---

[25]

[Vol . 11. No. 4. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. XI. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 22, 1902. No. 4.

Iain Mor nan Ord.

LE SEUMAS N. MAC FHIONGHAIN.

CAIB. XI.

ANNS AM BHEIL CUSPAIR AN SGEOIL AIR A REIS A RUITH, ’SA CHOMPANACH AIR DRAGH TLACHDAR A GHABHAIL DHA FHEIN, IS DRAGHANNAN BEAG EILE NA ’SHEALLADH.

AM mealltair! an reubalach meallta! leigibh uige mi, a chladhairean!” ghlaodh Caiptean Eanruic, an uair a mhair an t-sàmhchair so mionaid no dha. “Leigibh uige mi!” ars’ an caiptean gaisgeil, ’s e aig a cheart àm air chrith le eagal ’s a cumail air chùl nan daoine bu treise ’s bu choltaiche ’sa chuideachd. Ged nach robh briathran a chaiptein ach a deanamh fior an t-sean-fhacail mu ghuth mor á balg fàis, dhùisg agus ghluais e càch thun na h-ùpraid. “Glacaibh iad, ’illean, leith bheò, ma ’s urrainn dhuibh?” ars’ an Seanalair mór agus an Caiptean á beul a chéile, ’s iad fhein aig a cheart àm a ruith gu dian ’sa chaisteal. Cha b’ ann an cuideachd a chéile a rinn iad so idir, ach gach fear air a shon fhéin, a fàgail àite na h-ùpraid gun fhios, chaidh iàd a stigh air caochladh dhorsan is thachair iad ri ’chéile am fear de sheilearan a chaisteil (am fear anns an robh am fìon) le uamhas taobh air thaobh; oir anns an dorchadas ghabh an Caiptean an Seanalair an riochd Iain Mhóir is ghabh an Seanalair an Caiptean ’san riochd cheudna. Chaidh iad mar sin gu fùchdadh a chéile, agus b’ ann an uair a fhuair an Seanalair an Caiptean an togsaid leanna an comhair a chinn ’sa fhuair e na luirgnean aige cho caol a dh’ aithnich e co bh’ aige, ’s ga ’leigeil as a bhàsadair thaitneach so, bha iad car tacain math gruamach ri cheile. Ach gun dàil thionndaidh iad an aire air an stuth a bhàthas gach trioblaid, ’s an uine ghearr bha iad an gairdeanan a cheile ’s a pogadh, ’s mar so fagaidh sinn iad ’san dorchadas a fhreagras air an seòrsa car tacain, agus theid sinn d’an t-solus, agus leanaidh sinn gaisgich a’s fhearr. Gun dàil bha na h-airm ghuineach gheur an tarruinn, ach a thaobh an t-àite bhi car cumhann, bha cothrom na b’ fhearr aig an dithis Ghàidheal air sgrios a dheanamh, air an cuartachadh mar a bha iad le naimhdean. Air an làimh eile, dh’ fheumadh na saighearan dearga bhi na ’m faiceall an àm tarruinn mu ’m marbhadh iad an càirdean fein. Gualla ri gualla bha Iain Mor ’s a chompanach òg an gàbhadh cruaidh, an sùilean laiste le mire-chatha, ’s an claidhnean a’ cluich mar dhealanaich air gach taobh. Bha iad a’ dol air ais gu socair an comhair an cùil romh ’n mhaoim bheo, nimheil a bha ga ’n iomain le cudthrom an àireamh. Ach cha robh ceum a bha iad a’ dhol air ais nach robh nàmhaid na ’shìneadh mu ’choinneamh air gach taobh, air chor ’s gu ’n robh iad deanamh rathaid dhiubh air an robh càch a’ coiseachd, ’s iad a nis air ghoil le nimh, ga ’n ionnsaidh. Mu dheireadh fhuair iad an druim ri bad àraidh dhe ’n bhalla, agus ag iomairt an claidhnean gu gaisgeil, ealanta, air-son am beatha, bha iad a’ cumail nan naimhdean beagan shlat air ais, cho guineach ’s gu ’m feuchadh iad ri ’m mùchadh le ’n àireamh. Mu dheireadh chunnaic na fir dhearga gu ’m biodh a’ chuid bu mhotha dhiubh air an sgrios mur rachadh aca air so a dheanamh, agus smaointich iad air dòigh ùr a chuireadh crioch aithghearr air an àr. Ruith grunn dhiubh a dh’ iarraidh cnapach de sheann ghunna-mor a bh’ aca ’sa chaisteal air-son a’ chàraid iongantach so a smùideadh dh’ an iarmailt, agus a’ tarruinn air ais beagan shlat eile, bha ’n còrr de ’n bhuidhinn a’ feitheamh tighinn an companach leis an inneal-bhàis so. Mu dheireadh chual iad iad a’ tighinn le Betty (ainm a’ ghunna), ’s a tionndadh mu ’n cuairt, thog iad iollach àrd, ’s iad a nis cinnteach gum biodh spioradan Iain Mhoir is Eachainn an ath mhionaid a’ triall do chuideachd spioradan nan reubalach eile, ’s an cuirp le dearrsach a’ ghunna-mhoir na ’m mìrean air feadh nam beann mu ’n cuairt. An ath mhionaid, thionndaidh iad an sùilean air-son an sealladh mu dheireadh a ghabhail de na Gàidheil, ach an creideadh iad an sùilean? uamhas nan uamhas, ’s miarailt nam miarailt! cha robh sealladh air na Gàidheil. Sheas na saighdearan le beòil fhosgailte a sealltainn suas ’sna speuran feuch am faiceadh iad iad a dol as an sealladh na ’n guirme ’s ag amharc air an làr mu chuairt air an àite ’n robh iad feuch an robh fosgladh no gluasad iongantach sam bith fodha; ach cha deach taisbeanadh sam bith a dheanamh dhaibh. Co-dhiù bu bhithean nàdarra no spioradail aig an robh lamh ’sa ghnothach, chaidh a dheanamh gu sgiobalta agus gu dìomhair. Cha robh aca mar sin ach Betty a shlaodadh air ais le cinn chroma ’s aghaidhean anns an robh ioghnadh agus uamhas a strìth, thun an àit’ an d’ fhuair iad i. Mar tha fios aig an leughadair b’ ann (buaidh air a bhodach a dheilbh e!) tromh ’n dorus ìnnleachdach aig an aonaran a fhuair iad roimhe sid, mar a chaidh ainmeachadh, le tuiteamas, a chaidh na fir á sealladh nan Sasunnach an tiotadh a bha ’n cùl riutha ’s mar sin ga ’n cur gu mor na ’m breislich. An uair a bha iad ag imeachd le ceum luthmhor gu uamh ’Illeasbuig air-son beagan dhe ’n sgiòs a leigeil dhiubh mu ’n criochnaicheadh iad an obair, bha Iain Mor mar nach b’ àbhaist fuathasach sàmhach. Mu dheireadh thuirt e ri Eachann ’s fiamh gàire anns nach robh moran subhachais air a ghnùis, “Cha ’n eil fios agam ciod is ciall dhomh Eachainn o chionn beagan làithean. Na uairean bidh mo chridhe cho trom ris an luaidhe le dragh nach gabh innse no meòrachadh, agus an ath mhionaid bidh e cho aotrom ri cridh’ uiseig. A nis tha fios agam gu’m bi ar làithean dorcha againn uile uair is uair, co-dhiu bhios sinn bochd no beairtach, an uair a shaoileas sinn gu’m bi gach ni air uachdar an t-saoghail ri strith na ’r n-aghaidh, ach cha bhi ’n so ach neòil air grian na h-inntinn air-son a glanadh ’s a fàgail na ’s soilleire gu beathachadh ’s gu meòrachadh nan cuspairean ùra tha ’gabhail freumh gach latha ma bheir sinn an aire dhaibh. Ach ged nach eil mise gisreagach Eachainn; tha mi ’faireachdainn mar gu ’m biodh mo réis dlùth air a crìch, agus nach faic mi Gleann Gorm mo ghaoil, fàs mar a tha e, gu bràth tuilleadh.” “Ach Iain, a charaid ionmhuin, nach fhàg thu ’n t-àite so gun dàil ’s a nis an gàbhadh na ’r deigh air-son an ama. ’S mise thug an so thu, ’s tha mi nis a guidh’ ort fhàgail, oir ’s cinnteach”— “Ah ’Eachainn ni sin an gnothach; ach tha mo dhleasdanas an so fhathast gun chomhlionadh, ’s mar sin tha mi ’n dòchas nach tionndaidh Iain Mor nan Ord na ’ghealtair mu ’n àm so ’n latha, ach a mhàin gu faigh a ghairm e, ge b’e uair a thig i, dìleas d’an ghnothach an laimh ’san àm, thun a bhàis, agus ’Eachainn ’s tusa ’n gille nach bu chòir a’ chomhairle ud a thoirt ormsa, oir ’s tu ’m fear mu dheireadh a ghabhadh i o dhuin’ eile, ’s do dhleasdan as gun chriochnachadh.” Cha d’ thuirt Eachann guth, ach bha tuaileas m’a shùilean car tacain a chruinnich ge b’ oil leis na ’n da bhoinne mhor a thriall gu luath le ghruaidh chruinn òig, a measgnachadh le driùchd bhlàth an fheasgair air bàrr an fhraoich na cheum. Fhuair an tràghadh iad an oidhch’ ud aon uair eile aig beul uamha nan tonn, an uair mu dheireadh bha iad an dochas, ’s Gilleasbuig na ’n cuideachd, deiseil gu gniomh. Cha b’ ann gun strith a fhuair iad ann gun fhios do ’n naimhdean furachail a bha ’n oidhch’ ud a sguabadh na dùthcha mu chuairt ga ’n sireadh. Chaidh Eachann, ’s a chridhe na ’bheul le eagal gu’n do dh’ eirich dad do Mhaili o dh’ fhàg e i, a stigh, air a leantuinn le Gilleasbuig, a fàgail Iain Mhoir ’sa gheòlaidh bhig ’s an fharsuingeachd an taobh a stigh de bheul na h-uamha. Bha feum air cabhaig ’s an lionadh a’ tighinn, oir chaill iad moran ùine a’ cuartachadh mu ’n d’ fhuair iad ann. Dé ’n toileachadh a ghabh Eachann an uair a dh’ aithnich e gu robh Maili sàbhailte agus a chunnaic e làmh làidir gheal, ged a bha i nis tana, fodh iomal na lic a bha e ’dùsgadh ’san ùrlar, ga ’chuideachadh. An ùine ghearr bha i ri thaobh gu sàbhailte, agus cha b’ fhiach e shalann mur fàilticheadh e i, mar a rinn e, àm aig ’n do thionndaidh Gilleasbuig a chùlthaobh riutha ’s e ma b’ fhior air gnothach iongantach fhaicinn an àite eile. Fhuair iad na àm a mach anns a bhata á namha-nan-tonn. An uair a bha iad aig a beul chual iad an sgriach a b’ uamhalta chuala cluas riamh a’ tighinn a mach aisde. “Muime na h-áiridh!” arsa Maili, ’s i air chrith. B’ i Muime na h-àiridh aingidh a bh’ ann gun teagamh, oir a’ faighinn a chaisteil fàs nuair a thog càch air falbh a shealg nan Gàidheal, fhuair i greim air a’ bhotul bhrandidh aig a maighstir, ’s a’ faighinn misneach as, agus air ghaol dorran a chur oirre (oir b’e nighean bhòidheach sealladh bu lugh air a chaillich a chitheadh i) chaidh i le cabhaig mhoir ’s i dol ma seach do phriosan Maili; a’ fosgladh nan dorsan làidir a bha ga ’dion, chaidh i stigh le briathran gris-fhionn air a bilibh, ach b’ iad, a reir choltais, na briathran mu dheireadh a labhair i, oir an ath mhionaid thuit i troimh ’n toll tromh ’n do theich Maili a’ leigeil a mach nan sgriach a chual iad. Cha chual iad an còrr; lion na tuinn dhubha, mholach, acrach, an uamha, a’ smàladh an t-seann lòchrain mhùgaich nach d’ thug solus ceart riamh; ’s chaidh iad air adhart mar nach tachradh ni ri ’m bùirich thùrsach mar bu ghnàth. Ghluais an bàt air falbh gu fàillidh ach gu luath, ach a tionndadh gob an rudha ’fhuair iad, mo thruaighe! iad fhein air an cuartachadh le bàtaichean, beag is mor, an nàimhdean a bha mach air an son, agus a thug an aire dhaibh a’ tighinn

---

[26]

[Vol . 11. No. 4. p. 2]

