaicinn a’ fhagail an t-saoghail so? Nach b’ eucorach na lamhan a chuir anns an t-suidheachadh so thu? An urrainn dhomh a chreidsinn gur iad do bhraithrean na daoine a rinn a leithid so de dhroch dhiol ort, an deigh dhut le do threuntas am beatha shabhaladh dhaibh? Cha chreid mi idir e. Feumaidh gur e droch spioradan a th’ annta a thainig, fo ainm bhraithrean, gus do mhort. O, a chreutairean cruaidh-chridheach! ge b’ e air bith co sibh, cionnus a b’ urrainn duibh a bhith cho neo-thaingeil an deigh na rinn e de sheirbhis dhuibh? Ach car son a bhithinn a’ gearain air do bhraithrean, a Codadad! Is mise ’nam aonar bu choireach ri do bhas. Roghnaich thu mise mar do cheile posda, agus thuit gach mi-fhortan a bha ’gam leantuinn-sa riamh o ’n a dh’ fhalbh mi a taigh m’ athar air do cheann-sa mu dheireadh. O chruitheachd! ciod a b’ aobhar gu ’n d’ thaing ormsa a dhol troimh leithid a dh’ allaban agus de chruaidh-fhortan! Mur ’eil e ’n dan dhomh a bhith ach uine ro ghoirid posda ri fear sam bith, car son a dh’ ordaicheadh dhomh posadh idir?”

(Ri leantuinn.)

Smior na Firinn.

CHAIDH mi ’ghabhail sràid, an la-roimhe, ’s cha robh mi ach goirid o’n tigh ’nuair a thachair fear-eòlais orm. Dh’ fharraid e dhiom, ciamar a bha mi? Thuirt mi gu’n robh gu math; ciamar a bha e fein? Thuirt e gu’n robh gun deireas. A nis, thuit e mach nach robh mi fhein idir gu math. Bha mi, mar a their na maraichean, air laidhe-thuige, fad seachdain roimhe sin, ’s chuala mi gu’n robh esan ’s an t-suidheachadh cheudna. Cha robh aobhar fo’n ghréin a chuir ’s nach fhaodamaid an fhìrinn innseadh, ach a réir coltais, ’s i ’bhreug a bu deise. Dhealaich sinn an déigh dhuinn breug no dhà eile a chur ris an feadhainn a dh’ ainmich mi. Chuir so mi-féin a smaointeachadh air cho breugach ’sa tha muinntir an t-saoghail so air fàs, ’s bha mi ’meòrachadh air an ni, ’nuair chunnaic mi fear-eòlais eile ’tighinn, ’s sgonn de chù goirid, tiugh, aig’ air ceann teadhrach. Cha do ghabh mi mòr-thlachd de’n chù; bha ’m peirceall iochdair aige dà no trì dh’oirlich na b’ fhaide na’m peirceall uachdair, ’s a h-uile tosg a bha na chraos cho fada ri cranntarrunn. Bha an da chluais dheth o’n fhaillean ’s an t-earball o’n eàrr. Cha bu chù bòidheach air dhòigh sam bith e, ’s cha b’i ’n t-suil bhòidheach no choimhneil a bha ’na cheann. Dh’iarr mi air a mhaighstir an teadhair a thochras thuige. Rinn e sin le lan-aighear nach bu bheag, a chionn mise ’bhi an-earbsach as a chù. “Cù cho teò-chridheach,” ars’ esan, “ ’s a laidh riamh ann am broilleach duine, agus sin agad far am bheil a leaba ’h-uile h-oidhche bhios mis’ aig an tigh.” “Cha ’n ’eil teagamh agam,” arsa mise, “nach coimh-leapach gle ghrinn an cù, ach ’s feàrr leam am fear sin ann ad bhroilleach fein na ’m bhroilleach-sa.” Thòisich e ’n sin air spleadhraich mu ghliocas ’s mu threuntas a choin, gus an robh mi seachd searbh dheth. A ghearradh goirid a rò-sgeul, thuirt mi féin nach bu ni sam bith sin làmh ri gliocas cù-chaorach a bh’ agamsa. “Seadh,” ars’ esan “agus ciod a nì ’m fleasgach sin?” “Ni,” arsa mise, “h-uile nì a théid iarraidh air a dheanamh, agus tuigidh e h-uile facal seanachais a bhios againn na làthair.” “Ciamar a tha fhios agad?” ars’ esan. “Mar dhearbhadh air sin,” arsa mise, “thainig caraid thun an tighe, air an oidhche roimhe; duine a chunnaic móran de ’n t-saoghal, ’s thòisich e air innseadh mu ghàbhadh cuain ’san robh e aon uair. Bha “Yarrow” na laidhe taobh an teine ’s a chluas fosgailte. Mar a bha naigheachd mo charaid a dol air a h-aghart; bha ’ghaillionn a rug air an luing aige, a fàs na bu chruaidhe ’s na bu chruaidhe, gus mu dheireadh, am b’ fheudar dhomh féin mo chasan a chur ’am forcadh ris a bhalla eagal ’s gu ’n rachadh mo thilgeil air mo chinn-thota. Bha “Yarrow” a fàs neo-shocair ’s e dranndail ris fein. Thug mi bruideadh dha a chur clos air. Dh’ amharc e orm agus air m’ fhacal firinneach, chaog an slaoightire a shùil rium, a cheart cho cealgach ’s ged a bhiodh e ’dol a shuaip each ri fear na naigheachd. Ach ’nuair a chual e iomradh air a ghaoth bhi cho laìdir ’s gu’n robh i ’spionadh an fhuilt bhàrr cinn nan seòladairean, leum e air a bhonn ’s colg na dunach air. “Caisg do chu,” arsa mo charaid. Thug mi fein pailleart do’n chù ’s thuirt mi ris gu’m b’ fhearr dha amharc as déigh a chait ’s gun fhios ciod a bha e ris. ’Am prioba na sùl, bha e fein ’s an cat ann am muinealan a cheile. Chuir sin stad obann air a naigheachd, ’s dh’ fhàg mo charaid an tigh le freimseadh cho mòr ’s nach d’ fhuair mi uidhir is beannachd fhàgail aige.” “Seadh, seadh,” arsa fear a choin fhiaclaich, “nach robh cho math dhuit a ràdh nach do chreid thu na thuirt mise mu dheighinn a’ choin so. “Ni h-eadh,” ars mise, “chreidinn-se ni sam bith mu dheighinn a choin sin.” ’S cha mhor nach robh so fior, oir chreidinn ni olc sam bith mu ’n cheart bhruid. Smaointich mi ’nis gu’m bu leòir, air son aon latha, na dh’ innis mi ’bhreugan, ’s thionndaidh mi mo cheum dhachaidh, ach mu’n do rainig mi an tigh, thachair fear eil’ orm. Fear de ’n t-seòrsa sin aig am bheil slugadh cho farsuing air son naigheachd, fior na breugach, ’s gu ’n sluigeadh e Ionah ’s a mhuc-mhara gun uidhir agus fiacail a chur orra. Rinn mi deas air a shon ’s dh ’innis mi dha te de na breugan mora sin a bhios mi ’g innseadh do “Fhionn” corr uair, ’s rinn mi ’m brochan cho tiugh air a shon ’s gu’n seasadh maide na poite ann, ach cha do chuir sin gaise air. ’S ann a thuirt an duine truagh, ’nuair bha crìoch air mo naigheachd; “O, dhuine ghaolaich,” ars’ esan, “nach eil fhios gur fior sin.” Tha mi ’g ràdh ribh gu ’n dùraichdinn a breabadh.

