[Vol . 11. No. 12. p. 1]
MAC-TALLA.
“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”
VOL. XI. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, DECEMBER 12, 1902. No. 12.
Gort anns an t-Suain.
THA sgeula bochd air tighinn as an t-Suain. Ann an ceann a tuath na dùthcha sin tha tri fichead is deich mìle sluaigh an impis bàsachadh le acras. Chaidh am bàrr gu tur na ’n aghaidh air a’ bhliadhna so, agus o nach eil an dùthaich ro-thorach aig àm sam bith, cha ’n eil e ’n comas an t-sluaigh cur ma seach aon bhliadhna fa chomhair bliadhn’ eile. Air-son biadh gach bliadhna tha aca ri bhi ’n earbsa bàrr na bliadhna sin fhein. Tha na Suainich na ’n sluagh tapaidh, deanadach, stuama, ach ged tha cha ’n urrainn iad toradh a thoirt á talamh fuar gun bhrìgh. Tha moran dhiu air an aobhar sin a’ fàgail an dùthcha, ’s a’ tighinn air imrich do America. Tha beagan dhiu air suidheachadh an Canada, ’s tha iad na ’n luchd-àiteachaidh cho math ’s gu bheilear an dòchas gu ’n tig tuilleadh dhiu. Anns an Iar-Thuath gheibh iad fearann gu ’n toil, agus fearann math, beairteach, gle ao-coltach ris an fhearann air am bheil iad a’ feuchainn ri ’m beòshlaint a chosnadh na ’n dùthaich fein.
Cuisean na h-Eirinn.
THA Eirinn o chionn iomadh bliadhna ’s linn na ’dùthaich thruagh. Re nan seachd ceud bliadhna chaidh seachad o’n thugadh fo chìs le Sasuinn i, is iomadh ceannairc a rinn an sluagh an aghaidh nàmhaid an dùthcha, is iomadh murt is marbhadh a rinneadh, agus is iomadh reachd cruaidh a chaidh a dheanamh na ’n aghaidh, le rùn an toirt gu bhi striochte le ’n staid agus sìtheil. Ach bha gach lagh is reachd dhe’n t-seòrsa sin gun stà; tha Eirinn gus an latha ’n diugh gun chiùineachadh, agus tha spiorad na ceannairc fhathast air feadh na tìre.
Tha aobhar no dha aig cùisean air bhi mar tha iad. ’Sa cheud àite tha ’m fearann air a chumail o ’n t-sluagh mar tha ’m fearann air a chumail bho ’n t-sluagh air Gàidhealtachd na h-Alba. Bliadhnachan roimhe bha moran de’ n t-sluagh air am fògradh bho ’n dachaidhean, ’s chaidh iad air imrich do na Stàidean, far am bheil iad fein ’s an clann ag altrum fuath is gamhlais do na h-uachdarain a rinn eucoir orra, ’s do na laghannan a cheadaich dhaibh an eucoir a dheanamh.
Anns an dòigh ’san deachaidh buntainn riutha leis na h-uachdarain ’s le laghannan na rioghachd, tha an Gàidheal Albannach ’s an t-Eirionnach co-ionann. Ach an sin tha ’cho-ionannachd a’ stad. Tha an Gàidheal na ’dhuine sìtheil, agus na ’iochdaran dìleas do’n Chrùn Bhreatunnach aig an tigh agus thairis. Ach tha ’n t-Eirionnach na ’dhuine tha daonnan ri buaireas na ’dhùthaich fein, agus cha ’n eil nàmhaid aig Breatunn an taobh a stigh de chriochan nan Stàidean a’s guiniche na ’h-aghaidh no a’s uilce dùrachd dhi. ’S e aobhar dha sin ann an tomhas mor gu bheil àireamh dhaoine na ’m measg do ’m bheil e probhaideach an cumail air bhoil ’s air bhuaireas fad na h-ùine, ’s do ’m biodh e na ’chall mor sìth is sàmhchair a bhi riaghladh ’san dùthaich. Is ceaird dhaibh sin a bhi deanamh trioblaid, agus tha iad a’ faotainn air aghart gu math leatha, —a’ cumail na dùthcha o bhliadhna gu bliadhna anns an aon iorghuil, ’s a’ cur an riaghlaidh na ’n aghaidh air chor ’s nach eil iad a’ faighinn na gheibheadh iad na ’n robh iad ni bu reusanta. Tha an obair sin air a deagh phàidheadh le tionalan airgid a thatar a’ deanamh anns na Stàidean, agus cha ’n eil teagamh nach eil cuid de luchd-brosnachaidh an t-sluaigh aig am bheil barrachd spéis do na tionalan sin na tha aca do mhath na dùthcha.
Tha comharran ann co-dhiu gu bheil cùisean gu atharrachadh. Tha sluagh na h-Eirinn air sgìtheachadh dhe ’n bhuaireas, ’s tha na h-uachdarain agus an riaghladh air an laimh eile o chionn fada seachd searbh dheth. Tha ’n da thaobh aig an àm so a’ teannadh ri cheile ’s coltas orra gu bheil iad toileach còrdadh. Ann an ùine ghearr thatar an dòchas gu ’m bi lagh air a dheanamh leis am bi e ’n comas an tuathanaich bhig am fearann a tha e ’g àiteachadh a bhi aige dha fein saor á grùnnd. Bidh sin na adhartas mor do ’n dùthaich, agus bheir e ciùineachadh air an t-sluagh nach tig orra ’m feasd’, a réir coltais, fhad ’s a bhios iad a pàidheadh màil. An deigh cùisean a shocrachadh mu ’n fhearann, bidh iad ag iarraidh féin-riaghladh—pàrlamaid dhaibh fein anns am bi cothrom ac’ air an laghannan féin a dheanamh. Cha ’n eil teagamh nach faigh iad sin cuideachd, ri tìm, agus aig an àm cheudna bidh pàrlamaidean dhe ’n aon seòrsa air an toirt do Shasunn ’s do Alba. Bidh Breatunn an uair sin anns a’ cheart suidheachadh sam bheil Canada—pàrlamaid aig gach aon de na tri rioghachdan dhaibh fein, mar a tha aig Roinnean Chanada, agus àrd-phàrlamaid os an ceann a ni reachdan a thaobh nithean a bhuineas dhaibh gu coitcheann, agus aig am bi stiùradh chùisean na h-Impireachd anns gach cearna dhe ’n t-saoghal.
Na “Doukhobors” aig Fois.
BHATAR a’ cur air mhanadh do na Doukhobors, nuair chaidh an tilleadh gu ’n dachaidhean, nach b’ fhada dh’ fhuiricheadh iad. Ach cha ’n ann mar sin a tha. Tha iad a réir coltais ag ullachadh air-son suidheachadh sios mar thuathanaich dheanadach aon uair eile. Tha iad a’ ceannach cruidh, ’s ga ’n còmhdach fein le aodaichean blàtha mar bha iad roimhe, da ni a bha air am bacadh leis a’ chreud a ghluais iad air an turus iomraiteach air an d’ fhalbh iad. Tha Peadar Bherigin, a bha na cheannard dhaibh ann an Ruisia, ’s a bha o chionn iomadh bliadhna air fògradh ann an Siberia, a nis air a leigeadh ma sgaoil, agus tha e tighinn do Chanada. Tha esan na ’dhuine tuigseach, agus ni a thighinn na ’m measg feum mor d’a cho-luchd-dùthcha. Gabhaidh iad a chomhairle-san os ceann gach duin’ eile, oir is cnamh de ’n cnaimh is feòil de ’m feòil fhein e.
Ceartas fo Riaghladh Ruisia.
BHA àireamh de thuathanaich bheaga air an toirt gu cùirt ann an Ruisia o chionn ghoirid air-son coire eigin. Bha iad air an dìteadh gun dàil, gun uiread is sgàile ceartais a thoirt dhaibh. Bha fir-lagha aig na tuathanaich a tagradh an cùise, agus air dhaibh-san fhaicinn nach leigeadh iad a leas sealltainn air-son ceartais, dh’ fhàg iad a’ chùirt ag ràdh ris na breitheamhna nach feitheadh iad ni b’ fhaide; gu robh ’bhinn air a suidheachadh mu ’n deach an càs fheuchainn. Gu grad chaidh na fir-lagha ghlacadh ’s a chur do ’n phriosan, far am bheil aca ri bliadhna chur seachad le aran is uisge mar bhiadh làitheil. Mar so tha ceartas air a roinn ann an Ruisia; bidh duin’ air a pheanasachadh gu cruaidh air-son de dhànadas a bhi aige gu ’n iarr e ceartas.
Stuamachd an Ontario.
MAR is fios do ar leughadairean cheana, rinn pàrlamaid Ontario, air an earrach s’a chaidh, achd air-son cur as do dheanamh is do reic dibhe làidir. Cha robh an t-achd so ri bhi na lagh ’san roinn gus am biodh e air a chur fa chomhair an t-sluaigh, ’s am bhòtadh iad air. Chaidh cumha chur na chois gu ’m feumadh, air a chuid bu lugha, 212,723 bhòt a bhi air-son an achd mu ’n deante lagh dhe. B’ e Dior-daoin, seachduin gus an dé, latha ’n bhòtaidh. Cha ’n eil an àireamh bhòtaichean a chaidh a thabhairt fhathast aithnichte, ach tha deagh fhios nach robh gu leòr ann, ged bha cunntas mor mhìltean air-son an achd a bharrachd air na bha na aghaidh. Mur teid bacadh iomlan a chur air malairt an òil an Ontario, cha ’n ann chionn gur treasa luchd an òil na luchd na Stuaime, ach a chionn gu bheil àireamh mhor de ’n t-sluagh cho caoin-shuarach mu ’n dleasnas d’ an dùthaich ’s nach deach iad a mach a bhòtadh. Is miosa ’n duine leisg, coma-co-dhiù, na ’m fear a dh’ oibricheas gu follaiseach an aobhar an uilc. Tha dòchas aig càirdean stuaime, ged nach deach an latha leotha gu h-iomlan, gu ’n d’ rinn iad uiread ’s a cho-éignicheas an riaghladh gus deanamh is reic an òil a lughdachadh gu mor, ’s a’ chuartachadh le riaghailtean ni ’s cruaidhe na bha timchioll air riamh roimhe.
Turus Chamberlain do Africa.
BIDH na Gàidheil an taobh deas Africa a’ toirt fainear le aire shònruichte gu ’m bheil am fear stàiteil ainmeil, Mr Chamberlain, a’ toirt sgrìob troimh na còirichean farsuinn ud a dh’ fhaotainn a mach air a shon féin agus air son na h-àrd h-uachdranachd gu dé na nithean a tha a dhìth air son cor an t-sluaigh a chur ann an suidheachaidhean a bhiodh cuideachail araon dhaibhsan agus dhuinne. Ann an àm trioblaideach, duilich, thionndaidh an duine comasach so an aghaidh cuid do mhuinntir na h-Eirinn, agus bha mòran ’nar measg a bha ’na aghaidh; ach mu ’n turus so tha sinn buileach leis; agus tha sinn
[Vol . 11. No. 12. p. 2]
a’ creidsinn gu ’m bi a bhriathran, a làithreachd agus a dheanadais a réir iarrtuis cneasda nam feadhainn ud aig am bheil smuaintean tuigseach agus rùintean reusanta. Tha na Gàidheil thairis cho tuigseach co-dhiù agus a tha am bràithrean aig an tigh; uime sin bidh e ’na thlachd leinn a bhi cluinntinn nach robh na Gàidheil air deireadh air càch ann bhi toirt fàilte do ’n fhear-stàta ainmeil ud, Mr Ioseph Chamberlain. Gu ’n robh buaidh is piseach leis; agus gu ’m fada beò e agus ceò as an smùideach ùr a tha ’ga ghiùlan thairis. —Oban Times.
An Call a’s Mo.
THAINIG gille gu dorus taighe, agus dh’ fhoighnich e dhe ’n mhnaoi, a fhreagair an gnog, an ceannaicheadh i suidheagan. Bha e mach fad an latha ga ’m buain.
“Ceannaichidh gu dearbh,” ars ise. Ghabh i ’bhascaid as a laimh, ’s chaidh i stigh. Dh’ fhuirich an gille muigh aig an dorus a’ feadaireachd ri da chanary a bha ann an eunadan an crochadh ri taobh an tighe.
“C’ar-son nach eil thu tigh’nn a stigh a dh’ fhaicinn am bheil mi deanamh tomhas ceart air na suidheagan?” ars a’ bhean. “Bhiodh e furasda gu leòr dhomh do mhealladh.”
“Cha ’n eil sin a’ cur cùraim sam bith orm,” ars an gille. “ ’S ann oirbh féin a bhiodh an call bu mhò.”
“An call bu mhò ormsa!” ars a’ bhean. “Ciamar a bhiodh an call ormsa?”
