---

[185]

[Vol . 12. No. 24. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

Vol. XII. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, MAIGH 27, 1904. No. 24.

Tha MAC-TALLA a nis da bhliadhna dheug a dh’aois. Cuiridh an àireamh a thig a mach air a’ 24mh la de dh’ Iun crioch air Vol. XII. Leis an àireamh sin, mur tachair ni-eigin ris nach eil dùil, gabhaidh e a chead deireannach de ’chàirdean. Cha’n urrainnear leantuinn air a chur a mach na’s fhaide, a chionn aobhar no dha—an t-aobhar a’s mò nach eil uiread de na Gàidheil ga ghabhail ’sa dh’ fhóghnadh air-son a chumail air adhart.

Bha bochdainn mhor air a’ gheamhradh s’a chaidh air sluagh taobh an ear Newfoundland, an àiteachan lethoireach a tha doirbh an ruigheachd aig àm sam bith de’n bhliadhna ach ’san t-samhradh. Bha aig moran dhiu ri ’n cuid bidh is annlan a tharruinn leth-cheud mile air sleigheachan chon. Nuair a rainig a cheud soitheach na h-àiteachan sin air an t-samhradh so cha robh punnd fluir no mine ri fhaotainn ann an astar mhìllean.

Thainig uisge o chionn seachduin a rinn feum mor do’n dùthaich. Dior-daoin ’s Di-haoine s’a chaidh thainig dìle mhor an deigh turadh a mhair còrr is da sheachduin. Ged bha’n t-uisge sin car fuar thaisich e ’n talamh agus air an t-seachduin so thainig frasan blàtha agus grian a thug adhartas mor air feur is fochann. Tha na craobhan fo dhuilleach, ’s tha’n aimsir air a chuid a’s lugha seachduin na’s tràithe na bha i ’n uiridh.

Bha cuid de phaipeirean nan Stàidean ag innse gu robh coig ceud duine tinn leis a bhric ann an Sidni aig aon àm ’s gu robh na ficheadan air bàsachadh. Nach beag an t-ioghnadh ged tha daoine tuigseach cho leisg air an cuid sgeul á duthchannan fad as a chreidsinn nuair thogadh iad sgeul cho breugach an àite nach eil ach beagan cheudan mile o’n dùthaich fein. Cha robh an naidheachd so ach a reir àbhaist nam paipeirean buidhe. Cha tig as a phoit ach an an toit a bhios innte.

Tha Latha Bhictoria, a reir lagh na dùthcha ’s cleachdadh an t-sluaigh, air a chumail cho math ’sa bha e, roimh bhàs na bàn-righ’nn òirdhearc sin, air a chumail mar a latha-breith. B’e Canada a cheud chearna de’n Iompaireachd a rinn latha-saor dheth an deigh a bàis. Lean cearnan eile a h-eisimpleir. agus ged tha latha-breith an righ air an naodhamh latha de Nobhember, thug e-fein òrdugh gu’m b’ann air a cheathramh la fichead de’n Mhàigh a bhiodh e air a chumail. Faodar a radh gu bheil e ann an Canada na’s measaile na latha-saor sam bith eile. A tighinn dìreach an deigh fuachd a gheamhraidh ’s buige an earraich, mar gu’m b’eadh aig starsnach an t-samhraidh, tha e na latha da-rireadh toilichte, agus cha’n eil sean no òg, bochd mo beairteach, nach fheaird a thighinn. Cha’n eil ach aon roinn an Canada anns nach eilear ga ’chumail gu riaghailteach; ’se sin Cuebec. Gabhaidh an roinn sin fhein ris fhathast, agus bidh an ceathramh la fichead de’n mhios so air a chumail, le muinntir na dùthcha so co-dhiù, mar cheud latha-saor an t-samhraidh ’s mar chuimhneachan air a bhàn-righ a b’ fhearr a shuidh riamh air cathair-rioghail a dùthcha.

Tha a bhreac a dol bàs ann an Ceap Breatunn. Cha’n eil tinn leatha ann an Sidni a nis ach fior bheagan a tha dol am feobhas, agus cha’n eil i sgaoileadh idir. Tha i cuibhteas Hogamah, far an robh i o chionn mios no dha ’s far an d’thug i fo chis eadhon fear de na dotairean. Cha’n easlaint samhraidh a bhreac co-dhiù, agus o’n tha a mhor chuid de’n t-sluagh an deigh iad fein a dhion leis a bhreac bheag a ghabhail tha dòchas aig daoine nach bi i cho pailt ’san dùthaich air chabhaig a rithist.

A reir cùnntais a thugadh seachad anns a phàrlamaid Bhreatunnaich air an t-seachduin s’a chaidh, tha e cosd dlùth air leth muillion dolair ’sa bhliadhna aon de na soithichean a’s motha tha ’sa chabhlach-chogaidh a chumail air obair eadhon an àm sithe. Tha bhi cumail suas airm is innealan-cogaidh na ’eallach trom air dùthaich, agus bidh aobhar aig an t-saoghal uile air gàirdeachas a dheanamh nuair a thig na slòigh gu bhi bualadh an claidhean gu coltairean, agus an sleaghan gu corrain-sgathaidh; nuair nach tog cinneach claidheamh an aghaidh cinnich, agus nach fòghlum iad cogadh ni’s mò.

Tha iasgairean ag radh gu bheil am biorach na bhiadh math air-son glacadh truisg. Tha ’n t-àrd-riaghladh a dol a chur dearbhadh air sin air an t-samhradh so. Tha na bàtaichean cogaidh a bhios ag amharc thairis air an iasgach ri cuid de’n ùine chur seachad a glacadh bhiorach a bhios air an toirt a nasgaidh do na h-iasgairean gu bhi air an ùisneachadh mar bhiadh. Ma dhearbhar gur biadh math iasgaich iad, faodar a bhi cinnteach gu’m bi na h-iasgairean gle dheònach leantuinn orra, oir bhiodh iad mar sin a marbhadh da eun leis an aon urchair—a’ cur as do’n bhioraich, ’s a’ caomhnadh an sgadain air-son feum dhaoine.

Thatar ag innse dhuinn gu bheil Marconi air a thurus do America, gu’m bi e an ùine ghoirid anGlace Bay.Cha’n eil an innleachd aige gu ruige so gle shoirbheachail, ach tha e ’g obair oirre gu dichiollach, agus tha dòchas aige nach ruith moran ùine tuilleadh gus am bi e comasach dha fiosan a chur thar a chuain leatha. Tha fios a Sasunn ag innse gu bheil na h-iasgairean timchioll air Poll-dubh, an Cornwall, ag iarraidh stad a chur air na h-obraichean a chuir e suas an sin, a chionn gu bheil dile uisge ann a chuid a’s mò de’n ùine o’n chaidh an togail. Cha chuala sinn gearain sam bith de’n t-seòrsa a tighinn áGlace Bay.

Thachair droch sgiorradh aig Eilein Phòil maduinn Di-haoine s’a chaidh. Bhuail an soitheach-smùideTurret Bayair an eilein, agus an ceann fhichead mionaid chaidh i do’n ghrùnnd. Bha duin’ air fhichead de sgioba oirre, ’s bha tri deug dhiù air an call. Bha coignear dhiù sin air an togail le bàta, ach bha iad cho fad air ais ’s gu’n do chaochail iad mu’n d’fhuaireadh an toirt gu tir. Bha naodhnar a chaidh a shabhaladh air an toirt gu tir le dithis dhaoine tha’g obair air an eilein, Iain, mac do Shomhairle Caimbeal, fear riaghlaidh an eilein, agus fear MacLeòid. Bha’n soitheach luchdachte le gual air a turus o Shidni gu Montreal. Bha an sgiobair Hayden air aon de’n fheadhain a bh’air an call.

Tha’n t-àrd-riaghladh an deigh daoine ’s mnathan a thoirt a nall á alba a dh’ ionnsachadh do iasgairean an sgadan a ghlacadh a reir dòigh na seann dùthcha. Tha ’n cairtealan ri bhi aig Canso, N. S., ’s thainig soitheach-smùide nall leotha gu bhi aca ri’n obair. ’Se barail an luchd-riaghlaidh gu faighte pris a b’fhearr air sgadan na dùthcha so na’n ionnsaicheadh na h-iasgairean a ghiullachd mar a bhithear a deanamh an Alba.

Chaidh Aonghas MacIomhair, aig na Caoil Bheaga, a mharbhadh air an t-seachduin roimh ’n te s’a chaidh le tuiteam fo lòd feòir. Bha e na shuidhe air an lòd nuair chuir a chairt car dhith. Bha esan air fhaotainn fodh ’n fheur, air a dhochann cho mor ’s gu ’n do chaochail e. Bha e ceithir fichead is aon bhliadhna dh’ aois. Bha e na dhuine aig an robh deagh fhòghlum, ’s a bha re ùine nainspectornan sgoilean ann an siorrachd Victoria. Bha e mar an ceudna na fhear-ceartais, agus bha deagh mheas air am measg nan eòlach.

Tha ’n Dotair Murchadh Siosal ann a Halifacs a thairgse do oil-thigh na h-Eaglais Chleirich ’sa bheil sinn coig dolair fhichead ’sa bhliadhna gu bhi air a thoirt mar dhuais do ’n fhoghlumaiche a’s fhearr air a Ghàilig. Tha moran de na h-òganaich a tha criochnadhadh am fòghluim an “Cnoc a ghiubhais” na ’n luchd-labhairt Gàilig, ’s tha dùil aig a mhor chuid dhiù sin a bhi ’ga searmonachadh, ach gu ruige so cha robh iad a faighinn cothrom no cuideachadh sam bith air a h-ionnsachadh. Tha ’n Dotair Siosal air son sin a leasachadh, agus a tairgse na duaise dh’ ainmicheadh, an dòchas gu ’n dean daoin’ eile tuilleadh cuideachaidh leis an deagh aobhar.

Smaointean Iriosal.

Is miann leis gach neach eòlas saoghalta agus cliu dhaoine a mhealtuinn; ach ciod an tairbhe a ta ann an cliu agus am foghlum gun eagal Dé? Is fearr gu deimhin am fear-duthcha iriosal a ta ri seirbhis do Dhia, na am feallsanach uaibhreach a ta beachdachadh air cursa nan nèamh, is g’a dhearmad féin. An neach d’an aithne e fein gu maith, bithidh e suarach ’na shealladh féin, is cha tlachd leis cliu dhaoine. Ged b’ aithne do dhuine gach foghlum a ta r’a fhaotainn, agus gach lagh a

---

[186]

[Vol . 12. No. 24. p. 2]

ta riaghladh a chrumne-ché, ma tha e aineolach air truaillidheachd a chridhe féin, agus as eugmhais gràidh do’n Ti sin a chruthaich e, ciod an tairbhe a bhios ’na ’uile eòlas an lathair Dhé ’nuair a bheirear breth air a réir a ghniomhara?

Leig dhiot mor-mhiann air cliu an t-saoghail so, do bhrìgh gu’m faighear an sin mòr chealg agus seacharan inntinn. Iadsan a ta foghluimte is miann leo bhi air am meas agus air an gairm nan daoine glice; agus tha iad gu minic ag iarraidh deadh-ghean dhaoine thar deadh-ghean an Tighearna. Is mi-chiallach an duine sin a chuireas a dhùil ann an nithibh talmhaidh, ’nuair tha e a’ dichuimhneachadh nan nithe sin tha feumail chum beatha agus slàinte. Cha sàsuich mòran fhocal an t-anam; ach tha deadh chaithe-beatha a’ toirt fois do’n inntinn, agus coguis ghlan a’ toirt seachad mor-earbsa ann an Dia.