’s iad fhein a’ togail a mach. Dh’ fhalaich iad iad fhein mar sin, ’s bha na fògaraich, gun fhios, gun fhaireachadh, a deanamh dìreach air craos acrach an leòmhain. An uair a thainig iad dlùth gu leòr ’s nach robh rathad teichidh aca chaidh mar a dh’ ainmicheadh, an cuartachadh le ’n naimhdean guineach ’s caiptean Eanruic air an ceann cho làn misnich ’s a rachadh aig a bhotul bhrandidh air a thoirt seachad. Chaidh Maili aithneachadh le solus dearrsach na gealaich ’s chuir so an Sasunnach gu diarras buileach glan. Bha Iain Mor ’s ràmh ’s gach làimh ag iomradh, ’s Gilleasbuig beag, o bha e eòlach mu gach cladach, aig an stiùir, ’s càch, na leannain, meadhain a bhàta na bu dlùithe air a cheile na ruigeadh iad a leas, cho beag ’s g’ an robh ’m bàta. Aon uair eile bha àireamh na naimhdean na ’m fàbhar a thaobh ’s nach robh e comasach dhaibh cuimse ghabhail air a bhàta bheag a measg na h-urad, gu h-àraidh ’s an cuan mollach fodh ’n druim ga ’n tulagadh. Cha robh e comasach d’an gheòla bhig, fodha thun a cuairt beòil, astar mor a dheanamh cho treun ’s g’ an robh na gàirdeanan a bha ga h-iomradh, ach air dhaibh fosgladh fhaicinn, thug iad an aghaidh air tir a’ cur do’n ghrunnd té bu mhodha gu mor na iad fhein a ghearr romhpa. Leum iad air tir am bealach cumhann eadar na creagan, ’s bhrùchd an tuil naimhdeil a stigh na’n deigh, a’ fàgail nam bàtaichean a toirt an aire dhaibh fhein. Mur biodh ann ach iad fhein bhiodh Iain Mor is Eachann sàbhailte aon uair gu’n d’ fhuair iad cas air talamh, ged bhiodh feachd na Ròimhe na ’n deagh ’san ait ud, ach bha Maili ’s i fann o na chaidh i troimhe, agus Gilleasbuig beag, a cumail maille orra. Ghabh iad a stigh am bealach airson faighinn do dhion nam fròg aig a cheann, ach leitheach rathaid chunnaic iad le uamhas buidheann làidir de na saighdearan a nochdadh na ’n aghaidh o ’n cheann sin, ’s bha iad mar sin air an glacadh eadar dha theine. Gun tuireadh, gun bhualadh bhas, dòigh nan lag-chùiseach, ach le fiaclan teann chruaidh, leum a cheathrair a stigh fodh sgroth-creige a cur romhpa am beatha reic gu daor mu ’n striochdadh iad. Chum iad o bhuillean cho fad so air son Maili, ach cha ghabhadh iad seachnadh a nis. Chruinnich iad mu chuairt air an dion-àit leibideach so mar fhithich thun na féisd. Lean an sin na buillean gu cruaidh teann gun fhianais ach a ghealach sheimh aig nach robh ioghnadh sam bith ’sna h-amannan garbha ud de leithid de shealladh. An uair a mhair so beagan mhionaidean fhuair Iain Mor ’s a chàirdean ri chùl eadar na naimhdean ’s na bàtaichean. Bha dhiol aig Eachann ri dheanamh Maili a chumail o na Sasunnaich a bha toirt ionnsuidhean garbha air-son a glacadh, ’s bha mar so aig Iain Mor ri ’n dion uile. “Ann an ainm Dhé, ’Eachainn,” ars esan, ’s e leis a ghille-ghlas a sgath sios air gach laimh, “gabh an cothrom ’s thoir a mach na bàtaichean le Maili ’s tàrr as, oir mur dean thu sin, bidh sinn uile dhìth air a cheann mu dheireadh. Theid agamsa, le cuideachadh Dhé, air na madaidh so a chumail á so uige sin.” Chunnaic Eachann gu ’n robh so fior, agus ged bu chruaidh leis a charaid fhàgail, rud nach deanadh e ’s an anail ann na aonar, bha beatha Maili priseil leis, agus bha a sàbhaladh a’ mùchadh gach faireachdainn eile bha ’g eirigh na inntinn ’san am. Thug e ’n aghaidh air na bàtaichean le Maili, ga ’leith ghiulan, a fàgail slàn aig Iain Mor, thubhairt e gus am faigheadh e neach le ’m fàgadh e Maili no chitheadh sàbhailt i an àite tearainte ’s gu’m biodh e air ais gus na buillean cruaidh a phàrtachadh leis an tiotadh. “Beannachd leat, Eachuinn,” ars Iain Mor, ’s e ’toirt sùil an deigh a charaide òig, “beannachd leibh, agus Dia ga ’r beannachadh le cheile.” Chuir teicheadh Maili an caothach buileach glan air Caiptean Eanruic an uair a fhuair e mach e air chùl na cuideachd. Dh’ eulaidh e dlùth do’n ghaisgeach Ghàidhealach a bha cumail an fheachd air ais na ’aonar, agus air dha leith chùl fhaighinn ris, spion e mosgaid á laimh saighdeir, agus loisg e ’n urchair air a’ churaidh threun gun umhail ged a mharbh e dithis dhe dhaoine fhein air an taobh eile de ’n Ghàidheal. Bha Iain Mor air a lot gu bàs le lamh an tacharain gun chli. Dh’ aithnich e fhein so; thuit a charaide dìleas an claidheamh mòr as a laimh threin. Thionndaidh e mu chuairt ’s thug e suil air an fheadhain a bha ga ’chuartachadh ’s chunnaic e aghaidh ghlas chruadh Eanruic ’s fiamh gàir air ga ’fhalach fhein beagan astair air falbh. Chruinnich Iain na bha làthair de neart mor an aon spàirn ’s thug e leum ga ’ionnsuidh ’s a’ sineadh a mach a laimhe dhùin a chròg mhor iarnaidh mu sgòrnan an t-Sasunnaich, ga ’thoirt leis gu làr air dha tuiteam marbh. Fhuair Eanruic dubh a dhuais; an uair a thug a shaighdearan ionnsuidh air fhaighinn á laimh a ghaisgich mhairbh sheas iad air ais le uamhas air dhaibh aghaidh fhaicinn cho dubh ri poit ’s an fhuil a brùchdadh as a chluasan ’s o bheul ’s o shùilean, ’s cha robh feum aig air leigh ann. An uair a bha saighdear dearg a dol gu brùideil a thoirt ionnsuidh air ceann Iain a ghearradh leis, leum Cas-an-t- siubhail bochd a mach á sgor creige, a’ clisgeadh nan Sasunnach, ’s theannaich e e-fhein mu amhach mhor fhuar a charaide ’s a dheòir a’ sruthadh gu frasach, ’s cha ’n fhaigheadh iad na chòir ’s esan beò. Thaisich cridhe ’n oifigich a bha nis air an ceann le leithid so de dhilseachd fhaicinn ’s gun do dh’ òrduich e ’n saighdear air falbh ag radh nach cuireadh e meur air curaidh cho treun, ged a gheobhadh e deich mile bonn òir. Mar so thuit Iain Mor nan Ord, curaidh cho treun ’sa sheas am bròig riamh. Dileas gu bhàs, rinn e ’fhuil a dhòrtadh ’s a bheatha thoirt seachad gu toilichte airson a charaid. Fhuair Eachann air falbh gu sàbhailte le Maili, ach cha d’ fhuair e ’n àite tearuinte i cho luath ’s bu mhath leis. Mar sin an uair a rainig e Bealach Iain Mhoir, ainm a th’ air thun an latha ’n diugh, cha robh ròimhe ach sàmhchair aognaidh a leag a chridhe gu mor. Fhuair e mu dheireadh a charaide rag, fuar, ’s Gilleasbuig beag bochd mar a dh’ fhàg sinn e. O bu ghoirt cridhe ’n òganaich an uair sin ’s cha robh nàir air ’s a dheòir a’ ruith le ’ghruaidhean gu frasach dian os cionn a charaide bha cho treun, ach a bha nis na bu lugha clì na naoidhean air ùr bhreith. Cha do dhealaich e ris, gus am fac e air amhlacadh e ’sa chnocan uaine an Gleann Gorm a ghaoil. An sin an deigh Maili fhaicinn an tigh a charaide bha i sireadh, dh’ fhàg e slàn bhlàth aice car greis, ’s chaidh e do’n Fhraing, far na dh’ eirich e gu posta Caiptin an da bhliadhna. Bha e air eirigh gu math na b’ àirde na’n leanadh e arm na Frainge ’s na h-amannan garbha bha nis a’ fosgladh ’san dùthaich sin, ach bha cridh’ Eachainn ’sa Ghàidhealtachd, agus o bha, lean e ann e ’s e nis gle mhath dheth, ’s phòs e Maili. Thog iad taigh math faisg air a Ghleann Ghorm, agus ’s iomadh feasgar ciùin a ghabh iad an t astar thun a chnocain ghuirm ’sam bheil Iain Mor na ’shuain shiorruidh, agus ’s iomadh oidhche fhada gheamhraidh ’san teaghlach greadhnach mu chuairt orra a chuir iad seachad greis dhe ’n ùine ag innse ’s ag aithris euchdan Iain Mhoir nan Ord.

(A’ chrioch.)

Marbhaidh droch ainm na coin.

Mhealladh e ’n t-ubh bho ’n chorra-ghlais, ged bhiodh a dà shùil aig comhead air.

Sgeulachdan Arabianach.

ALADIN.

CAIB. VI.

O ’N a bha dochas aig Aladin gu ’m faigheadh e pris na b’ fhearr air son an trinnsear, thug e as a bhrollach e, agus sheall e do’n or-cheard e. Thug an t-or-cheard an aire air a’ cheud shealladh a thug e air an trinnsear, gu ’n robh e air a dheanamh dhe’n airgiod a b’ fhearr a bha ri fhaotainn, agus dh’ fheoraich e dheth an do reic e aon dhe leithidean ris an Iudhach. Agus dh’innis Aladin dha gu saor, gu ’n do reic e dha dheug dhiubh ris air son bonn oir am fear.

“Nach b’ e an dearg shlaoightir’ e!” ars’ an t-or-cheard; “ach, a mhic,” ars’ esan “cha ’n urrainnear atharrachadh a thoirt air na chaidh seachad. Tha ’n trinnsear so air a dheanamh dhe ’n airgiod a’s fhearr, agus gus a nochdadh dhut cho luachmhor ’s a tha e, leigidh mi fhaicinn dut cho mor ’s a thug an t-Iudhach an car asad.”

Thomhais an t-or-cheard an trinnsear air a’ mheidh, agus an deigh dha innseadh do dh’ Aladin mu phris an unnsa dhe ’n airgiod, leig e ris dha gu ’m b’ e luach an trinnsear tri fichead bonn oir, agus phaigh e an t-suim so dha anns a’ mhionaid.

“Ma tha teagamh agad anns na tha mise ’g innseadh dhut,” ars’ an t-or-cheard, “faodaidh tu dhol far am bheil fear sam bith eile dhe mo sheorsa anns a’ bhaile, agus ma bheir e dhut bonn a bharrachd, bheir mise dhut da bhonn m’ a choinneamh, agus sin rud nach dean Iudhach sam bith.” Thug Aladin taing dha air son a dheadh chomhairle a bha cho buannachdail dha, agus cha deachaidh e riamh tuilleadh a reic nan trinnsearan agus nam miasan far an robh fear sam bith eile, o ’n a bha e ’faotainn luach air an son a reir an cudthrom.

Ged a bha ionmhas neo-chriochnach aig Aladin ’s aig a mhathair anns a’ chruisgean, agus ged a dh’ fhaodadh iad rud sam bith a mhiannaicheadh iad fhaotainn a h-uile uair a bhiodh feum ac’ air, gidheadh bha iad cho beag cosgais ’s a b’ abhaist dhaibh, ach a mhain gu ’n robh Aladin na b’ fhearr ’s na bu ghlaine ann an aodach na b’ abhaist dha. Agus mu dheidhinn a mhathar, cha robh i ’caitheamh ball aodaich ach na bha i fhein a’ cosnadh le sniomh chotain.

An uair a bheirear fa near an doigh anns an robh iad a’ caitheamh am beatha, tha e furasda gu leor a thuigsinn gu ’n do mhair na fhuair Aladin air son nan trinnsearan uine mhath dhaibh. Chaidh iad air aghart anns an doigh so fad iomadh bliadhna, agus iad a’ faotainn na bha feumail dhaibh le cuideachadh a’ chruisgein.

Re na h-uine so bu tric le Aladin a bhith ’dol do na buithean a b’ fhearr ’s bu mho a bh’ anns a’ bhaile, far an robh aodaichean oir is airgid, aodaichean sioda, aodaichean linn, agus seudan luachmhor air an reic, agus gu math tric bhiodh greis chomhraidh aige ris na marsantan, agus ris a’ mhuinntir a bhiodh a’ ceannach anns na buithean. Air an doigh so fhuair e eolas mor mu dheidhinn gnothaichean an t-saoghail, agus dh’fhoghluim e mar bu choir dha e-fhein a ghluasad am measg dhaoine a b’ airde suidheachadh na e-fhein.