’Nuair fhuair mi dhachaidh ’s mo phìob a lasadh thug mi greis a’ meòrachadh air an nì—cho deas ’s a tha daoine leis a bhréig, eadhoin, ’nuair nach ’eil i a chum buannachd aimsireil dhaibh. Thug mi, an sin, sùil air feadh nan gnàth-fhocal dh’ fheuch ciod a bh’ aig na sean-daoine ri ràdh mu ’n bhréig. B’e a cheud ràdh a thachair orm mu’n bhreig, “Is fèairde duine breugach fianuis.” A nis, air chor ’s gu’m biodh an fhianuis a chum feum do’n duine bhreugach saoilidh mi gu’m biodh e feumail gur ann air a thaobh fein a bhitheadh i; ach a thaobh ’s gur duine breugach e-fein, saoilidh mi gur fianuis bhreige an aon fhianuis o ’m b’ urrainn dha buannachd fhaotainn. Ma tha so mar so, saoilidh mi gu bheil teagasg an ràdh so, calg-dhireach an aghaidh teagasg lagh nam modhanna, ’s air an aobhar sin, cha bhi tuilidh gnothaich againn ris. An ath ràdh a thionndaidh suas, “Is feàrr a bhi bochd na ’bhi breugach.” An fheàrr gu dearbh? Tha an saoghal de dh’ atharrach barail. Tha fhios aig an t-saoghal, gu bheil an duine bochd, a thaobh teanntachd a bheatha, na’s buailtiche do’n bhreig na ’n duine saibhir, ’s tha e ’ga ghnàthachadh d’a réir sin. Ach ’s e mar a tha, gu bheil sinn breugach a h-uile mac mathar dhinn—bochd is beairteach maraon. An deigh a h-uile car, theagamh nach ’eil e cho soirbh a bhreug a sheachnadh ’sa tha daoine ’m beachd. Cha ’n ’eil sinn idir cho cinnteach as an firinn ’s a tha sinn fein a smaointeachadh. Faodaidh sinn so fhaicinn gu soilleir, anns a liughad beachd ’s a thainig a nuas oirnn troimh linntean céin, mar fhirinn shuidhichte, a tha ’nar latha-ne air an tilgeil bun os cionn, mar fhaoin sgeulachdan. “Ciod i ’n Fhirinn?” dh’ fharraid Pontius Pilat d’ar Slànuighear. A reir aon de na Soisgeulaichean, b’e ’n fhreagairt a fhuair e, gur ann o neamh a tha ’n fhirinn. “Mar sin,” arsa Pilat, “cha ’n eil an fhirinn air thalamh.” Saoilidh mi nach robh e fad am mearachd a thaobh na firinn. ’S e mar a tha, gu ’m bheil ar cor gu nàdurra, mar chor chreutairean talmhaidh eile; tha de dh’ eòlas againn air na nithe leis am bheil sin air ar cuartachadh ’s a tha feumail dhuinn a chum na criche ’chaidh òrduchadh dhuinn; ach an taobh a mach de sin—dorchadas iomallach. Ma tha ’leithid de ni air thalamh is firinn neo-thruailte, no mar their sinn, smior na firinn, cha d’ fhuair an duine fathasd eòlas air. Ann a bhi feuchainn ris an fhìrinn fhaotainn a mach, tha ni no dha a cur amaladh oirnn. Am measg nithean eile, tha neò-choimhliontachd canain a chum ar smuain a chur ’an cainnt. Ged a shaoileas sinn, air uair, gu bheil samhladh firinn—mar thuigear i leinne— ’nar n-inntinn fein, tha sinn ’ga fhaotainn ion ’s eu-comasach, an ni a tha ’nar n-inntinn a chompairteachadh anns a cheart chruth agus dhealbh anns am bheil e ’nar n-inntinn fein. Thàinig smuain de’n t-seòrsa so ’am cheann fein, an la roimhe, ’s bho nach b’ urrainn dhomh a cur ’an cainnt, chaidh mi thun caraid dhomh; duin’ -uasal aig am bheil sè no seachd a chànainean air bàrr a theangaidh. Dh’ fheuch mi ris an ni a dheanamh soilleir dha, ach chuir e ’leithid de cheistean tarsuinn orm nach b’ urrainn dhomh fhreagairt ’s gu’n do chaill mi m’ fhaighidinn gu buileach. Thuirt e mu dheireadh, nach robh anns an ni bh’ air m’ inntinn ach sgleò. Tha ’n smuain sin na sac air beul mo chleibh-sa fathast, ’s gun chànain thalmhaidh ann ’san gabh i cur.

Tha sinn, mar so, breugach, cha ’n ann, a mhàin, a thaobh an lagh a tha ’nar nadur a tha g’ar co-eigneachadh chum na breige, ach mar an ceudna, ’thaobh ar n-aineolas air smior na firinn, agus cho eu-comasach ’s a tha e dhuinn sin fhaotainn a mach. —Highland News.

“Feuch gu ’n till thu cho luath ’s is urrainn thu,” ars a bana-mhaighstir ri Peigidh, a bha dol dhachaidh a choimhead a màthar ’s i air leaba ’bàis. “Tillidh, gu dearbh,” arsa Peigidh. An ceann dha no tri lathaichean, fhuair a bana-mhaighstir an litir a leanas: “A bhana-mhaighstir ghràdhach, bidh mi air ais air an t-seachdain s’a tighinn. Le ’r cead, cumaibh an t-àite dhomh. Tha mo mhàthair a’ bàsachadh cho luath ’s is urrainn i. Peigidh.”

---

[36]

[Vol . 10. No. 5. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OGUST 2, 1901.