Mar is mò agus is fearr t’eòlas, ’sann o sin is truime a bheirear breth ort mur caith thu do bheatha a réir lagha Dhé. Uime sin ’na bi air do thogail suas le eòlas no foghlum air bith, ach bitheadh eagal ort an còmhnuidh nach ’eil thu a gluasad a réir nan cothroman a chaidh a dheònachadh dhuit. Ma chithear leat gur aithne dhuit mòran do nithibh, agus gu bheil t’eòlas a’ ruigheachd a dh’ionnsuidh nithe dorcha agus do-thuigsinn, cuimhnich aig an àm cheudna gur lionmhor na sin gu mòr na nithe air am bheil thu aineolach. Na bi àrd-inntinneach, ach gu’m b’fhearr leat t’ aineolas aideachadh. Na cuir thu féin roimh neach sam bith, agus na dean tàir air aineolas neach eile, ’nuair a gheibhear mòran ni’s foghluimte agus ni’s glice na thu féin. Ma ’s àill leat eòlas agus ionnsachadh feumail fhaotainn, bi an còmhnuidh a’ fiosrachadh do dhleasanais do Dhia, agus gad mheas féin neo-fhoghluimte. Cuimhnich gu bheil gach neach lag agus buailteach do mhearachd; ach faic nach meas thu neach air bith ni’s anmhuinne na thu féin.

Mu Mhiodal.

Bha aon do uachdaranaibh Shasunn, do’m b’ainm Canute, ’na righ àrd agus cumhachdach. Le a ghiulan glic agus seòlta dh’ fhàs e mòr ann an cliu agus am beartas; thug e buaidh air a naimhdibh gu h-iomlan; agus dhaighnich e a righ chaithir le laghannaibh cothromach a thoirt d’a iochdaranaibh, agus le ceartas a dheanamh eadar duine agus duine. Thachair e gu’n robh uaislean an righ so ro-mhiodalach ris. Bha iad ga àrdachadh ann an inbhe os ceann gach creutair cruthaichte, agus ’nan amaideachd bha iad ag ràdh gu’m buineadh an talamh agus an fhairge dha, agus gu’n robh gach ni ’sa chruinne-ché gu h-iomlan f’a cheannsal.

Mhi-thaitinn am miodal so ris an righ; agus chum achmhasan a thoirt doibh, dh’orduich e a righ-chaithir a shuidheachadh air traigh na fairge ’nuair a bha an làn-mara air traoghadh. An sin chaidh e dh’ionnsuidh na traighe, agus air dha suidhe sios ’na chaithir rioghail, agus a dhaoine mòra uile ’nan seasamh mu’n cuairt da, thubhairt e ris an fhairge. “Cuimhnich, O chuain! gu bheil cumhachd agamsa os do cheann, agus gu’m feum thu bhi umhal do gach focal a labhras mi. Tha mi ’g ràdh riut na tig ni’s faide agus na fliuch casan do mhaighstir.” An deigh dha so a ràdh thòisich an làn mara ri teachd a mach lion beagan is beagan; bhuail na tonnan gu laidir agus gu buaireasach air an righ-chaithir agus b’éigin do’n righ teicheadh as an rathad, chum’s nach sluigeadh na h-uisgeachan suas e. An sin thionndaidh e r’a uaislibh agus thubhairt e riu, “Tha sibh a’ faicinn nach ’eil a’ mhuir umhal do m’ ghuth, agus nach ’eil tuille suim aice dhiom na bhiodh aice do’n duine a’s truaighe agus a’s aimbeartaiche a ta chòmhnuidh a’m rioghachd. Cuimhnichibh á so suas gur esan a mhàin a ta airidh air cliu agus urram a chaisgeas tonnan uaibhreach na fairge, agus a their rithe le cumhachd, “an fhad so thig thu, agus na tig ni’s faide.”

Tha an duine miodalach an còmhnuidh ’na dhuine cealgach. Dealbhaidh e aimhleas ’na chridhe do bhrìgh nach ’eil suim aige do fhirinn no do cheartas; agus bheir e air a theangaidh snas a chur air gach ni tha e a’ coimhlionadh chum’s gu’n dall e sùilean an t-saoghail so, agus gu’m faigh e cliu agus urram o dhaoinibh. Labhraidh e ris an neach a’s mò agus a’s cumhachdaiche na e fein le briathraibh miodalach chum’s gu’n dean e buannachd dheth. Gun churam air bith aige do staid a chridhe giulainidh se e fein gu faicilleach am fianuis dhaoine; agus cosmhuil ris an Phairiseach chealgach, glanaidh e an taobh am muigh, ’nuair tha an taobh a stigh dheth làn do reubainn agus do aingidheachd. Uime sin ma tha mhiann oirnn gu’m bi Dia air ar crann, feumaidh sinn teangadh mhiodalach a sheachnadh, agus an fhirinn a labhairt anns gach cùis, agus rìs gach neach. Tha e an còmhnuidh mar fhiachaibh oirnn a thoirt fa near nach ann a reir barail dhaoine a theid breth a thoirt oirnn, no a reir meas ar co-chreutairean a bhios ar gniomharan air an cothromachadh. Tha ar cridhe rùisgte an lathair Dhe. Is leir dha gach smuain do’m bheil sinn ’toirt caidreamh. Sgrùdaidh e airnean ar cridheachan agus bheir e breth oirnn agus luigheachd dhuinn a reir ar toillteanais.

Air an aobhar sin na tugamaid mòr-aire do bharail sluaigh eile mu ar timchioll; ach rannsaicheamaid ar cridheachan fein le mor-churam; cothromaicheamaid ar gniomhara a reir lagha fhiorghlan Iehobhah; thugamaid fa’near gu bheil sinn ag iarraidh bhi foirfe agus coimhlionta ’nar giulan, agus ’nar n-urnuigh ri Dia abradh gach aon againn gu dùrachdach, “Rannsaich mi, a Dhe, agus aithnich mo chridhe; dearbh mi agus tuig mo smuainte. Agus amhairc am bheil slighe olc air bith annam, agus treòraich mi anns an t-slighe shiorruidh.” Gluaiseamaid air an dòigh so, agus an sin saoraidh Dia sinn o chridhe cealgach, agus o theangaidh mhiodalaich; stiùraidh e sinn ’san t-slighe ’san còir dhuinn imeachd, agus bheir e fadheoidh sinn a dh’ionnsuidh rioghachd na glòire.

AM MAC A B’ OIGE.

Leis an Urr. Iain Mac Ruairidh.

CAIBIDEAL XII.

GHABH Fear a’ bhaile amhrus anns a’ mhionaid gu ’m b’ iad sid an triuir a cheangail mise, agus a thug uam mo chuid airgid, agus thuirt e ri fear an taigh-òsda gu ’m feumadh e am punnd Sasunnach ud a ghleidheadh gu cùramach, agus mar an ceudna gu ’m feumadh e beachd sònraichte a ghabhail air na daoine, a chum gu ’n aithnicheadh e rithist iad. Agus dh’ innis e dha gu ’n do ghabh e fhein amhrus orra.

Thuirt fear an taigh-òsda ris gu ’n robh e cinnteach gu ’n aithnicheadh e iad ge b’e air bith àite anns am faiceadh e iad. Agus thuirt e gu ’m feumteadh sùil a chumail orra gus am faighteadh ughdarras o’n luchd-lagha gus an glacadh.

Am feadh ’s a bha iad a’ cur an comhairle ri ’cheile a thaobh ciod an dòigh a b’ fhearr dhaibh a ghabhail, thainig an Dr. Morton thun an taighe- Dh’ innis iad dha na chunnaic agus na chual’ iad, agus gu ’n robh amhrus làidir aca gu ’m b’ iad sid an nriuir a rinn an t-olc.

“Feumar sùil a chumail orra gu bog, balbh,” ars’ esan. “Co ’n taobh a ghabh iad an uair a dh’ fhalbh iad?”

“Thug iad an aghaidh air an taobh as an d’ thainig sibh fhein,” arsa fear an taigh-òsda; “agus ma lean iad an rathad, bu choltach gu’n tachradh iad ribh ann am braighe ’ghlinne.”

“Cha ’n fhaca ’s cha d’ fhairich mise duine air an rathad; ach is docha nach do lean iad an rathad idir. Ma smaoinich iad gu ’n do ghabhadh amhrus sam bith orra, faodar a bhith cinnteach nach e an taobh air an d’ thug iad an aghaidh an uair a dh’ fhalbh iad as a’ so, an taobh air am bheil an aghaidh an dràsta. Creideadh sibhse mise, tha fiamh is eagal air luchd-deanamh an uilc eadhoin an uair a bhios fios aca nach bithear a’ deanamh tòrachd orra. Is ann anabarrach olc a bhios daoine mur bi an cogais ’g an dìteadh. Cha ’n fhaod sinn ùine sam bith a chall gus an toirear a’ chùis suas do ’n luchd-lagha.”

Gun fhuireach na b’ fhaide ’bruidhinn mu ’n chùis, mharcaich an Dr. Morton agus Fear a’ bhaile gu math cabhagach gus an d’ ràinig iad taigh an Fhiscal. Cha do labhair iad facal mu ’n chùis fad an rathaid air eagal gu ’n faodadh neach sam bith a bhiodh ann an sgairt-am-falach guth dhe na theireadh iad a chluinntinn.

An uair a rainig iad, dh’ innis Fear a’ bhaile gu soilleir, ordail do ’n Fhiscal mar a dh’ fhalbh mise comhladh ris o’n taigh; mar a thug e orm àireamh nan notaichean a bh’ agam a sgriobhadh ’nam leabhar-pòcaid, agus ainm nam bancaichean do ’m buineadh iad; mar a dh’ fhag e mi air cùram fir an taigh-òsda; mar a thachair dha an leabhar-pocaid fhaotainn aig an amhainn; am beagan a thuig e de ’n chomhradh a bh’ eadar an triuir a thachair a bhith anns an taigh-òsda as an d’ fhalbh e air an fheasgar ud; agus mar a thug fear dhe ’n triuir not de na bh’ anns an leabhar-phòcaid agamsa do fhear an taigh-òsda. Thug e dha mar nn ceudna mion-chunntais air coltas an triuir dhaoine air an robh an t-amhrus aige. Sgriobh cléireach sios a h-uile facal dhe na thubhairt e.

Thug an Dr. Morton cunntais dha mar an ceudna air mar a fhuaradh ceangailte mi, agus mi ann an cunnart grad bhàis.

Thuirt am Fiscal riutha gu ’n robh a h-uile coltas gu ’m faodadh iad amhrus làidir a ghabhail gu ’m b’ iad sid an triuir a rinn an cron, agus gu ’n robh amhrus aige nach b’e sid a’ cheud chron a rinn iad. “Tha gearain no dha air tighinn do m’ ionnsuidh-sa mu dheidhinn dithis no triuir air am bheil droch amhrus, agus thug mi ordugh an diugh fhein do dhithis cho tapaidh agus cho gleusda ’s is aithne dhomh de ’n luchd-glacaidh mheirleach, sùil am mach a bhith aca air

---

[178]

[Vol . 12. No. 24. p. 3]

an son, agus tha mi ro thoilichte gu ’n d’ fhuair mi fios uaibhse nach ’eil a’ cheart triuir air am bheil amhrus agaibhse agus agamsa fad o laimh. A réir mar a tha mise tuigsinn a’ ghnothaich, is ann aig àm nam maragaidhean a mhàin a tha iad aig an droch obair; agus tha so a’ toirt tomhais de chothrom dhaibh air cumail á lamhan an lagha.”

Bha Fear a’ bhaile agus an doctair glé thoilichte gu ’n deachaidh aca air seirbhisich an lagha ’chur air tòir nam meirleach. An deigh dhaibh earrann mhath dhe ’n fheasgar a chur seachad comhladh ris an Fhiscal, agus biadh is deoch fhaotainn daibh fhein ’s do ’n cuid each, mharcaich iad air falbh ann am beul anamoch na h-oidhche.

Bha aca ri pailt ochd mile a dheanamh mu ’n ruigeadh iad taigh an doctair far an robh Fear a’ bhaile gus an oidhche ’chur seachad. Bha ’n oidhche air thuar a bhith gu math soilleir, oir bha àirde gealaich ann. Bha aca ri dhol troimh bhad no dhà coille. An uair a bha iad a’ falbh, thuirt am Fiscal riutha: “Thugaibh an aire mhath dhuibh fhein; oir tha e air aithris gu ’m bheil robairean a’ tachairt ri daoine anns a’ choille mhòir.”

O’n a bha fiamh gaire air an uair a thuirt e so, cha do chuir iad suim sam bith anns na thubhairt e.

Ghabh iad air aghart cho cabhagach ’s a b’ urrainn daibh gus an d’ rainig iad an dìreadh a bh’ aig iomall na coille mòire. Leig iad na srianan mu ghuaillean nan each, agus iad a’ coiseachd air an socair suas am bruthach. Bha iad a’ comhradh gu cairdeil ’s gun iad a’ smaointean gu ’n robh cunnart sam bith faisge orra.

