---

[57]

[Vol . 10. No. 8. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

Vol. X. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 23, 1901. No. 8.

Aonghas Donn Ghlinn Fraoich.

LE SEUMAS N. MAC-FHIONGHAIN.

CAIB. XIV.

CHAIDH an geamhradh seachad mu dheireadh, ’s bu leasg leis, a réir coltais, ìnean iarnaidh a thoirt á greim. Ach bha ’n latha ’fàs fada, ’s a ghrian a fàs laidir, ’s thòisich an sneachda ri leaghadh, ’s bha sruthain shiubhlach ’s an ceum ris a ghleann ri ’m faicinn ’s ri ’n cluinntinn air gach taobh. Dh’ fhàs an gleann car mi-thaitneach ’s an àm. Cha bu chuimhneach leis an Innseanach bu shine nam measg uiread shneachda fhaicinn ’s a bh’ ann air a gheamhradh a bha nis aig crìch; agus faodar a thuigsinn gu ’n robh tuiltean os cionn a’ chumantais ann mar sin.

Air maduinn àraidh, mu ’n robh duine air a chois ’s a ghleann, chualas fuaim ’us toirm nach cualas riamh a leithid—mar gu ’m biodh reiseamaid thairneanach a cur reis. Bha ’mhaduinn soilleir, ’s mar sin chualas an fhuaim astar mor air falbh, ach mar gu ’m biodh i sior thighinn na bu dluithe. Leum gach aon a mach. Cha robh éideadh a cur moran dragh ach air na Gàidheil fhéin, ’s a nis an aimsir blàth, ach bha gach aon a giùlan nan gnothuichean bu mheasaile bhuineadh dha. Ann an ùine ghoirid chunnaic iad màthair-aobhair na toirm, a bha nis a fàs na bu chruaidhe ’s gus a bhith aca. B’e so an sealladh a chunnaic iad: Stuadh mhor chaoireach gheal a nuas grunnd a ghlinne, anns an robh àirde agus leud mor, ’s i sguabadh leatha gach ni a thachradh rithe, a spìonadh nan craobhan as am freumhaichean, ’s caoban mora dhe ’n talamh fhéin nam measg. Bha na mìltean tunna dheth gach seorsa sprùillich a crùnadh na stuaidh so, a bruanadh ’s a bristeadh mar fhuaim airm reiseamaid chogaidh. Ged a bha na bothain air an togail os cionn tiurr àbhaisteach nan tuiltean earraich, chunnaic iad gu ’n robh stuadh chireineach, iongantach so air thuar an cuartachadh, ’s mar sin ghabh iad an ratreut suas am bearradh. Mu ’n d’ fhuair iad suas chualas ràn goirt nan deigh, agus air dhaibh tionndadh chunnaic iad boirionnach bochd a strith ri triuir na ceathrar chloinne fhaighinn leatha, agus faisg dhi seann Innseanach crùbach na shìneadh air làr gun chomas éirigh. Shad Aonghas a chuid de ’n imrich gu Calum, ’s leum e sios ’s am bàs gu bhi aca. Bha ’n sgua ’sa chlann nan torr cruinn, ’s chruinnich Aonghas na ghairdeanan iad uile, ach cha robh fios aige ciamar a shàbhaladh e ’n seann Innseanach. Leum e suas leis an ultach ’s an cuan gu bhith aige, ach bha e air son an t-Innseanach a bhith leis, ’s gun ùin’ aig Calum tighinn ’ga chuideachadh. O nach b’ urrainn e ’n corr a dheanamh, chuir Aonghas a chas fo ’n t-seann fhear ’s phut e pios suas e, ’s rinn e sin turus na dha gus an d’ fhuair o iad uile sàbhailte air bàrr a bhruthaich.

“Nach ann oirnn a chaidh an sàbhaladh!” arsa Calum. “Na ’m biodh an t-uisge beò ud air tighinn oirnn mu mheadhain oidhche, bha sinn air a bhith an drasda an cuideachd nan Innseanach am frithean aoibhneach na seilg air an t-saoghal eile. Seall na bothain, ’Aonghais, ’s nach fhaic mi ach bàrr an t-simileir againn fhìn; ’s cinnteach gur e na maighdeanan-mara a bhios a cur seachad na h-oidhch’ an nochd annta.”

“Thig dhuinn a bhith taingeil,” ars’ Aonghas, “nach ’eil sinn am frithean aoibhneach nan Innseanach fhathast. Ach saoil, a Chalum, nach ’eil truas agam ris na daoine bochda ’bha cho caoimhneil ruinn ’nar càs, a bhi ag altrum a leithid do bheachdan faoine ’s a th’ aca mu ’n t-saoghal eile. Ach tha dòchas agam gu ’m faigh iad eolas ’us fiosrachadh fhathast a sguabas air falbh na beachdan mearachdach ’s gach faoineis anns a bheil iad a creidsinn cho daingeann, mar a sguab an tuil an gleann ud shios. Bha mi smaointean, a Chalum, iomadh uair, nam faigheamaid gu bràth air falbh as a so gu àite criosdail, mar tha dòchas agam gu faigh, gun toireamaid leinn Ni Math, oir bhiodh e deònach gu leor ar leantuinn air son ionnsachadh ’us eolas fhaighinn mu ’n chreideamh Chriosdail bheannaichte, a dh’ fhàgadh tiorail, tùrail iad, seach an dorchadas anns a bheil iad an tiodhlacadh a nis, ’s gun tilleadh e air ais gu ’chàirdean an so gus an teagasg ann.”

“Tha sin gle mhath, ’Aonghais, agus tha mi ’n dòchas gu ’m bi ’chuis mar sin: ach tha iomadh ceap-tuislidh ’san rathad, a nochdas mi dhut mar so: Tha fios agad fhéin gu bheil iomadh meur ’sa chreideamh Chriosdail, agus beachdan air leith aig gach aon dhiubh mu iomadh ni. A nis, cha ’n ’eil teagamh nach buin daoine math ’us dona do gach meur, ach cha ’n ’eil sin ag atharrachadh na cuise. Abramaid, ma ta, gun tigeadh pears’ -eaglais no fear-ionad aon dhiubh so le dùrachd mhath agus le tàlantan air leith a theagasg na treubh so fhéin. Ghabhadh iad ris gu caoimhneil, abraidh sinn, ’s gheibh e eolas air an cainnt, ’s ionnsaichidh e an creideamh dhaibh le dichioll mar a fhuair e-fhéin e, ’s chuireadh o gach cuspair fa ’n comhair mar a bha e-fhéin ’ga fhaicinn leis na glaineachan àraidh a bhuineadh dha ’n taobh o’n d’ fhuair e iad. Abramaid gun do ghabh iad ar creideamh gu toileach, ’s leis a h-uile deagh dhùrachd, ’s gun robh iad cho dìleas dha ’theagasg ’s a bha a cheud fheadhainn a lean e, air chor ’s gu robh ’n duine còir, a thug le cuideachadh Dhé as an dorchadas iad, làn riaraichte le ’obair. Fàgaidh e iad, ma ta, car greis, ’s theid e dh’ amharc air a chàirdean fhéin. Fhad ’s a tha e air falbh, thigeadh fear-teagaisg a bhuineas do mheur eile, agus a tha cho diadhaidh, ’s cho dìleas, ’s cho dùrachdach air a thaobh fhéin, ris an fhear a dh’ fhalbh. Chuir iad fàilt ’us furan air. Chòrd a dheanadas ’s a ghluasad riutha, ’s fhuair e eòlas air an cainnt ’s air am beachdan mar a rinn am fear eile, ’s air a chreud a fhuair iad o’n fhear eile. Ach chaidh esan gu obair ’s dhoirt e uisge fuar air cuid dhe ’n chreideamh ùr— ’s dòcha gu ’m b’e chuid bu taitniche leis an fheadhainn a bh’ air an iompachadh. Innsidh e dhaibh gu robh moran bhreug agus beagan firinn anns na fhuair iad, ach gun toireadh esan dhaibh an creideamh anns an doigh cheart, fhìrinneach. Dé thachradh an uair sin, ’Aonghais? Chrùbadh iad air an ais do ’n t-seann t-slighe a dh’ fhàg iad, am measg gach faoineis ’us dorchadas a chaith iad dhiubh, ag ràdh ris: ‘A lighiche, leighis thu fhéin! Tillibh air ais do ’n àit’ as an tainig sibh, agus cuiribh a chuis air doigh eadraibh fhéin, agus an sin rachaibh a theagasg dhaoin’ eile!”

“Cha ’n ’eil mi ag ràdh nach ’eil tomhas de dh’ fhìrinn anns na thubhairt thu, a Chalum,” ars’ a charaid; “ach air a shon sin faigheadh iadsan eòlas air an stoc air Ughdar cuid de na meuran sin, agus theid mi fhìn an urras nach till iad ris na seana bheachdan gu bràth. —Ach air an t-saoghal dé tha toirt air an fheadhainn dhubha sin thall a bhith ’gàireachdaich, a Chalum. Ha! ha! a Chalum, tha mi faicinn an reusain a tha ga ’m fàgail cho cridheil. An ainm an àigh! cuir umad do bhriogais ceart? Seall a cùlthaobh air do bheulaobh!”

“Ma ta, gu ma h-olc dhi!” arsa Calum, “cha b’ i a chleachd mi ach am féile còir; ach ’s e chabhag a teicheadh romh ’n tuil a dh’ fhàg mar sin i. Ach, a charaid,” arsa Calum, ’s e an impis strachdadh a gàireachdaich, ’s e air sùil gheur a thoirt air Aonghas, “thoir an t-sail as do shùil fhéin an toiseach. ’S ann a tha colair a chòt’ agad mu d’ mheadhain ’n àite bhith mu d’ amhaich! Bheireadh tu gàir’ air comhachaig!”

“Air m’ fhacal,” a Chalum, “nach bòidheach sinn da rireadh. Sin agadsa na droch uinneagan an àm eirigh. Nach saoileadh neach a chitheadh sinn gur ann air teicheadh á taigh-caothaich a tha sinn. ’S cha ’n e sin uile gu léir ach na cuspairean cudthromach air an robh sinn a bruidhinn ’san àm, ’s ann air ’tha mi smaointean, agus air cho pongail ’sa bha thu fhein, a Chalum. Na ’m biodh tu cho pongail daonnan, ’s ann a bheirinn a chomhairle ort a bhriogais a chumail umad mar a tha i.”