Tha e air innse gu bheil Citchener ri ceannardachd an airm Bhreatunnaich ann an Africa mu Dheas a leigeil dheth deireadh a mhios so. Tha e tilleadh dhachaidh do Bhreatunn, agus an ceann choig miosan gabhaidh e ceannardachd an airm anns na h-Innsean. Bidh Sir Bindon Blood a’ gabhail àite Chitchener ann an Africa, ma ’s fior an sgeul so.

Ma tha seanachas cuid de phaipearan na duthcha sin fein ri ghabhail mar dhearbhadh, tha Newfoundland aig an àm so anabarrach deonach a bhi air a gabhail a stigh do Chanada. Is e sin an aon ni a b’ fhearr dhi a dheanamh agus tha a mhor chuid de mhuinntir Chanada an dochas gu’n tachair e. Cha bhi Canada iomlan, agus cha bhi Newfoundland fhein ann an tomhas mor sam bith soirbheachail gus am bì iad air an tàthadh ri cheile.

Tha an tiormachd a bh’ ann o chionn da mhios air ais an deigh an t-uisge dheanamh gann ann an Sidni. Tha e air tuiteam glé iseal anns an amar agus cha d’rinn na frasan a thainig o chionn ghoirid moran àrdachaidh air. A mhor chuid dhe na thatar ag uisneachadh anns a bhaile o chionn còrr us seachdain ’se uisge nam Forks a th’ ann, air a thoirt do amar a bhaile troimh phioban cuideachd an iaruinn. Tha e fortanach gu bheil iad sin ann, air neo bhiodh gort uisge ’nar measg. Nuair a chaidh an obair uisge chur a stigh ann an Sidni cha robh dùil ris an fhàs mhor a thainig air a bhaile o chionn da bhliadhna.

Tha àireamh mhath de luchd-buana a dhith air tuathanaich Mhanitoba ’s an Iar Thuath air an fhoghar so. Mar is àbhaist tha faradh saor, falbh us tighinn, air a thairgse do dhaoine tha deònach a dhol ann air sgàth mios no dha cosnaidh. Feumar a ràdh nach eil muinntir nan roinnean ìsle a’ cur moran earbsa ann an seanachas briagha luchd an rathaid-iaruinn, oir cha do dhéilig iad ro-cheart riuthasan a chaidh am mach na ceud bhliadhnaichean. Bha àireamhan mora air am briagadh air falbh air sgàth an airgeid faraidh, ’s air am fàgail an àiteachan anns nach robh cuirein de dh’ obair tuathanachais no eile ri fhaotainn.

Tha aon de phaipearan nan Stàidean ag innse gu ’n deachaidh triùir dhaoine dubha a chrochadh an la roimhe ann an Nashville, Tennessee, “a reir an lagha.” Ged nach eil an sgeul so a nochdadh gu bheil na daoine dubha a fàs moran na ’s fhearr na bha iad, tha i na dearbhadh cinnteach gu bheil adhartas mor a’ tighinn air na daoine geala.

Tha e gle choltach gu ’m bi bàrr cruithneachd an t-saoghail air an fhoghar so fada goirid air mar a b’ àbhaist bliadhnaichean roimhe so. Rinn an tiormachd milleadh mor air a bhàrr anns na Stàidean, ann an America mu Dheas, an Ruisia, agus ann an Siberia. Ann an Iar Thuath Chanada tha coltas air a’ chruithneachd a bhi gle mhath, ach ma bhios gainne ann an dùthchannan eile feumaidh gu ’n éirich a’ phrìs, agus mar sin bidh am biadh daor.

Tha cogadh nam Boereach a’ dol air adhart mar a bha e o chionn àireamh mhiosan. Cha ’n eil Boerich a faotainn buaidh air na Breatunnaich ach fior ainneamh, agus tha iad a’ call gu tric. Tha iad a’ ruith gann de bhiadh ’s de dh’ airm, agus thatar a’ glacadh buidhnean dhiubh gu math tric. Chaidh Steyn agus ceannardan eile an ainmeachas “Riaghladh” a tha iad a’ cumail suas gle fhaisg air an glacadh o chionn ghoirid; ’s ann air eigin a fhuair iad tàrradh as mu ’n d’ thainig buidheann dhe ’n arm Bhreatunnach orra, agus chaidh paipearan, litrichean agus leabhraichean na stàite a ghlacadh. Tha cuid de na litrichean a’ nochdadh gu bheil cùisean a tighinn gu bhi gle iseal orra, agus gu bheil cuid de na ceannardan a call an dòchais. Aon ni a tha cumail misnich riutha gu bheil moran ann am Pàrlamaid Bhreatunn a tha ’gabhail an taoibh ’sa nochdadh bàigh neo-ghlic riutha anns an t-strith a tha iad a cumail suas. Ged nach eil àireamh na muinntir a tha deanamh mar sin mor, tha iad gle labhrach, agus tha am briathran a’ ruigheachd nam Boereach ’sa cumail dòchais riutha gu ’n toir Breatunn sìth dhaibh air an cumhachan féin. Agus tha cuid de na paipearan Lunnainneach dhe ’n bharail gu bheil iad air an neartachadh anns an dòchas sin leis an dòigh a tha na ceannardan Breatunnach a déiligeadh riutha, a’ cur chumhachan sìthe ’nan tairgse o àm gu àm, ’s mar sin a toirt cothroim dhaibh a bhi creidsinn gu bheil Breatunn na ’s deònaiche air sìth a dheanamh na tha i air an cogadh a leantuinn. Faodaidh e bhith gu bheil na barailean sin fior, agus faodaidh nach eil. Tha beòil nan daoine tha ann an Africa air am faire cho math ’s nach eil sgeul a’ tighinn uapa gun a bhi air a deagh dheasachadh ’s air a fàgail cho neo-chronail ’sa bhios an comas an sgrùdaire dheanamh. Agus mar sin cha ’n eil fhios nach eil nithean a’ tachairt ann an Africa mu Dheas air nach eil muinntir an t-saoghail a mach a cluinntinn iomradh.

REIC A MACH AIRGEID.
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls, Ulsters, Reefers, Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers, Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Is sinne na h-aon cheannaichean aig a bheil na brogan
“INVICTUS”
Brogan fhear air an deanamh le Deorsa A. Slater.
A . W. REDDEN & Co.,
Ross Block.Sraid Shearlot.

Faineachan Faineachan
FAINEACHAN OIR
AIR PRISEAN A THA RUITH O $0 .75 GU $200 .00
Faic na Faineachan a th’ againn air $3 .50 ’s air $4 .50
Faineachan Bainnse air prisean a fhreagras orra-san a bhios g’ an iarraidh.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

---

[37]

[Vol . 10. No. 5. p. 5]

Naigheachdan.

