---

[49]

[Vol . 10. No. 7. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 16, 1901. No. 7.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. XIII.

BHA an geamhradh a nis air tighinn a stigh gu math. Cha robh a ghrian ach gann ’ga nochdadh fhéin, ’s mar sin cha robh ’n latha ach gu math goirid. Bha fuachd uamhasach ann na uairibh; ach air a shon sin bha na Gàidheil ga ’m faighinn fhéin fuathasach aotrom, fallain, agus is gann gun giulanadh iad dad a bharrachd comhdaich na bhiodh iad a giùlan ann an aimsir fhliuch, throm geamhraidh na Gàidhealtachd fhéin. Bha an sneachda ’nis cho domhain ’s nach b’ urrainn iad ceum a dheanamh gun bhrogan-sneachda. Gle thric, an uair a bhiodh i gle fhuar, na coltas fuachd mor, cha b’e aon ghrian a bhiodh idir a riaghladh na tir, ach a tri. “Rud iongantach,” arsa Calum; “an uair a shaoileadh tu gu ’m biodh blàthas tri fillte ann, ’s ann a sgiolar na cluasan dhiot ma nochdas iad iad-fhéin!” Chite air corra mhaduinn chiùin, an àm eirigh na gréine, sealladh ciatach air an dùthaich ma chuairt fad iomadh mìle nach biodh ri fhaicinn ach faileas dheth ann an dùthchannan blàth. Canar anns a Bheurla“mirage”ris an t-sealladh so. Ged a bha campa nan Innseanach ann an àite iosal, chite aig na h-amanaibh so fad iomadh mìle ma chuairt orra, gach beinn ’us craobh ’us creag a dìreadh dha ’n iarmailt ceum os cionn ceum mar staidhre, ’s mar a b’ fhaide air falbh an sealladh ’s ann a b’ àirde àite ’san t-sreath, gus an robh an t-sùil ’ga chall a leaghadh an guirme nan speur. Anns na h-oidhcheannan fada, aonaranach, ’s iomadh greis a chuir na gillean seachad ag amharc na fir-chlis, no na soluis-thuathach, a bhiodh na uairean gle shoilleir, eireachdail, ’s a fàgail na h-oidhche cho soilleir ris an latha. Bha iad gle fheumach da rireadh air rud air choireigin a chumadh iad gun a bhith smaointean air cho fior aonaranach ’s a bha iad. Ged a bha iad am measg dhaoine, cha robh iad a dh’ aon fhuil na dh’ aon chainnt na idir a dh’ aon doigh smaointean riutha. Cha robh coimeas eatorra ann an dòigh sam bith ach a mhàin ann am buill a chuirp. Bha na bothain bheag aca gle bhlàth, ’s iad a nis air an comhdachadh ’s air an cuartachadh le sneachda; ach air a shon sin cha robh iad idir taitneach a bhith comhnaidh annta, oir bha iad dorcha aig a h-uile àm, ’s le toit an fhiodha, agus a chrùisgein olla, faodar a thuigsinn nach robh iad ro chùbhraidh.

Air maduinn chiùin reota àraidh, thog Aonghas air leis a ghunna feuch am faigheadh e cothrom air pàirt dhe na creutairean a bhiodh ’ga chumail na dhùsgadh ’san oidhche a mharbhadh. Bha Calum ’san àm a feitheamh nam brogan-sneachda a bha ’charaide, Ni Math, a càradh dha. Gheall e Aonghas a leantuinn an uair a bhiodh iad deas, gus, mar a thuirt e-fhéin, pàirt do ’n t-sealg a thoirt dhachaidh. Greis an déis do dh’ Aonghas falbh, thàinig seann Innseanach an rathad a bha Calum. An uair a thuig e gun d’ fhalbh Aonghas, sheall e os a chionn air an iarmailt, air an robh coltas glé shitheil fhathast do ’n t-sùil aineolaich, ach anns am faca sùil gheur, dhubh, eòlach an t-seann Innseanaich comharran nach do chòrd ris a reir coltais. Chrath e ’cheann, ’s thuirt e ’n aon fhacal “stoirm,” ’s thug e aghaidh air a bhothan fhéin. Ann an ceann leth-uair dhubh nan speuran, ’s thòisich cur is togail air an t-sneachda, ’s ged a bha ’choille tiugh ’s an gleann fasgach ’s gann a b’ urrainn duine ’shùil fhosgladh. Dh’ fhàs i cho dorcha ris an oidhche, ’s le neart na gaoithe bha na craobhan a bristeadh le fuaim uamhasach, o nach lùbadh iad, rud nach deanadh iad aig an cruadhas leis an reothadh. Ciamar a nis a bha cor an t-sealgair, an uair a bha ’n gleann fasgach anns an t-suidheachadh so?

Bha Aonghas, ma ta, mu cheithir mìle o’n ghleann an uair a thuit an stoirm, ann am meadhain comhnaird, anns nach robh ach craobh an sid ’s an so. Cha do thachair creutair ris; oir leis an fhaireachadh nadarra ghineadh leis na fiadh-bheathaichean so, bha fios aca na b’ fhearr na Aonghas dé bha tighinn, ’s dh’ fhan iad gu glic nan tuill, ged a bha ’n t-acras fhéin orra. An uair a bhuail an stoirm Aonghas thug e aghaidh air a ghleann, ach cha b’ urrainn e, cho làidir ’s gu ’n robh e, ach beagan cheumanan a dheanamh, an uair a b’ fheudar dha a chùl a thionndadh mu ’n rachadh a thachdadh leis a chathadh. Bha e deanamh a dhichioll feuch an toireadh e ’mach a choille mhor, thiugh, far am faigheadh e ’m barrachd fasgaidh, ach an déis ùine mhath thuig e gu ’n robh e air a chùrsa chall gu buileach. Ghabh e nis car de chùram ’s de dh’ eagal, ’s gun fhios aig’ air an t-saoghal co ’m bad an robh e ’s an oidhche tuiteam. Chum e roimhe, oir dh’ fheumadh e sin co-dhiu, gus e-fhéin a chumail gun reothadh. Bha e nis a gabhail fadachd nach robh e ruighinn na coille a bha cuartachadh a ghlinne ’san robh dhachaidh, agus ged a bha i toitidh, duaichnidh fhéin, bu mhath i nis. Cha tug Aonghas an aire gun do thionndaidh a ghaoth na b’ fhaide ris an deas, ’s mar sin gu ’n robh e ’gabhail calg-dhireach an aghaidh an taobh a bha e ’g iarraidh. Fhuair an oidhche e mar so, ’s e nis, a dh’ aindeoin a neart, gu math sgìth. Ged a bha ’n sneachda domhain, dh’ aithnich e gu ’n robh ’n t-àite air fàs gu math garbh, ’s a sior fhàs na bu ghairbhe mar a bha e dol air adhart, le creagan is cnoic. Mu dheireadh shuidh e ri fasgadh creig mhoir a leigeil analach. Bha ’n stoirm gun abhsadh a séideadh, ’s a h-uile h-oiteag mar gu ’m biodh i air son buaidh a a thoirt air an té a bha roimpe. Thòisich noradaich chadail ri tighinn air gun fhios dha, le tàladh na stoirme ’s le sgìos. Dh’ fhàs an inntinn aige cho sèimh, ciùin, toilichte ’s a bha i mionaid riamh. Ach chrath Aonghas e-fhéin ’s dh’ éirich e ’na sheasamh ’s fios aige nan leigeadh e leis a chadal buaidh fhaighinn air, gu ’m b’e an cadal deirionnach dha e. Ach bha e gu math doirbh gluasad as an àite, oir an uair a dh’ eirich e na sheasamh shaoil leis gu ’n robh ’n ceòl cho binn ’s a chuala cluas riamh ’ga chuartachadh. Thug e sùil air gach taobh dheth ’s chunnaic e na cathraichean ’s na langsaidean bu shocraiche ’s bu chiataiche ’chunnaic sùil riamh, agus gairdeanan sìnte aig gach aon ris, ’s guth ag radh: “Caidil, caidil, ’Aonghais! Leig do sgìos! Leig do sgìos! Caidil, caidil, ’Aonghais!” Ach cha do ghéill Aonghas do ’n bhuaireadh mhor so; ’s le oidhirp làidir thòisich e air leum ma chuairt, ’s ann am beagan ùine chuir e ’n fhuil na leum ro chuislibh, ’s mar so chaidh na lìn ’s an ceò a theab lamh-an-uachdair fhaighinn air, fhuadach air falbh. Ghluais e air falbh aon uair eile. Cha robh e cho furasda dha coiseachd a nis; oir leis a h-uile spairn a chuir e orra bhrist na h-iallan a bha ceangal nam brogan-sneachda aige ris na cuarain a bh’ air a chasan ’s chaill e iad. Bha e nis a bristeadh tromh ’n t-sneachda air a h-uile ceum, ’s iomadh uair a dol á sealladh buileach glan, ann an sluic a bha eadar nan creagan. Cha robh suim aige nis c’àit’ an rachadh e, ach e-fhéin a chumail na dhùsgadh. Gu fortanach, ach gun fhios dha, chuir e aghaidh air a dhachaidh air an turus so. Rainig e mu dheireadh a choille mhor, ’s biodh bàs no beath’ aige, cha b’ urrainn e dol na b’ fhaide. An déis a h-uile rud cha robh ann ach feòil is cnamhan, ’s thig crìoch air am fulangas uaireiginn. Rinn e toll ’san t-sneachda, ’s chrùb e e-fhéin sìos na ghrunnd, ’s ann an tiota dhùin a shùilean ’s chaidil e.

