---

[121]

[Vol . 12. No. 16. p. 1]

MAC-TALLA.

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

Vol. XII. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, FEBRUARIDH 5, 1904. No. 16.

Leabhraichean Ura Gailig.

“An Treòraiche,” leabhran-sgoil air-son na cloinne, air a chur ri cheile le Calum Mac-Pharlain ’s air a chur a mach le Aonghas Mac Aoidh. Mar a thuigear o ’ainm, tha’n leabhran so air a chur a mach air-son leughadh Gàilig ionnsachadh do’n chloinn. Tha da fhichead taobh duilleig ann, agus an sgoilear òg a dh’ ionnsaicheas gach facal a tha eadar a thoiseach ’s a dheireadh, tha e ceum math air adhart ann an leughadh cainnt a shinnsir, —moran na’s fhaide na bhios e ann an leughadh cainnt nan Sasunnach nuair chuireas e crioch air a cheud leabhar Beurla. Na chruth ’s na sheanachas tha e gle choltach ris na ceud leabhraichean Beurla air an robh sinn uile no uaireigin eòlach. Có a leughas “có, cù, gò, tà, tù, dà, là.” aig toiseach an “Treòraiche” nach cuimhnich air “so, go, lo, no,” a bha cho dlùth-cheangailte ri ceud làithean àmhgharach a sgoileireachd fein. Cha’n eil teagamh nach bi an Treòraiche na chuideachadh mor anns na sgoilean anns am bheilear a teagasg Gàilig do’n chloinn, agus a mach as na sgoilean do phàrantan a tha ’teagasg Gàilig d’ an cloinn fein. A phris, 3d.

“Dain Eadar-theangaichte,” le T. D. Mac-Dhomhnuill. Tha an leabhar so air a chur a mach ann an uidheam cho gasda, —paipeir math, clò garbh soilleir, is còmhdach grinn aodaich le litreachadh òr-bhuidh, ’s gu’m bu duilich leinn dad a dheanamh air ach a mholadh. Thagh an t-ùghdar na deagh dhàin, ach cha’n eil an t-eadar-theangachadh a rinn e orra cho fior mhath ’s bu toigh leinn fhaicinn. Mur eil sinn air ar mealladh, dh’ ionnsaich e Ghàilig an deigh na Beurla, agus air tàille sin tha anns an leabhar roinn de Ghàilig Ghallda, coltach ri pàirt de’n Ghàilig a bha ri ’faotainn ’sa “Bhàrd,” am paipeir beag spaideil sin air nach d’ fhuaireadh fios no forfhais o’n chuir am fear-deasachaidh roimhe pòsadh. Ma leanas an t-ùghdar roimhe, a meudachadh eòlais air cainnt a shinnsir, ’s a’ ceartachadh nan dàn mar a bhios e dol air adhart, cuiridh e mach fhathast leabhar do nach faodar coire sam bith fhaotainn. B’ fhearr gu robh na Gàidheil uile cho toileach air cur ri cruach litreachais an dùthcha. Pris an leabhair so 2s. 6d. Gheibhear e, cuide ris an Treòraiche, bhoEneas MacKay, 43 Murray Place, Stirling, Scotland.

“Am Fear-Ciùil,” le Domhnull Mac-Eacharn, an Dunéideann. Cha ’n eil an t-ùghdar, a reir a sheanachais fein, an dùil gu’n gabh daoine r’a leabhar a cheart da-rìreadh. Le irioslachd ionmholta tha e ’g radh gu bheil e creidsinn gu’n leanadh a ghrian air eirigh ’s air laidhe, àm curachd ’s àm buain air tighinn ’s air falbh mar a b’ àbhaist ged a ghleidheadh esan an leabhar so dha fein. Ach tha sinn toilichte, co-dhiù, gu fac’ e iomchuidh a chur a mach a dh’ aindeoin sin. Tha stòr math de dhàin, de dh’òrain ’s de sgeulachdan anns an “Fhear-chiùil” ris an dean leughadairean Gàilig toileachadh, agus tha ’n aon àbhachdas a ruith trompa uile. Am measg nan òran a th’ anns an leabhar tha ceithir ann mu’n chogadh a bha’n Africa mu dheas. Tha ’m fear mu dheireadh dhiu sin a criochnachadh leis an rann:—

“Cuir fios-dealain thun mo mhùirneig,
Mi bhi tilleadh mar bu dùth dhomh;
’S seachduin leam gach uair a dh’ ùine
Gus am faic mi rùn mo chridh’ .”

—A cheud rann de dh’ òran-gaoil Gàilig anns am faca sinn a bhi deanamh iomraidh air antelegraph .Tha aon bhuaidh air an “Fhear-chiùil” a tha dhìth air moran de na leabhraichean Gàilig—deagh litreachadh. Tha e air a chlò-bhualadh gu math, mar tha gach leabhar a thig o làimh Mhic-na-Ceardadh, an Glascho. Tha sinn an dòchas gu’n ceannaich na Gàidheil e gu pailt; ’s e sin an aon dòigh air misneach a thoirt do luchd-sgriobhaidh a tha comasach air cur ri àireamh nan leabhraichean Gàilig. Gheibhear e bhoArchibald Sinclair, 47 Waterloo Street, Glasgow, Scotland.

Side Cheap Breatunn.

“Ged tha Ceap Breatunn air a shuidheachadh anns a chrios chiùin(temperate zone)tha an t-sìde comharraichte le anabarr teas is fuachd; ach a thaobh e bhi ua eilein a’ laidhe mach cho fada do’n chuan agus cho dlùth do Shruth a’ Chamuis(Gulf Stream)cha’n eil an geamhradh cho cruaidh no an reothadh cho maireannach ’s a tha iad ann an Canada. Re air t-samhraidh chunnacas a mhercuri uair is uair cho àrd ri 92° , ach cha thric leis a dhol as cionn 75° . Anns a gheamhradh, cha do thuit e ach aon uair, ré an da fhichead bliadhna mu dheireadh, cho iosal ri 30° , ach chunnacas e gu tric cho iosal ri 20° fo séro. Tha sneachd air an làr bho Desember gu April, ach tha’n t-adhar re na h-ùine sin glan soilleir. Anns an earrach tha’n deigh mhor, air a turus a Camus Naoimh Labhruinn do’n chuan, gu tric air a cumail ris a chladach ear-thuathach leis a ghaoith an ear a tha daonnan a’ séideadh aig an àm sin de’n bhliadhna, a’ fuarachadh an àile ’s a cumail air ais obair an tuathanaich, ach tha i ’m bitheantas a’ falbh mu mheadhon April, ged tha i corra uair a fuireach gus a cheud seachduin de’n Mhàigh. Faodar samhraidhean Cheap Breatuinn, eadar April is October, a choimeas gu math ri samhraidhean dùthcha sam bith ann an criosan ciùine ’n t-saoghail. Fad na h-uine sin cha bhi ma dh’ fhaodte bhar deich làithean de shìde cheòthar an cearna sam bith de’n eilein ach an cois a chladaich a deas eadar Caol Chanso is Scatarie. Bidh làithean soilleir grianach, le gaoith chiùin o’n àird an iar, a leantuinn a cheile, seachduin an deigh seachduin, am feadh ’s a bhios teas a mheadhon-latha air fhionnarachadh le tlàth-ghaoith o’n chuan. De dh’ uisge is ainneamh a shileas gu leòir; is trice call air a dheanamh air bàrr le cion uisge na le tuilleadh ’s a chòir. Cha ’n eil an aimsir fhluich, a tha tòiseachadh aig deireadh an t-samhraidh, a mairsinn ach ùine ghoirid; ’s ann gle ainneamh a leanas i thar meadhoin Nobhember; agus tha eadhoin an aimsir sin air a giorrachadh le seachduin no dha de shìde ghrianach bhlàth ris an canar “an Samhradh Innseanach?”

Tha na briathran so air an eadar-theangachadh á Eachdraidh Cheap Breatuinn, a bha air a sgriobhadh le Ruiseart Brown ’s air a clò-bhualadh ’sa bhliadhna 1869. Bha an t-eachdraiche comasach sin anns an dùthaich so dlùth air da fhichead bliadhna, agus ré na h-uine sin a gabhail beachd sònruichte air an t-sìde mar air gach ni eile bhuineadh do’n eilein. Is cinnteach mar sin gu bheil na tha e ’g radh làn-fhior mu’n da fhichead bliadhna sin air an robh e fein fiosrach. Ach chuireamaid mar cheist air a’ chuid sin de ’r leughadairean nach eil cho òg ’s a bha iad, am biodh na briathran ceudna fior mu na bliadhnachan a thainig ’s a dh’ fhalbh o’n chaidh an sgriobhadh; no faodar a’ cur fa’n comhair ann an cruth eile agus fheòrach, am bheil an t-sìde da-rìreadh ag atharrachadh mar a chluinnear moran ’sna bliadhnachan so ag radh?

Tha an Còirneal Lynch, a bha air fhaotainn cionntach de àrd-fhoill ’s air a dhìteadh gu bàs, a nis air a leigeil m’a sgaoil. B’ esan an duine chaidh do Africa mu dheas a chogadh an aghaidh Bhreatuinn ’s an deigh sin a thainig air ais do Eirinn far an robh e air a thaghadh mar bhall pàrlamaid. An deigh a dhìteadh gu bàs, chaidh a bhinn atharrachadh gu prìosan ri bheò, agus a nis, ged nach eilear a toirt mathanais dha, tha e, air chumhachan àraidh, air a leigeil ma sgaoil. ’S e aon de na cumhachan sin nach bi e air a thaghadh mar bhall pàrlamaid no gu dreuchd earbsach sam bith. Tha cead aige, ma thoilicheas e, an duthaich fhàgail, agus cha b’ iongantach ged ghabhadh e ’n cead sin ’s ged dh’ fhàgadh e i gu buileach ’s gu bràth.

Tha righ Pàdruig air fàs sgith de chrùn fuilteach Serbhia; thatar ag innse gu bhell e deònach a leigeil uaithe. Faodaidh e bhith gu’n cuir na rioghachdan mora an cinn cuideachd ’s gu’n tagh iad fear a rìoghaicheas na ’àite. Ma thachras sin, faodar a bhi cinnteach gu’m bi iadsan a mhurt an righ ’s a bhanrigh nach maireann air am peanasachadh.

MUINNTIR RUISIA.— ’S ann air an t-seachdain so a tha muinntir Ruisia a’ gleidheadh na bliadhn’ uir a réir an t-seann chunntais mar b’ àbhuist a bhi ’nar measg féin, agus mar a chithear ann an cuid do cheàrnan fathast. Tha ni no dhà eile a tha ’nan seilbh choitcheann eadar Albainn agus Ruisia. ’S e ainm an naoimh chinneadail acasan Aindrea mar tha againn féin. Agus a thaobh cuid do

---

[122]

[Vol . 12. No. 16. p. 2]

chleachdaidhean, gu sònruichte ’nam measgsan a tha a tuineachadh fagus do chòrsan na Baltic, chithear mòran nithean ’nam measg a tha glé chosmhuil ri doighean na duthcha so gu àraidh am measg an t-sluaigh choitcheann. A thaobh nan daoine mòra tha iadsan a’ leantuinn fasanan na Fraing. Tha cuid d’an ceòl cuideachd a bheir ar seann òrain Ghàidhealach ’nar cuimhne. ’S e duthaich anabarrach fharsuinn le lionmhorachd mhòr do shluagh a th’ ann an Ruisia. Tha mòran righeachdan agus ioma seòrsa sluaigh fo ughdaraas a h-Impireachd. Tha mu mhuillean saighdeir aice fo armaibh; agus ma théid i gu cogadh ’s urrainn di tri muillean eile a ghairm a mach. —Oban Times, Jan. 16.

Naidheachdan.