Bha teine mor toiseach na seachdain so anns na coilltean timchioll air St. Margaret’s Bay, an siorrachd Halifacs. Tha e an deigh moran fiodha losgadh, agus bha an call air a mheas Di-màirt aig ceud mile dolair. Buinidh am fearann air am bheil an teine do ’n Riaghladh Bhreatunnach.

Dh’ fhàg an t-Shamrock II., birlinn Shir Tomas Lipton, abhainn Chluaidh deireadh na seachdain s’a chaidh, agus tha i nise air a chuan mhor ’sa h-aghaidh air America. Mur eil dòchas aig Sir Tomas cupan na h-America a bhi aige dol air ais, mar a tha cuid ag ràdh, tha e ’cumail an eu-dòchais math an cleith.

Bha tiormachd mhor ann an cuid de na Stàidean o chionn àireamh sheachdainean. Bha stàid Kansas gu h-àraidh a fulang gu mor, ach bhrist air an t-side deireadh na seachdain s’a chaidh. Shil uisge trom, a thug deoch mhath do ’n talamh thartmhor, agus a shàbhaileas roinn mhor dhe ’n bhàrr, a bha beul ri bhi air a thur mhilleadh leis an tiormachd.

Thatar o chionn da no tri sheachdainean ag obair air balla stéidh tigh-na-cùirte, a tha an t-siorrachd a’ togail. Bidh clach na h-oisinn air a càradh na h-àite air an t-seachdamh latha dhe ’n mhios—Di-ciaduin s’a tighinn—leis an Onarach Mr Jones, Riaghladair Nobha Scotia. Bidh òraidean air an labhairt an am càradh na claiche, leis an Riaghladair, leis a Phriomhair Murray, agus leis a Bhreitheamh Dodd.

Chaidh “poit dhubh” a ghlacadh an la roimhe air an Abhainn Mhuileich, faisg air Mabou. Gun teagamh sam bith tha àireamh mhor de na poitean so air an cumail air obair ann an caochladh chearnan de ’n eilein so, agus mar is luaithe theid an glanadh as ’s ann is fhearr do ’n dùthaich. Cha ’n eil an t-uisge-beatha na stuth math nuair is fhearr a dheanamh; ach tha toradh amh nam poitean-dubha ’na fhior phuinnsean.

Bha fras throm de chlachan-meallain Di-sathairne s’a chaidh aig Union Road, coig mile match áCharlottetown , E. P. I.Bha an fhras mu chairteal mile air leud, agus bha na clachan-meallain cho garbh ’s gu ’m b’ fheudar do dhaoine bha muigh aig an àm an cinn a chòmhdach le ’n cuid aodaich. Sia uairean an deigh do ’n fhras a bhi ann, bha na clachan-meallainn ann an àiteachan cho domhain ri sia òirlich air an làr. Bha milleadh mor air a dheanamh air feur, agus chaidh am bàrr a chur o fheum buileach. Mu mhile o’n àite so bha sìde bhriagha ann, agus na tuathanaich ag obair air an fheur.

Ghabh am baile suim mhor airgeid an iasad an uiridh— $235 ,000—air son shràidean, obair-uisge, agus phioban-glanaidh. Tha an t-airgead sin, a bha dùil a dh’ fhòghnadh air son na rachadh a dheanamh gu deireadh na bliadhna so, a nis air teirgsinn, agus feumar suim mhor eile ghabhail an iasad ar neo na h-obraichean ud a stad, ni nach freagair idir, oir tha chuid a tha gun deanamh dhe gach obair a cheart cho feumail agus cho riatanach ris a chuid a tha deante. Tha coinneamh ri bhi air a gairm an ùine ghoirid aig am bi a’ chùis air a cur fa chomhair an t-sluaigh air son iad a dheanamh an ni a shaoileas an àireamh a’s motha dhiubh ceart.

Chaidh Iain Galena, gille beag aois ochd bliadhna, a bhàthadh ann an Glace Bay Di-sathairne s’a chaidh. Bha e-féin us gill’ eile a’ cleasachd mu ’n dama aig an t-seann mhèinn, agus chaidh esan a mach air ràth. Chuir an ràth car dheth, agus bha ’n gille air a thilgeadh dh’ an uisge ’s air a bhàthadh.

Chaochail boirionnach ann an New York an la roimhe a bha o chionn iomadh bliadhna a faotainn déirce, ’s i a’ còmhnuidh ann an aon de na taighean bu bhochda dòigh ’sa bhaile. An deigh a bàis fhuaireadh ’na seòmar leabhar a bha sealltuinn gu robh còig mile deug dolair aice air a chur mu seach ann am fear de na bancaichean-caomhnaidh.

A réir sgeòil aon de phaipearan a’ bhaile, am measg nam Boereach a chaidh a ghlacadh ann an Africa mu Dheas air an t-samhradh so, bha fear Domhull Mac Citheagain, a mhuinntir Cheap Breatunn. Dh’ fhalbh an duine so á Mira o chionn àireamh bhliadhnaichean air ais. Tha e uaithe sin anns an Transbhaal, agus ’nuair a thòisich an cogadh ghabh e an arm nam Boereach.

Ged is iongantach e ri innse, tha còrr us fichead tiodal ann am Breatunn air nach eil neach sam bith ag agairt còir. Tha oighreachdan an co-cheangal ris an àireamh a’s motha de na tiodalan sin, agus tha fhios co is oighreachan dligheach air cuid dhiubh, ach cha ghabh na h-oighreachan sin gnothuch sam bith ri tiodal no ri oighreachd. ’S fhearr leotha, mar is fhearr leis a mhor chuid de ’n chinne-daonna bhi ’nan islean na bhi ’nan uaislean.

Thugadh iomradh o chionn ghoirid air na birlinnean a tha dol a chur na réise faisg air New York air an fhoghar so, a bhi cur réisean ris na birlinnean a bha anns an reis mu dheireadh. Anns an iomradh sin rinneadh mearachd le ràdh gu robh birlinnean na bliadhna so a toirt buaidh air na seann bhirlinnean. Tha e fior gu leòir gu bheil a bhirlinn ùr Bhreatunnach a toirt buaidh air an t-seann té, ach cha ’n eil sin fior a thaobh na birlinn ùr Gheancaich. ’S ann a tha ’n t-seann bhirlinn mar is trice a toirt buaidh oirre-se. Agus cha ’n eil iad gann ann am Breatunn a tha air an aobhar sin ag àrach dòchais gu ’m bi buaidh leis a bhirlinn Bhreatunnaich am bliadhna, ged a chaidh an dòchas ceudna a mhealladh cho tric anns na bliadhnaichean a dh’ fhalbh.