“Ni mise sin ma dh’ fhàgas tu fhéin an còta mar a tha e; ’s tu thug a mach am fasan, agus a dh’ fhosgail a chùis mu iompachadh nan Innseanach an toiseach. Ach bidh solus gu leor againn á so suas. Cha chum rud sam bith a muigh e. ’S cha ’n ’eil mi fhéin duilich air a h-aon na bothain dhubha fhàgail. Faodaidh iad a bhi nan caistealan aig na maighdeanan-mara fhad ’s a thogras iad. Ach air an t-saoghal, ’Aonghais—”

Chaidh stad a chur air teanga Chalum an so, oir chual’ iad glaodh uamhasach, agus air dhaibh sealltuinn chunnaic iad cnapach féidh na chruaidh leum a dol seachad orra, ’s seann Innseanach beag tioram air a mhuin, ’s e ag eigheach aird a chlaiginn. Dé bh’ ann ach chunnaic e ’m fiadh na laidhe fo phreas, ’s dh’ ealaidh e cho balbh uige air chor ’s nach do dh’ fhairich am fiadh riamh e; ach cha robh ni aige leis am marbhadh e e, ’s deagh acras air cuideachd. Mar sin leum e air a mhuin, ann an dùil gu ’n cumadh e ’m fiadh gus an tigeadh cuideachadh. ’S e bh’ ann dh’ fhalbh am fiadh leis an t-sealgair, ’s gun am fear sin air son a chall idir, ’s greim bàis aig air, gus na sguab a choille bhar a mhuin e.

Champaich iad far an robh iad gus an traoghadh na h-uisgeachan, ’s toil aca na dh’ fhàg iad ’s na bothain fhaighinn mu ’n gluaiseadh iad air falbh mu dheas; oir b’ ann an taobh sin a bha dùil aca tachairt air daoine dhe ’n dath fhéin, ma bha iad idir san tìr.

(Ri leantuinn).

---

[58]

[Vol . 10. No. 8. p. 2]

Domhnull Beag. *

LE IAIN MAC AONGHAIS.

RUGADH Domhnull Beag ann an cearna do ’n Ghàidhealtachd ris an abair iad an Dùnan Ruadh. (Tha sin ann an sgrìobhadh againn, mar a tha sibh a’ faicinn le ’ur sùilean féin). Agus mar a tha e na chleachdadh gle chumanta anns an àite sin, agus ann an cuid do dh’ àitean eile, ’s ann air a mhàthair daonnan a dh’ ainmicheadh a luchd-eòlais e. Tha mi a smaoineachadh gu ’n d’ eirich an cleachdadh so anns na dùthchannan far am bi na fir air falbh bho ’n tigh roinn mhath do ’n bhliadhna, ga ’n cosnadh ann am bailtean mora agus air machraichean na Galldachd, agus air an aobhar sin tha a chlann (far a bheil iad) ni ’s trice air am faicinn fo chùram na mathraichean na ann an comunn an athraichean. Mar sin, mata, a reir a chleachdaidh sin, theirteadh Domhnull Mòraig ri ’ar caraid, oir ’s e Mòrag an Dùnain a b’ ainm do mhàthair. A measg a chàirdean ’s a choimhearsnaich ’s gann a chluinneadh sibh ainm ’athar idir, agus leis a sin fàgaidh sinn mar sin fhéin a chuid sin do ’n chùis.

Faodaidh e bhi gu ’m bheil cuimhne aig cuid agaibh co-dhiù, gu ’n do dh’ ainmich mi an uiridh dhuibh fear ris an abradh iad Dòmhnull Mòr. Tha mhiann orm mata an drasda, le ’ur ceadsa, beagan luaidh a thoirt air nàbaidh do Dhomhnull Mor ris an canadh iad Domhnull Beag, oir, mar is trice feumaidh far an robh Domhnull Mor gu ’n robh Domhnull Beag cuideachd.

Chaidh mathair Dhomhnuill Bhig fhàgail ’na bantraich ’nuair a bha esan na naoidheachan maoth, agus cha robh do theaghlach aice ach e fhéin. Tha sin againn ann an sgriobhadh cuideachd! No mar a theireadh Domhnull fhéin mu ’n do dh’ fhàs e suas, ’nuair a bhiodh gillean eile a tarruing as, agus esan a bagairt sid ’us seo a dheanamh orra— “Ged nach ’eil annamsa ach mac aon bhantraich!” Ciamar a b’ urrainn e ’bhi na mhac do dha bhantraich no do thri bantraichean cha deachaidh sin innse dhomhsa, agus feumaidh mi aideachadh nach ’eil mi fhein ro mhaith air breithneachadh ghnothuichean neo-shoilleir do ’n t-seorsa sin ann. Ach ann am baile mòr mar so (baile mor Ghlascho) far a’ bheil moran do dh’ fhoghlum agus do sgil faodaidh e bhi gu bheil cuideigin ann a dh’ fheuchas ris a cheisd chudthromach so fhuasgladh ma throgras e fhéin, ’s mar a togair cha ’n ’eil comas air.

Tha so a’ cur na m’ chuimhne naigheachd bheag a chuala mi mu Dhomhnull ’nuair a bha e ’na bhrogachan beag. Chaidh a chur air ghnothuch latha bha sin do bhùtha a bha greis air falbh bho ’n dachaidh aige. “Tha mi,” ars’ esan, “ag iarraidh a leithid sid, ’sa leithid so, ’sa leithid ud eile”— ’s e ag ainmeachadh nan gnothuichean a bha a dhith air, ’sa bha ri ’n cur ann an cunntas bheir sibh an aire. “Co dha ’tha iad?” thuirt fear na bùtha. “Cha deachaidh sin iarraidh orm innse!” fhreagair Domhnull. Cha robh e cho simplidh sin. “Hut,” thubhairt am fear eile, “faodaidh tu innse dhomh fhein. Cagair na m’ chluais, ’s cha toir mise iomradh air ri neach sam bith.” Chòrd iad so a dheanamh, ’s fhuair Domhnull am bathar, ’s thug e as dhachaidh leis, le mor phròis cho teòma ’s a bha e.

’Nuair a bha Domhnull òg, cha robh bùird sgoile idir anns an tir, ’s cha robh sgoilean cho lionmhor ’sa tha iad air an latha an diugh, nuair nach mor nach ’eil tigh-sgoile air ceann gach cnoic. Ach air a shon sin, an oigridh aig an

* Air a leaghadh aig Ceilidh nan Gaidheal, an Ard Sgoil Ghlasacho.

robh ùigh do dh’ fhoghlum rachadh aca am bitheantas air fhaotainn ’s an àm sin. Cha robh sgìreachd an Alba, aig nach robh aon sgoil co dhiu—sgoil na sgìreachd. Os ceann nan sgoilean sin bha daoine foghluimt air an cur, agus tha mi a smuaineachadh nach gabh e cur as an leth gur a th’ ann air son buanachd shalaich a bha iad ag iarraidh an dreuchd. Cha ’n fhaca mise agus tha mi’ creidsinn nach faca sibhse riamh fear dhiubh a rinn beartas anns a cheaird sin, ged bu mhor na tàlantan agus bu lionmhor na buadhan inntinn a bha aig iomadach fear dhiubh. Agus tha mi am beachd cuideachd gu ’m faodadh Iompaireachd Bhreatunn rud bu mhiosa a dheanamh air an latha an diugh na luacha-peighinn a thoirt do na bheagan a tha a làthair do ’n t-seann luchd-ionnsachaidh sin air son na comain a chuir iad air Alba, oir a thaobh an fheadhainn a dh’ fhalbh dhiubh fhuair iadsan an duais mar tha—duais nan seirbhiseach dìleas, tha mi am beachd.

Rachadh Domhnull agus iomadach gille eile agus nighean cuideachd do ’n sgoil (anns an àm a bha ’n sin) direach ’nuair a fhreagradh e dhaibh fhéin. Cha robh e mar fhiachaibh orra a dhol innte mar a toilicheadh iad féin, agus rud eile dheth, gle thric ’nuair a bhiodh iad a’ dol do ’n sgoil, cha rachadh foghlum a choiteach orra, ged a bha ’m pailteas ann dheth ’s ri sheachnadh.

Chaidh Domhnull do ’n sgoil nuair a bha e na chnapanach gille. Chord a chùis ris a cheud latha (co dhiu toiseach an latha) gu fior mhaith, ach air tighinn do’n fheasgar bha mo laochan a gabhail fadachd, agus mu dheireadh dh’ eubh e a mach àirde a chlaiginn— “Nach ’eil sinn a dol a dh’ fhaotainn a mach á so an diugh idir?” Bha on seorsa so do dhol-a- mach an aghaidh riaghailtean na sgoile. Cha chualas riamh a leithid. “Co am beadagan a thuirt sid?” dh’ fheoraich am Maighsteir. Bha e furasda gu leor fhaicinn co a thuirt na briathran, oir dh’ fhàs aodann Dhomhnuill cho dearg ri slige giomaich bhruich. “A bhrònain bhochd,” ars’ am Maighstir, “cha ’n ’eil moran céille agad fhathasd, agus feumar mar sin beagan de do leisgeul a ghabhail; ach feuch nach dean thu leithid a rithist”— ’us e a toirt tarruing air té do chluasan Dhomhnuill. Faodaidh mi innse anns an dol seachad, gu ’n do chuir e mor iongantas air a ghille bhochd nach robh poit no coire no inneal còcaireachd sam bith eile ri fhaicinn anns an tigh sgoil ’s nach robh dòigh mar sin air biadh a dheasachadh ann!