Thuig e o ’n eolas a fhuair e air na marsantan a bhiodh a’ reic sheudan nach b’ e glaine air a dath a bh’ anns na measan a chruinnich e an uair a bha e anns na seomraichean fo thalamh ag iarraidh a’ cruisgein, ach gur e bh’ annta seudan a bha anabarrach luachmhor. Oir ged a chunn-

---

[27]

[Vol . 11. No. 4. p. 3]

aic e a h-uile seorsa de sheudan luachmhor air an reic anns na buithean, cha robh a h-aon dhiubh a leith cho mor, no cho briagha, no cho luachmhor ris na seudan a bh’ aige fhein a staigh, ged a bha e ’n toiseach a’ smaointean gur e glaine air a dath a bh’ annta. Thuig e gu ’n robh ionmhas ro luachmhor aige; agus bha e cho glic ’s nach d’innis e facal mu’n deidhinn d’ a mhathair no do neach sam bith eile.

Air lath’ araidh, an uair a bha Aladin a’ coiseachd troimh ’n bhaile, chual’ a bhith ’g iarraidh air sluagh a’ bhaile, le ordugh an righ, na taighean ’s na buithean a dhunadh, agus gun duine ’dhol am mach air na dorsan fhad ’s a bhiodh nighean an righ a’ dol troimh ’n bhaile ’dh’ ionnsuidh an taigh-fharagaidh, agus a’ tilleadh air ais.

An uair a chual’ Aladin so, dhuisg miann laidir ’na inntinn sealladh fhaotainn de ghnuis nighean an righ; ach cha’n fhaigheadh e so gun a dhol do thaigh caraid gus amharc oirre am mach troimh ’n uinneig. Ach cha do riaraich so e an uair a thug e fa-near, gu ’m biodh srol air aghaidh nighean an righ an uair a bhiodh i ’dol troimh ’n bhaile. Ach gus a mhiann a shasachadh, smaoinich e gu’n gabhadh e doigh eile air sealladh fhaotainn dhe ’gnuis; agus soirbhich a’ chuis leis. B’ e ’n doigh a ghabh e, e-fhein fhalach air cul dorus an taigh-fharagaidh far an biodh comas aig air a h-aghaidh fhaicinn.

Cha robh Aladin fad’ a feitheamh gus an d’ thainig nighean an righ, agus fhuair e sealladh math dhe h-aghaidh troimh sgaineadh a bh’ air an dorus gun fhios do dhuine sam bith. Bha cuideachd mhor maille rithe de mhnathan-uaisle, de shearbhantan, agus de chaillteanaich, agus iad a’ coiseachd air gach taobh dhi, agus ’na deigh. An uair a bha i ceum no dha o’n dorus, thug i dhith an srol, agus fhuair Aladin cothrom air deadh shealladh fhaotainn dhe ’gnuis.

Gus a’ sid, cha ’n fhac’ Aladin sealladh air gnuis boirionnaich riamh ach gnuis a mhathar. Bha i air fas aosda; agus an uair a bha i og, cha bu bhoirionnach briagh’ i. Bha e ’n duil gu ’n robh a h-uile boirionnach eile coltach ri ’mhathair, agus an uair a chluinneadh e daoine ’bruidhinn air boirionnaich bhriagha, cha robh na bhiodh iad ag radh a’ cur gluasad sam bith air an inntinn aige; oir ciod sam bith cho soilleir ’s gu ’m bi na briathran anns an innsear mu dheidhinn maise dhaoine, cha deanar uiread drughaidh air daoine gus am faic iad a mhaise fhein.

Ach cho luath ’s a chunnaic Aladin nighean an righ, thuit e ann an trom-ghaol oirre. Bha i ’na boirionnach cho briagha ’s a bh’ air an t-saoghal. Bha suilean mora, briagha, beothail ’na ceann; bha ’gnuis anabarrach tlachdar, agus banail; bha beul beag, cuimir oirre, agus bilean cho boidheach ’s cho dearg ’s a chunnacas riamh, agus bha pearsa dhireach, dheas, dhealbhach aice; a dh’ aon fhacal, bha i ’na boirionnach cho maiseach, o ’bonn gu ’bathais ’s a bha beo. Air an aobhar sin, cha ’n ’eil e idir ’na ioghnadh ged a thuit Aladin, fear nach fhaca boirionnach briagha riamh roimhe, ann an trom-ghaol oirre.

An deigh do nighean an righ a dhol seachad air Aladin, agus a dhol do ’n taigh-fharagaidh, sheas e far an robh e, agus e lan ioghnaidh agus breislich, agus e ’smaointean gu dluth air a’ ghnuis ro mhaiseach a chunnaic e. Ach mu dheireadh an uair a smaoinich e gu’n deachaidh nighean an righ seachad air, agus an uair a thilleadh i gu’m biodh a culaobh ris agus srol air a h-aghaidh, chuir e roimhe falbh as an aite anns an robh e ’na sheasamh, agus a dhol dhachaidh. Ach an uair a rainig e dhachaidh, bha e cho neo-fhoiseil ’s gu ’n d’ thug a mhathair an aire dha; agus bha ioghnadh mor oirre a chionn mar a bha e cho samhach agus cho muladach coltas seach mar a b’ abhaist dha. Dh’ fheoraich i dheth ciod a thachair dha, no an robh e tinn.

Cha tug e freagairt sam bith oirre, ach shuidh e air an t-sofa mar gu’m biodh e gle choma dheth fhein, agus bha ’inntinn suidhichte gu buileach air nighean an righ.

Bha ’mhathair a’ deasachadh na suipearach, agus cha duirt i ’n corr ris aig an am. An uair a bha ’n t-suipear deiseil, chuir i air a’ bhord air a bheulaobh i; ach an uair a chunnaic i nach do ghabh e suim sam bith dhe’n bhiadh, dh’ iarr i air toiseachadh ri itheadh, agus theab nach tugadh i air atharrachadh as an aite anns an robh e na sheasamh. An uair a ghabh e ’comhairle, cha d’ ith e idir uiread ’s a b’ abhaist dha, agus bha ’cheann crom ’s a shuil air a’ bhord, agus gun fhacal a’ tighinn as a cheann. Cha tugadh e an fhreagairt bu lugha do na ceisdean a bha i ’cur air.

An deigh na suipearach, dh’ fheoraich i dheth c’ar son a bha e cho mor fo lionn-dubh, ach cha tugadh e fiosrachadh sam bith dhi, agus b’ fhearr leis a dhol do ’n leabaidh na dad sam bith innseadh dhi.

Cha ruigear a leas iomradh a thoirt air mar a chuir Aladin seachad an oidhche an uair a bha ’inntinn cho lan de smaointeanan mu nighean an righ. Foghnaidh dhuinn a radh gu’n do labhair e ri ’mhathair an la-iar-na-mhaireach mar a leanas, an uair a bha e ’na shuidhe m’ a coinneamh agus i gu trang a’ sniomh chotain: “Tha mi tuigsinn, a mhathair, gu’n do ghabh sibh dragh mor a chionn mise ’bhith cho samhach an de. Cha robh mi, agus cha ’n ’eil mi tinn, mar a bha sibhse ’saoilsinn. Ach tha mi nis ag innseadh dhuibh gu ’m bheil an rud a bha mi ’faireachadh an de, agus a tha mi ’fulang an diugh, na’s miosa na tinneas. Cha’n urrainn mi nadur mo thrioblaid innseadh dhuibh, ach cha ’n ’eil teagamh nach tuig sibhse e o na bheil mi ’dol a dh’ innseadh dhuibh.

“Cha robh fhios anns a’ chearn so dhe’n bhaile, agus uime sin cha robh fhios agaibhse air, gu’n robh nighean an righ gus a dhol do ’n taigh-fharagaidh an deigh na dinnearach. Chuala mise so an uair a bha mi ’coiseachd troimh ’n bhaile. Agus thugadh ordugh seachad, gu ’m feumteadh mar urram dhi, gach buth a dhunadh air na sraidean troimh ’n robh aice ri dhol, agus gu’m feumadh na h-uile fuireach a staigh ’nan taighean, a chum na sraidean a bhith reidh aice-fhein, agus aig a’ mhor-chuideachd a bha maille rithe. Agus o nach robh mise aig an am fad’ o ’n taigh-fharagaidh, bha fior thoil agam sealladh dhe ’h-aghaidh fhaicinn. Agus an uair a smaoinich mi gu ’n togadh i an srol bhar a h-aghaidh an uair a bhiodh i dluth air dorus an taigh-fharagaidh, chuir mi romham gu ’n rachainn gu cul an doruis. Tha fhios agaibh mar a tha’n dorus air a shuidheachadh, agus faodaidh sibh a thuigsinn gu ’n d’ fhuair mi lan-shealladh dhi. Thog nighean an righ dhith an srol, agus bha de shonas agam na chunnaic sealladh dhe ’h-aghaidh ro mhaiseach. B’ e so, a mhathair, a b’ aobhar gu’n robh mi cho samhach, agus cho trom-inntinneach an de. Cha’n urrainn mi cainnt a chur air meud a’ ghaoil a ghabh mi air nighean an righ; agus o’n tha ’n gaol a ghabh mi oirre a’ sior dhol am meud a h-uile mionaid, cha ’n ’eil e ’n comas dhomh a bhith beo mur faigh mi greim oirre, agus tha mi suidhichte gu ’n iarr mi i ri ’posadh air a h-athair.”

Dh’ eisd a mhathair le aire ris na thuirt Aladin gus an duirt e gu’n robh e ’dol a dh’ iarraidh nighean an righ ri ’posadh. Cha b’ urrainn i gun glag gaire ’dheanamh. Bha Aladin air a dhol air aghart leis an tuilleadh comhraidh, mur b’ e gun do chuir i stad air. “Ochan! a’ mhic,” ars ise, “co air a tha thu ’smaointean? Feumaidh gu ’m bheil thu as do chaill an uair a tha thu ’bruidhinn air a leithid sin.”

“Tha mise ’g innseadh dhuibh le firinn, a mhathair,” ars’ Aladin, “nach ’eil mi idir as mo chiall, ach gu’m bheil mo thur ’s mo thoinnisg agam. Thuig mi gle mhath roimh laimh gu ’m biodh sibh diumbach gu leor dhiom a chionn a bhith ’smaointean air gnothach cho amaideach agus cho mi-choltach ris a’ so; ach feumaidh mi innseadh dhuibh aon uair eile, gu ’m bheil mi suidhichte gu ’n iarr mi nighean an righ air a h-athair ri ’posadh, agus cha chum bhur comhairlean-sa air ais mi.”

“Seadh gu dearbh, a mhic,” fhreagair a mhathair gu foisneach; “feumaidh mi innseadh dhut gu ’m bheil thu air thu fhein a dhichuimhneachadh buileach glan, agus ma ni thu mar a tha thu ’g radh, cha ’n aithne dhomhsa co ’ghabhas os laimh a dhol g’ a h-iarraidh dhut.”

“Theid sibh fhein g’ a h-iarraidh dhomh,” fhreagair e anns a’ mhionaid.

“An e gu ’n teid mise far am bheil an righ!” ars’ a mhathair, agus i gabhail ioghnaidh agus uamhais. “Bheir mi ’n aire mhath nach gabh mi gnothach ri ’leithid a dh’ obair. Co thusa, ’mhic, gu ’m biodh tu ’smaointean gu ’n gabhadh nighean an righ thu? Dhichuimhnich thu gu ’m b’ e d’ athair taillear cho bochd ’s a bh’ anns a’ bhaile, agus nach d’ thainig mise o dhaoine ’bha dad na b’ fhearr na cuideachd d’ athar. Nach ’eil fhios agad nach toir na righrean an nigheanan ri ’m posadh ach do mhic righrean mar a tha iad fhein?”

“A mhathair,” ars’ Aladin, “dh’ innis mi mar tha dhuibh gu’n robh fhios agam air ciod a bha sibh gus a radh; agus tha mi ’g innseadh dhuibh a rithist nach dean bhur cainnt agus bhur comhairleachadh atharrachadh sam bith air m’ inntinnsa. Dh’ innis mi dhuibh gu ’m feum sibh a dhol a dh’ iarraidh nighean an righ dhomh. Tha mi, leis an uil’ urram, ag iarraidh oirbh am fabhar so a dheanamh dhomh; agus tha mi ’guidhe oirbh nach diult sibh dhomh e, mur ’eil toil agaibh m’ fhaicinn air mo charadh anns an uaigh, agus leis a’ so beatha nuadh a thoirt dhomh.”

(Ri leantuinn.)

Mar Bha Domhnull Leis a’ Chnatan Mhor.

LE A. MAC AONGHUIS.

GU de an cor a th’ ort a’ nochd a Dhomhuill?

“Cha ’n ’eil, Alasdair, ach cor meadhonach. Dh’ fhaodainn a bhi na bu mhiosa, ach ’s minig a bha mi moran na b’ fhearr.”

“Chuala mi, a Dhomhuill, gu ’n do ghabh thu an droch chnatan?”