“Bhitheadh mar so,” ars’ an gille. “Chaillinnsa na suidheagan, agus bhiodh sibhse na ’r bana-mheirleach. Chailleadh sibhse ’ur cliù, agus nach b’e sin call bu mhò na mo challsa.”
Bha ’n gille gle cheart anns na thubhairt e. Esan a ghoideas no a ni gnothuch cearr, mi-onorach air-son buannachd bheag no mhor, tha e ga ’uallachadh fein le cionta a dh’ fhàgas na bhuinig e air bheag luach. Cumamaid so air chuimhne: Esan a ni eucoir air neach eile, ’s e fein a’s mò call.
Naigheachdan.
BAS AITHGHEARR—Thainig bàs aithghearr air fear Rob Buyman ann an Glace Bay, oidhche Dior-daoin, an 27mh latha de Nobhember. Bha e na ’shuidhe ann an séithir borbair, ’s am borbair ga ’bhearradh nuair a chaochail e gun chràdh no trioblaid sam bith. Bha ’m fear eile bruidhinn ris gu ùine gle ghoirid romh dha ’n anail a thilgeadh.
EASLAINT CRUIDH ’SNA STAIDEAN—Tha easlaint air bristeadh a mach am measg a’ chruidh ann am Massachusetts, ’s cha ’n fhaodar a nis gin dhiu a chur air falbh as an stàid sin do dhùthaich eile. Tha ’n Riaghladh Breatunnach a’ diùltadh crodh á Massachusetts no na Stàidean timchioll oirre a leigeil air tir ann am Breatunn. B’ àbhaist a bhi cur moran de chrodh Chanada air falbh á puirt ’sna Stàidean, ach feumaidh sin atharrachadh air a’ gheamhradh so; bidh iad air an cur air falbh á puirt Chanada fhein.
AN GEAMHRADH DA-RIREADH—Tha fior choltas a’ gheamhraidh air an t-sìde. Leig stoirm na seachduin s’a chaidh agus sneachd is reothadh na seachduin so ris dhuinn nach eil na geamhraidhean fuara doirbhe, air dol á cleachdadh idir. Shil tomhas math sneachda Di-luain agus thainig reothadh na chois. Bha Di-màirt pailt cho fuar ri aon latha thainig an uiridh am meadhon an fhaoilltich. Tha deagh rathad sleigh’ ann, ’s cluinnear fuaim nan clag air feadh na tìre. Cha’n eil duilichinn sam bith air daoine an geamhradh a thighinn cho tràth. Tha sìde bhlàth gle thaitneach, ach cha’n eil i nàdarra do’n dùthaich so mu’n àm so dhe ’n bhliadhna, ’s cha’n eil i idir, idir fallain.
SGIORRADH UAMHASACH—Thachair sgiorradh uamhasach air an rathad-iaruinn aig Belmont, faisg air Truro, Di-sathuirne s’a chaidh. Chaidh trèin bhar an rathaid, ruith i do ’n chlais, agus bha na càraichean air an spealgadh. Bha sianar dhe ’n luchd-turuis agus aon de sgioba na trèine air am marbhadh. ’S e dh’ aobharaich an sgiorradh gu ’n do bhristpilotna h-inneil, a’ tuiteam air an rathad ’s a togail na trèine ’s ga ’cur bhar nanrails .
OBAIR ’SNA MEINNEAN—Tha na mèinnean guail ri bhi air an cumail air obair fad a’ gheamhraidh so. Tha margadh math air a’ ghual, agus gheibhear àite do gach tunna theid a chur a mach. Bha dùil roimhe so gu’m biodh cur-a- mach nam mèinnean air a lughdachadh, oir bha còrdadh a bh’ eadar cuideachd a’ ghuail agus cuideachd deanamhgasiscokeann an Everett, Massachusetts, air a bhristeadh. Ach chaidh còrdadh ùr a dheanamh, agus thatar a’ cur guail dh’ ionnsuidh na cuideachd sin mar a b’ àbhaist. Tha iad a’ ceannach tomhas mor guail na h-uile bliadhna.
URRAM DO MHORAIR ROBERTS—Thainig sgeul thar cuain o chionn ghoirid gu robh Morair Roberts ri bhi air a dheanamh na Ridire a’ Ghartain, ach nuair thainig an t-àm, nach gabhadh e e, a chionn gu robh oifigich na Cùirte ag agairt dhuaisean nach robh na ’chomas a phàigheadh. Ma tha an sgeul so fior, cha mhisde Roberts idir e. Deanadh oifigich na cùirte as aonais nan duaisean. Tha cliù Mhorair Roberts a cheana mor: bidh ’ainm air chuimhne nuair bhios luchd iarraidh nan duaisean cho tur air diochuimhn ’s ged nach biodh iad riamh ann. Cha ’n eil “Bobs” an taing a’ Ghartain no suaicheantais sam bith eile.
A’ COSG MORAN FUDAIR—O’ n thainig an Carlo Alberto, soitheach Mharconi, do’n acarsaid so, chosg i moran fùdair a’ losgadh fhàilteachan. B’ e cheud aobhar a fhuaireadh air fàilte losgadh, breith-la righ Iomhair: air Di-luain, an ath latha, chaidh gunn’ air fhichead a losgadh. La no dha an deigh sin, bha breith-la righ na h-Eadailte fein ann, agus rinneadh an fhàilte cheudna chur air. Chaidh tuilleadh fùdair a chosg nuair a fhuaireadh fios gu robh urra bheag air ùr thighinn do theaghlach Bhictor Emanuel— ’s na ’m bu ghille bhiodh ann bhiodh an gàirdeachas ni bu mhò, oir gu ruige so cha d’ fhuair an righ sin oighre-mic. An deigh sin thainig breith-la na banrigh Eadailteach, agus cha ’n fhòghnadh leo ach an dùrachd ’s an dòchas gu ’m biodh i fada beò, slàn, a chur an céill air a mhodh cheudna.
IONMHAS AIG CRUGAR—Nuair dh’ fhàg Crugar Africa mu dheas thug e leis ionmhas mor a bhuineadh do riaghladh an Transbhaal, as an robh e fein ’s an Dotair Leyds a’ pàidheadh de chosdas a’ chogaidh na chitheadh iad iomchuidh. Thatar ag aithris gu bheil mu dha mhuillion gu leth dolair dhe ’n ionmhas sin air an làmhan fhathast, agus o’n striochd riaghladh an Transbhnal do Bhreatuinn, buinidh e, maille ris gach ni eile bu leis an riaghladh sin, do’n chrùn Bhreatunnach. Tha na Seanalairean Boerich eile ag iarraidh air Crugar ’s air Leyds an t-airgiod a thoirt seachad a chuideachadh nam Boerach a chaill an cuid de ’n t-saoghal anns a chogadh, ach tha ’n da churaidh sin air-son a chumail ’s ùisinneachadh aig am eile gus an Transbhaal a chur air ais air a’ bhonn air an robh e romh ’n chogadh, àm a tha a reir gach coltais gle fhad air falbh.
BAIS LE SGIORRAIDHEAN—Air Dior-daoin, an 27mh latha de Nobhember, bha Tomas Sweeney, a mhuinntir Newfoundland, air a mharbhadh aig an obair-iaruinn. Di-haoine bha Domhnull Domhnullach air a mharbhadh air an rathad-iaruinn aig Baoghasdal. Bha e na bhrakesman air an trein, agus air dhi bhi dol air taobh-rathad leum e dhi ro-luath ’s chaidh a ghlacadh fo na cuibhlichean ’s a ghrad mharbhadh. Feasgar Di-sathuirne bha Domhnull O’ Handley air a mharbhadh ’san doigh cheudna aig an obair-iaruinn. Bhuineadh e do Bhaoghasdal ’s cha robh e ach naodh bliadhn’ deug a dh’ aois. Bha e-fein ’s an Domhnullach a chaidh a mharbhadh aig an àite sin na ’n dlùth chompanaich. Bha Fearchar Domhnullach, a mhuinntir Shiudaig, air a mharbhadh aig Beinn a Mharmoir air an dara latha dhe ’n mhios so. Bha e ’g obair ’s a mhèinn-chloiche ’s thuit meall mor de chreig air a mhuin, ga phrannadh gu bàs.
LITIR A BAILE-NAN-SEOBHAG.
A CHARAID, —Tha mi ’sgriobhadh ga d’ ionnsuidh an diugh á ionad as nach cuala tu uam riamh roimhe—á Baile-nan-Seobhag (Hawkesbury) —baile bòidheach air taobh sear Caolas Chanso, far am bheil dùil agam an geamhradh a chur seachad le m’ theaghlach. Tha da rathad iaruinn againn an so le ’n cuid each-iaruinn a srannraich ’s a réiceil air ais ’s air aghart, cha mhor, anns gach uair de na ceithir-uaire-fichead. Tha ’n ùpraid a tòiseachadh mu ’n gann a bhuaileas e da uair dheug oidhche na Sàbaid, ’s tha e cumail air aghart gun mhoran clos gu meadhon oidhche Di-sathairne, agus air uairean, tha eagal orm, na ’s fhaide na sin de ’n oidhche ud. Ach their mi so, cho fad ’s is aithne dhomhsa, cha ’n ’eil moran de bhristeadh Sàbaid ri fhaicinn aig an àm ’n ar measg.
Cha ’n ’eil ni gun a thrioblaid fhéin ’na chois. “Tha smùdan fhein á ceann gach fòid.” Tha soirbheachadh mor air tighinn gu Ceap Breatunn. Ach leis an t-soirbheachadh sin tha moran sluaigh de gach seorsa a taomadh a stigh oirnn. Tha iad ann an so as gach cearna de ’n t-saoghal ach beag, agus tha iad a toirt an cleachdannan féin agus, iomadh dhiubh, an droch stiùrannan fhéin leotha do ’n tir so, agus mar sin aingidheachd a faotainn neart ’n ar measg.
Tha, mar an ceudna, Ceap Breatunn an diugh ann an cunnart bho thinneasan gabhaltach de gach seorsa, seach mar a bha e ann an latha na nithean beaga. Tha sinn ’san àm fo thomhas de chùram gu ’m faod a bhreac sgaoileadh anns a bhaile bheag so. Fhuaireadh i air bòrd da shoitheach anns an acarsaid bho cheann ghoirid. Chaidh gach faicill a ghnàthachadh, agus mur d’ fhuair i greim mu ’n robh fios gu ’n robh i ’san àite tha dùil nach téid i na ’s faide.
Dh’ fhàg mi Eilean Prionns’ Iomhar aig toiseach Nobhember— “an t-eilean biadhchar mu ’n iadh an sàile” —agus do ’m buin an cliù “Gàradh a’ Gheodha.” Tha e ’m bliadhna làn de thoradh trom. Tha coirce, cruinneachd agus buntàta pailt ann, agus tha prìs chuimseach air gach ni a th’ aig an tuathanach ri ’sheachnadh. Pris a choirce, 32c; a bhuntàta, 25c; an ime, 20c. Tha flùr dùthcha a reic air $2 .00 an ceud punnd; feur, air a cheangal, $10 .00 an tunna, &c . Cha chòir gearain air na prìsean sin; ach tha ’n gearain dualach dhuinn uile.
Tha thu fhéin a toirt iomradh o àm gu àm air bàs nan Gàidheal agus nam bana-Ghàidheal caomh a tha air an toirt uainn thall ’s a bhos. Tha e fàgail an t-saoghail so na ’s falaimhe dhuinn gu ’m bheil ar companaich agus luchd-eòlais ar n-òige gach bliadhna dol an ainneamhachd. ’S còir, mar an ceudna, gu ’m biodh e a cumail fa chomhair ar n-inntinn nach ’eil againn ann an so baile a mhaireas—gur luchd-cuairt sinne mar chàch anns an t-saoghal so.
’Nuair bha mi air mo chuairt shamhraidh am bliadhna, thaghail mi air bana-charaid chaomh, bantrach Chaluim Mhic Amhlaidh, taobh deas Abhainn Dennis, C. B., té air an tric a thaghail fear de m’ sheòrsa. Bha i aig an àm sin a mealtuinn tomhas de shlàinte. Bha i, mar a b’ àbhaist, aoidheil, geanail. Cha do shaoil mi gur e ’m bàs an ath sgeul a chluinninn m’a timchioll. Bha a companach ’na fhìor charaid do gach aobhar math, agus bha ise dha “na còmhnadh d’a réir féin” uile làithean a bheatha; agus an déigh a bhàis chum i air a h-aghaidh a cuideachadh le aobhar an Tighearna le mor fhialachd agus le dùrachd cridhe. Bha a dachaidh a ghnàth fosgailte do mhinistearan an t-soisgeul. Coltach ri aon eile air am bheil iomradh againn, bha seòmar
[Vol . 11. No. 12. p. 3]
aice ’na tigh anns an robh leabaidh agus bòrd agus cathair agus coinnleir, a chum agus an uair a thigeadh òglach an Tighearna d’a h-ionnsuidh gu ’n tionndadh e stigh an sin. Tha a bàs ’na bhuille ghoirt d’a teaghlach agus d’a càirdean gu léir, agus tha e a deanamh bearna nach beag anns an eaglais d’ am buineadh i.