Rinneadh droch ghniomh ann anNew Aberdeenfeasgar Di-màirt. Bha Eadailteach d’am b’ainm Alessandro Zirpolo air a mharbhadh le Fernando Maderjio, Eadailteach eile. Cha’n eil fios cinnteach ciamar a bha cùisean eatorra, ach tha e air innse gu robh iad féin is grunn eile a cluich chairtean nuair a thòisich an aimhreit. B’e chrioch a thainig air an aimhreit gu robh Zirpolo air a stobadh tri no ceithir a dh’uairean leis an fhear eile, agus bha e marbh an ceann beagan mhionaidean. Theich am murtair do Sheana Bhridgeport, agus chaidh e gu tigh Gearmailteach d’an ainm Graichen. Fhuair am fear sin a mach uaithe gu robh rud-eigin cearr ’s chaidh e do Ghlace Bay gun dàil ’s dh’innis e do na maoir càite ’n robh ’m fear a bha dhìth orra. Chaidh a ghlacadh an oidhche sin fhein. Cha’n eil ann ach duin òg, mu choig bliadhna fichead a dh’aois. Tha e nis anns a phriosan ’sa bhaile so, agus tha e ri bhi air fheuchainn aig a Chùirt Mhóir a tha aig an àm na suidhe.

Bha na taghaidhean ann am baailtean Cheap Breatunn is Noba Scotia Di-màirt s’a chaidh. A thaobh nam mayors cha deachaidh fear ùr a thaghadh ach ann an aon bhaile air an eilein—Port Hood—far an robh A. D. Mac-Iosaig air a chur a stigh. Chaidh an roinn bu mhò de na seann chomhairlich a chur a stigh cuideachd. Ann an Sidni Tuath, Sydney Mines, Glace Bayis Louisburg, bha Mac-Coinnich, Mac-Cormaic, Burchell is Lewis air an taghadh mar mhayors gun duine ruith na’n aghaidh. A réir an lagha fo’m bheil Sidni o’n thàinig e gu bhi na bhaile-mhor, cha bhi ’n taghadh bliadhnail ann gus a cheud Di-màirt de’n Mhàrt.

Cha’n eil a’ bhreac aig an àm so air an taobh so de’n eilein, ach ann an Inbhirnis toiseach na seachduin bha sia duine fichead tinn leatha. Tha ’n Dotair Iain Camaran, amPort Hood,ag ràdh nach fior bhreac an easlaint a th’ann idir, ach cha’n eil dotairean eile ’g aontachadh leis. Tha e fior co-dhiù, agus is mnth gu bheil e fior, nach eil i na h-easlaint chunnartach.

Tha Cyrus D. Ryan, fear a mhuinntir Eileil a’ Phrionnsa, ann am prìosan am Boston. Tha amharus air gu’n do mhurt ’s gu’n do spùinn e Sineach an tigh-nigheadaireachd ’sa bhaile sin. Fhuaireadh an Sineach marbh ann an tuba, agus tha e coltach gu’m b’esan am fear mu dheireadh a chunnacas còmhla ris.

Bha taghadh ann am Montreal Di-luain s’a chaidh, agus a réir gach coltais fhuair an sluagh àrd-bhàillidh a réir an cridhe fein. Bha fear Laporte air a thaghadh le còrr is seachd mile deug bhòt. Bha dithis a ruith na aghaidh agus cha d’ fhuair iad eatorra ach beagan thairis air seachd mile.

Cha’n eil Iapan is Ruisia a faighinn a bheag na’s dluithe air còrdadh na bha iad. Anns an fhios mu dheireadh a chuir Ruisia gu Iapan bha cuisean air an toinneamh air a leithid de dhòigh ’s gu’m bi e doirbh do Iapan cogadh a ghairm, ged tha Ruisia a’ seasamh ris a mhor chuid de na bha i ’g agairt bho thoiseach.

Tha dealbh-chuimhne de Ioseph Howe ri bhi air a cur suas ann a Halifacs air chosd na roinne. Chaidh deich mile dolair a chur air leith air-son na h-obrach leis a phàrlamaid. Ma bha duine riamh ann an Nobha Scotia airidh air ’ainm a chumail air chuimhne le mor-urram, b’e ’n duine sin Howe, agus bha e na ni gle iomchuidh do luchd-ionaid an t-sluaigh deanamh mar a rinn iad.

Bha taghadh an siorrachd Oxford Tuath, an Ontario, Di-màirt air an t-seachduin s’a chaidh, a lionadh àite Mhr. Phatullo, a chaochail o chionn ghoirid. Chaidh an taghadh so leis an riaghladh le thairis air mile bhòt. Bheir so do ’n Rosach ceathrar a bharrachd air na tha na ’aghaidh ann an tigh na pàrlamaid.

Bha fear Iain MacNeacail, Gulf Shore,N. S., air a mharbhadh o chionn ghoirid le tuiteam air deigh aig a thigh fein. Bhuail cùl a chinn ris an làr, agus cha robh e beò ach mu uair an deigh do ’n sgriorradh tachairt.

Thachair droch sgiorradh air an rathad-iaruinn faisg air Halifacs maduinn Di-ciaduin. Chaidh trein bhar an rathaid; bha dithis air am marbhadh, ’s an àireamh bu mho de na bha air bòrd air an goirteachadh.

Litir a L’Ardoise.

A DHEAGH CHARAIDE, —Bho ’n a sgriobh mi ugad roimhe tha sinn air teachd gu starsnich bliadhna ùr eile, agus b’e sin an stairsneach fhuar ma tha againn ri seasamh fada air ris an t-sìde tha so. Tha e coltach gu bheil an aimsir air atharrachadh seach mar a bha i o chionn cunntas bhliadhnaichean. Tha bhliadhna ’n uiridh agus na thainig dhe ’n bhliadhna so a cuir an cuimhne “an tìm a bh’ ann bho shean.” Cha ’n eil na daoine tha ’g eiridh suas an diugh cho fulangach ris na daoine còire a bha eolach air geamhraidhean moran na bu mhiosa na ’n seorsa tha toirt oirnne tha fàs suas san am so a bhi gearain. Tha e coltach gu bheil gach linn a fas na’s laige ’s na’s glice—na’m barail fhein co dhiu.

Tha mi duilich nach eil sibh a toirt àite do sgeulachdan goirid na’r paipeir aig an am so. Bha uair eile ann. Agus ’s iomadh gàire cridheil a chaidh a dhusgadh le sgeulachdan àbhachdach MHIC-TALLA. Tha mi ’n dochas gu faic sibh freagarrach taobh duilleig a chur air leith airson sgeulachdan goirid. Tha mi toilichte fhaicinn ’sa paipeir gu bheil “Iain” a brath an t-sreang ’thoirt bhar a phoca. ’S math an airidh Seumas N. còir air anail, ach bithidh sinn ag altrum dòchas gu’m bi Seumas coltach ris a sgalag a bha uair aig droch mhaighstir, a dh’ feumadh a dhol a ghearradh chonnaidh fhad ’s a bhiodh e leigeil analach. Saoilidh mi nach robh cus fois aig a sgalaig. Agus fhad ’sa bhios “Seumas” a leigeil anail bithidh sinn a co dhunadh gu ’m bi e cuir sgeul ur eile mu’n chrann nach bi air dheireadh air na thug e dhuinn mar thu. Tha ’n t-am sgur! A guidhe bliadhna mhath ur dhuit fhein ’s dh’ an luchd leughaidh, ’s mi do charaid,
COINNEACH A. MAC FHEARGHAIS.

AM MAC A B’ OIGE.

Leis an Urr. Iain Mac Ruairidh.

CAIBIDEAL IV.

AN uair a chunnaic muinntir an taighe gu ’n deachaidh a’ mharsantachd ’nam aghaidh, agus nach robh mi deònach a dhol a dh’ ionnsachadh ceird sam bith dhe na bha cumanta anns an dùthaich, smaoinich iad gu ’m bu cho math dhaibh mo thoil fhin a thoirt dhomh. “Leigibh leis a bhith ’falbh,” arsa mo bhràthair bu shinne; “tillidh e dhachaidh an uair a bheir a shròn comhairl’ air.”

Cha do chòrd na briathran so rium idir. Ach ged nach dubhairt mi facal an aghaidh nam briathran a labhair mo bhràthair, thuirt mi rium fhin, “Ma dh’ fhalbhas mise, cha till mo chas dhachaidh gus an dean mi m’ fhortan. Ma bhios am mi-fhortan a’ tachairt rium, is fhearr leam am bàs fhulang na tilleadh dhachaidh ’nam dhiol-déirce truagh.”

Cha robh m’ athair no mo mhàthair deònach mo leigeadh as an sealladh air chor sam bith. Bha iad, mar a tha gu leòr an diugh, a’ smaointean gu ’n tigeadh iomadh galair-bàis ’nam rathad nam falbhainn o’n taigh nach tigeadh idir ’nam rathad aig an taigh.

Tha so, ann an seadh àraidh, fior gu leòr. Ach thig tinneas, trioblaid, bròn is bàs air daoine ged nach rachadh iad am mach air criochan a’ bhaile anns an d’ rugadh iad. Gun teagamh sam bith tha iomadh galair-bàis a’ tachairt ri daoine anns na bailtean mòra nach tachair riutha ann an àite samhach, iomallach air an dùthaich. Feumaidh daoine falbh as an t-saoghal so an uair a thig an t-àm ge b’ e air bith àite anns am bi iad a’ cur seachad am beatha.

An uair a bhios rud ri tachairt, feumaidh gu ’m bi màthair-aobhair air choireiginn aige. Thachair gu ’n d’ thainig seann fhear-eòlais do m’ athair air chuairt do ’n àite, agus bha e dlùth air seachdain a’ fuireach anns an taigh againne. Bha e ’na dhuine fiosrach, tuigseach, tùrail. Agus bha meas mòr aig m’ athair ’s aig mo mhàthair air araon mar fhear-eolais, agus mar an ceudna mar dheadh chomhairleach. Mar a dh’ fhaodar a thuigsinn, bha e ’feòrach dhiubh ciod a bha mise ’dol a dheanamh. Dh’ innseadh dha ’nam éisdeachd fhin gu ’n robh mi ’cur romhan falbh gu Galldachd, agus gu ’n d’ fhosgladh bùth beag dhomh gus mo chumail o dhol do ’n Ghalldachd, agus nach do shoirbhich leam mar mharsanta idir. Dh’ innseadh dha mar an ceudna, gu ’n robh mi na bu diorrasaiche na bha mi riamh ag iarraidh falbh as an dùthaich. Thuirt m’ athair ’s mo mhàthair ris á beul a cheile, gu ’m b’ fhearr leotha gu mòr mi dh’ ionnsachadh na ceird’ a bh’ aig mo bhràthair, no ceird sam bith eile a roghnaichinn, na falbh as an dùthaich far am faodadh mìle galair bàis tachairt rium. Cha robh iad idir a’ faicinn, bha iad ag ràdh, c’ar son nach fhaodainn mo bheòlaint a chosnadh math gu leòr gun fhalbh as an dùthaich.

Bha ’n duine còir ag éisdeachd riutha le foighidinn agus le aire. Mu dheireadh thuirt e: “Ma ghabhas sibh mo chomhairle-sa, leigidh sibh leis falbh. Ciod e am fios a th’ agaibh nach ann air son e fhein a chothachadh ann an cearn eile dhe ’n t-saoghal a chruthaich Dia e? Tha e soilleir gu leòr do dhuine sam bith a bheir fa near le aire agus le cùram gnothaichean an t-saoghal, gu ’n d’ òrdaich Dia gu ’m biodh mìltean dòigh ann air am faodadh daoine iad fhein a thoirt troimh ’n t-saoghal le fìrinn ’s le onair. Cha b’ ann gus earrann mhòr dheth a bhith ’na fhàsach ùdlaidh fo riaghladh fhiadh-bheathaichean is chinneach bhorba a chruthaich Dia an saoghal àillidh so air am bheil sinn ’nar comhnuidh.

“Is iomadh uair a bha ioghnadh orm,” ars’ esan ’s e dol air aghart, “an uair a smaoinichinn air mar a bha ’n àireamh bu mhò de shluagh an t-saoghail o thoiseach a’ cheud latha a’ deanamh

---

[123]

[Vol . 12. No. 16. p. 3]

dearmad air beachd a ghabhail air a’ cheud àithne ’th’ againn anns a’ Bhiobuill—àithne ’thugadh do ’n cheud dithis a bha riamh air an t-saoghal, agus àithne air nach tig atharrachadh gu latha deireannach an t-saoghail. So agaibh, ma ta, a’ cheud àithne a th’ anns a’ Bhiobull: “Agus bheannaich Dia iad, agus thubhairt Dia riutha: Siolaichibh, agus fàsaibh lionmhor, agus lionaibh an talamh, agus ceannsaichibh e; agus biodh uachdaranachd agaibh os cionn iasg na mara, agus os cionn eunlaith nan speur, agus os cionn gach ni beò a ghluaiseas air an talamh?