Mu ’n do thàrr iad sealltainn uca no uatha leum triuir dhaoine am mach as a’ choille, agus neapaiginnean dubha, sioda air an ceangal mu ’n aghaidhean. Chaidh fear dhiubh an sàs anns an doctair, agus chaidh an dithis eile an sàs ann am Fear a’ bhaile, agus thoisich iad ri ’n draghadh air chasan bhar muin nan each.

An uair a bha ’n doctair ’na dhuin’ òg, cha robh mòran anns an dùthaich a sheasadh ris ann an caonnaig; ach o’n a bha e air fàs ao da, agus air tromachadh ann am feoil, chaidh aig an fhear a chaidh an sàs ann air a thoirt bhar muin an eich, agus a chur fodha ann an dìg an rathaid. An uair a fhuair an doctair e-fhein mar so fo ghlùinean a’ mheirlich, agus a dh’ fhairich e e a’ fàsgadh a sgòrnain, mar gu ’m biodh e toileach a thachdadh, thòisich e ri glaodhaich àird a chlaiginn, agus ri eigheach “mort, mort.” Cha robh e ’smaointean gu ’n robh neach sam bith ’g a éisdeachd a dheanadh cobhair air, agus bha e ’tuigsinn gu ’n robh làn a chridhe aig Fear a’ bhaile ri dheanamh e fhein a dhion o’n dithis fhear làidir a bha ’n sàs ann.

Bha Fear a’ bhaile ’na dhuine làidir, calama gu nàdarra, ged nach robh e àrd o thalamh, agus cha bhiodh e ro dhoirbh dha e-fhein a theanacsa o na fir a bha ’feuchainn ri greim a dheanamh air mur b’ e nach robh toil aige an doctair fhàgail ann an lamhan nam meirleach. Bheireadh e buille thall ’s a’ bhos dhe ’n chuip do ’n na fir a bha ’n sàs ann, agus an uair a leigeadh iad as e, cha bhiodh e idir doirbh dha an t-each glas a chur ’na chruaidh dheann, agus am fàgail an sid.

Bha fior thoil aige na neapaiginnean a thoirt bhar an aghaidhean; oir ghabh e amhrus gu ’m b’ iad a’ cheart triuir a chunnaic e anns an taigh-òsda; ach ged a bha iad a’ breith air chasan air gus a leagadh bhar muin an eich, bha iad a’ cumail an cinn cho fada uaithe ’s nach fhaigheadh e greim orra. Smaoinich e uair is uair feuchainn ri ’n leagadh fo chasan an eich; ach cha robh toil aige gu ’m biodh bàs a h-aon diubh air a lamhan.

Ach an uair a chual’ e an doctair ag éigheach mort, thuirt e ris fhein nach robh e ceart dha fathamas sam bith a thoirt dhaibh. An sin fhuair e cothrom air buille mhath a thoirt do fhear dhiubh anns a’ cheann le cas na cuipe a chuir meatachadh mòr ann. Thug e ionnsuidh air buille ’thoirt do ’n fhear eile, ach dh’ fhairlich air.

Anns an àm thuig e gu ’n robh an doctair ann an droch staid, agus ged a bha toil aige tighinn air làr gus a theanacsa, bha eagal air gu ’m faigheadh an triuir lamh an uachdar orra le cheile agus gu ’n tugadh iad dhiubh am beatha. Mu dheireadh leum e air làr, agus thug e buille do ’n fhear a bh’ air muin an doctair a chuir o fheum e.

Ann an tiotadh bha ’n dithis eile an sàs ann; ach làidir, calama ’s mar a bha iad, chaidh aige air a chasan a sheasamh gus an d’ éirich an doctair á dìg an rathaid.

Cha robh ach gann de lùths anns an doctair na sheasadh air a chasan; ach thug an cunnart anns an robh e ’g a fhaicinn fhein agus a charaid, rudeiginn de beothachadh agus de bhrosnacaadh dha. Anns an éirigh dha thuirt e ri Fear a bhaile: “Cum greim orra, ma ’s urrainn dut, gus am faigh mise an sgian a chur annta.”

Gus a’ so cha duirt fear seach fear dhiubh aon fhacal; ach thuirt fear, dhiubh: “Ma tha sgian agadsa tha sgeinean againne mar an ceudna, agus dh’ fhaodamaid, nan do thogair sinn, bhur beatha ’thoirt dhibhse le chéile fada roimhe so.”

Leis a h-uile strì agus ùpraid a bha orra taobh air thaobh cha d’ thug iad an aire gu ’n robh triuir dhaoine ’tighinn gu cabhagach far an robh iad. B’e am fear a bha strì ris an doctair, agus e gun chomas éirigh as an àite anns an robh e ’na shìneadh an déigh na buille ’thug Fear a’ bhaile dha, a thug an aire dhaibh a tighinn. “Tha ’n tòir oirbh; thugaibh bhur casan as.” ars’ esan. Ged a bha e fhein gun chomas teicheadh, cha bu toil leis gu ’n rachadh a chompanaich a ghlacadh.

An uair a chual’ iad so ghrad leig iad as an greim a bh’ aca air Fear a’ bhaile, agus leum iad a steach do ’n choille cho luath ’s a leigeadh an casan leotha. A steach a ghabh an triuir a thainig as an deigh, ach ann am beagan ùine chaill iad sealladh orra, agus an uair a chunnaic iad nach robh feum dhaibh leantuinn air an tòir na b’ fhaide, thill iad far an robh na fir a dh’ fhàg iad air an rathad mhòr.

Bha Fear a’ bhaile agus an doctair ’nan seasamh a’ cumail sùil air an fhear a bha ’na shìneadh, agus e gu cràidhteach, tùrsach, trom-inntinneach a’ feitheamh gus an tigeadh seirbhisich an lagha a dheanamh greim air. Bha ’n neapaiginn dubh sìoda a bha m’a shùilean air a shracadh dheth le Fear a’ bhaile; agus le solus na gealaich, a bha aig an àm a’ dealradh gu soilleir air a’ bhad dhe’n rathad air an robh iad, dh’ aithnich e gu ’m b’e fear dhe ’n triùir a chunnaic e aig an taigh-òsda, agus a thug seachad fear dhe na puinnd Shasunnach a bh’ agamsa ’nan leabhar-pòcaid. Co bh’ ann, ma ta, ach mo sheana chompanach, a gheall mo threòrachadh gu sàbhailte gu ruige Struidhleidh, ach a chuir lion mo mhillidh mu m’ chasan mu ’n d’ dhealaich e rium.

(Ri leantuinn.)

Cionnas & Labhras Tu?

“Oir is ann le d’ fhoclaibh a shaorar thu, agus is ann le d’ fhoclaibh a dhìtear thu.” —Mata xii. 37.

Is gann gu ’m bheil earrann eile de dh’ fhacal an Tighearna a’s mò agus a’s trice bu chòir a bhith air ar n-inntinn na ’n earrann so. Cha ’n ’eil rud sam bith, ma dh’ fhaoidteadh, dhe ’m bheil daoine ’gabhail cho beag de shuim agus de chùram ris na briathran a tha iad a labhairt a h-uile latha. Tha iad a’ dol air aghart le ’n obair gach latha, agus is gann gu ’n teid dùnadh air am beòil ach a’ bruidhinn air nithean faoine, agus amaideach, agus olc. A réir choltais tha iad a’ smaointean gur coma dhaibh ciod a labhras iad ma ni iad an rud a tha ceart.

Ach an ann mar so a tha ’chùis? Am bheil ar briathran cho beag brìgh agus cho neo-chudthromach ann an sealladh Dhé? Cha dàna leinn a ràdh gu ’m bheil, an uair a bheir sinn fa near na briathran so a labhair an Tighearn’ Iosa. Tha ar briathran ’nan dearbhadh air staid ar cridheachan a’ cheart cho cinnteach ’s a tha blas an uisge ’na dhearbhadh air staid an tobair as an d’ thainig e: “oir is ann á pailteas a’ chridhe a labhras am beul.” Cha ’n ’eil na bilean a’ labhairt ach na smaointean a tha ’g éirigh anns an inntinn.

Air latha mòr a’ bhreitheanais theid rannsachadh a dheanamh mu dheidhinn ar briathran, agus bheir sinn cunntas seachad mu ’n deidhinn mar a bheir sinn mu dheidhinn ar gniomharan. Bu chòir dhuinn da rireadh so a thoirt fa near le cùram. Dh’ fhoghnadh an earrann so ’na h-ònar gus a dhearbhadh oirnn gu ’m bheil sinn uile ciontach an fianuis Dhé, agus gu ’m bheil feum againn air fireantachd a ’s fhearr na ar fìreantachd fhin, eadhoin fìreantachd Chriosd.

Biomaid iriosal an uair a leughas sinn na briathran so, agus a chuimhnicheas sinn air an àm a dh’ fhalbh. Nach bu tric a labhair sinn briathran a bha faoin, amaideach, diomhain, olc, peacach, truaillidh! Nach iomadh facal a ghnàthaich sinn, a dh’ fhalbh fada ’s farsuinn, mar a bheir a’ ghaoth air falbh fras-sgiathach a’ chluarain, agus a chuir olc a mhaireas gu bràth, ann an cridheachan dhaoin’ eile! Nach tric a bha ar còmhradh ri ar càirdean olc, truaillidh, agus mi-naomh. Mar a thuirt diadhair àraidh, “Faodaidh briathran truaillidh, eucorach, fanaideach greim daingean a ghabhail air inntinnean na muinntir a chluinneas iad an déigh do ’n teangaidh a labhair iad a bhith crìonadh anns an ùir.” “Tha bàs agus beatha,” arsa Solamh, “ann an cumhachd na teanga.”

Thugamaid an aire, am feadh ’s a tha sinn a’ gabhail beachd air na briathran so, gu ’n cuir sinn romhainn nach bi ar comhradh anns an àm ri teachd cho faoin agus cho olc ’s a bha e ’san àm a dh’ fhalbh. Cuireamaid romhainn, tre ghràs Dhé, gu ’m bi sinn na ’s faicliche air ar teangaidh na bha sinn riamh roimhe; agus biomaid ag ùrnuigh gach latha gu ’m bi ar “comhradh a ghnàth ann an gràs.” Abramaid a h-uile madainn, mar a thuirt Daibhidh naomh: “Bheir mi ’n aire do m’ shlighibh, nach peacaich mi le m’ theangaidh; gleidhidh mi srian air mo bheul.” Glaodhamaid ris an Aon a tha làidir air son neirt, agus abramaid: “Cuir, a Thighearna, faire air mo bheul; gléidh dorus mo bhilean.” Is math a dh’ fhaodadh an t-abstol Seumas a radh: “Oir ann am mòran nithean tha sinn uile ciontach. Mur ’eil duine ciontach ann an facal, is duine iomlan an duine sin.”

D.

EARBSA ANN AM FREASDAL AN TIGHEARNA. —Bha duine diadhaidh ann a bha a’ creidsinn gu’n robh gach nì bha ’tachairt ris chum a mhaith, agus bha a choimhearsnaich gu tric ri magadh no fanaid air. Bha soitheach a’ dol a dh-America le daoine, agus bha’n duine so a’ falbh cuideachd, ach dìreach ’nuair bha e ’dol air bord thuit e agus bhrrit e ’chas agus b’ éiginn tilleadh dhachaidh. “A’ bheil sud airson do mhaith?” ars’ aon gun toinisg de na coimhearsnaich. “Cha’n eil teagamh nach ’eil,” ars’ esan, “ged nach urrainn duinn air an àm fhaicinn ciamar.” Chailleadh an long agus gach duine bh’ air bord, agus ’am measg chàich an duine gun iochd a chuir a’ cheist sgeigeil ris an duine mhath so.

---

[188]

[Vol . 12. No. 24. p. 4]

RUAIRIDH A’ CHNUIC.

LE IAIN MAC CORMAIG.