Bhuail an t-eagal Calum a thaobh a charaid an uair a shéid an stoirm, ’s cho luath ’s a bha na brògan-sneachda deas cheangail e uime iad, ’s cha chumadh na bha ’sa champ e. An uair a chunnaic a chàirdean Innseanach sin, dh’ fhalbh iad le chéile maille ris, a toirt leotha da chù thapaidh, a bhiodh daonnan a leantuinn Aonghais fhéin air a chuairtean. Ghabh iad air adhart cho math ’s a dh’ fhaodadh iad. Bha fios aca co ’n taobh a thug Aonghas air, ach dhùin an stoirm gach ceum a dh’ fhàg e o chionn fada. Cha bhiodh a chùrsa fad’ aig Calum na aonar, ach bha na daoine buidhe cho math ris na mathain gus an rathad a dheanamh romh ’n choille—gun chairtiuil, gun smaointean, mar na fiadh-bheathaichean fhéin, bheir iad a mach an t-àite as am falbh iad. Bha iad a siubhail ’s ag éigheach gus an robh iad seachd sgìth, ach cha do thachair Aonghas riutha beò na marbh. Thug iad an aghaidhean air an dachaidhean, ’s Calum gu math dubhach, trom, a smaointean air a charaid, a shàbhail a bheatha iomadh uair, ’s docha na shìneadh fuar gun chomas éirigh. An uair a thainig iad dlùth dha ’n choille mhoir bha ’n stoirm seachad. Nochd a ghealach i-fhéin gun smal air a ghùis, ’s chaith i ’solus air na dùin mhora shneachda, a dh’ fhàg i mar stuadhan na mara air am bualadh le slachdan fear dha na draoidhean o shean. Bha Calum ’s a chridhe gu bristeadh o nach do thachair a charaid ris, ach bha dòchas fann aige gur docha gu ’m biodh e stigh roimhe ’n uair a thilleadh e. Thug e fa near a nis gu ’n sgapadh iad ’s gu ’n gabhadh a h-uile fear rathad air leith, agus rinn iad suas ri cheile na ’n tachradh e ri fear dhiubh gu ’n leigeadh e glaodh àraidh as, a bhuineadh dha na h-Innseanaich fhéin, ’s a chluinneadh neach thar mhìltean. Ghabh Calum sios ri iomall na coille ’s e beachdachadh gu dlùth air gach tom ’us preas a chitheadh e. Thug e sin an aire do ’n chù a stad aig àit’ àraidh pios air thoiseach air. Rainig e far an robh ’n cù a comhartaich ’s a sgrìobadh ’s fhuair e Aonghas ann an sin. Ghlaodh e ri

---

[50]

[Vol . 10. No. 7. p. 2]

càch cho àrd ’s a b’ urrainn dha, ach cha do ghluais am fear a bha na shìneadh. Le ’chridhe na ’bheul chrom Calum ’s thug e ionnsuidh air a charaid a dhùsgadh, ach sin rud nach rachadh aig air. Chuir e ’lamh os cionn a chridhe, ’s thug e misneach dha fhaighinn gu fann a bualadh. Aig a mhionaid sin thainig Ni Math an rathad, ’s e air glaodh Chalum a chluinntinn. Chuir e ioghnadh gu leor air Calum cho nimheil ’s a chaidh an t-Innseanach an sàs ann an Aonghas—cho guineach ri tìgear leum e uige, mar gu ’m biodh e dol ’ga reubadh as a chéile. Bha e ’ga chrathadh, ’s ’ga bhualadh, ’s ’ga shlaiseadh, mar gu ’m b’ e ’dhearg nàmhaid. An uair a chunnaic Calum so, ’s ann a smaoinich e gun robh Ni Math air a dhol as a rian buileach, glan, ’s thug e upag dha air falbh o ’charaid, ag ràdh ris: “An ann, ’amadain! air son an t-sradag bheatha th’ ann a smaladh a tha thu!” Ach dh’ éirich Ni Math ’s ghabh e am bad Aonghais a rithist, ag innse do Chalum gu ’m b’e sud bu mhotha dheanadh a dh’ fheum do dh’ Aonghas na bhith ’ga shlìobadh ’s ’ga chaoineadh ’s ’ga phògadh, na leithid sud do chàs. An ùine gun a bhith fada thòisich fuil Aonghais ri ruith ’s ri fàs blàth, oir gu fortanach bha e gun tòiseachadh ri reothadh an uair a fhuaras e. Dh’ fhosgail e ’shùilean, ’s thug e ionnsuidh lapach air éirigh air son e-fhéin a dhìon, ’s gun e tuigsinn air an t-saoghal dé ’n dìol a bha e faighinn, no dé ’n t-aobhar a bh’ aca dha. Mu dheireadh dh’ éirich e, ’s a faicinn Chalum thuirt e ris: “Nach bu tusa ’n caraide, gu dearbh! na d’ sheasamh an sin cho toilichte ’s cho cridheil ag amharc an spòrs a bhith ga m’ mharbhadh-sa, ’n uair a fhuair na béisdean cothrom orm na ’m chadal! Ach leigidh mise fhaicinn dhuibh nach téid a chuis leibh cho math ’s a bha sibh an dùil!” Le so a ràdh rug Aonghas na ghairdeanan mora, cumhachdach air theis-meadhain air an Innseanach, agus ghlac am fear sin Aonghas gu toilichte, ’s fiamh gàir’ air gu dha chluais. Sin far an robh charachd, ’s Aonghas a fàs làidir air a h-uile car, ’s ann am beagan mhionaidean bha Ni Math ’s a dhruim ris an t-sneachda, ’s greim aig Aonghas air sgòrnan air. Chaidh a chur air shùilean do dh’ Aonghas mar a bha cùisean, ’s nach b’ ann ’ga ’mhort a bha Ni Math idir, ach ’ga thoirt beò. An uair a thuig e so, dh’ iarr e mathanas air an Innseanach air son na taing gharbh a thug e dha air son a bheatha ’shàbhaladh, ’s air Calum air son a bhriathran ris. Ach cha robh gamhlas aig a h-aon diubh dha; ’na aghaidh sin ’s ann a rinn iad spòrs gu leor air cho dùrachdach ’s a chaidh Aonghas an greim an uair a dh’ éirich e. Thainig a nis am fear eile ’s thug e ’bhrògan-sneachna fhéin do dh’ Aonghas gu toilichte, ’s le cridheachan aoibhneach, toilichte, thug iad an aghaidhean air a ghleann.

(Ri leantuinn.)

An Dotair Mac Lachuinn.

RUGADH an Dotair Mac Lachuinn ann an Rathuaidhe, anns a’ Mhòrairne bhoidheach, ghleannach, anns a bhliadhna 1804. Bha e na dhuine foghainteach, aoidheil, agus dreachmhor; uasal am measg uaislean, agus na lighiche measail aig uaislibh is ìslibh; caoimhneil, truacanta ri bochdan na dùthcha. Tha ’bhriathran féin a cuir an geill a’ cheanalais anns an rann so:—

“Cha ’n fhaicinn ort fàilinn;
’S cha shirinn ort pàigheadh;
Nàile! dh’ aisiginn slàn thu,
Nuair a dh’ fhàsadh tu tinn.”

Gheibhear cunntas aithghearr air a bheatha ’sa bhàrdachd ann an leabhar a chuir Comunn Ardnamurchan a Mhorairne agus Suaineart a mach beagan bhliadhnachan air ais. Chì mi gu ’m faighear an leabhar so r’a cheannach aig clo-bhualadair MHIC-TALLA. Gheibhear mar an ceudna neart da chuid òrain anns an “Oranaiche.” Gu ’n teagamh tha na h-òrain a rinn e snasda, ceòlmhor agus binn, làn brìgh ’s bàrdachd.

Chaochail e ’sa bhliadhna 1874 ann an Tobar-Mhuire. Chaidh a thiodhlacadh ’s a Chill Mhorairneach.

“ ’S ann s’a chnoc chaidh do chàradh,
Anns an ùir a bha nàdur do sheòrs;
Taobh a’ chaoil ’s am bi challach,
’S na luingeis fo làn an cuid seòl.
Tha thu ’d chliù ’dh’ Earraghàidheal,
’S do ’n dùthaich a dh’ àraich thu òg;
’S fhad ’s a bhruidhneas sinn Gàidhlig,
Bidh cuimhn’ air do bhàrdachd le ceol.”

Mo chreach! cha ’n fhaicear clach-chinn no carn air uaigh.

“Cinnidh feanntag ’s a ghàradh,
Nuair thig fàillinn ’san ròs.”

New York. DONULL EACHAINN.

Sgeulachdan Arabianach.

CODADAD AGUS A BHRAITHREAN.

CAIB. VIII.

CHO luath ’sa thill Pirouse d’a seomar fhein, chaidh an seirbhiseach ud far an robh i, agus dh’innis e dhi, gu’n robh duine nach b’ aithne dha ag iarraidh bruidhinn rithe mu dheidhinn Chodadad. Cha bu laaithe dh’ innis e so dhi na thuirt i gu’n robh toil aice an coigreach fhaicinn gun dail sam bith.

Thugadh an lighiche do ’n t-seomar, agus dh’ ordaicheadh do na mnathan coimhideachd gu leir a dhol am mach ach an dithis o nach robh Pirouse a’ cumail rud sam bith an cleth.

Cho luath ’sa chunnaic i an lighiche, dh’ fheoraich i dheth le cabhaig ciod an naigheachd a bh’ aige ri innseadh mu dheidhinn Chodadad.

An uair a leig an lighiche e fhein ’na shineadh air a beulaobh mar chomharradh air an urram ’s air an umhlachd a bha e ’toirt dhi, thuirt e, an deigh dha eirigh ’na sheasamh, “A bhaintighearna tha cunntas fhad’ agam ri thoirt dhuibh, agus cuiridh i ioghnadh gu leor oirbh.”

An sin dh’ innis e dhi a h-uile dad riamh mar a bha eadar Codadad agus a bhraithrean. Dh’ eisd i le aire agus le foighidinn ris gach facal a labhair e; ach an uair a dh’ innis e dhi mar a mhort a-bhraithrean e, thuit i seachad ann an neul air an t-sofa, mar gu ’m biodh i air a lot thun a’ chridhe. Thug an dithis mhnathan coimhideachd lamh air cuideachadh a dheanamh leatha, agus ann an uine ghoirid thainig i as an neul.