“An nis,” ars’ esan ’s e ’dol air aghart, “nach ’eil na briathran so a labhair Dia ris a’ cheud fhear agus ris a’ cheud mhnaoi a bha riamh air an talamh, a’ gabhail a steach gu soilleir, nach ’eil e idir a réir toil Dhé gu ’m biodh teaghlaichean a’ fuireach ri ’m beò anns a’ cheart àite anns an d’ rugadh ’s an do thogadh iad. Cha ’n e mhàin gu ’m bheil e air òrdachadh do dhaoine fàs lionmhor, ach tha e mar an ceudna air òrdachadh dhaibh an talamh a lionadh agus a cheannsachadh. Faodaidh daoine fàs lionmhor far an d’ rugadh iad, ach feumaidh iad falbh astar fad’ o àite ’m breith ’s an àraich mu ’n urrainn daibh an talamh a lionadh agus a cheannsachadh.

“Thugamaid fa near a rithist,” ars’ esan, “mar a thachair do ’n t-sluagh a bhrist, ann an dòigh ro chomharraichte, air a’ cheud àithne so a thug Dia do ’n chinne-daon. Aireamh mhòr bhliadhnachan an déigh na tuile, an àite iad fhein a sgapadh mar a dh’ iarr Dia is ann a thòisich an sluagh, an uair a dh’ fhàs iad glé lionmhor, ri tùr mòr, àrd a thogail air comhnard Shìnair. Agus o’n a bha so an aghaibh toil Dhé, thug e breitheanas orra. Cha b’ urrainn daibh a chéile thuigsinn, agus air an aobhar sin, b’ fheudar dhaibh sgapadh ’nam buidhnichean air feadh an t-saoghail. Feumaidh an ni a rùnaich Dia ’na ghliocas siorruidh tachairt a dh’ aindeoin mar a bhios daoine ’cur an aghaidh a thoile.

“Tha triuir mhac agaibhse,” ars’ esan;” tha fear dhiubh ’na thuathanach, agus fear eile ’na shaor, agus tha h-uile coltas gu ’m bheil iad ’nan dithis aig an obair air son an do chruthaich Dia iad. Tha ’n treas mac ag iarraidh falbh as a’ so do dh’ àit’ eile dhe ’n t-saoghal, agus tha sibhse an aghaidh dha sin a dheanamh. An do smoinich sibh idir gu ’m faodadh gu ’m bheil sibh a’ feuchainn ri bacadh a chur air ni a rùnaich Dia? Tha daoine air an cruthachadh air son a h-uile gairm laghail a th’ anns an t-saoghal, agus gu ma fada ’ghabhadh e uamsa agus uaibhse oidhirp sam bith a thoirt air bacadh a chur air rùintean diomhair Dhé.

“Cha ’n aill le bhur mac a’s òige lamh a chur ann an car dhe ’n obair a th’ aig a bhràithrean. Thug sibh oidhirp air marsanta dheanamh dheth, ach cha do shoirbhich leibh. Am bheil a mhiann oirbh a chumail ’na thàmh aig an taigh? Ma tha, bidh aithreachas gu leor oirbh fhathast. Cha d’ òrdaich Dia do dhuine sam bith a bhith ’cur seachad a bheatha ’na thàmh. Cha bhi fear sam bith fada ’na thamh gus an toir Sàtan obair gu leòr dha; agus cha’n i an obair a’s fhearr. Gabhaibh mo chomhairle-sa, agus leigibh leis falbh air feadh an t-saoghail g’a chosnadh fhein mar is fhearr a’s urrainn da.”

Dh’ éisd sinn uile ris na labhair e leis a’ cheart uiread a dh’ aire agus de chùram ’s ged a bhiomaid ag éisdeachd a’ mhinistear anns an t-searmon. Ach an uair a chuir e crìoch air na bh’ aige ri radh, thuirt mo mhàthair, “Cha bhiodh mòran agamsa ’n agaidh dha falbh mur b’ e gu ’m bheil eagal orm gun éirich beud dha, agus gu ’m faod e ’bhith tuilleadh ’s a’ chòir air a shàrachadh le obair thruim. Tha moran de mhaighstirean ann a tha tuilleadh is cruaidh air an luchd-muinntir ann an obair, agus nach toir ceartas dhaibh aon chuid ann am biadh no ann an leabaidh. Agus cha bu mhath leam gu ’m biodh mo mhac fo mhuinntearras aig a h-aon dhe ’n t-seòrsa.”

“Tha e nàdarra gu leòr dhuibh a bhith ’g amharc air a’ chùis anns an dòigh sin,” ars’ esan; “ach tha dòigh no dhà eil’ ann air am feumar amharc air a’ chùis mar an ceudna. Tha ’n t-olc an so mar a tha e ann an àiteachan eile. Ged a chumadh sibh an ceangal ri bhur glùin e, cha téid agaibh air an olc a chumail uaithe. Cha ’n aithne dhomhsa gill’ òg eile an diugh anns an àite as an d’ thainig ni a’s lugha feum, agus a’s miosa gluasad na gille a bha ’na pheata aig glùin a mhathar riamh o rugadh e. An àite tomhas dhe ’thoil fhein a leigeadh le ’mac, agus a bhith ’guidhe gu dùrachdach air Dia gu ’n gleidheadh e o gach olc e, is ann a bha ’mhàthair ’n dùil gu ’n deanadh an gleidheadh agus an comhairleachadh a bha i-fhein a’ deanamh air a chumail o dhroch ghniomharan, agus o dhroch cuideachd.

“Cha ’n urrainn sinn ar clann a chumail ann an sealladh ar sùl an comhnuidh, agus ged a rachadh againn air so a dheanamh, cha b’ urrainn dhuinn an cumail o ’n olc, no o thrioblaid agus o thinneas. Ach tha ar clann ann an sealladh Dhé aig gach àm, agus anns gach àite; agus, a bharrachd air so théid aigesan air an cumail o chunnartan aimsireil agus spioradail.

“Leugh sibhse, mar a leugh na h-uile ’tha ’cur meas air a’ Bhiobull, eachdraidh Ioseiph. Ach is dòcha nach d’ thug sibh fa near, mar bu chòir dhuibh, na teagasgan a tha ’n eachdraidh so a’ cur fa ’r comhair.

“B’e Ioseph aon dhe ’n dithis mhac a bh’ aig Iacob o ’n mhnaoi do ’n robh tlachd mòr aige, agus bha tlachd mòr aige dha araon a chionn gu ’n robh a mhàthair marbh, agus mar an ceudna, a chionn gu ’n robh e ’faicinn ni-éiginn ann a bha ’g a dheanamh na bu tlachd-mhoire ’na shealladh na na mic a bh’ aige o na mnathan eile. Thug so air còta nan iomadh dath a dheanamh dha—seòrsa còta nach biodh duine sam bith a’ caitheamh ach prionnsachan òga. Cha b’ fheairrde Ioseph so ann an dòigh no dhà. An toiseach, bha ’n còta so a’ leigeadh ris do Ioseph nach robh car obrach aige ri dheanamh, agus bha e gu nàdarra air ’àrdachadh ’na shealladh fhein. So suidheachadh inntinn nach ’eil idir freagarrach air gill’ òg aig seachd bliadhna deug a dh’ aois. Bha e os cionn a bhith buachailleachd na spréidhe anns an fhàsach, ach cha robh e os cionn a bhith ’g innseadh dhachaidh a h-uile droch rud a chluinneadh no chitheadh e mu dheidhinn a bhràithrean. Is olc an obair do dhuin’ òg sam bith a bhith ’g innseadh dhroch naigheachdan air duine sam bith, gu h-àraidh air a bhraithrean fhein.

“A rithist, ghabh a bhràithrean gràin air. Ged a bha iad fhein a’ saoithreachadh gu goirt, cha robh Ioseph a’ dheanamh car; agus bha ’n còta a bha uime a’ nochdadh dhaibh gu ’n robh Ioseph gus a bhith ’na oighre air gach ni a bhuineadh dhaibh an déigh bàs an athar. Uime sin, chuir iad rompa gu ’n cuireadh iad as dha.

“Ach chi sinn nach robh e coltach gu’n tigeadh soirbheachadh sam bith air Ioseph fhad ’s a dh’ fhanadh e ann an taigh ’athar, agus gu ’n char obrach aige ri dheanamh ach a’ falbh an dràsda ’s a rithist a dh’ fhaicinn ciod a bha bhràithrean a’ deanamh. Ach is ann an uair a thàinig e gu bhith fo chuing nan coimheach, mar a theirear, a thàinig soirbheachadh ’na rathad. Bu chruaidh a chàradh an uair a thilg a bhraithrean do ’n t-slochd e; bu chruaidh a chàradh an uair a reic iad mar thraill e; agus cha bu mhath a shuidheachadh ann an taigh Photiphar; oir ged a bha maighstir math gu leòr air, bha fior dhroch bhana-mhaighstir air. Agus bha chàradh ro chruaidh buileach fad an dà bhliadhna a bha e anns a’ phriosan, ceangailte, mar a tha ’n salmadair ag innseadh dhuinn, ann an iarunn. Ach fhuair e as a thrioblaidean gu léir a chionn gu ’n robh eagal Dhé air, agus gu ’n robh e ’g iarraidh cuideachaidh agus neirt o Dhia do ghnàth. Cha b’ urrainn e gu bràth faighinn air aghart mar a fhuair e, mur b’ e gu ’n deachaidh e troimh mhòran thrioblaidean. Agus cha ’n eagal nach fhaigh a h-uile gill’ òg air aghart anns an t-saoghal, ma bhios e dìleas, fìrinneach, onarach ann an seirbhis a mhaighstir, ma chuireas e ’earbsa ann an Dia aig gach àm agus anns gach àite, agus ma sheachnas e gu buileach misg agus mi-bheus.”

(Ri leantuinn.)

TRATHAN NA BLIADHNA.

“Rinn Thu an samhradh agus an geamhradh.” —Sailm 74: 17.

THA ’n Salmadair ann an àite eile, an déigh dha beachd shònruichte a ghabhail air an tuigse, air a mhaitheas, ’s air a chumhachd a tha air an nochdadh le dealbh sgiamhach, iongantach a’ chruinne-cé, ag éigheach a mach: “Cia lionmhor d’ oibrean, a Thighearna: ann an gliocas rinn thu iad gu léir. Tha ’n talamh làn de d’ shaoibhreas.” Is ann le bhi ’rannsachadh gu dichiollach agus gu mionaideach gnè ’us feum ’us éifeachd nan nithean a chruthaich Dia ’s a tha sgaoilte ’n an uile àilleachd ’us maisealachd fa chomhair ar sùilean, a tha e ’n ar comas dearbh bheachd a’s àirde ’s a’s soilleire ’thrusadh mu dheibhinn an Dia òirdheirc, glòrmhoir sin a ghairm air tùs gach neach ’us ni á neoni, agus anns am bheil againn uile ar bith, ar beatha, agus ar comas gluasaid. Ma dhearcas sinn air lòchran àghmhor nan speur le ’ghnùis ghrianach, chàirdeil, agus ma bheir sinn fainear gur i a’ ghrian a tha ruagadh air falbh dorchadais na h-oidhche—ma ghleidheas sinn air chuimhne gur ann bho mhac nan speur a tha blàthas a’ tighinn, agus mar an ceudna an solus glan, aoidheil, aidichidh sinn air ball gu bheil na sochairean araon lionmhor agus prìseil a tha gathannan dealrach na gréine a frasadh air an t-saoghail. Tha ’m buannachd féin aig an oidhche ’s aig an dorchadas. Is ann an tràth a tha teas ’us treise na gréine ’fannachadh, agus i fein a deifireachadh a dh’ ionnsuidh a leabaidh anns an àirde ’n iar, a tha ’n driuchd a’ braonadh air gach learg ’us còmhnard, air gach lus ’us tom, air gach feur ’us fochann, air gach slios ’us cladach.

