---

[25]

[Vol . 12. No. 4. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha ’n aithris mi maireach.”

VOL. XII. SIDNI, CEAP BREATUNN, DI-HAOINE, OGUST 21, 1903. No. 4.

Thatar a’ cur as leth an fhir d’ an dleasanas a bhi solair bìdh do bhuill Thigh nan Cumantach gu bheil e ’creic deoch làidir ri muinntir nach eil na’m buill de’n tigh idir. A reir sin cha’n eil e na ’choire sam bith deoch làidir a chreic riuthasan a tha na’m buill de’n tigh. Nach gorach an gnothuch do dhaoine bhi ’g amharc air-son lagh-bacaidh o mhuinntir a tha ’cumail suas tigh-òil dhaibh fein ann an tigh na pàrlamaid. Cha tig an lagh sin am feasda gus am bi sgioba stuama air a chur a stigh na’n àite.

Feadh ’sa bhios daoine a saoithreachadh gu dian air-son faighinn air adhart ’san t-saoghal agus ionmhas mor a thasgadh suas, tha iad gle bhuailteach air nithean a’s luachmhoire na saibhreas a leigeil uapa. Tha Iain D. Rockfeller na dheagh eisimpleir air sin. Tha am fear sin a’ tairgse muillion dolair a phàidheadh do neach sam bith a bheir dha stamag ùr, no a chuireas an t-seann té ’san t-suidheachadh ’san robh i aon uair. Cha’n eil teagamh nach do chuir an duine so a stamag o fheum le bhi toirt ana-ceartas dhi; anns an réis air-son saibhreis rinn e dearmad air riaghailtean slàinte, agus an diugh nuair tha saibhreas gu thoil aige tha ’n t-slàinte ga ’dhìth, ’s cha toirear air ais i le airgiod no òr.

Tha cùisean a’ dol gu h-olc ann am Macedonia. Tha ’n dùthaich so mar tha iomadh dùthaich thruagh eilo fo riaghladh nan Turcach, agus aig an àm so tha iad a’ deanamh ainneart neo-chumanta air an t-sluagh. Tha bailtean iomlan air an sgrios. Tha na Criosduidhean air an cur gu bàs leis na saighdearan Turcach, agus tha na Criosduidhean ullamh gu sin a dhioladh ma gheibh iad an cothrom. Tha an sluagh ag éiridh ann an ceannairc ann an caochladh àiteachan, agus cha’n eil e a réir coltais an comas na Tuirce an cumail o sin a dheanamh. Tha aon fhios a thainig ag radh gu bheil ar-a- mach mor ri bhi ann air an là mu dheireadh dhe’n mhios so. Co-dhiù tha sin fior no nach eil tha aon ni cinnteach, gu bheil làithean trioblaideach, fuileachdach a feitheamh air a chuid sin de’n Roinn-Eòrpa a bhuineas do’n Tuirc. Cha mhair sìth far nach bi saorsa, agus saorsa cha’n fhaighear fo riaghladh nan Turcach.

Tha paipeirean Chanada o chionn àireamh bhliadhnachan air ais a’ gearain nach robh na’n comas naidheachdan na Roinn-Eòrpa fhaotainn ach troimh na Stàidean. Gus an latha ’n diugh cha’n eil ach gann fios-dealain a ruigheachd phaipeirean Chanada nach eil an toiseach air am faotainn anNew York,far am bheil iad, mar is trice, air an deagh chothlamadh mu’n leigear leotha tighinn do Chanada. Tha an Ard-Phàrlamaid a’ cur mu dheidhinn sin a leasachadh. Thatar a tairgse mar chuideachadh do chuideachd a ghabhas as laimh fiosan fhaotainn dìreach á Breatunn, cóig mile deug dolair ’sa bhliadhna fad thri bliadhna, deich mile an ceathramh bliadhna, agus cóig mile an cóigeamh bliadhna. An deigh na cóigeamh bliadhna thatar an dùil gu’n teid aig cuideachd air cumail air adhart gun an còrr airgiod fhaotainn o’n riaghladh. Bhiodh e na shochair mhor do mhuinntir na dùthcha so naidheachdan na seann dùthcha fhaighinn saor o’n bhlas a bhithear a’ cur orra anns na Stàidean.

Tha turus an Righ ’s na Bànrigh an deigh atharrachadh mor a thoirt mu’n cuairt ann an cùisean na h-Eirinn. Air tàille an turuis sin tha an diugh faireachduinean na’s blàithe aig na h-Eirionnaich do na Sasunnaich na bh’ aca riamh roimhe, agus tha barrachd càirdeis ’s a b’àbhaist air a nochdadh eadar buidhnean na h-Eirinn féin. Tha na paipeirean dùthchasach, aig nach robh riamh dùil gu’m b’urrainn ni math teachd a mach á Sasunn, a’ moladh an Righ gu chùl, agus ag ràdh gur h-e ’n aon fhear-stàite a’s fhearr a dh’fheuch riamh ri cùisean na h-Eirinn a réiteachadh. Dhiùlt comhairle Bhail-ath-cliath fàilte chur air an Rìgh mar bhaile, ach thatar ag iomradh a nis na’m b’e ’n dé an diugh gu’n deanadh iad a dhi-beathachadh gu toileach. Bidh e na bheannachd mhor do Bhreatuinn gu h-iomlan ma nithear soirbheachadh agus sìth aiseag do ’n eilein uaine le lagh ùr an fhearainn agus le càirdeas an Rìgh.

Riamh o’n thàinig MAC-TALLA air lom an toiseach, agus tha còrr is aona bliadhn’ deug o’n thachair sin, cha’n eil toiseach foghair nach eil litir ga ’r ruigheachd o “Chabar-Féidh,” a’ cur a dh’iarraidh a’ phaipeir dha fein ’s do chàirdean. Air an turus so tha e cur fios air àireamh na’s mò na chuir e dh’ iarraidh riamh roimhe—a h-ochd air fhichead—ni a tha nochdadh nach eil a’ Ghàilig no MAC-TALLA a’ dol air deireadh ’sa chaithir mhóir sin. B’ fhearr leinn gu’n cuireadh “Cabar-Féidh” litir a nall na bu trice. Is math is aithne dha Gàilig a sgriobhadh, agus cha’n eil e ceart dha fein no toilichte le muinntir eile e bhi leigeil le pheann fàs meirgeach. —Cha’n fhaodar dearmad a dheanamh air D. C. Mac-an-t- Saoir ann an Detroit, Michigan, an àm a bhi ’g ainmeachadh deagh chàirdean MHIC-TALLA. Fhuair esan àireamh de luchd-gabhail ùra an uiridh, agus am bliadhna ghabh e an cùram a rithist, ’s chuir e ugainn an dolair air-son gach aon diu—ochdnar a bharrachd air féin.

Dh’fhalbh an t-Urr. E. B. Mac Raing á Sidni Di-sathuirne s’a chaidh. Re an da bhliadhn’ deug a chaidh seachad bha e na mhinisteir ann an Eaglais Chléireach Sràid Falmouth. Shaothraich e an sin le mor thaitneas do na h-uile, agus bha moran a bharrachd air muinntir a choithionail fein duilich gu’m fac’ e iomchuidh a cheangal ris an eaglais sin fhuasgladh. Bha e fad seachd bliadhna na chléireach do Chléir Shidni. Tha e dol a chur seachad a gheamhraidh ann an Alba, ach air an t-samhradh s’a tighinn tha dùil aige tilleadh a nall do Chanada.

Bha gille òg Mac Cormaic air fhaotainn ciontach de ghoid phaipeirean air an t-seachduin s’a chaidh, agus thugadh sia seachduinean priosain dha. Thatar ag radh gu bheil ’sa bhanc’ aige sia ceud dolair a rinn e a’ creic phaipeirean air feadh a bhaile.

Thainig bàs aithghearr air nighinn òig d’ am b’ainm Anabel Rothach air an Eilein Mhór, seachduin gus an Di-màirt s’a chaidh. Bhuail casadaich throm i ’s i suidhe gu suipeir, agus an ceann tacain thòisich i ri cur a mach fala. Cha robh i beò an déigh sin ach beagan mhionaidean. Bha i ceithir bliadhna fichead a dh’aois, agus na h-ighinn a bha gle mheasail ’sa choimhearsnachd.

Tha obair air tòiseachadh ann am mèinn an Dominion No I. Tha fichead paidhir dhaoine ’g obair innte, agus thatar cur a mach eadar da is tri cheud tunna ’san latha. Roimh dheireadh a mhios ma theid gach ni leotha gu math, bithear a cur a mach mu choig ceud. Cha d’ rinn an teine ’s an t-uisge uiread calla ’s a bhatar an dùil a rinn iad. Tha nise mu cheithir miosan o’n ghabh a mhèinn teine.

Tha fiosan as na h-Innsean ag radh gu bheil gach seòrsa barra gu bhi glé mhath ach ann an corra àite far nach do shil moran uisge. Tha so na ’sgeul mhath do’n dùthaich sin. Rinneadh call mor o chionn beagan bhliadhnachan leis an tiormachd a dh’ aobharaich gorta leis an d’ fhuair milleinean dhe’n t-sluagh bhochd bàs. Ni an saoghal uile gàirdeachas a chionn gu bheil e coltach nach bi gainne sam bith na’m measg air a bhliadhna so.

Tha lighiche anns a’ Ghearmailt an deigh àireamh cheistean a chur air àireamh mhor de dhaoine ’s de mànathan a tha dlùthachadh ris a cheud bliadhna. A reir nam freagairtean a fhuair e, tha a mhor chuid dhiu de mheudachd chuimsich, tha, no bha, am falt bàn no bàn-ruadh, agus cha’n eil an diugh fiacail an deud aoin dhiu. Ma tha’m fiosrachadh sin ceart, cha dean fear àrd dubh aig am bheil deagh dheud ach droch chuimse air a bhi beò ceud bliadhna. Bidh an réis leothasan a’s lugha ’s a’s bàine.

Tha Pàdruig, righ Servia, ged bu toileach e air crùn na dùthcha sin a ghabhail, a nise faighinn a chuid fein de na cunnartan a bha ’cuartachadh an fhir a bh’ air a chathair roimhe. Dhuaisnich e murtairean an righ Alasdair le dreuchdan àrda thoirt dhaibh anns an arm agus anns a chùirt, agus a nise tha iad a’ gabhail a chothroim a tha na dreuchdan sin a toirt dhaibh, agus a reir a choltais cha bhi esan an ùine ghoirid ach a deanamh an ni a thoilicheas iadsan a chur fa chomhair. Mu dean e sin is furasda dhaibh deaname ris mar a rinn iad ris an fhear eile. Cha mhor sonas an fhir a gheibh gu cathair-rioghail tre lòn fala.

Bha stoirm mhillteach ann an Jamaica toiseach na seachduin s’a chaidh. Air a chladach a tuath bha Port Antonio air a leagail cha mhor gu buileach; cha deach fhàgail na sheasamh de’n bhaile ach sia taighean. Bha ceidheachan is togalaichean ceannachd air an cur as a chéile, agus bha coig soithichean-smùide air an tilgeadh air tir. Tha’m bàrr bhanana is mheasan eile air a thur mhilleadh; thatar ag radh nach bi ’n call uile gu leir na’s lugha na fichead millein dolair. Bha àireamh mhor dhaoine air am marbhadh. A reir an fhios mu dheireadh a thainig bha suas ri ceithir fichead marbh agus mu choig ceud air an leònadh.