Chi sinn iomradh an drasda ’s a rithist air fear no air mnaoi a tha an deigh an ceud bliadhna a ruighinn, ach ’s ann glé ainneamh a chluinnear iomradh air mnaoi a tha cho sean ri bantrach Sheumais Mhills, a tha comhnuidh faisg aia baile beag Woodham, an Ontario. Rugadh i ann a Fermanagh, an Eirinn, an 1788. Fàgaidh sin i ceud bliadhna agus a tri deug a dh’ aois. Thainig i-fhéin ’sa companach a mach do Chanada an 1857, agus chaochail esan da bhliadhna an deigh dhaibh tighinn do ’n duthaich so. Bha naodhnar de theaghlach aca, agus tha an sliochd an diugh a ruighinn an siathamh gineal. Rugadh i ann an rioghachadh Righ Seoras III., agus mar sin bha i beò fo riaghladh Seoras IV. ,Uilleam IV., Bhictoria agus Iomhar VII. Gus o chionn bliadhna bha a cuimhne cho math ’s gu ’m biodh i ag innse le prois na nithean a chunnaic i ’s a bhiodh a tachairt nuair a bha i òg.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubaile, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

---

[38]

[Vol . 10. No. 5. p. 6]

Seann Oran do ’n Fhionnan-fheoir.

So againn eadar-theangachadh orain Greugaich a tha air a chur as leth baird ainmeil d’am b’ainm Anacreon, a rugadh còrr ’us coig ceud bliadhna roimh bhreith Chriosd. Gidheadh, tha cuid ann a their gu’n do sgriobhadh e moran bhliadhnaichean an deigh linn ar Tighearna. Co-dhiu a tha a bharail so ceart no nach eil tha ’n t-oran sar-ghrinn ann am beachd sgoilearan air feadh an t saoghail, agus is iomadh uair a chaidh ’eadar-theangachadh le bardaibh na Roinn-Eorpa. Thionndadh gu Beurla e le Cowley, gu Fraingeis le Leconte de Lisle, agus gu canain luthmhoir na Gearmailte leis a’ bhard chliuiteach, Goethe:—

DO ’N FHIONNAN-FHEOIR.

“A Fhionnain-fheoir! thusa a sheasas air barr na craoibhe urair, tha sinn ’g ad mheas sona. Oir ’n uair bhios tu air ol driuchd urachail na maidne, is tusa a’ sheinneas gu mear, rioghail. Oir agad-sa tha na h-uile ni a chi thu anns na machraichean, na h-uile ni a tha fas suas anns na ceithir-raithean. Is toigh leis an tuathanach thu, do bhrigh gu ’m bheil thu neo-lochdach. Agus tha muinntir na talmhainn uile a cur urraim ort, oir is tusa teachdaire binn an t-Samhraidh. Seadh—agus thug a’ Cheolraidh gradh dhuit, agus Phoebus fhein mar an ceudna, agus is esan a thug dhuit do ghuth binn bidealach.

Ach cha saraichear thu a’ chaoidh, eadhon leis an t-seann-aois; O’chreutair ghlic, thalmhaidh, cheolmhoir, bhig, agus tu gun fhuil agus saor o gach pein—gu dearbh, is cha mhor nach eil thu neamhaidh.”

Is i earrann deireannach de’n oran a’s suaicheanta, oir an so, cha mhor nach ’eil am bard ag radh gu ’m bheil am fionnan-feoir ’na chreutair “neamhaidh,” is e sin ri radh ’na dhia. Theagamh gur ann a’ thaobh a dhith fola a tha ’m bard anns a’ bheachd iongantaich so, oir b’e Homer, am bard mor Greugach, a thubhairt gu ’n robh na diathannan “gun fhuil.” Gun teagamh, tha’n da fhacal “gun fhuil” a ciallachadh nach e fuil “dearg” a th’ann, agus bithidh lan-fhios aìg ar luchd-leughaidh gu’m bheil fuil gheal aig an fhionnan-fheoir, mar th’ aig moran bhiastagan eile. W. H.

Jeremiah G. Fitz-Roberts.

LE DONULL MAC-CALLUM.

A gabhail fadail nach robhThe MacDodo, Henry V. ,a tighinn a thagradh coimhlionadh a geallaidh dha, mar choisinn e ann a bhi glacadh nam “poachers,” chuir i an litir so thuige ’ga ghreasad: —“My Ownest Harry, —This day fortnight come to see your sweetheart Dora. ”Bha fios aig Henry B. nach robh dol as aige ach Dora fhreagairt. Fa chomhair an la a chuir i air leth dha gu dol a choimhead orra rinn e an t-ullachadh a b’ fhearr a b’ urrainn e.

Chuir e an sanas so ’s na paipearan naigheachd—“Wanted by the Mac-Dodo, of Castle Dodo, a water Baillie. Apply personally at the Castle. ”

An deigh sin a bhi air fhaicinn ’s na paipearan naigheachd, chuir so e fein ann an cruth Maor-aimhne, agus thainig e gu Caisteal Dodo a dh’ fheoraich air son an aite, a chum ’s gu faiceadh e de bha dol air aghaidh an talla na seirbheiseach.

Tha mi cinnteach nach fhaineichadh a’ mhathair fein e an turus so. ’S e duine fada caol, air cumadh crann giubhais, a bha ’n Henry V. ’S ann a bha am fear so mor leathann, air cumadh tosgaid leanna. ’S e duine lacann lom a bha ann an Henry V. Se duine ruiteach mollach a bha an so.

Bhuail e glag an talla agus air do’n chocaire (Miss Ellis; boirionnach a bha leth cheud bliadhn’ a dh, aois, agus sia clacha fichead air chudtrom) tighinn thun an doruis, deir e rithe—“Will you tell me, my sweet little maiden, if The MacDodo is at home, as I have come to offer my services as his Dodoship’s water baillie.” “Are you married?” deir the sweet little maiden.

“Have pity on me, ”ars esan, “I have not that felicity.” “His lordship I am sorry to say, ”ars ise, “is at present in London, but if your water baillieship will have the goodness to exchange cards with me it will give me joy to invite you to a party we are having to-night in Prince Charles’ Hall, West Wing Castle Dodo.” “A thousand thanks my sweet little maiden, ”fhreagair e ’s e gabhail a“card,” Jeremiah G. Fitz-Roberts has great pleasure”— ’s mar sin air aghaidh.