THEIREADH daoine gu ’m b’ amadan Ruairidh a’ Chnuic; ach mar thuirt Niall Ruadh, “Ma’s amadan Ruairidh ’s iomadh amadan a tha ’san dùthaich.” O chionn ùine mhoir bha Ruairidh a fuireach ann am bothaig bhig taobh an rathaid mhoir, faisg air Iain a’ Chnuic ’san eilean Mhuileach. Bha e ’na fhasan aig Ruairidh a bhi bruidhinn ris fhéin; agus mu’n tigeadh tu mar cheud slat do’n dorus, chluinneadh tu cath còmhraidh a cheart cho dian ’s ged a bhitheadh a’ bhothag làn bho oisinn gu oisinn, mar bu ghlé thric a bhitheadh i, gu seachd sònruichte ’sa gheamhradh. Agus eadhon ’nuair bhiodh e ’falbh an rathad mor cha robh cath air am biodh iomradh bho latha Ionar-lòchaidh gu blàr Chùlodair air nach rachadh e thairis a cheart cho mionaideach ’s ged a bhiodh tu ’ga leughadh ann an Eachdraidh na h-Alba; oir ged nach robh moran sgoil aig Ruairidh no aige, mu ’n dubhairt Seònaid nan seiceachan mu Eòghan a mac, “na thug roimh ’n t-saoghal e,” ged nach deach e riamh na b’ fhaide o’n taigh na dol a dh’ iarraidh cliabh mòine, mar a thachair do Ruairidh fhein.

Bha e ’na chleachdadh aig Ruairidh dol gach latha posta do ’n t-Sàilein, agus cha robh aon litir a bhuineadh do ’n Chnoc nach toireadh e dhachaidh a cheart cho sàbhailte ri aon phost an Lunnainn, ged nach robh de dhuais aige ach beagan de bhuntàta pòir ’s an earrach. Bu tric a rachadh na balaich a dh’fharchluais air Ruairidh, ’nuair a bhitheadh e tilleadh leis na litrichean, oir cha bhiodh té dhiubh air nach toireadh e a bheachd fhéin ’s e ’gan toirt á dara pòca a’ chòta mhoir do ’n phòc’ eile. Theireadh esan, ’s e tighinn air a shocair fhein: “So paipeir le Dùghall Mor; ’s iomadh braoisg a chuireas e air féin mu’n leugh e air fad e. So litir le Domhnull Figheadair, bho Ailein a mhac. So té le Dùghall Cìobair bho ’n mharsanta mhor ann an Dunéideann. ’S iomadh té dhiubh fhuair e nis, agus ’s iomadh ràn a bheir e ri Topsy mu ’m pàigh e na h-ochd puinnd Shasunnach a chuir Anna a nighean a dh’ fhiachan air, air son na ti a dh’ òl i fhéin agus cailleach na fiosachd. A bhaoirisg bhochd! Cha d’ fhuair i fhathast an saor Gallda an déigh na h-uile rud. Sguiridh i ’nis a chosg a’ chleòca shìoda a dhol a thogail na mòine.” Mar so bheireadh Ruairidh beachd air gach litir no paipeir a bhiodh aige, oir bha e mion-eolach air gach fear agus bean ’sa choimhearsnach. Cha robh e idir cho maol ’sa shaoileadh càch. Bha e daonnan mar a bha ’n t-each bàn an dorus an t-sabhail, “a’ feitheamh ’s ag éisdeachd,” agus mar sin bha fhios aig’ air barrachd ’s a shaoileadh tu.

Latha de na làithean a bha Ruairidh a tilleadh as an t-Sàilein le’ chualach litrichean, co bha ceum roimhe ach Eòghan mor agus Seumas bàn mac Phara nan stòp, mar theireadh iad ris. Bha na gillean ann an teas connsachadh air son reuson gle fhaoin: An dara fear ag ràdh gu ’n robh sùil ghloine ’s an tuathanach Ghallda, ’s am fear eile ’g ràdh nach robh. Tha e glé choltach gu ’n robh na seòid ag òl air an rathad, agus a chionn ’s gu ’n deachaidh barrachd de ’n deoch-làidir ’nan ceann ’s a chaidh ’nam broinn thàinig an cònnsachadh gu buillean agus shabaidich iad gus an d’ fhàg iad a chéile coltach ri dà chirc a bhiodh air an spìonadh. Fhuair Sheumas bàn a’ chuid bu mhiosa dheth, agus air son dìoladh chuir e ampolicemanruadh an caramh Eoghain mhòir. Cha robh fianuis ann ach Ruaraidh, agus ged a bha e ro dhuilich leis dol a dhìteadh a choimhearsnaich b’ fheudar falbh gu mòd an t-Siorram a bha r’a cumail ann an Tobar-Mhoire, le bhoineid mhòir ghuirm, ’s le chòta fada cùrainn a bha ruigheachd a shàiltean, agus còmhla ris gach ioghnadh eile a bha toirt air na balaich a bhi ’ga leantuinn a h-uile ceum a bheireadh e, bha e cas-rùisgte. Cha do chleachd Ruaraidh riamh brògan; agus ’s ann a bheireadh e teine às na clachan le òrdagan mòra. Cha ’n ’eil teagamh co-dhiu nach robh e gu math cruadalach. Mu’n d’thuirt Eoghan saor e, bha na gàgan a bha ’n cùl a chas coltach ri deadhadh a chitheadh tu ann am bonnach coirce. Ach coma leat na co dhiu shuidh a’ chuirt agus ghlaodhadh suas air Ruaraidh gu bhi air a cheasnachadh. “Nach ’eil thu fuireach anns a’ Chnoc?” arsa ’n Siorram. “Cha ’n ’eil! cha ’n ’eil!” arsa Ruaraidh “mise fuireadh ann an cnoc ’sam bith. Cha chualas riamh bhi fuireach ann an cnuic ach sithichean.” Ghàir na bha staigh ’n uair chual iad freagairt Ruaraidh oir thuig iad nach robh idir toil aige a chàirdean a dhìteadh. “An cluinn thu Ruaraidh,” arsa an Siorram a rithist, “nach ’eil e ’na chleachdadh agadsa ’bhi ruith le litrichean eadar an Cnoc ’s an Sàilein?” “A’ ruith,” arsa Ruaraidh, ’s e gabhail air nach robh e tuigsinn brìgh cainnt an t-Siorraim “cha ’n ’eil, cha ’n ’eil; ’s fhada bho ’n a dh’ fhalbh ruith Ruaraidh. Cha d’ rinn mise ceum ruith bho shia bliadhna ’n fhoghair so chaidh agus tha duileam nach deanainn an sin fhein i mur a cuireadh tarbh a Chòirneil bhàin caismeachd orm.” “An cluinn thu Ruaraidh,” arsa ’n Siorram ’s gun e idir toilichte nach b’ urrainn dha dad a tharuinn á Ruaraidh cho amaideach coltas ’s gu’n robh e, “nach ’eil e ’na chleachdadh agad a bhi ’giùlan litrichean eadar an Cnoc ’s an Sàilein?” “Glé ainneamh,” arsa Ruaraidh, glé ainneamh, le ’r cead.” “Shaol mi” ars’ an Siorram “gu’n robh e ’na chleachdadh agadsa daonnan a bhi coinneachadh a’ phosta ’s an t-Sàilein ’s a’ toirt leat dhachaidh a h-uile litir a bhuineadh do ’n Chnoc.” Tha direach daonnan” arsa Ruaraidh ’s e fàs teth. “Agus,” arsa ’n Siorram “nach d’ thuirt thu rium an ceart uair nach b’ àbhaist dhuit idir a bhi ’giùlan litrichean eadar a Sàilein ’s an Cnoc?” “Ma ta le ’r cead” arsa Ruaraidh, cha ’n ’eil beachd sam bith agam gu ’n d’ thuirt.” Ghàir na bha stigh ’n uair a chual iad so agus ma ghàir dh’ éisd Ruaraidh. Chunnaic an Siorram nach robh feum ’sam bith a bhi bruithinn agus dh’ iarr e air Ruaraidh suidhe.

Thionndaidh Ruaraidh gu falbh ach mu ’n do bhuithinn e’n àite suidhe chaidh glaodhaich air ais air. Thill Ruaraidh agus sheas e far an robh e roimhe, ’cheart cho dìreach ri caragh. “Am bheil cuimhn’ agad idir, a Ruaraidh,” arsa ’n Siorram, “gu ’n d’ fharraid mi dhiot an toiseach am biodh tu ’giùlan litrichean eadar an Sàilein ’san Cnoc?” “Ma ta, le ’r cead,” arsa Ruaraidh, “cha’n ’eil cuimhne ’sam bith agam, ach dh’ fharraid sibh dhiom am bithinn ga ’n giùlan eadar an Cnoc ’s an Sàilein, an rud nach bi ach glé ainneamh, mar a thuirt mi mar tha.” Ma bha gàireachdaich roimhe ann bha gàireachdaich a nis ann. Bha barrachd char ann an Ruaraidh ’s a’ shaoileadh duin’ air bith, agus’s ioma car agus lùb a chuir e air cainnt an t-siorram air son gun dad fhaotainn a mach. Chaidh iarraidh air Ruaraidh suidhe a rìs, oir chunnacas nach robh feum ’sam bith a bhi bruithinn ris; ach dh’ fharraid an Siorram dheth an robh fios aige gu de ’thug an sud e. “Tha gle mhath,” arsa Rurraidh, “dìreach a chionn ’s nach robh ach an aon t-sùil anns an tuathanach Ghallda,” agus chuir sin crìoch air ceasnachadh Ruaraidh. —Leabhar na Ceilidh.

Robinson Crusoe.

CAIBIDEAL XXI.

MU dheireadh a’ mhios meadhanaich dhe ’n t-samhradh bha na diasan arbhair abaich, agus mar a dh’ fhaodas sibh a bhith cinnteach, ghabh mi curam dhiubh. Chuir mi a h-uile grainean a bh’ orra air leith ann an aite gleidhteach gus an cur a rithist, agus mi ann an dochas gu ’m biodh de bharr agam ri uine na chumadh aran rium. Ach chaidh ceithir bliadhna seachad mu ’m b’ urrainn domh a’ bheag dheth itheadh, mar a leigeas mi ris ann an ordugh ’na dheigh so. O nach robh fhios agam air an am cheart anns am bu choir dhomh cuireachd a dheanamh chaidh a’ cheud chuireachd a rinn mi gu mor ’nam aghaidh. Chuir mi an siol aig toiseach am tioram na bliadhna agus is e fior bheagan a dh’ fhas dheth.

A bharrachd air an eorna, bha mu fhichead, no deich air fhichead gas rais agam air an gleidheadh gu curamach, a chum, ri uine gu ’m faighinn biadh a dheanamh dheth; oir fhuair mi doigh air a dheasachadh gun aran a dheanamh dheth idir. Ach feumaidh mi tilleadh ri mo chunntais latha. Dh’ oibrich mi anabarrach trang fad tri no ceithir de mhiosan a’ deanam a’ bhalla mu ’n d’ fhuair mi crioch a chur air. Air a’ cheathramh latha deug de dh’ April chuir mi crioch air. Agus bha mi ’dol am mach ’s a’ tighinn a steach air, cha b’ ann troimh dorus air, ach le faradh, a chum nach fhaicteadh air an taobh am muigh dheth comharradh sam bith gu ’n robh mi fuireach ann.

April 16—Chuir mi crioch air an fharadh, agus an uair a dhirich mi gu barr a’ bhalla thog mi am faradh agus thainig mi air lar an taobh a’ staigh dhe ’n bhalla. Bha mi mar so air mo chuartachadh le balla-dion far an robh farsuinneachd gu leor agam, agus cha ’n fhaigheadh creutair sam bith nam choir na ’s lugha na thigeadh e thairis air barr a’ bhalla.