Chaidh an lighiche air aghart leis na bh’ aige ri innseadh dhi. An uair a chur e crioch air na bh’ aige ri radh, thuirt Pirouse ris: “Bi falbh air ais far am bheil a’ bhana-phrionnsa Deridhabar, agus abair rith gu ’m faod i bhith cinnteach gu ’n gabh an righ rithe mar bhean a mhic. Agus air do shon fhein dheth, faodaidh tu bhith cinnteach gu ’m faigh thu deadh phaigheadh air son do shaoithreach.”

Nuair a dh’ fhalbh an lighiche, dh’ fhan Pirouse air an t-sofa air an robh i ’na suidhe, agus bha i fo dhoilghios a bha anabarrach trom; agus air dhi a bhith ’smaointean air Codadad, thuirt i: “Oh, mo mhac, cha ruig mi leis duil sam bith a bhith agam gu ’n faic mi thu gu brath tuilleadh! Ochan! an uair a thug mi cead dhut falbh a Samaria, agus a ghabh thu do chead dhiom, cha do shaoil mi gu ’m biodh tu cho mi-fhortanach ’s gu ’n tigeadh am bas ort cho fad’ air falbh uam. A Chodadad mi-fhortanach! C’ar son a dh’ fhag thu mi? Tha e gun teagamh sam bith fior nach biodh do chliu cho mor nan d’ fhan thu comhladh rium; ach cha bhiodh do mhathair cho bronach ’s a tha i.”

Am feadh ’s a bha i ’labhairt nam briathran so, bha i ’gul gu goirt; agus bha ’n dithis mhnathan coimhideachd, air dhaibh truas mor a bhi aca rithe, a’ sileadh nan deur mar a bha i fhein.

Am feadh ’s a bha iad ’nan triuir mar so a’ tuiream gu dian, thainig an righ do ’n t-seomar, agus an uair a chunnaic e an staid anns an robh iad, dh’ fheoraich e de Phirouse an cual’ i droch naigheachd sam bith mu dheidhinn Chodadad?

“Ochan! mo thighearna,” ars ise, “tha mo challsa deante. Tha mo mhac marbh, agus gus an tuilleadh a chur ri mo bhron, cha bhi de thoileachadh agam gu ’m faigh mi a chur fo ’n talamh mar bu mhiann leam; oir tha h-uile coltas gu ’n d’ ith beathaichean fiadhaich e.”

An sin dh’ innis i do ’n righ facal air an fhacal mar a thuirt an lighiche rithe, agus cha d’ rinn i dearmad air innseadh dha mu ’n doigh chruaidh-chridheach anns an do chuir a bhraithrean gu bas e.

Bu ghann a leig an righ le Pirouse crioch a chur air na bh’ aice ri innseadh dha an uair a las e le feirg agus le corruich a bha eagalach. “A bhaintighearna,” ars’ esan, “nithear dioghaltas trom gun dail air na creutairean graineil a thug a leithid a dh’ aobhar broin agus doilghis dhutsa agus dhomhsa.”

An uair a labhair e na briathran so, ghrad chaidh e mach as an t-seomar anns an robh Pirouse, agus ghabh e direach do seomar na comhairle far an robh na comhairlich uile cruinn aig an am. Cha bu luaithe chunniac iad e na dh’ aithnich iad air a ghnuis gu ’n robh corruich eagalach air, agus bha iad an duil gu ’m b’ ann ri cuid dhiubh fhein a bha corruich air, agus bha na cridheachan air chrith aca leis an eagal. Shuidh e air an righ-chathair, agus thug e aithne do’ n ard-chomhairleach tighinn dluth dha. “Hasain,” ars’ esan, “tha ordugh sonruichte agam ri thoirt dhut. Bi grad fhalbh, agus thoir leat mile saighdear, agus dean greim air a h-uile aon dhe mo chuid mac; druid iad anns a’ phriosan a tha air a chur air leth air son mhortairean. Biodh so deante gun dail sam bith.”

An uair a chuala na h-uile a bh’ ann an seomar na comhairle an t-ordugh neo-chumanta so, chaidh iad air chrith le eagal agus le uamhas.

Cha dubhairt an t-ard-chomhairleach facal, ach mar chomharradh gu ’n robh e ’toirt umhlachd do ’n righ, chuir e a lamh air a cheann, agus chaidh e mach as an talla gun dail gus deanamh mar a dh’ aithn an righ dha.

Aig a’ cheart am chuir an righ a’ chomhairle mar sgaoil, agus thuirt e ris na comhairlich nach robh gnothach sam bith ri bhith air a dheanamh gu cionn mhios.

Bha e gun fhalbh as an talla an uair a thainig an t-ard-comhairleach air ais.

“Am bheil mo chuid mac uile anns a’ phriosan?” ars’ esan.

”Tha, le ’r cead, a righ,” ars’ an t-ard-chomhairleach; “rinn mise mar a dh’ aithn sibh dhomh.”

“Tha ordugh eile agam ri thoirt dhut gun dail,” ars’ an righ. Agus an uair a thuirt e so chaidh e mach a talla na comhairle, agus chaidh e do ’n t-seomar anns an robh Pirouse, agus an t-ard-chomhairleach ’g a leantuinn. Dh’ fheoraich e dhi c’ait’ an robh a’ bhantrach aig Codadad a’ fuireach. Dh’ innis Pirouse dha far an robh i, oir cha d’ rinn an lighiche dearmad air ainm an

---

[51]

[Vol . 10. No. 7. p. 3]

taigh-osda anns an robh i innseadh. An sin thionndaidh an righ ris an ard-chomhairleach, agus thuirt e ris, “Bi falbh do ’n taigh-osd’ ud, agus thoir an so a’ bhana-phrionns’ og a tha ’fuireach ann, agus thoir an aire gu ’n toir thu dhi am meas agus an urram air am bheil i dligheach.”

Cha robh an t-ard-chomhairleach fad’ a’ cur an gniomh an orduigh a thug an righ dha. Mharcaich e fhein agus maithean na cuirte, agus ceannardan an airm gu ruige an taigh-osda far an robh Deiridhabar a’ fuireach, agus dh’ innis e dhi gu ’n d’ ordaich an righ dha a toirt do ’n luchairt. Agus thug e dhi muileid gheal a chuir an righ g’ a h-ionnsuidh, air an robh diollaid agus srian a bha air a deanamh maiseach le or, le rubaidhean, agus le daoimein.

Mharcaich i air a mhuileid so gu ruige an luchairt ann an cuideachd nan ard-uaislean. Bha ’n lighiche maille rithe agus e marcachd air each mor briagha a chuir an righ g’a ionnsuidh. Bha sluagh a’ bhaile aig na h-uinneagan, no air an t-sraid ag amharc a’ mharc-shluaigh a’ dol seachad. Bha e air aithris ’nam measg gu ’m bi a’ bhana-phrionnsa a bha ’chuideachd a’ treorachadh do ’n luchairt, a’ bhean a bh’ aig Codadad. Bha sluagh a’ bhaile, air an aobhar sin, a’ deanamh iolach glaoidh le aoibhneas; ach nan robh fios aca gu ’n d’ thainig naigheachd bais Chodadad, bhiodh iad uile a’cheart cho bronach ’s a bha iad cho aoibhneach; oir bha meas mor aig na h-uile air Codadad.

An uair a rainig Deiridhabar geata na luchairt, bha ’n righ ’g a feitheamh. Rug e air laimh oirre, agus theoraich e i do ’n t-seomar anns an robh Pirouse, far an robh sealladh gle bhronach ri fhaicinn. Bha ’bhean aig Codadad moran na bu bhronaiche na bha i riomhe an uair a chunnaic i a mhathair agus ’athair. Bha iadsan mar an ceudna ro bhronach an uair a chunnaic iad bean am mic. Thilig ise i-fhein ’na sineadh aig casan an righ, agus bha i cho tursach ’s cho deurach ’s nach b’ urrainn i aon fhacal a labhairt. Cha b’ i Pirouse a b’ fhearr staid. Bha i air a lot gu trom le bron ’s le bristeadh cridhe; agus an uair a chunnaic an righ an staid bhronach anns an robh iad, cha b’ urrainn e gun toiseachadh ri sileadh nan deur comhladh riutha. Bha iad ’nan triuir a’ sileadh nan deur fad uine mhath, agus cha robh facal a’ tighinn a ceann aon seach aon diubh.

Mu dheireadh an uair a fhuair a’ bhana-phrionnsa, Deiridhabar, beagan faothachaidh o ’n trom-bhron anns an robh i, dh’ innis i dhaibh a h-uile car mar a thachair anns a’ chaisteal, agus mar a chuireadh Codadad gu bas. An sin dh’ iarr i air an righ dioghaltas a dheanamh air an fheadhain a chuir Codadad gu bas.

“Nithear sin, a bhaintighearna,” ars’ an righ, “cuirear na creutairean neo-thaingeil ud gu bas gun teagamh sam bith; ach feumar an toiseach bas Chodadad a dheanamh follaiseach do shluagh na rioghachd air eagal gu ’n eirich iad ann an aramach ’nam aghaidh ma chuireas mi mo chuid mac gu bas gun fios an aobhair a thoirt seachad. Agus ged nach ’eil corp mo mhic againn, cha dean sinn dearmad air na dleasdanais dheireannach a dheanamh dha.”

An uair a labhair an righ na briathran so, thionndaidh e ris an ard-chomhairleach, agus dh’ ordaich e dha taigh-cuimhne do Chodadad a thogail de mharmor geal air a’ chomhnard a bha faisg’ air a’ bhaile. An sin dh’ ordaich e seomraichean maiseach a chur air leith do Dheiridhabar anns an luchairt.