“Cnatan, Alasdair, an canadh tu cnatan ris? ’S e a bh’ ann plaigh, trusdair ghalar, agus ’s ann aig mo chreubhaig tha brath. Bi’dh neach ’us neach a’ raite rium gur e ’m flensi mallaichte tha ’n sid a bh’ ann; ’s mo dhroch run na ’chois, faodaidh cuimhne bhi agam air. Cha mhor gun d’ fhag e ball ri ’cheile dhiom.”

“Tha mi a’ tuigsinn gur olc da rireadh an trioblaid e, a Dhomhuill.”

“Trioblaid ghrannda, chealgach, chunnartach, rapach, sgriosail, ’s e a th’ ann Alasdair, gun teagamh sam bith.”

“Tha e ro choltach, a Dhomhuill, nach ’eil an cnatan mor na ’chloinn.”

“Braidean dubh, Alasdair, bhuail e mi mar gu ’n d’ thugadh tu sgailc dhomh, an oidhche-roimhe, an am a bhith dol a chadal. Dh’ fhairich mi fas-

(Air a leantuinn air taobh 30.)

---

[28]

[Vol . 11. No. 4. p. 4]

Mac-Talla.
Air a chur a mach uair ’san da Sheachdain.

A PHRIS.
Bliadhna $1 .00
Sia Miosan .50
Tri Miosan .30

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail ann am Breatunn. an New Zealand, ’s an duthchannan cein eile air son $1 .26 neo 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.

DI-HAOINE, OGUST 22, 1902.

Sith Da-rireadh.

Tha gach latha tha dol seachad a’ nochdadh gu bheil barrachd ’s an t-ainm anns an t-sìth a rinneadh eadar Breatuinn ’s na Boerich. Chaochail aon de na seanalairean Boerach, Lucas Meyer, o chionn ghoirid, agus air a’ chiste-laidhe anns an robh a chorp air adhlacadh, bha blàth-fhleasg bho Phòl Cruger, agus aon eile bho Eoseph Chamberlain, —an da fhear-stàite a bha mu thòiseachadh a chogaidh mar so le chéile a’ cur urraim air aon de na daoine bu tréine a’ chathaich ann. Tha aig an àm so tri seanalairean Boerach eile ann am Breatuinn ag iarraidh cuideachaidh do theaghlaichean air ’n do chuir an cogadh call; agus tha na Breatunnaich ga ’m fàilteachadh mar gu ’m bu leotha fein iad. Thaghail iad air Morair Roberts agus air an righ fein; agus rinneadh am beatha gu càirdeil anns an da àite. Tha an sluagh a nochdadh fialaidheachd mhor, agus cha ’n eil e ri chur an teagamh nach pill iad dhachaidh le sporanan troma, ’s le deagh bharail air an t-sluagh ris an robh iad cho fada ’cogadh. Ma rinn an saoghal Breatunnach gàirdeachas nuair a thainig sgeul na sìthe, faodar an tuilleadh gàirdeachais a dheanamh a nis o’n tha e cho soilleir nach bu shìth aindeonach a rinn na Boerich, ach sìth a tha iad deònach a dhaingneachadh le càirdeas.

An Righ air a Chrunadh.

AIR Di-sathuirne, an naodhamh latha dhe ’n mhios, bha Righ Iomhar is Banrigh Alexandra air an crùnadh. Bha an t-seirbhis air a giorrachadh, agus moran na bu lugha greadhnachais na bha i gu bhi ’san òg-mhios, ach bha i da-rìreadh sòluimte, agus bidh latha ’chrùnaidh na latha air am bi sgeul troimh linntean ri teachd. Bha an Righ ann an deagh shlàinte agus sheas e ri saothair is sgìths an latha gu math. Bha Abaid Iarmhinisteir loma làn sluaigh, as gach cearna dhe’n t-saoghal, agus bu shealladh greadhnach da-rireadh na bha ri fhaicinn ann. Bha a’ chuid bu troma de ’n t-seirbhis air Ard-easbuig Chanterbury; tha an seann duin’ urramach sin air fàs car dall agus breòite, ’s bha e gle dhoirbh dha a phàirt a ghabhail gu ceart. An àm a bhi cur a’ chrùin air ceann an Righ, bha leithid de chrith na ’laimh ’s gu ’m b’ fheudar a stiùireadh le neach eile; agus nuair chaidh e dheanamh ùmhlachd do ’n Righ cha mhor nach deach e ann an laigse. Chuireadh an crùn an ceann na Banrigh le Ard-easbuig York. Tha an Impireachd uile ri gàirdeachas a chionn gu ’n deachaidh an crùnadh a dheanamh gun sgiorradh sam bith. Bha sgeul air a h-aithris, nuair b’ fheudar an crùnadh a leigeadh seachad ’san òg-mhios, gu ’n d’ rinn ban-fhiosaiche anns na h-Innsean fiosachd nuair a bha Iomhar na dhuin’ òg, gu ’n rìghicheadh e ach nach biodh e ’m feasd air a chrùnadh. Bha na saobh-chràbhaich a’ toirt creideas dh’a sin, agus air an aobhar sin, bhiodh e air a mheas mar thrioblaid mhoir na ’n robh ni sam bith air tachairt a chuireadh an crùnadh air ais a rithist, no eadhon a chuireadh maille ’san t-seirbhis. Gu freasdalach, cha do thachair ni dhe ’n t-seòrsa sin, agus feumaidh luchd an t-saobh-chràbhaidh cuspair eil’ fhaotainn. Agus a nis, o’n tha ’n Righ gu daingeann air a chathair, agus air a chrùnadh le sìth is càirdeas gu ’chuartachadh, faodaidh sinn a radh nach eil sluagh fo a riaghladh a’s dilse dha, no a’s dùrachdaiche ghuidheas saoghal fada agus rìgheachadh sona dha na na Gàidheil.

“Dhia, gléidh an Righ le d’ ghràs,
An rìgheachd as gach càs,
Dhia, gléidh an Righ!
Biodh e a ghnàth fo d’ làimh,
Le buaidh os ceann gach nàimh
Na d’ ghràdh-sa ’faotainn sàimh,
Dhia gléidh an Righ!”

Bardachd Oisein.

ANN am Bardachd Oisean gheibh sinn an dearbhadh is laidire a tha againn air a’ bhuaidh a bha aig cumhachdan an t-saoghail mu’n cuairt doibh thairis air inntinnean ar sluaigh o shean. Cha ’n aithne dhomh gu ’m faighear ann an rioghachd no ann an linn eile fo’n ghrein duine a bha air an lionadh le morachd, le maise, agus le greadhnachas na tìre mar a bha priomh Bhard ar duthcha fein. Agus troimh ar Litreachas anns gach meur agus anns gach linn saoilidh mi gu’m faighear dearbhadh nach aich’ear gu’m be faireachduinean Oisean anns a’ chuis so fior fhaireachduinean a shluaigh. Bha a bhuaidheansan àrd os cionn buaidhean a shluaigh. Bha a shuil na bu ghloine; bha inntinn na b’ fharsainge; bha a chridhe na bu mho agus na bu bhlaithe. Ach cha’n fhac e, agus cha do bhreithnich e, agus cha d’fhairich e, agus cha do sheinn e, ach mar a chunnaic, agus mar a bhreithnich, agus mar a dh’ fhairich, agus mar a sheinn a luchd-duthcha anns gach linn, a reir nam buaidhean a bhuineadh dhoibh. Cha’n aithne dhomh ni eile ann an Litreachas ar sluaigh a tha cho chomharraichte agus cho so-dhearbhta, anns gach linn d’ ar n-eachdraidh, ris a’ chumhachd a bha aig oibreNadair thairis air an inntinnean, agus ris an fhior thoilinntinn a bha iad a’ faotainn ann am maise na tìre anns an robh an comhnuidh. Gheibhear an dearbhadh ’nar n-ainmean, ’nar focail, ’nar coimeasan, ’nar sean-fhocail, ’nar sgeulachdan, ’nar bardachd, agus ’nar seanachas anns gach linn. —D. M‘K.

Rannsaicheamaid Sinn Fein.

Tha ’n sgeul a thainig ugainn air gniomh uamhasach a’ bhalaich a mhort a chompanach an deigh crith oillt a chur air gach aon a leugh i. Agus mar is àbhaist, tha cuid de na paipearan a’ gabhail orra féin a radh gu bheil na pàrantan ri ’n coireachadh, ’s nach biodh uiread uilc air a nochdadh ’sa chloinn na ’n robh an aithrichean ’s am màthraichean a’ deanamh an dleasdanais. Ceadaicheadh iad sin dhuinne radh gu bhell barrachd ’s na pàrantan a’ tighinn gearr ’san dòigh so. Tha an sluagh gu h-iomlan tuilleadh is suarach mu ’n lagh. Tha àireamh mhor a tha gle choma mu bhristeadh an lagha; cha chuir e iomguin sam bith orra mur faighear a mach iad. Agus cha’n ainneamh le duine ciontach a bhi air a shaoradh lejurya chionn gur leisg leotha peanaist chruaidh a chur air. Tha so a’ tachairt eadhon aig ar dorsan. “Tha am marbh marbh, ’s cha dean neach eile mharbhadh a thoirt beò.” Cluinnear an leisgeul so ga ’ghabhail. Cluinnear mar an ceudna daoine deanamh dìmeas air lagh do ’m bu chòir a bhi ga ’chumail suas. Is aithne dhuinn eadhon paipearan a labhras gu tàireil mu laghannan nach eil iad fein a’ faicinn iomchuidh a choimhead. Nach beag an t-ioghnadh, ma ta, balaich a bhi ris an ni sin a chi iad muinntir a tha air tighinn gu aois a’ deanamh? Agus co a chuireas coir’ orra? Ma tha toil againn an òigridh a dh’ fhuireach fo smachd am pàrantan, ’s còir dhuinn sinn fein a chumail fo smachd an lagha. Mur dean sinn sin, no ma theid gach aon againn air adhart air an t-slighe ’s anns an dòigh a mhiannaicheas e fein, gun smaoin air co-dhiu tha sinn ceart no cearr, na bitheamaid cho ullamh gu bhi cur uallaichean air an òigridh nach giùlain sinn fein. Na cuireadh e ioghnadh sam bith oirnn iad a bhi ’g ionnsachadh nan leasan a tha iad ga ’r faicinn fein a’ teagasg dhaibh.

Corruich nan Gaidheal Diombuan.

CHA ’n ’eil, ma dh’ fhaodte, meur d’ ar Bardachd is usa a’ leigeadh ar dichuimhne nan Aoir. Feudaidh e bhi gu bheil e fior, mar thuirt am Bard Sasunnach, gu mair an t-olc a ni daoine beo ’n an deigh, agus gu bheil sinn teom air a’ mhaith a ni iad a chur anns an ùir le’n cnamhan; ach tha mi meas, ’n ar measg-ne co-dhiu, gu bheil ar cuimhne na’s fhearr air deagh ghniomhan na tha i air droch ghniomhan dhaoine. Tha mi de’n bharail gu’n dearbh ar Bardachd cho fad agus a tha cunntas earbsach againn mu deidhinn gu bheil ar corruich cho maith ri ar gaol teth; ach saoilidh mi gu’n gabh e dearbhadh mar an ceudna, agus is feart cliuiteach so ’n ar sluagh nach bu choir a dhi-chuimhneachadh, gu bheil ar gaol cho buan agus a tha ar corruich cho diombuan. An aite a bhi sgriobhadh easuntois ar daoine ann an umha agus an deadh-bheusan ann an uisge; is ann a tha e fior mu Ghaidheil na h-Alba gu’n sgriobh sinn an cliù le peann iaruinn anns a’ chraig, agus am mi-chliu le ar meur anns a’ ghaineamh. Tha am Bard anns an Aoir a’ buntainn a mhain ri nithean agus cuisean a latha fein. ’S e a rùn a bhi diteadh dhaoine a tha deanamh clì, no bhi ’caineadh agus a’ fanoid air cleachduinean nach cord ris. Cha’n amhairc e air ais air eachdraidh a’ shluaigh ach airson eisempleir no coimeas agus is gann a dh’ amhairceas e idir air thoiseach air. An uair a siubhlas an t-eucorach no a theid a’ chleachduin á fasan is gann a bhitheas moran miagh air an Aoir a rinn am Bard mu’n deidhinn. Is leoir dhuit a ghleidheadh air chuimhne mar a dh’ aoireas Baird do latha fein eucoraich agus cleachduinean mi-cheutach do latha fein. Tha e soilleir mar so, mur teid an Aoir a sgriobhadh, gur e is docha nach gleidhear air chuimhne i. Agus ma tha e fior, mar thuirt mi cheana, gu bheil na Gaidheil ann an doigh ro shonraichte deas gu euceartan dhaoine a leigeadh as an cuimhne, faodar a thuigsinn ged bhiodh Aoirean cumanta gu leoir o shean nach biodh moran diubh air faotainn an diugh. —D. M‘K.