Tha ’shocair, a shùgradh ’us aighear féin a’ leantuinn gach trath de ’n bhliadhna. Anns an earrach tha gach ni mar gu ’m b’ ann a’ dùsgadh bho chadal fada, trom; tha ’n talamh ag ath-nuadhachadh a trusgain gu h-iomlan. Tha guirmead ’us bòidhchead a’ cur sgèimh air gach fonn ’us faiche, air gach gleann ’us glaic. Tha ùiread ’us àilleachd r’ am faicinn air gach coille ’s preas ’us magh. Tha dichioll ’us dealas ’us tapadh mor air an nochdadh leis na tuathanaich am feadh a tha iad a’ deasachadh an fhearainn airson an t-sìl. Tha eoin bhuchullach an adhair a’ deanamh gniomh gu dichiollach ’n an obair uaigneach, sheòlta féin, ann am mìle craobh ’us lon ’us creag. Thig an samhradh le greadhnachas ’us aoibhneas, agus thig gach geug ’us crann gu luath fo bhlàth. Comhdaichidh trusgan eireachdail ann an ùine ghearr na blàran a bha dubhach, gruamach roimhe. Cluinnear guth binn, ceileireach nan eun ag éiridh bho iomadh crann ’us preas, agus fàsaidh suas gu sgipidh toradh

---

[124]

[Vol . 12. No. 16. p. 4]

brioghmhor na talmhainn. Thig am fogharadh agus tha obair fein aige r’a dheanamh. Tha ’n t-arbhar ann an deich mile achadh a nis abuich, agus tha na buanaichean le farum taitneach ’g a ghearradh sios. Is firinneach agus is foghainteach briathran an t-Salmadair: “Crùnaidh Thu, a Dhé, a’ bhliadhna le d’ mhaitheas, agus silidh do cheuman saill. Silidh iad air cluainibh an fhàsaich, agus ni na cnuic gàirdeachas air gach taobh.” Ach anns an fhogharadh, ged tha broilleach na talmhainn sgeadaichte le culaidh riomhach, lurach, tha sanas air a thoirt seachad nach ’eil an ùine ach gearr gus an caill an snuadh dreachmhor so a shnasmhorachd. Tha na craobhan a’ crathadh an duilleagan gorma ’s tha bàrr an fheòir a’ seargadh, oir tha ’n geamhradh fuar a’ tighinn gun moille ’dheanamh. Is e so an tràth de ’n bhliadhna anns am bheil dubhachas sgriobhta air aghaidh nàduir. Tha maise nam beann ’s nan còmhnardan air falbh. Tha na sruthan brasa fuaimneach air an cuibhreachadh le geimhlean cruaidh. Gidheadh tha ’àilleachd ’us ’éifeachd féin aig a’ gheamhraidh; oir nach e ’n Dia a tha mòr ’us glic ’us tuigseach a rinn an samhradh agus a rinn an geamhradh mar an ceudna.

Rinn Thu an samhradh. Tha sinn mar so a tuigsinn gur ann bho Dhia a mhàin a tha sonas ’us soirbheachadh a’ sruthadh. Is esan a dheasuich solus agus grian agus a shuidhich uile chriochan na talmhainn. Thug Dia dhuinn buaidhean inntinn leis am faod sinn toileachas nach ’eil gann no faoin fhaotuinn bho na seallaidhean gasda, ciatach leis am bheil an saoghal còmhdaichte. Tha gliocas mor r’a fhaicinn leinn ann an trathan na bliadhna; oir nam bitheadh an geamhradh daonnan ann le ’reothadh cruaidh, le ’stoirmean beucach ’s le ’ghaothan iargalta, dh’fhàsamaid sgìth, airsneulach, agus bhitheadh ar comas air sonas saoghalta ’fhaireachduinn ’s a mhealtuinn gu h-anabarrach air a lughdachadh. Tha againn ann an so féin dearbhadh làidir air cia co gràsmhor, glic ’us cothromach ’s a dh’ òrduich Dia gach ni. Rinn Dia an samhradh. Is e so an raidh anns am bheil tlus ’us tlàths ’us àghmhorach a deanamh aghaidh nàduir suilbhir, aighearach ’us tlachdmhor, ann an tomhas sònruichte. Tha sunnd ’us gean ’us subhachas a’ lionadh an t-saoghail gu léir. Cha-n ’eil e comasach do neach air bith, ged dh’fhaodas e bhi air a chràdh le trioblaid no le euslaint, gun àgh, ’us tlachd, ’us faochadh a thrusadh agus fhaotuinn bho lionmhorachd nam beusan agus nam feartan a bhuineas do ’n t-samhradh. Tha ’ghrian anns an iarmailt shuas gun sgios a’ dòrtadh a nuas a gathannan prìseil agus a’ giulan aiteis do gach neach ’us ni, do gach magh ’us aonach, do gach cnoc ’us fàsach, do gach raon ’us àrd-bheann. Tha ’n cuan mòr, farsuing, luasganach gun ghruaim, gun stoirm. Tha ’thorman, a stri ’s a bheucaich a nis aig fois. Tha sobhraichean agus neonainean maiseach agus lionmhor anns na h-achaidhean. Tha ’m fraoch gaganach, badanach a’ sgeadachadh mullach nam beann le culaidh riomhach, agus a’ crathadh a chinn ’s ag aomadh ann an osaig chiùin an anmoich, a’ deanamh gàirdeachas do bhrìgh gu bheil e féin co bòidheach—co anabarrach bòidheach. Tha gach faillean ’us fiuran ùrail, dosrach, agus tha ’n òg-mhaduinn mar an ceudna boillsgeanta le drùchd a tha ’dearrsadh ann an solus òg na gréine. Co a ghabhas beachd air an t-sealladh riomhach so nach aidich le ioghnadh gur e Dia ’rinn an samhradh. Is e Dia ’thug dhuinne ’na mhor-chaoimhneas comas air sonas bàigheil, gasda ’thrusadh agus a shealbhachadh. Ma dh’fhaoidte gu bheil tlachd mor eadhon aig brùidean na macharach, am feadh a tha ’n samhradh blàth ’us carthannach. Tha iad ’n an dòigh bhalbh fein a’ coimhlionadh ruin an Ti ’chruthaich iad; ach tha iad aineolach air fior-àilleachd ’us maisealachd nan seallaidhean a tha m’an cuairt doibh. Nam bitheamaid-ne as eugmhais nam buaidhean àrda, fiachail a tha ’g ar togail os ceann ainmhidhean na macharach, cha bhitheadh comas againn air fiamh ’us grinnead ’us ciatachd an t-saoghail fhaicinn no ’mhealltuinn, no subhachas inntinn a tharruing asda. Ach chruthaich Dia sinn ’na dhealbh agus a réir a choslais fein, agus air an aobhar so, is urrainn duinn beachdachadh le tlachd air a liughad comharradh air gliocas ’us caoimhneas an Tighearna ’tha tràthan na bliadhna ’nochdadh.

Tha iomadh bliadhna on bha againn ann an Canada geamhradh co anabarrach fuar, reota ris a’ gheamhradh a tha ’nis againn. Thainig a’ bhliadhna ùr a stigh le fuachd geur, cruaidh. Ged tha ’m fuachd fallain agus a’ tabhairt slàinte an uair nach ’eil e ro gheur, bithidh sinn shios agus a bhos glé thaingeil an tràth a thig aimsir a’s blàithe ’s a’s ciùine.

CONA.

Robinson Crusoe.

CAIBIDEAL IX.

GED a chuir mi am bata fo a lan aodach, chunnaic mi nach rachadh agam air a dhol am faigse air an luing, agus bha eagal orm gu’n rachadh i as an t-sealladh mu’n tugadh duine dhe na bha air bord innte an aire dhomh. Ach an uair a bha mi air thuar mo dhochas a chall, tha e coltaich gu’n d’ thug iad an aire dhomh leis na glaineachan, agus gu’n d’ aithnich iad gur ann do’n Roinn-Eorpa a bhuineadh am bata. Bha iad a’ smaointean gu’m buineadh i do luing air choireiginn a chaidh a chall, agus mar sin, thug iad a nuas cuid dhe na siuil gus cothrom a thoirt dhomh air dlùthachadh riutha.

Thug so misneach dhomh, agus o’n a bha bratach mo mhaighstir agam air bord, bha mi ’g a crathadh riutha mar chomharradh gu’n robh mi ann an eiginn. Loisg mi urachair mar an ceudna. Chunnaic iad araon a’ bhratach agus ceo an fhudair, ged nach cual’ iad fuaim na h-urachrach. Chuir iad gu caoimhneil an long air a laidh-huige, agus ann an ceann thri uairean an uaireadair rainig mi iad.

Dh’ fheoraich iad dhiom ann an canain Phortugal, ann an Spainish, agus ann am Fraingis, co mi, ach cha b’ urrainn domh an tuigsinn. Ach mu dheireadh bhruidhinn seoladair Albannach a bh’ air bord rium ann am Beurla, agus fhreagair mi e. Thuirt mi ris gu ’m bu Shasunnach mi, a bha ’nam thraill aig na Mooraich ann an Sallee, agus gu’n do theich mi. An sin thug iad gu caoimhneil gu bord mi-fhin agus Suraidh, agus a h-uile rud a bhuineadh dhomh.

Mar a dh’ fhaodas neach sam bith a thuigsinn, bha aoibhneas do-labhairt orm gu’n d’ fhuair mi mar so saorsa as an t-suidheachadh thruagh agus eu-dochasach anns an robh mi, agus thairg mi a h-uile rud a bhuineadh dhomh do sgiobair na luinge air son mo shaorsa thoirt dhomh.

Ach thuirt e gu caoimhneil rium nach gabhadh e dad uam, agus gu’n libhrigeadh e gu sabhailte dhomh gach ni a bhuineadh dhomh an uair a ruigemaid Brasil: “Oir,” ars’ esan, “shabhail mi do bheatha air na ceart chumhnantan air am bu mhath leam a bhith air mo shabhaladh mi-fhin; agus faodaidh e bhith, gu’m bi mise, aig aon am, no am eile, anns a cheart shuidheachadh anns am bheil thusa. A bharrachd air a’ so,” ars’ esan, “an uair a bheir mi thu gu ruige Brasil, aite a tha cho fad’ air falbh a do dhuthaich, nan tugainn uat a h-uile rud a bhuineas dhut, gheibheadh tu bas ann leis an acras, agus cha bhiodh an sin ach a’ bheatha ’thug mi dhut a thoirt uat. Cha ghabh mi dad uat a Mhr. Sasunnach. Bheir mi gu ruige Brasil thu an nasgaidh, agus bidh na nithean so feumail dhut gus do chumail beo, agus gus do thurus dhachaidh a phaigheadh.”

Mar a nochd e a charantas dhomh leis an tairgse mhath so, mar sin mar an ceudna bha e cho math ri ’ghealladh, oir dh’ ordaich e do na seoladairean gun ghnothach sam bith a ghabhail ri dad a bhuineadh dhomh. An sin ghabh e seilbh air a h-uile rud a bhuineadh dhomh, agus an uair a sgriobh e air paipear iad, thug e dhomh am paipear gus a ghleidheadh.

A thaobh mo bhata, an uair a chunnaic e gu’n robh i ’na bata math, thuirt e rium gu’n ceannaicheadh e uam i air son feum na luinge, agus dh’ fheoraich e dhiom ciod a bhithinn ag iarraidh air a son.

Thuirt mi ris, o’n a bha e cho caoimhneil rium anns a h-uile doigh, nach cuirinn pris air a bhata, ach gu’m fagainn a’ phris gu ’thoil fhein. Thuirt e rium gu’n tugadh e dhomh ceithir fichead bonn air a son an uair a ruigeamaid Brasil, agus nam faighinn tairgse na b’ airde oirre, gu’n deanadh e suas an t-suim dhomh.