---

[26]

[Vol . 12. No. 4. p. 2]

Naidheachdan.

Sguab stoirm ghailbheach thairis air eilein Mhartinique air an naodhamh la dhe’n mhios so. Mhair ì deich uairean, agus bha call mor air a dheanamh leatha. Bha taighean air an leagail na’n ceudan, agus bha soithichean air am bristeadh anns na h-acarsaidean. Cha’n eil e air iomradh gu’n d’ rinneadh call beatha sam bith.

Tha comunn dhaoine dubha air a chur air chois ann an Toronto aig am bi mar ghnothuch cuideachadh le daoine dubha nan Stàidean a deas gu tighinn air imrich do Chanada. Tha iad ag radh gu bheil tuilleadh ’s a chòir dhiù anns na Stàidean sin, far am bheil iad a faotainn moran ana-ceartais, agus gu’m b’ fhearr dhaibh a bhi ’n Canada far am faigh iad ceartas agus fearann gu’n toil ma ni iad feum dheth.

Toiseach na seachduin s’a chaidh bha cruinneachadh ann an Belfast, an Eilein a’ Phrionnsa mar chuimhneachan air tighinn a nall na Polly, a thainig do’n eilein le luchd-imrich a mhuìnntir na Gàidhealtachd anns a bhliadhna 1803. Aig àm sgrìobhaidh cha d’ fhuair sinn fios sam bith air dol air adhart an latha, ach cha’n eil teagamh againn nach toir Maighstir Sinclair fios d’ ar leughadairean uine anns an ath àireamh.

Bha am Pàp ùr, Pius X., air a chrùnadh le mor ghreadhnachas Di-dòmhnaich an naodhamh la dhe’n mhios. Bha’n crùnadh air a dheanamh an Ard-eaglais Naoimh Pheadair, agus thatar a’ meas gu robh tri fichead is deich mile sluaigh a làthair. Bha an t-seirbhis fada, agus leis an sgìths a dh’ fhuiling e chaidh am Pàp car tiota ann an laigse; ach chaidh e gu grad am feobhas, agus toiseach na seachduin bha e na shlàint’ àbhaistich.

Chaidh poit-dhubh a ghlacadh aigPoplar Hill,ann an siorrachd Phictou, air an t-seachduin s’a chaidh. Bha am fear aig an robh i air a ghlacadh cuideachd, agus a bharrachd air call na poite, chaill e ceud dolair a chuireadh air mar ùnlagh. Tha an naidheachd so a’ toirt gu ar cuimhne gu bheil ùine mhath air dhol seachad o’n chaidh poit-dhubh a ghlacadh ann an Ceap Breatunn. Tha sinn an dòchas gu bheil làithean na poite-duibhe air an eilein so thairis.

Chaidh trein a ruith eadarNew Yorkis Los Angelos, an California, —o chuan gu cuan, —ann an tri fichead is deich uair is mionaid air fhichead uair is naodh mionaidean deug air fhichead goirid air tri latha. Bha ’n trein air a fastadh le Eanruic E. Lowe, aon de dhaoine saibhir nan Stàidean a bha ’g iarraidh gu leaba-bàis a nighinn ann an Los Angelos. Chosd an trein da fhichead mile dolair dha, agus rinn i an t-astar na bu luaithe na rinn trein riamh roimhe. Ach an deigh gach luaths is greasad a rinn e, bha ’m bàs air thoiseach air; chaochail a nighean maduinn Dior-daoin, agus cha d’ ràinig esan gu oidhche Di-haoine.

Bha Sgoil Shamhraidh do luchd-teagaisg nan Sgoilean Sàbaid air a cumail anns a’ bhaile air an t-seachduin s’a chaidh. Bha’n sgoil air a cumail fad choig latha, agus bha còrr is da cheud ga ’frithealadh. Bha na h-òraidean air an liubhairt leis na h-Ollaidhean R. A. Falconer agus Walter Murray, ’s leis na h-Urr. D. Stiles Friseal agus J. W. A. MacNeacail. Bha sgoil dhe’n t-seòrsa cheudna air a cumail ann am bailtean St. John, Halifax is Charlottetown. Bha’n sgoil ann an Sidni cho math ri aon dhiù, mur robh na b’ fhearr, agus tha iadsan a bha ga ’frithealadh an dòchas gu’m bithear ga ’cumail an deigh so na h-uile samhradh.

Tha baile beag Inbhirnis (roimhe soBroad Cove Mines) air a dheanamh iomraiteach le mi-riaghailt a bh’ ann air a’ cheud la dhe’n mhios so. Thòisich an aimhreit mu chluich a bha dol air adhart ann an tigh ’san robh grunn de dh’ Arabianaich ri ceannachd. Chruinnich mu cheud gu leth duine mu’n tigh, agus thòisich iad ri tilgeadh chlach air, a’ bristeadh nan uinneag ’s a milleadh moran de’n innsridh a bha stigh. Bha ofigich an lagha air an cur gu’n dùbhlan agus dhiùlt luchd na h-aimhreit sgaoileadh gus ’n do thòisich na maoir ri losgadh urchraichean. Tha iadsan a bha air cheann na h-aimhreit ri bhi air an toirt gu ceartas ma ghabhas iad faighinn. Tha e coltach nach robh moran meas aig na mèinneadairean air na h-Arabianaich, agus gu’n d’ fhàg sin iad na bu ro-ghéire gu dioghaltas a dheanamh orra. Tha na h-Arabianaich le’n dòighean ceannachd a’ deanamh naimhdean dhaibh fein anns gach cearna de’n dùthaich; ach air a shon sin is còir ceartas a thoirt daibh mar do dhaoin’ eile.

LITIR O “CHABAR-FEIDH.”

FHIR-DEASACHAIDH CHOIR, —Ged nach tric a tha dol agam air sgriobhadh chugaibh a nis, cha ’n fhaod mi dearmad a dheanamh air MAC-TALLA a phàigheadh. Anns an litir so gheibh sibh ordugh airson £3 , 10s., (se sin $17 ) agus bithidh mi ’n ur comain ma leanas sibh air am paipeir a chur a dh’ ionnsuidh nan daoine-uaisle a tha mi ag ainmeachadh aig deireadh na litreach so.

Tha sibhse a deanamh bhur cuid fein gu foghainteach gu bhi ’cumail suas na Gàidhlig, agus tha mi cinnteach gu ’m bi sibh fein agus bhur leughadairean toilichte ’bhi cluinntinn iomradh an drasd ’s a rithist air na h-oidhirpean a thatar a’ deanamh anns a’ Ghàidhealtachd anns a chàs cheudna.

Tha Mòd a’ Chomuinn Ghàidhealaich gu bhi air a chumail an ceann da mhios an Inbhirnis, agus ged a tha mòran a faotainn coire do luchd-riaghlaidh a’ Chomuinn airson nach ’eil iad a giùlan air adhart an gnothuichean gu h-iomlan anns a’ Ghàidhlig, cha ’n ’eil teagamh sam bith nach ’eil am Mòd a’ deanamh feum mor, agus is i guidhe gach fior Ghàidheal gu ’m bi gach uile shoirbheachas leis.

Tha a’ Ghàidhlig a nis air a teagasg anns na sgoilibh moran ni’s fhearr na bha i riamh roimhe, agus buinidh mòran de ’n chliù airson so do Chomunn na Gàidhlig an Lunnainn; oir a bharrachd air a bhi toirt duaisean leabhraichean do ’n chlann mar a b’ àbhuist dhaibh, tha iad a nis a tairgseadh duaisean airgid do na maighstirean-sgoile. Tha àireamh nan sgoilean a gheibh na duaisean so am bliadhna mu thri fichead. Tha an Comunn a faotainn còmhnadh anns an deagh obair so bho Ghàidheil an Africa-mu-dheas, an Canada, an New Zealand, agus an iomadh cearn eile. Is mòr a’ mhisneach a tha e toirt do na Gàidheil anns a’ bhaile so, agus anns a’ Ghàidhealtachd, a bhi ’faicinn cho dìleas ’s a tha an comh-luchd-dùthcha do ’n Ghàidhlig ged tha iad cho sgaipte air feadh an t-saoghail.

Is mise, bhur caraid dìleas
CABAR-FEIDH.
Lunnainn, 25/7/ ’03.

I CHALUIM CHILLE.

IS e so ainm eilein a tha ’sealbhachadh àite measail, àluinn am meag eileanan an t-saoghail gu léir. Tha ’n litir I leatha fein a’ ciallachadh bho aimsir fad air chùl eilean. Ann an Ileth, agus an ainm eileanan eile anns a’ Ghàidhealtachd, tha ’n litir I a làthair agus a ciallachadh eilean. Is e Iona an t-ainm a tha eilean Chaluim Chille no Cille ’giùlan anns a’ Bheurla. Iona, I shona no an t-eilean sona. Is ann do theaghlach urramach Earraghaidheil a bhuineas an t-eilean ainmeil so. Bha ’n Diuc a tha ’nis a’ lionadh ainm ’us àite Diucan Earraghaidheil, ’n a àrd fhear-riaghlaidh ann an Canada am feadh a bha e fathast a’ giùlan an ainm Marcus Lathuirne. Tha e pòsda ris a Bhana-Phrionnsa Louise. Bha sinn gle phròiseil ann an Canada gu robh a Bhana-Phrionnsa ’s oighre Earraghaidheil a’ tuineachadh ann ar dùthaich, agus a’ deanamh onoir mhoir do ’n àite ’s do ’n dreuchd a’s urramaiche ’tha againn.