Thainig Jeremiah G. Fitz-Roberts thun na cuirme, mar chaidh a chuireadh, agus cha deachaidh dha gu don’ idir. BhaJenkins , “flonkey” Lady Myshrym,an sin agus de bha aige gu spors a thoirt do’n chuideachd ach“Cupid’s Casket”na bantraich mhoir. A measg na h-ubraid a bh’ ann chuir Jeremiah litr a roghainnich e as a measg, gu’n a bhi air fhairicinn, na phocaid.

Mar so thuirt Jenkins ’se ’g ol deoch slainteThe MacDodo— “While drinking his own wine, it would ill become us, ladies and gentlemen, not to celebrate the glory of the Great The MacDodo, of that ilk. He belongs to an ancient race. I am told his forefathers lived at the time of Nimrod, and that it is not at all true that his genus has been long ago extinct. ”Bha oraid tuille ’s fada air son a cuir a sios an so. Cha ’n fhaod mi ach am“peroration”a chuir a sios—“And as the ages roll, the fame of the carnage wrought by them, encircling the head of each MacDodo with a saintly halo, increases in splendour. ”

Cho bochd ris an rocais.
Chaidh a chuis ’n a taois.
Cho dubh ris an oidhche.
Cul an leighis ris an leigh.
Cho luath ris na gatha-dubha.
Cho grad ri feodhrag cheitein.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Seall an so air son
SANUS UR
Air an ath Sheachdain.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.
Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.
OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD ’S AIR PRIS REUSANTA
Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

---

[39]

[Vol . 10. No. 5. p. 7]

Uinneagan Fosgailte.

Nach muladach an ni a bhi comhnuidh ann an tigh gun uinneig, mar a tha moran dhe’n t-sluagh bhochd ann an duthchannan na h-airde ’n ear. Feumaidh an solus, an t-aileadh, agus gach sealladh air na tha mach tigh’n uca troimh ’n dorus. ’Nuair a dhuinear an dorus tha an tigh dorcha. Faodaidh neach suidhe stigh, agus an deigh sin moran fhaicinn agus ionnsachadh troimh na h-uinneagan fosgailte. Bidh sinn gu tric a’ cluinntinn iomradh air dorsan fosgailte ’s ’g an samhlachadh ri cothroman a bhios againn air math a dheanamh. Smaoinicheamaid mar an ceudna air uinneagan fosgailte a leigeas a stigh solus agus eolas. Cha’n eil e daonnan ’nar comas a dhol a mach a chur an gniomh na bu mhath leinn, ach ’s ainneamh an t am nach urrainn duinn suil a thoirt a mach agus nithean fhaicinn. An sin faodaidh sinn a bhi beachd-smaoineachadh air na chunnaic sinn, agus a bhi ullamh gu dhol a mach ’nuair a thig an t-am. Tha leobhraichean dhe’n t-seorsa cheart ’nan uinneagan fosgailte dhuinn. Tha iad a’ nochdadh dhuinn na tha dh’ easbhuidh air muinntir eile, agus a’ leigeil a stigh gathan iongantach de dh’ eolas ioma-seorsach. Tha leobhraichean matha a’ fosgladh ar n-uinneagan ri neamh, agus a’ suidheachadh ar n-aignidhean air na nithean a tha shuas. Biodh ar n-uinneagan fosgailte, agus na deanamaid dearmad air amharc trompa. Thig eolas air nithean o’n taobh a mach ugainn an toiseach, agus an sin faodaidh an dorus fosgladh, agus theid àithne dhuinn ni-eigin a dheanamh.

Mu na h-Eirionnaich.

Bha mi thall n’am measg an la-roimh-n’ -de, an uair a thainig fear mu’n cuairt a bha ’reiceadh chistean no chobhana beaga a ghleidheadh eudaichean, no nithe sam bith mar sin dhe’n robh curam ’ga ghabhail. Dhiubh so bha lan cartach aig a’ cheannaich dheth gach meud agus cumadh. Bha Eireannach bochd, luideagach ri taobh an rathaid aig an robh piocaid na laimh agus thubhairt fear na cartach ris, ‘Thig air t-aghaidh, a’ Phat, thig air t-aghaidh, agus ceannaich a’ chiste bheag, bhoidheach so, aig am bheil deagh ghlas is iuchar, agus bithidh i ro fheumail dhuit, an uair a tha thu fad o d’ dhachaidh fein.’ ‘C’arson, a’ ghraidh mo chridhe, a cheannaichinnsa a’ chiste sin?’ ars’ an t-Eireannach. ‘C’arson, ach chum t-eudach a chur innte,’ deir am fear eile. ‘Seadh, seadh, tha ’n gnothuch ro mhaith;’ arsa Pat, ‘oir ann sin dh’ fhalbhainn ruisgte, oir cha ’n ’eil snathainn eudaich air thalamh agam ach na luideagan breuna so a tha mu m’ choluinn.’

Bha aon diubh a la roimh ag innseadh dhomh ’eachdraidh fein, mu thuras a ghabh e as an duthaich aige air bord luinge gu Sasunn dh’ionnsuidh an fhogharaidh. Re na slighe bha e cas-imeachd sios agus suas, suas agus sios gu’n stad, air clar-uachdar na luinge agus an tra’s ’sa lis ag amharc gu gear air a’ Chaiptein gu’n lide a labhairt. Ach mu dheireadh, ’nam doibh a bhi’tarruing gu tir, thainig an cleireach mu’n cuairt, agus dh’iarr e an t-airgiod-slighe air Pat bochd. ‘Air do shocair a nis, a’ Ghraidh-geal me chridhe,’ deir Pat, ‘is cinnteach leam nach ceadaich an Caiptean ni co suarach ri sgillinn ruadh iarraidh air buanaiche bochd mar a ta mise, oir bha Onoir fein fianuiseach gu’n do choisich mi gach ceum dhe’n t-slighe.’