Thairg e dhomh tri fichead bonn air son Shuraidh. Cha robh mi ro thoileach an tairgse so a ghabhail, cha b’ ann a chionn ’s nach robh mi deonach Suraidh a thoirt do ’n sgiobair, ach cha robh mi toileach a shaorsa a thoirt o’n bhalach bhochd an deigh dha cuideachadh a thoirt cho dileas dhomh a chum gu’m faighinn fhin mo shaorsa. Ach, air a shon sin, an uair a leig mi ris an t-aobhar do ’n sgiobair, dh’ aidich e gu ’n robh mi ceart, agus thairg e cordadh a dheanamh rium mar so: thuirt e gu’n tugadh e a shaorsa do ’n bhalach an ceann deich bliadhna, nan tionndadh e gu bhith ’na Chriosduidh. An uair a thuirt Suraidh gu’n robh e toileach a bhith ’na sheirbhiseach aig an sgiobair air a’ chumhnanta so, thug mi dha e.

Fhuair sinn turus fabharrach gu ruige Brasil, agus ann an ceann da lath’ air fhichead rainig sinn Bagh nan Uile Naomh. A nis, bha mi aon uair eile air mo shaoradh o’n t-suidheachadh cho truagh anns am b’ urrainn duine bhith, agus dh’ fheumainn smaointean air ciod bu choir dhomh a dheanamh ’na dheigh sid.

Cha’n urrainn domh gu brath caoimhneas an sgiobair a leigeadh air dichuimhn. Cha ghabhadh e dad uam air son mo thoirt gu ruige Brasil. Thug e dhomh fichead ducat—bonn a b’ fhiach mu cheithir tasdain—air son bian na leopaird, agus da fhichead ducat air son bian na leomhainn, a bha agam anns a’ bhata.

Dh’ ordaich e a h-uile rud a bh’ anns a’ bhata a libhrigeadh dhomh, agus rud sam bith a bha mi toileach a reic, cheannaich e uam e, mar a bha a’ cheis anns an robh botuil, a dha dhe na gunnachan, agus cnap dhe ’n cheir-sheillean; oir rinn mi coinnlean air a’ chuid eile dhe na thug mi leam. A dh’ aon fhacal, fhuair mi da cheud agus fichead bonn air na reic mi ris. Agus leis na bha’n so a dh’ airgiod chaidh mi air tir ann am Brasil.

An uine ghoirid thug an sgiobair mi gu taigh duine choir, onaraich mar a bha e fhein—duine a

---

[125]

[Vol . 12. No. 16. p. 5]

bha planndachadh siucair agus aig an robh taigh-siucair. Bha mi car uine a’ fuireach comhladh ris, agus fhuair mi eolais air mar a bhithteadh ’planndachadh agus a’ deanamh an t-siucair. An uair a thug mi fa near cho math ’s a bha na daoine ’bha ’planndachadh an t-siucair a’ caitheamh am beatha, agus cho goirid ’s a bha iad a’ fas beairteach, chuir mi romham, nam faighinn cead comhnuidh a ghabhail anns an aite, gu’n toisichinn ri planndachadh. Aig a’ cheart am bha mi suidhichte gu ’m feuchainn air aon doigh no doigh eile ris an airgiod a dh’ fhag mi ann an Lunnainn fhaotainn. Gus so a dheanamh, an deigh dhomh coir is cead fhaotainn ann an sgriobhadh, air tuineachadh anns an aite, cheannaich mi fearann fasail leis na bh’ agam de dh’ airgiod, agus bha mi gu curamach a’ smaointean air mar bu choir dhomh mo ghnothaichean a shocrachadh, a chum gu’m biodh iad freagarrach air na bha mi gus fhaotainn a Sasunn.

Bha nabuidh agam do ’m b’ ainm Wells. Rugadh ann an Lisbon, am Portugal e, ach b’ ann de ghnath mhuinntir Shasuinn a bha athair ’s a mhathair. Bha am fearann aige ri taobh an fhearainne agamsa, agus bha sinn gle mhor aig a cheile. Bha e cho bochd rium fhin; agus fad da bhliadhna, cha robh sinn a’ deanamh leis a phlanndachadh ach na bha ’gar cumail suas. Coma co dhiubh, thoisich cuisean air soirbheachadh leinn, agus bha ar cuid fearainn a’ tighinn gu feum. Air an treas bliadhna thoisich sinn ri cur tombaca, agus dheasaich sinn pios mor an t-aon gus siucar a phlanndachadh an ath bhliadhna. Ach bha luchd-cuideachaidh a dhith oirnn; agus a nis thuig mi na b’ fhearr na rinn mi roimhe, gu ’n d’ rinn mi gnothach cearr an uair a dhealaich mi ri Suraidh.

Ach, mo thruaighe! cha robh e ’na ioghnadh mor gu ’n deanainn-sa gnothach cearr, agus nach d’ rinn mi gnothach ceart riamh! Cha robh leasachadh air a’ chuis ach mi dheanamh mar a b’ fhearr a b’ urrainn domh. Fhuair mi mi-fhin ann an ohair bha fad’ o bhith a reir mo chomais, agus a bha calg-dhireach an aghaidh na beatha anns an robh mi ’gabhail toil-inntinn, agus air son an d’ fhalbh mi a taigh m’ athar, agus an do chuir mi cul ris a h-uile comhairle mhath a thugadh orm. Agus cha b’ e sin a mhain, ach bha mi tighinn a dh’ ionnsuidh na staide sin a bha m’ athair a’ miannachadh dhomh, eadhoin staid gun bhi bochd no beairteach. Agus nan do mhiannaich mi a dhol air aghart anns an staid so, bha e cho math dhomh a bhith air fuireach aig an tigh, agus gun mi-fhin a sharachadh anns an t-saoghal mar rinn mi. Agus bu tric a thuirt mi rium fhin gu ’m faodainn so a dheanamh ann an Sasunn am measg mo chairdean a’ cheart cho math ri tighinn air astar choig mile de mhiltean gus a dheanamh am measg choigreach agus dhaoine fiadhaich, ann am fasach, agus an aite cho fad air falbh ’s nach cluinninn uair sam bith a aon earrann dhe’n t-saoghal anns an robh a’ bheag de dh’ eolas orm. Anns an doigh so bu ghnath leam a bhith beachdachadh le mor-dhoilgheis air mo shuidheachadh. Cha robh duine agam a chumadh comhradh rium ach an nabuidh so an uair a thachramaid an drasta ’s a rithist ri cheile. Cha robh obair ri dheanamh ach na dheanainn le mo lamhan fhin. Agus bu ghnath leam a bhith ’g radh, gu’n robh mi ’caitheamh mo bheatha coltach ri duine bhiodh air a thilgeadh air eilean fasail far nach biodh neach sam bith ach e fhein. Ach nach bu cheart an gnothach e, agus nach bu choir de na h-uile dhaoine beachd-smaoineachadh air, an uair a tha iad a’ coimeas an suidheachaidh ri suidheachadh dhaoine a tha na’s miosa dheth na iad-fhein, gu’m faod am Freasdal toirt orra tighinn gu suidheachadh a’s miosa na ’n suidheachdadh anns am bheil iad, agus mar sin, dearbhadh soilleir a thoirt dhaibh o am fein - fhiosrachadh, air cho sona agus cho math dheth ’s a bha iad an uair a bha iad a’ gearain air an suidheachadh. Tha mi ’g radh, gu’m bu cheart an gnothach gu’n robh a’ bheatha aonaranach ann an eilean fasail, uaigneach, iomallach, air an robh mise cho tric a’ smaoineachadh air a cur air leith dhomh ann an riaghladh an Fhreasdail, o’n a bha mi gu tric a’ coimeas mo staid, gun aobhar air a shon ri leithid sid de bheatha. Na ’n d’ fhan mi le inntinn riaraichte anns an t-suidheachadh anns an robh mi, bha h-uile coltas gu’m faodainn a bhith gle shoirbheachail agus gle shaoibhir.

CAIB. X.

Bha mi ann an tomhas an deigh cuisean a shocrachadh mu dheidhinn mar bu choir dhomh teannadh ri planndachadh mu ’n robh mo charaid caoimhneil, sgiobair na luinge, a shabhail mo bheatha dhomh, deiseil gus tilleadh a Brasil. Bha ’n long fad thri miosan anns an acarsaid eadar a bhith cur am mach an luchd, agus an luchd bu mhiann leis a thoirt air falbh fhaotainn air bord.

An uair a dh’ innis mi do ’n sgiobair mu ’n airgiod a dh’ fhag mi ’nam dheigh ann an Lunnainn, thug e dhomh a’ chomhairle mhath agus chaoimhneil so:— “A Mhaighstir Sasunnach,” ars’ esan, oir is ann mar so bu ghnath ieis bruidhinn rium, “ma bheir thu dhomhsa litrichean, agus ordugh air gnothach a dheanamh ’na d’ aite, maille ri ordugh a dh’ ionnsuidh an neach aig am bheil do chuid airgid ann an Lunnainn, gus na bhuineas dhut a chur a dh’ ionnsuidh nan daoine a dh’ainmicheas mise ann an Lisbon, ann am bathair a bhios freagarrach air son na duthchadh so, bheir mi g’ ad ionnsuidh e, ma ’s toil le Dia, an uair a thilleas mi. Ach o ’n a tha uile ghnothaichean na beatha so buailteach do chaochlaidhean agus do thubaistean, bheirinn de chomhairl’ ort gun ach fiach ceud punnd Sasunnach, sin ri radh, leith na tha thu ’g radh a dh’ fhag thu ordachadh an toiseach. Ma ruigeas so thu gu sabhailte, faodaidh tu a’ chuid eile ordachadh a rithist air a’ cheart doigh. Agus ma chailleas tu so, faodaidh an leith eile bhith agad air son d’ fheumalachd.” Bha ’chomhairle so cho fallainn, agus air a toirt seachad ann an doigh cho caoimhneil ’s nach b’ urrainn domh gun a bhith dearbhte gu ’m b’ e mo ghliocas a gabhail. Mar sin sgriobh mi litir thun na mna-uasail aig an d’ fhag mi an t-airgiod, agus thug mi ordugh do ’n sgiobair gach gnothach feumail a dheanamh ’nam aite, mar a dh’ iarr e orm. An uair a sgriobh mi gu bantrach an sgiobair Shasunnaich, thug mi dhi mion-chunntais air a h-uile car mar a thachair dhomh, mar a ghlacadh mi ’s a rinneadh traill dhiom, mar a theich mi, mar a thachair an sgiobair a Portugal rium aig muir, an caoimhneas a nochd e dhomh, agus an suidheachadh anns an robh mi, agus dh’ innis mi dhi mar a chuireadh i do m’ ionnsuidh a h-uile rud a bha dhith orm.

Agus an uair a rainig an sgiobair coir, onarach Lisbon, fhuair e doigh, tre chuideachadh mharsantan Sasunnach a bh’ anns a’ bhaile, cha ’n e mhain an t-ordugh a thug mi dha a chur gu ruige Lunnainn, ach mar an ceudna lan-chunntas air mar a thachair dhomh a chur gu marsanta ann an Lunnainn, a dh’ innse mar a thachair dhomh do ’n mhnaoi-uasail aig an robh mo chuid airgid. Cha b’ e mhain gu ’n d’ thug i seachad na bha mi ’g iarraidh dhe mo chuid airgid, ach as a pocaid fhein chuir i suim mhath a dh’ ionnsuidh an sgiobair ann am Portugal air son cho caoimhneil ’s cho caranach ’s a bha e riumsa.

Cheannaich am marsanta a bh’ ann an Lunnainn fiach ceud punnd Sasunnach dhe ’n bhathar a dh’ ordaich an sgiobair ann am Portugal dha, agus chuir e gu ruige Lisbon e, agus thug an sgiobair do m’ ionnsuidh-sa e gu ruige Brasil. O ’n a bha mise og, aineolach anns an obair a bh’ agam, thug an sgiobair ordugh a h-uile seorsa innealan a chur ’g am ionnsuidh a bhiodh feumail dhomh aig an obair a bh’ agam, agus rinn iad feum mor dhomh.