’Nuair a phill mi air ais o’n chuairt a dh’ ainmich mi, bha mo dheadh choimhearsnach, “nàbaidh bun na h-ursainn,” Murchadh Mac Laomuinn, air dol as an t-sealladh. ’Nan robh mo thuineadh na b’ fhaide anns an àit’ ud, bhiodh e na b’ aonranaiche dhomh le esan a bhi as. Bu tric a thigeadh e a chur seachad uair no dha na m’ chuideachd. Fhuair mi e ’na dhuine tuigseach, geur-chuiseach, agus aig an robh tomhas air leth de dh’ eòlas a réir a chothrom a fhuair e ’na òige. Chuir luchd-leughaidh MHIC-TALLA eòlas air troimh na litrichean taitneach a bhiodh e ’sgriobhadh fo ’n ainm “Murchadh càm.” So mar a fhuair e ’n t-ainm dha fhein an toiseach: Bha e fhéin agus tàilleir anns a choimhearsnachd gu math mor aig a chéile. Rinn iad a sud suas latha eatorra fhéin gu ’n sgriobhadh iad litir am fear gu MAC-TALLA. ’S ann mar sin a bha; agus a thaobh gu ’m b’ e Murchadh an sgoileir Gàilig a b’ fhearr, thug an tàilleir a litir fhéin dha air son a ceartachadh ’s a cur an clò. Bha té dhe na sùilean aig Murchadh gun fhradharc ro mhath, agus bha ’n tàilleir crùbach. ’Nuair thàinig na litrichean am mach, ’s e na h-ainmean a bha riutha, “Murchadh càm” agus “An tàilleir crùbach.” Ghabh an tàilleir anns an t-sròin e, air son a bhi tilgeadh na crùbaich’ air, ’s cha ’n fhacas litir tuilleadh uaithe anns a’ MHAC-TALLA; ach lean Murchadh ris an ainm. ’S ann mar sin a fhuair do luchd-leughaidh eòlas air mo charaide còir nach maireann. Ach feumaidh mi stad. Slàn leat an diugh.
C. C.
SEARMON AIRSON NA H-OIGRIDH.
Do bhrigh gu bheil e beo gu siorruidh gu eadar-ghuidhe a dheanamh air an son. —Eabh. Caib. 7-25.
THA gach ùrnuigh a tha sinn a’ deanamh air a togail a suas ann an ainm Chriosd, agus tha gach ni a tha sinn ag aslachadh air Dia air iarraidh air sgàth Chriosd. Dh’ fhaodadh seann saighdear dol gu dorus an rìgh agus cuideachadh iarraidh air a shon féin agus air son a theaghlaich, ach dh’ fhaodadh e ’bhi nach b’ urrainn da ’bheag no mhòr fhaotainn—gu ’n diultadh iad e. Ach ’nan tachradh dha paipear no litir a bhi aige na phòca ’n laimh sgrìobhaidh an rìgh, ’g iarraidh air a dhol a dh’ ionnsuidh an doruis agus gu ’m faodadh e déirce is coimhneas iarraidh, ’sa gealltainn gu ’m faigheadh e iad, an sin bhiodh barantas aige ’dhol a dh’ ionnsuidh an doruis agus iarraidh, agus dh’ éisdeadh iad ris agus bheireadh iad dha cuideachadh agus coimhneas air sgàth an rìgh. Dh’ iarradh e ann an ainm an rìgh, agus le earbs’ anns a chead a fhuair e—direach mar a tha sinne ’g iarraidh ann an ùrnuigh air sgàth agus ann an ainm Chriosd. Freagarar iarradas an t-seann saighdear air sgàth an rìgh, agus freagarar ùrnuigh a chriosduidh ’san dòigh cheudna air sgàth Chriosd.
Cha ’n ’eil e comasach do neach air bith a bhi sona as eugmhais caraid a bhi aige, agus tha ’h-uile duine glic a feuchainn mar is fearr a dh’ fhaodas e caraid a bhi aige anns am faod e earbsa. Ged a robh e na dhuine gòrach, peacach, aimideach air dhòighnean eile, feuchaidh e caraid a bhi aige. Cha ’n ’eil e comasach do neach a bhi sona gun charaid a bhi aige ’chum a bhi subhach leis na shonas agus duilich leis na bhròn: mur bi caraid a thaobh-eigin aige is eigin da a bhi mi-shona. Faic leanabh beag—caileagan is balaichean òga—ni iad companach de dh’ uan, de chù, de chalaman—labhraidh iad riutha, suidhidh iad leo, is ni iad companas riutha. Coma ’ta so? Tha do bhrìgh gu bheil e a réir an nàdair a thug Dia dhuinn, càirdean iarraidh is càirdean a bhi againn—feadhainn ris an dean sinn companas, ris an labhair sinn, aig am bheil gràdh oirnne, a bhitheas subhach no dubhach mar a bhios sinne. Nis, innsidh mi dhuibh na tha am bheachd leis a so: —Bha Innseanach còir an America mu thuath o cheann beagan bhliadhnaichean, a fhuair baile math fearainn o na daoine geala—na Sasunnaich—saor dha féin is da shliochd gu bràth, mar dhuais air son a dheadh ghiùlain ’s a chàirdeas seasmhach. Thog e a thigh air an fhearann, agus an sin bha e féin ’sa theaghlach a’ tàmh. Bha moran Shasunnach—daoine geala—dlùth dha. Bha iad suarach mu dheidhinn do bhrìgh gu ’m b’ Innseanach a bh’ ann. Cha robh déidh ac’ air, is cha mhò a nochd iad càirdeas air bith ris— ’s e sin cha robh iad mar chàirdean da. Cha robh aige ach an t-aon leanabh, is dh’ fhàs am mac so tinn agus chaochail e. Cha deach a h-aon de na daoine geala ’ga choimhead, no gu labhairt ris an àm a bhròin—ni mò a chaidh iad a chuideachadh leis corp a mhic a chur fo ’n ùir. Latha no dha an déigh so thàinig e a dh’ ionnsuidh nan daoine geala agus thubhairt e riutha, “ ’Nuair a chaochail mac no nighean an duine ghil bha an t-Innseanach brònach—shil e a dheòir, chuidich e leibh an uaigh a chladhach, agus an fhòid a chuir thairis orra. Ach chaochail mac an Innseanaich thruaigh, ’s cha d’ thainig aon duine geal ’na chòir. Cha robh mulad air a h-aon agaibh—rinn mi uaigh mo mhic leam féin. Cha ’n urrainn mi fuireach ’san àite so ni ’s faide—cha ’n ’eil caraid agam ann—aon duin’ aig am bheil gràdh orm. Tha sibh suarach mu ’m thaobh—fàgaidh mi an t-àite.”
Thog an t-Innseanach bochd air as an fhearann shaor a fhuair e. Thog e corp a mhic air mheadhoin oidhche, agus ghiùlain e féin ’sa bhean corp an leinibh da cheud mìle, troimh choille ’s troimh fhàsach, gus an do ràinig e àite am measg a luchd-dùthcha féin far am faodadh e caraid a bhi aige. Nach bu mhòr a ghràdh d’a leanabh—nach bu mhor an gràdh a bh’ aige air caraid? Cha b’ urrainn da ’bhi beò as eugmhais.
Mar sin tha feum againne air caraid a h-uile latha—aon a bhios dlùth agus aig am bheil spéis duinn. Ach an uair a tha sinn lag, tinn, uirbheasach, bochd, tha mothachadh mor againn air an fheum a tha againn air caraid dìleas. An àm bàis, tha mothachadh làidir an sin againn air ar laigse féin, agus air an fheum a tha againn air caraid—air aon a bhi dlùth, is aig am bheil an toil agus an comas cuideachadh leinn. Nise, ’s e Iosa Criosd a cheart charaid sin. Bha esan aon uair ’na dhuine doilgheasach is eòlach air bròn. Cha ’n ’eil deuchainn a tha buailteach dhuinne nach d’ fhiosraich esan ’san fheòil, ged a bha e as eugmhais peacaidh—agus mar so tha comas aige cuideachadh leinn an àm ar deuchainn. Bha esan aon uair am péin a bhàis, agus dh’ fhiosraich e cia mar is urrainn da cuideachadh is furtachd a thoirt duinn ’san àm dheuchainneach sin. ’Bheil a h-aon agaibh bochd; bha esan bochd. ’Bheil a h-aon agaibh òg is lag; bha esan òg agus lag. Tha air uairibh deuchainnean is trioblaidean a’ tachairt oirbh, is iomadh ni nach tuig an saoghal agus air am bheil an saoghal aineolach, agus ann an lorg so tha ar cridhe lag, agus ar n-anam trom. Ach is fiosrach esan air gach ni de ’n t-seòrsa so, agus tha e do ghnàth dlùth is eòlach, toileach agus comasach air cuideachadh leibh ma dh’ iarras sibh e, agus mar is trice ’thig sibh d’a ionnsuidh ’s ann is fearr.
Ach ged a tha caraid dlùth anns gach àm—gach latha fhad ’s is beò sinn—tha air mhodh àraid feum againn air an àm bàis.
Innsidh mi dhuibh c’arson: —Bha ’n sud aon uair duine araid is bha trì chàirdean aige—bha e iomadh bliadhna a’ tàmh dlùth dhaibh, agus càirdeas mor eatorra. Ach rinneadh casaid an aghaidh an duine so ris an rìgh, agus dhìt an rìgh gu bàs e. Chual’ an duine bochd so, is bha e fo eagal is fo bhròn mor. Bha dùil aige gu ’n robh, gun teagamh, am bàs ri tachairt da an ùine ghoirid, ’s gu ’m fàgadh e a bhean ’sa chlann ann am bochduinn. An déigh iomadh latha ’s oidhche bhrònach chuir e roimhe gu ’n rachadh e an làthair an rìgh—gu ’m faigheadh e fear-eigin a rachadh leis, agus a labhradh as a leth. Chaidh e a dh’ ionnsuidh a thrì chàirdean. Anns a cheud dol a mach labhair e ris an t-aon do ’n d’ thug e am barrachd spéis, agus ghuidh e air-san dol maille ris a chum an righ; ach cha rachadh ceum—dhiùlt se e gu tur—cha ghluaiseadh e fad a choise air a shon. Chaidh e an sin a dh’ ionnsuidh an dara caraid; cho-aontaich esan, ach cha b’ ann gu toileach. Dh’ fhalbh iad le chéile, ach an uair a ràinig iad dorus tigh an rìgh, sheas a charaid is cha rachadh e ’stigh air an dorus. Phill e a dh’ ionnsuidh an treas fhir do ’n d’ thug e an tomhas bu lugha de ghràdh, agus ghuidh e airsan dol leis. Ghrad chaidh e maille ris. Bha eolas aig an rìgh air an fhear so, agus mòr spéis aig an rìgh dha. Ghlac e a charaid air laimh is thug e leis e an làthair an rìgh agus rinn e eadar-ghuidhe air a shon. Dh’ aslaich e an rìgh as a leth, agus thug an rìgh mathanas do ’n duine. Ged a bha e air a dhìteadh, gidheadh air sgàth an duine so thug an rìgh mathanas da.
Nis, faicibh ciod is ciall da so. Tha tri nithean ann air am bheil daoine a’ smuainteachadh gu mor, agus air am bheil moran spéis aca, agus a tha na ’m beachd ’nan càirdean daibh. ’S iad sin an Saoghal—nithean an t-saoghail—airgiod agus òr—maoin is cothrom—spréidh—is gach ni ’th’ aig an t-saoghal so ri ’thoirt seachad. ’San dara àite an càirdean féin. ’San treas àite Iosa Criosd. Tha moran gràidh againn air a cheud ni— ’s e sin an saoghal. Tha e am bitheantas ni ’s gràdhaiche leinn na ar càirdean, agus gu tric tha ’n tomhas is lugha de ghràdh againn do ar Slànuighear. An là na teinn agus a chruadail tha sinn ag amharc do ’n ionnsuidh so air son co-fhurtachd, agus a’ guidhe orra cuideachadh leinn—agus h-araid an àm bàis, ’n uair is éigin duinn dol an làthair an Rìgh mhoir. Ach an saoghal agus nithean an t-saoghail, cha ’n urrainn daibh dol ceum leinn. An uair a tha sinn air leaba bàis, cha ’n ’eil iad comasach air furtachd air bith a thoirt duinn, no ’bhi na’n cullaidh dhìon air dòigh sam bith an am bàis. Sleamhnuichidh an saoghal is gach cuil taic talamhaidh gu bràth air falbh uainn. Theid sinn an sin a dh’ ionnsuidh ar cairdean, ag aslachadh orra-san dol maille ruinn, ach céum ni ’s faide na dorus pàluinn an Rìgh mhòir cha ’n eil na’n comas dol. Gu dorus a bhaìs thig iad, ach céum ni’s faide cha’n eil na ’n comas trial—an sin gabhaidh iad an cead, agus is eigin dealachadh. Ach Iosa Criosd, an caraid air nach eil idir uiread de spéis againn ’sa tha againn air an t-saoghal agus air caìrdean eile, faodaidh esan—tha ’n comas aige—dol maille ruinn gu dorus lùchairt an Rìgh mhòir, agus faodaidh esan guidhe agus aslachadh as air leth—eadar-ghuidhe a dheanamh air ar son, agus mar so ar saoradh o dhìteadh siorruidh. Tha cuid de dhearbhainean am focal Dhe is miann leam sibh a leughaidh. Fosgalaibh am Biobull aig I. Eoin ii.