Chual mi lionmhorachd chomhraidhean iongantach ’nam measg, ach ’san am chaidh iad a mo chuimhne. Feudaidh mi innseadh dhuit mar a dh’eirich do Mhorgan Finnigan aon dhe’n luchd-oibre. Air la araidh o cheann ghoirid, bha duin-uasal a’ gabhail an rathaid seachad air an obair agus bha Morgan Finnigan a’ dol gu ’dhineir, agus a’ siubhal dluth air sailtibh an duin’ -uasail. Bha’n la grianach, blath; agus bha an duin’ -uasal a’ siabadh an fhalluis bharr a ghruaidhibh le ’neapicinn poca. Ann an uine ghoirid, dh’ ionndrain e a neapicinn a bha aige o cheann mionaid ’na laimh, agus air tionndadh dha, rinn e greim air Morgan bochd air amhaich, agus thubhairt e ris gu frionasach, ‘A’ chrochair gu’n naire, ghoid thu mo neapaicinn-poca.’ — ‘Air do shocair, a dhuin uasail,’ ars’ Morgan, ‘air do shocair, na bi co cas, co bras, na co bruidhneach!’ Rinn Morgan strith chruaidh gu faotuinn as a lamhaibh, ach rinn am fear eile strith ceart co cruaidh chum a ghreim dhe’n Eireannach a ghleidheadh gus am faigheadh e an deagh neapaicinn-sioda a ghoideadh uaith. Mu dheireadh anns a’ chomhstrith, thuit an ad o cheann an duin’ -uasail air an lar, agus thuit an neapaicinn-poca a mach as an aid air an rathad-mhoir ‘Tha mi ’g iarraidh maitheanais ort, a’ dhuine bhochd,’ ghlaodh an duin’ -uasal ris an Eirionnach, ‘rinn mi casaid-bhreige ’nad’ aghaidh, air duit a bhi neo-chiontach dhe ’n mheirle a chuir mi as do leth. Fhreagair Morgan gu seimh, ciuin, agus thubhairt e; ‘Na cuir dragh sam bith ort fein mu ’n chuis—na cuireadh e trioblaid-inntinn s am bith ort, oir cha robh ann ach so, gu ’n do ghabh thusa mise gu bhi a’m mheirleach, agus ghabh mise thusa gu bhi ’nad’ dhuin’ -uasal, agus bha sinn le cheile air ar mealladh gu tur ’nar barail.”

ALASDAIR RUADH.

Bha fear mor-as-fhein a deanamh fanaid an mnaoi oig a chionn i bhi creidsinn gu’n do shluig a mhuc-mhara Ionah, s bha e a cur cheisdean oirre nach robh furasda dhi a fhreagairt. “O” ars ise ris mu dheireadh, “nuair a ruigeas mi neamh faoighneachdaidh mi sin de dh’ Ionah fhein,” “Ach mur bi Ionah ann an neamh, gu de’n sin?” arsa fear nan ceisdean. “O mar bi,” ars ise, “faodaidh tu fhein fhaoighneachd dheth.”

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAR.

[Clàr - ama]

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury, Cape Breton.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
TELEPHONE No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO.
Phone 217
Sidni, C. B.
Feb 7 ’01—1 yr

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[40]

[Vol . 10. No. 5. p. 8]

Oran air Blar na h-Olaind.

LE ALASDAIR MAC-FHIONGHAIN.

Air mios deireannach an fhoghair,
An dara latha, ’s math mo chuimhne,
Ghluais na Breatunnaich bho ’n fhaiche,
Dh’ionnsuidh tachairt ris na naimhdean;
Thug Abercrombaidh taobh na mara
Dhiù le ’n cànain, ’s mi ga ’n cluinntinn;
Bha fòirneadh aig Moore gu daingeann,
Cumail aingil ris na Frangaich.

Thriall Abercrombaidh ’s Moore na féile,
Le ’n laoich éuchdach, thun a bhaiteil;
Tharruinn iad gu h-eolach, treubhach,
Luchd na Beurla ri uchd catha;
Nuair a dhlù na h-airm ri chéile,
Dhubhadh na speuran le ’n deathaich;
’S bu lionmhor fear a bha ’s an éisdeachd,
Nach do ghluais leis féin an ath-oidhch’.

Dh’ fhag iad sinne mar a b’ annsa,
Fo cheannardachd Mhorair Hunndaidh,
An t-òg smiorail, fearail, naimhdeil,
Nan teannadh ain-neart ga ’r n-ionnsuidh;
Le ’bhrataichean siod’ a strannraich,
Ri ’n cuid crann a damns’ le muiseag;
’S na fir a toghairt ’s na Frangaich,
B’ iad mo rùinsa clann nach diùltadh.

Bha ’n leoghann colgarra gun ghealtachd,
Le mhìle fear sgairteil làmh ruinn;
An Camshronach garg o’n Earrachd,
Mar ursainn chatha ’s na blaraibh;
Dh’ aontaich sinn mar aon ’sa bhaiteal,
Le faobhar lann sgaiteach stailinn;
Cha bu ghniomh le ’r laoich gun taise,
Faoineis air an fhaich’ le làmhaich.

Bhrùchd na naimhdean le ’n trom làdach,
Air muin chàich an àite teine;
’N uair fhuair Sasunnaich droch chàradh,
Phill iad o’n àraich n’ ar coinneamh.
Ghlaodh Ralph uaibhreach ri chuid àrmunn
Greasaibh na Gàidheil n’ an coinnidh,
’S tionndaidh iad an ruaig mar b’ àbhaist,
An dream àrdanach, neo-fhoileil.

Grad air an aghairt ’s an àraich
Ghluais na saighdearan nach pillte:
Mar iolaire guineach, gun chaoimhneas,
Nach b’ fhurasda chlaoidh le mi-mhodh;
Thug iad sgrios na’n gathan boisgeach,
Mar dhealanaich oidhche dhìlinn,
Ri sior iomain romp’ nan naimhdean,
’S neul na fal’ air roinn am pìcean.

’Nuair a dh’ ionndrainn a chonnspuinn
Morair Gòrdon o uchd buailte,
’S a chual iad gu ’n robh e leòinte,
Dh’ ùraich iad le deòin an tuasaid;
Mar mhaoim do thuil nam beann mòra
Brùchdudh bho na neòil mu ’r guaillean,
Lean iad an ruaig le cruaidh spòltach,
Gu fuilteach, mor bhuilleach, gruamach.

Bha Camshronaich an tùs a chatha
Air an losgadh mar an cianda;
Leonadh an ceann-feadhna sgairteil,
Ri còmhraig bhaitealach a liath e.
Gu sonraicht’ coltach an dearcag,
’S an fheoil nach taisicheadh fiamh i;
Mu ’n chrom a ghrian fo cleòc-taisgte,
Phàidh sinn air an ais na fiachan.

Ged ’bha na Rìoghalaich bho Albainn,
Na fir ainmeil, mheamnach, phrìseil,
Fada bhuainn ri uair a gharbh chath,
’S buaidh a b’ ainm dhaibh ri uchd mhìltean;
Ghreas iad air an aghaidh gu colgail,
’N uair a chual iad stoirm nam pìcean;
Mo chreach! luchd nam breacan balla-bhreac
Bhi le lasair marbh na ’n sìneadh.