An uair a rainig am bathar mi, bha mi ’n duil gu ’n robh m’ fhortan deante, oir bha mi anabarrach aoibhneach. Agus an aite na coig puinnd Shasunnach a chuir mo bhanacharaid g’ a ionnsuidh air son cho caoimhnail ’s a bha e riumsa a chur gu ’fheum fhein, is ann a cheannaich agus a thug e do m’ ionnsuidh-sa seirbhiseach a bha gus a bhith air fastadh agam fad shia bliadhna, agus cha ghabhadh e uam ach beagan tombaca a thug mi air a ghabhail, a chionn gur ann air an fhearann agam fhin a dh’ fhas e.

Cha b’ e so a mhain na thainig de shoirbheachadh ’nam rathad. Bu bhathar Sasunnach a thainig ugam gu leir, mar a bha clo agus iomadh seorsa aodaich eile, nithean a bha ro luachmhor agus feumail anns an duthaich. Chaidh agam air an reic air buannachd gle mhor. Faodaidh mi radh gu ’n robh corr ’s a cheithir uiread agam de dh’ airgiod ’s a fhuair mi air son na reic mi ris an sgiobair an toiseach. Bha mi moran na bu bheairtiche na mo nabuidh, tha mi ’ciallachadh gu ’n robh mi air thoiseach air ann am planndachadh; oir b’ e cheud rud a rinn mi, duine-dubh a cheannach, agus mar an ceudna seirbhiseach fhastadh a thainig as an Roinn-Eorpa; agus bha ’n dithis so agam a bharrachd air an fhear a thug an sgiobair g’ am ionnsuidh a Lisbon.

Ach o ’n a tha soirbheachadh gu tric air a dheanamh ’na mheadhain air daoine thoirt gu trioblaid, b’ ann mar sin a thachair dhomhsa. Shoirbhich leam anabarrach math air an ath bhliadhna. Bha leith cheud rodha tombaca agam a dh’ fhas air mo chuid fearainn fhin, a bharrachd air na reic mi ris na nabuidhean air son rudan a thigeadh a chum m’ fheumalachd fhin, agus bha corr is ceud punnd anns a h-uile rodha dhiubh. Bha iad air an deadh ghiollachd, agus chuir mi seachad iad gus an tilleadh na loingeis a Lisbon. Agus a nis, air dhomh a bhith soirbheachadh ’nam ghnothach agus a’ fas beairteach, thoisich iomadh smaointeanan ri eirigh ’nam cheann mu dheidhinn ghnothaichean a bha fad’ as mo chionn; smaointeanan, cinnteach gu leor, a tha gu tric a’ toirt deadh luchd-gnothaich gu bochdainn.

Nan do lean mi romham anns an t-suidheachadh anns an robh mi, bha mi air cothrom fhaotainn air na nithean sin gu leir a shealbhachadh a bha m’ athair a’ moladh dhomh, a chum gu ’n caithinn mo bheatha gu socair, agus air an robh e gu tuigseach a’ labhairt mar nithean a bha ri ’m faotainn gu pailt aig a’ mhuinntir nach robh aon chuid bochd no beairteach. Ach bha nithean eile a’ togail m’ aire, agus bha mi gus a bhith, le mo lan-thoil fhin, ’nam mheadhain air mi-fhin a chur gu trioblaid agus gu truaighe. Agus gu sonraichte, gus mo choire a mheudachadh, agus an tuilleadh aobhair a thoirt dhomh gus a bhith smaointean air mo ghoraiche ’na dheigh sid an uair a gheibhinn uine air aithreachas a ghabhail. Bha h-uile mi-fhortan a thainig ’nam rathad ag eirigh o ’n mhiann laidir a bha agam air a bhith falbh o aite gu aite. Bha mi ro dheidheil air a bhith leantuinn mo thoile fhin, a dh’ aindeoin cho soilleir ’s a bha e dhomh gu ’m faodainn feum math a dheanamh dhomh fhin le dhol air aghart anns a’ chursa a bha am freasdal gu nadarra a’

---

[126]

[Vol . 12. No. 16. p. 6]

comharrachadh am mach dhomh gus a leantuinn. Mar a lean mi mo thoil fhin an uair a dh’ fhalbh mi a taigh m’ athar, mar sin mar an ceudna cha b’ urrainn domh a nis a bhith riaraichte le fuireach far an robh mi, ach dh’ fheumainn falbh agus an deadh choltas a bha agam air fas beairteach far an robh mi fhagail ’nam dheigh. Cha robh de dh’ aobhar agam air so a dheanamh ach am miann gun chiall a bha agam air fas beairteach ann an uine na bu ghiorra na bha freagarrach dhomh gu nadarra. Air an doigh so thilg mi mi-fhin sios a dh’ ionnsuidh doimhneachd truaighe cho mor ’s a thachair ri duine riamh. Bheir mi nis seachad, ma ta, beag air bheag, mion-chunntais air a’ chuid so dhe mo naigheachd. Bha mi nis mu cheithir bliadhna ann am Brasil, agus bha am planndachadh air toisicheadh ri dhol leam gle mhath. Cha b’ e mhain gu ’n d’ ionnsaich mi canain na duthchadh, ach bha eolas agus cairdeas air fas suas eadar mi-fhin agus na daoin’ eile a bha ’planndachadh anns an aite. Chuir mi eolas air na marsantan a bh’ ann an St. Salvador mar an ceudna. B’ e so am baile-puirt a bh’ anns an aite.

An uair a thachradh dhomh a bhith ann an cuideachd ’nam marsantan, agus a’ comhradh riutha, is minic a thug mi cunntais dhaibh mu dheidhinn an da thuruis a thug mi gu corsa Ghuinea, mu ’n doigh anns an deanteadh malairt ris na daoine-dubha a bh’ anns an aite, cho furasda ’s a bha e or, gran, fiaclan elefant, agus daoine-dubha a cheannach faisge air a chladach, air son rudan suarach mar a tha griogagan, deideagan, sgionan, siosair, tudhannan, bideagan de glaine, agus an leithidean sin. Chomharraich mi am mach dhaibh gu ’m biodh e furasda gu leor moran de dhaoine-dubha fhaotainn gle shaor anns an aite ud, agus gu ’n deanadh iad feum mor ann am Brasil.

Dh’ eisd iad an comhnuidh le deadh aire ris na naigheachdan a bha mi ’g innseadh dhaibh gu h-araidh ris na bha mi ’g innseadh dhaibh mu dheidhinn ceannach nan daoine dubha. Aig an am ud cha robh reic is ceannach dhaoine-dubha ach air ur-thoiseachadh, agus dh’ fheumteadh cead fhaotainn o righrean na Spainne agus Phortugal, agus an gnothach a bhith air a chur ann an sgriobhadh. Air an aobhar sin, is e fior bheagan dhaoine-dubha a bha air an ceannach, agus bha iad gle dhaor.

Thachair dhomh air feasgar araidh a bhith ann an cuideachd feadhainn dhe na marsantan agus dhe ’n luchd planndachadh air an robh mi eolach, agus thug sinn greis air comhradh mu dheidhinu nan nithean so. Air an ath mhadainn thainig triuir dhiubh far an robh mi, agus thuirt iad rium gu’n robh iad a’ smaointean gu dluth air na bha mi ’g innseadh dhaibh an oidhche roimhe sid, agus gu ’n d’ thainig iad far an robh mi gus tairgse a chur gu diomhair fa m’ chomhair. Agus an deigh dhaibh geasan a chur orm nach tugainn guth air a’ ghnothach, thuirt iad rium gu ’n robh iad a’ smaointean air long fhaotainn deiseil gus a dhol gu ruige Guinea. Bha fearan planndachaidh aca gu leir mar a bh’ agam fhin, agus thuirt iad gu ’n robh iad gle eiseil a chion sheirbhiseach. Agus o nach b’ e malairt a bh’ ann a b’ urrainn daibh a chumail air aghart, o nach fhaodadh iad na daoine-dubha a reic gu follaiseach an uair a thigeadh iad dhachaidh, cha robh ’nam beachd a dhol a dh’ iarraidh nan daoine-dubha ach an aon turus, agus an uair a bheirteadh gu falachaidh air tir iad, bha iad gus an roinn ’nam measg fhein. Agus, a dh’ aon fhacail, dh’ fheoraich iad dhiom an rachainn comhladh riutha gus a’ mhalairt a ghabhail os laimh, o ’n a bha mi eolach air mar a ghabhadh a’ chuis deanamh ann an Guinea. Bha iad fhein gus na daoine-dubha a cheannach, agus bha iad gus lan-earrann dhiubh a thoirt dhomhsa air so mo dhragha.

(Ri leantuinn).

BARDACHD NA FEINNE.

CUCHULLAINN ’NA CHARABAD.

ROIMH-RADH.

AIR bhith do Chuchullainn ’na ghaisgeach treun agus buadhach, air chor is nach ’eil eachdraidh againn air aon de ghaisgeich na Feinne bu mhò treuntas na e, ach a mhàin Goll agus Oscar, deirear mar shean-fhacal, an uair a bhios duine làidir ann, nach gabh eagal roimh ni sam bith, gu ’m bheil e cosmhail ri Cuchullainn. Thàinig Fionn a chuideachadh Chuchullainn ann am blàr a bha eadar e ’s an Garbh mac Stairn. Chuir an Garbh mac Stairn teachdaire a ghabhail beachd air coslas Chuchullainn a’ tighinn ’na charabad, agus an uair a thill an teachdaire, labhair an Garbh ’s e fhein ri chéile mar so:—

Cia fàth do thuruis, no do sgéil?
Fàth mo thuruis is mo sgéil,
Feara Eirinn sud mar chimear,
Air teachd chugaibh as a’ mhagh,
’N carabad air am bheil dual fiodharra fionnduinn.
Air a dheanamh gu lùthar, làmhach, tachdail,
Far am bu lùthar ’s far am bu làidir,
’S far am bu làn-ghlic am pobull ùr.
’S a’ chathair fhrasanta, rannduidh,
Caol, cruaidh, clocharra, colbhuidh,
Ceithir eich chliabh-mhòr ’s a’ chaomh charabad sin.
Ciod a chimear ’s a’ charbad sin?
Chimear ’s a’ charabad sin,
Na h-eich bhalg-fhionn, chalg-fhionn, chluas-bheag,
Slios-tana, bas-tana, eachmhor, steudmhor,
Le sreunaibh chaola, lainnire, limhor,
Mar leug, no mar chaoir-theine dearg;
Mar ghluasad laoidh creuchda maoislich;
Mar fharum ghaoith chruaidh gheamhraidh,
Teachd chugaibh anns a’ charabad sin.
Ciod a chimear ’s a’ charabad sin?
Chimear ’s a’ charabad na h-eich liath,
Lughor, stuadhmhor, làidir, threismhor,
Stuaghmhor, luathmhor, thaghmhor,
A bheireadh sparradh air sgeiribh na fairge as an caraigibh,
Na h-eich mheargantach, tharagaideach, threiseadach,
Gu stughmhor, lughor, dearrsa-fhionn,
Mar spuir iollaire ri gnùis an ana-bheathaich,
De ’n goirear an liath-mhor mhaiseach,
Mheachtruidh, mhòr, mhùirneach.
Ciod a chimear ’s a charabad sin?
Chimear ’s a’ charabad sin, na h-eich
Chinn-fhionn, chrodh-fhionn, chaol-chasach,
Ghrinn-ghruagach, stobhradach, cheann-ardach,
Srol-bhreideach, chliabh-fharsuinn,
Bheag-aosda, bheag-ghaoisidneach, bheag-chluasach,
Mhor-chridheach, mhor-chruthach, mhor-chuinneanach,
Seanga, seudaidh, ’s iad searachail,
Breagha, beadarra, boilsgeanta, baoth-leumnach,
De ’n goirear iad an Dubh-seimhlinn.
Ciod a bhiodh ’na shuidhe ’s a’ charabad sin?
Bhiodh ’na shuidhe ’s a’ charabad sin an laoch
Cuaimiseach, cumhachdach, deadh-fhaclach,
Liobharra, loinearra, deadh-mhaiseach.
Tha seachd seallaidh air a rosg;
’S ar leinn gur math am fradharc dha.
Tha sia meòir chnamhach reamhar
Air gach laimh tha teachd o ghualainn;
Tha seachd fuilteana fionn air a cheann;
Falt donn ri toinnte a chinn,
’S falt sleamhuinn dearg air uachdar,
Is falt fionn-bhuidh air dhath an òir,
’S na faircill air a’ bharr ’ga chumail,
Do ’n ainm Cuchullainn, mac Seimh-Suailte,
Mhic Aoidh, mhic Aigh, mhic Aoidh eile.
Tha aodann mar dhrithleanna dearg,
Lughmhor air leirg mar luath-cheathach sleibhe,
No mar luathas eilde-faonaich,
No mar mhaigheach air machair-mail.
Gu ’m bu cheum tric, ceum luath, ceum muirneach,
Na h-eacha a’ teachd chugainn,
Mar shneachd air snoighead nan sliosaibh
Ospartaich agus unaghartaich
Nan eachaibh g’a t-ionnsuidh.