Air a’ cheart latha ’n deigh dhomh crioch a chur air a’ bhalla, cha mhor nach deachaidh mo shaothair gu leir a mhilleadh ann an tiotadh, agus cha mhor nach do chaill mi-fhin mo bheatha; agus so mar a bha: Bha mi ’g obair gu trang eadar cul an tent agus dorus na h-uamha, agus thachair rud a chuir clisgeadh agus eagal uamhasach orm. Ann an tiotadh chunnaic mi an talamh a’ tuiteam a nuas o mhullach na h-uamha agus o bharr na creige a bha as mo chionn, agus bhristeadh a dha dhe na postachan a bha ’cumail suas mullach na h-uamha. Ghabh mi eagal mor, agus cha do smaoinich mi air ciod a b’ aobhar do na thachair, ach gu ’n do bhuail e anns an inntinn agam gu ’n robh mullach na h-uamha a’ tuiteam na broinn mar a thachair roimhe. Agus air eagal gu ’m bithinn air mo thiodhlacadh beo, ruith mi thun an fharaidh, agus chaidh mi thairis air a bhalla, oir bha eagal orm gu ’m faodadh rud dhe ’n chreig ’s dhe ’n bheinn tuiteam air mo mhuin. Cha bu luaithe chaidh mi thairis air a’ bhalla na chunnaic mi gu soilleir gur e crith-thalmhainn eagallach a bh’ ann. Chaidh an talamh air an robh mi ’nam sheasamh air chrith tri uairean ann an ochd mionaidean a dh’ uine, agus bha na crithean so cho mor ’s gu ’n leagadh iad taigh cho math ’s cho laidir ’s a b’ urrainn a bhith air a thogail. Agus thuit sgealb mhor de chreig a bha mu leith mhile uam, agus a bha faisge air a’ chladach, le leithid de dh’ fhuaim ’s nach cuala mi

---

[189]

[Vol . 12. No. 24. p. 5]

a leithid riamh ’nam bheatha. Thug mi an aire mar an ceudna gu ’n robh an cuan fhein mar gu ’m biodh e air chrith. Agus tha mi ’creidsinn gu ’n robh a’ chrith-thalmhainn na bu mho fo ’n uisge na bha i air an eilean.

O nach d’ fhairich mi a leithid riamh roimhe, agus o nach robh comhradh agam ri duine a chunnaic a leithid, chuir an gnothach a bh’ ann a leithid de dh’ uamhas orm ’s gur ann a bha mi coltach ri duine a bhiodh marbh, no an deigh a mhothachadh a chall. Chuir a’ chrith a bh’ air an talamh an stamac agam mar gu ’m bithinn air mo thonn-luasgadh aig muir. Ach chuir am fuaim a rinn a’ chreag an uair a thuit i gluasad fodham air chor ’s gu ’n d’ thainig mi ’g am ionnsuidh fhin. Agus ghabh mi uamhas an uair a smaoinich mi gu ’m faodadh a’ chreag a bha dluth dhomh tuiteam air m’ ionad-comhnuidh agus a h-uile rud a bhuineadh dhomh ris an t-saoghal a thiodhlacadh; agus thug so air mo chridhe tuiteam ’nam chom an dara uair.

Greis mhath an deigh do ’n treas crith a dhol seachad, thoisich mi ri gabhail rudeiginn de mhisnich; ach air a shon sin cha bu dana leam a dhol a steach thar a’ bhalla air eagal gu ’m bithinn air mo thiodhlacadh beo, agus mar sin shuidh mi air talamh, agus mi gle bhronach, throm-inntinneach agus gun fhios agam ciod bu choir dhomh a dheanamh.

Fad na h uine so cha robh an smaointean bu lugha mu dheidhinn diadhachd ag eirigh ’nam chridhe, ach thuirt mi mar a tha cumanta am measg dhaoine. “A Thighearna, dean trocair orm” agus an uair a chaidh an cunnairt a sealladh, chaidh an smaointean so as m’ aire mar an ceudna.

Am feadh ’s a bha mi ’nam shuidhe mar so, dh’ fhas na speuran dubh mar gu ’m biodh an t-uisge ’dol a shileadh. Beagan ’na dheigh sid thoisich a’ ghaoth ri eirigh beag air bheag, agus ann an ceann leith uaire bha ’n stoirm dhearg ann. Bha gair agus cop geal air aghaidh na mara, bha ’n tonn ’na cuis-uamhais a’ bristeadh air a’ chladach, agus bha na craobhan air an spionadh as an freumhan. Lean so fad thri uairean an uaireadair, agus an sin thoisich an stoirm ri dhol na bu lugha; agus an ceann da uair an uaireadair bha ’ghaoth air fas cho ciuin ’s gur gann a dheanainn am mach co ’n taobh as an robh am beagan a bh’ ann a’ seideadh, agus an sin shil an t-uisge mor.

Fad na h-uine so bha mi ’nam shuidhe air an talamh agus mi fo eagal agus fo throm-inntinn gle mhor. Ann an tiotadh bhuail e anns a’ cheann agam gur ann air saillibh na crith-thalmhainn a thainig an stoirm agus an t-uisge mor, agus mar sin gu ’n deachaidh a’ chrith-thalmhainn seachad, agus gu ’m faodainn misneach a ghabhail, agus a dhol a rithist a steach do ’n uamhaidh. Thug an smaointean so an tuilleadh misnich dhomh agus chaidh mi steach agus shuidh mi anns an tent; agus o ’n a bha ’n t-uisge cho trom ’s gu ’n robh eagal orm gu ’n leagadh e an tent mu m’ cheann, b’ eiginn domh a dhol do ’n uamhaidh, ged a bha mi air mo chlisgeadh gu ’n tuiteadh i mu m’ cheann.

Thug an t-uisge trom so tuilleadh obrach dhomh, agus b’ e sin claise dhomhain a ghearradh am mach o bheul na h uamha agus fo ’n bhalla gus an t-uisge a leigeadh air falbh, ar neo bhiodh an uamha air a lionadh leis.

An deigh dhomh a bhith greis anns an uamhaidh agus gun choltas gu ’n tigeadh a’ chrith-thalmhainn tuilleadh an lath’ ud co dhiubh, dh’ fhas m’ inntinn na bu shocraiche. Agus a nis, a chum mo spiorad a chumail suas, agus gu cinnteach bha feum mor agam air, chaidh mi do ’n t-seomar stodhair, agus ghabh mi deur beag dhe ’n ruma a bh’ agam. Is e fior bheagan a bha mi ’gabhail dheth uair sam bith a bhlaisinn air, oir bha fhios agam nach robh an corr agam ri fhaighinn dheth aon uair ’s gu’n teirigeadh e dhomh.

Lean an t-uisge air sileadh fad na h-oidhche, agus fad earrann mhath dhe ’n ath latha, agus uime sin cha b’ urrainn domh a dhol am mach air dorus. Agus o ’n a bha m’ inntinn na b’ fhoiseile, thoisich mi ri smaointean air ciod a b’ fhearr dhomh a dheanamh. B’ e an co-dhunadh thun an d’ thainig mi, ma bha ’n t-eilean buailteach do chritheannan-thalmhainn, nach b’ urrainn domh a bhith beo ann an uamhaidh, ach gu ’m b’ fhearr dhomh bothan beag a thogail dhomh fhin ann an aite comhnard, agus balla math, ard, laidir a thogail timchioll air mar a rinn mi far an robh mi gus mi-fhin a ghleidheadh tearuinte o chreutair fiadhaich agus o dhaoine. Bha mi ’g am dheanamh fhin cinnteach gu leor gu ’m bithinn lath’ eiginn air mo thiodhlacadh beo nam fanainn far an robh mi.

O ’n a fhuair na smaointeanan so greim air an inntinn agam, chuir mi romham gu ’n atharraichinn mo thent as an aite anns an robh e. Bha e, mar a dh’ ainmich mi mar tha, fo bhearradh ard, cas na creige a bh’ ann an aghaidh crith-thalmhainn mhor eile, bha mi ’gam dheanamh fhin cinnteach gu ’n tuiteadh a’ chreag air an tent. Chuir mi seachad an ath dha latha, an 19mh agus am 20mh latha de dh’ April a’ smaointean c’aite agus cia mar a dh’ atharraichinn m’ aite-comhnuidh.

Bha leithid de dh’ eagal orm gu ’m bithinn air mo thiodhlacodh beo ’s nach leigeadh an t-eagal dhomh cadal gu samhach mar a b’abhaist dhomh; agus an deigh so gu leir cha bu dana leam cadal an taobh am muigh dhe ’n challaid. Agus a bharrachd air so, an uair a sheallainn mu’n cuairt orm agus a chithinn a h-uile rud ann an ordugh cho math, agus a bheirinn fa near cho falachaidh ’s a bha ’n t-aite anns an robh mi, agus cho saor ’s a bha mi o chunnart, thug e orm a bhith gle aindeonach mu fhalbh as.

Aig a’ cheart am smaoinich mi gu ’n tugadh so uine anabarrach mor dhiom mu ’n rachadh agam air crioch a chur air, agus gu ’m feumainn a bhith riaraichte le fuireach fo ’n chunnart anns an robh mi, gus an deanainn campa math tearuinte dhomh fhin do ’n tugainn a h-uile rud a bh’ agam. An deigh dhomh na ruintean so a shuidheachadh, bha m’ inntinn car uine aig fois, agus chuir mi romham gu ’n toisichinn gun dail ri obair, agus gu ’n togainn balla le puist agus le cablachan mar a rinn mi roimhe, agus gu ’n cuirinn an tent ann an uair a bhiodh e criochnaichte. Ach bha mi gus a ghabhail de mhisnich na dh’ fhanadh far an robh mi gus am biodh an t-aite deas gus mi dhol ann. B’ e so an 21mh latha de dh’ April.

(Ri leantuinn).

An Samhradh.

LE UILLEAM ROS.

O! mosglamaid gu suilbhear, ait,
Le sunntachd ghasd’, a’s eireamaid,
Tha mhadainn-sa le furan caomh
Toirt cuireadh faoilteach, éibhinn, duinn;
Cuireamaid fàilt air an lò,
Le cruitean cèolmhor, teud-bhinneach,
’S biodh ar cridhe deachdadh fuinn
’S ar beoil a seinn le speirid dha.

Nach cluinn thu bith-fhuaim suthain, sèamh,
’S a bhruthainn sgeamhail, bhlà-dhealtrach,
’S beannachdan a nuas o neamh
A dortadh fial gu làr aca:
Tha nadur a caochladh tuar
Le caomh-cruth, cuannda pairt-dhathach,
’S an cruinne iomlan, mu’n iath grian,
A tarruinn fiamhan gràsail air!

Nach cluinn thu còisir stolda, suairc’,
’S an doir’ ud shuas le’n òranan.
Seinn cliù dha’n Cruthadair fein,
Le laoidhean ceutach, solasach,
Air chorraibh an sgiath gun tamh
Air mheangain ard nan rò-chrannaibh,
Le’n ceileirean toirt moladh binn,
Dha’n Tì dh’ath-phill am beotachd riu.

Gu’m b’fhearr na bhi’n cadal an tamh,
Air leabaidh stàta chloimh-itich,
Eiridh moch sa mhadainn Mhàigh,
Gu falbh na fàsach fheoirneinich,
Ruaig a thoirt air bharr na driùchd,
Do dhoire dlù nan smeòraichean,
Am bi tùis is curaidh na fion,
Le fàile ciatach ròsannan.

Tha feartan toirbheartach, neo-ghann,
’S an am so gun ghreann dublachach,
Cuir trusgan trom-dhait’ air gach raon,
Le dealt, ’s le braon ga’n ùrachadh
Tha Flora comhdachadh gach cluain,
Gach glaic, a’s bruach le flùraichean,
S bi’dh neòinean, ròsan, ’s lili bàn,
Fo’n dithean aluinn, chùl-mhaiseach.

Tha Phœbus fein, le lòchrann aigh,
Ag òradh àrd nam beanntaichean,
’S a’ taomadh nuas a ghathan tlà,
Cuir dreach air blàth nan gleanntanan;
Gach innseag ’s gach coirean fraoich
Ag tarruinn faoilt na Bealltainn air;
Gach fìreach, gach tulach, ’s gach tom
Le foirm cuir fuinn an t-samhraidh orr’

Tha caoin, a’s ciùin, air muir is tìr,
Air machair mhìn’s air garbh-shleibtean,
Tha cuirnean driùchd na thùir air làr,
Ri aird’s ri àin na geala-ghreine:
Bidh coill’, is pòr, is fraoch, is fèur,
Gach iasg, gach eun, ’s na h-ainmhidhean
Ri teachd gu’n gnàsalachd ’s gu nòs,
Na’n gné, ’s na’n doigh, san aimsir so.