Gun dail sam bith thug Hasan ordugh do ’n luchd-ceirde dhe gach seorsa toiseachadh ri togail an taighe mar a dh’ aithn an righ, agus chaidh iad cho sgoinneil ris an obair ’s gu ’n do chuireadh crioch air an taigh ann an uine ghoirid. An uair a bha e ullamh, thogadh uaigh ’na bhroinn anns an do chuireadh iomhaidh Chodadad. An uair a bha gach ni criochnaichte, dh’ ordaich an righ latha chur air leith air son urnuigh agus trasgadh a dheanamh.

(Ri leantuinn).

Calanas.

LE K. W. G.

BHA ’n clò a’ dol ceithir-thimchioll air a’ chleithe, a h-uile té ’g a thogail o a taobh deas far an do leig a ban-chompanach as e, agus an sin a’ toirt smùid dha air a taobh clì; anns an dòigh sin bha ’n clò daonnan a’ dol mu’n cuairt air a’ chléith, ’s an t-òran ’g a sheinn—

Chaol-mhala-dhubh ghaolach thu,
Mo Chaol-mhala-dhubh o hò.

Thug am bàta ’n caolas oirre,
Mo Chaol-mhala, etc.
Dà ràmh oirr’ is taoman,
Air a’ Chaol-mhala, etc.
Morairean air oighreachd,
Air a’ Chaol-mhala, etc.
Clann an Righ a’ glaodhaich,
Air a’ Chaol-mhala, etc.

Anns an dòigh sin rachadh an clò a luathadh, agus ’s ann le òrain a rachadh an tìm a chunntas a ghabhadh iad ris. Cha ’n e ’chluinneadh tu iad ag ràdh— “gabhaidh e leth-uair eile” —ach, “gabhaidh e òran eile fathast.” ’Nuair a bhiodh an clò deas air son a chur ’s a’ Choinneal—mar a theireadh iad—gheibhte maide fad caol, cho dìreach ’s a ghabhadh faodainn.

Shuidheadh an sin an té a bha gu ’bhi ’na bean-iùil aig càch anns a’ mheadhon, aig ceann na cléithe, greim aice air a’ mhaide mu ’n mheadhon, agus urad de chàch mu ’n cuairt oirre ’s a b’ urrainn faodainn ann. Thòisicheadh iad an sin air cur an aodaich mu ’n mhaide. ’S ann an sin a bhiodh an strì eadar ceann agus casan na cleithe, bha ’n clò làidir luaidhte, ’s bha feum aige gu ’n robh. Tha cuimhn’ agam a’ cheud uair a chunnaic mi air achadh-chluich an cleas ris an abair iad an“tug-of-war”gu ’n d’ thug e ann am chuimhne na mnathan mu’n chleith luathaidh. Cò-dhiù, bha car an deigh car de’n chlò ’dol mu’n mhaide, agus an uair a thòisicheadh a’ choinneal air fàs chùmhal mar a chuireadh an fheadhain a bh’ aig a cinn car innte, bha càch a’ gabhail dhith le ’m basan. Thòisicheadh an sin an ceòl ris an abair iad, “Port-nam-bas.” Dh’ fheumadh an sin a’ bhean-iùil a h-uile nighean òg a bha mu’n chléith a phaidhreachadh ri gill’ òg air choireiginn. Anns an dòigh so bha ’n òigridh air an toileachadh, ’s an t-aodach a’ dol gu teann cruaidh ann an coinneal. Chluinnte fuaim am bas air a’ chlò os-ceann guth na té ’bu treise pong a bhiodh ’s a chuideachd. Bhiodh ’an sin an clò ’s a’ choinneal ’s rachadh am maide a shlaodadh a mach às; dh’ fheumadh e gu ’n seasadh e air a cheann, air a’ chléith, cho dìreach ri posta na cachla, ’s mur deanadh e sin cha bhiodh e ceart. Rachadh an sin trì cuir a chur dheth leis a’ ghréin, agus a bheannachadh, etc, etc.

ORAIN-LUATHAIDH.

Cha bhiodh cunntas air obair an luaidh ceart as-eugmhais facal mu na h-òrain-luathaidh. Ann an aon de na “Seann Dàna” Gàidhlig a thrus an t-Urr. Iain Smith tha na sreithean a leanas ri fhaotainn—

“ ’S tha farum chlàr is caithream bheul
An talla Sgara na féile faoile.

Fonn air clàr, is fonn air dàn,
Slàn gu robh thu, ’rìgh na carraige!”

CATHULA.

Aig bun duilleige tha ’n Dr. Urramach ag ràdh—

“Tha e coltach gu ’m b’ e òran-séisd a bh’ anns an luinneag so, a ghabh òighean Chrom-I. Tha’n seòrs’ òrain so anabarrach sean, agus tha e fathast air a chleachda gu bitheanta ’s a’ Ghàidhealtachd. Bha co-chòrdadh eadar tomhas nan sreith agus iomairt nan ràmh, no nan corran, aig a’ bhuain, no iomairt an aodaich aig an luathadh, etc. Bha na Greugaich o shean a’ cleachdadh na seòrsa luinneig so air son na h-aon aobhair. Tha eisimpleir dhiubh sin air a chur a sios dhuinn le Plutarch, ann an séisd a bhiodh na mnathan a’ seinn aig bleith an t-sìl dhoibh, ris an abradh iad epi-mulion—i. e., òran-muilinn—agus a tha tòiseachadh.

“Alei mùla, alei,” etc.
“Bleith a mhuilinn,” etc.

Tha daoine dubh na h-Aifric gus an latha ’n diugh a’ cleachduinn na séisd aig an obair, eadhoin ma ’s e sreith dhiubh a tha ’g obair air an rathad mhòr, tha gach piocaid ag éirigh ’s a’ tuiteam aig an aon bhuile, a’ cumail tìm ri ’n séisd: agus thaMungo Parka’ toirt cunntas air òran nam boirionnach-dubh an uair a bha iad a’ meileadh na mine air son a shuipeir.

Is sona an obair a tha ’cumail buille ris a’ cheòl; ’s duilich gu ’n cuireadh gaol an airgid, na ’n sògh an ceòl sunndach air cùl. Tha Macphàidein a’ toirt cho math ri trì Orain-Luathaidh, agus am beannachadh aig crìoch na h-oibre. Faodar rann a Port namhas—aon de na puirt phaidhreachaidh-a thoirt mar eisimpleir o mheasg an trì sin; tha trì rannan à “Oran-Luaidh” Dhonnacha Bhàin nan Oran, air an toirt seachad cheana. Tha ceithir air-fhichead ceathramh ann uile gu léir, anns am bheil gach ni mu ’n obair ’air a chur sios, leis an t-séisd so eadar gach ceathramh—

“Hò rò gu ’n togainn air hùgan fathast,
Hò rò i-ò mu ’n téid mi laidhe;
Hò rò gu ’n togainn air hùgan fathast.”

’S e ’cheud séisd a tha Macphaidein a’ toirt—

“Clò nan gillean, iomair o-hò
Clò nan gillean, iomair o-hò
Ceòl ’bu bhinne, iomair o-hò
Clò nan gillean, iomair o-hò.”

Tha ’n so dà rann á “Port-nam-bas”—

“Hò cò ’bheir mi leam air an luing Eirionnaich?
Air an fhidhill, air an truimb, air an Luing Eirionnaich?
Hò cò ’bheir mi leam air an Luing Eirionnaich?
Morag a bheir mi leam air an Luing Eirionnaich!
Hò cò ’bheir mi leam air an Luing Eirionnaich?
Dòmhnull a bheir mi leam air an Luing Eirionnaich!
Hò cò ’bheir mi leam air an Luing Eirionnaich?
’Marcachd air bharraibh nan tonn air an Luing Eirionnaich!
Hò cò ’bheir mi leam air an Luing Eirionnaich?
Air an fhidhill, air an truimb, air an luing Eirionnaich—
Màiri ’s i bheir mi leam air an luing Eirionnaich!
Hò cò ’bheir mi leam air an Luing Eirionnaich?
Tearlach a bheir mi leam air an Luing Eirionnach!
Etc., etc.

An Teas ann an Alba.

(Oban Times,Iulaidh 27).

Mu mhìosa roimhe so dh’ fhàs an aimsir anabarrach teth ann an America, agus dh’ fhuiling mòran do’n t-sluagh gu cianail. Tha e air a ràdh gu’n do sgaoil an teas so mar thonn thairis air farsuinneachd na tìre gu léir. Tha an teas so nis againn féin, agus thàinig am bàs ann an ioma àite ’na dhéigh. Ann an àitean eile thàinig stoirm, uisge is dealanach maille ris an teas, gu sònruichte anns an taobh deas. Bha stoirm ro bhagarrach aca an Glaschu le tàirneanach agus uisge fiadhaich trom. Cha robh an aimsir cho teth no cho fliuch anns a’ Ghàidhealtachd air na còrsan siar, ach dh’ fhairich iad tomhas do’n teas ann an crìochan siorrachd Pheairt. Bha an uair ro dheuchainneach ann an ioma ceàrn do Shasunn. Bha aon bhean uasal, nighean Diùc á Albainn a bha dol a phòsadh air latha sònruichte ach rinn an teas cho lag i ’s gu ’n do chuir iad stad air a phòsadh car tacan. Tha i-féin agus an duin ’òg a’ tighinn tuath ’an ùine ghoirid far am bi a’ bhanais air a deanamh. Tha mòran bhliadhnachan o’n a dh’ fhairicheadh a’ leithid so do theas.

---

[52]

[Vol . 10. No. 7. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OGUST 16, 1901.