Litir a Boston.

FHIR-DEASACHAIDH, —Ged nach eil mi fhein gle eolach air sgriobhadh na Gàilig, tha mi dol a thoirt oidhirp air beagan fhacal a sgriobhadh aig an àm so, bho ’n tha an t-àm a bhi cur dolair gu MAC-TALLA air ùr-thighinn gu ar n-ionnsaidh. Cha ’n ’eil mi faicinn a bheag de litrichean á Boston ’dol gu MAC-TALLA ged is iomadh facal Gàilig a tha air a labhairt ann, eadar da cheann na bliadhna. Tha mi tuigsinn gu bheil an sneachda pailt ann an Ceap Breatuinn aig air àm so; agus gu dearbh tha sinne faighinn ar roinn fhein dheth an so. Tha seann luchd-àiteachaidh a bhaile ag radh nach fhac’ iad uiread sneachda còmhladh air na sràidean bho chionn àireamh bhliadhnaichean, agus b’e sin an sneachda nach bi fada geal an deigh dha tuiteam. Bha mi còmhradh ri aon de sheann luchd-leughaidh MHIC-TALLA bho chionn ghoirid, agus thuirt e gum b’ fhearr leis gu ’n cuireadh sibh ann an clò aon uair eile, Sgeulachd Dhaibhidh Ghrannd agus Pàruig òg agus an déile. Thainig i anns a MHAC-TALLA bho chionn beagan bhliadhnaichean ach cha ’n ’eil mi cinnteach gur e so an tiodal ceart. Ach bhithinn gle thoilichte a leughadh aon uair eile. Tha mi toilichte an deagh luchd-sgriobhaidh tha cur litrichean ugaibh bho àm gu àm. Ach cait an deachaidh Micheil? cha’n eil mi cluinntinn guth uaithe. Mo bheannachd agad a Choinnich Mhic Fhearghuis; cha robh fios agam gu robh thu cho maith air a Ghàilig. Is ann rium a chord an dàn molaidh a fhuair sinn bhuat a rinn thu do luchd-sgriobhaidh a phaipeir bhig ghrinn is toil leinn air fad. Ach facal beag dhuit mu ’n dùin mi mo litir—

A Choinnich choir, gu robh thu beachdmhor,
’S gun sgriobh thu sios am briathran tlachdmhor,
Gach aon bha sgriobhadh gu Mac-Talla,
Bho ’n ear ’s bho ’n iar;
Ach c’àit an d’fhàg thu mo sheann charaid,
Do’n ainm “Ceann Liath?”

Nis gheibh sibh tri dolair anns a litir so, aon bhuam fhìn agus aon an neach bho ’n da charaid a tha mi ’g ainmeachadh.

Bidh mi nise co-dhùnadh le bhi guidhe bliadhna mhath ur do MHAC-TALLA ’s do chàirdean. Bho aon do luchd-leanmhuinn dileas.

N. L.

Ann am Brixton, an Sasunn, cha mhor gu robh latha turaidh aca o ’n thainig a bhliadhn’ ùr. Tha inneal-thomhais an deigh a nochdadh gu ’n do thuit còrr is sia òirlich dheug air fhichead a dh’ uisge re a mhios; se sin ri radh, na ’n robh an t-uisge a’ fuireach air uachdar an talmhainn mar bha e ’tuiteam, gu ’m biodh e nis còrr is slat air dhoimhnead.

Chaidh Cashel, am murtair a theich á priosan Chalgary a ghlacadh a rithist, agus bha e air a chrochadh a reir na binne Di-màirt s’a chaidh. An deigh dha teicheadh chuireach dàil ’sa chrochadh, oir na ’n robh an latha chaidh a shònrachadh an toiseach air a dhol seachad, gun sin a dheanamh, bhiodh esan marbh ann an sealladh an lagha, ’s cha ghabhadh e cur an greim tuilleadh.

---

[127]

[Vol . 12. No. 16. p. 7]

Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &C ., &C .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &C .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

ROYAL BANK OF CANADA
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE $2 ,481,000.00
AIRGEAD TAIMH 2,500,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3½% ’sa bhliadhna.

Plaigh nan Radan.

Tha cuid do ’n Ghalldachd làimh ri Dunéideann am an eigin mhòir anns na laithean so le plàigh radan a tha air tighinn orra. Is mòr an t-eòlas a tha ri fhaotainn an diugh air gach taobh; ach a réir coslais cha ’n fhaighear ìnnleachd eifeachdach air bith a chuireas às do na radain far an tòisich iad air tuineachadh ’nan lìonmhoireachd mar tha ann an ceàrnan Lothian an diugh. Tha na creutairean fiadhaich smiorail so a’ deanamh sgrios mòr anns na h-àitean so; agus tha coin is cait gun fheum ann a bhi ’gam marbhadh. Ach cha ’n ann ’s a’ Ghàidhealtachd a mhàin a gheibhear an creutair so gu tric a’ buadhachadh. Tha iad a’ deanamh sgrios mòr aig an àm so ann an Lunnuinn agus ann an àitean eile ann an Sasunn; agus tha Mr Seòras Malcolm Ionarghairidh ag ìnnseadh dhuinn gu ’n do lean no gu ’n d’ fhoillsich radain iad fèin suas mu thrì mìle troigh air taobh beinne far an robh luchd-obair a’ deanamh ghàraidhean crìche. Ach cha robh fhios cò às a thàinig iad. Marbhaidh puinnsean iad gun teagamh; ach tha so car cunnartach a thaobh bheathaichean eile. A rèir coslais bith iad a ghnàth dlù do àitean far am bheil còmhnuidh is tàchar aig daoine. B’ àbhuist do na bàird Ghàidhealach a bhi ’gan cur air theicheadh o bhaile le bhi deanamh aoirean dhaibh. Tha eagal oirnn gu ’n do chaill bàird an latha ’n diugh an seann chomas so.

An Cu.

Is e an cù gun amharus am beathach is dilse do’n duine. Ged a bhiodh cù gu nadurra fiadhaich, gidheadh tha e cho umhal da ’mhaighstir ’s is urrainn a bhith, gu toigheach a frithealadh gach gluasad ’s gach guth, ’s a’ gràdhachadh eadhon an lamh a smachdaicheas e.

Tha mor eadar-dhealachadh eadar cuid do choin, mar tha an t-abhag agus am miol-chu; gidheadh theireadh neach sam bith gur e coin a tha annta. Buinidh na coin do’n aon treibh gu nàdurra ris na cait; ach tha na cait air an ceangal gu h-àraidh ri àitean ’s ri tighean sònraichte, ach leanaidh an cu mar is tric a’ mhaighstir. Tha mar an ceudna gliocas sònraichte aig a’ chù; cha mhor nach saoileadh neach gu’n tuigeadh cuid de choin na h-uile facal a rachadh a ràdh riù. Tha sgeul air innseadh mu dheidhinn da chù a bha aig duine uasal àraidh, ’s nuair a theireadh e ri aon diubh eirigh agus coiseachd, agus ris an aon eile ruith, dheanadh gach aon diubh an ni a rachadh iarraidh air mar gu’m b’e creutairean reusanta a bhiodh annta. Tha an cu mar an ceudna gle luath, agus tha fàile ro mhath aige; ’s mar is tric ’sann ri fhàile a dhearbhas e mar tha e air lorg ni sam bith.

Tha cuid de choin a tha feumail ann an iomadh dòigh; mar a tha an cù chaorach, an seorsa ’s pailte ’s an taobh tuath, ’s cha mhor nach faicear fear dhiubh aig (no anns) a h-uile tigh croitear. Tha e gle iongantach gu ’m biodh an cù air ainmeachadh ann an doigh cho suarach; mar a their iad “Cha ’n ’eil ann ach cu,” ’s “Cha ’n ’eil beatha a choin aig,” ach thainig na facail so air tùs on Eiphit far an robh an cu air a mheas gle shuarach. Gidheadh tha na coin measail aig a chuid is mò agus is maith is fhiach iad e.

Cosdas an Lagha.

’Nuair a thuiteas daoine bochda ann an làmhan an lagha tha fhios aig a’ mhuinntir ghleusda thuigseach ciod a thachras. Dh’ fhàg fear Ruairi MacNeill ann an Girvan, an Alba, corr is mìle punnd Sasunnach ’na dhéigh gu bhi air a roinn am measg nan càirdean, agus às a sin bha dà cheud gu leth ri dol gu làimh té Fionnaghal nic Neill no nic ’Illeathain. Dh’ eirich connspoid mu’n te so, agus chaidh iad gu lagh mu’n dà cheud gu leth. Ach cha do chunntais iad ’nam measg fein gu de a chostadh an lagh dhaibh. Cca robh na bu lugha na seachd fir-lagha anns a’ chùis, agus ’s e a thuirt am breitheamh gu’n d’ ith iad suas an dileab gu leir eatorra fein. Thuirt e mar an ceudna gu’m feumadh e amharc a steach anns a’ chùis so. Ach feudar a ràdh gu’n d’ fhalbh an t-airgiod, agus nach bi e gle fhurasda sgillin dheth so fhaotainn air ais. O’n ghnothuch to tha e soilleir ri fhaicinn gu’m bheil a’ chuid a ’s motha a tha dol gu lagh uailleil amaideach. Tha a mhuinntir ud glic a ghleidheas iad fein as na làmhan cruaidh greimeil so. Bidh gloichdean a’ deanamh uaill mu dhol an deigh ceartais; ach gle thric cha’n fhaigh iad ceartas anns na cùirtean lagha. Anns na ceàrnan ud cha ’n fhaic thu gu tric ach ròpaichean fada do laghan eucorach. Tha eadar-dhealachadh mòr eadar lagh agus ceartas. Agus thigeadh do chàirdean glic gleusda so a’ chuimhneachadh ’nuair a smuainicheas iad gluasad a mach gu sunntach gu cùirtean an lagha.

Thachair sgiorradh uamhasach ann am mèinn-ghuail am Pennsylvania air an t-seachduin s’a chaidh. Bha an sgiorradh air aobharachadh le spraidheadh. Cha deachaidh ach gann duine de na bha ’g obair anns a mhèinn aig an àm a shàbhaladh. Tha dlùth air naodh fichead corp air a thoirt aisde cheana, agus tha tuilleadh gun fhaighinn fhathast.

B’ ann oidhche Di-sathuirne ’s maduinn na Sàbaid s’a chaidh a thainig an reothadh bu truime bh’ againn am bliadhna. Tha cuid ag radh gu robh am fuachd ma bu mhò na bha e o chionn deich bliadhna fichead. Bha an “t-airgiod-beò” a seasamh eadar 13 is 16 fo sero. Ach bha side chiùin ann, agus mar sin cha robh am fuachd air fhaireachadh cho mor ’sa bha e làithean eile air a gheamhradh so fhein.

Chaidh Amede Bourgeois, Frangach òg a mhuinntir Cheticamp, a mharbhadh aig naCoke OvensDi-luain s’a chaidh. Bha e air a bhualadh le cnaig a dh’ fhàg e fein le dearmad ann an roth inneil mu’n robh e ’g obair. B’ àbhaist a bhi tionndadh an roth leis a chnaig so nuair bhiodh an inneal na tàmh, agus bhiodhte ’ga toirt as cho luath ’sa chuirte ’n inneal a dh’ obair. Bha ’n anail ann nuair a fhuaireadh e, ach chaochail e mu’n robh ùine air a thoirt air falbh. Bha e ’g obair aig cuideachd an iaruinn o chionn thri bliadhna, sia miosan de’n ùine sin aig an obair ris an robh e nuair chaidh a mharbhadh. Bha e sia bliadhna fichead a dh’ aois.