Chaidh tigh is sobhal a losgadh ann am Berwick, N. S. oidhche Di-màrt s’a chaidh, ’s bha bean-an-taighe air a losgadh gu bàs anns an tigh. Bha i mu thri fichead bhliadhna dh’ aois. Bha i air fear Uilliam Robinson a phòsadh an uiridh; bha i na bantraich roimhe sin ’s teaghlach aice. Cha robh cuid de ’n chloinn bu shine a còrdadh ri Robinson, agus tha amhrus aig daoine gu robh e coireach ri ise chur gu bàs. Chaidh a dhearbhadh aig cùirt a choroner gu robh a bhean air a murt mu ’n deachaidh an tigh a chur na theine. Tha Robinson ’sa phriosan ged nach d’ fhuaireadh fhathast dearbhadh sam bith gu ’m b’e a rinn an gniomh.

IOMRADH EACHDRAIDHEIL AIR GRIADACH CHOCHRAN.

AN uair a thug ain-tighearnas agus dall cead Righ Seumas mu dheireadh air iochdarain dol fo ’n armachd na aghaidh, b’e Sir Iain Cochran, (o’n d’ thainig Iarla Dhundòmhnull) aon de na naimhdean bu diaine a bh’ aige. Bha lamh shònraicht’ aige ann an ceannairc Iarla Iar-ghael. Bha binn sgriosail fad linntean a nochdadh a bhi ’n crochadh thar tigh a Chaimbeulaich, a filleadh a steach an truaighe co-ionnan gach aon a dh’ éirich air taobh an ceann-cinnidh. Chuairtich a bhinn cheudna Sir Iain Cochran. Dh’ iath armailt an righ mu thimchioll, ach bu treun, fearail, marbhteach agus fada lean e air cur nan aghaidh, gus ’n do bhrùchd àireamh lionmhor air mu dheireadh is ghlacadh na phriosanach e. Chaidh a thoirt gu deuchain, ’s chaidh a dhiteadh gu bàs dith-cheannadh. Cha robh aig’ ach beagan làithean gu bhi beò, ’s cha robh aig fear-coimhead a phriosan ach feitheamh gus an tigeadh a bharantas-bàis o’n righ ’sa thoirt a mach an sin gu ionad bàis. Chaidh a theaghlach ’s a chairdean do’n phriosan gus fhaicinn, agus ghabh iad an cead deireannach ach aindeoinach agus cràiteach da chéile. Ach

---

[190]

[Vol . 12. No. 24. p. 6]

bha aon nach d’ thainig maille ri càch a dh’ iarraidh a bheannachd, —aon a bi uaill a shùl ’sa thighe—eadhon Griadach a nighean ionmhuinn.

Bha rath dorch’ a’ cur sgàil bu ghruamaiche thar stapuill iarruinn uinneagan a sheòmair priosain; bha e tursach nach o d’ fhuair e sealladh mu dheireadh da leanabh gaoil; bha ’cheann ga theannadh ri balla fuar tungaidh a phriosan ’toirt fionnarachd do ’n ainteas fhiabhrusach a bha a dol troimhe mar ghathan-teine, ’n uair bha dorus a phriosan air fhosgladh gu mall air a lùdagan raga agus a thainig ’fhear-gleidhidh a steach agus maighdean og, uasal, mhaiseach ’na dhéigh. Bha i àrd agus flathail ’na pearsa; a sùilean dubha aoidheil, neo-dheurach, ach nochdadh an dearsa gu’n robh bron aice—bron a bha ro dhomhain ra shiabadh air falbh—agus ciabhan dubha a cinn air an sgaoileadh thar mala aoidheil, shoilleir agus fhiorghlan mar mharmor liobhte. An uair a chaidh iad a steach thog am priosanach mi-shona suas a cheann. “O mo nighean! mo Ghriadach fein!” ghlaodh e mach; agus thuit i air uchd. “M’athair! m’athair gaoil!” thuirt a mhaighdean thruagh le acain, ’s i a siabadh air falbh a deòir leis na briathran.

“Cha’n fhaod sibh a bhi cuideachd ach ùine ro ghearr,” arsa fear-coimhead a phriosan, ’s e tionndadh a mach car tacain. “Gu’n comhnadh Dia leat ’s gu’n d’ thugadh e sòlas duit,” arsa Sir Iain ’s i aige gu teann ra bhroilleach, ’s e ga pògadh. “Bha eagal orm gu’m bàsaichinn gun mo bheannachd a thoirt air ceann mo nighinn féin, agus bu dorra leam sin na’m bàs; ach thainig thu ghaoil, thainig thu; agus is leat beannachd deireannach t’ athar truagh.”

“Ni h-eadh; togaibh dheth;” ghlaoidh i, “cha ’n e do bheannachd deireannach; —cha’n e! Cha chuirear m’ athair gu bas!”

“Cum ort fein, cum ort fein, mo nighean!” arsa ’h-athair. “Och, gu’m b’urrainn domh solas ’thoirt duit! —mo leanabh gaoil! Ach cha’n ’eil dochas do m’ thaobh; o cheann thri latha, bithidh tusa ’s mo chlann gu léir” —gun athair bha e dol a radh, ach thàinig stad air.

“Tri latha!” ars’ ise, ’s i togail a cinn o bhroilleach, ach gu dùrachdach a fàsgadh a lamhan; tri laithean! tha dòchas ann matà fhathasd, gu ’m bi m’ athair beò! Nach ’eil an sagart ris am bheil an Righ ’deanamh aidmheil na charaide do m’ sheanair? Aslaichidh e airson beatha ’mhic, agus cha chuirear m’ athair gu bas?” “Ni h-eadh, ni h-eadh, mo nighean,” ars esan; “na bi air do mhealladh; cha’n ’eil dòchas ann—tha mo bhinn-dìtidh cheana air a sheuladh—sheulaich an righ cheana òrdugh mo dhi-cheannadh, ’s tha teachdair a bhàis cheana air an t-slighe.”

“Gidheadh cha chuirear m-athair gu bas! cha chuirear!” thuirt i, ’s i filleadh a lamh na cheile. “Gu’n cuireadh Dia le run nighinn!” thuirt i le dùrachd; agus a tionndadh ri ’h-athair thuirt i gu foil, “theid sinn o chéile an dràsda ach coinnichidh sinn a chéile fhathast.”

“Ciod a tha ’n rùn mo nighinn?” dh’ fheòraich e le déidh ’s e beachdachadh le iomaguin ’na gnùis.

“Na feòraichibh ’san àm, athair,” thuirt i, “na feòraichibh ’san àm e, ach guidhibh leam agus beannaichibh mi, ach na b’ ann leis a bheannachd dheireannach.”

Dhlùthaich e rithist ri ’bhroilleach i. A thiota chaidh fear coimhead a phriosan a steach, agus sgaradh iad a glacaibh a cheile.

Air feasgar an ath latha an deigh a chomhluadar a dh’ ainmich sinn, chaidh fear-turuis o thuath thairis air an drochaid. Tharruing e aig Beruic, agus a cumail beagan air adhart, shuidh e sios a leigeadh a sgios deth air suidheachan aig dorus tigh-òsda, air taobh deas na sràide. Cha deach e steach do’n tigh-òsda, oir bha sin os ceann coltas a staide, do bhrigh gur h-ann a rinn Crombheil a chairtealan a ghabhail beagan bhliadhnachan roimhe sin, agus far an d’ fhan roimhe sin Righ Seumas an siathamh, ’nuair bha e air a shlighe gu dol an seilbh air crùn Shasuinn. Bha peiteag air an fhear-thuruis de aodach cumanta, ceangailte mu ’n cuairt le crios leathair agus falluine ghoirid air uachdar do ’n ghnè cheudna. Bu shoilleir gur duin’ òg a bh’ ann, ach bha chòmhdach cinn air a tharruing air aghaidh ’s nach mor nach robh aodann air a chleith. An aon laimh ghiulain e ceanglachan beag, ’san laimh eile bata fir-turuis. Air iarraidh glaine fhiona da thug e mach mir arain as a cheanglachan, agus beagan mhionaidean an deigh sin dh’ éirich e gu imeachd. Bha sgailean na h-oidhche ’g iadhadh, agus bha coltas gu’m biodh an oidhche stoirmeil. Bha na speuran a fàs gruamach; bha na neòil ’nan dian luaths o’n fhairge—osagan laidir gaoithe a nuallan tre na sràidean le marc-shian ’chuir aghaidh nan uisgeachan gu ainneart.

“Gu’n cuidicheadh Dia thu, ma tha rùn ort siubhal fada ri leithid so de dh’ oidhche,” thuirt am fear-faire bh’ aig a’ gheata Shasunnach ’nuair chunnaic se e ’dol seachad air thar na drochaid. An ceann beagan ùine bha e air sliabh farsuing, fàsail agus ùdlaidh, nach robh fad mhiltean ach na fhàsach còinnich, rainich agus fraoich falaisg ghlaise, an so ’s an sud còmhdaichte le tiugh phreasan. Dhirich e gu mall ach saoithreachail a chas-bheinn, fo neart na siane, a bha séideadh le dian bhoil. Dhòirt an t-uisge nuas mar chas shruthan, ’s bha fead na gaoithe mar dhonnalaich legion de mhadaidh-alluidh chiocrach, is mac-talla ’ga freagairt le fuaim uamhais. Ach chum an coigreach air adhart, gus an robh e ’dha no tri mhiltean o Bherbhuic; ’s mar nach biodh e comasach air dol ni b’ fhaide an aghaidh na siane, shir e fasgadh fo phreasan smeur ri taobh an rathaid. Dlùth air uair an deigh dha suidhe fo ’n t-seorsa fasgaidh so, mheudaich dorchadas na h-oidhche ’s an stoirm le chéile. Chual’ e an sin fuaim chas eich a staisdreadh le luaths air an rathad. Chrom am marcaich’ a cheann ’s an sian gu laidir ’na aghaidh. Gu h-obann chaidh ’each a ghlacadh air shréin. Thog am marcach suas a cheann; bha coigreach ’na sheasamh fa chomhair is dag aige ri ’uchd.

“Teirinn!” ghlaodh an coigreach gu danarra. Chaill am marcach a lùths agus ghlac eagal e. Thug e oidhirp air ruigheachd air armachd, ach gu h-obann leig am fear-reubann as an t-srian, ghlac e am marcach air bhroilleach agus spion e gu làr e. Thuit e le trosd an comhair a chinn, is dh’fhan e beagan mhionaidean gun mhothachadh. Ghlac an coigreach a mhàileid anns an robh na litrichean gu luath, agus air dha shiabadh air a ghualainn, ruith e thairis air an raon.

Gu moch ’sa mhaduinn chite luchd-àiteachaidh Bherbhuic nam buidhnibh a dol le cabhaig do ’n àite ’n d’ rinneadh an reubainn, agus sgap iad gach rathad thairis air an t-sliabh, ach lorg air an fhear-reubainn cha d’ fhuaradh.

Chaidh tri laithean seachad agus bha Sir Iain Cochran fhathast beò. Chaidh a mhàileid anns an robh ’bharantas bàis a ghlacadh, agus mu ’n tigeadh an ath òrduigh a chur gu bàs dh’ fhaodadh eadar-ghuidhe athar Iarla Dhundòmhnuill ri sagart éisdeachd an righ bhi soirbheasach. Is beag nach robh Griadach a nis gach àm maille ris ’sa phriosan, agus a labhairt briathran sòlasach ris. Chaidh dlùth air ceithir la deug thairis o’n spùilleadh am post deth mhàileid. Bha ’n dòchas fadalach bha ’m broilleach a phriosanach air fàs na bu sheirbhe na bha bhinn an toiseach, ach an dòchas sin fhein, searbh ’s mar a bha e, chaidh as da. Cha do shoirbhich le eadar-ghuidhe ’athar; agus sheulaich an righ an dara uair a bharantas bàis, agus beagan is latha eile ruigeadh am barantas sin a phriosan.

“Toil an Fhreasdal gu robh deanta!” thuirt am priosanach le osna.

“Amen!” arsa Griadach gu ealamh, fiata; “ach cha chuirear m’ athair fhathast gu bàs.”