[Vol . 11. No. 12. p. 4]
1. “Mo chlann bheag, na nithe so tha mi a’ sgrìobhadh do ’ur n-ionnsuidh, chum nach peacaich sibh. Agus ma pheacaicheas neach air bith, tha fear tagraidh againn maille ris an Athair, Iosa Criosd am fìrean.” A rìs aig Litir Phòil a chum nan Romanach, Caib. viii. 34. “Co a dhìteas? Is e Criosd a fhuair bàs, seadh tuilleadh fòs, a dh’ éirich a rìs, agus a ta air deas làimh Dhe, neach a ta mar an ceudna a’ deanamh eadar-ghuidhe air as son-ne.”
Tha sin ag aideachadh nach eil e furasda dhuinn beachd ceart a bhi againn air an doigh anns a bheil Criosd a’ deanamh eadar-ghuidhe air neamh as leth a phobuill air son na bhàsaich e. Ach chomhairleachamaid duibh an seachdaibh Caibideil deug de’n t-Soisgeul a reir Eoin a leughadh air ar sochdair, agus ann an sin tha e air a leigeil ris fhad ’sa tha e comasach dhuinn beachd a ghabhail air no thuigsinn. Dh’ fhuiling Criosd as leth a phobuill, agus tha e co-sheasamh ri ceartas Dhe maithneas a thoirt do pheacaich air sgàth an Tì àird agus naomh a rinn iobairt réite a thoirt seachad agus a dh’ fhuiling as an leth—a bhàsaich—am fìrean ’an àite neo-fhìrean. Tha an dòigh anns an urrain dasan guidhe as leth a phobuill féin air iomadh dòigh dealluichte o’n dòigh anns am faod aon duine guidhe air son duin’ eile. Faodaidh esan guidhe air ar son do ghnàth, agus cuideachadh leinn do ghnàth. ’S urrain dàsan so dheanamh; cha’n urrainn sinne. Tha’n comas aigese; cha’n eil e againne. Faiceamaid ciamar a tha so a’ tachairt. O cheann bheagan bhliadhnaichean bha cuid a dhaoine, ann an rioghachd àraidh, nach géileadh do lagh na rioghachd, is nach tugadh ùmhlachd do ’n uachdaran fo na chàradh iad. Bha so na cheannairc is na àr-a- mach an aghaidh an Rìgh agus laghannan na rìoghachd. ’Measg nan feadhnach a rinn so bha aon duine ann a bha gu h-àraidh ciontach os ceann chaìch. Chuireadh air a dheuchainn e—shuidh a chùirt—thugadh air an aghaidh na fianuisean—fhuaireas ciontach e, a’s bha e air a dhìteadh gu bàs—bàs na croiche fhulang. Bha’n Rìgh an déigh a làmh a chuir ri barantas a bhàis, agus bha’n latha air a shochdrachadh. Ach mu’n d’ thainig an latha chaidh duine mòr measail, a bha anabarrach gràdhach leis an Rìgh agus aon de chùirtearan, agus thubhairt e ris gu’n robh boireannach àraid aig an robh toil labhairt ris, agus gu’n do gheall esan labhairt ris an Righ air a son—agus ghuidh e air an Rìgh a faicinn agus eisdeachd na bha aice ri’ ràdh. Gheall an Rìgh a faicinn—shuidhich e latha agus uair, agus chaidh an t-àrd uasal leithe. Chuireadh a stigh do sheomair i, a’s chaidh an Rìgh a stigh far an robh i. Bha ise an sin air a dà ghlùn, agus deichnear phàisdean—mic a’s nigheannan—maille rithe, air an glùnaibh mar an céudna. Co bha ’n sin ach bean a’s clann an duine a bha air a dhìteadh gu bàs, a’s iad ag aslachadh air an Rìgh tròcair a dheanamh air an athair agus a bheatha a chaomhnadh. Thainig na deòir mhòr a nuas air gruaidhean an Rìgh—thainig reachd na mhuineal—cha b’ urrainn da facal a labhairt. Chaidh e’ mach, agus ’an ùine ghearr phill e air ais a’s paipear na laimh, a’ toirt maitheanais do’n duine a bha air a dhìteadh gu bàs—maitheanas saor—sàr làn mhaitheaneas do’n duine. Thug e so do’n mhhaoi—phill i dhachaidh le gaìrdeachas—dh’ fhosgladh dorus a phrìosan—agus fhuair i a companach, is rinn ise is esan ’s an teaghlach gaìrdeachas.
’Nis, so agaibh eadar ghuidhe air son duine ’an làthair duine, ach tha Criosd a’ deanamh eadar-ghuidhe ’an làthair Dhe. Bha so na eadar-ghuidhe air son aon duine, ach tha Criosd a’ deanamh eadar-ghuidhe air son a h-uile h-aon de mhuinntir féin. Bha so na eadar-ghuidhe air son aon bheatha aithghearr, ach tha Criosd a’ deanamh eadar-ghuidhe air son beatha shiorruidh. Bha so na ghuidhe air son aon pheacadh, ach tha Criosd a’ guidhe air son ar n-uile pheacanna. Bha so air son caraid, ach tha Criosd a’ deanamh eadar-ghuidhe air son nam feadhnach a bha na’n nàimhdean dà. Thearuinn an nì air an robh sin a’ labhairt o dhìteadh lagh saoghalta, ach tha eadar-ghuidhe Chriosd a’ tearnadh o mholachd lagh Dhe. Na ’m bitheadh a h-aon agaibhse, mo chàirdean oga, air ar glasadh a stigh ann am prìosan fo bhinn bàis, agus a mhiann oirbh iarradas a chuir a suas a dh’ ionnsuidh an Rìgh, a ghuidhe air son maitheanais, co ris a dh’ earbsa sibh air n-iarradas agus air guidhe? Co a chuireadh sibh a dh’ ionnsuidh an Rìgh leis? Nach cuireadh sibh an t-aon bu mheasaile a b’ urrainn duibh fhaotuinn ’san tìr—an caraid as an robh am barrachd earbsa agaibh, agus bu mheasaile agus a b’ uramaiche ’am beachd an Rìgh? Agus nach e Iosa Criosd an Tì sin is measaile ’san t-saoghal uile? Nach e an Tì is gràdhaiche leis an àrd Rìgh? Co e ris am bu chòir dhuibh air cùis earbsa a raoghainn airsan? ’Nam bitheadh sibh dol a dh’ earbsa athchuinge no iarradas as leth ar beatha do’n Rìgh, co ris a dh’ earbsa sibh e? An ann ri coigreach, no ri caraid blath-chridheach aig an robh gaol oirbh, a dhearbh a ghaol, ’sa bha mar an ceudna gràdhach leis an Rìgh, agus àrd na bheachd? Nach ann ris a charaid ghràdhach gu deimhinn? Nach canadh sibh so esan a dh’ eisdeas an Rìgh. So esan a tha àrd uramach ’sa chùirt. So esan a tha osceann gach h-aon eile—so mo charaid dileas dearbhta—agus so esan a chuimhnicheas ormsa. Tha Dia do ghnàth làn thoilichte le ’mhac féin—mac a ghràidh—agus tha e toileach deonach eisdeachd an uair an ni e eadar-ghuidhe air ar son. Agus nach eil fios agaibh gu bheil e air a ràdh gu bheil Criosd comasach iadsan a thearnadh a chum a chuid is faide, a thig a dh’ ionnsuidh Dhe na ainm san—do bhrigh gu bheil e do ghnàth beo gu eadar-ghuidhe a dheanamh air an son.
Tha e air innseadh dhuinn ann an eachdraidh mu dheidhinn duine a bha air a dhìteadh gu bàs air son peacadh a thaobh-eigin anns an robh e cionntach. Bha brathair aige a chaill a làmh, agus a bha air a leonadh gu goirt air iomadh dòigh, a’ cogadh air son a Rìgh ’sa dhùthcha, is chaidh esan a stigh ’an làthair an Rìgh ’s na cùirte, is ghuidh e as leth a bhràthair. Thog e suas na bha aige de ’n laimh is ghuidh e orra maitheanas a thoirt da bhrathair air sgàth na dh’ fhuiling esan air son a dhùthcha. Chaidh a chùis leis—thug iad maitheanas da bhràthair air sgath na rinn esan air son a dhùthcha. Mar so tha Criosd air a leigeil ris duinn mar uan a bha air iobradh, agus a tha deanamh eadar-ghuidhe air ar son. Nis, mo chàirdean oga, thugaibh so leibh agus cuimhnichibh e. Tha ceithir nithibh ann a thaobh Chriosd a tha ga dheanamh na eadar-mheadhonair, dìreach air gach doìgh fregarach air ar son, agus innsibh mi dhuibh ciod iad na ceithir nithe sin. Air tus THA E NA AIRIDH—Tha e air gach doìgh fiachail toillteanach agus gu h-uile òidheirc. ’Nuair a ghuidheas esan as air leth, faodaidh e toillteanas fhala féin, toillteanas a bhàis féin, agus fhìrinnteachd is ùmhlachd iomlan agairt as air leth. Tha esan na airidh—na airidh ann féin, oir is e Mac Dhe; agus tha e na airidh air son na rinn e, oir thoill agus choisinn e na ’tha e a’ guidhe. O, cia tearuinte clann Dhe—deiscubuill Chriosd! Tha’n t-Athair do ’ghàth aig eisdeasachd a Mhic. Cha’n eil e comasach gu’m faìlneachadh an t-eadar-ghuidhe ’tha esan a’ deanamh. Cha ’n fhaìlnich aon ni a ghabh esan as laimh. Cha ’n eagal dhoibhsan a tha ’g earbsa as—air an cuartachadh mar a ta iad le deich mìle cunnart—buailteach do ghamhlas a’s mi-rùn an naimhdean—do chul-sleamhnachadh agus do bhuaireanain do-àireamh. Gidheadh cha ’n eagal dhoibhsan air son a’ bheil esan a’ guidhe—mì-thoillteanach, neo-airidh, mar a ta iadsan—tha esan na airidh agus eisdidh athair e do ghnàth.
A rìs, ’san dara àite. Is fiosrach Criosd air na ’tha dhìth oirbh, air ar n-urasaibh. Bha e féin aon uair na leanabh mar a ta sibhse. Is aithne dha gach nì is urrainn cur oirbh—is urrainn dragh, no doruinn, no trioblaid a chur oirbh. Is aithne dhàsan ar cridheachan, ar smuaintean—cha’n eil nì sam bith air fhalach ’uaithe-san. Tha e eolach air ar n-iarradais, air ar tograinean, air n-eagail, air gach uile nì a bhuinneas duibh. Cha’n urrainn duibh nì air bith a chleith ’uaithe; agus mar so, ’n uair a tha e a’ deanamh eadar-ghuidhe air ar son, is fiosrach e air gach ni a b’ fhearrd sibh, agus a tha féumail duibh. Tha e mìle uair ni ’s eolaiche no air mathaireachain no sibh féin—agus mar a tha eolas tha ghliocas agus a ghràdh.
’San treas àite. Tha Criosd beo do ghnàth gu eadar-ghuidhe a dheanamh air ur son. Tha pàrantan math, athair agus mathair, gach h-aon agaibh a’ guidhe air ur son; agus tha càirdean cràbhach, as ministear diadhaidh—ach cha’n fhad is urrainn doibh so a dheanamh. Is eigin gum faigh gach h-aon duibh so bàs—feumaidh iad an saoghal so fhàgail, agus an ùine ghearr cha bhi h-aon duibh ri fhaicinn air aghaidh an t-saoghail mhòir. Ach Criosd, tha e beo an diugh, bithidh e beo a’ maireach—bithidh Esan beo ’n uair a thig sibhse gu bàs, agus a ruigeas ar-n- anaman an saoghal siorruidh. Agus an uair a dh’ fhosglar gach uaigh ’sa theid a ghrian fodha a’s nach éirich i tuille no gu bràth, agus nach bi gealach no réult air mhairrean, bithibh Esan ’an sin beo gu eadar-ghuidhe a dheanamh air son a shluaigh. Sguabaidh am bàs gach h-aon againn air falbh—ach tha Esan o bhibhuantachd gu bithbhuantachd, ’s co-ionnan da an duigh a’ maireach agus gu siorruidh.