’S e leth sheann duine a bh’ anns a Mhaighstir-sgoile—duineachan sìobhalta, ciùin, mar bu bhitheanta, ach corra uair bhualadh sradag air, nuair a rachadh an sgoil gu mi-riaghailt, mar a rinn i latha sonruichte bha sin, agus dh’ fhalbh e ’mach agus thug e ’stigh slat mhor do sheileach Frangach, agus thug e an cuibhleadh ud air na baobhan a bha ri aimlisg. “A chlannaibh an uilc,” thubhairt esan, “mar a gabh sibh teagasg gabhaidh sibh so” —air chor ’s mar a tha ’n seanfhacal ag radh, “Eiridh tonn mor air uisge balbh” uair no uaireigin. Bhiodh am maighstir ’na shuidhe ann an seorsa cùbaid, ’s ma bha ceisd nach b’ urrainn dhuibh fhuasgladh rachadh sibh suas leatha far an robh e. Cha bhiodh esan fada a dol roimhpe. Dh’ fhaoite nach tigeadh facal as a cheann. Ma bha sibh fhein geur-inntinneach theagamh gu ’n amaiseadh sibh air a deanamh sibh fhein ’na dheigh-san, ach mur a h-amaiseadh dheanadh esan dhuibh i uair ’us uair, na ’n togradh sibh fhein; ach thachradh e gu maith tric gu ’n tugadh fear dheth na sgoilearan a b’ fhearr a bha stigh an dara taobh sibh air son nach cuireadh sibh tuilleadh ’sa chòir do dhragh air a Mhaighstir, agus gu’m mìnicheadh esan dhuibh i gus an tuigeadh sibh ceart i, seadh, nan gabhadh i idir sparradh na ’r ceann! Bhiodh a h-uile fear de ’n t-seorsa so na fhear-cuidichidh aig a Mhaighstir, agus gheibheadh iad fhein brod na sgoile air son an saothair—Laidionn no Greugais, no àrd sgoileireachd eile mar sin a bhiodh a dhìth orra. Bha càch—an fheadhainn aig nach robh suim do dh’ ionnsachadh—a faotainn dìreach an seorsa foghluim a bha freagarrach air an son. Bhiodh fear dhiubh ag eubhach a mach cho trang ’sa b’ urrainn dha facail mhora nach robh e a tuigsinn ’san“Spelling- Bookmhor,” agus fear eile ga ’r bodharadh a deanamh ablachais leughaidh as an leabhar ris an abradh iad“Reading made easy, ”mar a theireadh na cailleachan ris! Bhiodh Domhnull Beag fhein thall ann an cùil agus smùid aig air seorsa do chunntas ris an abradh e fhéin“From, take, ”no“subtraction, ”mar a theirear ris anns a Bheurla. “Gu dé,” theireadh am Maighstir, “am feum a th’ aig a ghille-mhaol aig Donnachadh air Laidionn no air Greugais ionnsachadh? Nach toir e a stigh tarruing no iochdar na lìn sgadain a cheart cho math ’s ged nach biodh cànan air an t-saoghal ach Gàidhlig? No an slimeir gille ud aig Calum. Nach oibrich e le spaid ’s le piocaid, ’s nach treabh e cheart cho dìreach ’s cho cunnbhalach ’s ged nach biodh leabhar cunntais no slat-thomhais air uachdar an t-saoghail?” Agus co their gu ’n robh an duine còir am mearachd? Mar ’s maith ’tha fhios agaibhse chaidh riaghailtean sgoile a dheanamh aireamh bhliadhnaichean roimhe so, a bha na ’m bristeadh-cridhe do Mhaighstirean neo-iochdmhor, fo ’n robhas a sparadh foghluim air cuid do dh’ òigridh “an aghaidh a chuilg,” a bha a toirt uapa cadal na h-oidhche, càil a bhidh, agus sìth na h-inntinn. Bhatar ag ràdh nach robh teaghlach aig an fhear a rinn na riaghailtean gun toinisg a bha sin, agus, air an aobhar sin, nach robh e tuigsinn nàdur chloinne, no an t-eadar-dhealachadh buaidhean inntinn a bha eadar cuid do phàisdein agus cuid eile. Ach coma co dhiu tha òrduighean ùra air tighinn a mach a nise a tha air an steidheachadh air tuigse nàduir, agus a tha, cuid aca, gu maith coltach ris na riaghailtean a bha cumanta ri linn do ’ur caraid, Domhnull Beag, a bhi ’s an sgoil. ’S e sin ri ràdh, a chlann (gu h-àraidh na gillean) aig an robh àrd-bhuadhan inntinn, agus an toil gu buil mhaith a dheanamh dhiubh, gheibheadh iadsan làn am boicinn do sgoil de dh’ iomadach seorsa, ach òinsichean agus buamasdairean dh’ fhaodadh iadsan an “seachd-rathaidein-fichead” a ghabhail air son cuid sgoile dheth!

(Ri leantuinn).

Sgeulachdan Arabianach.

CODADAD AGUS A BHRAITHREAN.

CAIB. IX.

AN uair a thainig latha na h-urnuigh agus an trasgaidh, chaidh sluagh a’ bhaile gu leir am mach do ’n chomhnard a dh’ fhaicinn an taigh-chuimhne agus na seirbhis sholaimte a bha gu bhith air a cumail. Dh’ fhalbh an righ, an t-ard-chomhairleach, agus ard-mhaithean na cuirte air thoiseach thun an taigh-chuimhne, agus an uair a rainig iad e, chaidh iad a steach, agus shuidh iad air lar-bhrat de shioda dubh. An sin thainig aireamh mhor de mharc-shluagh air an socair fhein a dh’ ionnsuidh an taigh-chuimhne. Bha coltas a’ bhroin air an gnuis; bha iad ag amharc air an lar, agus cha robh facal a’ tighinn as an cinn. Chaidh iad da uair timchioll an taighe; ach air an treas uair stad iad mu choinneamh an doruis, agus labhair iad uile na briathran so le guth ard: “O phrionnsa! a mhic

---

[59]

[Vol . 10. No. 8. p. 3]

an righ, nam b’ urrainn duinne le ar treuntas agus le neart a’ chlaidheimh do bheatha ’thoirt air ais, dheanamaid e; ach thug Righ nan righrean seachad an t-ordugh, agus thug teachdair’ a’ bhais umhlachd dha.”

An uair a labhair iad na briathran so, tharruinn iad air an ais, a chum gu’n tigeadh feadhainn eile dluth ’nan aite.

An sin thainig coig fichead seann duine air an robh feusag fhada, liath, agus iad a’ marcachd air miuleidean dubha, dluth do ’n taigh-chuimhne. B’ iad so na manaich a bha do ghnath a’ gabhail comhnuidh anns na h-uamhaibh. Cha ’n fhacas riamh iad a’ tighinn am fianuis dhaoine ach an uair a bhiodh bron-adhlacaidh ann an teaghlach righ Harrain. Bha leabhar air ceann, gach fir dhiubh, agus bha e ’g a chumail ann le ’leith laimh. Chaidh iad so gu leir tri uairean timchioll an taigh-chuimhne gun aon fhacal a radh; agus an sin stad iad mu choinneamh an doruis, agus thuirt fear dhiubh: “O phrionnsa! ciod is urrainn duinn a deanamh air do shon? Nam b’ urrainn sinn do thoirt beo a rithisd le urnuigh, no le foghlum, dheanamaid urnuighean aig do chasan le ar n-aghaidhean air an lar; ach thug Righ a’ chruinne-che air falbh thu gu siorruidh.”

A uair a labhradh na briathran so, tharruinn na seann daoine astar beag air falbh, agus anns a’ mhionaid thainig leth-cheud maighdean og dluth. Bha gach te dhiubh a’ marcachd air each beag geal. Cha robh srol air an aghaidh idir, agus bha bascaidean oir aca, lan de na h-uile seorsa chlachan luachmhor. Chaidh iad tri uairean timchioll an taighe mar a rinn cach; agus an uair a stad iad mu choinneamh an doruis, labhair an te a b’ oige dhiubh ann an ainm chaich mar a leanas: “O phrionnsa! a bha aon uair cho maiseach, ciod am fuasgladh ris am bheil duil agad fhaotainn uainne? Nam biodh e comasach dhuinne le ar maise do thoirt beo, bhiomaid ’n ar searbhantan agad. Ach a nis cha ’n ’eil mothachadh agad gu ’m bheil sinn maiseach, agus mar sin, cha ’n ’eil feum sam bith agad oirnn tuilleadh.”

An uair a dh’ fhalbh na maighdeannan oga o’n dorus, dh’ eirich an righ agus maithean na cuirte ’nan seasamh, agus an uair a choisich iad tri uairean mu ’n cuairt air iomhaidh Chodadad, labhair an righ mar a leanas: “O mo mhac gradhach, solus mo shul, chaill mi thu gu brath!”

Bha e ’sileadh nan deur gu frasach, agus ag osnaich gu trom an uair a bha e ’labhairt nam briathran so; agus bha maithean na cuirte a’ sileadh nan deur mar an ceudna. An sin dhruideadh dorus an taigh-chuimhne, agus thill an sluagh air ais do ’n bhaile.

Air an ath latha bha urnuighean folloiseach air an cur suas anns gach eaglais, agus leanadh air cur suas nan urnuighean so fad ochd latha.

Air an naoidheamh latha runaich an righ gu ’n cuirteadh a chuid mac gu bas. Bha ’n sluagh uile gabhail fadachd gus an cuirteadh gu bas iad, oir bha iad ann an corruich mhoir air son mar a rinneadh air Codadad. Ged a bha gach ni deiseil air son an cur gu bas, leigeadh am beatha leotha car uine do bhrigh gu ’n d’ thainig sgeula cabhagach thun an righ gu’n rohh na righrean ris an robh e uine roimhe sid a’ cogadh a’ tighinn le armailt ro mhor a chogadh ’na aghaidh, agus gu’n robh iad gu math dluth air a’ bhaile. Ged a bha fhios aig uine mhath roimhe sid gu’n robh iad ag ullachadh air son cogaidh, cha do chuir e suim sam bith ann. Ach an uair a thainig an naigheachd cabhagach so do’n baile, thuit eagal anabarrach mor air an sluagh, gu sonraichte a cionn nach robh Codadad beo; oir chomharraich e e-fhein mar shaighdear ro ghlic treun anns na cogaidhean a bh’ ann roimhe sid. “Ochan!” ars’ iadsan, “ ’nan robh Codadad treun beo, bu bheag eagail a ruigeamaid a leas a bhith oirnn roimh na righrean so a tha ’tighinn a chogadh ’nar n-aghaidh.”

Cha robh eagal sam bith air an righ roimh ’n armailt mhoir a bha tighinn a chogadh ’na aghaidh, agus gun dail sam bith fhuair e armailt mhor deiseil. Bha e ’na dhuine treun, agus an aite feitheamh gus an tigeadh a naimhdean ro dhluth air a’ bhaile, chaidh e ’mach ’nan coinneamh. Fhuair iadsan am mach o na daoine a chuir iad a ghabhail fabhuir gu ’n robh righ Harrain a’ dol am mach ’nan coinneamh, agus chur iad iad-fhein ann an ordugh catha air a’ chomhnard.