Rainig am marcaiche le mhàileid sliabh Thuidmoth, a giùlan barantas bàis Shir Iain Cochran an dara uair. Thug e spor do ’n each, a chuir ’na dhian-luaths e. Sheall e gu geur roimhe, ’na dhéigh, ’s air gach taobh; bha ’dhaga aige ’na laimh dheis deiseil gus e fhein a dhion. Chuir a ghealach soills’ thaibhse thar an raon. Shaoileadh e gur coltas duine a bh’ anns gach preas. A tionndadh aig oisinn da, thug ’each leum air ais ’nuair chual’ e fuaim urchair daga a las mu ’shùilean. ’Sa cheart àm loisg e le ’dhaga féin a thug air an each leum thoirt as le barrachd ainneart ’s gu ’n do thilg e gu làr e. A thiota bha cas an fhir-reubainn air a bhroilleach, a chrom air a mhuin, ’s a tarruing a mach claidheamh goirid thuirt e, “Libhrig d’ airm dhòmhsa no ’s bàs dhut e.” Dh’ fhàilnich cridhe seirbhiseach an righ ’na chom, ’s gu ’n mhisneach aige air guth a radh rinn e mar a dh’ iarr e. “Nise siubhal romhad,” ars’ am fear-reubainn gu fiadhaich, “ach fàg d’ each agamsa agus do mhàileid, air eagal gu ’n tachair na ’s miosa dhut.” Dh’ eirich an duine ’s e air chrith is raing e Berbhuic. Leum am fear-reubainn air muin an eich a dh’ fhag e, is mharcaich e gu luath thar an raon.

Bha gach ullachadh ’ga dheanamh air son Sir Iain Cochran a chur gu bàs. Cha robh ’dhìth air an luchd-lagha ach a mhàileid a thighinn leis an dara barantas, ’nuair a rainig an naigheachd gu’n deach a mhàileid a rithist a ghoid. Shìn so beath’ a phriosanaich ceithir latha deug eile. Thuit e rithist air muineal a nighinn, ghuil e, is thuirt e, “Is math a chùis; tha lamh an Tighearna ’san ni.”

Cha d’ thainig crioch air na ceithir làithean deug ’nuair chaidh dorsan a phriosain ’fhosgladh, agus a leum Iarla Dhundòmhnuill an glacaibh a mhic. Shoirbhich le ’eadar-ghuidhe ri sagart an righ mu dheireadh. An deigh barantas bàis Shir Iain a bhi air a sheuladh da uair ’s nach d’ rainig iad, sheulaich an righ a mhaitheanas. Ghreas e maille ri ’athair o’n phriosan da thigh fein. Bha ’theaghlach a teannadh mu thimchioll, a sileadh deòir an aoibhneis, ach ged is i Griadach bu mhò a dh’ fhuiling fhad ’sa bha e ’m priosan na iad uile, cha robh i a làthair ’san àm. Bha iad a gabhail iongantais le taingealachd ri riaghladh an Fhreasdail, a chuir stad da thurus air a mhàileid ’s a shaor a bheatha, ’nuair a dh’ aslaich coigreach faighinn a stigh, agus thainig am fear-reubainn a steach. Bha e còmhdaichte, mar a dh’ innis sinn cheana, le falluin agus peiteag de dh’ aodach cumanta. Bha ’ghiulan os ceann a choltais. A’ dol a steach bhuin e le ’laimh ri chòmhdach-cinn, a dh’fhàg e air.

“An uair a leughas sibh iad so,” is e ’toirt am mach da phaipeir as a bhroilleach, “tilgibh ’san teine iad.”

Thug Sir Iain sùil orra agus dh’ fhàs e glas-neulach. B’e ’bharantasan bàis a bh’annta.

“M’ fhear-saoraidh!” ghlaodh e. “Cionnas is urrainn domh ’bhi taingeil dhut—cia mar theid agam air ath-dhioladh a thoirt do fhear-saoraidh mo bheatha? Thugadh màthair mo chlann taing dha air mo shonsa.” Ghlac an seann Iarla an coigreach air laimh; dhlùthaich a chlann ri ghlùinean. Chuir e ’làmh ri aodann is bhrist e mach le deòir.

---

[191]

[Vol . 12. No. 24. p. 7]

Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

A. J. G. MACEACHUINN,
FEAR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c ., &c .
McDonald Building, Charlotte Street.

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &C ., &C .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &C .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A.

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

ROYAL BANK OF CANADA
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE 2,481,000.00
AIRGEAD TAIMH 2,500,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal,

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3½% ’sa bhliadhna.

Marbhann

Do Dhonnachadh Bàn Ceistear a bha air an Eilean Mhór(Boularderie) .

LE EIGHRIG BEAN IAIN MHIC LEOID.

Och! mo dhiobhail is m’ éire!
Rinn a bhliadhna-s’ mo leagadh gu làr—
Cha ’n ’eil fiadh air nach beirear,
’S cha’n ’eil sionnta nach teirinn o’n àird—
Dh’ fhalbh an cothrom ’s cha till e
Anns am faodainn mo shìth ’dheanamh tràth,
’S mar dean Dia dhomh mo sheasamh
’S fhada cian mi air dheireadh air càch.

Dh’ fhaoidte radh gun teagamh
Gu dainig àmhghar d’ar n-eilean is gruaim,
Leis a bhàs thighinn a stigh oirnn
’Rinn ar fagail an leagadh ro thruagh;
Thuit a chraobh le ’cuid gheug oirnn,
’S laidh i trom air gach creutair a fhuair
Aithne riamh ort fo d’ éisdeachd;
’S goirt a bhuille fo ’m b’ éiginn daibh gluas’d.

Thainig teachdair’ ga d’ iarraidh
Nach d’rinn iochd air do chiochranaibh òg,
’Dh’ fhag mar chaoirich air sliabh iad
’Bh’ air an àrach fo bhriathran do bheòil;
Dh’ fhag gun cheann gun fhear-iùil iad
Bha ga ’n tarruinn a dh’ ionnsuidh an stòir
Anns robh lànachd gun traoghadh,
’S anns bu ghnàth leat bhi taomadh gu ’m beòil.

Cha robh do leithid ri fhaotainn
Bho ’n is cuimhne le aon a tha beo;
Cridhe carranach, maoth,
Is cogais chaithriseach, chaoin air gach doigh;
Sith is càirdeas is gaol
A chum do chiocharan mhaoth ’chuir air dòigh,
’S tu fhein mar stiubhard ga ’m biadhadh,
O’n bha ’n taisgeach dhut fialaidh gu leor.

’S iomadh aon ’bha na’n truaghain,
’S ann air ioma cheisdean cruaidhe ro mhor
Gheibheadh saors’ agus suaimhneas
Nuair a bheireadh iad suas dhut an leon,
Reidheadh plàsd ’chur ri ’n creuchdan
’Chum an glanadh bho eucail nam feoil;
’S ann am fuil a chroinn-cheusaidh
Tha acfhuinn ghlanaidh gach creutair dhe ’n t-seors’.

Bu tu caraid an anama,
Ged nach fhaigheadh an cealgair uat sgàil;
An lion ascart cha mhùchadh
Air cho caol ’s gu’m biodh smùdan dhe ’fàs,
A chuilc bhriste cha bhrùghadh
Dhe’m biodh anailean cùbhraidh nan gràs,
’S e bhi ga’n altrum ’s ga’n uallach
A bha na thasg ort gu uairean do bhàis.

Ged fhuair thu ’n claidheamh da fhaobhar,
’S ged a thog thu e daonnan gu h-àrd,
Chum a bhagradh gun chaomhnadh
Air an aiteam a dh’ aomadh gu sàil,
Cha d’ rinn thu ’n goirteach’ ma dh’ fhaod thu,
’S cha mho a bhuail thu a h-aon dhiu gu làr,
Nuair bu mho ’n eagal roimh fhaobhar
’S ann bu mhinic a thaom thu orr’ gràdh.

Rinn thu bhratach a sgaoileadh
Chum ’s gu’n tionaileadh daoine fo ’sgàil,
’Toirt deadh sgeul air an tir dhaibh
’San robh sonas is siochaint a tàmh;
Cha do mheataich thu ’n inntinn,
Air dhaibh toiseachadh innte gun dàil,
Gus na chreid iad mar fhirinn
Gu robh cuid agad innt’ agus pàirt.

B’ ard fhear-fair’ air an tùr thu,
Bha Clann Isreal dlùth dhut an dàimh,
S ma dh’aom thu ’n claidheamh ga’n ionnsuidh,
Thug thu rabhadh le cùram dhaibh tràth;
Cha robh fuil ort ri iarraidh,
’S iad a cluinntinn do bhriathran a ghnàth,
Is tu dearbhadh le d’ bheusaibh
Gu’n do thog thu ’n crann-ceusaidh na thràth.

’S bochd ar sgeula ri ’h-aithris,
Ged nach dàna leinn coir’ chur air Dia
’Rinn do phaillenn a leagadh
’S a thug sabhailte leis thu fo ’dhion
Dh’ ionnsuidh oighreachd na saorsa
’Chaidh a cheannach gu daor dhut le pris,
Tha thu nis innt’ gu h-iùlmhor,
’S ’si mo bharail gur dùbailt dhut sith.

’S mor an gibht a thug Dia dhut,
A bhean urramach, riaghailteach, choir,
A bha tairis is fialaidh,
S le ’m bu ghnath a bhi riaghladh do bhord;
Nuair a thigeadh na h-aoidhean
Gheibht’ thu romhpa le aoidhealachd mhor,
Cha bhiodh caomhnadh air biadh ann,
Reidheadh a sgaoileadh gu fial air na sloigh.

Cha robh ni bha dhaibh feumail
Nach do theagaisg thu fein dha do chlann,
Cha robh truaighe bha ’n tòir orr’
Air nach tug thu dhaibh seoladh ro laimh;
Air son innleachdan Shàtain
Leis ’m bu mhiann bhi ga’n gnath chur air chall
Anns an t-slighe bha comhnard
’S air ’m bu shona dhaibh eolas gu cheann.

Bu dheadh fhear àraich nan uan thu,
Is fear aiseag nan cluainean gu sith,
Thaobh do ghradh dhaibh mar bhuachaill’
’S tu nach fhagadh fo thruaigh iad na d’ bhinn;
B’e sgrios rioghachd an t-Sàtain,
Ni is minic bu ghnath leat na d’ linn,
Spionadh anaman beo leat
Chum an aiseag gu solas is sith.

Bha do dhanachd mar leomhann
A chur chathannan mora ’s thoirt buaidh,
Bha do shèamhachd mar chaoirich
Bh’air am beathachadh daonnan ’sa chluain;
Bha thu caithriseach, eudmhor,
O gach taobh mu’n tig béisd gu d’ chuid uan,
’S an leomhann beucach ri saothair
Dh’ fhiachainn am b’ urrainn e aon dhiubh ’thoirt bhuat.

Rinn thu Pisgah a dhireadh
’Ghabhail beachd air an tir a bha thall,
Tir Chanàain tre aoibhneas
B’e do ghuidhe mar oighreachd bhi ann;
Chaidh thu thairis air Iordan,
’S sheas a bhruachan mar thòrr os do cheann,
Chaidh do chriochan a sgaoileadh,
’S gur leat oighreachd is maoin nach ’eil gann.

Chuir thu cath an deadh chomhrag,
’S fhuair thu thairis air Iordan gun stri,
Rinn na h-ainglean do threorach’
Anns an t-slighe ga d’ sheoladh gu min
Dh’ ionnsaidh ionad do sholais
Far am fac thu Iehobhah an Righ,
Far bheil na clarsaichean oir,
’Sa bhios na crùinteanan gloir air an cinn.

Bha thu ’d stiubhard ro dhileas
Air an t-saibhreas gun chrich ann an gloir;
Fhuair thu gibhtean ro phriseil,
Chum an riaghladh air miltean do shlòigh;
’S math a b’ urrainn mi innse
Gu’m bu choltach ri fìrean do dhoigh,
S bha do thaic ris an iobairt
Bho ’n a tharruinn thu milseachd ri h-ol.

’S ann bha do bhunait is d’ earbsa
As an Ti ris na dh’ earb thu do shlàint,
Rinn do ghlacadh le innleachd
’S a thug coir dhut air rioghachn a ghrais,
Sgaoil e ’sgiortan mu ’n cuairt ort,
Nuair a bha thu fo fhuar-dhealt a bhàis,
Thaobh ’s gu’n dhealraich a ghrian ort
Rinn do tharruinn an liontan a ghrais.