Tha Morair Citchener an deigh rabhadh deireannach a thoirt do na Boerich a tha fhathast gu diorrasach a’ seasamh a mach. Na ceannardan nach striochd do na Breatunnaich romh mheadhon September, bidh iad air am fògradh á Africa mu Dheas, agus iadsan a tha fodhpa nach striochd romh ’n àm sin, bidh cosguis bidh us aodaich an teaghlaichean, a tha mar phriosanaich anns na campaichean Breatunnach, air a phàigheadh le ’n cuid fhearann us innsridh a bhi air an creic. A reir an rabhaidh sin, iadsan nach toir iad féin suas gun dàil, bidh iad aon chuid air am fògradh as an dùthaich gu buileach ’s gu bràth, neo bidh iad air am fàgail cho lom ’s cho falamh ’s nach bi e gu moran feuma dhaibh a bhi innte. Cha ’n eil ach àireamh bheag dhe na Boerich a tha feuchainn ris an t-strith a chumail suas, agus cha ’n eil teagamh nach toir an rabhadh mhor chuid dhiubh an airm a leigeil uapa.

Tha daoine anns na Staidean agus ann an dùthchannan eile a tha gabhail tlachd mor ann a bhi ’faotainn coire do Bhreatunn air son cho borb ’s cho an-iochdmhor ’s a tha i a’ deiligeadh ris na Boerich. ’S e’n aon ghearain, no an gearain a’s motha th’ aca sin gu bheil an t-arm Breatunnach a losgadh shaibhlean us thaighean, agus mar sin a cur call us cruadal mor air daoine ’s air mnathan nach eil a’ gabhail gnothuch ris a chogadh idir. Tha fhios nach eil ach fior bheagan firinn anns na sgeulachdan brònach a tha mhuinntir so a’ faotainn á Africa mu Dheas, ach ged a bhitheadh iad fior, cha ’n eil na thatar a cur air an arm Bhreatunnach ach gle neo-nitheach an coimeas ris an losgadh ’s an leir-sgrios a rinneadh ann an cuid de na dùthchannan sin féin ri linn dhaoine nach d’ fhàg tir nam beò fhathast. Agus cha ’n aithne dhuinn gu robh dùthaich riamh roimhe a beathachadh ’sa gabhail cùraim de mhnathan ’s de chloinn nan daoine bha cogadh na h-aghaidh, mar a tha Breatunn a’ deanamh o chionn àireamh mhiosan. Nuair a thug Crugar a chasan leis do ’n Roinn-Eorpa, dh’ fhàg e a bhean am measg nam Breatunnach; agus ’nuair a thug Steyn ’s buill eile ’n Riaghlaidh aige na monaidhean orra, dh’ fhàg iad am mnathan ’s an clann anns na bailtean a bha gu tuiteam an lamhan nan daoine borba ceudna. Agus tha e air innse gu ’n do dh’ aidich bean Steyn o chionn ghoirid nach robh i féin ’s na mnathan eile cho math air an dòigh riamh ’nam beatha ’sa bha iad o’n thuit iad an lamhan nam Breatunnach.

Tha bana-Ghàidheal òg ann an aon de bhailtean Massachusetts, a’ sgriobhadh mar so, an àm a bhith cur ugainn pàigheadh na bliadhna:— “Cha bhithinn as aonais MHIC-TALLA ged bhiodh e coig dolair orm an àite h-aon. Nuair a gheibh mi e tha mi ’ga thoirt leam d’ am rùm, ’s ’ga leughadh a mach dhomh fhin. Theid mi troimh na h-uile facal dheth mu ’n caidil mi, agus an sin b’ fhearr leam gu robh àireamh na h-ath sheachdain agam. B’ fhearr leam gu ’m biodh a h-uile fear us te aig am bheil Gàilig ’ga ghabhail; na ’m bitheadh, bhiodh paipear na bu mhotha againn. Is aithne dhomh gu leòr leis an fhior thoil a bhi ’ga leughadh, ach Oh! Cha ’n urrainn iad dolair a sheachnadh gus cur ’ga iarraidh! ’S e mo bharail nach eil moran toil aca; oir na ’m bitheadh, gheibheadh iad dòigh.”

Tha anstrikeanns na h-obraichean iaruinn anns na Staidean a sgaoileadh ’sa fàs an neart. Dh’ fhairlich orra còrdadh sam bith a dheanamh, agus tha an t-strith ri dhol air adhart gus an fheudar do ’n darna taobh géilleadh. Tha na tha dh’ obraichean-iaruinn anns na Staidean gu ire bhig uile fo riaghladh aon chuideachd—cuideachd Mhorgain. Ann an cuid de na h-obraichean, tha an obair uile air a deanamh le daoine a bhuineas do “aonadh” an luchd-obrach. Anns na h-obraichean sin tha guth làidir aig an aonadh ann an deanamh an tuarasdail ’s nan uairean-obrach. Anns na h-obraichean nach eil fo ’n aonadh, tha an tuarasdal ’s na h-uairean obrach air an suidheachadh leis a’ chuideachd. Tha an t-aonadh a nise ’g iarraidh gu ’m bi na h-uairean ’s an tuarasdal co-ionnan anns na h-obraichean uile, co-dhiu tha an luchd-obrach ’s an aonadh no nach eil. Tha a’ chuideachd a’ diùltadh sin a dheanamh; agus ’se sin aobhar na còmhstri. Cia b’e taobh a chailleas, bidh an call ro-mhor, agus cia b’e taobh a bhuadhaicheas, bidh a bhuaidh a cheart cho mor. Tha cùisean moran na ’s fàbharraiche do ’n chuideachd na tha iad do na daoine, oir cha ’n fhada ’n ùine gus am bi na daoine ’s an teaghlaichean a’ fulang leis an acras, ni nach cuir dragh air buill na cuideachd ged nach buailte buille gu ceann bliadhna.

Chaidh ceud de na luchd-obrach aig naCoke Ovensa mach airstrikedeireadh na seachdain ag iarraidh tuilleadh tuarasdail. Bha iad a’ faighinn $1 .50 ’san latha agus bha iad ag iarraidh $1 .75. Tha a mhor chuid dhiubh air a dhol air ais gu ’n obair roimhe so, gun àrdachadh sam bith a bhith air a dheanamh ’nan tuarasdal.

REIC A MACH AIRGEID.
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls, Ulsters, Reefers, Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers, Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Is sinne na h-aon cheannaichean aig a bheil na brogan
“INVICTUS”
Brogan fhear air an deanamh le Deorsa A. Slater.
A . W. REDDEN & Co.,
Ross Block.Sraid Shearlot.

Faineachan Faineachan
FAINEACHAN OIR
AIR PRISEAN A THA RUITH O $0 .75 GU $200 .00
Faic na Faineachan a th’ againn air $3 .50 ’s air $4 .50
Faineachan Bainnse air prisean a fhreagras orra-san a bhios g’ an iarraidh.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

---

[53]

[Vol . 10. No. 7. p. 5]

Naigheachdan.

Tha cuid de na muillnean sàbhaidh an Cuebec air dùnadh le cion fiodha. Tha an t-uisge cho gann ’s nach gabh am fiodh giùlain g’ an ionnsuidh. Cuiridh so call mor air luchd nam muilnean ’s air an luchd-obrach.

Bha cruinneachadh aigConservativesna siorrachd anns a bhaile Di-ciaduin, a’ deanamh ullachadh air son taghadh luchd-pàrlamaid. Chaidh Cailean Mac Fhionghain agus Vincent Mullins a shònrachadh air son feuchainn aig an taghadh a tha gu bhi ann, reir gach coltais, romh dheireadh na bliadhna.

Tha fios a thainig á Eirinn air an t-seachdain s’a chaidh ag innse gu robh na ban-bhuanaichean ann an Tipperary an deigh eirigh ann an ceannairc an aghaidh nan innealan buain. Bha iad a’ mearsadh troimh ’n bhaile le fear-cluig air an ceann. A bharrachd air a bhi ’g iarraidh cur as do na h-innealan, tha iad ag iarraidh àrdachadh tuarasdail dhaibh féin.

Bha clach-oisinn seann tigh-na-cùrtach air a leagail anns a bhliadhna 1868. Bha an t-seirbheis an uair sin air a deanamh leis na Saor Chlachairean, agus an Coirneal Read air an ceann. Dhiubhsan a bha làthair ’sa ghabh pàirt aig an àm sin bha dithis a làthair aig leagail cloich-oisinn an taigh ùir—an Dotair Mac Gillebhràth agus Tearlach Townsend.

Tha sgaoth de leumadairean-feòir an deigh bualadh a stigh air baile Naples, an staid New York. Tha iad ag itheadh suas gach ni a tha fàs, agus a’ deanamh sgrios uamhasach air an dùthaich. Cha chuir puinnsean no ni eile stad orra, agus tha na tuathanaich a gearradh an arbhair ’s ’ga chur a stigh bog, gorm mar a tha e air son na ’s urrainn iad a shàbhaladh.

Thachair sgiorradh muladach ann anNew GlasgowDior-daoin sa chaidh leis ’n do chaill bean Fhearchair Shepherd a beatha ’si feuchainn ri a mac a shabhaladh. Thuit an gille beag ann an slochd domhain anns an robh deich troighean uisge. Leum a mhathair a stigh ga shabhaladh, agus chaidh aice cruaidh spairn air a cheann a chumed os cionn an uisge gus an d’ fhuaireadh a thoirt as a lamhan, ach bha i-fhein air a claoidh cho mor ’s gun deach i fodha, agus bha i air a bathadh. Bha i da fhichead us coig bliadhna dh’ aois, agus gle mheasail.