Tha na Frangaich math air teine,
Gus an teannar goirid uapa;
’S ann mar sin a fhrois iad sinne,
Ri deich mionaidean na h-uarach;
Ach, nuair dh’ fhaod ar laoich gun tioma
Dhol an àite buille bhualadh,
Bha roinn nan stailinne biorach
Sàthadh guineideach mu ’n tuairmse.

Gu ’m bi sin an tuairmse smiorail,
Chinnteach, amaiseach, gun dearmad;
Thug na leoghainn bhorba, nimheil,
Bu cholgail sealladh fo ’n armaibh,
Ri sgiùrsadh naimhdean mar fhalaisg,
A’s driùchdan fallais air gach calg dhiù,
’S bha Frangaich a brùchdadh fala,
’S an cùl ri talamh ’sa ghainmhich.

Mar neoil fhuilteach air an riasladh
Le gaoth a b’ iargalta séideadh,
Ruith nam baididh ceigeach, lia’ -ghlas,
An deigh an cliathadh as a chéile;
Chite na naimhde gun riaghailt
’Teicheadh gu dian o uchd streupa,
’S iad a leaghadh air am bialthaobh
Mar shneachd am fianuis na gréine.

Ged a phill sinn o ar dùthaich,
Cha d’ mhill sinn ar cliù an cruadal,
Bha sinn gach latha ga ’n sgiùrsadh,
Mar chaoirich aig cù ga ’n ruagadh;
Dh’ aindeoin an cuid slòigh gun chùnntas,
Tigh’n o’n Fhraing as ùr ga ’r bualadh,
Bu leisg ar gaisgich gu tionndadh
’Nuair a chòrd an Diùc ri’n uaislean.

’N uair chuireadh am baiteal seachad,
’S a dh’ àireadh ar gaisgich threubhach,
Bha iomad Gàidheal ’s an deachaidh,
Le miad am braise ’s an streupa,
Fuil a ruith air lotaibh frasach,
Bho luchd nam breacanan féilidh,
’S i sior thaomadh leis na glacan—
’S truagh nach dh’ fhaod ar gaisgich éirigh!

’S bochd gun sian orra bho luaighe,
On a bha iad cruaidh na ’n nàdur,
Fulangach gu dhol ’san tuasaid,
Guineideach ’nuair ghluaist’ an àrdan;
Cha robh math d’ an nàmhaid gluasad,
Dh’ iarraidh buaidh orra ’s na blàraibh:
Chaill iad air an tràigh seachd uairean,
Tuilleadh ’s na bha bhuain ’san àraich.

Nis o’n chuir iad sinn do Shasunn,
Ghabhail ar cairtealan geamhraidh,
Far am faigh sinn leann am pailteas,
Ged tha Mac-na-praisich gann oirnn,
Olar leinn deoch-slàinte ’Mharcuis,
Ar gualann thaice ’s ar ceannard:
Tha sinn cho ullamh ’s a ait leis,
Dhion a bhrataichean bho ainneart.

Rann do ’n Leisg.

LE EOBHAN MAC-LACHUINN.

A leisg reangach, robach, dhuaichnidh,
Mallachd buan bho dhuan nam bàrd dhut!
’S bochd an t-sian do’n tì bheir cluas dhut,
’S dearbh nach dual gu ’n dean e tàbhachd.
’S fior an sgeul a sgriobh righ Solamh,
“Nach robh sonas riamh ad ghlacaibh.”
A chairbh rag, gun sgrid, gun fhosgladh,
Trom-cheann, marbh, nach mosgail facal,
’S ronngach, fàrdalach, gun rùth-bhalg,
Do sheann chlosach bhruchdach, lachdunn;
’S miann leat coimhearsp bhuan an rosaid,
Dealbh na gorta sgaoil mu t-asdail;
Tim fo ’n lùirich na d’ chuail chnàmhaich,
Reic thu Fàrrais air son cadail;
Dréin an Aoig na d’ ghrod-chraos bearnach,
Do chràg chearr am muing do phap-chinn.
Sid an sluagh thug bith an tùs dhut,
A Mi-chùram ’s Dìth-na-sgoinne.
Slabhraidh theann do phraisich chruaidh ort,
’S dà cheud punnd de ’n luaidhe d’dheireadh.

A Leisg throm ga ’m bodhar spad-chluas,
’S tu ’n gadaiche ’shlad na h-aimsir:
Ged ’bhiodh mìle cuip ga d’ shlaiseadh,
Cha tig an stadaich á t-earball.
Sibhs anns am beil feum a’s dìreadh,
Ruithibh grad an tìm gu freagairt,
Mu ’n cosgrar sibh fo shlait iarainn
Ban-mhaighstear iarnaidh na sgreatachd.

Bas.

—Ann an Salamanca, New York, air an darra latha fichead dhe ’n mhios a dh’ fhalbh, Iain D. Domhnullach, leth-cheud bliadhna dh’ aois. Rugadh e ’sa Cheann Dearg, faisg air Baddeck, far am bheil athair ’sa mhàthair fhathast a fuireach. Chaidh e do na Staidean nuair a bha e mu fhichead bliadhna. Bha e ann an Salamanca o chionn faisg air ceithir bliadhna, ann an obair-leathrach. Bha e ’na fhear-ceairde ro mhath, agus rinn e moran airgeid lepatentsa thug e mach air son innealan obrachaidh leathrach. Dh’ fhàg e bean agus ceathrar chloinne. Tha iad sin aig a dhachaidh ann an Ceap Breatunn far an deachaidh a chorp a thobhairt gu bhi air adhlacadh. Tha dithis bhraithrean agus piuthar dha anns na Stàidean, agus piuthar eile ann am Baddeck. Bha e na dhuine coir, ’s ’na dheagh charaid, air an robh mor mheas aig na h-uile.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt,
faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Ceannachd Posta.
Tha sinn faisg ort cia b’e ait am bheil thu.. .. . ..
Tha sinn an deigh pris-chlar ur de dh’ Airneis, Brat-Urlair, agus Innsridh Taighe a chur a mach. Ni thu eucoir ort fhein agus oirnne mur cuir thu g’a iarraidh, a chum gu faic thu na prisean. Cuir t’ ainm ugainn air post card agus gheibh thu e.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

CLOIMH! CLOIMH!

THA sinn a paigheadh a phris a’s airde airson cloimh. Ma tha thu ag iarraidh do chloimh a reic thig dh’an stor againne agus ni sinn iomlaid riut leis na nithean so: Bathar Tioram, Aodaichean dhe gach seorsa airson na Fir agus na Gillean, Soithichean creadha agus lampannan, Crogain im (25c) Noigein creadha, agus gach ni a bhios feumail am broinn taighe.

Mills, Mac Coinnich & Ross.
Air seann larach Iain A. Mac Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.