’San aite ma dheireadh. Tha Criosd neo-chaochlaideach. Cha’n atharraich Esan gu dìlinn no gu bràth, agus ciod an t-aon nì eile nach atharraich? Atharraichidh na siantan—tha craobhan a’s blàithean ag atharrachadh, agus gach ni air am faod sùil dearcadh. Tha càirdean ag atharrachadh—cuid diubh an diugh dileas gradhach, gaolach—a’ maireach fuar, suarach, cealgach, dì-chuimhneach. Seadh faodaidh sinn uile caochladh agus atharrachadh—a bhi ’n drasda subhach sona, a rìs dubhach brònach—a nis gu slàn fallain, a’ maireach gu bochd breòite tinn—a nis, gach cuisle ’s a chridhe a’ bualadh gu réith laidir, agus ’am prioba na sùl gun phlosg, fuar, marbh. Ach Criosd cha ’n atharraich Esan a chaoidh no gu siorruidh—cha treig Esan a shluagh féin gu bràth—cha dìbir e iad—cha di-chuimhnich e iad. ’S eigin gu ’m bàsaich sinne— ’s eigin gu’n tuit ar cuirp ’san ùir, gu ’n caidil iad ’san uaigh. Duisgidh sinn a ris air latha na h-aiseiridh. Ach ged a thachras so, cha’n atharraich Esan—tha Esan beo do ghnàth gu eadar-ghuidhe a dheanamh air son a dheiscubuill. Do nèamh nan nèimh chaidh e dh’ uidheamachadh àiteachan taimh agus fois air son a shluaigh, agus a chum an ghabhail da ionnsuidh féin ’san t-saoghal ghlormhoir sin. A’ measg gach ailleachd leis a’ bheil e air a chuartachadh cha’n eil e car mionaid a di-chuimhneachadh nan truaghan iosail air son na bhàsaich e—air son na dhoirt e fuil chraobhach a chridhe. Tha e gu siorruidh beo gu eadar-ghuidhe a dheanamh air an son. Tha a ghràdh o shiorruidheachd
[Vol . 11. No. 12. p. 5]
gu siorruidheachd—gràdh gun tomhas—gradh nach urrainnear a thuigsinn aig fheothas agus aig a mheud. O, cia glormhor Esan a tha tagradh cùis a shluaigh air nèimh! Iosa bheannaichte! is beannaichte gu bràth iadsan a dh’ earbas ann a t-ainm! —Tormad Mac Leoid, D. D.
SGEULACHDAN ARABIANACH.
ALADIN.
CAIB. XII.
CHO luath ’s a rainig a’ cheud sheirbhiseach geata na luchairt, shaoil le luchd-gleidhidh a’ gheata gur e righ a bh’ ann leis cho maiseach ’s a bha ’n trusgan a bh’ uime, agus bha iad a’ dol a thoirt poige do dh’ iomall a thrusgain; ach bha ’n seirbhiseach air a theagasg leis an fhathach, agus thuirt e: “Cha ’n ’eil annainne ach seirbhisich; thig ar maighstir aig an am iomchuidh.”
An sin chaidh na seirbhisich ’s na searbhantan gu leir a steach do ’n dara cuirt. Bha a chuirt so gle fharsuinn, agus bha aite-comhnuidh an righ agus uile luchd-muinntir an teaghlaich rioghail mor-thimchioll na cuirte so.
Ged a bha oifigich an righ ann an eideadh maiseach, cha robh iad am faisge cho maiseach ann an eideadh ris na seirbhisich a chuir Aladin leis an tiodhlac do ’n luchairt. Cha ’n fhacas an leithidean riamh roimhe anns an luchairt. Cha robh eadhoin ard-mhaithean na cuirte no ard-uaislean na rioghachd ri bhith air an coimeas riutha ann an cruth no ’n eideadh.
Bha fios aig an righ gu ’n robh iad a’ tighinn, agus thug e ordugh an leigeadh a steach do sheomar na comhairle. Chaidh iad a steach gu h-ordail ciuin, agus sheas buidheann dhiubh air an laimh dheis, agus buidheann eile air an lamh chli de ’n righ-chathair.
An deigh dhaibh a dhol a steach agus seasamh anns an ordugh so, chuir na seirbhisich na miasan a bha iad a’ giulan air an lar-bhrat air beul-robh na righ-chathrach, agus leig iad iad-fhein ’nan sineadh air beulaobh an righ, a’ cur clar an aodainn air an lar-bhrat. Rinn na searbhantan a leithid cheudna.
An uair a dh’ eirich iad uile ’nan seasamh, thug na seirbhisich an comhdach bhar nam miasan, agus sheas iad mu choinneamh an righ agus an lamhan paisgte air an uchd.
Anns a’ cheart am chaidh mathair Aladin gu bonn na righ-chathrach, agus an uair a thug i urram dligheach do ’n righ, thuirt i ris: “Mo thighearna, tha fhios aig mo mhac, Aladin, a chuir an tiodhlac so do ’r n-ionnsuidh, gu ’m bheil bhur nighean moran na ’s fiachaile na aon tiodhlac a b’ urrainn duine sam bith a thoirt seachad; ach tha dochas aige, air a shon sin, gu ’n gabh bhur morachd an tiodhlac so, agus gu ’n cord e ri bhur nighinn, agus tha ’dhochas na ’s treise do bhrigh gu ’n d’ fheuch e le cabhaig ri dheanamh mar a dh’ aithn sibh dha.”
Cha robh an righ comasach air cluas no aire thoirt do na labhair mathair Aladin ris. An uair a dh’ amhairc e air an da fhichead meis luma lan de sheudan cho maiseach, cho lainnireach, agus cho luachmhor ’s a chunnacas riamh, an da fhichead searbhanta, a bha araon maiseach ’nan cruth agus air an eideadh ann an trusgain anabarrach riomhach, bha e cho lan de dh’ ioghnadh ’s de thoileachadh ’s nach robh fhios aige gle mhath ciod a theireadh no dheanadh e. Ach mu dheireadh an aite freagairt a thoirt do mhathair Aladin, thuirt e ris an ard-chomhairleach, agus e fhein gle mhor fo ioghnadh mar an ceudna: “Seadh, ma ta, ard-chomhairlich, co tha thu smaointean a chuir an tiodhlac anabarrach luachmhor so g’ am ionnsuidh? Nach iongantach nach ’eil fhios aig fear seach fear dhinn co e? Am bheil thu ’smaointean gu ’m bheil e airidh air mo nighinn?” Ged a bha eud air an ard-chomhairleach a chionn gu ’n robh nighean an righ gus a bhith aig fear eile an aite bhith aig a mhac fhein mar a bha e ’n duil, cha bu dana leis a bheachd a chumail an cleith air an righ. Bha e soilleir gu leor dha gu ’n robh an tiodhlac a thug Aladin seachad a nochdadh gu ’n robh e airidh air a bhith ann an cleamhnas ris an righ; air an aobhar sin, fhreagair e mar so: “Mo thighearna, is fhad uam a radh nach ’eil am fear a thug dhuibh an tiodhlac maiseach, luachmhor so airidh air bhur nighinn; an aite sin is ann a theirinn gu ’m b’ airidh e air na b’ fhearr, mur b’ e gu ’m bheil mi lan-chinnteach nach ceannaicheadh ionmhas an t-saoghail bhur nighean.”
An uair a chuala na morofhearan a bh’ anns a’ chomhairle na briathran so, bhuail iad am basan le aoibhneas. Cha do chuir an righ dail na b’ fhaide anns a’ chuis. Dh’ aontaich e a nighean a thoirt do Aladin, ach cha do smaoinich e air rannsachadh sam bith a dheanamh mu dheidhinn co dhiubh a bha no nach robh Aladin freagarrach anns gach doigh air son a bhith posda ri ’nighinn. Bha e gu nadarra ’smaointean gu ’n robh fear sam bith a bha comasach air an tiodhlac ro luachmhor ud a thoirt seachad ann an uine cho goirid gun dragh sam bith a chur air fhein, freagarrach, anns gach doigh air an iarrteadh e, gus a nighean a phosadh. Air an aobhar sin, a chum mathair Aladin a chur air ais le teachdaireachd aoibhnich thun a mic, thuirt e rithe: “A bhean mhath, bi falbh agus innis do d’ mhac gu ’m bheil mise ’feitheamh gus failte chridheil a chur air; agus mar is luaithe thig e gus mo nighean a phosadh, gur ann is mo a bheir e de thoileachadh dhomh.” Dh’ fhalbh mathair Aladin dhachaidh, agus, mar a bha nadarra gu leor dhi, bha aoibhneas mor oirre a chionn gu ’n robh a mac gus a bhith ann an suidheachadh na b’ airde na b’ urrainn i roimhe sid a chreidsinn.
Aig a’ cheart am chuir an righ a’ chomhairle mar sgaoil, agus dh’ ordaich e na miasan oir anns an robh na seudan a thoirt do ’n t-seomar anns an robh a nighean, a chum gu ’m faiceadh i cho luachmhor agus cho maiseach ’s a bha iad.
Thug an righ na seirbhisich ’s na searbhantan do ’n luchairt; agus an ceann beagan uine thugadh orra seasamh mu choinneamh uinneag an t-seomair anns an robh nighean an righ a chum gu ’m faiceadh i iad troimh ’n uinneig, agus gu ’n tuigeadh i nach robh e deanamh tuilleadh ’s a’ choir de mholadh orra.
Anns a cheart am rainig mathair Aladin dhachaidh, agus bha ’n sunnd agus an aoidh a bh’ oirre a’ nochdadh gu ’n robh naigheachd mhath aice. “A mhic,” ars’ ise, “tha h-uile aobhar agad air a bhith toilichte. Rud ris nach robh duil sam bith agamsa, tha thu nis air tighinn a dh’ ionnsuidh na h-inbh’ aird ris an robh thu ’g amharc. Gun do chumail ann an iomacheist na ’s fhaide, tha ’n righ, le aonta nan comhairleach gu leir, ag aideachadh gu follaiseach gu ’m bheil thu airidh air gu ’n tugadh e dhut a nighean ri ’posadh, agus tha e ’feitheamh gus an cuir e failte chridheil ort, agus ’na dheigh sin, nithear am posadh. Air an aobhar sin, feumaidh tu smaointean air ulluchadh a dheanamh gu comhdhail a chumail ris an righ, a chum gu ’n gleidh thu am meas mor a th’ aig an righ ort. Agus an deigh nan nithean iongantach a chunnaic mi thu ’deanamh, tha mi ’creidsinn nach bi rud sam bith a dhith ort. Ach cha ’n fhaod mi dearmad a dheanamh air innseadh dhut, gu ’m bi an righ a’ gabhail fadachd gus an ruig thu; air an aobhar sin, bi falbh gun dail sam bith.”
Bha aoibhneas mor air Aladin an uair a chual’ e an naigheachd a thug a mhathair g’ a ionnsuidh, ach cha dubhairt e moran ri ’mhathair mu dheidhinn ciod a bha ’na bheachd a dheanamh. Chaidh e d’ a sheomar fhein, agus an uair a thug e suathadh air a’ chruisgean, ghrad thainig am fathach mar bu ghnath leis.
“Fhathaich,” ars’ Aladin, “feumaidh mi mi-fhin fharagadh anns a’ mhionaid; agus feumaidh tu deise fhaotainn dhomh cho maiseach agus cho riomhach ’s a bha aig righ riamh anns an t-saoghal.”
Cha bu luaithe labhair Aladin na briathran so na thug am fathach leis e; agus cha robh neach sam bith comasach air am faicinn. Thug am fathach e do thaigh-faragaidh cho briagha ’s a chunnaic duine riamh. Ged nach robh e ’faicinn neach sam bith, thugadh dheth a chuid aodaich, agus chaidh fharagadh ann an uisge blath, agus le uisgeachan as an robh faileadh cubhraidh. An deigh a h-uile faragadh a rinneadh air, bha a chraicionn cho min ’s cho glan ’s cho geal ’s a b’ urrainn a bhith. Agus chuireadh deise uime a bha anabarrach uile fhein maiseach agus riomhach. An uair a bha e ’na lan eideadh, thug am fathach air ais e d’ a sheomar fhein, agus thuirt e ris: “Am bheil àithne sam bith eile agad ri thoirt dhomh?”
“Tha,” ars’ Aladin; “bheir thu gun dail g’ am ionnsuidh each a’s fhearr agus a’s briagha na h-aon a th’ ann an stabull an righ, agus biodh an diollaid, an t-srian, agus a chuid eile dhe ’n acfhuinn cho luachmhor ’s gur fhiach iad millein bonn oir. Feumaidh mi mar an ceudna fichead seirbhiseach air am bi eideadh cho riomhach ’s a bh’ air an fheadhainn a chaidh leis an tiodhlac thun an righ, a chum gu ’m bi iad a’ coiseachd ri mo thaobh agus ’nam dheigh, agus fichead eile a bhios a’ coiseachd romham. A bharrachd air a so, bheir thu sia searbhantan thun mo mhathar gus a bhith frithealadh dhi, agus biodh iad ann an eideadh cho riomhach agus cho eireachdail ris na searbhantan a tha ’frithealadh do nighean an righ. Tha mi mar an ceudna ag iarraidh deich mile bonn oir ann an deich sporrain. Bi falbh, agus greas ort.”