Cha robh ann am Breatunn Diuc eile co foghluimte, co comasach, agus co geur-inntinneach ris an Diuc a chaochail o cheann da bhliadhna. Bha ’chaithe-beatha daonnan geamhnuidh, measarra, subhailceach. Sgriobh e leabhraichean a tha ’dearbhadh gu ciatach cia co fiosrach ’s a bha e air cùisean ’us ceistean a latha fein. Bha aobhar sònruichte aig daoine Earraghaidheal a bhi fior mheasail air an Diuc agus fior-phròiseil gu robh e co math, co fiosrach, co ealanta, ’us co deas air comhnadh a dheanamh leis gach ni ’s saothair a bha ceart ’us airidh air cuideachaidh iarruidh agus ’fhaotuinn. Bha ’n Diuc min-eolach air eachdraidh iongantach Iona. Bha e min-eolach air gach eolas a ghabhas a nis ’fhaotuinn mu dheibhinn Chaluim Cille ’s a Mhanaich agus nan daoine cràbhach a thainig ’n an deigh. Leis an inntinn fharsuing ghlic a bha aig an Diuc nach maireann thug e cuibhrionn mhor de ’n eilean, an eaglais agus na h-ionadan m’a timchioll do Eaglais na h-Alba, agus bhuilich e comas air cinn-suidhe ceithir oil-thighean Albainn an guth a bhi aca ann an gleidheadh na h-Eaglais ann an uidheam cheart, thearuinte. Rinn na Lochlannaich iomadh coire ’s spuinneadh ann an Iona. Loisg iad gle thric aitreabh nam Manach agus mhill iad no thug iad air falbh leo gach ni prìseil agus luachmhor a bhuineadh do dhaoine cràbhach an Eilein. Bha ’n Diuc glic geur-fhiosrach gu buineadh sean Eaglais agus làraichean Iona do na h-Albannaich gu léir, agus gu bu choir doibh uile ’bhi muirneach mu ’n eilean a bha ’n a lòchran soluis do ’n dùthaich gu leir ann an làithean Chaluim Cille agus iomadh duine diadhaidh, cràbhach, a bha dìleas do Chriosda ’s do ’n t-soisgeil anns na linntean a chaidh seachad, on thainig am bàs air Calum Cille. Tha dòchas laidir aig gach neach aig am bheil eolas air an naomh so, gu soirbhich gu pailt leis an dream eudmhor a tha ’nis a’ deanamh oidhirp laidir airson eaglais agus làraichean Iona ’chur ann an òrdugh ceart agus bòidheach. Is ann an Eirinn a rugadh Calum Cille. Thainig e bho theaghlach rioghail. B’ e Niall uaibhreach righ mor Eirinn a bu sheanair da. Rugadh Calum anns a’ bhliadhna 521; agus anns a’ bhliadhna 563 sheol e ann an curach beag gus an eilean air culthaobh Mhuile, ’tha ’nis a giulan an ainm I Chaluim Cille no Iona. Tha ’m focal cill anns a’ cheud àite ’ciallachadh àite beag anns am b’ àbhaist do dhaoine cràbhach a bhi ’cumail suas an creidimh agus an daimh do Chriosda, ann an dluths do eaglais air chor-eiginn. Thoisich ’na dheigh so daoine air uaighean a dheanamh mor thimchioll nan Eaglaisean. Ann an uine ghearr fhuair cill brìgh a tha nochdadh a nis agus bho cheann iomadh linn, àite-adhlacaidh. Tha gach Gaidheal eolach air na focail, “Anns a’ chill,” no anns an uaigh, no marbh. Chitear gle fhurasda ann an Albainn àitean adhlacaidh le làraichean eaglaise ’n am meadhon. Thug Calum Cille meas ’us iomradh ’us naomhachd co mor do I no do Iona air chor ’s gu robh iarrtas dian suidhichte aig righrean iomadh dùthaich a bhi air an adhlacadh anns an Eilean so. Tha iad ag innseadh duinn gu bheil ann an àite ris an abrar a nis Iomaire nan righ, ochd ’us da fhichead de righrean Albainn air an adhlacadh, ceithir de righrean Eirinn, ochd de righrean Lochluinn, agus aon no dha de righrean na Frainge. Is ann le mor thlachd, ma ta, ’bhitheas gach Gaidheal blàth-chridheach a’ cluinntinn gu bheil I Chaluim Cille ’faotainn meas ’us curaim nuadh bho Albannaich agus bho gach sluagh aig am bheil eolas beag no mor air Calum agus na daoine naomh a bha anns na h-aoisean liatha ann an Iona. Am bheil fàidhearachd Chaluim a’ tighinn gu crioch?

An I mo chridhe, I mo ghraidh,
An aite guth Manaich bithidh geum bà;
Ach mu ’n tig an saoghal gu crioch
Bithidh I mar a bha.

CONA.

---

[27]

[Vol . 12. No. 4. p. 3]

EOBHAIN BAN MAC AN T-SAIGHDEIR.

LE SEUMAS N. MAC FHIONGHAIN.

CAIB. XII.

ANNS AN DORCHADAS—SEALLADH AIR SEANN NAMHAID ’S AIR NAIMHDEAN URA—MAR A GHLAC NA SAIGHDEARAN FRANGACH—PRIOSANAICH.

GUN mhoran ùine ’chall, ghreas Eobhain bàn thun a Chaiptean, a fhuair e ga ’fheitheamh. Ma bha beagan ioghnadh air a thaobh a bhrath mu ’n àm ud a dh’ oidhche, cha do leig e dad air, oir ’s e umhlachd, gun fheorach cia mar, no ciod, no c’àite, dleasanas an t-saighdeir daonnan. Ann am beagan bhriathran dh’ innis an Caiptean dha mu ’n ghnothuch, agus thuirt e ris: “A nis, a sheirdsean, tha fios agam gur duine treun thu; fhuair mi dearbhadh air barrachd is aon uair, a bhàrr air do theisteanas o m’ charaid an sgiobair; agus mar sin ’s ann ort a smaointich mi an uair a chuir an àrd-chomanndair an t-urram orm. Tha fios agad fhéin air a chunnart a cheart cho math ’s a tha agamsa, gu bheil na Frangaich cho tiugh ris na seangain, eadar so agus ar ceann-uidhe. Mar sin gun do làn thoil fhéin cha ’n iarr mi ort an cunnart a phàirteachadh leam; oir tha e gu mor na ’s buailtiche nach fhaic sinn grian eile gu bràth ag éirigh, no bhi ’n ar prìosanaich air a chuid is lugha, na gu ’m faigh sinn sàbhailt’ le craicinn shlàn as.”

“Le m’ làn thoil fhìn agus le m’ uile chridhe pàirtichidh mi ’n cunnart leibh,” ars’ Eobhain; “agus tha mi fada na ’r comain air-son cuimhneachadh orm ’s an tairgse thoirt dhomh. Tha ’bheatha gun teagamh milis, ’s an cunnart mor, mar thubhairt sibh, ach ma dh’ fhaoidte gu bheil iomadh beatha, agus ’s dòcha dàn rioghachdan an crochadh ris an litir bhig sin.”

Thàinig neul muladach air aogas a Chaiptean, agus thug Eobhain an aire gu ’n robh dealbh bheag na ’laimh, ’s e ’g amharc oirre le sùilean gaoil a bha fliuch le braon.

“O, mo bhean òg gaoil ’s mo phàisde lurach, am faic mi ar n-aogais ghràidh gu bràth?” ars’ esan. Agus an sin a’ tionndadh ri Eobhain shìn e dha an dealbh agus thubhairt e: “ ’S e so dealbh mo mhnà òig agus m’ aon phàisde. Tha iad a’ còmhnuidh ann an Dun-éideann, far an robh dòchas agam iomadh bliadhna shona chur seachad na ’n cuideachd ghràidh. Ach ma thuiteas mi ri d’ thaobh air an turus so, bheir thu mo ghaol agus mo bhriathran deireannach ga ’n ionnsuidh, agus am pasgan beag so, a gheibh thu na ’m phòcaid. Cha ’n ’eil fios agam,” ars’ esan, ’s fiamh fann gàire air a ghnùis, “ciod a tha ga m’ fhàgail cho trom-inntinneach; ach chunnaic mi aisling iongantach an raoir a tha daonnan a tighinn fa near dhomh. Ach biomaid a falbh. Tha ’n litir am baraille na daga bheag chorra so na m’ phòcaid, agus bidh fios agad far am faigh thu i ma dh’ éireas dad dhòmhsa.”

Ghabh iad gu fàillidh air falbh troimh ’n dorchadas, a fàgail an daoine fhéin cho balbh ri da fhaileas. Bha ’n oidhche dùbhrach, is dealta throm, a bha ’g éiridh na ceò bàn tiugh as gach lagan, mar bhrat sìoda air aghaidh nàdar, gu h-iomlan a falach gach ni air uachdar. Bha ’n Caiptean ceum air thoiseach, oir b’ aithne dha gu math a chuairteachadh, is Eobhain beagan shlat na ’dhéigh. Bha iad a’ dol ’s a cuairteachadh mar so mu chairteal na h-uarach, an uair a chunnaic Eobhain an Caiptean a seasamh ’s an sin a’ crùbadh sios ’s a’ cur a chluaise ri talamh a dh’ éisdeachd. Rinn an Gaidheal mar an ceudna, ’s an sin ag amharc chunnaic e da cheann os cionn a cheò, beagan astar air thoiseach orra.

“Na freiceadain iomallach aig na Frangaich,” ars’ an Caiptean ris ann an cogar. “Tha nis, a sheirdsean, ar gàbhaidhean a tòiseachadh. Ciod e do bheachd, co-dhiu bheir sinn ionnsuidh air feuchainn air ialadh seachad orra fo sgleò a cheò so, no theid sinn o nach ’eil ann ach an dithis ’sa dh’ fheuchas sinn ri ’m fàgail balbh gu maduinn far am bheil iad?”

“O’n a bhios againn ri ’dhol seachad air an druim air am bheil iad,” ars’ Eobhain, “bidh e buailteach gu ’m fairich iad sinn, agus ma dh’ fhaoidte nach ’eil an càirdean fad’ air falbh gus an cuideachadh ma thachras sin. Mar sin ’s e ’n glacadh is sàbhailte.” Thainig a nis gu soilleir monabhur gu ’n cluasan o’n dithis a bh’ air a chnoc, ’s a’ cur an sùilean os cionn a cheò chunnaic iad le ioghnadh gu ’n robh nis triùir ann an àite na dithis, ’s iad a dean sheanachas: agus an creideadh iad an cluasan! a seanachas ann am Beurla! A dian-éisdeachd thuig iad gu ’m bu Fhrangaich dithis dhiubh, agus aon dhiubh sin, aig an robh droch Bheurla, a’ bruidhinn ri fear a mhuinntir an dùthcha fhein, agus thàinig na fir thun a cho-dhùnaidh ’sa mhionaid gu ’m bu bhrathadair e da ’righ ’s da ’dhùthaich. Gun dàil dh’ fhàg e na freiceadain Frangach an déigh “iuchair na h-oidhche” am facal “Murat” fhaighinn uatha, rud a dh’ fhàg ar dithis churaidhean gu math aoibhneach, oir fhuair iad fhéin e ’sa cheart àm, is rabhadh aca mar sin air iomadh dorus fhosgladh nach rachadh aca as aonais. Mu ’n do thàrr am fear eile ’dhol á sealladh dh’ eirich iad gu neo-sgathach ’s rinn iad dìreach air na freiceadain. Am priobadh na sùil bha na h-airm ri ’n guaileann ’s air ghleus le ’n ùird air an làn togail, is thainig na briathran garbha Frangach, “Seas air a bhad, ’s thoir seachad ’facal na h-oidhche? ’”

“ ‘Murat!’ a dheagh chàirdean,” ars’ an Caiptean an deagh Fhraingis.

Thuit na h-airm ri ’n cliathaich gu h-ealamh. “Air adhart, a chàirdean! Ach bhiomaid fada na ’r comain na ’m fàgadh sibh cuimhneachan againn an riochd balgam no dha de stuth a’s fhearr do ’n stamaig na ’n ceò fuar so, no greim thombaca fhein ma thachair e bhi agaibh.”