Cha ’n ’eil mo chliu ort ach luaithre
Gus do bheusan a luaidh mar bu choir,
’S gun mo chomas ach suarach
Gus do theist thogail suas a bha mor;
Bha thu tairis is caomhail
Ris gach truaghan bh’ air faontradh bho ’n chro,
’S tu fhein ga ’n cuairteach’ mar aodhair
A muigh air fuar bheannaibh aognaidh nan deoir.

Tha thu saor bho gach buaireadh,
Cha ruig àmhghair no truaighe thu ’chaoidh,
Fhuair thu dhachaidh gu d’ shuaimhneas,
’Bh’ air a ghealltainn mar dhuais dhut le cinnt,
Far nach caoidh an luchd-àitich,
Is nach abair gu bràth tha mi tinn,
Far ’m bheil na naoimh ann a comhnuidh
Aig lan fhois ach binn cheol ac’ ga ’sheinn.

Ged a gheibhinns’ air m’ iarrtus
Gach la chaidh sios uam an céin,
Gach seachdain is bliadhna
Chaidh seachad ro lionmhor gu léir,
Mar ri roghadh gach fianuis
A chuala mi cian fad mo ré,
’S e bhi ga d’ chluinntinn bu mhiann leam
Dhe na chunnaic mi riamh dhiubh gu léir.

B’e mo ghuidh’ agus m’ aoibhneas
Gu ’n tigeadh ort oighre tre ghras;
Cha b’e mac Hagar o’n Eiphit
Bu mhiann leam a dh’ éirigh na d’ ait’,
Ach mac a gheallaidh ’s na h-ùrnuigh
Air son an tric robh thu dlùth ann an sàs;
O, cuir do spiorad gu treun air
’S am biodh e againn an deigh Dhonnachaidh Bhàin.

Chaidh am marbhrann so ’dheanamh bho chionn leth-cheud bliadhna. ’S e so na tha air sgial agam dheth, ged bha coig rannan deug air fhichead ann bho thùs. Seachad air an t-ochdamh rann cha ’n ’eil iad anns an òrdan ’san d’ rinneadh iad an toiseach. Sgriobh Mr. Aonghas Domhnullach bho ’n Amhainn a Tuath e corr is da fhichead bliadhna air ais, agus mar an ceudna thug aon dhe na h-eilthirich do New Zealand leis am marbhrann air a sgriobhadh. Dh’ fhaodadh gu bheil tuilleadh rannan aig cuideiginn eile agus ma tha bhithinn glé thoilichte fhaighinn troimh’n MHAC-TALLA. Bha Eighrig Nic Leoid a fuireach aig an Amhainn a Tuath, St . Ann’s, far an do chaochail i ’sa bhliadhna 1888.

IAIN ALASDAIR MAC COINNICH.
66 Alexandra St. ,Sidni.

Mo Roghainn-sa.

LE EOBHAN MAC-COLLA.

Ciod am math do dhuine
Bhith, gun fhois, gun tàmh,
Air tòir cliù no onair?
Faileasan gun stàth!

Ciod am feum bhith ’gearan
Gainne ar cuid stòir?
’S tric bha cridhe brùite
Leis an roinn a’s mò.

Fanadh fleasgaich eile
Gus an cinn iad liath
’Càrnadh suas ’s a deanamh
De ’n cuid òir an dia;

Dhomhsa mar mo roghainn,
Agus sin gun dàil,
Crioman boidheach fearainn
Ann an srath mo ghràidh.

Faigheam an sud mar rium
Bean bho theaghlach còir—
Caileag ghniomhach, ghaolach,
Lom-lan aoidh is ceòl.

Toilicht’ le a cuibhrionn,
Biodh e pailt no gann:
Sud an té bu spors leam
Bhith ’na màth’ir do m’ chlann.

---

[192]

[Vol . 12. No. 24. p. 8]

Amhairc an So!
’san ath aireamh airson
SANAS UR
bho
The Canadian Bank of Commerce
Sydney, C. B.
P. C. STEVENSON, MANAGER.

Oran.

LE AONGHUS MAC-AN-TOISICH.

LUINNEAG.
Sgoltadh thonn, sgoltadh thonn,
Sgoltadh thonn, ceol a bhinnis;
Sgoltadh thonn le luing ùir
Dol gu dlùth thar na linne.

Dh’ fhag sinn cladach Alb’ nar déidh,
Gach gleann réidh, beinn is tulach;
Tir a bhios nar cuimhn’ a ghnàth,
’S luchd ar gràidh innt’ a fuireach.

Cha ’n fheil mulad air aon ghnùis,
Cha ’n fheil sùil a tha sileadh;
Tha iad uil’ an geall air òr,
’S taighean-còmhnuidh làn grinnis.

Ann an àite port a bhròin,
Cumha Dhòmhnaill Mhic-Cruimein,
’S ann tha ’m piobaire th’ air bòrd
’Cur nan seod ’dhanns’ air mhire.

Tha an long gun bhréid, gun seòl,
Ach le treòir uisg’ is teine,
Dol na ’deannaibh thar a chuain
Mar fhiadh luath air uchd beinne.

Ri tir shaor na coille mhóir
Tha a sròn air a cumail
Leis na fir nach stiùradh clì,
Gillean Ile agus Mhuile.

Cluinnear fear a seinn gu binn
Cliu na tir bha gun ghainne,
Air a bheil gach smuain is sùil
Is sinn dlùth oirre ’teannadh.

Is fear eile ’caoidh mar dh’ fhàg
Luchd na stràic Alba bheannach;
Air mar dh’ fhògair iad a clann
Bho gach gleann agus bealach.

Soraidh leibh, a luchd mo rùin,
Tha nis Cùibeic san t-sealladh;
’S mar a sgapar moll le gaoith
Bidh sinn sgaoilte gu h-ealamh.

Is mar coinnich sinn ri ’r beò,—
’S gur h-e ’s dòcha nach coinnich,—
Cumaidh gaol ar n-òige blàth
Do thir àlainn nam bonnach.

Gu’n robh ’n Ti ’tha riaghladh shuas
Leinn nar gluasad gach latha,
’S e ga’r treòrachadh air laimh
A chum aoibhneas nam flathas.

GLEANN-A- BHAIRD.

An Gille Donn.

LUINNEAG.
’S mise tha fo mhì-ghean
Mu ’n ghille dhonn,
Oigear nan rosg mìogach
’Dh’ fhàg m’ inntinn trom;
’S mise tha fo mhì-ghean
Mu ’n ghille dhonn.

’S mise th’ air mo sgaradh,
Bho thoiseach an earraich:
Dhealaich uam mo leannan,
Maraiche nan tonn.

Thug mi gaol a chràidh mi
Do sgiobair a’ bhàta,
Gheibhinn cadal sàmhach
Leat air bhàrr nan tonn.

’S e ’n gaol a thug mi og dhut
An diugh a tha ga m’ leonadh,
A chaoidh cha diobair m’ fheoil thu
Fhad ’s is beo mo chom.

Oir tha moran bhuaidhean
Air mo rùn ’s mo luaidh-sa;
Bu tu làmh a’ chruadail,
Moran uaisl’ a’d’ chom.

’S e bhi ort a’ bruidhinn
An nochd a tha ga m’ ruigheachd,
Oigear, a Chloinn Iain,
’Dh’ fhag mo chridhe trom.

’S maraich’ thu gu seoladh
Cho math ’s a ghlac ropa,
Sealgair thu air mointich,
’S leonadh tu ’n damh donn.

’Nuair thigeadh tu dhachaidh,
’S do ghunn’ ann ad’ achlais,
Sealgair geoidh is eal’ thu,
’S a chearc riabh’ch air fonn.

’Dol ’stigh an Caol Cannach
Shéid e oirbh gu frasach,
Thainig fairge tharsuinn
’S bhuail e thu gu trom.

Thainig air do chùlthaobh
Na chuir anns a’ ghrunnd thu,
’S e dh’ fhag mise tursach
Mo run bhi ’tamh fo ’n tonn.

Oran

LUINNEAG.
Fàill ill ó ro, fàill ill ó,
Fàill ill ó ro éile,
Hi rithill, uithill agus ó,
’S na thugaibh hó ro éile.

Gur mise tha trom, airsnealach,
’S a mhadainn is mi ’g éirigh.

Tha ’ghaoth an ear a’ gobachadh,
’S cha ’n i mo thogairt fhéin i;

’S i ’ghaoth an iar a b’ aite leinn,
Is lasan oirre ’g éirigh.

Gu’n tigeadh oirnn am bàta
D’am b’ àbhaist a bhi treubhach.

Uachdaran na tir oirre—
Mo dhìth ma dh’ éireas beud da!

Uachdaran na duthch’ innte—
Gu bheil mo dhurachd féin leis.

Hi ri, gu ’m b’ ait leam fallain thu,
Ad chaisteal ann an Sléibhte,

Far am bi na fìdhleirean,
’S na pioban ann ga ’n gleusadh;

Is far am bi na gillean og
Is boidhche theid fo ’n éideadh;

Far am bi na h-ighneagan—
Bu bhinn leam bhi ga’n éisdeachd—

Is boidhche theid air urlar
An àm a’ chiùil a ghleusadh

Is iomadh oigear furanach,
Cruaidh, fulangach le féile,

A dh’ éireadh leat, a Dhomhnuill,
Na’n d’ rachadh toir air Seumas.

Dh’ éireadh Mac Mhic Alasdair
’S Gleann-garaidh leat le chéile;

Is dh’ fhagainnsa mo dhùthaich
Air chùmhnant a bhi réidh riut.

Bheirinn sgriob a Lunnainn leat,
Na’m biodh mo thurus réidh dhomh.

Ach ’s mise tha gu muladach
Air m’ uilinn, is mi ’g éirigh.

Cho dubh ris an t-suidh.
Cho geal ris an t-sneachd.
Cho soilleir ris a’ ghréin.

ANNS AN STOR UR
LE STOC MOR DE DH
Uaireadairean, de Sheudan ’s de Ghloineachan Sula
ANN AN TOGALACH MHIC GUAIRE
air Sraid Shearlot.
K . Bezanson,Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

A’ Ghailig:
“ ’S i labhair Adhamh
Ann am Parras fein.”

“ ’S i a’s fearr gu togail inntinn
Le binn-ghuth comhraidh tlath,
’S i a’s sgaitiche gu mi-mholadh
’S a’s mine ’nochdas gradh;
’N am cruinneachadh nam miltean
Le piob gu iomairt lann,
’S i a dhuisgeadh colg air oigridh,
’Nuair ’thogteadh srol ri crann.”
—Donnachadh Bàn.

Cuir a dh’ iarraidh “Mhic-Talla.”

Sydney & Louisbourg Railway

Tim Chlar Geamhraidh.

A toiseachadh Di-luain an 15mh latha de dh’October, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7.00 a. m., Glace Bayaig 8.01 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.40 a. m.

A fagail Shidni aig 4.00 p. m., Glace Bayaig 4.43 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 5.45 p. m.

A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

J. R. MAC IOSAIG, Traffic Manager.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air anTelephone No. 62.
Sidni, Feb. 8, ’01.
A. J. BEUTAN.

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.

Ard-Oifis: TORONTO , CANADA.
J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’ sùire.

DAIN AGUS ORAIN, le Alasdair MacFhionghain. Air an deasachadh le A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 35c.

ORAIN, le Iain Lom Mac-Dhomhnaill. Air an deasachadh leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 30c.

MACTALLA NAN TUR, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Tha orain le iomadh bard, sean is og, anns an leabhar so, moran nach robh riamh an clo, agus moran eile ann air dreach na ’s fhearr na chunnacas fhathast iad. A phris: 25c; sia air $1 .25; dusan air $2 .00.

FILIDH NA COILLE, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Orain a Bhaird Mhic-Gilleain, maille ri cunntas taghte de dh’orain eile, a bharrachd air orain is eadar-theangachaidhnean le Mr. Sinclair fhein. A phris, leth-dolar

PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgionan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san Da Sheachduin.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Tri Miosan, .30
Sia Miosan, .50

Cuirear am paipear air a phris so gu luchda gabhail an Canada, anns na Staidean, agus ann am Breatunn. Cuirear e gu luchd-gabhail ann an New Zealand, ’s an duthchannan cein air-son $1 .26, no 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna. Biodh gach litir is eile air seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.