Cha bu luaithe thug Aladin an t-ordugh so do ’n fhathach na chaidh e as an t-sealladh. Ann an uine ghoirid thill e agus an t-each aige, agus an da fhichead seirbhiseach, agus sporran am fear anns an robh mile bonn oir aig deichnear dhiubh, agus na sia searbhantan, agus trusgan riomhach aig gach te dhiubh air son a mhathar.
Thug Aladin ceithir dhe na sporrain dh’ a mhathair gus gach deisealachd a bhiodh a dhith oirre a cheannach; ach dh’ fhag e na sia eile aig na seirbhisich aig an robh iad, agus dh’ ordaich e dhaibh lan an duirn dhe ’n or a thilgeadh an sid ’s an so mar a bhiodh iad ag imeachd air an aghart troimh na sraidean gus an ruigeadh iad luchairt an righ. Rinn na sia seirbhisich mar a dh’ ordaicheadh dhaibh, agus iad ag imeachd air thoiseach air, triuir air a laimh dheis, agus triuir air a laimh chli.
Thug e na sia searbhantan dh’ a mhathair, agus thuirt e riutha gu ’n robh aca ri bhith ’frithealadh dhi, agus gu ’m b’ ann air a son a bha na sia trusgain a bha iad a’ giulan air an cinn.
An uair a fhuair Aladin gach gnothach air doigh cho math ’s bu mhiann leis, thuirt e ris an fhathach gu ’m faodadh e bhith falbh, agus gu ’n chireadh e fios air an uair a bhiodh feum aig’ air; agus ann am priobadh na sul chaidh am fathach as an t-sealladh.
Cha robh ni a’ cur curam air Aladin ach
[Vol . 11. No. 12. p. 6]
greasad air a dhol far an robh an righ mar a dh’ iarradh air. Chuir e fear dhe ’n da fhichead seirbhiseach do ’n luchairt a chum gu ’m feoraicheadh e dhe ’n ard-oifigeach c’uin a dh’ fhaodadh e tighinn gus e fhein a shleuchdadh fa chomhair an righ. Rinn an seirbhiseach mar a dh’ aithneadh dha, agus thill e air ais gun dail le fios gu ’n robh an righ a’ gabhail fadachd gus an ruigeadh e.
(Ri leantuinn.)
Driod-fhortain Eobhain Spiocaich.
CHA ’n aithrisear an so ’ainm no ’shloinneadh no ’àite-còmhnaidh; cha ’n eilear toileach a mhasladh le ’chur am beul an t-saoghail. Bha e air a dheagh dhòigh, ach bha e na ’dhuine cho spiocach ’s a ghabhadh faotainn. Nuair thainig MAC-TALLA ’mach an toiseach, chuir e stigh air a shon, ach leig e le bliadhna ’n deigh bliadhna ruith seachad gun a phàidheadh, gus mu dheireadh am b’ fheudar am paipeir a stad air. Cha do chuir sin gluasad sam bith air cogais Eóbhain. Leig e leis an ainbheach seasamh na ’aghaidh, agus thòisich e ri gabhail a’ phaipeir an iasad o nàbaidh—duine ciùin, còir, nach diùltadh comain a chur air neach sam bith, ’s nach do dhiùlt an t-iasad do Eóbhan ged bha chogais ga ’dhìteadh ’s ged thug thug e bòid uair is uair nach toireadh e dha tuilleadh e.
Aon latha toiseach an fhoghair chuir Eóbhan brogach mic dha air falbh gu taigh a nàbaidh a dh’ iarraidh a’ phaipeir mar a b’ àbhaist. Bha ’n gille na ’chabhaig—bu toigh leis fhein na “Sgeulachdan Arabianach” —agus ghabh e rathad goirid a bha dol troimh thom coille. Aig beul an tuim bhuail e thairis air nead choinnspeach. Thug na coinnspeich as a dheigh, ’s mu ’n robh fhios aige dé thachair, bha e cho breac dearg ’s ged bhiodh e air éirigh as a’ ghriùraich. Chual’ Eobhan, ’s e ’sgioblachadh mu dhorus an t-sabhail, an gille ’g eibheach ’s a’ gearain, ’s shìn e mach a dh’ fheuchainn dé bha cearr air. Chaidh e leum feansa na buaile, ’s ghreimich miar na chuid aodaich, ga ’sthròiceadh gu dona, agus mu ’n d’ fhuair e cuibhteas an fheansa bhrist da chliath dhi fodha, ’s dh’ fhàg e chuid a b’ fhearr dhe ’n triubhais, a chosd ceithir dolair. Nuair fhuair an crodh am bealach, thug iad a stigh dh’ an phàirc arbhair, agus dh’ ith iad uiread dhe ’n bhàrr ghorm ’s gu robh ’m bàs air té dhiù ’s an tòchd air a dha eile mu ’n do thuit an oidhche. Thug Peigidh, bean Eóbhain, fa-near dhaibh ’san arbhar, ’s chaidh i ga ’n tilleadh. Eadar an teine ’s an dorus bhuail i ’sa chrannachan, ga ’chur air a chliathaich ann am bascaid làn clòimhe anns an robh cóig piseagan. Cha ’n eil fhios co-dhiù rinneadh am marbhadh no ’m bàthadh, ach cha d’ rinn na piseagan bochda miag tuilleadh. Bha ’m pàisde air fhàgail gun bhanaltrum ’s thuit e as a chreathaill. An deigh bhi treis a’ màgaran ’san uachdar, dh’ iomain e e-fhein do cheann-shios an taighe, far ’n do mhill e brat-ùrlair ùr a b’ fhiach cóig dolair fhichead. Nuair a bha Peigidh a saodachadh a chruidh as an arbhar thuit i, ’s chaidh i á caol an dùirn, ’s chaill i miaran airgid ’s fàinn’ òir a chuir Seumas a bràthair ga ’h-ionnsuidh á Clondaic. Thòisich i an sin ri stuigeadh a’ choin ’sa chrodh, ach ’s ann a thug esan as deigh nan cearc, ’s mharbh e da chearc-ghur ’s thug e ’n stiùir as a’ choileach. Thug e roid eile as deigh nan laogh. Theich iadsan a stigh do ’n chidsinn; dh’ òl iad na bh’ air fhàgail dhe ’n uachdar, ’s chagainn iad a dha no tri de na leintean-geala bha Peigidh air ùr-iarnachadh. A’ gabhail cothrom air gach ùpraid a bh’ ann, theich an aon nighean a bh’ air tighinn gu ìre leis an sgallaig, ’s b’ e ’n ath sgeul a fhuaireadh orra gu ’n robh iad pòsda, ged nach b’ fhiach esan bonn-a- sia.
Bu trom-inntinneach, éisleanach a’ chuideachd a shuidh mu chlach-an-teintein an oidhche sin, ’s chaidh iomadh latha seachad mu ’n robh iad ann an saod ceart a rithist. Chosd leigheas aodann a’ bhrogaich ’s caol-dùirn Peigidh da thurus dh’ ionnsuidh an dotair ’s da dholair dheug air-son cùngaidhean, agus b’ fheudar dhaibh searbhanta fhasdadh air ochd dolair ’sa mhios a dheanadh obair na h-ighinn a theich leis an sgallaig. Ach rinn na driod-fhortain anabarrach so a dh’ aobharaich a chuid spìocaireachd fhein drùghadh mor air Eóbhan, agas tha e air a dhòighean atharrachadh. Chualas e ’g radh o chionn ghoirid gu robh làn dhùil aige ainbheach MHIC-TALLA phàidheadh, ’s cur ga ’iarraidh dha fein a rithist aig toiseach na Bliadhn’ ùire.
IAIN BAN AGUS BORD NA SGOIL.
LE AONGHAS MAC EANRUIG.
BHA Iain Bàn Choire-chaorain, na dhuine còir, socrach, ciallach, agus fo dheagh mheas anns an sgìreachd. Ged nach bu toil leis aideachadh, bha e dà fhichead bliadhna dh’ aois m’ a bha e latha—agus riamh cha do phòs e. Bha àite-suidhe aige ann am Bòrd na Sgoil bho chionn choig-bliadhn’ -deug; ach, a nis, bha ’choltas air nach sealbhaicheadh e an t-urram sin mòran na b’ fhaide. Bha bòrd ùr gu ’bhi air a thaghadh, agus bha fear no dha ag iarruidh a’ stigh a bharrachd air an fheadhainn a bha anns an t-seann bhòrd. Chunnaic Iain gu ’n robh e ann an geàrr chunnart, ’s gu ’m feumadh e a bhogha ’s a bhalg a chur air, agus teannadh a’ mach air feadh an t-sluaigh ’g am brosnachadh gu cuideachadh leis.
Maduinn shoilleir, ghrianach, bial ri seachduinn roi’ latha ’n taghaidh spàrr e an diollaid air an each dhonn agus thog e air. Cha robh duine sean no òg, mòr no beag, a bha pàigheadh cho àrd ri ceithir puinnd Shasunnach mhàil air nach do thaghail e. Bha inntinn glé aotrom a falbh bho dhorus gu dorus, agus bho bhaile gu baile. Bha e a faotainn tuillidh gheallaidhnean ’s a bha fiughair aige, ’s bha e ann am fonn anabarrach. Mu dheireadh ruith e air a h-uile tigh a bh’ ann ach a h-aon. B’ e sin tigh Seonaid ni ’n Dòmhnuill—tigh beag, bòidheach, dà stuadhach a bha fìor thaobh an rathaid.
Seonaid ni ’n Dòmhnuill! Ged a bha a ghrian air dol fodha bho chionn fada, leig Iain leis an each dhonn falbh air a mhìn-shocair, ’us thòisich e air smaointeachadh ’s air meòrachadh. ’S math a bha cuimhne aige nuair a bha e ’n a “Dhonnachadh òg,” ’s a bha e féin ’s Seonaid gle eòlach air a chéile. ’S an àm ud bha e ’am beachd nach robh coimeas dh’ i air ùr uachdar an t-saoghail, ’us nach b’ urrainn dha ’bhi beo a bheag ’s am bith a dh’ uine ás a h-eugais. Agus gu ’n teagamh bha ise ’cheart cho fada air a shon-san ’s a bha esan air a son-se. Ach, mar a’s minic a thachair, bha connsachadh aca m’a dhéighinn rud faoin air choir-eiginn, agus chaidh iad a mach air a chéile. Bha Iain ’na ghille àrdanach, neo-air-thaingeil anns an àm ud, agus cha ghéilleadh e ’s an deò ann.
Cho fhad ’s a bha na seann chuimhneachain so a ruith roi’ ’n inntinn aige ràinig e mu ’choinneamh an tighe. Leum e ás an diollaid, ’us cheangail e an t-each donn ri cachlaith e ghàraidh-chàil. Bhuail e an dorus agus chaidh fhàilteachadh a stigh do sheòmar snasail. Sheol Seònaid àite-suidhe dha, agus shuidh i fhéin air taobh eile a bhùird.
Bha làn fhios aig Iain gu ’n robh e feumail Seonaid a chumail air a dòigh gu math, ma ’s e ’s gu ’n robh fiughair aige cuideachadh fhaotainn bh’ uaipe air latha ’n taghaidh. Leis a sin, thòisich e air labhairt air gnothaichean anns an saoileadh e am biodh tlachd aice, agus uidh air n-uidh, chaidh an seanachas air ais chum nan seann làithean agus nan seann luchd-eòlais.
’Am measg a h-uile rud a bh’ ann, chaidh iomradh a thoirt air mac-bràthar-athair dh’ ise a dh’ fhalbh a dh’ Australia bho chionn mòran bhliadhnachan. Thuirt i nach b’ fhada bho ’n a fhuair i fios bh’ uaithe, agus a dhealbh. Dh’ éirich i do sheotal na ciste, ’us thug i mach pasgan math do dhealbhan. ’N uair a bha i a taghadh a cheart fhir a bha ’dhìth orra thuit fear eile air an làr. Chrom Iain ’g a thogail, agus ’dé a b’ iongantaiche leis no a dhealbh fhéin fhaotainn ’n a làimh—dealbh a chaidh a tharruing ann an cuideachd Seonaid bho chionn dlùth air fichead bliadhna. ’N uair a chunnaic ise ’dé a bh’ aige, thàinig rughadh na gruaidh agus thionndaidh i a cùl-thaobh car tiotain.
Chaidh na dealbhan a chur seachad agus shuidh i fhéin ’s e fhéin mar a bha iad roimhe. Smaointich esan gu ’n robh an t-àm aige fàth a thuruis a chur ’an céill.