An uair a thainig righ Harrain le chuid armailt dluth gu leor do ’n namhaid, chuir e iad ann an ordugh cath mar a ceudna. Agus an uair a thug e an t-ordan dhaibh, thug iad ionnsuidh gharg air an namhaid. Ach bha ’n namhaid a’ cur nan aghaidh gu laidir. Dhoirteadh moran fala air an da thaobh, agus cha robh fhios an toiseach co ’n taobh a gheibheadh a’ bhuaidh. Ach mu dheireadh bha chuis coltach gu ’m b’ ann aig naimhdean righ Harrain a bhiodh a’ bhuaidh, o ’n a bha iad moran na bu lionmhoire. Agus an uair a bha iad air thuar righ Harrain agus a chuid daoine a chuartachadh, chunnacas aireamh mhor de mharc-shluagh air a’ chomhnard, agus iad a’ dluthachadh gu luath ris an da armailt ann an deadh ordugh. Ghabh iad an t-eagal taobh air thaobh an uair a chunnaic iad am marc-sluagh a’ tighinn dluth dhaibh; oir cha robh fhios aca co ’n taobh air an robh iad gus a bhith. Ann an uine ghoirid bha e soilleir gu leor dhaibh co ’n taobh air an robh am marc-sluagh gus a bhith; oir chaidh iad gu garg ann an dail naimhdean righ Harrain, agus ann an uine ghoirid chuir iad an teicheadh orra. Agus cha do stad iad aige so; ach lean iad an ruaig gus an do chuir iad gu bas an aireamh bu mho dhiubh.

(Ri leantuinn.)

A’ Ghobhar Ghlas.

SEANN SGEULACHD DO ’N CHLOINN.

CHUALA mise mar a sid a bh’ ann, a’ ghobhar ghlas. Agus mar a bha ’ghobhar ghlas ann, bha i ’dol lath’ àraidh do’n tràigh a bhuain mhaoraich. Dh’ fhág i na tri minneanan meanbh-ghlas, am boca tarra-ghlas, agus an gille-buic a staigh. Agus thuirt i riutha gun an dorus fhosgladh air na chunnaic iad riamh do chreutair sam bith gus an tilleadh i fhein dhachaidh. “Agus,” ars’ ise, “an uair a thig mise dhachaidh, aithnichidh sibh gur mi a bhios ann an uair a chuireas mi mo chas a staigh fo bhonn na comhladh, oir bidh snàithle dearg agus snàithle gorm m’ am chois.”

Cha robh a’ ghobhar ghlas fad air falbh o’n taigh an uair a thainig an cat thun an doruis, agus thuirt e, “Fosgail so, fosgail so, mise do mhàthair, mise do mhàthair, mise do mhàthair.”

“Cuir do spògag bheag a staigh fo bhonn na comhladh, agus aithnichidh mise ma’s tu mo mhàthair,” ars’ an gille-buic.

Chuir an cat a spogag bheag a stigh fo bhonn na comhladh agus thuirt an gille-buic, “Cha tu, cha tu mo mhàthair; tha snàithle dearg is snàithle gorm mu spògaig bhig mo mhàthair-sa.”

An uair a chual’ an cat so, dh’ fhalbh e.

An ceann greise, cò thigeadh thun an doruis ach an cù, agus thuirt e, “Fosgail so, fosgail so, mise do mhàthair, mise do mhàthair, mise do mhàthair.”

“Cuir do spògag bheag a stigh fo bhonn na comhladh, agus aithnichidh mise ma ’s tu mo mhàthair,” ars’ an gille-buic.

An uair a chuir an cù a spòg a stigh fo bhonn na comhladh, thuirt an gille-buic, “Cha tu, cha tu mo mhàthair; tha snàithle dearg is snàithle gorm mu spogaig bhig mo mhàthair-sa.”

An uair a chual’ an cù so, dh’ fhalbh e.

Ach cha robh an cù fad air falbh an uair a thainig am madadh ruadh thun an doruis, agus thuirt e, “Fosgail so, fosgail so, mise do mhàthair, mise do mhàthair.”

“Cuir do spògag bheag a staigh fo bhonn na comhladh, agus aithnichidh mise ma’s tu mo mhàthair,” ars’ an gille-buic.

An uair a chuir am madadh-ruadh a spòg a staigh fo bhonn na comhladh, thuirt an gille-buic, “Cha tu, cha tu mo mhàthair; tha snàithle dearg is snàithle gorm mu spògaig bhig mo mhàthair-sa.”

An uair a chuir am madadh-ruadh so, ghrad dh’ fhalbh e cho luath ’s a bha ’na chnàmhan, agus cha do stad e gus an do rainig e taigh na baineich. Ghrad thòisich e ri cladhach anns an dùnan, agus cha do stad e gus an d’fhuair e snàithle dearg is snàithle gorm. Cheangail e m’a spòig iad, agus thill e gu taigh na gaibhre, agus thuirt e “Fosgail so, fosgail so, mise do mhàthair, mise do mhàthair.”

“Cuir do spògag bheag a staigh fo bhonn na comhladh, agus aithnichidh mise ma’s tu mo mhàthair,” ars’ an gille-buic.

An uair a chur am madadh-ruadh a spòg a stigh fo bhonn na comhladh, agus a chunnaic an gille-buic an snàithle dearg ’s an snàithle gorm oirre, thuirt e, “Is tu, is tu mo mhathair;” agus dh’ fhosgail e an dorus dha.

Cha bu luaithe a fhuair am madadh-ruadh a steach na chaidh e sàs anns na minn, agus thug e leis a’ chuid nach do dh’ ith e dhiubh.

An uair a thainig a’ ghobhar ghlas dhachaidh as an tràigh, cha robh roimpe ach taigh lom, fàs. Chaidh i gu tuiream ’s gu tùirse anns a’ mhionaid. Gun dàil sam bith dh’ fhalbh i feuch am faigheadh i forofhais air na minn. Rainig i taigh a’ chait, agus ghabh i direach suas gu mullach an taighe, mar bu ghnàth le a seòrsa ’dheanamh.

“Cò sid air mullach mo bhothain bhig chrùsgaich chràsgaich, chrùsgaich chràsgaich; nach leig bruich le mo bhonnachan, no goil le mo choireachan, ’s nach leig le mo ghille beag balg-fhionnach balagum dhe ’n uisge thoirt dachaidh?” ars’ an cat.

“Tha mis’ an so, a’ ghobhar ghlas air a toirt as, ag iarraidh nan tri minneanan meanbh-ghlas, am boca tara-ghlas, ’s an gille-buic.”

“Air an talamh a tha fodhad, ’s air an adhar a th’ as do chionn, cha ’n fhaca mise riamh do chuid meann,” ars’ an cat.

Dh’ fhalbh i gu taigh a’ choin, agus mar bu ghnàth le a siol-mhuiuntir, ghabh i direach suas gu mullach an tighe.

“Cò sid air mullach mo bhothain bhig chrùsgaich chràsgach, chrùsgaich chràsgaich; nach leig bruich do mo bhonnachan, no goil do mo choireachan, ’s nach leig le mo ghille beag, balg-fhionnach balagum dhe ’n uisg’ thoirt dachaidh?” ars’an cù.

“Tha mis’ an so a’ ghobhar ghlas air a toirt as, ag iarraidh nan tri minneanan meanbh-ghlas, am boca tara-ghlas, ’s an gille-buic.”

“Air an talamh a tha fodhad, ’s air an adhar a th’ as do chionn cha ’n fhaca mise riamh do chuid meann,” ars’ an cu.

Dh’ fhalbh i gu taigh a mhadaidh-ruaidh, agus mar bu ghnàth le a siol-mhuinntir, ghabh e direach suas gu mullach an taighe.

“Co sid air mullach mo bhothain bhig chrùsgaich chràsgaich, chrùsgaich chràsgaich; nach leig bruich le mo bhonnachan, no goil le mo choireachan, no le mo ghille beag balg-fhionnach balagum dhe’n uisg’ thoirt dachaidh?” ars’ am madadh-ruadh.

“Tha mis’ an so, a’ ghobhar-ghlas air a toirt as, ag iarraidh nan tri minneanan meanbh-ghlas, am boca tara-ghlas, ’s an gille-buic.”

“Air an talamh a tha fodhad, ’s air an adhar a th’ as do chionn, cha’n fhaca mise riamh do chuid meann. Ach trobhad a steach a ghaladhad, ’s gu’m faigheadh tu balagum teith. Tha mi cinnteach gu bheil thu sgith agus acrach an déigh gach uidil is allabain a dh’ fhuiling thu ag iarraidh do chuid meann,” ars’ am madadh-ruadh.

Mar bha am mi-fhortan an dan do’n ghobhair ghlais, chaidh i steach do thaigh a’ mhadaidh-ruaidh, agus an uair a fhuair e ’staigh i, mharbh e i mar a rinn e air na minn.

IAIN.

---

[60]

[Vol . 10. No. 8. p. 4]

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san t-Seachdain.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia Miosan, .50
Tri Miosan, .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann an Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son 1.52 neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OGUST 23, 1901.

Aireamh Sluaigh Chanada.

Tha àireamh an t-sluaigh, a reir a chùnntais a rinneadh air an earrach s’a chaidh, a nise air a dheanamh follaiseach. Tha ann an Canada air fad 5,338,883, eadar shean us òg, 505,644 a bharrachd air na bh’ anns an dùthaich anns a bhliadhna 1891. Anns a chlàr a leanas chithear an àireamh a tha anns gach roinn fa-leth, agus mar an ceudna an àireamh a bh’ annta anns a bhliadhna 1891.

[Clàr]

Mheudaich an sluagh ann an Columbia Bhreatunnach 91,827; ann am Manitoba, 83,858; ann an New Brunswick, 9,830; ann an Nobha Scotia, 8,720; ann an Ontario, 53,657; ann an Cuebec, 132,439; anns na “Territories,” 78,201; agus anns na cearnan iomallach anns nach eil riaghladh steidhichte, 42,832. Chaill Eilean a Phrionnsa anns na deich bliadhna 5820.

A thaobh nam bailtean a’s motha th’ anns an dùthaich, ’s e fàs, mor no beag, a rinn iad uile ach aon fhear, Kingston, an Ontario, a chaill mu dha cheud deug. Chithear an tomhas fàis a thainig air càch anns a chlàr a leanas:—

[Clàr]

Ann an siorrachdan Nobha Scotia agus Eilean a’ Phrionnsa tha àireamh an t-sluaigh mar a leanas:—

[Clàr]

Chaidh dluth air seachd mìle gu leth ri àireamh sluagh Shidni ré nan deich bliadhna, agus beagan a bharrachd air ceithir mìle deug ri àireamh sluaigh na siorrachd. Mur bitheadh am fàs so air siorrachd Cheap Breatunn, bhiodh àireamh sluaigh Nobha Scotia na bu lugha na bha i ann an 1891, oir ann an deich de na siorrachdan tha àireamh an t-sluaigh na ’s lugha na bha i anns a bhliadhna sin.

Leis a chùnntas ùr air so air an t-sluagh, caillidh na Roinnean Iochdrach ceithir de na h-àiteachan-suidhe a tha aca anns an àrd-phàrlamaid, agus caillidh Ontario a coig. Buanaichidh Manitoba tri no ceithir, na “Territories” a dha, agus Columbia Bhreatunnach a h-aon. Bidh an aon àireamh aig Cuebec, agus mar sin cha bhi suidhe ann an Tigh nan Cumantach ach 210 no 211 an àite 213, an àireamh a bh’ ann ré nan deich bliadhna chaidh seachad.