Bha uasal d’ an ainm ’s d’ an tiodal Maidsear Astral ann an Sidni fad an earraich ’s an t-samhraidh so, a’ deanamh beòlaind shocair air leughadh bhoisean. Cha robh agad ach do bhois a shealltuinn dha, agus dh’ innseadh e t’ fhortain ’s do mhi-fhortan dhuit gu fileanta air son da dholair. Bha uaislean us ìslean ’ga ruigheachd, agus do chuid dhiubh dh’ innis e sgeul iongantach mu fhortan air an d’fhuair e fios á Austria—ionmhas falaich a rachadh aig air fhaotainn na ’n robh beagan airgeid aige. Thug aon bhean, a chuir creideas mor ann, da cheud dolair dha air chumha gu ’m faigheadh i earrann de ’n ionmhas. An deigh dhi sin a dheanamh, ghabh i aithreachas, agus chuir i maor os deigh a Mhàidseir, a bha direach aig an àm a’ fàgail a bhaile. Lean am maor air a thòir agus rug e air aig na Narrows Mhora. Chaidh a thoirt do Shidni, ’s chuir e oidhche Di-satharna agus Di-dònaich seachad anns a phrìosan; ach maduinn Di-luain chaidh a leigeil m’a sgaoil, air dha an t-airgead a phàigheadh air ais do ’n mhnaoi.
Chaidh muileann sàbhaidh agus obrachaidh-fiodha a losgadh ann an Antigonish feasgar Di-sathairne s’a chaidh. Bhuineadh i do Iain Domhnullach. Tha an call air a mheas eadar deich mìle us coig mìle deug dolair, agus cha robh i air a h-urrasachadh idir.

Tha na Geancaich car teagmhach fhathast co-dhiubh ’s i a bhirlinn ùr no an t-seann té a chuireas iad a ruith na reise ris an t-Shamrock II. Tha na dha a’ cur reisean aig an àm so, agus gu ruige so tha anColumbiaa nochdadh gu h-i bàta ’s fhearr na anConstitution .Ma leanas i mar sin cha ’n eil teagamh nach i a’ ruitheas; agus bheir sin dòchas na ’s fhearr do Shir Tomas Lipton gu ’n coisinn e an duais.

Tha bruidhinn a’ dol mu ’n cuairt anns na paipearan aig an àm so gu faod e bhith gu ’m bi àireamh mhiltean de na Boerich air an toirt do Iar Thuath Chanada, ’s air an suidheachadh an sin mar thuathanaich. Cha’n eil teagamh sam bith, na’m bitheadh iad dileas do ’n chrùn agus na ’n ionnsaicheadh iad an obair féin a dheanamh, nach biodh iad ’nan deagh shluagh anns an dùthaich. Bha an athraichean—na Dùitsich—nan daoine bha gle mhath air cosnadh, ach ann an Africa mu Dheas dh’ ionnsuich iad a bhi diomhain ’sa bhi cur na h-obrach gu h-iomlan air nàisinnich na dùthcha.

Freagairt.

Chunnaic Somhairle Caimbeul, fear gleidhidh an taigh-sholuis air Eilean Phòil, a ghrian ’sa ghealach agus rionnagan anns na speuran, còmhladh da thurus, ach cha ’n eil cunntas aige air na h-amannan. B’ ann ùine gle ghoirid an deigh éirigh na gréine a chunnaic e iad, agus bha an t-athar aig gach àm gu ire bhig còmhdaichte le neòil dhubha, ghruamach, air an robh coltas stoirme.

Chunnaic Domhull T. Caimbeul, am Bràighe Ghlinn-Comhann, a ghrian ’sa ghealach agus. rionnag anns an speur, comhladh air latha Bealltuinn, 1886. Bha e ’g am faicinn bho eiridh na gréine gu aon uair feasgar, nuair a thainig an t-athar fo neoil ’sa chaidh iad as a shealladh.

Tha Iain G. Mac Thearlaich ag innse gu bheil duine ’fuireach faisg air, aig an Abhainn Mheadhonaich, a chunnaic a’ ghealach agus a ghrian anns an speur còmhladh tri uairean. Aon turus dhiubh so, b’ ann mu dha no tri uairean feasgar, am mios Ogust, ’s e anns a mhachair a deanamh lòd feòir; an da thurus eile chunnaic e iad roimh mheadhon latha.

Faodaidh an “t-Oigear Aineolach” mar sin a bhi fiosrach gu bheil an sealladh so ri fhaicinn aig amannan sònruichte, ged a tha e ’na ni gle neo-chumanta.

Gheibhear cunntas aithghearr air an Dotair Mac Lachuinn air taobh eile dhe ’n àireamh so. Tha sinn duilich nach eil leabhar-òrain an Dotair a nise ann an clò; ma tha, dh’ fhairlich oirnn fhaotainn, agus dh’ iarramaid air fear-eigin de ar luchd-leughaidh a tha eolach air eachdraidh a bheatha no aig am bheil an leabhar tuilleadh de dh’ eachdraidh a bheatha chur ugainn. Cha ’n eil fhios nach dean “Domhnull Eachainn” fhéin sin nuair a leughas e so. Mur dean, tha sinn an dòchas gun dean an t-Urramach Mr. Sinclair, aig am bheil na h-uiread de dh’ eòlas ’s de thlachd ann an eachdraidh beatha ’s an saothair nam bàrd.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubailte, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON.

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED,

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

---

[54]

[Vol . 10. No. 7. p. 6]

Ath-leasachadh.

NUAIR thainig mi dhachaidh cha do dh’ aithnich mo bhean fhein mi. Bha mo shron air a leudachadh comhnard ri m’ ghruaidh; aon de m’ shuilean cho dubh ri mas na poit-ghuirmein, ’s a h-uile meall air mo cheann, air tailleabh cas na sguabaich, cho mor ri ubh circe. Thainig an doctair, ’s thoisich e air mo chur ’an eagaibh a cheile. Dh’ fharraìd e de’n mhnaoi, ciod a ghne shroine ’bh ’ann mu’n deach a h-ath-leasachadh? “Sron gle eireachdail,” ars’ ise, “de’n t-seorsa ris an abair iad, Roman nose.” Dh’fheuch e mar sud i, ’s dh’ fheuch e mar so i, ach, Roman nose, cha ghabhadh deanamh dhith. Dh’ fhag e mi, mu dheìreadh, le plasda de shlan-lus ri m’ shroin; staoig de fheoil amh ri m’ shuil, ’s fuarlait ri m’ cheann, ’s thug mise fad mhios anns a’ cheanna-bheairt sin. Bha mi, mu dheireadh, uidh air ’n uidh, a’ tigh’n gu’m chruth fein, ’s ged a bha fhathast striam de bhogha-frois mu m’ shuil,, ’s ged nach robh mo shron, uile gu leir, cho Roman ’sa bha i, bha mi air chomas dol mu’n cuairt. Thill sinn do’n bhaile mhor, ’s gu dearbh, cha robh duilichinn orm miunntir an t-saile fhagail ’nar deigh.

Feumaidh mi aideachadh nach robh mi cho dian ann an cuis an ath-leasachaidh an deigh dhomh tigh’n dachaidh ’s a bha mi mu’n d’fhag mi ’m baile. Cha’n ann a mhain a thaobh na giollachd a fhuair mi; ach a thuillidh air sin, am feadh ’s a bha mo cheann ’san fhuarlait, bha uin’ agam air a’ ghnothach a rannsachadh na bu mhionaidiche, ’s thainig mi, mu dheireadh, gus a’ cho-dhunadh, nach robh e daonnan iomchuidh, ma bha e idir ceart, a bhi’n comhnuidh a’ sparradh ar barail fein air daoin’ eile, olc air mhath leo e. Co againn is urrainn a radh le cinnt gur e ’bharail fhein is fearr na barail a choimhearsnaich? Ciod a’ chinnt a th’ agamsa nach robh an duine coirbte sin ag imeachd ann an slighe a dhleasnais, ’nuair a bha e a’ smachdachadh a mhnatha, ’s a theann mise ri grabadh a chur air. Tha mi nis lan-dhearbhte gu’n robh an creutair grannda mnatha sin feumail air a h-ath-leasachadh.

’S ann mar so a bha mi ’meorachadh air a’ chuis, ’nuair a thainig mi air poinneach balaich ’s e leadairt caileag, bhoidheach, cho neo-lochdach coltas ’s a b’ urrainn duin’ fhaicinn. Rug mi air chluais air ’s labhair mi gu sgraingeil ris, ’s dh’ innis mi dha an t-ait air an robh e stiuradh, mur deanadh e a bheusan ath-leasachadh. Sheall e orm car tiota, mar nach biodh e cinnteach ciod a bu choir dha ’radh no ’dheanamh. Mu dheirdadh, ghlaodh is chaoin e cho cruaidh’s a b’ aithne dha. Air ball, leum duine dorcha, geinneach, a mach a buth goirid uainn. Bha e gun chota, gun bhoineid, ach le aparan leathraich a’ comhdach a thaobh-beoil o mhuineal gu aobrainn. Dh’ fharraid e gu feargach, ciod a rinn mi air a’ bhalach, no ciod an gnothach a bh’ agam ris? Dh’ farraid mise, ciod an gnothach a bh’ aigesan ris a’ chaileig neo-lochdaich a bha e ’cnapadh ’s a’ ciannadh cho an-iochdmhor? Gun fhacal tuillidh air no dheth, chuir e smugaid thombaca ’na laimh; sgailc e ’bhasan ri cheile; dhruid e’ dhuirn, ’s thug e cuireadh dhomh tigh’n air m’ aghairt. Bho’n nach do ghabh mis’ an cuireadh ’s a’ mhionaid, thog e seorsa de dh’ iolach, no brosnacha-catha, ’s leum is dhamhs’ e mu’n cuairt orm cho luath ri gille-mirein, gus an do chuir e mo cheann ’an tuainealaich a bhi stri ri suil a chumail air. ’Nuair a thog e an iolach a dh’ ainmich mi, mu’n abradh tu, “bo thugad!” bha sinn air ar cuartachadh le graisg a’ bhaile, mnathan is clann; garlaich bhalach, ’s prabar mar sin, ’s a h-uile sgornan an sin fosgailte am aghaidh fhein, ’s gun fhios, gun fharraid aig a h-aon diubh ciod a bha cearr. Mu dheireadh fhuair mi cothrom air bristeadh a mach a measg na cuideachd neo-chubhraidh so, ’s theich mi le ’m bheatha; ach ma theich, cha robh iadsan idir sgith de ’m chuideachd-sa, ’s leam iad mi. Chuir mi ’s na buinn cho math ’s a rachadh agam air; ach air fheobhas ’s gu’n cluichinnsa na pleadhain, bha slapail an aparain leathraich ’am chluasan. Shin sinn as, a suas aon sraid, ’s a sios sràid eile; agus cha robh cu fuadain no balach miomhail a thachair oirnn, nach do thionndaidh leinn gu sunndach a ghabhail pairt anns an ruaig. Chaill mise mo bhoineid, ’s bha na riobagan fuilt a lean ri m’ cheann a’ feadalaich ’s a’ ghaoith, ach cha robh uine r’a sheachnadh a dh’ amharc air son broig no boineid. Bha m’anail ’am uchd, ’s mo ghluinean a’ failneachadh, ach chuimhnich mi air na daoin’ o’n d’ thainig mi, ’s mar a b’ abhaist domh cumail a suas ri faoghaid an fheidh air aisridhean corrach na Beinne-brice, ’s thug mi aon oidheirp eile a chur leud nam bonn eadar mi ’s mo luchd-leanmhuinn.