Cha do mheall e ach na dh’ earb as.

---

[29]

[Vol . 11. No. 4. p. 5]

Naigheachdan.

PAIGH AIR-SON BLIADHN’ EILE— ’S ann mu ’n àm so de ’n bhliadhna is àbhaist do ’n mhor-chuid de luchd-gabhail MHIC-TALLA a bhi ga phàigheadh air-son bliadhn’ eile. Bidh sinn gu mor an comain gach aon a chuireas ugainn, gun dàil, na tha aige ri phàigheadh.

PIC-NIC AN IONA—Bha pic-nic ann an Iona Di-màirt ’s Di-ciaduin s’a chaidh. Bha sluagh mor cruinn an da latha, agus chaidh gach ni air adhart gu h-òrdail. Tha ’n t-airgiod a rinneadh ri bhi air a chur a chuideachadh ann an togail eaglais ùr an àite na te a chaidh a losgadh ’san earrach. Bidh an eaglais ùr air a deanamh de bhric ’s de chloich; nuair a bhios i suas, bidh i na togalach cho briagha dhe’n t-seòrsa ’s a tha air an eilean.

LOSGADH GU BAS—Ann an Digby, oidhche Di-sathuirne, an naodhamh latha dhe ’n mhios, bha Tomas W. Longstaff air a losgadh gu bàs na leabaidh ’san tigh-òsda. Bha e leughadh ri solus lampa an deigh dha dhol mu thàmh. Chaidh an lampa thairis, a’ spraidheadh ’s a’ cur an aodaich na ’theine, agus bha esan air a losgadh cho dona ’s nach robh e beò na dheigh ach gann ceithir uairean fichead. Bha e ceithir fichead is aon bhliadhna dh’ aois.

CIONTAICH OGA—Chaidh dithis ghillean òga a ghlacadh o chionn ghoirid an Aspy Bay air-son bristeadh a staigh do stòr Iain Dhomhnullaich ’san Acarsaid Mheadhonaich. Bha iad air an toirt gu cùirt am Baddeck, ’s air am faotainn ciontach. Thug am Breitheamh Dodd, a bha ga ’m feuchainn, tri bliadhna ’n urra dhe ’n taigh-obrach dhaibh. Cha’n eil am fear a’s sine de na gillean ach ceithir bliadhn’ deug a dh’ aois, agus am fear eile a dha dheug. Tha e na ’ghnothuch muladach a bhi faicinn ghillean òga dol cho fad air adhart ’san olc.

IASGACH NAN GIOMACH—Bha ’n aimsir anns am faodar giomaich a ghlacadh ’san dùthaich so suas air an aonamh latha deug dhe ’n mhios. Ann an Ceap Breatunn, cha robh an t-iasgach cho math ’s a b’ àbhaist. Bha an t-sìde cho doirbh roinn mhor dhe ’n ùine ’s nach robh e soirbh an glacadh, agus bha moran thrapaichean air an call. Air cladaichean New Brunswick, rinn luchd-iasgaich nan giomach na b’ fhearr; cha deach uiread a ghlacadh ann o chionn àireamh bhliadhnaichean. Air na cladaichean sin, cha ’n eil na stoirmeannan cho tric no cho millteach ’s a tha iad air cladach an ear is deas Cheap Breatuinn, a tha fosgailte ris a chuan mhor, agus nochte ris a ghaoith ’n ear.

AN T-URR. D. M. GILLIOS. —Bha an t-Urr. Domhnull M. Gillios, a fhuair a bhreith is àrach ann a Hogamah, air chuairt an eilean a dhùthchais air an t-samhradh so. Shearmonaich e le mor thaitneas an eaglais St. Andrew’s, ’sa bhaile so, tri Sàbaidean am mios Iulaidh, agus bha e uaithe sin am measg a chàirdean ’sa sheann luchd-eòlais an siorrachd Inbhirnis. An uair a bha e fàgail, thug muinntir Orangedale dha, mar theisteas air am meas air fein ’s air a shearmonachadh, sporan air a dheagh lionadh le airgiod. Tha Maighstir Gillios air an t-seachduin so a falbh do Chalifornia, far am bheil e o chionn àireamh bhliadhnaichean a’ saoithreachadh. Tha sinne, maille ri chàirdean lionmhor eile, a’ guidhe saoghal fada dha, agus soirbheachadh mor na obair.

FEILL NAN IUDHACH—Toiseach na seachduin s’a chaidh bha na h-Iudhaich anns gach cearna dhe ’n t-saoghal a cumail na féille a tha iad a cumail gach bliadhna mar chuimhneachan air sgrios Irusaleim. Tha an fhéill so air a cumail air an naodhamh latha de ’n mhios Ab anns a’ chùnntas aca fein. Thòisich i mu uair romh dhol fodha na gréine Di-luain, agus chriochnaich i aig dol fodha na gréine Di-màirt. Re na h-ùine sin, cha robh iad ri biadh no deoch a ghabhail. Air an oidhche, bha eachdraidh sgrios Irusaleim air a leughadh anns an t-sinagog, agus bha ùrnuigh air a cur suas, ag guidhe gu ’n toireadh Dia a shluagh féin air ais do thir an aithrichean. Air an ath latha, bha aig gach aon ri dhol do chladh ’san robh an càirdean fein an tiodhlacadh, no do chladh sam bith eile, co-dhiu b’ Iudhaich no cinnich a bha na ’n cadal ann. Tha ’n t-Iudhach ga mheas fein fad air thoiseach air fear cinnich sam bith eile fhad ’s a tha iad le cheile beo, ach do na mairbh tha e ’toirt an aoin urraim.

BATHADH AIR LA A’ CHRUNAIDH—Ann an St. John, N. B., la a chrùnaidh, bha dithis dhaoin’ òga air am bàthadh air loch mu dheich mile o’n bhaile far an robh iad a’ gabhail pàirt ann an réis-bhàtaichean. Chaidh am bàta anns an robh iad a chur thairis le soirbheas làidir a dh’ eirich an ealamhachd, agus mu ’n d’ fhuaireadh g’ an ionnsaidh le cuideachadh, bha iad air am bàthadh.

SGIORRADH MULADACH—Chaidh duin’ òg d’ am b’ ainm Robert Sparling a mharbhadh aig Whitney Pier feasgar Di-ciaduin s’a chaidh. Bha e ’g obair air inneal air laimhrig an iaruinn, agus air dha bhi dol air bòrd oirre ’s i gluasad air falbh leis na càraichean, thuislich e, ’s bha e air a thilgeadh dh’ an uisge astar còrr is da fhichead troigh. Bhuail a cheann air maidean na laimhrig, agus thatar a’ deanamh a mach gu robh e marbh mu ’n d’ rainig e ’n t-uisge. Cha robh e ach bliadhn’ air fhichead a dh’ aois. Thainig an teaghlach de ’n robh e an so á Baddeck o chionn dha no tri bhliadhnaichean.

OGANACH TREUN—Chaidh gille òg, aois shia bliadhn’ deug, d’ am b’ ainm Rob Webster, a bhàthadh ann an Kentville, N. S., Di-haoine s’a chaidh air dòigh a bha gle chliùiteach dha fein—a feuchainn ri dithis ghillean eile a shàbhaladh. Bha iad air pic-nic ri taobh a chladaich, agus chaidh an dithis so a mach ga ’m faragadh féin. Air dhaibh dol a mach ro fhada bha iad an cunnart bàthaidh, agus chaidh esan, gun uiread ’s a chuid aodaich a chur dheth, ga ’n sàbhaladh, Chaidh aig air sin a dheanamh, ach chaill e a bheatha fein; bha e air a chlaoidh cho mor ’s gu ’n deach a tharruinn a mach leis an t-sruth, ’s bha e air a bhàthadh.

TRIOBLAID AIR AN “SCOTIA” —Tha an “Scotia,” am bàt-aiseag a fhuaireadh air-son an rathaid-iaruinn aig caolas Chanso a nis aig obair. Bha i na tàmh ùine mhor a’ feitheamh gus am biodh ceadhachan freagarrach dhi air an togail air gach taobh. An deigh tòiseachadh ri ruith, bha aig moran de ’n sgioba ri obrachadh tuilleadh is fada, cuid dhiubh cho fada ri sia uairean deuga as a’ cheithir air fhichead. Dh’ aobharaich sostrike ,agus deireadh na seachduin s’a chaidh cha robh am bàta air ghluasad idir. Ach toiseach na seachduin so, rinneadh còrdadh ris na daoine, agus cha bhi aca ’n deigh so ri obrachadh ach da uair dheug ’san latha. Tha an Scotia mar sin air chothrom ruith a rithist.

GNIOMH UAMHASACH—Air a’ cheud latha dhe ’n mhios so, fhuaireadh ann am pàirc bhaile St. John, N. B., corp gill’ òig d’ am b’ ainm Uilleam Doherty. Bha e soilleir gu leór gn ’m b’ e mhort a rinneadh, ach cha robh fhios cò aige bha lamh na ’bhàs gu ceann còrr is seachduin. Air an naodhamh latha bha dithis dhe ’chompanaich air an glacadh aig Vanceboro, ’s iad a’ teicheadh do na Staidean; agus aig cùirt a chaidh a shuidheachadh, mhionnaich fear dhiubh, Goodspeed, gu ’m fac’ esan am fear eile, Frank Higgins, a mort Doherty—a’ losgadh ceithir urchraichean air ’s an sin ga ’bhualadh ’sa cheann leis an daga gus an robh e marbh. Thug e air-san a chuideachadh a’ falach a’ chuirp, agus an sin theich iad le chéile. Bha Doherty seachd bliadhna deug, agus Higgins sia bliadhna deug a dh’ aois. Cha’n eil Goodspeed, am fear a tha toirt na fianuis, ach a ceithir deug.

AM BREITHEAMH ’S AM BORD MALAIRT—Tha a’ chùirt mhor na suidhe ann an Sidni air an t-seachduin so, ’s am Breitheamh Meaghar air a’ bheing. Tha Bòrd Malairt nan Roinnean Iochdrach anns a’ bhaile cuideachd, ’s a’ cumail an coinneimhean an Tigh na Cùrtach. Di-ciaduin, chunnaic uaislean a’ Bhùird iomchuidh an dealbhan a tharruinn, agus shuidhich iad iad-fein air an staidhre tha dìreadh gu dorus Tigh na Cùrtach. Bha h-uile ni deiseil gus an dealbh a tharruinn nuair thainig am breitheamh ’s a dh’ fheuch e ri faighinn a mach. Le cuideachadh an t-siorraim fhuair e troimh ’n chòmhlan a bh’ ann, agus air dha saoilsinn gu ’n d’ thuirt cuid dhiubh ni-eigin mu dheidhinn nach robh ga ’mholadh, thionndaidh e ’s thuirt e riutha, gu ’m b’ iad gràisg bhlaigeartan bu mhi-mhodhaile chunnaic e riamh. Chuir so corruich mhor air buill a Bhùird, agus air do fhear dhiubh, Mr. DeWolf, tachairt ris a’ bhreitheamh an deigh do ’n chùirt sgaoileadh feasgar, “thug e ’n aghaidh air” air-son mar a labhair e. Cha do dh’ eisd an breitheamh ach ri facal no dha nuair a thug e òrdugh do ’n t-siorram DeWolf a chur do ’n phrìosan. Chaidh sin a dheanamh, agus bha an duine mi-fhortanach a stigh uair no dha de thìm gus an d’ fhuaireadh còrdadh a dheanamh ris a bhreitheamh air-son a leigeil mar sgaoil. Cha ’n eil e na shùgradh corruich a chur air breitheamh.

Naigheachdan Gaidhealach.

AM MOD.

Tha sinn an dochas gu bheil ar càirdean òg feadh na Gàidhealtachd a’ cumail air chuimhne gu bheil am Mòd a tarruing dlùth ’s gur mithich a bhi bogadh nan gad. Tha duaisean lionmhor agus luachmhor air an tairgse air son sgeulachdan, bàrdachd, agus ceòl, agus tha sinn an dòchas gun leigear ris gu bheil a’ Ghaidhlig ag eiridh ann am meas air feadh na tir agus gu bheil barrachd comasach air a sgrìobhadh ’sa bh’ ann roimhe so. Faodidh daoine bhi ’g éigheach“ ’Suas leis a’ Ghaidhlig” gus an tùch iad, ach ’se gniomh a dhearbhas co dhiu tha iad ann an dà-rireadh no nach ’eil. —Highland News.

COIGRICH ’SAN TIR.