Tha sinn cleachdte ann an Canada o chionn iomadh bliadhna, ri bhi cluinntinn gearan air na daoine buidhe bhi milleadh na h-obrach air na daoine geala, ’sa deanamh doirbh dhaibh am beòlaind a chosnadh. Gu h-àraid an ceann an iar na dùthcha tha ’n glaodh sin ri chluinntinn gu tric, agus chaidh an t-àrd-riaghladh cho fada ’s gu ’n do chuireadh cìs chusbuinn air na Sineich a tha tigh’n thar a Chuain Chiùin a dh’ iarraidh cosnaidh. Ach tha nise glaodh ùr ri chluinntinn, cha ’n ann an Canada a mhàin, ach ann am Breatunn, agus mar an ceudna anns na Stàidean— ’s e sin glaodh nam fear an aghaidh nam ban. Ann am Breatunn tha nigheanan agus mnathan an latha ’n diugh a’ cur an lamhan ri iomadh seors’ obrach a bha riamh roimhe so air fhàgail aig na fir, agus o’n theid aca air deanamh le tuarasdal na’s lugha, gheibh iad gach obair ris an teid iad a roghainn air na fir. Tha cuid de na paipearan Sasunnach ag agairt gu ’m bu chòir do riaghladh na dùthcha àireamh mhor de na mnathan a tha chòrr aca thall an sin a chuideachadh gu tigh’nn a mach do Chanada, a chum ’s nach biodh iad a’ cumail an arain làitheil o na fir. Ach shaoileamaid gu ’m b’ fhearr a chùis uiread us uiread de na fir ’s de na mnathan a chur a nall. Dheanadh sin àite agus obair na b’ fhurasd’ fhaotainn do na rachadh fhàgail thall, agus aig an àm cheudna bhiodh Canada a’ faighinn theaghlaichean dhe ’n dearbh sheorsa sluaigh a tha dhith oirre.

REIC A MACH AIRGEID.
THA AM
Maritime Premium Co. ,
a creic a mach an iomlain de ’n stoc a tha iad a’ cumail:
DEISEACHAN DEANTE AGUS BATHAR AODAICH DHE GACH SEORSA.

Tha iad a toirt cuireadh dhut taghal g’a fhaicinn, ma tha thu air son ni sam bith dhe ’n t-seorsa cheannach. Chi thu gu bheil againn stoc bathair cho math seorsachaidh ’sa tha ri fhaotainn anns na Roinnean Iochdrach.

Do na Fir: Deiseachan, Triubhsairean, Cotaichean Uachdair, Overalls, Ulsters, Reefers, Aodach Iochdair, Leintean geala agus Dathte.

Do na Gillean: Tha againn gach ni air an cuir iad feum o cheithir bliadhna gu sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Do na Mnathan: Tha againn Cuim agus Iochdair, Deiseachan deante le taillear, Deacaidean, agus Aodaichean Uachdair.

Innsridh Taighe: Wringers, Clocaichean, Cuirteanan Lace, Bratachan Leapa agus Plaideachan.

Tha gach seorsa tha an so air ainmeachadh, agus moran sheorsachan eile air nach eil sinn a toirt iomradh idir ri bhi air an creic gun suim do chosguis. Thig trath agus faigh a chuid a’s fhearr de na bargain.

THE MARITIME PREMIUM CO., Ltd.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.
G . K. Cochran, Mgr.

Is sinne na h-aon cheannaichean aig a bheil na brogan
“INVICTUS”
Brogan fhear air an deanamh le Deorsa A. Slater.
A . W. REDDEN & Co.,
Ross Block.Sraid Shearlot.

Faineachan Faineachan
FAINEACHAN OIR
AIR PRISEAN A THA RUITH O $0 .75 GU $200 .00
Faic na Faineachan a th’ againn air $3 .50 ’s air $4 .50
Faineachan Bainnse air prisean a fhreagras orra-san a bhios g’ an iarraidh.
K . Bezanson,Sraid Shearlot, Sidni.
Stor Sheudan us Ghloineachan Sula.

---

[61]

[Vol . 10. No. 8. p. 5]

Naigheachdan.

Ged a tha ainm mor de Shidni, cha ’n ’eil baile Ghlace Bay fada air deireadh air. Tha moran obrach a’ dol air adhart ann timchioll nam mèinnean. Faodar so a thuigsinn nuair a dh’ innsear gu robh, Di-sathairne s’a chaidh, còrr us ceud mìle dolair air a phàigheadh a mach le cuideachd a’ ghuail—tuarasdail da sheachdain—do’n luchd-obrach.

Chaidh an soitheach-smùide “Halifax” air sgeir an acarsaid Bhoston toiseach na seachdain s’a chaidh, agus rinneadh milleadh mor oirre. Cosgaidh a càradh air a’ chuid a’s lugha deich mile fichead dolair, agus bidh treis mhath a dh’ ùine mu ’n urrainnear a cur air obair a rithist. Gus a sin bidh a h-áite air a ghabhail leis an “Yarmouth,” agus cha bhi bàta ruith idir eadar so us Boston.

Bha pic-nic mhor aig Whitney Pier air an t-seachdain so, air son airgead a dheanamh gus cuideachadh leis an eaglais ùr Chaitliceach a thatar a togail anns a chearna sin de ’n bhaile. Mhair a phic-nic tri latha—Di-màirt, Di-ciaduin ’s Dior-daoin, agus chruinnich sluagh mor g’a h-ionnsuidh. Di-màirt bha còrr us da mhile air an làraich. Cha’n eil teagamh nach robh suim mhor airgeid air a chur cruinn.

Chaidh deuchainn a chur air da shoitheach-cogaidh a chaidh a chriochnachadh anns an Fhraing o chionn ghoirid, agus fhuaireadh a mach nach deanadh na h-innealan-smùide a bh’ annta feum idir. Bhatar ag obair air an da shoitheach sin o chionn shia bliadhna, agus chosg iad dlùth air da fhichead millein franc, no mu $6 ,250,000 ’san airgead againne. Tha a nis innealan ùra ri bhi air an cur annta, ach thatar am mi-mhisnich mhoir mu ’n timchioll, gun fhios an dean innealan ura feum no nach dean.

Tha fiosan á Manitoba ag innse gu bheil e air fairtleachadh air moran de na buanaichean a chaidh a mach o chionn ghoirid obair fhaotainn. Tha na ceudan dhiubh ann am baile Winnipeg ’s am bailtean eile ag iarraidh tilleadh dhachaidh, ach cha toir an C. P. R. faradh dhaibh gus an obraich iad mios air a bhuain. B’i ar barail féin, agus barail moran eile, gu ’n robh cuireadh tuilleadh us fialaidh air a thoirt do mhuinntir a dhol a mach dh’ ionnsuibh na buana, agus nach biodh obair ri fhaotainn do roinn mhor dhe na rachadh ann. Tha e ro-choltach gu robh a’ bharail sin ceart, agus nach b’e buain a chrithneachd an ni bu mho a bh’ aig cuideachd an rathaid iaruinn ’san amharc idir.

Tha aimhreit air eiridh eadar an Fhraing ’s an Tuirc, agus an la roimhe ghairm an Fhraing a fear-ionaid á Constantinople. ’S e dh’ aobharaich an aimhreit an Sultan a bhristeadh geallaidh a thug e do fhear-ionaid na Frainge a thaobh còmhstri a bha eadar an da dhùthaich. Bha e ’na chleachdadh riamh aig an t-Sultan a bhi ’bristeadh a gheallaidhean, agus cha robh e a reir coltais air son an cleachdadh sin a leigeil seachad air sgàth na Frainge. Tha àireamh de shoithichean-cogaidh Frangach a nis air an turus do ’n Tuirc, ach cha ’n eil dùil eadhon aig na Frangaich fhein ri cogadh. Cha ’n ’eil teagamh nach geall an Sultan a gheallabh a choilionadh, an uair a chi e cho dian ’sa tha corruich na Frainge.

Cha ’n ’eil feum sam bith teannadh ri comhairle a thoirt air duine anns nach ’eil reusan. Cha’n ’eil iad ann an staid inntinn anns an tuig iad reusonachadh.

Chaidh trein air an robh àireamh mhor de bhuanaichean a dol do ’n Iar Thuath a bhristeadh ann am Manitoba Dior-daoin s’a chaidh. Chaidh aireamh de’n luchd-turuis a ghoirteachadh, cuid diubh gu dona, agus bha dithis air am marbhadh. Bhuineadh fear dhiubh sin, Domhull Mac Citheagain do Ghlace Bay. Bha fear eile mhuinntir Cheap Breatunn, Martin Almon, air a dhroch leonadh.

Nuair a bhios an obair-iaruinn air a criochnachadh bidh obair innte do choig ceud fichead duine. Thatar a faotainn deagh reic do’n iarunn a thatar a tionndadh a mach, agus tha e toirt deagh riarachadh dhaibh-san a tha ’ga cheannach. Chaidh aireamh mhiltean tunna dheth a chur a null do Bhreatuinn cheana, agus bidh tuilleadh air a chur a null an uine ghearr. Ma thionndaidheas an t-iarunn a mach gu math bidh soirbheachadh na h-obrach air a deanamh cinnteach.

Tha aireamh de luchd nam paipearan naigheachd á Ontario ’s á Cuebec aig an àm so air cuairt shamhraidh anns na Roinnean Iochdrach. Bha iad ann an Ceap Breatunn toiseach na seachdain so. An deigh a dhol troimh Lochan a Bhras d’Oir rainig iad Sidni oidhche Di-màirt. Ghabh iad sealladh air an obair-iaruinn maduinn Di-ciaduin, agus an deigh mheadhon-latha chaidh iad gu Louisburg, a tilleadh feasgar. Dh’ fhalbh iad á Sidni tràth ’sa mhaduinn Dior-daoin. Bha iad ann còrr us ceud uile gu leir, eadar fhear us mhnathan. Bha iad gle riaraichte le ’n cuairt anns na Roinnean Iochdrach agus gu h-àraid leis na chunnaic iad de Cheap Breatunn.