Chuir an Caiptean a làmh na ’phòcaid agus shìn e botul beag do ’n fhear a labhair anns an robh branndaidh, is ghreas e fhein ’s an Gaidheal air adhart, a fàgail nam Frangach gu math subhach leis a bhotul. Bha iad air an còmhdach o làr gu mullach le cleòcannan fada an airm, ’s mar sin doirbh a dheanamh a mach co ’n taobh do ’m buineadh iad ’san dorchadas. Choisich iad a nis gu math, oir bha toil aca, na ’m b’ urrainn dhaibh, breth air an fhear aig an robh Bheurla, agus an ùine ghearr thainig iad dlùth dha ’s e gu fàillidh a deanamh a rathaid thairis air dìg anns an robh uisge. O’n a bha fios aig a Chaiptean nach robh ni ceart fa near do ’n uasal so, rinn e air-son a ghlacadh ’s a rannsachadh, ged a bha fios aige gu ’m b’e ghnothuch cumail roimhe air a thurus fhéin. Mar sin mu ’n robh e gu math thairis air an dìg bha gairdein iarnaidh a Ghaidheal m’a mheadhain, ’s an ath mhionaid bha ’dhruim ri talamh ’s a lamh eile m’a bheul, ’s an Caiptean gu trang ga ’rannsachadh. Na ’phòcaid achlais fhuair e bocsa snaoisein, ’s ga ’fhosgladh fhuair e paipeir air a phasgadh gu cùramach ann, ’s air dha fo sgàth ’chleòca solus a lasadh, chunnaic e le uamhas gu ’m b’ e gnothaichean fior dhiomhair a bh’ ann, a bhuineadh do ’n arm Bhreatunnach, a chaidh a réir choltais a ghoid air fear de na h-àrd ofigich, agus a b’ fhiach iomadh mìle do Bhoni na ’n tuiteadh iad na lamhan. Le meòirean critheach loisg an Caiptean am paipear, ’s an deigh a rannsachadh gu math gun an còrr fhaighinn air an duine, thionndaidh iad an aire air a bhrathadair fhein, a bha cagnadh ’s a sluigeadh gach facal bu mhiosa na ’chainnt, o nach leigeadh cròg mhor Eobhain bhàin a mach a h-aon diubh. Chrom an Caiptean os a chionn a’ caitheamh an t-soluis air aodann troimh aghaidh a chleòca, ach cha ’n fhac’ e riamh e. Cha b’e sin do dh’ Eobhain bàn; oir a cheud shùil dh’ aithnich e ’sheann nàmhaid Caiptean Adam, ’s air dha sin a dheanamh theannaich a ghreim iarnaidh gun fhios da air an trusdar, a toirt air a shùilean tionndadh na ’cheann. Cha do leig Eobhain bàn dad air, oir a thaobh an dorchadas bha fios aige nach do dh’ aithnich Adam e, ’s cha mhò bha e airson a leigeil fhaicinn dha gu ’n do dh’ aithnich e e. Cheangail iad gu teann cruaidh e, is dh’ fhàg iad aig bruaich na dìg e, is ghabh iad air adhart.

“Sacre! ”O nach ’eil sinn ro choimhlionta ’san Fhraingis cha sgriobh sinn ach so dhe ’n rann fheargach a thainig na fhrasaibh mu ’n cluasan, is iad, mu ’n robh fios aca gu ro mhath dé thachair, na ’n sìneadh ’san duslach, ann an làn dhùil gu ’n robh reiseamaid dhe ’n nàmhaid ga ’n cuairteachadh. Bha iad an tiotadh air an cois, ’s cha b’ urrainn dhaibh gun ghàire dheanamh, air dhaibh saighdear beag Frangach fhaicinn ag osnaich air an làr, ’s a mionnachadh gu dìchiollach an aghaidh an dùsgadh ghairbh so, a theab an t-anam a mhùchadh as, oir bha e na ’chadal gu ciùin air an làr fo ’chleòca, an uair a fhuair casan ar curaidhean e, ’s a tuiteam air a mhuin dhùisg iad e leis a ghlòir a dh’ ainmicheadh. Leum iad air falbh, a fàgail an Fhrangaich bhig a brùnndail ris fhein mu fhois na h-oidhche, ’s mu iomadh rud eile.

“Co tha sud? Seasaibh air a bhad! Am facal, am facal, mu ’n teid sibh na ’s fhaide?”

“Murat!”

Aha! B’ e sin an iuchair roimh mheadhain oidhche, ach cha seas ’ur cùinneadh ’sa mhalairt a nis, oir tha leth-uair o’n fhuair na freiceadain a mach gu ’n robh e air atharrachadh air-son reusan àraidh aig a mheadhain oidhche. Thuig ar curaidhean gu ’n robh iad air faighinn seachad air a ghàbhadh so na àm na ’m biodh iad air am brathadair Adam a sheachnadh, ach air a shon sin bha iad taingeil gu ’n do thachair cùisean mar a thachair. Ged a bhiodh am beatha-san le chéile ’dhìth, bu shuarach sin seach na bhiodh ’s dòcha ’dhìth na ’m biodh Adam air faighinn thun a cheann-uidhe. Ach bhrist guth feargach an ofigich Fhrangaich a stigh air na smaointeanan so.

“Air adhart! air adhart! Co sibh? ’s dé th’ agaibh ri radh air ar son fhein?” Mu ’n do thàrr iad sealltainn uca no uatha bha iad air an cuairteachadh le cearcall beò de shaighdearan Bhoni.

Ghabh an Caiptean a leisgeul cho fileanta na ’n cainnt ri fear aca fhein, air chor ’s gu ’n robh amharus an ofigich Fhrangaich a bàsachadh ’s a fàs fann leis gach facal is reusan a bha e toirt dha, an uair a laidh a shùil gheur air a Ghaidheal mhor shàmhach.

“Nach balbh do charaid!” ars’ esan. “Ciod tha cearr air?”

“Direach mar a thuig ’ur géiread fhéin: tha ’n duine bochd balbh agus bodhar o’n a rugadh e!”

Aig an àm bha dithis shaighdearan air crùbadh gu fàillidh air chùl ar curaidhean, ’s a tarruinn air ais sgàil an lainntear dhorcha bha fear dhiubh a’ giùlan, thog iad cleòcannan nam Breutannach, a leigeil ris gu soilleir trusgain cogaidh an dùthcha.

(Ri leantuinn.)

Tha baileSydney Minesa nise saor o’n bhric. Fhuaireadh casg a chur oirre, agus tha iadsan uile bha tinn air a dhol am feobhas. Bha na h-eaglaisean air am fosgladh seachduin roimh ’n t-Sàbaid s’a chaidh, an deigh dhaibh a bhi dùinte ceithir no cóig Sàbaidean.

---

[28]

[Vol . 12. No. 4. p. 4]

NITHEAN MORA AIR AN TOIRT MU ’N CUAIRT LE NITHEAN BEAGA.

“Agus tharruing fear a bhogha a thaobh tuairmeis.” —I Rìgh xxii. 34.

THA againn anns a’ chaibideil so cunntas air cogadh a bha eadar dà rìoghachd—rìoghachd Israeil agus rìoghachd Shiria. Chuireadh an cath gu cruaidh, agus dhòirteadh mòran fola. ’Nuair a chaidh Ahab a mach a dh’ ionnsuidh a’ bhlàir, chuir e dheth a sgeadachd rìoghail, agus chuir e air aodach cumanta mar shaighdear eile, chum ’s nach aithnicheadh a nàmhaidean e, agus nach gabhadh iad cuimse chum a chur gu bàs. Feadh ’s a bha ’m blàr a’ dol air aghaidh, bha duin’ anns an fheachd ris an robh Ahab a’ cogadh. Cha’n ’eil fhios cò e, no ciod a b’ ainm dha. Bha bogha-saighead aige ’na làimh, agus smuainich e gu’n tilgeadh e an t-saighead an aghaidh arm Israeil. Cha b’ aithne dha neach seach neach ’san fheachd. Cha do ghabh e, uime sin, cuimse air fear air bith. Bha’n t-saighead ’s am bogha ’na laimh. Chuir e am bogha air an lagh. Nach suarach có dhiùbh a thilgeas e an t-saighead no nach tilg—có dhiùbh a thilgeas e i am meadhon an fheachd, ris an laimh dheas no ris an sgéith chlì de dh’ arm Israeil? Cha’n ann mar sin; tha mòran an earbsa ris a so—tha mòran crocht’ air an ni so, ciod an rathad a shiùbhlas an t-saighead. Faic! tha e ’togail a bhogha ri ’shùil—tha e ’tarruing na h-éile. Dh’ fhalbh an t-saighead—tha i ’siubhal troimh ’n adhar, agus a’ gabhail gu dìreach air a h-aghaidh a dh’ ionnsuidh carbaid àraidh tha’n sud. Tha arm-dhìon airsan a tha ’sa charbad—tha lùireach stàilinn air. Air a’ cheart àm sin dh’ fhosgail an lùireach iaruinn mu na h-uilt. A stigh air an fhosgladh so ghabh an t-saighead. Chualas leòsan a bha sa’ charbad osann throm. Shàthadh an t-saighead gu domhainn ann an cridhe an Righ, agus mu fheasgar an latha sin thilg e an deò! Mar so bha Ahab, an rìgh mòr agus uaibhreach, a thog bailtean mòr, a bhuadhaich an iomadh blàr, air a chur gu bàs; agus bha crìoch air a chur air a’ chogadh leis an t-saighead fhaoin ud a thilgeadh air tuairmeis. O cia mòr na nithe tha air uairibh ag éiridh o nithe ’tha do réir coslais beag agus faoin! ’Si so an fhìrinn bu mhiann leam a shoillseachadh dhuibh air an àm, agus feuchaidh mi so a dheanamh co so-thuigsinn ’s a tha ’nam chomas.

Bha dà shaor-luingeas roimh so ag oibreachadh le chéile ’san aon àit, a’ togail soithich. Bha iad a’ snaitheadh maide airson fiùrach-tarsuing na luinge—maide suarach nach b’ fhiach. Mar bha iad a’ snaitheadh a’ mhaide so, fhuair iad cnuimh bheag ann, mar leth-òirleach air fad. “Tha’m maide so,” arsa fear de na saoir, “mi-fhallain—tha duragan ann. An cuir sinn gu feum e?” — “Ciod eile?” ars’ esan a bha maille ris. “Faodar a chur gu feum. Cha’n fhaicear e. Fòghnaidh e math ni’s leòir.” — “Cha’n ’eil fios agam,” ars’ an saor eile. “Theagamh gu bheil cnuimhean eile ann; agus faodaidh iad meudachadh, agus dochainn a dheanamh air an luing.” — “Is coma có dhiùbh,” ars’ a chompanach, “cuir gu feum e. Ged nach mòr luach a’ mhaide, cha’n àill leam a chall. So, so; cuir ’na àit’ e.” Chuireadh am maide ’na àite. Chrìochnaicheadh an long, agus chuireadh gu sàil i. Bha’n long àillidh, dreachmhor. Bha i ’na h-uidheam. Thogadh na siùil. Dh’ fhàg i an cala, air turus-cuain gu dùthaich chéin; ach fhuaradh a mach nach robh am fiodh fallain—gu’n robh e mosgain—làn do chnuimhean—air a chnàmh—air itheadh: ach smuainich an sgiobair gum feuchadh e a toirt dachaidh. Bha luchd prìseil, cosdail, aig’ innte do shioda agus nithe luachmhor. Mar bha iad a’ tighinn dachaidh, dh’ eirich doinionn mhòr. Chum an long ris car latha no dhà, air a luasgadh gu mòr; ach bha’n ao-dìon a fas ni bu mhò agus ni bu mhò. Bha’n sgioba a latha ’s a dh’ oidhche ’saothaireachadh aig a’ phiob-thaosgaidh; ach bha’n taoim a’ meudachadh gus an robh i làn: agus chaidh i fodha an druim a’ chuain mhòir, agus chailleadh na bha do bhathar agus do dhaoine innte—chaochail gach mac mathar! O! ’s iomad bantrach agus dilleachdan truagh a bha ’na lorg so— ’s mòr am mulad, ’s am bròn, ’s am bristeadh-cridhe bha ’na chois; agus so uile chionn ’s gu’n do chuireadh am maide suarach a bha làn do dhurragan innte ’nuair bha iad ’ga togail. Cia mòr an call a thainig an lorg an nì fhaoin so! ’S mòr call a thug an durrag fhaoin so, ’s an aon mhaide, mu’n cuairt! Cia meud an t-olc a dh’ fhaodas aon duin’ a dheanamh le aon droch gnìomh! —gnìomh do réir coltais faoin agus suarach, cosmhuil ris na rinn esan a chuir an aon mhaide nach robh fallain air fiùrach-tarsuing na luinge.