“A Sheonaid,” thuirt e, “tha mi cinnteach gu ’m bheil thu ’tuigsinn ’dé a thug ’g a d’ amharc mi a’ nochd.”
Cha robh Seonaid buileach cinnteach, ach bha deagh amharus aice. Cha robh ise, am boireannach laghach, a gabhail mòran suim de Bhòrd na Sgoil no de bhòrd eile de ’n t-seòrsa. Cha robh forbhais ’sam bith aice gu ’n robh bòrd ùr ri ’thaghadh, agus mar sin cha do bhuail e riamh ’na h-inntinn gur e bhòtaichean air an robh Iain Bàn a’ sealg. ’S ann a shaoil leatha-se gur ’h-ann air gnothach eile ’bha e—gnothach tur eadar-dhealaichte bho bhùird no bho sgoiltean. Eadarainn fhéin, cha robh a chaochladh beachd aice ach gur h-ann a bha e ’an déigh tighinn, mu ’dheireadh, gu rud-eiginn de mhuthachadh, agus gur ’h-ann ga h-iarruidh mar mnaoi a bha e.
“Tha comhstath beag agam ri ’chur m’a d’ choinneamh,” ars’ Iain, “agus tha mi ’n dòchas nach diùlt thu. Anns a’ ghnothach so a th’ air thoiseach air daoine tha mi ’g earbsa riut gun thu ’g a m’ thréigsinn.”
“Gun mi ’g a d’ thréigsinn,” fhreagair Seonaid; “gun mi ’g a d’ thréigsinn! Mata, ’s mi nach tréig. Cha ruigeadh tu ’leas sin iarraidh orm.”
“Tha mi ro fhada ’n a d’ chomaine,” ars’ esan.
“ ’N a m’ chomaine,” ars’ ise; “O, Iain, ’Iain, na bi ’bruidhinn ’s an dòigh sin.”
“Co dhiubh,” thuirt esan, “cha ’n ’eil fear ann a’s dìsle bhios na mise anns gach ni a dh’ fhaodas éiridh ’suas no tighinn f’ ar comhair.”
“Tha fhios agam gu math air sin,” fhreagair ise; “bha thu riamh a’ d’ dhuine cùramach, faicilleach. B’e latha na dunach an latha chuir teangannan breugach luchd-tuaileas eadarainn.”
“Ach, a Sheònaid, stad! Tha thu ri ’thuigsinn gur ’h-ann a dh’ iarruidh— .”
Cha do leig Seonaid leis dol na b’ fhaide.
“Tha mi ’tuigsinn gu math. Thàinig thu ’g a m’ iarruidh air làimh. Sin agad mo làmh agus mo chridhe leatha, thuirt i, ’s i ’g a tilgeadh fhéin beo, slàn air broilleach Iain. “O, Iain, a ghràidh,” ghlaoidh i, “cha deachaidh tu á m’ chridhe riamh, agus a nochd tha mi na ’s sona na ’n righ a th’ air a’ chrùn.”
’Dé a b’ urrainn Iain Bàn bochd a dheanadh ’Nuair a sheall e ann an sùilean Seonaid, anns an robh gràdh agus caomhalachd a’ dearrsadh, cha b’ urrainn e inntinn no misneach fhaighinn gu ’ràdhuinn rithe gu ’n robh i air a mealladh, ’us fada ann a’ mearachd. Cha do chuir e riamh á barail i. ’An ceann beagan sheachdainnean, ’nuair a bha ùpraid Bòrd na Sgoil seachad, chaidh na gairmeannan a chuir a stigh,
“ ’S gu ’n dail chaidh banais ’chur air bonn,
’S bha fonn air sean is og.”
[Vol . 11. No. 12. p. 7]
A’ Phiob-mhor.
Oran, le Niall Ros, a choisinn duais aig a Mhòd Ghaidhealach.
AIR FONN— “An Dubh-ghleannach.”
Buan gu robh conaltradh ciatach
Air a’ cheol is uaisle diarras;
Brosnuchadh blasda nam briathran
Dùisgeadh fonn gu seinn mar dh’ iarrta
Siùnnsair nam pong fuaimneach, fialaidh,
Ceol nam beann nach caill a bhriaghad,
’S i ’phiob-chogaidh a bh’ ann,
Ho ro ghealladh na co ’chuireadh i,
Trom orra ’seinn!
Chluinnte cuis-aoibhneis nan àrmunn,
Morchuis nan ùrlaran stàtail,
Suaicheantas buaireasach Ghàidheal
’Dol le faoilt gu raontan bàsmhor,
Fuaim nan sgiath is toirm na h-àr-fhaich,
’S loinnir nan lann liomhta stàilinn.
’S i ’phiob-chogaidh a bh’ ann, &c .
B’ annsa leam inntleachd is deasachadh
Ealdhain nam meur lùghmhor, spreigearra,
’Laimhseachadh nan ùrlar leadarra,
’Sa pronnadh nan siubhlaichean greasanta;
B’ aluinn surd a chrùnluaitheis eireachdail
Mar eunlaith nan crann le fonn a ceilearadh.
Inneal cheannsalach na morchuis
Sgeadaichte fo shioda srolach;
Greadhnachas nam bréid a seoladh
Torman dhos air ghleusadh ordail—
Nuallan binn a seirm an comhail
Canntaireachd an t-siùnnsair cheolmhoir.
B’ fhonnmhor beadradh binn do sheanchais
Anns na caisteil thriathach ainmeil,
Lùchairtean ri taobh na fairge,
Liath le aois nach caochail aimsir;
Failte nam ceann-feadhna foirmeil
Air gach mùr fo neoil an anamoich.
Rogha-ciùil nan cuiridh crodha,
Culaidh-ùigh nan aosmhor breoite;
Dhùisgeadh i le gean a solais
Subhachas an cliabh na h-oigridh:
Mosglair aignidhean an dolais,
Le caismeachd nan cumhachan bronach.
Cianail muladach an tùirse
Leis an tog do phoncan drùiteach,
Tuireadh broin le dream na h-iùnndrain
Airson bàs an cairdean mùirneach;
Caoidh nam marbh a dhùin an sùilean
Trom ’s a chadal bhuan gun dùsgadh.
’S minic a dh’ ùraich t-ùrlar dochas
Dhiobarach ro-sgith air fogradh,
’Fulang fuadain cuain, is doruinn
Choilltean fiadhaich cian gun solas—
Eilthirich bho ghlinn an oige
Chuimhnicheadh air Tir nam mor-bheann.
’S tric a chualas nuallan allamhor’,
Sgal nam buadh ri uair a gharbh-chath,
Uamhasach an gleachd nan armailt,
Diarras nan laoch lùthmhor, meanmnach:
Chluinnte do ghuth fuaimneach farbhais
’Brosnuchadh gaisge na h-Albainn.
Ghluaiseadh t-aighear fhonnmhor, chaithreamach
Beothalachd nan dannsair ealanta,
’Nuair a chruinnicheadh oigridh cheanalta,
Cuirm, is ceol, is comhradh carthannach;
Snuadh nam milidh, grinn mar leannain leo
’Cosnadh cridh’ nan ribhinn meal-shuileach.
Buaidh air a’ luchd-ealadhain chùirteil,
Piobairean cinneadail, dùthchail,
Aig an cluinnear eagnuidh, mùirneach,
Eolas a’ chiuil-mhoir gun mhùthadh,
Sealbh nam buadh, is dileab ùrail
Sinnsearachd nan triath ’s nam fiùran.
Posadh aig L’Ardoise.
A’ DHEAGH CHARAID, —Tha naigheachd agam dhut. Bha mi air banais o’n a sgriobh mi ugad roimhe, agus tha mi smaointean nach biodh e as an rathad cunntas aithghearr a chur gu MAC-TALLA mu ’n ghnothuch. ’S ann air Dior-daoin, an seachdamh latha fichead dhe ’n mhios a chaidh seachad a bha ’m posadh air a dheanamh. B’ e ’charaid og, Uilleam A. Mac Leoid o’n Bhagh ’n Iar, (West Bay Points) ,agus Mairi A. Nic Leoid a mhuinntir an àite so. Chaidh an t-snaim a cheangal gu diongmhalta leis an Urr. Uilleam Grannd, aig seann dachaidh bean na bainnse. An deigh a phosaidh bha bord air a chur mu choinneamh nan aoidhean air a lionadh leis a h-uile ni a b’ fhearr na chéile, chum an duine o’n leith a stigh a thoileachadh. Air do ’n chuirm a bhi seachad dh’ fhalbh a chàraid le deagh ghuidhe na bha lathair gu an dachaidh ’sa Bhagh ’n Iar. Lean beagan dhe ’n dlùth chairdean iad agus bha oidhche chridheil air a chur seachad le ceol agus dannsa gu uairean beaga na madne. Tha sinn a’ guidhe saoghal fada ’n deagh bheatha do’n charaid og.
Tha sinn an dochas gu ’n gluais gnothaichean dhe ’n t-seorsa so muinntir eile gu deanadh mar an ceudna, agus nach bi na bainnsean cho ainneamh ’n ar measg a so suas ’sa bha iad roimhe so. Tha e gle bhochd a bhi faicinn a bhi toirt air falbh na h-igheannan bho ar dorsan; ach dh’ fhaodadh gu ’m bi na fleasgaich againne suas ri fleasgaich bhailtean eile, le mnathan a thoirt o na dorsan acasan. ’S fheudar sgur ma ’s leig mi ’n cat as a phoca. Ma thachras ni sam bith cuiridh mi fios ugad.
Is mi do charaid,
COINNEACH A. MAC FHEARGHAIS.
L’Ardoise, Dec. 3, 1902.
Eilean I.
Rinneadh an t-oran so le Aonghas Mac-Eacharan, an Glascho. Choisinn e duais aig a Mhòd—duais a thugadh seachad le Comunn de mhuinntir Mhuile ’s Eilean I.
Tha m’ aigne trom gun sunnd
Bho ’n rinn mi ’n tir nan Dùbh-Ghall tàmh,
’S mi fad o’n eilean ghuanach ud
’Tha maiseach uaine ’ghnàth;
Cha ’n fhaic mi ’ghrian ’n àm direadh dhi,
Le dubhradh stiopull àrd’,
’S mo chlaistneachd air a bodhradh orm
Le glagraich ord is thàl.
Gu ’m b’ fhearr ’bhi ’n I nan gruagaichean
Le ’m mais’ thug buaidh air càch:
Gur cungaidh-euslaint’ fhuar-uisge
Le biolair uaine ’m bàrr;
Le torman ciùin gun ghruaim orra
Thig tuinn a’ chuain g’ a thràigh,
Is Muile frìdheach fuar-bheannach
Ri cur bho ’n fhuachd air sgàil.
’Nuair ni ’chuid bhlàithean ùrachadh
Fo anail chùbhraidh Mhàigh,
Bidh smeorach ’s ceol air thùs aice,
’S an dubh-lon dùisgidh càch;
Bidh cuthag is gug-gùg aice
Air lic ’s an Dùn gu h-àrd,
’S gu ’n gàrnaich i ’m fear lunndach
Nach bi greim fo ’chùlaig tràth.
Mu ’n nochd a’ ghrian ’san ùr-mhaduinn
A gnuis bho chul nam màm,
Gur moch a dh’ éireas riabhag ann
’Cur air a chiad-ghath failt;
Bho chridhe taingeil brùchdaidh i
Gu binn do ’n Chruithear dàn,
’S bidh raon nam flùr le ’n iobairt thùis’
Ri nochdadh ùmhlachd Dha.
Gur maiseach, diasach, ditheineach
A dhailtean sith ri fàs,
’S an neoinein bhan-bhuidh ’s liath-ghucag
’Cur air gach lianaig blàth;
An seillein ruadh-bhreac dichiollach
’Toirt cual g’a chir bho ’m barr,
’S e cuimhneach air àm ganntachd,
Oir tha ’n Geamhradh cranndaidh ’n dàn.
Gu ’m faigh an t-ànrach acrach biadh ann,
’S coigreach cianail baigh;
Tha suaimhneas ’s sith ann do ’n fhear sgith,
’S an dilleachdan gheibh blaths;
Gur fàsach, flùrach, feurach e;
’S a’ ghrian dol siar ni dail
Mu Staoirneig fhraochach, liath-chreagach,
Mu ’n ciar i anns an t-sàil’.
An am do ’n fheasgar ciaradh air,
’Nuair shileas liath-dhealt sèimh,
Gu ’n cluinnear luinneag buachaille
Le ’chuilein ’cuallach àil;
Bidh iorram aotrom aig na laoich
’Cur sgoithean caol’ gu traigh,
Le ianlaith ’chuain mu ’n timchioll,
’S cuartag-shionnachain bho ’n cuid ramh.
Ma choimhlionar gu firinneach
Mar dh’ innsear an roimh-radh
A dh’ aisigeadh le ’r sinnsear dhuinn
Mar dhileab troimh gach àl,
Theid guth nam Manach éisdeachd ann
Gu ’m fograr geum nam ba.