Chaidh duin’ òg d’ am b’ ainm Murchadh Mac Gill-fhinnein, a mhuinntir na Mèinne Tuatha, a mharbhadh air an rathad-iaruinn faisg airNew Glasgowtoiseaach na seachdain so. Tha e coltach gu ’n do thuit e fo charbad a chaidh seachad re na h-oidhche, ’s e feuchainn ri dhol air bòrd. Fhuaireadh a chorp ’sa mhaduinn, ’s e air a reubadh gu dona. Cha robh an duine mi-fhortanach ach fichead bliadhna dh’ aois, agus bha e gus o chionn ghoirid ag obair aig te dhe na mèinnean faisg airGlace Bay. ’S ann a dh’ iarraidh cosnaidh a chaidh e doNew Glasgow.Tha a mhàthair, a tha ’na bantraich, a còmhnuidh aig a’ Mhèinn a Tuath, agus triùir bhràithrean us dithis pheathraichean dha air am fàgail air a cùram.

Tha iadsan a bha cur àireamh mhor sluaigh mu choinneamh na dùthcha ’s nam bailtean air am mealladh. Bha dùil gu ’m biodh eadar da mhile dheug us coig mile deug ann an Sidni, ach ’s ann a bha e beagan goirid air na deich mìle. Bha dùil ri seachd mìle ’s coig ceud ann an Sidni Tuath, ach cha robh ann ach 4,646. Ann an Glace Bay bha dùil ri naodh no deich mìle, ’s cha d’ fhuaireadh ann buileach seachd mìle. Agus ann an Louisburg, far an abradh cuid gun robh da cheud deug no eadhon da mhìle, cha d’ fhuair luchd na h-aireamh ach coig ceud ’s da fhichead ’s a dha (542). Ma bhios iadsan a bha dol cho fada so air seacharan na ’m barail beò an ceann dheich bliadhn’ eile, cha ’n eil teagamh nach dean iad tuairmeas na ’s fhearr.

Cha ’n eil sinn cruaidh ort!

Nuair a tha sinn a tairgse dhut bhargan mar a leanas:
Larigans olla-chairte air $1 .10—bha iad roimhe so $1 .75. Dongola Bals, le buinn dhubaile, air $1 .15—tha ceannaichean eile faotainn $1 .75 orra. Da phaidhir de shocsaichean cloimhe air cairteal dolair, agus am paidhir bhrog a’s fhearr a chuir thu riamh air do chois $3 .00. Tha sinn a deanamh ar n-uile dhichioll air luach t’ airgeid a thoirt dhut ann an caiseart, agus theid sinn an urras air gach paidhir a chreiceas sinn.

H . H. Sutherland & Co.

Ma tha thu air son
Carbad Fasanta
bhi agad, ceannaich bho
F . FALCONER & SON

Tha sinn a’ fosgladh luchd car de charbadan dhe gach seorsa an ceann a h-uile dha no tri sheachdainean. Tha sinn a toirt barr air cach a thaobh
FASAIN, DEANAMH, BUAINEAD us PRISEAN
nan carbadan a tha sinn a creic. Agus tha sin a cheart cho fior mu ’n acuinn, mu ’n bhathar each, mu na truncaichean ’s mu na maileidean a tha sinn a creic.

F . Falconer & Son.
Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

THE Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, - - - Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Stor Ur! - Bathar Ur!
Tha sinn air gluasad as a stor ’s an robh sinn roimhe, an togalach MHIC-TALLA, do thogalach ur air Sraid Shearlot, ri taobh stor an Dotair Mhic-Gillebhrath. Tha an stor so cho farsuinn ’s cho deiseil ’sa gheibhear air an eilean; agus tha sinn a dol a chumail stoc mor de Leabhraichean, de Phaipeirean sgriobhaidh, ’s de Bhathar Grinn dhe gach seorsa. Tha cothrom againn air ar bathar a cheannach anns na margaidhean a’s fhearr, agus mar sin bidh ar prisean iseal, agus bidh ar bathar an comhnuidh ur. Tha sinn a toirt cuireadh fialuidh do gach aon taghal oirnn.
Pattillo.
Stor Leabhraichean us Bathair Grinn.

---

[62]

[Vol . 10. No. 8. p. 6]

Litir as an Amhuinn Mheadhonaich.

CHA chreid mi nach ’eil daoine gle fhad air ais ann a bhi sgriobhadh gu MAC-TALLA. ’S e cheud rud air son an toir mi sùil ’nuair thig am paipeir, am bi litir ann bho charaid air choireigin, agus mur a bi cha bhi mi idir toilichte. Bheir mi sin sùil am bi òran gasda ann. “Ged tha mo cheann air liathadh ’s mo chiabhagan air tanachadh” ni mi sùrd mor ri seann òran gasda a bhiodh againn an tùs ar làithean, nuair a bhiodh comunn againn cruinn agus gu leor do Mhac-an-Tòisich ga chur ma chuairt air a chéile, agus ’s e sin a chuireadh am blas air na h-òrain.

Tha sinn glé thoilichte bhi faighinn seann sgeulachdan an drasd agus a rithist. Bha sgeulachd an t-saighdear buileach math. Cha chreid mi ma bha ’abharsaic cruaidh nuair a bha ’n saighdear ’ga giulan, nach ’eil i gu math cruaidh a nis, ma tha i aig an fhear a thug suas dha ’n iarmailt i gus a so. Cha bhiodh toil agam a dhol ’ga bualadh le sùisd tuilleadh.

Tha sinn gle thoilichte gun d’fhuair thu greim air feadhainn dhe ’n “Chuairtear Ghàidhealach” a bha tighinn a mach bho cheann leth-cheud bliadhna. Tha cuimhn’ agam air a bhi ’ga leughadh. Bheir mi seachad stòiri bheag a chunnaic mi ann am fear dhiubh, air seann bhodach a bha thall ’s an t-seann dùthaich. Bha e trom air an uisge-bheatha. ’Se Domhull an stòp a bha aca mar ainm air. Cha chreid mi nach canadh iad stòp ri tomhas air choireigin dhe ’n uisge-bheatha. Coma co dhiu dh’ fhàs Domhull tinn, agus chuir iad a dh’ iarraidh dotair. Nuair a thainig an dotair dh’ iarr e air a bhi gabhail unnsa(ounce) ’san latha de dh’ uisge-beatha. Nuair a dh’ fhalbh an dotair dh’ fheoraich Domhull dha ’mhac, a bha dol dha ’n sgoil, gu de uiread ’s a bh’ ann an unnsa de dh’ uisge-beatha. Cha robh fhios aig a ghille. “Gu dé math dhomhsa ’bhi ga ’d chur dha ’n sgoil mur do dh’ ionnsuich thu uiread sid fhathast. Fhuair an gille an leabhar cunntais, agus thug e sùil anns antable ,agus chunnaic e ann an sin“16 drams one ounce. ” “Ho, ho!” arsa Domhull an stòp, “tha mi na mo dhuine sona fhathast! Faidh a nall am pige ruadh agus falbh dha ’n bhùth ud thall, agus abair ris gallan dhe ’n stuth a’s fhearr a tha aige ’chur ugam.” Sud na bheil agam an diugh de stòiri Dhomhuill an stòp.

Tha Mac Uisdein a deanamh don’ oirnn nach ’eil e cuir a nall na puirt-a- beul ugainn.

Gu dé thainig ri Murchadh Cam [ ? ]h ’eil sinn a faighinn litir uaithe. ’S ann a bhios sinn a cumha gu ’n do chaill e an t-sùil eile, mur a cluinn [ ? ]n uaithe an ùine nach bi fada.

Fhuair mi ’mach duine aig a bheil òran an eich dealanaich, le Donnacha Fionnlasdan, agus cuiridh mi ugad e uair air choireigin.

Bha sìde mhath feòir againn gus o chionn seachdain. Tha ’m feur fada air ais an àiteachan tioram. Tha cuid do thalamh ard cho math ’sa bha e ’n uiridh.

Mo bheannachd aig Bodachan a’ Ghàraidh. Cha chan mi ’n corr an dràsd.

MICHEAL.

Dughlas.

Ann am blar Otterburn, ’sa bhliadhna 1388, bha’n t-Iarla Dughlasach air a leonadh, agus ’nuair a fhuaireadh ’na shineadh e chaidh fheorach dheth ciamar a bha dol dha. “Taing do Dhia,” ars esan, “tha mi faotainn a bhais mar a fhuair a chuid bu mhò dhe m’ athraichean, cha’n ann air mo leabaidh, ach air an àrfhaich. Tha tri nithean a tha mi ’g àithne dhùibh a dheanamh—diolaibh mo bhas, oir cha’n eil dòchas sam bith agam gu ’m bi mi beo; togaibh suas mo bhratach, oir tha ’m flath a bha ’ga giùlan air tuiteam; agus leanaibh air éigheach ‘Dùghlas! Dùghlas!’ a chum ’s nach bi fios aig caraid no idir aig nàmhaid gu’n do mharbhadh mi. Na ’n robh fhios agam gu’m biodh na nithean so air an deanamh, gheobhainn bàs gu toileach, oir chuala mi o chian fàisneachd a bha ’g radh gu ’n toireadh duine marbh a mach buaidh-làraich, agus tha mi ’g earbsa ri Dia gur-a mise ’n duine marbh sin.” Rinneadh mar a dh’ aithn e, agus thug an “duine marbh” buaidh, oir cha do chaill na h-Albannaich anns a’ bhlàr ach mu thri cheud duine, agus chaill na Sasunnaich ochd ceud deug.

Bha iad Goirt.

Bha madadh-ruadh ann roimhe, agus air dha a bhi ’falbh an fhasaich air latha tioram teth, dh’fhas e ro phaiteach ’s cha robh uisge no ni air bith eile ann a chaisgeadh iota. Mu dheireadh de chunnaic e ach craobh fhion-dhearcan. Bha na fion dhearcan ro bhriagha, na h-uile aon diubh abuich, agus iad cho lionmhor ’s gun robh iad a lubadh barraibh nam meangan. Ars’ an sionnach, “ ’S ann domh a rug an cat an cuilean; de na th’ ann an sin de fhion-dhearcan, gach aon diubh cho maiseach ’s cho lan; ’s iad a chaisgeas mo thart,” agus an so thug e leum suas ris a’ chraoibh an duil gu’m biodh lan a chraois aige tighinn air ais. Ach leibeidean, cha d’ fhuair am bainne; —cha ruigeadh e leth na slighe gus na fion-dhearcan. Leum e, ’s leum e, ach ged a bhitheadh e a’ leum fhathasd cha deanadh e turn. Mu dheireadh dh’ fhalbh e, agus, ars’ esan, “Tha mi coma dhe na fion-dhearcan, —tha iad goirt!”

Anns a’ Ghearmailt ’nuair a gheobhair duine ciontach de bhi gabhail air a mhnaoi, leigear leis a dhol gu ’obair gach latha mar a b’ àbhaist da, ach ’s i ’bhean a gheobh an tuarasdal, agus théid esan a dhùnadh a stigh ’sa phriosan bho oidhche Di-satharna gu maduinn Di-luain. Leanar air a pheanaisteachadh mar sin fad dheich seachdainean.