Bha balachan beag a’ coimhead an achaidh air latha grianach fogharaidh. Tha e ’faicinn ni beag cruinn air an làr, cosmhuil ri ubh. Tha e ’ga togail, agus ’se th’ ann cnò dharaich; agus an deigh dha a giùlan car tamuil, tha e ’ga tilgeadh air falbh, gun sùil tuille na dhéigh. Tha ainmhidh mòr trom air saltairt air a’ chnò dharaich, agus ’ga cur a sìos do’n talamh, gun mhothachadh, gun fhios ciod i. Tha i air a folach ’san talamh fad a’ gheamhraidh. ’San earrach tha i a’ fàs, agus dà dhuilleag bheag ghorm ag éiridh suas aiste. Fad ceud bliadhna tha i a’ fàs. Tha àl a’ tighinn, a’s àl a’ falbh. Tha doinionn a’s fuachd a’ tighinn o àm gu àm, ach tha ’chraobh dharaich a’ cinntinn. Tha i ri àm mar chraoibh mhòir: cha’n ’eil a leithid ’sa choille gu léir. Tha i air a gearradh sìos—air a cuir gu feum ann an luing a tha ’seòladh o thìr gu tir, o dhùthaich gu dùthaich. Faic i gu uaibhreach, ’s a’ bhratach àrd air bàrr a’ chroinn. Tha i a’ cuir onoir air an dùthaich do ’m buin i. O so tuig cia mòr an nì a dh’ fhaodas tachairt o nithe beaga faoin. Có, air dha cnò dharaich a thogail ’na làimh, a b’ urrainn smuaineachadh gu’n robh craobh mhòr dharaich ri fàs aisde, agus gu’n giùlanàdh an aon chraobh sin, a chuireadh fodha air tuairmeis, do cnothan na thogadh mile mile craobh o lìnn gu lìnn. Mar so faodaidh frith agus coille mhòr éiridh o aon chnò dharaich, a chuireadh fodha le ainmhidh gun tuigse air tuairmeis. Tuig, matà, cia mòr na nithe ’dh’ fhaodas tachairt o nithe beaga faoin.

Tha ’mhiann orm so a mhìneachadh ni’s mò, air dhòigh ’s nach di-chuimhnich sibh e; oir faodaidh so mòr fheum a dheanamh dhuibh ri ’ur beatha, ma chuimhnicheas sibh e.

Bha long mhòr, làn do bhathar luachmhor, ’tighinn dachaidh á rioghachd fad as do chala àraid ann am Breatunn. Bha i ann an Innsean na h-airde ’n ear fad dà bhliadhna. Bha dùil a nis aig an sgiobair agus aig na seòladairean gum biodh iad dachaidh ann an latha no dhà, agus gum biodh iad maille ri’n càirdean ’s an teaghlaichean. Chuir iad orra an t-aodach bu rìomhaich’ a bh’ aca. Bha ’ghaoth leo. Bha ’n long a’ siubhal troimh ’n fhairge gu luath, ’marcachd an aghaidh nan tonn gu réidh siubhlach. Mar bha iad a’ dlùthachadh air a’ chala, chuireadh fear de na seòladairean gu bàrr a’ chroinn a dh’ amharc rompa, a dh’ fheuch am faiceadh e an tigh-soluis. Bha’n tigh-soluis so air creig àraidh, astar beag o bheul a’ chala d’ an robh iad a’ triall. Ghlaodh an seòladair o bhàrr a’ chroinn, “Tha’n solus calg-dhìreach air thoiseach.” Rinn iad uile mòr ghàirdeachas, an dùil gu’n robh iad co dlùth d’an dachaidh. —Feadh ’s a bha iadsan air falbh ’sna rìoghachdan thall, bha’n tigh-soluis air atharrachadh; ach cha robh fios aig an sgiobair air a so. Mar so, ghabh iad air an aghaidh ’san t-seann shlighe, gus mu dheireadh gu’n do ghlaodh esan a bh’ air bàrr a’ chroinn a mach le guth àrd gu’n robh sgeirean rompa, agus na tonnan mòr a’ bristeadh gu h-uamhasach thairis orra. Ghlaodh an sgiobair gu h-ard ri fear na stiùireach, “Cuir an stiùir gu taobh clì na luinge!” Ach shaoil fear na stiùireach gu’n d’ thubhairt e taobh deas na luinge—tha’n dà fhocal cho coltach ri chéile ’sa Bheurla, larboardagusstarboard .Mar so, chuir e an car cearr de’n stiùir. Ann am priobadh na sùl bhuail an long air a’ chreig, agus bha i na bloidhean briste ann an ùine ghearr. Chailleadh an long—chailleadh an luchd—chailleadh an sgioba, ach aon dithis a fhuair gu tir air na bòrdaibh briste. Thachair so uile thaobh mearachd aon fhocail. Nam biodh an stiùiradair air an fhocal a thogail gu ceart, cha do thachair an call mòr so. Rinn aon mhearachd fhaoin so uile ’thoirt mu’n cuairt. Nach ’eil sinn a’ faicinn o so cia mòr na nithe tha’n earbsa ri nithe faoin agus beag. Mhearachdaich fear na stiùireach aon fhocal, agus ann am priobadh na sùl chaidh an long mhòr na bloidhibh; agus bhàsaich moran, a chaidleas ann an suain a’ bhàis gus an dùisgear iad air latha mòr a’ bhreitheanais.

Innsidh mi sgeul beag eile, chum so a dheanamh ni’s soilleire. —Bha balachan beag ann an America, far a’ bheil coilltean anbharrach farsuing—faodaidh sinn a ràdh, coille nach teirig gu bràth. Bha’m balachan so a’ cleasachd dlùth do ’n choille so. Bha a mhàthair o’n tigh; agus ged bha fios aige gu’n robh e olc, agus air a thoirmeasg dha a dheanamh, chaidh e stigh air àm fogharaidh a bha tioram, agus thug e mach éibhleag laiste. Smuainich e nach cluinneadh a mhàthair gu’n d’ rinn e so, ’s nach faigheadh neach air bith a mach an nì a rinn e. Dh’ fhadadh e teintean beag dlùth do’n choille; ach ghiùlain a’ ghaoth air fhalbh srad theine do’n choille, am measg dhuilleagan tioram caoin. Ghrad las iad a suas. Sgaoil an teine, gus mu dheireadh an robh a’ choille mhòr na falaisg uamhasaich. Ghabh an lasair air a h-aghart, a’ milleadh ’s a’ sgrios air gach taobh. Fad làithean na seachduin, loisg a’ choille. Chluinnte an fhuaim eagalach astar mòr air falbh. Mu dheireadh ràinig an lasair bothan beag a thog dùine còir diadhaidh dha féin agus dha ’theaghlach. Bha e féin o’n tigh, ach bha e ’tighinn dachaidh. Mhothaich e an lasair ’nuair bha e uidhe fad air falbh, agus ghreas e dhachaidh co luath ’s a bha ’na chomas. Ach, mo thruaighe! ’sann an sin a bha’n sealladh oillteil! —a’ choille mhòr na gual dubh! —cha robh meangan no duilleach ri fhaicinn. Bha ’bhothan beag, bòidheach, seasgair, air a losgadh; agus ni bu luachmhoire na so, a bhean dhìleas ghràdhach—a leanabanan lurach àillidh—na bh’ aige air aghaidh an t-saoghail mhòr—air a chall gu buileach! ’San àite ’san d’ fhàg e iad ’sa mhaduinn gu subhach slàn, cha robh ’san fheasgar ach luaithre agus smùid thruagh! Cia mar a thachair an dosgainn eagalach so? Thà do bhrìgh ’s gu’n do dhì-chuimhnich am balachan so iarrtas a mhàthar, ’s gu’n robh e ’cleasachd ri teine. Tha so ’leigeil ris duinn ni’s urrainn srad bheag fhaoin theine ’dheanamh.

Cia mòr na nithe a dh’ fhaodas tachairt o nithe beaga faoin! Bheir mi dhuibh aon samhladh eile air a’ chùis so.

Tha nise dà-cheud-deug bliadhna o na thachair do mhnaoi àraidh, ann an tir chéin, naoidhean beag a bhi aice ri altrum ’na h-uchd. Cha bu bhan-Chriosduidh i. ’Nis, do reir coltais, bu shuarach an nì do ’n t-saoghal có dhiùbh a bhàs-

---

[29]

[Vol . 12. No. 4. p. 5]

aicheadh an leanabh sin ’na òige, na ’thigeadh e gu aois. Dh’ fhaodadh deich mile naoidhean de’n t-seòrsa bàsachadh gun an saoghal ’ga chluinntinn; agus is dòcha gu bheil cuid ann a tha smuaineachadh gum bu shuarach có dhiubh a bhiodh an naoidhean so air ’àrach ann an eòlas Chrìosd, no gun eolas air bith a thoirt dà. Cha d’ fhuair e eòlas air an Dia bheò, no Airsan a thainig uaithe a thèarnadh an droing a bha caillte; agus ciod a thachair? Dh’ fhàs e suas—chinn e na dhuine. Stéidhich e creidimh ùr e féin. ’Se b’ ainm dha Mahommed, agus tha a luchd-leanmhuinn air an ainmeachadh Mahommedans anns gach ceàrn de’n t-saoghal. Theagaisg e do dhaoin’ an amaideachd bu bhreugaich’ a chreidsinn, agus na nithe bu pheachdaich’ a dheanamh. Thug e orra ’chreidsinn gum b’ fhàidh e féin, agus gu’n tugadh e sgrios ’us bhreitheanas air gach aon air aghaidh an t-saoghail nach creideadh annsan mar fhàidh an Dé bheò. Bha a luchd-leanmhuinn anbharrach fuilteach, cruaidh-chridheach, borbarra, agus peacach. Chaochail muillionan dhiùbh so ’san àm a dh’ fhalbh; tha muillionan dhiubh fhathast air uachdar an t-saoghail; agus ’se ’chuid is uamhasaich’ gu bheil Dia mu’n déidhinn so ag ràdh, gum fuadaich e iad gu siorruidh á ’làthair, agus nach faic iad a ghnùis gu dilinn ann an sìth. Leughadh neach air bith an naoidheamh caibideil deug do leabhar Taisbein Eòin an Diadhair, agus chì e a’ bhinn tha ’feitheamr orra so.— ’Nis, do réir coltais, bha na nithe mòra so crochta air nì a bha, do réir coltais, faoin agus suarach— ’se sin, cò dhiubh ’bhiodh an naoidhean air ’àrach ann an eòlas air Crìosd, no air ’fhàgail gu eòlas fhaotuinn mar thigeadh e ’na rathad. Nam biodh e air a thogail mar tha sibhse, anns a’ chreidimh fhìrinneach cheart, is dòcha nach biodh e na chealgair ’s na pheacach co mòr, agus nach biodh sluagh co anbharrach air am mealladh leis. Mo thruaighe! cia uamhasach an t-olc a rinn e ’na linn ’s na latha! —olc agus truaighe tha fhathast a’ dol air aghaidh. Cia taingeil bu chòir duibh a bhi, aig a’ bheil pàrantan Criosdail gu faire thairis oirbh, ’s gu ùrnuigh a dheanamh air bhur son, agus gus am Bìobull a theagasg dhuibh! Mur bhith so, is doirbh innseadh ciod a dh’ fhaodadh tachairt duibh. Dh’ fhaodadh sibh a bhi air ’ur call, agus a bhi mar meadhonan air feadhainn eile ’tharruing gu sgrios agus truaigh shìorruidh.