Aig an àm so de’n bhliadhna chithear coigrich anns gach ceàrn de’n Ghàidhealtachd, agus thigeadh do ar luchd-dùthcha a bhi gleusda cùramach mu na ni agus a their iad. Bidh an fheadhainn eile sùileach gu leòir mu staid nithean am measg nan Gàidheal; agus air an aobhar sin tha e iomchuidh gu’m biodh ar muinntir féin tiomchioll-gheairte an gniomh ’s an gluasad. Bidh cuid de na coigrich so aig am bheil salachar gu leòir dlùth d’ an tighean féin agus ’nan dùthaich féin, ach cha ’n ’eil iad cho ullamh a bhi faicinn agus a’ cuimhneachadh so ’s tha iad a bhi labhairt ann an spiorad mi-chaoimhneis mu na gnothuichean a chì ’s mu’n cluinn iad anns a’ Ghaidhealtachd. Tha na coigrich so a’ tighinn ás gach ceàrn feadh an t-saoghail. Agus ’nuair a théid iad dhachaidh d’ an dùthaichean féin bidh iad a’ deanamh iomradh air na chual iad agus na chunnaic iad—Oban Times.

CRUNADH AN RIGH.

Bha an Righ air a chrùnadh air an naodhamh latha de’n mhios. Ged chaidh an crùn a chur air a cheann cha robh idir an othail ’san ùpraid ann a bha ri bhi ann na’n deachaidh a chrùnadh air an latha a chaidh a shonrachadh an toiseach. Theagamh gu bheil e cho math nach robh an “horo-gheallaidh” ann ris an robh duil, oir faodaidh sluagh dol thar tomhas ann am fàilteachadh Rìgh ùr. “Cha bhi fhios ciod tha ’san truall gus a tàrruinnear e.” Ma leanas esan ann an cos-cheuman a mhàthar cha ’n ’eil curam nach fhaigh e urram anns an dùthaich. Thig e do’n t-sluagh a bhi guidhe gu’m faigh e eòlas agus tuigse a ghiùlan air aghaidh gnothaichean na Rioghachd so, agus thig e dhàsan gluasad gu h-umhal, oir fhuair e achmhasan cheana nach ’eil ann ach duine breòite agus gu bheil a shlàinte ’sa bheatha ann an làmh is àirde na lamhan dhaoine. —Highland News.

COSLAS AN FHOGHARAIDH.

Ged a bha an samhradh so gle fhiadhaich agus glé fhliuch, tha e ’na thaitneas a bhi toirt fainear gu’m bheil coslas math air a’ bhàrr feadh ar rìgheachd. Tha aobhar againn a bhi taingeil air a shon so; agus is e ar rùn agus ar n-ùrnuigh gu’m biodh toradh an fhearainn air a thionail a steach gu soirbheasach. Bidh cuid de cheàrnan gun teagamh nach bi cho gealltanach; ach bidh e ’na thlachd a bhi creidsinn gu’n tig beannachd toradh ann an tomhas de phailteas a dh’ ionnsuidh dorsan nan uile. Ann a bhi ’g iomradh air a so ’nar measg féin cha’n ’eil sinn a dìchuimhneachadh staid ar co-ìochdarain anns na h-Innsean Sear agus ann an Australia. Tha beairteas mor anns na ceàrnan ud, ach tha tiormachd, bochdainn is acras ’nan crìochan mar an ceudna. Tha mìltean a’ call am beatha feadh an t-saoghail troimh ’n ghainne. ’Na uairean tha an staid chianail so ag éiridh o aineolas agus o dhìth oidhirp is smuain. Ach bidh mar an ceudna breith air a thoirt lath-eigin air laghan eucorach agus air gnìomhan nan àrd luchd-riaghlaidh. —Oban Times.

---

[30]

[Vol . 11. No. 4. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 27.)

fhuaim na mo chluasan, ’s mo cheann cho aotrom ’s cho falamh ’s ged nach biodh ni ann ach gaoth, agus bha mo chulthaobh cho fuar ’s ged a bhithte ’cur uisge reoghta mhan air mo dhruim.

“ ‘Ubh, ubh!’ arsa Gaorsail, an uair a luigh mi ri ’taobh, ‘ ’s e do chraicionn that teth.’

“ ‘Eh! ma tha,’ arsa mise, ‘ ’s ann tha mi fhin ga ’m fhaireachadh cho fuar ris a’ bhas.’

“Cha do chaidil mi, Alasdair, ach gu bochd, briste, ’n oidhche sin, ’s tha Gaorsail ag radha gu ’n robh mi car mu seach ag eigheachd ris an lair dhuinn ’s ris a’ bho ruaidh, ’s ris a’ chu dhubh gu latha.

“Thainig a’ mhaduinn, ach cha b’ ann na b’ fhearr a bha mise. Bha mo chnaimhean mar gu ’m biodh iad air am pronnadh leis an t-suisde, ’s mo cheann mar gu ’m biodh am mullach aige dol a’ leum a mach air druim-ard an tighe.

“Thubhairt mi ri Gaorsail nach b’ urra’ dhomh eirigh, ’s gu ’m feumadh i fhein agus Seonaid an dichioll a b’ fhearr a b’ urra’ dhoibh a dheanamh air coimhead an deigh nam beathaichean.

“Thug Gaorsail bochd dhomh diar dhe ’n tegha bheannaichte, ’s cha bu mhisde mo chreubhag i. Ach cha robh mo chor ach truagh gu leor; cha mhor nach robh mi coma ged nach eir’inn gu bratha.

“Co a thainig an rathad, Alasdair, ach bean Mhurchaidh, agus eadar mi fhin ’s tu fhein, cha ’n ’eil innte ach glaoic. Ars’ ise ri Gaorsail— ’S e ’m flensi th’ air Domhull, agus feumaidh e fallus a chur dheth.’ Chuir na boirionnaich an cinn ri ’cheile, ’s cha ’n ’eil fhios nach robh an durachd math gu leor, ach cha robh an doctaireachd ach mu ’n laimh. Chaidh an toiseach a chur de phlangaidean ’s de ’bhrataichean orm fhein na dheanadh gu leor do dhusan. Chuir iad an deigh sin currachd mor air mo cheann, agus pigidh lan uisge teth ri mo chasan. Ann an tiotadh beag thainig Gaorsail le gloine mhor thodidh, ’s thug i orm a h-ol, bun os cionn.

“Theann mi beag air bheag ri blaths a ghabhail, agus bha mi a’ faireachadh na bu shocraiche. Ach ann am beagan uine thainig bean Phadruig a stigh, agus an uair a sheall i orm fhin thubhairt i ri Gaorsail gu ’m feumainn brochan fhaighinn gu teas ceart a chur annam. “Cuiridh tu,” ars’ ise, “meall math ioma anns a’ bhrochan, agus bainne, agus boinnean “treacle , ” ’s siucair-canndaidh, agus glaine mhor uisge-bheatha, ’s theid mise fodha dhuit gu’m bi cumhachd an cois an leighis. Ghuidh ni fhin orra gun mo phuinnseanachadh le a leithid sid a dheoch, ach an rud a ghabhas na boirionnaich na ’n cinn ’s tric gu ’n cinn e na ’n lamhan, agus chaidh ’m brochan mor a dheasachadh ’s thug iad air Domhull bochd stiorlach air stiorlach ol dheth, gus an d’ fhag an leigheas na bu mhiosa na ’n tinneas mi.

“Ach cha robh mi aig ceann mo dhoruinn fhathasd. Bhuail droch ghreim anns an druim mi, ’s an uair chuala na bana-lighichean a bha agam so chuir iad an cinn ri cheile rithisd, ’s arsa bean ghorach Mhurchaidh ri Gaorsail—“ ’S ann a dh’ fheumas tu plasda musdairt a chur ri Domhull.”

“ ‘Na leigeadh an cruthadair,’ arsa mi fhin, ‘gu ’m biodh a leithid sin air ur beachd; tha mise cho teth ris an teine.’ Ach cha robh maithanas air mo shon. Bha mi ’n lamhan mo naimhdean, agus ’s e striochdadh de na bhraighdeanas a b’ fheudar. Chaidh am plasda ’chur ri druim Dhomhuill, ’s bha Domhull bochd air dhroch charadh.

“ ’S e thachair an sin, Alastair, gu’n deacha ’n greim a bha na mo dhruim air feadh mo chuirp. Chum mi orm fhin cho fad ’s a b’ urra’ dhomh mu ’s cluinneadh na boirionnaich so, ach mu dheireadh dh’ fhas am pian cho trom ’s nach robh doigh air mo staid a chleith. Cha bu cheart a chual’ iad mar bha na chaidh iad air obair, ’s cha chreideadh tu, Alasdair, cho tapaidh ’s cho dichiollach ’s a bha iad ga mo gheur-leanmhuinn. Car ma seach a cumail chludan a burn goileach, agus cuibhrige na poite moire, air a dheanamh teth ris an teine rium, mar gu ’m biodh ceann caor’ aca ga dhathadh, cha mhor nach b’ fhearr leam a bhi marbh na beo fo leithid a ghreidheadh. “Mo mholachd, ’s mo mhile molachd agaibh,” arsa mi fhin, “ma ’s e ’m bas fhein e nach leig sibh leam bas nadurrach fhaighinn.’ Ach gus an d’ rinn na boirionnaich iad fhein gle chinnteach gu ’n d’ fhuiling mi gu leor cha do sguir an ealaidh. ’S cha b’ann na b’ fhearr a bha mise ’fas. ’S docha leam gu ’n do thuit mi ann an trom theasaich ’s ann am breislichean, ’s gu ’n robh ni a’ bruidhinn air a’ chrodh ’s air na caoraich, ’s air Gleann-Dorcha-Sgail-a’ -Bhais, gu leir an ceann a’ cheile.

“Tha cuimhne mhaith agam-s, ’ Alasdair, an uair a bhiodh duine gle iosal mar a bha mise, gu ’n cuireadh iad bean og fo ’cheann, ach cleas iomadh cleachdadh eireachdail eile bh’ aig an t-seann sluagh, chaidh an cleachdadh boidheach ud air chall. ’S e thubhairt na boirionnaich ghlic agam-s’ , an uair a chunnaic iad mar bha mi, gu ’n cuireadh iad a dh’ iarraidh a’ mhinisteir, a dheanamh facal urnuigh ri mo thaobh. ’S an uair a rainig sid mo chluasan-sa, tinn, mi-chomasach, mar a bha mi, dh’ eirich mi air mo leth uilinn ’us thubhairt mi riutha— “Air sgath ’n Aon-fhir, cha d’ thoir sibh ministeir no sagart far am bheil mise.’

“Cha ’n fhaca mi, Alasdair, neach a deanamh dad a dh’ fheum riabh an deigh aon de luchd nan casagan dubha thighinn a bhristeadh a chridhe le aodann fhada ’s le briathran mi-dhochasach. B’ fhearr leam fhin sgal de ’n a’ phiob, no seisde nan eun air preas, na mo chluais aig an am.

“Ged, ach gle bheag, a loisg na mnathan-eiridinn agam gu bas mi, cha do chuir sid am pian a bha na mo chorp air falbh, agus ’s ann a chinn aca gu ’n toireadh iad an olla dhomh. B’ e sid, Alasdair, na bha bhuam gus mo dheanamh cho tinn ’s a b’ urra’ do neach sam bith a bhi, agus a thighinn bhuaithe; ’s an uair a thuig mi mar a bha dh’ fhairich mi gaoth fhuar a’ dol eadar m’ fheoil ’s mo chraicionn, agus cha mhor nach robh mi coma ged a thigeadh na bha de mhinisdeirean ’s de shagartan ’san duthaich gu taobh mo leaba. Fhuaradh an ola ’s chaidh ’thoirt orm fhin— ’s cha b’ ann le mo dheoin—tomhas cuimseach dhi ol. Ma bha mi gu tinn roimhe bha mi sheachd mhile mhiosaid a nise, ’s arsa mi rium fhin— ‘Ma thig mise bho so ’s iomadh ceann a theid ’an currachd mu ’n gabh mise olla rithisd.’ Ach coma co-dhiu, an deigh tinneas nach robh a leithid air duine riamh, fhuair mi lasachadh. Tha mi ’gabhail rud an drasda ’s a rithisd air son na casadaich, ’s tha duil agam an uair a thig am blaths agus am bainne orinn gu ’n dirich mi ’m Meallan-ard cho gasgagach riut fhein. Ach O! Alasdair, cum bho ’n am flensi; ’s ma thuiteas ort gu ’m faigh e am ort, na gabh, na gabh, leigheas bho na h-uile boirionnach a dh’ fhaodas a bhi mu ’n cuairt duit, mar a rinn mise.”

Na Gillean ’s na Losgannan.

Chunnaic gillean, a bha cleasachd faisg air loch, àireamh losgannan anns an uisge, agus thòisich iad ri tilgeadh chlach orra. Bha iad air roinn dhiubh a mharbhadh nuair a thog aon losgann a cheann os cionn an uisge, ’s a thuirt e riutha: “Deanaibh stad, ’illean; ma tha ’chluich so na spòrs dhuibhse, tha e na bhàs dhuinne.” —Æsop.

Litir a Sidni Tuath.