AMHERST BOOT & SHOE Mfg. Co.,
Amherst, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, a Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

Seall an so air son
SANUS UR
Air an ath Sheachdain.

Kelly & Dodge,
Dealbhadairean.

Seomar Dhealbh os cionn Stor Aonghais Mhic Guaire.

OBAIR MHATH AIR A DEANAMH AN EALAMHACHD AIR PRIS REUSANTA

Faic ar n-Obair. = = Cordaidh i Riut.

---

[63]

[Vol . 10. No. 8. p. 7]

Balla Mor Shina.

MA theirear gur h-iad Barrachaoil(pyramids)na h-Eipheit an t-ioghnadh a’s mhotha th’ air an t-saoghal, faodar a radh gur e Balla Mor Shina an darra h-ioghnadh. Tha iadsan a chunnaic e ag radh gur e aon obair cho iongantach ’sa rinn mac an duine riamh. Tha e toiseachadh aig a mhuir air an taobh an ear agus a leantuinn air taobh tuath us iar-thuath na dùthcha fad cheithir cheud deug (1400) mile. Tha e air a thogail ’sa chuid a’s mo de chloich, ’s de chloich-chreadha, agus tha tùir air a mhullach astar goirid o chéile. Bha e mar sin air dòigh ’s na’n cuirte dragh air freiceadan aon tùir gu’m b’ urrainn freiceadan an da thùir a b’ fhaisge tigh’n ’gan cuideachadh. Anns gach aite a bha furasda do namhaid a ruigheachd, bha daighneachdan làidir air an togail. Ann an àiteachan tha ’m balla dùbailte, agus ann an corra àite tri-filte, ach faisg air a cheann an iar dheth cha’n eil ann ach dùn mòr talamhainn. Tha e ann an cuid a dh’ àiteachan a’ direadh ’sa tearnadh chreagan us bheanntan àrda, agus tha e doirbh a dheanamh a mach ciamar a chaidh aca-san a bha ’ga thogail air an stuth a thoirt ann no a chur ri chéile, oir cha’n eil clachair no fear-togail anns an Roinn Eorpa an diugh a bheireadh ionnsuidh air eadhon tigh a chur suas ann an cuid de na h-àiteachan uamhsach anns am bheil am balla so na sheasamh gu daingeann o chionn còrr us da mhile bliadhna. Tha e air a thogail le balla tana cloiche air gach taobh dheth, agus eadar an da bhalla sin air a lionadh le talamh air dhòigh ’s gu ’n saoileadh duine gu ’m bu chlach air fad e. Tha a chuid iosal deth air a dheanamh de chlachan mòra, agus mu shia troighean o’n làr tha a chlach-chreadha ’toiseachadh agus a leantuinn dh’ ionnsuidh a mhullaich. Tha ’m mullach air a chomhdach le leacan tana mar air cabhsair sraide. Tha na tuir uile mu dha fhichead troigh a dh’ airde, agus tha ’m balla ri ghabhail thar a chéile mu fhichead troigh o làr gu mullach; tha e na’s isle na sin air na beanntan agus na’s àirde na sin anns na glinn. Tha araon am balla ’s na tùir na’s leithne gu h-iosal na tha iad gu h-àrd, agus tha geatachan air am fosgladh trompa dh’ ionnsuidh nam bailtean air gach taobh. Bha duine a chunnaic am balla o chionn leth-cheud bliadhna as radh ged rachadh na bha de chloich ann an taighean-còmhnuidh Bhreatunn air fad a chruinneachadh còmhladh, —agus bha e ’meas gu robh muillean us ochd ceud mile dhiubh ann, —nach biodh gu leòr ann air son am balla so a thogail! Bha e ’g radh gu robh de chloich anns na tùir ’s anns na daighneachdan leotha fhein na chuireadh suas baile bhiodh uiread ri Lunnuinn. Tha e air a mheas le feadhain eile gu bheil pailteas de stuth ann gus balla bhiodh sia troighean a dh’ àirde ’s ceithir troighean a thiughad a chur ceithir thimchioll an t-saoghail. Chuireadh am balla mor so suas leis na Sineich mu dha cheud bliadhna mu’n d’rugadh Criosd, air son an naimhdean, na Tartarich, a chumail a mach; ach an deigh an saothair uile, fhuair na Tartarich a stigh agus thug iad fo chis iad. Gus an latha ’n diugh ’s iad na coigrich sin a tha riaghladh Shina, agus cha ’n ’eil bàigh sam bith aca ris an t sluagh, ’s cha mho na sin a tha spéis sam bith aig an t sluagh dhaibhsan.

Oidhche Fhliuch.

Bha duin-uasal o chionn ghoirid a’ ghabhail a dhinneir ann an tigh caraid, agus am feadh ’sa bha iad aice thoisich sileadh mor uisge. Dh’fhuirich an t-aoidh cho fad ’sa b’ urrainn e, feuch an tigeadh turadh, ach ’s ann a bha ’n t-uisge sior dhol na bu mhiosa. Chuir fear an taighe impidh air fuireach gu maduinn, agus o nach robh choltas air gu ’n rachadh an t-side na b’ fhearr dh’aontaich e sin a dheanamh. Ach an ceann beagan mhionaidean dh’ ionndrain iad e, ’s cha robh fhios cait an d’ thug e air. Cha robh sgeul shios no shuas air. An ceann leth-uair a thim, thainig e stigh ’s e bog fliuch. “An ainm an àidh,” arsa fear an taighe, “càit an robh thu?” “Bha mi,” ars esan ’s e ’ga chrathadh fhein, “aig an tigh; chaidh mi a dh’ innse do m’ mhnaoi nach b’ urrainn mi dhol dhachaidh gu maduinn leis cho fliuch ’s a bha an t-side.”

Mnathan Shiam.

Tha teachdaire a tha o chionn aireamh bhliadhnaichean ann an Siam a’ sgriobhadh mar a leanas a thaobh an t-sluaigh. ’Nuair a thainig sinn do’n duthaich an toiseach cha robh bean no nighean anns a cheud comasach air leughadh, ged a bha na gillean a faotainn teagaisg ann an leughadh ’s an sgriobhadh o na sagairt anns na teampuill. Aon latha thainig caileag bheag mu dha bhliadhn’ deug a dh’ aois, dh’ an bhàt againn a dh’ amharc air na coigrich, agus air dhuinn fheorach dh’ i an rachadh aice air leughadh, cha d’ thuirt i gu ’n rachadh no nach rachadh, ach sheall i oirnn le ioghnadh ag radh, “ ’Se nighean a th’ annamsa!” mar gu’m bu choir dhuinn a bhi na bu turaile na gu’n cuireamaid a leithid de cheist oirre.

Chaidh an gunna-mor a’s motha th’ air an t-saoghal a ghlacadh leis na Breatunnaich anns na h-Innsean ’nuair a chaidh an duthaich sin a chisneachadh. Rinneadh an gunna anns a’ bhliadhna 1500 le ceann-feadhna d’ am b’ ainn Chuleby Koomy Khan. Tha’n gunna sin an diugh air a chur air doigh gu grinn na bhroinn, agus cathraichean us leapannan ann, agus tha e ’na chleachdadh aig na h-oifigich Bhreatunnach a bhi cadal ann.

Thoir a cheartas fhéin do gach neach. Na dean iasg de ’n dara neach agus feòil de ’n neach eile. Thoir ’àite fhéin do gach neach. Ma ni thu so cha chum thu comunn ris a h-uile neach. Cha’n urrainn thu comunn a chumail ris an olc agus ris a’ mhath.

Cape Breton Electric Co., Ltd.

RUITH AN AISEIG.

Tim-Chlar.

Gus an toirear fios air atharrachadh bidh an Tim-Chlar mar a leanas:—

[Clàr - ama]

Tha na bataichean a taghal aig Point Edward air tursan 9 a. m. agus 4 p. m.; agus aigVictoria Pierair tursan 10 a. m. agus 5 p. m. Tha iad air na h-uile turus a taghal aig anInternational Pier.

TURSAN FEASGAIR.

[Clàr - ama]

The Scottish Clans and their Tartans.

IS e so is ainm do leabhar beag luachmhor a tha ’toirt eachdraidh nam Fineachan Gaidhealach, agus dealbh a’ Bhreacain bhuineadh do gach Fine, —mar an ceudna gach “Iollach-Catha” agus ”Suaicheantas” a bhiodh na Fineachan a’ cleachdadh an am catha. Gheibh thu an leabhar so leis a phosta ma chuireas tu ceithir tasdain (80 cents) gu
ALEXANDER BAIN,
Port Hawkesbury, Cape Breton.

[Dealbh]
Aon sam bith air am bi nithean grinn a dhith air son adhlacadh nam marbh, rachadh e do ’n bhuth aig
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
a tha cumail gach ni a dh’fheumas a leithid

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh—agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air an
Telephone No. 62.
A. J. BEUTAN.
Sidni, Feb. 8, ’01.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc

Aonghas Mac Leoid

Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Shaw & Beairsto,
Luaidh-Cheardan, &c .

Theid againn air gach obair an co-cheangal ri cur a stigh phioban uisge agus blathachaidh thaighean a dheanamh le deagh luchd-obrach agus air prisean iseal. Cuir deuchainn oirnn agus biodh fhios agad gu bheil so fior. Gheibh an duine aig am bi beagan obrach a cheart uiread aire ris an duine aig am bi moran, agus bi gach ni a ghabhas sinn os laimh air a dheanamh an ealamachd.

SHAW & BEAIRSTO.
Phone 217
Feb 7 ’01—1 yr
Sidni, C. B.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
SIDNI, - - - C. B.
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH.

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
SIDNI, - - - C. B.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
SIDNI, - - - C. B.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.
SIDNI, - - - C. B.

J . J. ROY, M. D. ,
OIFIS: —An Togalach McVey.
A CHOMHNUIDH: —An tighC . W. Hill.
SIDNI, - - - C. B.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, - - C. B.

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na caiseachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
SIDNI, - - - C. B.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
SIDNI, - - - C. B.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
SIDNI, - - - C. B.

L . L. GULLIVAN,
CEANNAICHE FEARAINN.
FEARANN US TAIGHEAN RI ’N CREIC ANNS GACH CEARNA DE SHIDNI.
AIRGEAD GA THOIRT SEACHAD AIR RIABH
Victoria Block, So. Charlotte St. ,
SIDNI. - - - C. B.