(Air a leantuinn air taobh 31.)

SGEULACHDAN ARABIANACH.

ALADIN.

CAIB. XXIII.

BHA ’n draoidh anabarrach toilichte gu ’n d’ fhuair e steach do luchairt Aladin, far am biodh cothrom na b’ fhearr aige air a dhroch bheairt a chur an gniomh, gu h-araidh o ’n a bha nighean an righ cho measail air, agus mar sin, cha do chuir e dad an aghaidh na tairgse mhath a thug i dha. Thuirt e: “A bhana-phrionnsa, ciod sam bith mar a chuireas boirionnach bochd mar a tha mise roimpe gu ’n seachainn i solas agus greadhnachas an t-saoghail so, gidheadh, cha dana leam cur an aghaidh bhur toil agus bhur n-àithne-sa, agus sibh cho iochdar agus cho crabhach.”

An uair a chuala nighean an righ so, dh’ eirich i ’na seasamh, agus thuirt i: “Tiugainn comhladh riumsa, agus seallaidh mi dhut seomraichean a tha falamh, agus faodaidh tu am fear a’s fhearr leat dhiubh a roghnachadh.”

Lean an draoidh i air feadh nan seomraichean a bha falamh, agus an uair a roghnaich e am fear bu mhiosa innsreadh dhiubh, thuirt e gu ’n robh an seomar tuilleadh is math air a shon, ach gu ’n robh e deonach fuireach ann gus a toileachadh. ’Na dheigh sid, bha nighean an righ ag iarraidh air a dhol air ais do ’n talla maille rithe gus biadh a ghabhail. Ach an uair a thug e fa near gu ’m feumadh e ’aghaidh a nochdadh dhi, agus air eagal gu ’m faigheadh i ’mach nach b’ e Fatima a bh’ ann, ghuidh e gu durachdach oirre leigeadh leis a bhiadh a ghabhail ’na sheomar fhein; agus thuirt e rithe mar an ceudna, nach robh e ’g itheadh greim aig am sam bith ach aran agus measan tiormaichte.

Thug nighean an righ cead dha a bhiadh a ghabhail ’na sheomar fhein; ach thuirt i ris: “A mhathair mhath, faodaidh tu ’bhith cho saoirsneil ann an so ’s ged a bhiodh tu ’nad chuil bhig fhein. Bheir mi ordugh biadh a thoirt dhut, ach cuimhnich gu ’m bi duil agam riut do m’ sheomar fhin cho luath ’s a ghabhas tu do bhiadh.”

An uair a ghabh nighean an righ a dinnear, agus a dh’ innseadh do ’n draoidh gu ’n d’ eirich i o ’n bhord, thainig e steach far an robh i.

“Mo mathair mhath,” ars’ ise, “tha aoibhneas mor orm gu ’m bheil boirionnach cho naomh riut a’ cumail cuideachd rium. Bheir thu beannachd air an luchairt. Ach a nis, o ’n a tha mi ’labhairt mu ’n luchairt, innis dhomh, guidheam ort, cia mar a tha i ’cordadh riut? Agus mu ’n leig mi fhaicinn dhut an luchairt gu leir, innis dhomh an toiseach ciod i do bharail air an talla so.”

Chrom an draoidh a cheann an toiseach, a leigeadh air nach robh e toileach amharc air na nithean maiseach a bha ri ’m faicinn mu ’n cuairt dha. Mu dheireadh thog e ’cheann, agus an uair a bheachdnaich e air an talla o cheann gu ceann, thuirt e: “Cho fad ’s a theid aig creutair bochd, aonaranach mar a tha mise air breith a thabhairt, agus mi aineolach air na nithean a tha maiseach ann an sealladh an t-saoghail, tha ’n talla so anabarrach uile fhein maiseach; ach tha aon rud ’g a dhith.”

“Ciod e an rud a tha ’n sin, a mhathair mhath?” arsa nighean an righ; “innis dhomh e, guidheam ort. Air mo shon fhin dheth, bha mi ’n comhnuidh a’ creidsinn nach robh rud sam bith ’g a dhith, agus chuala mi a h-uile neach a chunnaic e ag radh nach robh dad ’g a dhith. Ach ma tha rud sam bith ’g a dhith, cuirear ann e.”

“A bhana-phrionnsa,” ars’ esan, “thoiribh mathanas dhomh air son mi bhith cho dana ’s gu n do labhair mi mu ’n chuis. Ach is e mo bharail-sa, ma ’s fhiach i dad, nam biodh ugh roc air a chrochadh ann am mullach an t-seomair, nach biodh aon talla dhe leithid ann an ceithir ranna ruadh’ an t-saoghail, agus nach biodh leithid eile na luchairt so anns an t-saoghail mu ’n iath a’ ghrian.”

“Mo mhathair mhath,” arsa nighean an righ, “ciod e an seors’ eoin a th’ anns an roc, agus c’aite am faighear an t-ugh aige?”

“A bhana-phrionnsa,” ars’ esan, “is e eun anabarrach mor a th’ ann a tha fuireach air mullach beinn Chacasuis. Theid aig an fhear a thog an luchairt air ugh fhaotainn dhuibh.”

An deigh do nighean an righ taing a thoirt dha air son na comhairle ’thug e oirre, thug i greis air comhradh ris mu nithean eile; ach cha b’ urrainn i ugh an roc a leigeadh as a cuimhne. Bha Aladin aig an am air falbh anns a’ bheinn sheilg. Bha fhios aig an draoidh gu ’n robh e air falbh, agus b’ e sin a thug air an cothrom ud a ghabhail air e fhein a chur ann an riochd Fatima, agus a dhol far an robh nighean an righ.

Air a’ cheart fheasgar ud fhein thill e dhachaidh as a’ bheinn sheilg, beagan uine an deigh do ’n draoidh a dhol d’ a sheomar fhein. Chaidh e gun dail sam bith do sheomar nighean an righ, agus dh’ fhailtich e i gu cridheil, gradhach. Chuir e uidhireachd nach robh i cho fior shunndach ’s a b’ abhaist dhi. “Mo bhana-phrionnsa,” ars’ esan, “cha chreid mi gu ’m bheil thu cho sunndach ’s a b’ abhaist dhut. An do thachair dad sam bith fhad ’s a bha mi air falbh a chuir dragh ort. Ma thachair, ann an ainm Dhe innis dhomh e. Ni mi gach ni ’nam chomas a chum do thoileachadh.

“Cha ’n ’eil ann ach rud gle bheag,” arsa nighean an righ, “agus cha do shaoil mi gu ’n aithnicheadh tu orm e; ach o ’n a thug thu ’n aire gu ’n robh rud a’ cur dragh’ orm, cha cheil mi ort e na ’s fhaide.

“Bha mi ’n comhnuidh a’ creidsinn, mar a bha thu fhein,” ars’ ise, “gur i an luchairt so an aon togail cho mor ’s cho briagha ’s cho coimhlionta ’s tha air an t-saoghal gu leir. Ach innsidh mi dhut a nis ciod a tha mi ’faicinn ’g a dith an uair a sheallas mi air talla nan ceithir uinneagan fichead. Nach aontaich thu leam gu ’m biodh an talla coimhlionta nam biodh ugh roc an crochadh ’na mhullach?”

“A bhana-phrionnsa,” ars’ Aladin, “foghnaidh dhut a radh gu ’m bu mhath leat a leithid sin a chur ann. Chi thu gu ’m bheil mise deas agus toileach air rud sam bith a dheanamh gus do thoileachadh.”

Chaidh Aladin anns a’ mhionaid do thalla nan ceithir uinneagan fichead, agus an uair a thug e an cruisgean as a bhrollach, far an robh e ’n comhnuidh aige ’g a ghleidheadh air eagal gu ’m faigheadh neach sam bith greim air thug e suathadh air; agus ann an tiotadh bha am fathach ’na sheasamh air a bheulaobh. Thuirt Aladin: “Tha ugh roc ri ’chrochadh ann am mullach an talla so. Tha mi ’g ordachadh dhut, ann an ainm a’ chruisgein so gu ’n cuir thu ann e gun dail.” Cha bu luaithe labhair Aladin na briathran so na leig am fathach glaodh eagalach as a chuir an talla air chrith cho mor ’s gu ’n do theab Aladin tuiteam as a sheasamh.

“Ciod a tha ’nad bheachd, a dhuine gun tur gun toinnisg?” ars’ am fathach le guth cho garg ’s gu ’n cuireadh e crith is eagal air an fhear bu treine fo ’n ghrein. “Am foghainn leat idir gu ’n d’ rinn mi fhin agus mo chompanaich dhut a h-uile rud a dh’ aithn thu dhuinn gus a so? Ach tha thu cho neo-thaingeil ’s gu ’m bheil thu ’g iarraidh orm mo mhaighstir a thoirt an so, agus a chrochadh ann an mullach an talla. B’ airidh thu air a shon so, gu ’n loisgteadh thu fhein, agus do bhean, agus an luchairt gu leir. Ach is math dhut nach tu-fhein is mathair-aobhair do ’n iarrtus so. Biodh fhios agad, ma ta, gur e brathair an draoidh Africanaich, do dhearg namhaid, agus a chuir thu gu bas mar is math a thoill e, a chuir ann an ceann do mhna so iarraidh ormsa. Tha e anns an luchairt so ann an riochd a’ bhoirionnaich naoimh, Fatima, a mhort e. Tha e suidhichte gu ’m marbh e thusa. Thoir an aire mhath dhut fhein.” An uair a labhair am fathach na briathran so, chaidh e as an t-sealladh.

Chum Aladin ’na chuimhne a h-uile facal a thuirt am fathach ris. Chual’ e mu dheidhinn a’ bhoirionnaich naoimh, Fatima, agus gu ’n robh i cumail am mach gu ’n leighiseadh i cinn ghoirte. Thill e do sheomar nighean an righ, ach cha do leig e air gu ’n robh am fathach a’ bruidhinn ris. Ghearain e gu ’n robh a cheann anabarrach goirt. An uair a chuala nighean an righ so, dh’ ordaich i am boirionnach naomh a thoirt an lathair, agus dh’ innis i do Aladin gu ’n d’ thug i dhi seomar anns an luchairt.

An uair a thainig an draoidh a steach, agus e ann an riochd Fatima, thuirt Aladin: “Thig an

---

[30]

[Vol . 12. No. 4. p. 6]

so, a mhathair mhath; tha mi toilichte d’ fhaicinn aig an am fhortanach so. Tha mi ’fulang pian anabarrach ’nam cheann, agus bu mhiann leam gu ’n tugadh tu cuideachadh dhomh. Tha earbsa mhor agam ’na do dheadh urnuighean, agus tha dochas agam nach diult thu dhomhsa am fabhar a tha thu ’deanamh ri iomadh neach eile a tha ’fulang le ceann goirt.”