Shaoil mi gun rachadh agam air aon litir eile ’sgriobhadh ugad á Ceap Nor, ach a dh’ innseadh na fìrinn, ’s beag nach robh e eucomasach dhomh uine ’ghabhail a chum sin a dheanamh, agus ma tha neach sam bith ri choireachadh air son an dearmaid, càirich a choire mu cheann an Tuathanaich Bhain, oir ’s i chabhaig a bha airsan ann an deanamh deas gu tigh’n do’n bhaile so a dh’ fhag mise cho fior dhripeil le bhi ’g a chuideachadh air adhart gus an la ’n diugh.

Faodaidh mi innseadh d’a chairdean gu bheil e ’deanamh mar a dh’ fhaodas e ann a bhi cur suas bùth saoirsneachd agus tigh comhnuidh dha fein ’s a bhaile so, agus tha mise ’sgriobhadh na litreach so a’ m’ thigh fein, an tigh a thog e fein agus Alasdair Og mu ’n àm so ’n uiridh.

Cha robh fios aige-san na ’s mo na bha agam fein gu’n robh na Gaidheil cho lionmhor an taobh so dhe ’n bhaile. ’S ann a tha iad ceithir thimchioll oirnn, agus tha e ’n a thoileachadh a bhi toirt fainear cho ullamh ’s a tha cuid dhuibh gus a chànan bhlasda, bhinn a labhairt ri ’cheile, a dh’ aindeoin Ghall no eile a dh’ fhaodas a bhi ’s an eisdeachd. B’ aithne dhomhsa o chionn fada cuid nach labhradh leth-dusan focal Beurla gu h-ordail, a bha ’g a mhios na ni maslach do Ghaidheil a bhi comhradh ri ’cheile ’n an cainnt fein an lathair Ghall, agus cha ’n ’eil teagamh agam nach faighear iomadh duine ciallach a tha ullamh gu radh nach robh an leithid sud a dhaoine aca fein, gu ’n robh ni-eiginn a dhìth orra, agus gun agadh cuiream fein m’ amen le neach sam bith aig am bheil a bharail sin.

’S i bharail chumanta gur ann an taobh so—an ear thuath—a tha ’m baile so gu bhi a fàs an deigh so, gus am bi e fein agus baile na mèinne ’n a aon bhaile mòr. Tha ’chuideachd iaruinn agus ghuail a tha ’n taobh so a dol air adhart le ’n obair gu foghainteach, agus cha teid mòran ùine thairis gus am bi a chuideachd a tha nis a criochnachadh antramwayeadar Glace Bay agus Sidni, a toiseachadh air a chuid eile dhe ’n rathad sin a thogail eadar a mheinn so, Sidni a Tuath agus Sidni. ’Nuair thòisicheas carbadan air ruith air an rathad so le cumhachd dealanaich bithidh e ’na dheisealachadh mor do gach aon leis an àil dol o aon bhaile gu baile eile, no air astar goirid no fada an cois an taoibh a tha e gus a bhi air a thogail.

A nis, o nach ’eil fios agam gu ro mhath ciod tuilleadh a sgrìobhas mi aig an àm so, gabhaidh tu mo leith-sgeul agus bithidh dòchas agam gu ’n dean mi na ’s fearr leis an ath iunnsuidh. Is mi mar bu ghnàth, do charaide dileas,
M. D.

An Gille a’ Snamh.

Bha gille, a chaidh a shnàmh ann an abhainn, an cunnart a bhi air a bhàthadh. Ghlaoidh e ri fear a bha ’gabhail an rathaid airson cuideachaidh. Thainig am fear sin gu bruaich na h-aibhne, agus an àite làmh-chuideachaidh a shìneadh dha, ’s ann a sheas e, gu neo-aireachail, a’ trod ris a’ ghille air son ’amaideachd. “O, dhuine!” ars’ an t-òganach, “cuidich leam an dràsda, agus troid rium a rithist.”

Tha comhairle, os eugmhais cuideachaidh, gun mhath sam bith. —Æsop.

AM BARR ’san IAR-THUATH—Tha dùil ri bàrr anabarrach trom ann am Manitoba ’s anns an Iar-Thuath air an fhoghar so. An uiridh bhuaileadh tri fichead is tri millein buiseal sil, agus o’n tha barrachd mor fearainn fo bhàrr am bhliadhna, agus gach ni ag amharc gu math, tha dùil gu ’m buailear mu cheithir fichead millein buiseal.

---

[31]

[Vol . 11. No. 4. p. 7]

Fios-Freagairt

DO LITIR AONGHAIS IC ILLEOLAIN.

’Sa Chamus Fharsuinn, le Ailean Domhnullach, anS , W. Margaree.

Fhuair mi litir ’s an am
Bho m’ charaid a nall,
Ann an cànan na sònn ’s na Feinne;
Cainnt mhilis nam buadh,
Nach leig sinne bhuainn
Gus an cairear ’s an uaigh le cheil’ sinn.

’S i thog orm fonn,
’S dh’ eirich m’ aigne le srann
’Nuair rinn mi na bh’ ann a leughadh;
Oir bha iomadach sgeul
Air innse dhomh fhein,
Leis an fhiuran ’bha fiughail, eibhinn.

Dhomhs’ a b’aithn’ thu bho d’ oig—
Tha thu cridheil, lan spors,
Bu tu ’n saighdear ochoin! nach treigeadh;
Na’m bitheadh tu ’n càs,
No aig nàmhaid an sàs,
Dheanadh spiorad a Ghaidheil riut eirigh.

Tha thu dh’ fhine na sonn
A bha ’m Morair nam beann,
’Bhiodh gaisgeil ’s an am dhaibh eirigh;
’Dol a chogadh ri namh
Bhiodh an claidheamh na’n laimh,
’S iad a sheasadh gun sgàth ’s nach geilleadh.

Bu tu oigear nam buadh
Tha gle shiobhalt’, deas, suairc’,
’S ioma ribhinn ’tha truagh mu d’dheighinn;
Iad a guidhe ’s gach am
Gu ’m faigh iad thu ’m bann
Le cumhnantan teann na cleire.

Cha ’n e leomag gun tur
Anns an cuireadh tu ùis
Ach maighdean gle chuirteil, beusach,
Chuireadh taigh dhut air doigh,
Agus biadh dhut air bord,
’S gach ni ann an ordugh gle-mhath.

’S e thu dh’ fhagail do thir
Abhainn mhaiseach Mhargaree,
Dh’ fhag mise, da rireamh, deurach;
Far an tric a bha sinn
’Gabhail solais leinn fhin,—
Bhiodh an comhradh, le cinnt, gle eibhinn.

’Nuair thig am mios Maigh,
’Sa thionndas am blaths,
’S a bhios flurain a’ fas fo’n ghrein-ghil;
Theid mise le surd
Do’n Chamus a null
A shealtuinn an diulnaich threin ud.

Bho ’n tha mi ’san am
Le tinneas gle fhann,
’S mi cadalach trom gun speirid,
’S nach cinich leam dan
Is m’ inntinn fo phramh—
Guidheam beannachd gu brach nach treig dhuit.

Mo Dhomhnullan Fhein.

LE NIALL MAC LEOID.

AIR FONN—“The Flower of Dunblaine. ”

’N uair ’chruinn’cheas an òigridh,
Gu mire ’s gu sòlas,
Bidh mise na m’ ònar
’S an t-seòmar gun ghleus;
Ag cuimhneachadh còmhraidh
An fhleasgaich a leòn mi,
’S an gaol thug mi òg do
Mo Dhòmhnullan fhéin.

Tha m’ athair ’s mo mhàthair
Ri gearan ’s ri cànran,
’S ag cantainn nach fheàrr mi
Na pàisde gun chéill,
Mo ghaol ’thoirt a dh-òigfhear
’Tha daonnan a’ seòladh,
’S a sgaoileas a stòras
Gun ghò ris gach té.

Ged gheibhinn fear chruachan
Le pailteas mu ’n cuairt da,
Gun toirt aig an t-sluagh dheth,
Gun suairceas ’n a ghnè;
Ciod e ni e dhòmhsa
Na chunntadh e ’dh-òr dhomh,
’S mo chridhe le deòin aig
Mo Dhòmhnullan fhéin?

Tha bliadhn’ agus còrr bho
Na thriall e bho ’eòlas,
’S tha ’iomhaigh cho beò dhomh
’S ged sheòladh e ’n dé;
Cha ghéill mi do dh-òigfhear,
’S cha tréig mi na bòidean
A sheulaich mi òg do
Mo Dhòmhnullan fhéin.

Tha dualagan bòidheach
Dhe ’chuailean na m’ phòca,
’S a dhealbh air a chòmhdach
Le òr ann an céis;
Tha ’shuilean cho beò ann,
’S a ghruaidh mar na ròsan,
Ag ùrachadh dhomhsa
Mo Dhòmhnullan fhéin,

’N uair ’thachradh an còmhlan
’S a chlachan Di-dòmhnaich
’N am measg cha robh òigfhear
Cho còmhnard ’n a cheum;
Cho beusach ’n a chòmhradh,
Cho fearail ’n a dhòighean,
Bhiodh sùil aig gach òigh air
Mo Dhòmhnullan fhéin.

Gu ’m b’ òg bha sinn còmhladh
’An doire na smeòirich,
’S an dubhar ’g ar comhdach
Fodh spògan nan geug:
A’ tional nan neòinean,
Gu h-inntinneach ceòlmhor,
Ri briodal gun ghò le
Mo Dhòmhnullan fhéin.

’N uair ’dh’ éireas na cuantan,
A’ beucail le buaireas,
Na neòil air an ruagadh,
’Us gruaim air an speur,
Bidh mise na’m’ ghòraig
Ag éisdeachd an còmhraig,
’S mo chridhe ’g a leòn mu
Mo Dhòmhnullan fhéin.

Am Freasdal ’bhi ’stiùireadh
Nan gaothan le ciùine,
’S ag còmhnadh mo ruin anns
Gach dùthaich ’us ceum;
’G a dhion ’us ’g a sheòladh
Gu ’m pill e gu ’eòlas—
Gur mi ’dheanadh sòlas
Ri m’ Dhòmhnullan fhéin.

Ach mur till e gu m’ ionnsaidh,
Gur mise ’bhios tùrsach;
Gu ’n càirear fodh ’n ùir mi
Cha mhùch mi mo spéis;
Cha taobh mi ri oigfhear
’S cha chaochail na boidean,
’S an gaol ’thug mi og do
Mo Dhòmhnullan fhéin.

Iadsan a Phaigh.

Coinneach MacImhear, Steornabhagh, Alba
Domhull E. Mac Fhionghain, Bridgeport .
Oighrig Strachan, St . Esperit.
Ruairidh Mac Phillop, Loch Lomond.
Tormad Mac Leoid, Sidni.
Bean Iain Pheutain, C . R. Leitches’ Creek.
Ruairidh Mac Coinnich, Whitney Pier.
Iain Mac Fhearghais, Campbird , Colo.
Eachunn Mac Fhionghain, Priceville , Ont.
An t-Urr. A. Mac Mhuirich, Sonya , Ont.
D. W. Mac Gillebhràth, Dalkeith , Ont.
Dr. D. H. Domhnullach, Welsford , N. B.
An t-Urr. C. Caimbeul, Strathalba, E. P. I.
Mrs. Caimbeul, Little Bras d’Or.
An t-Onarach Uilleam Ros, Halifacs.
A. I. Mac Fhearghais, Caribou Marsh.
Gilleasbuig Mac Phàil, Orangedale .
Gilleasbuig W. Domhnullach, Glace Bay.
Niall Mac Neill, Boston , Mass.
M. Lamont, Quincey , Mass.
Domhull E Mac Illemhaoil, S . Lake Ainslie
Domhnull Mac Gilleghlais, Stellarton , N.S.
An Dotair Mac Thearlaich, Manitou , Man.
Coinneach Mac Gillinein, Middle River.
Uisdean Gillios, Upper Margaree.

Posadh.

Ann an Orangedale, air 6mh latha de Ogust, leis an Urr. Alasdair S. Mac-Neill, Robert D. Davis ri Catriona I. Nic-Neill, Orangedale, nighean Sheumais Mhic-Neill nach maireann.

Bas.

Ann am Bridgeport, air an 10mh latha de Ogust, Gilleasbuig Domhnullach, tri fichead is seachd bliadhn’ deug a dh’ aois. Thàinig e air imrich do ’n dùthaich so a Uidhist a’ chinn a tuath nuair a bha e da bhliadhn’ deug a dh’ aois, agus shuidhich e comhla ri phàrantan an New Boston, far an d’ fhuirich e àireamh mhor bhliadhnaichean, fo dheagh chliù agus fior mheasail aig gach aon a chuir eolas air. Bha e na ’dhuine bha comharraichte air-son a dhiadhachd, agus aig an robh buadhan inntinn thar a chumantais. Bha tomhas math de spiorad na bàrdachd ann, agus an uiridh chaidh leabhran beag de ’shaothair a chlo-bhualadh ann an oifis MHIC-TALLA. Rinneadh eildear dheth an coithional Mhira ri linn an Dotair Mhic-Leoid. Dh’ fhàg e bean, ceathrar mhac is dithis nighean, a bharrachd air àireamh mhor de chàirdean leis am b’ ionmhuinn e, agus aig am bi mor ionndrain air.