’S mu ’n dean an saoghal criochnachadh
Bidh Eilean I mar bha.
Iadsan a Phaigh.
Iain Beutan, Mabou Coal Mines.
Donnachadh Moireasdan, New Harris.
Domhnull O’Handley, Bridgeport .
Aonghas Mac Cuthais, Old Bridgeport.
Uilleam Fortune, Old Bridgeport.
Steaphain Graham, Campbell ’s P. O.
Iain M. Fearghasdan, Port Morien.
An t-Urr A Mac-a- Phearsain, Bay St Lawrence
Iain S. Gillios, Loch Ainslie.
E. D. Nic Amhlaidh, Abhainn Dhennis.
Domhnull Domhnullach, Big Harbor.
Mor Nic Cuthaig, St . Urban, Que.
Domhull Mac-Gillemhaoil, Priceville , Ont.
Dughall Mac Gilleain, Priceville , Ont.
Aonghas N. Moraidh, Graniteville , Vt.
A. Mac Coinnich, San Francisco, Cala.
Eachunn Mac Gilleain, Glascho, Alba.
Ruairidh Mac Cuain, Glascho, Alba.
I. G. Mac Aoidh, Lunnainn, Sasunn.
[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)
CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.
Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air anTelephone No. 62.
Sidni, Feb. 8, ’01.
A. J. BEUTAN.
MACTALLA NAN TUR, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Tha orain le iomadh bard, sean is og, anns an leabhar so, moran nach robh riamh an clo, agus moran eile ann air dreach na ’s fhearr na chunnacas fhathast iad. A phris: 25c.; sia air $1 .25; dusan air $2 .00.
FILIDH NA COILLE, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Orain a Bhaird Mhic-Gilleain, maille ri cunntas taghte de dh’orain eile, a bharrachd air orain is eadar-theangachaidhnean le Mr. Sinclair fhein. A phris, leth-dolar.
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.
J. E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.
Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.
MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.
HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH
ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.
HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.
C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .
DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.
C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.
C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,
D. N. MOIREASDAN, M. D., C. M.
Oifis—An togalach Mhac-Talla, far an robh Dr. Cowperthwaite.
Aite-comhnuidh—AirUnion St., san tigh a bha roimhe so aig an Urr. F. C. Simpson.
Telephone 364.SIDNI, C. B.
Sydney & Louisburg Railway
TIM CHLAR.
A toiseachadh Di-luain an 10mh latha de Nobhember, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—
A fagail Louisburg aig 6.30 a. m., Glace Bay aig 7.35 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.15 a. m.
A fagail Shidni aig 4.30 p. m. Glace Bay aig 5.15 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 6.30 p. m.
A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.
WM . COYNE, Traffic Manager.
ROYAL BANK OF CANADA
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.
EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00
Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.
Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.
Tha gacn gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.
[Vol . 11. No. 12. p. 8]
Oran do ’n Ghailig.
FONN.
Hó gur toigh leam, hé gur toigh leam,
Hó gur toigh leam fhin a Ghàilig:
’S mor an toileachadh gu cinnteach
A bhi cluinntinn cainnt mo mhàthar.
’Nuair thàinig MAC-TALL’ a m’ ionnsuidh,
’S e cho fonnar ann an Gàilig,
Thug e toileachadh do m’ inntinn,
’S O, gu cinnteach chuir mi fàilt’ air.
’Chainnt ’san d’ fhuair mi toiseach m’ eolais,
Agus treorachadh mo mhàthar,
’S ged a tha mi nis air liathadh,
Cha do ghabh mi riamh dhith nàire.
Cainnt tha binn am beul gach coisir,
Gu seinn orain, shailm is dhànaibh;
’S ’nuair a chluichear i le fidhleir,
Teichidh gach mi-ghean mar sgàile.
’S lionmhor urramach is uasal
A thug buaidh an iomadh càs leath’,
Ged tha iomadh burraidh suarach
’Deanamh luaidh oirre le tàire.
Cluinnidh tu iad sud ri stialladh,
Is ri riasladh, gun smid gràmar,
Cainnt eile, ged tha i ciatach,
Te nach cual’ iad riamh o ’màthair.
’S ni tha duilich leam ri chunntas,
’S a cur diumbadh air mo nàdar,
Gu bheil cuid an diugh a m’ dhùthaich
Leis nach diù mar chainnt a Ghàilig.
Tha e aimideach is neonach,
’S cha bu choir e bhi ri ràdha,
Gu ’m biodh clann nan Gaidheal coire
Le ’n cuid prois a deanamh tàir oirr’.
Ma theid cuid diu null ga ’n cosnadh
’Measg nan Geancach beagan ràidhean,
’Nuair a philleas iad do ’n tir so—
Chaill na mi-sheal’aich an Gàilig!
’Chainnt a tha ’sa bhitheas snasmhor
An tir ghasda nam ban àlainn:
Tir nam beann, nam gleann ’s nan gaisgeach,
Far an d’ fhuair mi tacan m’ àrach.
Ach nach mis’ an duine gorach,
A bhi comhradh mar a tha mi,
Mu ’n a chainnt tha ’n diugh cho uasal
’San la chualas i aig Adhamh.
Ged a shiubhladh neach na cuantan
Deas is tuath air feadh gach cearna,
C’ait’ an cluinn e cainnt is uaisle
Na chluinnear aig sluagh Shaint Ann’s?
Tha i nise ga ’craobh-sgaoileadh
Feadh an t-saoghail anns gach àite:
Tha i pailt an Carolina,
’S tha i ’m bliadhn’ ac’ an Chicago. *
Thig mi nise gu co-dhùnadh
Mu ’n coisinn mi diùmbadh pàirt dhibh;
Ach tha ’Ghàilig leamsa cùbhraidh—
Chuir mi ùigh innte na ’m phàisde.
Mile beannachd gu MAC-TALLA!
Gu ma fada fallain, slàn e:
Gu ’n robh bhliadhnaichean air thalamh
Mar a ghaineamh nach gabh àireamh.
Fhuair mi an t-oran gasda so bho mo charaid “Gille-coma-leat-dheth” o cheann ghoirid, agus ged a b’ eolach air mi o cheann iomadh bliadhna cha robh fios agam gus a so gu ’n robh grìd na bàrdachd ann. Tha e diumbach de ’n mhuinntir a tha deanamh tàir air a Ghàilig, agus tha e an so a toirt ruith de ’n teangaidh dhaibh; ’s mo thogair aca. Cha ’n ’eil annt’ ach na blaomasdairean. “ ’S trom an eire an t-aineolas.” Tha ’m bàrd ’na dhuine dàimheil, cinneadail, càirdeil, ach nochdaidh na rannan a leanas, na ’n gabhadh e ’na cheann e, gu ’m bheil e làn chomasach air iad fhein innse do ’n t-seorsa ud. Agus ged is ann eadar feala-dha ’s a rireadh a tha ’n t-ùghdar, cha ’n ’eil drannadh ann ach an tul-fhirinn. Tha mi cur an orain a d’ ionnsuidh. Tha fios agam gu ’n toir thu àite dha anns a’ MHAC-TALLA.
CAS-AN-T- SIUBHAIL.
*Aig Feill an t-saoghail ’sa bhliadhna 1895.
Rann
Leis an do cho-dhùin am Bàrd Mac-Gilleain an litir mu dheireadh a sgriobh e gu Domhnall a bhrathair.
An nis tha toiseach toiseachaidh,
Tha maduinn reota gheamhraidh ann,
Tha beagan sneachd air lar againn,
’S cha dig am blaths gu bealltainn oirnn.
Bidh moguisean is meatagan
Mar chleachdadh an déidh shamhn’ againn,
’S gach neach is neul an fhuachd orra
’S air chrith cho luath ’s gun dannsadh iad.
Diomoladh na Piob’ -Thombaca.
LE ALASDAIR DOMHNULLACH.
AIR FONN—
Hithill iuthill ho hill o,
An Dotair Leodach ’s biodag air.
Hithill iuthill ho hill o,
Cha ’n ’eil foghnadh idir dhuit,
’S truagh nach robh thu le d’ phiob cham
Greis thall ann am Virginia.
Gheibheadh tu sgapt’ air na blàir
’S na h-àiteachan sin iomfhuasgladh,
Far am bheil tombac’ a’ fàs
Mar chàl ac’ air na h-imirean.
Ach, ’Ghilleasbuig oig, a rùin,
’S ann tha smùid dhe d’ shimilear,
’S cha tig diocladh air an tràths
Is crùn agad ri iomlaid.
Cha bhi gean ort ’s i ’g ad dhith,
’S mi-thlachdmhor e gur frithear thu,
Mar bhodachan a’ chinn léithe
’S gun deud aige le ’n itheadh e.
Cha robh thu ach balach og
’Nuair thoisich thu ri dinneadh innt’;
’N diugh ged bhiodh Mac Criomain beo
’S e ceo na ’cheol bu ghrinne leat.
Tha Aindrea, do bhràthair og,
Ro-ghorach mu na cruinneagan;
Cha ’n iarr thusa bean ri d’ bheo,
No pog ach ceo na duilleige.
Na ’n creideadh tu naigheachd fhior
M’a réir, is olc an luibh dhut i,
Dh’ fhàg i d’ aghaidh tana, geur,
Is t’ fhiaclan mar am buidheagan.
’S mor gu ’m b’ fhearr dhut bainne blàth,
Fion, no càl a shluigeadh tu,
’Dheanadh barrachd feum dha t’ fheoil
Na dheanadh ceo is smugaidean.
FHREAGAIR GILLEASBUIG, GA ’MOLADH.
Tha mi ’d chomain, a dhuin’ oig,
A dh’ ordaich mi ’Virginia!
Tha tombac agam gu leoir,
’S ’n am phocaid or ’na ghinidhean.
’S i mo leannan-s’ a’ phiob chrom
Nach iarr m’ a com na ribeanan;
Tha i torach gun bhi trom,
Mo nighean donn gu sgiobalta.
Gur a ciatach, caoimhneil, blàth,
Fialaidh, pàirteach, milis i;
Bidh i comhla rium ’s gach àit’,
Is m’ fhàillinnean cha ’n innis i.
Na ’m biodh tusa, ’s do shron fuar,
Air a’ chuan ag iomaramh,
Cha bhiodh tu idir cho luath
Le d’ dhuanagan ga ’dhiomoladh.
Na ’m biodh tu caithris na h-oidhch’,
Gun choinnlean no gun tein’ agad,
Theireadh tu mar thuirt mi ’n raoir,
’S ann oirr’ tha loinn ’san t-eireachdas.
Faodaidh Aindrea posadh tràth
Mairi bhàn no Iseabal;
Ni a’ phiob mo chumail-s’ blàth,
’S cha chluinn mi ràn nan iseanan.
Theirig thusa do ’n tigh-osd’,
’S dean do leoir a shlugadh ann,
Cuiridh mise suas mo cheo,
Co ’s fhaide beo—an tuig thu mi?
’S iomadh feum ’tha air a’ phiob,
Ach cha ’n inns’ mi uile iad;
Cuimhnichidh mi air an uaigh,
’Nuair chi mi luath na duilleige.
ANNS AN STOR UR
LE STOC MOR DE DH’
Uaireadairean, de Sheudan ’s de Ghloineachan Sula
ANN AN TOGALACH MHIC GUAIRE
air Sraid Shearlot.
K . Bezanson,Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.
[Dealbh]
Bidh fior chomhfhurtachd agad ’nad dhachaidh nuair a bhios gach airneis us grinneas air a thaghadh le rian agus tuigse. Agus ’s e ’n ceud ni is coir aire fhaotainn am brat-ùrlair a theid air na seomraichean. Gheibh thu againne
Brat-urlair is Airneis
dhe na seorsachan a’s fhearr, agus gach ni eile air an cuir thu feum air son breaghachd do thaighe.
Cuir a dh’ iarraidh Leabhrain anns am bheil gach ni a tha sinn a creic air ainmeachadh. Paighidh sinn faradh do chearna sam bith de Cheap Breatunn.
Gordon & Keith, A. T. GRANT, Manager.
Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.
A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.
THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.
Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.
“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”
Leabhraichean Gailig.
Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Beatha ’s Laoidhean Dhughaill Buchanain .60
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Caraid nan Gaidheal (Part II.) 1.05
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Mactalla nan Tur .25
Filidh na Coille .50
How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25
Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris a tha air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.
MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.
Ard-Oifis: TORONTO , CANADA.
J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.
Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho
C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.
NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.
Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.
A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.
Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.
Tha Mr. D. F. Domhnullach, á Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.
Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san Da Sheachdain.
A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Tri Miosan, .30
Sia Miosan, .50
Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatunn, an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .26 neo 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.
Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.
| title | Issue 12 |
| internal date | 1902.0 |
| display date | 1902 |
| publication date | 1902 |
| level | |
| reference template | Mac-Talla XI No. 12. %p |
| parent text | Volume 11 |