An uair a thuirt e so, dh’ eirich e ’na sheasamh, agus chrom e ’cheann.

Thainig an draoidh dluth dha agus a lamh fad na h-uine air a’ bhiodaig a bha ’m falach aige fo ’n chleoca. Thug Aladin an aire mar a bha, agus rug e air a laimh mu ’n d’ fhuair e cothrom air a’ bhiodaig a thoirt am mach o ’n chleoca. Chuir e ’bhiodag a bha na laimh fhein troimh ’n chridhe aig an draoidh, agus leag e marbh air an urlar e. “Mo cheile gaoil, ciod a rinn thu?” ghlaodh nighean an righ agus uamhas oirre. “Marbh thu am boirionnach naomh.”

Fhreagair Aladin gu ciuin, agus thuirt e: “Cha do mharbh. Cha b’ i Fatima a mharbh mi idir, ach duine ro aingidh a bha air mi fhin a mharbhadh mur b’ e gu ’n do bhac mi e.”

An uair a thug e an srol bhar ’aodainn, thuirt e: “Thachd an duin’ aingidh so Fatima, agus chuir e uime a cuid aodaich a chum tighinn an so gus mise ’mharbhadh. Ach a chum gu ’m bi fhios agad co e, is brathair e do ’n draoidh Africanach.”

An sin dh’ innis Aladin dhi mar a fhuair e fios air gach ni a rinn e air Fatima, agus dh’ ordaich e an corp a thoirt air falbh as a shealladh.

Mar so bha Aladin air a shaoradh o gheur-leanmhuinn dithis bhraithean a bha ’nan draoidhean.

An ceann beagan bhliadhnachan dh’ eug an righ, agus e ’na fhior sheann duine. O nach robh mac aige, b’ i a nighean a bha ’na h-oighre dligheach air a’ chrun. Thug i do Aladin cumhachd gu bhith riaghladh maille rithe. Agus rioghaich iad moran bhliadhnachan maille ri ’cheile, agus dh’ fhag iad teaghlach a bha araon lionmhor agus ainmeil ’nan deigh.

(A’ chrioch.)

TEANNDACHD MHOR NA FEINNE.

ROIMH-RADH.

DO thaobh a’ choimh-cheangail a tha eadar an Dàn so agus Brataichean na Feinne, cha ’n ’eil feum air mòran a ràdh an so. Ach tha e so dhearbhaidh gu ’n deachaidh Cinn-fheadhna na Feinne am mach le ’m Brataichean, agus le ’n cuideachdan cruaidh-bheumach, sàr-bhuilleach, mòr-fheargach; gach aon a’ brosnachadh a chompanaich a chum liodairt agus sgrios an naimhdean. Mharbh iad na Lochlannaich gu léir, mar a dhearbhas an Dàn so: agus ge do mharbhadh mòran de na Fianntaibh, ghléidh iad an àr-fhaich le onair.

Latha do Phadraig ’na mhùr,
Gun sailm air ùigh ach ag òl,
Ghluais e do thaigh Oisein mhic Fhinn,
O ’s ann leis bu bhinn a ghlòir.

“Dith do bheath’, a sheanair shuairc,
Ugad air chuairt thainig sinn;
A laoich threun a’s deirge dreach,
Cha d’ eur thu riamh neach mu d’ ni.”

“Sgeul a b’ aill leam fhaotainn uat,
Ogha Chumhail nan cruaidh cholg,
An cath a’s teinne ’n robh an Fheinn,
O’n là ghin thu riamh ’na lorg.”

“ ’S ann agams’ tha dearbhadh sin dhut,
A Phadraig ud nan salm grinn,
An cath a’s teinne ’n robh na fir,
O’n là ghineadh Fianntaidh Fheinn.

Dearmad fleagha do rinn Fionn
An Alba ri linn nan laoch,
Air cuid de ’n Fheinn shuas Druim-dealg;
Gu ’n d’ éirich am fearg ’s am fraoch.

“Ma dhiobair sibh sinne mu ’n òl,”
Thuirt mac Ronain le glòir bhinn;
“Bheir mise is Aillde glan ùr
Freiteach bliadhna ri tur Fheinn.”

Thog iad gu sgiobalt’ an triall,
An claidheamh ’s an sgiath ’nan luing,
Is ghluais an dithis de fhearaibh ùr’
Gu righ Lochlann nan sliabh sliom.

Fastadh bliadhna ris an righ
’S e rinn an dithis bu gheal dreach,
Mac righ Crannchur nan arm geur,
Agus Aillde nach d’ eur neach.

Ghabh bean righ Lochlann nan sgiath donn,
Trom-ghaol mor nach robh gu deas,
Air Aillde greadhnach nan arm geur,
Gus an d’ éirich a’ cheilg leis.

Dh’ éirich i o leab’ an righ:
Sud an gniomh mu ’n d’ dhòirteadh fuil.
Gu Alba rioghail nam Fiann;
Thogadar an triall thar muir.

Bu righ air Lochlann ’s a’ cheart uair,
Fear a bhuinigeadh buaidh ’s gach blàr,
Earragan mac Ainnir nan long;
A righ, bu mhath a lann ’s a lamh.

Chruinnich righ Lochlann a shluagh,
A chabhlach luath a bha glé dheas:
Leatha dh’ éirich ri aon uair,
Naoi righrean ’s an sluagh leis.

Lochlannaich, a’ bhuidheann bhorb,
Is glan an colg a’ dol air ghleus;
Thug iad am mionnan roimh ’n triall,
Nach tilleadh iad is Fiann ’nan déigh.

Sheòl iad air na tonnaibh àrd’
Gu criochaibh Alba nan arm nochd,
Is leag iad am puiblidh gu tiugh,
Goirid o’n bhruth ’s an robh Fionn.

Teachdaireachd thainig gu Fionn,
Sgeula trom ’chuir rium gu truagh;
Comhrag nan laoch an Innis-Phail,
G’a iarraidh air an tràigh mu thuath.

’S i a’ chomhairle a chinn aig Fionn,
’S aig maithibh na Feinne gu leir,
Nighean an righ, nan gabht’ i uath’,
Chur gu righ Lochlann nan arm geur.

Chuir sinn uainn nighean an righ,
Bu ghile cneas ’s bu ghuirme suil;
’S chuir sinn d’a coimheadachd ceud each,
A b’ àille a sheas riamh air sliabh;
Is ceud marcach air am muin,
Le ’n earradh òir mar dhealradh grian.

’N uair ’thùirling i air an tràigh,
Dh’ fhàg i ’na déigh na h-eich,
Is thug i ceum an sin d’ an còir,
’S dà ubhal oir ’na laimh dheis:
Lionmhorachd òir air a h-earradh,
Dealbh a’ Chrùin do ’n geill na slòigh.

“Do naigheachd o phobull Fheinn,
Innis dhuinn, a chiabh nan cleachd.”
“Ma rinn do bhean ort beairt chlì,
’S gu ’n d’ iomair i gniomh gu cearr;
Càirdeas is comunn ri Fionn
’S gu ’m faigheadh tu mi ’na geall.”

“Gheibheadh tu sud is ceud each
A’s àill’ a sheas riamh air sliabh;
Is ceud marcach air am muin,
Le ’n earradh òir mar dhealradh grian.

“Gheibheadh tu sud is ceud còrn,
’Dheanadh de ’n uisge ghlan fion;
’S ge b’ e dh’ òladh asda deoch,
Cha rachadh a dhochann am meud.

“Gheibheadh tu sud is ceud crios,
Cha téid slios mu ’n téid iad eug;
Leighiseadh iad leith-trom is sgìos;
Seudan riomhadh nam buadh saor.

“Gheibheadh tu sud is ceud mias,
Cursa righ a dh’ àrach àil;
Ge b’e ghleidheadh iad r’a bheò,
Chumadh iad duin’ òg do ghnàth.

“Gheibheadh tu sud is ceud mac righ,
A bhuinigeadh cìs air sluaghaibh borb;
Gheibheadh tu sud ’s ceud seobhag suairc,
Air am bitheadh buaidh nan eun.

“Gheibheadh tu sud is ceud long
A sgoilteadh tonn air bhuinne borb,
Air an luchdachadh gu trom
Leis gach aon ni a b’ fhearr doigh.

“Gheibheadh tu sud is ceud greigh
Is lan glinne de chrodh barr:
Ach mur foghainn leatsa sin,
Tog leat do bhean, is bi triall.”

“Cha tugainnse sith do Aillde ùr,
No do mhaithibh na Feinne gu leir,
Gun Fionn fein a thoirt fo m’ bhreith,
’S gun a’ chreach a thoirt gu traigh.”

“Cha d’ thug thusa leat de neart,
Do réir mo bheachd-sa, thar sàil’
Na chuireadh Fionn fo do bhreith,
No bheireadh a’ chreach gu tràigh.

“Mur gabh thu sud, soraidh leat,
O chaidh d’ achuinge thar ceart;
Cha ’n fhaigheadh tu cinn nan laoch,
’S cha gheilleadh dhut sluagh Innis-Phail.”

“Cha ’n fhalbh thus’, a chiabh nan cleachd,
A righ-bhean fharasd’ a’ bheoil bhinn:
Gheibheadh tu na seudan saor,
Is fuirich leam fein mar mhnaoi.”

“Ach cha ’n fhan mi, ’cheann nan cliar,
O nach caisginn d’ fhiamh is d’ fhearg;
’S o nach fhaighinn saor gu m’ bhreith
Sith do ’n iomlan de ’n Fhiann.”

Thionndaidh i riuth’ a cùl,
Is mharcaich i ’n cùrsa gu dian:
Bu lionmhor srol g’a thogail suas;
’S ’nan airm gu luath chaidh an Fhiann.

Seachd fichead de mhaithibh na Feinne,
Is Aillde fein air an tùs,
Thuit sud le laimh Earragain mhoir,
Mu ’n deachaidh na slòigh an dlùths.

Dh’ fhuirich Fionn fada ’na thosd,
’S laidh sprochd air an Fheinn gu léir:
“Co ’dhiongadh Earragan ’s a’ ghreis,
Mu ’n leigeamaid leis ar claoidh?”

’S ann bha fhreagradh sud aig Goll,
An sonn bu deacair a chlaoidh:
“Leig eadar mi ’s Earragan ’s a’ ghreis
’S gu ’m feuchamaid ar cleasan lugh.”

“Mac an Luich is Ciaran crom;
Diarmad donn is mac an Leum.
Do d’ dhion o bhuillibh an laoich;
Cuir dithis air gach taobh mu d’ sgeith.”

“Thoir leat an seachd fichead fear mor,
Leis nach b’ fhurasd’ geill ’thoirt air thùs,
’S gu ’m foghnadh an cleasan lugh.

Ochd laithean is tri tràthan,
A’ sior chur àireamh as na slòigh,
Is ceann righ Lochlann nan sgiath donn,
Do bhuinig Goll an naoidheamh lò.

Ceithir fichead is coig mile sonn,
Thuit sud le Garradh ’s le Goll,
’S a thri uiread le Oscar mo mhac-sa,
Is le Carrull a’ chneas bhàin.