Ni oigear leisg bodach brisg.

Na dean uaill a cuid duine eile.

Is minig a thainig fìor á fanaid.

Is mios’ an t-eagal na ’n cogadh.

Is miosa na ’n uireasbhuidh tuille ’s a choir.

Is minig a fhuair fear na h-eadraiginn buille.

Na sìn do chasan na ’s fhaide na theid d’ aodach.

Na creid an droch sgeul gus an dearbhar i.

Na creid gur h-aithne dhut duine, gus an roinn sibh creach.

Nàdar circe, ’s nàdar muice, ’s nàdar mnatha—gabhaidh iad an rathad fhéin.

Is minig a thainig gnothach na bain-tighearna gu bothan cailleach nan cearc.

MACTALLA NAN TUR, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Tha orain le iomadh bard, sean is og, anns an leabhar so, moran nach robh riamh an clo, agus moran eile ann air dreach na ’s fhearr na chunnacas fhathast iad. A phris: 25c.; sia air $1 .25; dusan air $2 .00.

FILIDH NA COILLE, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Orain a Bhaird Mhic-Gilleain, maille ri cunntas taghte de dh’orain eile, a bharrachd air orain is eadar-theangachaidhnean le Mr. Sinclair fhein. A phris, leth-dolar.

COINNEACH ODHAR, AM FIOSAICHE, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. Leabhar beag anns am faighear cunntas aithghearr air beatha agus fiosachdan an duin’ ainmeil so. A phris, 10c; dusan air $1 .00.

PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgianan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &c ., &c .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &c .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

DR . CUNNINGHAM,
LEIGH-FHIACAL.
Mu choinneamh storProwse Bros. & Crowell.

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.

Sydney & Louisburg Railway

TIM CHLAR.

A toiseachadh Di-luain an 2mh latha de Iun, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 6.30 a. m., Glace Bay aig 7.35 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.15 a. m.

A fagail Shidni aig 8.40 a. m., Glace Bay aig 9.25 a. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 10.20 a. m.

A fagail Louisburg aig 1.30 p. m., Glace Bay aig 2.30 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 3.10 p. m.

A fagail Shidni aig 4.30 p. m., Glace Bay aig 5.15 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 6.30 p. m.

A fagail Ghlace Bay aig 7 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 7.40 p. m.

A fagail Shidni aig 10.30 p. m., ’sa ruigheachd Ghlace Bay aig 11.10 p. m.

A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

WM . COYNE, Traffic Manager.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air anTelephone No. 62.
Sidni, Feb. 8, ’01.
A. J. BEUTAN.

---

[32]

[Vol . 11. No. 4. p. 8]

Oran.

LEIS AN LIGHICHE MAC LACHAINN.

Gur moch rinn mì dùsgadh,
’S an ùr mhadainn chéit’,
’S a dhìrich mi ’m bruthach
Gun duin’ ach mi féin;
Tha ghrian air a turus
A’ siubhal troimh ’n speur,
Dealt na h-oidhche a’ tuirlinn
Thar ùr dhos nan geug.

A’ dìreadh an aonaich
Ri aodann a’ chùirn,
’S binn torman a’ chaochain
Is aoibheala bùrn;
Le ’ròis air gach taobh dheth
Ag aomadh fo ’n drùchd,
’S e ri dearrsadh na gréine
Ag éirigh ’n a smùid.

’S binn na h-eòin feadh nam preasan
Gu leadarra ’seinn,
Tha ’n uiseag làn sòlais
Ri ceòl os mo chionn;
Na ba-laoigh anns a’ gheumnaich
Air an réidhlein ud thall,
’S mac-talla nan creagan
’G am freagairt air ball.

’S àluinn trusgan a’ ghlinne
Suas gu binnein nan stùchd,
’S cùbhraidh bòltrach nan luibhean
’N am chuinnein mar thùis;
Ged ’s bòidheach gach doire,
Anns a’ choille ’s a’ bhrùchd,
Ged tha ’m barrach cho ùrail,
Cha dùisg e mo shunnd.

An so air faobhar a’ mhullaich
Gur muladach mi—
Ceann-aobhair mo thuiridh
Leam gur duilich r’a inns’;
Nach dirich mi tuille
Ri munadh ’s an tir—
Nach dean mi cùis-ghàire
’N gleann àillidh mo chridh’.

Cha’n ’eil gleannan cho aoibheil
Ri ’fhaotainn mu’n cuairt,
Le d’ bheanntainean àrda
’Cur sgàth ort o’n tuath;
Ann an dùdlachd a’ gheamhraidh
Gun ghreann ort, gun fhuachd—
Mo sgaradh ’s mo chràdh-lot
A bhi d’ fhàgail cho luath!

Ged is iomadh fear finealt’
Anns na h-Innsean ud thall,
Chaidh a dh-iarraidh an stòrais,
O’n tha ’n t-òr oirnn cho gann;
Am fear ainneamh de’n àireamh
A thig sàbhailt’ a nall,
’N a bhodach gun spéirid
Odhar, éislelneach, fann,

Air tilleadh do’n dùthaich,
’S e ’dhùisgeas am bròn,
’Bhi ’faicinn m’a choinneimh
Luchd-comuinn na h-òig’;
Cho sunndach, geal, loinneil,
Ged tha ’ghoinne ’n am pòc—
Gun uireasbhuidh slàinte
Ged tha iad gun stòr.

’S mairg a mholadh na h-Innsean
’S gach rioghachd o dheas,
’S am bi cholann ’s an inntinn
’G an striochdadh le teas;
Far nach urrainn dhuit gluasad
Gun fhuathas a’s geilt,
Agus uamh-bheist ’g a chùbadh
Fo dhùiseal nam preas.

’S mi ’ghluaiseadh gun smalan
Ann an gleannan an àigh,—
’S moch a shiùbhlainn do phreasan
Gun teagamh, gun sgàth;
Anns an òg-mhadainn chùbhraidh,
’N uair bhiodh drùchd air gach bàrr
Nàile dhìrinn ri d’ stùchd-bheinn
Gun chùram roimh nàmh!

Ach ’s tiom dhomh bhi ’g éirigh
’S bhi téurnadh o’n àird,
Cha dean luinneagan feum dhomh,
Cha dean éigheach dhomh stàth,
Feuch am bàta fo ’comhnard
Aig còmhdach na tràigh,
Tha gu m’ ’ghiulan null thairis
A gleannan an àigh.

Bheir mi sùil thar a’ bhealaich
Air na beanntan mu ’n cuairt,
So an sealladh mu dheireadh
Air gach gleannan a’s bruach;
A’ fàgail leibh beannachd,
’N àm dealachadh uaibh,
A’ téurnadh an aonaich
’S iad mo smaointean ’tha truagh.

Ach ’s diomhain mo smaintean,
Nach faoin dhomh bhi ’caoidh;
Cha ’n ’eil neach anns an t-saoghal
’G a fhaotainn le ’dhiù;
Ge blàth an fhuil chraobhach
’Tha ’taosgadh o ’m chrìdh,
’S ro ghearr gus nach plosg i
Fo phlocan ’s a chill.

’Thi ’chruthaich an saoghal
’S a chuir na daoine so ann,
’S a thug dhuinne Fear-saoraidh
A dh-aontachadh leinn;
Tha thu ’g éisdeachd ri ’m òran
Cho brònach ’g a sheinn,
Bidh mi ’striochdadh do d’ òrdugh
Bheir thu dhomhsa mo roinn.

An Gille Dubh Cha Treig Mi.

An gille dubh cha tréig mi,
’S le fear a’ chruidh cha téid mi
An gille dubh cha tréig mi,
Bho’n thug mi fhéin mo ghealladh dha.

Tha mo chàirdean deònach,
’S iad toileach mise ’phosadh,
Ri fear air son a stòrais—
Nach gòrach leibh ’n am barail iad!
An gille dubh, etc.

Is e mo ghaol an t-uasal
A dh’ imich thar nan cuantan;
Bu shealgair choileach-ruadh e,
M’ an gluaiseadh iad ’s a’ chamhanaich.

’N uair dhireadh tu na stucan
Le d’ ghunna caol nach diùltadh,
Bhiodh coilich-dhubh na durdail
Ga ’n toirt o chùl nan toman leat.

’N uair theid thu thun na feille
Do ’n chlachan ri là greine,
Cha ’n fhaicear measg nan ceudan
Fear eugais a’ ghille dhuibh!

Gur e mo ghaol an t-oigear
Aig ’bheil a’ phearsa bhoidheach—
Troidh chuimir am broig chomhnaird
Nach toir air feoirnein carachadh.

Gur e mo ghaol an t-oigear
Aig bheil a’ mheall-shuil bhoidheach:
Gu’n aithnichinn do cheum còmhnard
A mach air lòin a’ bhaile so.

Gur e mo ghaol an t-àrmunn
A chaidh a nunn thar sàile;
Na ’m faighinn cead do chàirdean,
Gun dàil gu’n deanainn banais dhuit.

Cha b’ ioghnadh mi bhi ’n tòir ort
’S do ghruaidhean mar na ròsan;
Do chneas mar chanach lòintean,
’S mar ite ’n eòin do mhalaidhean.

’S ann an raoir a rinn mi bruadar
Am chadal air a chluasaig—
’S a mhadainn, ’n uair a ghluais mi,
Gu ’m b’ fhada bhuam an gille dubh.

Gur mise th’ air mo lionadh,
’Bhi cuimhneach air do bhriathran;
Gu ’m b’ fhearr nach fhacas riabh thu
Ma thug thu ’m bliadhna ’n car asam.

Ma rinn thu mise ’thréigsinn
Le comhairle luchd-breige,
Cha ’n fhiosrach mi fo ’n ghréin
Ciod am feum a th’ anns an leannanachd.

Ma rinn thu mise ’thréigsinn
Le comhairle luchd-breige,
Mo mhile beannachd féin leat
Bho ’n ’s e gu ’m b’ fheudar dealachadh.

Is ann againne a gheibh thu na
Gloineachan Sula
a’s fhearr a fhreagras air do shuilean.

Theid sinn an urras orra a thaobh luach agus prise.

Do shuilean air am feuchainn leis anOPHTHALMOMETERa nasgaidh.

K . Bezanson,Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

[Dealbh]

Bidh fior chomhfhurtachd agad ’nad dhachaidh nuair a bhios gach airneis us grinneas air a thaghadh le rian agus tuigse. Agus ’s e ’n ceud ni is coir aire fhaotainn am brat-ùrlair a theid air na seomraichean. Gheibh thu againne
Brat-urlair is Airneis
dhe na seorsachan a’s fhearr, agus gach ni eile air an cuir thu feum air son breaghachd do thaighe.

Cuir a dh’ iarraidh Leabhrain anns am bheil gach ni a tha sinn a creic air ainmeachadh. Paighidh sinn faradh do chearna sam bith de Cheap Breatunn.

Gordon & Keith, A. T. GRANT, Manager.

Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

Leabhraichean Gailig.

Orain Dhonnachaidh Bhain Mhic-an-t- Saoir, le eadar-theangachadh Beurla de Choire Cheathaich agus Beinn Dorain $0 .50
Orain Alasdair Dhomhnullaich (Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair) .60
Orain Roib Dhuinn Mhic-Aoidh 2.75
Orain Uilleim Rois .45
Laoidhean Phadruig Ghrannd .45
Laoidhean Gobha na Hearradh 2.10
Beatha ’s Laoidhean Dhughaill Buchanain .60
Leabhar nan Cnoc, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. .80
Caraid nan Gaidheal, leis an Urr. Tormad Mac-Leoid, D. D. 2.25
Caraid nan Gaidheal (Part II.) 1.05
Coinneach Odhar, am Fiosaiche, leis an Urr. D. B. Blair, D. D. .10
Foclair Gailig agus Beurla Mhic-Ailpein 2.75
Mactalla nan Tur .25
Filidh na Coille .50

How to Read Gaelic, by John White .30
Costumes of the Clans of the Scottish Highlands, by R. R. McIan. (colored plates) 2.25
The Highlanders at Home, by R. R. McIan, (colored plates) 2.25
The Gaelic names of Plants, by John Cameron 2. 25

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris a tha air a cur sios mu choinneamh
PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.

Ard-Oifis: TORONTO , CANADA.
J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.

Amherst Boot & Shoe Mfg. Co.,
AMHERST, N. S.

A Chuideachd Ghriasachd a’s Motha tha ’s na Roinnean Iseal.

Tha ar Brogan, agus gach seorsa caiseirt a tha sinn a deanamh, an deigh ainm mor fhaotainn.

Tha Mr. D. F. Domhnullach, á Stellarton, a’ cur cuairt os ar leth air Ceap Breatunn ’s taobh an ear Nobha Scotia, uair ’san raidhe. Ann am baile Halifacs tha sinn a’ cumail aig 153Granville Street.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N. S.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,000,000.00
AIRGEAD TAIMH 1,700,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.