Bha mi ’nis a’ tigh’n faisg air an tigh, ach leis an ulfhartaich oillteil a bh’ aig mo luchd coimhideachd, bha na coimhearsnaich, beag is mor, sean is og, a mach gu’m meadhon air na h-uinneagan; an suilean ’s am beoil fosgailte; deas gu beannachadh no mallachadh, direach, mar chitheadh iad freagarrach; ’s ged nach robh fios fo’n ghrein aca ciod a thachair, thainig iad gun dail, gun teagamh, gus a’ cho-dhunadh, gu’n d’ rinn mise ni-eiginn fìor olc, Mort air a’ chuid a bu lugha.

Fhuair mi, mu dheireadh, a’ chomhladh ’chur eadar mi ’s fear an aparain leathraich, ach gu firinneach b’ aimhealach an gnothach leam, a bhi air mo ruagadh dhachadh troimh shraidean follaiseach Dhuneidinn, le coin is geocaich a’ bhaile mhoir as mo dheigh. B’e iarrtas mo chridhe aig an am: O, air son claidheamh geur da fhaobhair—claidheamh a sgathadh cinn o cholanna ’s a ruigeadh gu eadar-sgaradh nan alt ’s nan smear, na’n robh

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Seall an so air son
SANUS UR
Air an ath Sheachdain.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. Cordaidh i Riut.

---

[55]

[Vol . 10. No. 7. p. 7]

sin agam, bheirinnsa aichmheil a mach air a’ ghraisg sin air son na tamailt a chur iad orm!

’Nuair a fhuair mi m’ fhuil is m’ fheoil a chiuineachadh, thug mi boid air feusag a’ chait, ged a chithinnsa prabar a’ bhaile so, dol ’an comhair mhullach an cinn do dh’ ait a ’s teotha na Innsean an Ear no ’n Iar, gur e so am fear nach togadh lamh no cas g’an cumail air an ais. Ciod e mo ghnothachsa riutha? Nach ’eil a’ Chleir an sin a dh’ amharc ’nan deigh; ach tha ’Chleir cho bith-dheanadach ag ath-leasachadh an Aidmheilean, ’s nach ’eil uin’ ac’ air na ceart aidmheilean sin a chur an gniomh. ’S i mo bharail-sa gu’m bheil tuillidh eifeachd ann an cuaille math bata ’chum dream araid ath-leasachadh, na tha ann an lan sgireachd de dh’ aidmheilean, air cho diongmhalta ’s gu’m bi iad air an tarruing suas. Biodh na nithe sin mar a dh’ fhaodas iad, fhuair mise na dh’ fhoghnas dhomh de dh’ obair an ath-leasachaidh.

Litir a Ceap Nor.

SHAOIL mi gu’m biodh naidheachdan gu leor aig an Tuathanach Bhan ’n uair philleadh e a Sidni a Tuath, a dh’ fhaodinn a sgriobhadh ’ s an litir so; ach mu tha cha cheadaich e dhomh ach beagan dhiubh a chur gu Mac-Talla aig an am so, agus cha’n ’eil fhios agam am fiach am beagan sin fhein a chur an clo. Mur fiach tha fios agad fein de nì thu riutha.

Dh’ fhag e’n t-aite so air aon de na pacaidean mu thoiseach a mhios, agus chuir e seachad oidhche chiuin, nach robh idir blath, air clar uachdar na luinge a mach o Smokey. Cha do choidil e priob re na h-oidhche, agus cha mhodha b’urrainn e blasad air biadh; ach cho luath ’s a fhuair e cas air tir aig Sidni a Tuath an la-iar-na-mhaireach, ghabh e mach tri mile as a bhaile. An deigh deadh dhinneir a ghabhail an tigh caraide dha, choidil e cho fada ’s gur gann a chreideadh e gur e fein a bh’ann ’nuair a dhuisg e. An deigh a bhi la no dha an Sidni a Tuath, co thachair ris an sin ach a dheadh charaide, Alasdair Og. Bha Alasdair an deigh a bhi car uine ag obair ’s a bhaile sin, agus bha e ullamh gu pilleadh gu ’dhachaidh an Ceap Nor. Dh’innis an Tuathanach dha gu’n robh fiodh taighe aige air bord na luinge, agus gu’m biodh e fior thoilichte na’m fanadh esan maille ris re seachduin a’ cur an taighe ri ’cheile. Dh’ aontaich Alasdair coir air ball, agus cha ghabhadh e duais no tuarasdal ach a mhain na phaidheadh a bhord re na seachduin. Cho luath ’s a fhuaradh am fiodh air an laraich chaidh na seoid an sas ann an cur suas an taighe. Bha choltas air Alasdair nach robh e idir toilichte leis na bha ’n Tuathanach a cur seachad dheth ’n uine ann a bhi beachdachadh air an trein ghuail gach uair a bhiodh e ’gabhail seachad. ’Nuair thug an Tuathanach sin fainear, dh’ iarradh e air Alasdair ’obair a leigeil seachad, agus e beachd a ghabhail air maise, neart agus luathas an eich iaruinn, &c . Mar bu trice cha togadh Alasdair a cheann, ’s rachadh e air adhart leis an obair mar nach biodh each iaruinn no carbad guail ’s an t-saoghal. ’Nuair fhuair iad an taigh ’s an ire bha ’n an run phill iad dhachaidh air an Weymouth. Am measg na muinntir a ghabh an turas air a bhata sin bha Mayor Meinnean Shidni. Cha’n aithnicheadh neach sam bith air a ghiulan gu’n robh e ann an dreuchd cho ard; ach mur aithnicheadh bha duine og eile air bord a bha smuaineachadh moran dheth fein. Bha esan a tighinn air chuairt ghoirid do ’n duthaich so an deigh a bhi beagan bhliadhna am Boston, agus shaoilte air a ghluasad agus na bha aige ri radh nach ’eil an Ceap Breatuinn ach duthaich nach ’eil idir freagarrach do’n duine a tha annsan. Bha bicycle aig an duine iongantach so, agus bha e ’gabhail a chothrom air innse do gach neach nach ’eil rothair d’ am fiu an t-ainm ri ’m faotuinn an Sidni idir, &c . Coma co-dhiu, ’nuair a rainig an Weymouth Ingonish dh’ fhalbh e air tir air an rothair agus bha e gu bhi an Acarsaid Neill a thiota. ’Nuair shaoil cacha gu’n robh e astar mor air adhart, de b’iongantaiche leo na ’fhaicinn air tilleadh agus bann aon roth air a ghearradh troimhe le cloich gheir air na ruith an rothair ainmeil so thairis. B’fheudar dha fuireach air bord an oidhche sin, agus ’nuair dh’ fhag e ’m bata gu dol air tir an Acarsaid Neill an la-iar-na-mhaireach, bha sgioba ’bhata ag radh ri cheile nach b’ fhada dh’fhanadh e ’san aite sin, nach robh rum gu leor aige ann. Mur deachaidh e an eisiomail Shidni air son an rothair fhaotuinn air doigh, cha’n urrain e ’nochdadh do’n chearna so dhe’n t-saoghal an t-astar a ni esan le rothair Geancach.

M. D.
Ceap Nor, Iulaidh 31, 1901.

A Bhan-diuc ’s an Gille Beag.

An uair a bha Bandiùc Chornwall ann an Australia air an t-samhradh so, chaidh i aon latha do ’n tigh-eiridinn ann am baile-mor Shidni. Sheas i aig taobh leapa anns an robh gille beag ’na shineadh, agus dh’ fheoraich i gu de bh’ air.

“Bhrist mi mo chas,” ars’ an gille.

“Ciamar a rinn thu sin?” ars’ a’ Bhan-diùc.

“Thuit mi bhar mullach feansa ’s mi feuchainn am faicinn a Bhan-diùc, agus cha ’n fhaca mi i an deigh sin.”

Rinn a Bhan-diuc an sin i-fein aithnichte, ag radh, “Tha mi cinnteach gu ’m b’ fhearr leat nach d’ thainig mi riamh do Australia, ach a nise tha thu ’g am fhaicinn dhut fhein.”

Shuidh i tacan ri taobh na leapa, a’ còmhradh ris a ghille bheag, agus ’nuair a dh’ fhag i e, bha e cho toilichte ri righ, ’s cha robh caoidh sam bith aig air a chois bhriste.

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAR.

[Clàr - ama]

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain a bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus “Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury, Cape Breton.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aige ris am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO.
Sidni, C. B.
Phone 217
Feb 7 ’01—1 yr

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[56]

[Vol . 10. no. 7. p. 8]

Oran do’n Chogadh Ruiseanach.

LE ALASDAIR MAC GILLE-MHAOIL.