FAIGH DO DHEALBHAN air an tarruinn anns an t-Seomar Dhealbh Ur a tha ’n Togalach McVey, air sraid Shearlot. An t-àite ’s saoire tha ’sa bhaile. Bidh an obair dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
C . H. WOODILL.

F. O. PETTERSON,
Ceannaiche Taillear.
Oisean Sraidean Sheorais agus Phitt,
SIDNI, - - - C. B.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
SIDNI, - - - C. B.

---

[64]

[Vol . 10. No. 8. p. 8]

Mo Nighean Dubh.

Mo nighean dubh, tha boidheach dubh,
Mo nighean dubh, na tréig mi:
Ged theireadh cach gu bheil thu dubh,
Cho geal ’s an gruth leam fhéin thu!

Moch là Coinnle anns a’ mhadainn,
’M leaba ’s mi gun éirigh,
Gu ’m facas òigh an taice rium,
’S a gnùis ro dhreachmhor, ceutach.
Mo nighean dubh, &c .

Toisichidh mi aig do chasan,
Chum do mhaise ’leughadh;—
Di-dòmhnuich a’ dol an chlachan,
Bean do dhreach cha leir dhomh.

Thig stocaidh gheal air rogha dealbha
Air do chalpa gle-gheal;
Brogan barra-chumh’nn, ’s bucaill airgid—
Oigh air dhealbh na gréin’ thu!

Seang chorp fallain, mar shneachd meallain,
No mar chanach sléibhte;
Mar fhaoileag chladaich, ri là gaillin,
Air chuan mara ’g éirigh.

’S math thug gùn ’s an fhasan duit,,
Cho math ’s a tha ’n Duneideann,
Mu d’ mheadhon caol ’g a theannachadh,
’S a chamhanaich ’s tu ’g éirigh.

Do shùilean mar na dearcagan,
Do ghruaidh air dhath na céire,
Cùl do chinn air dhreach an fhithich,
’S gradh mo chridhe fhéin ort.

Sùil chorrach ghorm fo d’ chaol mhala
Bho ’n tig an sealladh éibhinn,
Mar dhealt camhanaich ’s an Earrach,
’S mar dhruchd meala Chéitein.

Tha falt dubh, dualach, trom, neo-luaidhte,
’N ceangal sguaib air m’ euchdaig;
Gur boidheach e mu d’ chluasaibh,
’S cha mheas’ an cuailein bréid e.

Cha dean mi tuilleadh molaidh ort—
O, ’s tu mo rogha céile!
’S ann ort a tha ’n cùl fàinneagach,
Mar sud ’s am braighe glé-gheal.

’S olc a rinn do chàirdean orm
’S gu ’n d’ rinn iad pàirt ort fein d’ e,
’N uair chuir iad as an dùthaich mi,
’S mi ’n dùil gu’n deanainn feum duit.

’S ged nach deanainn fidhleireachd,
Gu ’n deanainn sgriobhadh ’s leughadh,
’S a nàile! dheanainn searmoin duit
Nach talaicheadh neach fo ’n ghréin oirr’.

Fanaidh mo Mhairi Buileach o’n Ti.

LE EOBHAN MAC COLLA.

’Illean, nach mise ’bha ’m bhurraidh bochd truagh?
’N uair bha mi gun phòsadh chreid mi na chual’,
A’s thuirt mi, le Màiri ’s math dheth bhios mì,
Oir fanaidh mo Mhàiri buileach o ’n ti.

Fanaidh mo Mhàiri buileach o’n òl,—
A’n àite a béil théid an gloine r’a sròin;
Cha n-ionnan ’s na banagan shluigeas a tri—
A’s fanaidh mo Mhàiri buileach o’n ti.

’S lurach mo Mhàiri ’bleodhann na spréidh!
Tha e gu cinnteach taghte air gréis;
’S eòlach air cuibhioll i, clobhaidh i ’n lìon,
A’s fanaidh mo Mhàiri buileach o’n ti.

Ach thachair am pòsadh, dh’ ath’raich an duan,—
Faic sinn nis còmhla ’m bothan na truaigh;
Thainig na pàisdean, Ochain, a righ!
A’s dh’ amais mo Mhàiri dol air an ti.

A ’s ged a tha ’n olainn gun ghainne mil ’n spàrr,
Seallaidh am burraidh ’s na ragan m’ a chlàr!
An gloin’ air a bilibh gu ’n amais gun strith,
A’s Ochain, mo leòn! cha’n fhan i bho’n ti.

’S ged tha i air dheireadh car beag air an fhu’al,
’S leath’ ’n t-urram air clobhadh, ’s tha ’bhlàth air mo chnuaic!
Le olcas a bleodhainn chaidh Cheann-fhionn ’an dìosg’
’S gu ’n cumadh i obair ri tobar le ti.

Mo thruaigh air fear falamh a gheibh té le stràic,
Mo thruaigh co sam bith e ’gheibh aon nigh’n a màth’r,
Mo thruaigh thar a h-uile ni fear mar tha mi,
A thuiteas air banaig do ’n iodhal an ti.

Mo Chailin Dileas, Donn.

LE EACHANN MAC COINNICH, ULLAPOOL.

Gu ’m bu slàn a chi mi
Mo chailin dileas, donn,
Bean a’ chuailein réidh,
Air an deise dh’ eireadh fonn;
’S i cainnt do bheoil bu bhinne leam,
An uair bhiodh m’ inntinn trom,
’S tu thogadh suas mo chridh’
’N uair a bhiodh tu bruidhinn rium.

Gur muladach a ta mi,
’S mi nochd air àird’ a’ chuain—
’S neo-shunndach mo chadal domh,
’S do chaidreamh fada bhuam;
Gur tric mi ort a’ smaointeach;
As t-aogais tha mi truagh;
A ’s mar a dean mi t’ fhaotainn
Cha bhi mo shaoghal buan.

Sùil chorrach mar an dearcag
Fo rosg a dh’ iadhas dlùth;
Gruaidhean mar an caorann,
Fo ’n aodann tha leam ciùin.
Mar d’ aithris iad na breugan
Gu ’n d’ thug mi féin duit rùn;
’S gur bliadhna leam gach là
O’n uair a dh’ fhàg mi thu.

Theireadh iad mu ’n d’ fhalbh mi,
Gu ’m bu shearbh leam dol a’ d’ chòir
Gu ’n do chuir mi cùl riut,
’S gu ’n dhiùlt mi dhuit mo phòg.
Na cuireadh sud ort cùram,
A rùin, na creid an sgleò;
Tha t-anail leam ni ’s cùbhraidh,
Na ’n drùchd air bhàrr an fheòir.

Tacan mu ’n do sheol sinn,
Is ann a thòisich càch
Ri innseadh do mo chruinneig-sa
Nach tillinn-sa gu bràth.
Na cuireadh sud ort gruaimein,
A luaidh—ma bhios mi slàn—
Cha chum dad idir uait mi,
Ach saighead chruaidh a bhàis.

Tha moran de luchd aimlisg,
A’ seanachas an droch sgeoil;
An cridheachan mar phuinsean,
Cha chuimhnich iad a’ choir;
Ach na creid an sgeula;
Ma gheibh a’ chléir oirnn coir;
’S ma dh’ fhanas sinn o ’cheile,
’S i ’n éigin a bheir oirnn.

Tha ’n t-snaim a nise ceangailte,
Gu daingean agus teann;
A’s their luchd na fanaid rium,
Nach ’eil mo phrothaid ann:—
Am fear aig am bheil fortan,
Tha crois aige ’na cheann,
’S tha mise taingeil, toilichte,
Ged tha mo sporan gann.

Bas.

—Ann an Oakland, California, air an aonamh latha deug de dh’ Iulaidh, Aonghas Mac Isaic, (Mac Alasdair), a mhuinntir Bhroad Cove, C. B., tri fichead us ceithir bliadhn’ deug a dh’ aois. Dh’ fhàg e bean, triùir mhac agus triùir nighean. Bha e tinn o chionn cheithir bliadhna, agus ann an cràdh mor, ach ghiùlan e leis gu foighidneach, agus bha e làn striochdte do thoil Dhé. O chionn ceithir bliadhn’ deug air fhichead bha e gabhail cùraim de ’n chladh Chaitliceach ann an Oakland, agus tha e nise na shineadh fo ’n fhod anns an ionad sin, an cadal trom a bhàis, a feitheamh an latha anns am bi e air a ghairm dh’ ionnsuidh na duaise a choisinn e le ’dheagh ghiùlain ’s le bheusan anns a bheatha so.

DeWitt & Mackinlay,
Luchd-creic agus obrach Innealan Electric
Obair Electric de sheorsa sam bith air a deanamh.
Stoc mor de dh’ innsridh Electric.

Air son CARADH BHICYCLES tha sin lan uidheamaichte air sonENAMELLING , BRAZINGagusVULCANIZINGa dheanamh.

Air Sraid Phitt,
faisg air Searlot, Sidni, C. B.
Telephone 223.

Ceannachd Posta.
Tha sinn faisg ort cia b’e ait am bheil thu.. .. . ..
Tha sinn an deigh pris-chlar ur de dh’ Airneis, Brat-Urlair, agus Innsridh Taighe a chur a mach. Ni thu eucoir ort fhein agus oirnne mur cuir thu g’a iarraidh, a chum gu faic thu na prisean. Cuir t’ ainm ugainn air post card agus gheibh thu e.
GORDON & KEITH,
A. T. GRANT, Manager,

CLOIMH! CLOIMH!

THA sinn a paigheadh a phris a’s airde airson cloimh. Ma tha thu ag iarraidh do chloimh a reic thig dh’ an stor againne agus ni sinn iomlaid riut leis na nithean so: Bathar Tioram, Aodaichean dhe gach seorsa airson na Fir agus na Gillean, Soithichean creadha agus lampannan, Crogain im (25c) Noigein creadha, agus gach ni a bhios feumail am broinn taighe.

Mills, Mac Coinnich & Ross.
Air seann larach Iain A. Mac Coinnich.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh DI-LUAIN, IUN 10, 1901, ruithidh na Carbaid gach latha, ach Di-donaich, mar a leanas:

[Clàr - ama]

* A ciallachadh nach stad an carbad ach nuair a chuirear a mach comharra.

WM . COYNE, Traffic Manager.

C. P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
SIDNI, - - - C. B.

[Dealbh]
MANUFACTURERS ’ LIFE INSURANCE COMPANY.

Ard-oifis: —Toronto , Canada.

CEANN-SUIDHE:
Deorsa Gooderham,
Ceann-Suidhe Banc Thoronto.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

A . G. BAILLIE, Agent, Port Hastings, C. B.
L. L. GULIVAN, Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Agent,Sidni Tuath.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.