An Sruthan.

(O’n “Fhear-chiùil. ”)

Chuanaic mi ’n sruthan
Ag éiridh ’s a mhunadh,
’S a’ triall air a thurus,
Feadh ghlumag a’ chàir;
A’ fiaradh a’ mhullaich,
’S a’ siaradh na tulaich,
Ag iarraidh le bruthaich,
’S a thurus gu tràigh.

A shruthain air an t’ athais,
Nach dean thu rium mailis,
Dé aobhar do chabhaig?
Fan tamull mar ’tha;
Na cluanagan uaine,
An achlais nam fuar-bheann,
’Car cagar a’ d’ chluasan,
Thu ’ghluasad gu fàil.

Chunnaic mi ’n sruthan,
A’ tearnadh a’ bhruthaich,
Gu mear a’ cur chuir dheth,
’S na buinneachan blàth;
A’ ruith mu na stacain,
A’ leum bhàrr nam bacan,
Is eóin bheag’ na h-ealtainn
Ri caiseamachd dha.

A shruthain, a shruthain,
Nach dean thu rium fuireach,
’S gur goirid an turus,
O mhunadh gu tràigh;
Nùair ruigeas tu ’n réidhlean,
Cha bhi thu cho éibhinn,
Theid moille ’sa cheum sin
Tha eutrom an dràsd.

Chunnaic mi ’n sruthan,
Gu cianail a’ siubhal,
A’ chuing air a mhuineal,
’S e umhal air fàs;
A’ gluasad gu dubhach,
An amar dubh giubhais,
A thionndaidh na cuidheall,
Aig muileann a’ ghràin.

A shruthain, a shruthan,
Gur mise ’tha duilich,
A’ sealltainn na buile,
Gu ’n d’ chuireadh thu ’n dràsd;
Do bhùrn àir a thruailleadh,
Do shruth air a bhuaireadh,
Is barrag na druaipe
Mu d’ bhruachan a’ snàmh.

Chunnaic mi ’n sruthan,
Seach baile nan turaid,
A’ giulan nan luingeas,
Bu truime gu sàil’;

---

[128]

[Vol . 12. No. 16. p. 8]

Amhairc an So!
’san ath aireamh airson
SANAS UR
bho
The Canadian Bank of Commerce
Sydney, C. B.
P. C. STEVENSON, MANAGER.

Air caochladh cho buileach,
An aogasg ’s an cruitheachd,
Bho ’n chaochan a chunnaic
Mi ’sruthadh troimh ’n chàr.

A shruthain, a shruthain,
Mo bheannachd a’ d’ chuidéachd,
Cha ’n fhada ceann-uidhe
Nan uile bho d’ chàs:
Tha fuaim a’ chuain bhith-bhuain
A’ d’ chluasan a’ dinneadh,
Gur suarach an t slighe,
’S i ’n giorrad a’ fàs.

Tha feasgar an latha,
A’ tarruing am fagus,
An cala ’san t-sealladh,
’S an gabh thu gu tàmh;
Ach faicear thu fhathast,
Air sgiathan na maidne,
Gun smùr no gun smal ort,
Mar chanach a’ chàir.

Aisling Dhomhnuill Bhain.

LE IAIN MAC PHAIDEIN, AN GLASCHO.

Tha Dòmhnull bàn an Lagan Dùrain,
Mar is nòs, gu grunndail ciallach,
Bheir e comhairle ’s a mhionaid
’S cha’n fheum thu ’sireadh na a h-iarraidh;
Nochdaidh e gu toileach dhuit,
An dòigh ’s an dian thu ruc, ’s cruach-mhòna,
Mar a stiùrar long no bàta,
’S mar a chàras tu do bhrògan,—
’S a h-uile dad.

Gur h-iomadh bliadhn’ a tha e ’g altrum
A bheachd, ’s a bheil e cinnteach.
’Se so am beachd, ’s cha suarach e,
A th’ aig air uachdar inntinn;
’Se sin na ’n d’ fhuair e còmhradh,
Ris a’ Bhan-rìgh chóir, mar theireadh e,
Gu ’n ceartaicheadh e h-uile nì,
’San rìoghachd so, ’s do dh-eilthirich;—
Air bheagan dragh.

Nach eil mu’n Chùirt, cha dian e àicheadh,
Neach, a bheag ni ’s fheàrr na burraidh.
’S gu ’m b’ fheàrr do’n dùthaich iad bhi às
A chionn cha dian iad math do dhuine;
Moran fòghlum còmhradh riaspach
’S ailis-bhialain aotrom,
’S gun eanachainn anns na cinn aca,
Ni mo na chit ’san aotroman
Thig as a mhart.

Tha Dòmhnull rud beag ceann-laidir,
Thig pàirt d’ a chainnt gun fhiosd’ air,
Cha ’n ’eil moran maoin aige,
Oir b’ fheàrr leìs daonnan gliocas.
Ach oichche shònraicht, chaidh a ràdh,
Mun deach e tàmh, bha ’mhisg air,
Ach gabh e shuipeir fallain slàn
De dheadh bhuntàta ’s piocach
Mu ’n d’ thug e srannd

Mu mheadhon oìdhche thug e leum ás
’S dh-éirich e o ’n chluasaig
’Na shuidhe dìreach anns an leabaidh
’S fhallas air a’ ghruaidhean,
“Dùisg ’us éisd mo dhìomhaireachd,
Mu ’n toir an dìchuimhn uam e.
Iseabal, a ghràidh mo chridh,
An toir thu brìgh a bruadar,—
An cluinn thu so?

Thainig teachdaire o’n Bhan-righ,
Nall ’na dheann ga m’ iarraidh,
Litir shéilichte ’na phòca,
’S briathran beòil bha briagha.
Dh’fhalbh mi ged nach fios dhomh ciamar,
Mur robh mi air sgiathan,
Bha mi taobh ’stigh na cachla,
Mu ’n d’ fhairich mi gu’n thriall mi,
Gu ’n robh mi ’n sud.

’S e chuir spleumas air mo shùilean,
Na bha mheas a lùbadh gheugan,
Cha ’n fhacas riamh a leithid de dh’ àite,
O’n bha Adhamh an Gàradh Eden;
Bha gach rathad mor ’us bealach,
’S fir ’g am faire mar a dh’ fheumadh.
’S mu ’n d’ rainig mi dorus a’ chadha
Chosd mi na bh’ agam de Bheurla,—
’S cha b’ fheairrd mi sud.

Bha gill’ aig gille, air feadh an aite,
’Us fhreagradh iad le meur a ghluasad,
Am fear a fhuair comannd air càch ann,
Gu ’n robh a shròn cho àrd ri Cruachan;
Com na spaglainn, stràiceil, pròiseil,
A chionn a chòta bhi cho briagha;
’S ged bha na botuil air a bhòrd,
Ri Dòmhull cha duirt e, “a bheil beul ort,
No ’m blais thu so.”

Bha cam-chraos gàir’ air seorsa duine,
’S e ’na shuidhe thall mu ’m choinneamh,
Dh’aithnich mi gu’n d’rinn mi di-chuimhn’,
Saoil an tug mi dhiom mo bhoineid,
Chuir mi suas mo làmh gu spìonadh,
Bhàrr mo chinn ’s g’a cuir am phòca,
An tubaist cha deach m’fhalt-sa ’shlìgeadh,
Cha robh cìr ann o Dhi-dòmhnuich,
’S bha sud mar sud.

Dh’ fhosgail dorus, rinn e diosgan,
Bha fuaim an t-sioda tigh’nn troimh ’n trannsa,
So i tighinn tha mi cinnteach
’S an sturraicean grìsfhionn so mu m’ cheann-sa;
Leis a’ mhiapadh dh’ fhag mo thùr mi,
’S bhuail mo ghlùinean air a chéile,
’S truagh nach robh mi ’m feachd righ Pharaoh,
’S anns gach plàigh a bh’anns an Eipheit,
Mu ’n robh mi so.

Dhiùc i stigh, mar reul a’ boillsgeadh,
Com na loinn is aoibheil gàire,
’S cha’n ’eil mo bhan-charaid ’san sgìreachd
Bhiodh rium fhìn a leith cho càirdeil,
Rinn sinn crathadh làmh cho caoimhneil
’S ged a b’ oighre mi air fortan,
’S mu ’n robh i tiota anns an t-seòmar
Rug i air sgòrnan air botul
’Us lion i mach.

Lion i glaine mor de ’n “Tòiseach”
Thug seachd bliadhna ’s còrr ’sa bhuideal,
’S dh’ at mo chridhe le toil-inntinn
’N uair a bhuail e shios mo shlugan;
Ach ged thòisich mi air seanachas,
Rinn mi dearmad air na cùisean,
’S le càsd a reiteachadh mo mhuineil,—
Fàth mo dhunach, ’s ann a dhùisg mi,
Mo chall ’s mo chreach!

Thuirt a bhean, “Leig leamsa cadal,
’S beag mo thlachd de leithid a dh’ ùpraid,
Chuala mise o chionn fada
Mu ‘aisling caillich mar a dùrachd.’
Cha ’n ’eil brigh bheir neach tha beò as
A ni do threòrachadh gu gliocas,
’S ann a dh ith thu ghràidh a Dhomhnuill
Tuilleadh mor ’s a’ chòir de ’n phiocach
Mar thuirt mi riut.”

“Cuist a chaillich, tog de d’ chrìocan,
An e ’n spìocairaachd th’ air d’ aire;
Cha ’n ’eil breithneachadh ad inntinn,
Thuigeas ni de ’n tha mi cantainn.
O nach gabh thu suim de ’m bhriathran,
Ach mar ni nach b’ fhiach leat aithris,
Ithidh mi na bheil ’sa chliabh ud,
’S chi mi ’m bruadar ciadna ’n ath-oidhch;
Na abair diog.”

ANNS AN STOR UR
LE STOC MOR DE DH
Uaireadairean, de Sheudan ’s de Ghloineachan Sula
ANN AN TOGALACH MHIC GUAIRE
air Sraid Shearlot.
K . Bezanson,Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

Tha sinn
A CREIC A MACH AR STOC IOMLAN
de dh’
Airneis ’s de Bhrait-Urlair
air na chosd iad.
Gordon & Keith,
A. T. Grant, Manager
350 Sraid Shearlot, Sidni, C. B.

Sydney & Louisbourg Railway

Tim Chlar Geamhraidh.

A toiseachadh Di-luain an 15mh latha de dh’October, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7.00 a. m., Glace Bayaig 8.01 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.40 a. m.

A fagail Shidni aig 4.00 p. m., Glace Bayaig 4.43 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 5.45 p. m.

A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

J. R. MAC IOSAIG, Traffic Manager.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air anTelephone No. 62.
Sidni, Feb. 8, ’01.
A. J. BEUTAN.

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.

Ard-Oifis: TORONTO , CANADA.
J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.

DAIN AGUS ORAIN, le Alasdair MacFhionghain. Air an deasachadh le A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 35c.

ORAIN, le Iain Lom Mac-Dhomhnaill. Air an deasachadh leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 30c.

MACTALLA NAN TUR, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Tha orain le iomadh bard, sean is og, anns an leabhar so, moran nach robh riamh an clo, agus moran eile ann air dreach na ’s fhearr na chunnacas fhathast iad. A phris: 25c.; sia air $1 .25; dusan air $2 .00.

FILIDH NA COILLE, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Orain a Bhaird Mhic-Gilleain, maille ri cunntas taghte de dh’orain eile, a bharrachd air orain is eadar-theangachaidhnean le Mr. Sinclair fhein. A phris, leth-dolar.

PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgionan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san Da Sheachduin.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Tri Miosan, .30
Sia Miosan, .50

Cuirear am paipear air a phris so gu luchd gabhail an Canada, anns na Staidean, agus ann am Breatunn. Cuirear e gu luchd-gabhail ann an New Zealand, ’s an duthchannan cein air-son $1 .26. no 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna. Biodh gach litir is eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.