’S an cuala sibhse mar a thachair
Do na gaisgich anns a chruadal,
Aig Sebastapol a chaisteil
’S ann a thachair la an uamhais;
’S iomadh fear a rùisg a ghlas-lann,
’S e ga tarruing bho smear chruaidhe;
Is bu bheag an déidh do ’n Iompair’,
’S do na miltean ’chuir e uaithe.

Is ann ’sa mhaduinn Di-dòmhnaich
’Shin a chòmhstri, ’s gu’m bu chruaidh i:
’S gur iomadh mile chaidh a leònadh
Nach d’ thainig beò as an tuasaid;
Ged bha ceathrar air son aon fhir
Air an raon ri aghaidh bualaidh,
Sheas na Breatunnaich an t-àrach
Mar a b’ àbhaist ri uchd cruadail.

’S ann tre chealgaireachd ’s tre bhagradh
’Shin am baiteal ’s gu ’m bu dian e
Ghealladh òr dha na bhiodh beò,
Is saoibhreas glòrmhor mur a pill iad.
’S barail leinn gur mor am peacadh
Rinneadh air an t-sluagh da rireadh;
’S cinnteach mi gur cruaidh an acaid
Pilltinn dhachaidh, ’s iad air striochdadh.

Sud an fheadhainn a bha smearail,
’S a bha ealant’ anns an làmhaich,
’S iad ga ’n sgathadh ris an talamh
Mheud ’sa dh’ fhan dhiubh air an làraich;
’S rinn iomadh mile dhiubh tuiteam
Anns a chumasg ’s an robh ’n t-uamhas:
Amhuinn Chrim’ air fiamh na fala,
’S i cur thairis air a bruachan.

’S thainig na h-eich chruitheach, ghlasa
Thun a bhaiteil, ’s iad nan deann-ruith,
’S a marcaichean sunndach, làidir,
Nach gabhadh sgàth bho ’n naimhdean;
’S iad nan duin air aghaidh bheanntaibh
’Sruthadh leis na gleanntaibh casa,
’S cinnteach mi gun d’ rinn iad bearna,
’S rioghachd Shàtain ’chur fo ’n casaibh.

’S thainig an sin air an cùlthaobh
Reiseamaid dhùmhail de Ghàidheil,
An ceithir fichead ’sa tri deug sin
A bha riamh an cois nam blàraibh;
Bhuineadh iadsan do ’n Bhan-Iarla—
Seanachas fior a tha mi ’gràtinn—
’S gur iomadh Ruiseanach liath-ghlas,
’S toll troimh chliabh bha ’m Balaclava.

Saoghal fada do na Bhanrigh’nn,
’S do na stàiteachan mu chuairt dhi,
’S do gach oifigeach bu tréine
A rinn feum ri uchd a chruadail,
’S do gach saighdear làidir, dileas,
Nach do phill ro mheud na luaidhe,
A choisinn urram do an rioghachd,
Ged a fhuair sibh stri ga ’m bualadh.

Buaidh a chlaldheimh dhuit, a Shasuinn,
Anns gach baiteal anns an teid thu,
Maille ris na fearaibh tapaidh
’Thig a Albainn is a Eirinn!
Cha dean sinn di-chuimhn’ air an Fhrangach
Anns an aimhreit rinn leibh éiridh:
Bha ’bratach shioda agus srann aice
Ri crann gu ’n mheang do ’n t-seudar.

Buaidh na mara dhuit, a Bhreatuinn,
’S gun robh ’m Freasdal féin ga d’ chomhnadh!
’N àm bhi bombardadh a bhaile,
Bhiodh do chanain anns a chomhrag;
Cha bu dual dhuit dol am falach,
Ged a theannainsa ri ràitinn:
Cumaidh darach uaine Bhreatuinn
Ris na thig a deas bho ’n Asia.

Cuim nach labhrainn air Sir Cailean,
Fiuran fearail a dh’ fhàs uasal,
A ghineadh bho ’n an treubh bu rioghail
A bha ’n Ile glas nam fuaran;
Bha thu ’n dail am fàbhar Bhreatuinn,
’S tu ’ga seasamh anns gach cruadal;
’S dhearbh thu dhaibh gun robh thu dileas,
Nuair a chaidh an tir a bhualadh.
’S ged bu làidir, cruaidh an daighneach
Bh’ anns a cheann sin aig an Iompair’,
Cheannsaich Breatuinn mhor san Fhraing e,
’Dh’ aindeoin gamhlas luchd a mhi-rùin;
’N àm bhi direadh na parapait,
’S iomadh fear a thuit gu h-iosal,
’S peileirean bho bheul nan canan
Tigh’nn nan deannamh ’s cha do phill sibh.

’S ge b’e co a tha fodh ’n bhrataich,
Le cuid stiallan breaca ’n òrdugh,
Le dath dearg air fiamh na fala,
Mar ri suaicheantas na leoghainn;
Bithibh dileas do an rioghachd,
’S do an tir am bheil ar comhnuidh,
’S na biodh reubaldach a chi sibh
Gun a chur a dhith le cocraich.

’S thig an t-sith mu ’n cuairt a dh’ aithghearr,
’S cha bhi dortadh fala buailteach,
’S gun teid ceangal ’chur air Sàtan,
Agus càirear anns an uaigh e;
Sgaoilidh fireantachd a Bhiobuill
Anns na rioghachdan mu’n cuairt duinn;
’S cha bhi ’n Sultan mar a b’ àbhaist,
’S gheibh Mahomed bàs an uair sin.

’S ged tha mo chiabhagan air glasadh,
Agus m’ astar air fàs slaodach,
Dhuirichdinn a bhi ’s a bhaiteal,
Ged a ghiorraichte mo shaoghal;
Bhuailinn sràchd le faobhar Shasuinn,
Mar bu chleachdte le mo dhaoine;
’S nan tachradh dhomh gu’n tiginn dhachaidh,
Gheibht’ an eachdraidh aig Mac Mhaoilean.

Rinneadh an t-òran gasda so le Alasdair Mac Gille-mhaoil a mhuinntir Abhuinn Inhabitants, an Ceap Breatunn. Bha e air a chlo-bhualadh anns a MHAC-TALLA roimhe ’s a bhliadhna 1892. Chuir “Domhull beag Mac Eoin” a Springhill, Nobha Scotia, pàirt dheth ugainn air an t-seachdain ’sa chaidh, agus ’s ann air iarrtus-san a tha an t-òran air a chur an clo aig an àm so.

Iadsan a Phaigh.

A. I. Mac Fhearghais, Caribou Marsh.
Aonghas Moireasdan, Grand Lake.
Domhull A. Mac Fhearghais, Big Ridge.
Iain Mac Odrum, Sidni.
P. D. Mac-an-t- Saoir, French Road
Uisdean Domhnullach, Whitney Pier.
Ailean Mac Leoid, Whitney Pier.
Iain Mac Aidh, Kempt Road.
R. N. Mac Gilleain, am Bagh an Iar.
Niall Mac Coinnich, Fourchu.
Niall Mac Gilleain, Fourchu.
Domhull Mac-a- Phearsain, Sydney Mines.
Colla Caimbeul, ceann Bagh Hogamah.
Domhull Mac Eachairn, Mabou.
Ceit Mhoireasdan, North Gut.
Lachuinn Mac Fhionghain, Acarsaid Mhargaree.
Anna Chaimbeul, Ceap Nor.
Ailean Domhnullach, Abhainn a Bhradain.
Ruairidh Mac Neill, Bridgeport.
Dughall S. Caimbeul, Seana Bhridgeport.
Ruairidh Mac Gille-mhaoil, Meinn Lorway.
Ailean Mac Isaic, Meinn Bhroad Cove.
D. I. Mac Isaic, Edwardsville.
Peigidh Nic Gilleain, Cobh a Bheabheir.
Iain D. Beutan, Broad Cove.
Eoghan Mac Leoid, Gabarus.
Alasdair Camaran, Lochabar, N. S.
Somhairle C. Caimbeul, Eilean Phoil.
Domhull M. Ros, Gleann Frithe.
Niall A. Mac Gill-fhaollain, Broad Cove.
Iain Grannd, Lagan , Ont.
Dr Uisdean Mac-a- aPhearsain, Oilthigh Antigonish.
Alasdair Mac-a- Phi, Loch Katrine, N. S.
E. D. Nic Amhlaidh, Abhainn Dhennis.
Tearlach Mac Leoid, Framboise.
Peigidh S. Ghillios, Braigh Mhargaree.
Eachuinn Mac Fhionghain, Priceville , Ont.
Anna P. Nic Laomuinn, Tiverton , Ont.
Caipt. Calum Mac Leoid, Vancouver , B. C.
Murchadh Mac Laomuinn, Quincey , Mass.
M. D. Nic Leoid, Mattapoisett , Mass.
A. M. Nic Dhughaill, Portsmouth , N. H.
Donnachadh Mac-an-Leigh, Portsmouth , O.
Domhull Mac Laomuinn, Detroit , Mich.
Domhull Rothach, Reynoldstown , N. Z.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt,
faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Ceannachd Posta.
Tha sinn faisg ort cia b’e ait am bheil thu.. .. . ..
Tha sinn an deigh pris-chlar ur de dh’ Airneis, Brat-Urlair, agus Innsridh Taighe a chur a mach. Ni thu eucoir ort fhein agus oirnne mur cuir thu g’a iarraidh, a chum gu faic thu na prisean. Cuir t’ ainm ugainn air post card agus gheibh thu e.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

CLOIMH! CLOIMH!

THA sinn a paigheadh a phris a’s airde airson cloimh. Ma tha thu ag iarraidh do chloimh a reic thig dh’ an stor againne agus ni sinn iomlaid riut leis na nithean so: Bathar Tioram, Aodaichean dhe gach seorsa airson na Fir agus na Gillean, Soithichean creadha agus lampannan, Crogain im (25c) Noigein creadha, agus gach ni a bhios feumail am broinn taighe.

Mills, Mac Coinnich & Ross.
Air seann larach Iain A. Mac Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham, Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.