Air an ainm a thugadh orm,
A Phadraig ud nan salm grinn,
Thuit leam fein agus le Fionn,
A cho-lion fear ris a’ cheathrar.

Is mur am fear a chaidh o fheum,
No theich ’na mhaoim a null do ’n Ghreig,
De thaigh righ Lochlann, no de ’shluagh
Cha deachaidh duine do ’n tir fein.

Ged thug sinn buaidh anns a’ ghreis,
Cha d’ rinnn sinn an là ud ar leas;
Dh’ fhag sinn corr is leith ar Fiann
Air an traigh ’tha siar fo dheas.

’S nan lughainnse air mo righ,
Cha mho na ar trian thainig as.
Sin agads’ ’n cath ’s teinne ’n robh an Fhiann,
A Phadraig nan salm ’s nan clag,
Is nam biodh tusa air an traigh,
Air Fianntaibh Phail bu mhòr do mheas.

---

[31]

[Vol . 12. No. 4. p. 7]

Nova Scotia Furnishing Co., LIMITED.

A chuideachd a’s motha tha ’n Canada air son deanamh us creic
AIRNEIS-TAIGHE ’S BRAIT-URLAIR.

THA STOC MOR DAONNAN AGAINN AIR LAIMH ’NAR TAIGH-CEANNACHD AIR
Sraid Shearlot, Sidni.

Tha sinn a’ creic gach seors’ innsridh air an cuirear feum am broinn taighe.
Tha ar prisean ceart. Taghail againn.

“Ceannaich o’n Chuideachd a’s Motha, ’s caomhain t’ airgead.”

MACEACHUINN & MACCABE,
FIR-LAGHA.
Ceannach us creic fearainn, Airgead Iasaid, &c , &c .
A. J. G. MACEACHUINN. IAIN J. MACCABE

HEARN & MACDONALD,
FIR-TAGRAIDH, NOTAIREAN, &C ., &C .
D . A. HEARN.FIONNLADH DOMHNULLACH

ROS & ROS,
FIR-LAGHA, NOTAIREAN, &C .
Airgead ri thoirt seachad an iasad.
UISDEAN ROS. HOWARD S. ROS, B. A

HARDISON ’S PHARMACY.
An Stor-chungaidhean a’s fhearr a tha ann an Sidni.
Air oisean Sràidean Shearlat agus Prince.

C . P. MOORE,
BATHAR CRUAIDH.
Iarunn, Uidheaman Saoirsneachd, Uidheaman Gaibhneachd, Tairnnean, &c .

DR. G. T. MACGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL.
OIFIS: —Os cionn Stor Harrington.

C . R. BOWN,
URRASACHADH TEINE AGUS LEACAN GLAINE.

C . V. WETMORE,
URRASACHADH TEINE, BEATHA, SGIORRAIDH, & LEACAN GLAINE.
An tigh a Chommercial Bank,

J . E. BURCHELL,
URRASACHADH BEATHA AGUS TEINE
anns na cuideachdan a’s fhearr am Breatunn ’s an America.

ROYAL BANK OF CANADA.
CORPAICHTE 1869.
ARD OIFIS, HALIFAX , N.

EARRAS, $3 ,000,000.00
EARRAS PAIGHTE 2,481,000.00
AIRGEAD TAIMH 2,500,000.00

Luchd-Riaghlaidh:
Thomas E. Kenny,Ceann-suidhe.
Thomas Ritchie,Iar-Cheann-Suidhe.
Wiley Smith, H. G. Bauld, Hon.Daibhidh Mac Iain.
Edson L. Pease, Gen’l. Mgr., Montreal.

Meur-Oifis ann an Sidni.
J . E. BURCHELL,Fear-Gnothuich.

Tha gach gnothuich is abhaist a dheanamh ann am banca ’ga chur air adhart, agus tha
BANCA-CAOMHNAIDH
ann anns am faodar suim sam bith o dholar suas, a chur air riabh 3% ’sa bhliadhna.

DAIN AGUS ORAIN, le Alasdair MacFhionghain. Air an deasachadh le A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 35c.

ORAIN, le Iain Lom Mac-Dhomhnaill. Air an deasachadh leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. A phris 30c.

MACTALLA NAN TUR, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Tha orain le iomadh bard, scen is og, anns an leabhar so, moran nach robh riamh an clo, agus moran eile ann air dreach na ’s fhearr na chunnacas fhathast iad. A phris: 25c; sia air $1 .25; dusan air $2 .00.

FILIDH NA COILLE, leis an Urr. A. Mac-Gilleain Sinclair. Orain a Bhaird Mhic-Gilleain, maille ri cunntas taghte de dh’orain eile, a bharrachd air orain is eadar-theangachaidhnean le Mr. Sinclair fhein. A phris, leth-dolar.

PUBLISHERS “MAC-TALLA,”
Sydney, Cape Breton, Canada.

NIALL MacFHEARGHAIS,
Ceannaiche Taillear.
Na h-Aodaichean a’s fhearr agus na Fasain a’s ùire.

[Dealbh]
A. J. BEUTAN,
(Alasdair Mac Iain Bheutain)

CISTEACHAN-LAIDHE
dhe gach seorsa—beag us mor, geal us dubh, agus dhe gach seorsa fiodha—cruaidh us bog. Aodaichean Dubha agus Anart Geal, agus na h-uile seorsa Bathar-Airgeid us eile nach urrainnear ainmeachadh an so.

Faodar comhradh a dheanamh ris a cearna sam bith dhe ’n duthaich air anTelephone No. 62.
Sidni, Feb. 8, ’01.
A. J. BEUTAN.

Bathar Cruaidh
Tuaghannan
Saibh
Locraichean
Glasan
Tairnean
Sgionan, etc.
Aonghas Mac Leoid
Paipear-balla
Paint
Olla
Putty
Varnish
Gloine
Etc., etc.

MANUFACTURERS LIFE INSURANCE CO.

Ard-Oifis: TORONTO , CANADA.
J. F. JUNKIN, Esq., Managing Director.

Tha a chuideachd so a creic “pholicies” dhe gach seorsa thathar a cur a mach air son urras-beatha. Gheibhear gach fiosrachadh a dh’ iarrar, agus na prisean, bho

C . W. SEMPLE, General Agent, Sydney, C. B.
M. B. FERGUSON, Special Agent,Sidni.
M . LEBETTER, Local Agent,Sidni Tuath.

(Air a leantuinn o thaobh 29.)

’Nis, leigibh dhomh, mo chàirdean òga, innseadh dhuibh ciod tha’n teagasg so a’ cuir an céill, agus ciod bu choir dhuibh fhoghlum o na chaidh nis a labhairt. Cuiream an céill ciod bu chòir do’n fhirinn so a theagasg dhuibh—gum faod nithe mòr a bhi an earbsa air nithe faoin agus beag.

’Sa’ cheud àite, —Bithibh cùramach, faicleach, furachail, ciod a labhras sibh. Ged nach labhradh leanabh beag ach aon droch fhocal, agus gu’n éisdeadh balachan no caileag an droch fhocal, agus am focal sin a chuimhneachadh agus a chleachdadh, tha’n t-aon sin a’ fàs olc, agus feadhainn eile air an tarruing air falbh leis, agus a’ cinntinn suas gu bhi nan daoine peacach; agus theid iadsan air an aghaidh, mur caisg Dia iad, a’ mealladh feadhainn eile; air chor ’s gum faod aon fhocal peacach mòran uilc a dheanamh, agus call aimsireil agus sìorruidh a thoirt an car iomadh aon. Innseadh leanabh aon bhreug, agus o bheag gu mòr theid e air aghaidh gus am bi e na bhreugaire ainmeil seasmhach. ’S fhad o na chuala sinn, “Cha seas a’ bhreug air an aon chois;” agus aon pheacadh, coma ciod e, tarruingidh e gu peacadh eile. Tha e mar an t-srad a thug am balachan leis do’n choille, a thog an lasair mhòr. Cuimhnichibh gu bheil Dia ag éisdeachd na h-uile focal tha sibh a’ labhairt, agus gu’n toir e sibh gu cunntas airson gach focal faoin air latha ’bhreitheanais.

’San dara àite, —Bithibh cùramach faicleach mu’n chuideachd tha sibh a’ gleidheadh, agus na companaich tha sibh a’ deanamh. Faodaidh leth-uair do’r n-aimsir ann an droch chuideachd anabarr uilc a dheanamh, agus anabarr call a thoirt na’r rathad. O dhroch companaich amaideach gòrach, faodaidh sibh droch fhocal ’éisdeachd nach cuala sibh riamh. C’àit an cuala sibh gach droch fhocal a chuala sibh? Cha’n ann o ’ur pàrantan, na o ’ur luchd-teagaisg, ach o dhroch companaich. Faodaidh aon droch bhalachan mòran a mhilleadh. Faodaidh e an giùlan, am modh, am beusan, am biuthas, a mhilleadh—an ùmhlachd ’s an gràdh do Dhia, agus an dìlseachd do’m pàrantan. Faicibh nach tachair so dhuibhse. ’Nuair chluinneas sibh aon fhocal o neach air bith a tha fios agaibh nach labhradh ’ur màthair no ’ur n-athair, bithibh cinnteach gu bheil sibh an droch cuideachd. Teichibh, fàgaibh an t-àite, agus seachnaibh iad ’san àm ri teachd.

’San treas àite, —Biodh eagal Dé oirbh. Guidhibh air gach là, e ga’r dìon o bhuaraidh agus o pheacadh. Na leigibh là seachad gun chuimhneachadh air Dia. Deanaibh dearmad air so aon là, agus ni sibh e iomadh là. Ni aon Sàbaid air a cur seachad gu gòrach, peacach, ’ur tarruing gu iomadh Sàbaid eile ’chaitheadh ’san dòigh cheudna. Am bu mhiann leat an linne mhòr as a’ bheil am muileann a’ faotuinn an uisg’ a tha ’ga ghluasad a mhilleadh? Cha ruig thu leas a bhruach a tha mu ’thimchioll gu buileach a leagail. Fòghnaidh dhuit aon bhealach beag ’fhàgail, agus traodhaidh sin e gu tioram. Is lìonmhor iad a tha ann an ionad na truaighe, a chailleadh tre aon droch chleachdadh—tre ’n giùlan air aon latha. Bithibh faicleach ciod tha sibh a deanamh.

A’ bheil a h-aon agaibh a’ faicinn nì nach buin duibh, ach bu mhìann leibh fhaotuinn? Na sanntaich e, airneo faodaidh an sannt so fàs, agus do thoirt air t-aghaidh o cheum gu ceum, gus am bi thu a’ d’ mhèirleach mòr. Bha Iùdas sanntach, agus mar so reic e Crìosd. Ma chi tha nì bu mhiann leat a bhi agad féin—ma shanntaich thu e, thoir an aire. Na sìn a mach làmh chum a ghabhail; oir ma ni, theid thu air t-aghaidh ceum air cheum, gus an glaisear thu sìos ’sa phrìosan, agus fadheòidh an staid na truaighe.

Na feuch ri nì sam bith a dheanamh airson nach faod thu beannachd Dhé iarraidh ann an ùrnuigh. Tha sùilean an Dé mhòir ort do ghnàth, agus faodaidh siorruidheachd a bhi crocht’ air do ghiùlan fad uair an uaireadair. Cuimhnichibh so, agus biodh sgàth a’s eagal oirbh roimh ’n pheacadh; agus guidhibh gu dùrachdach còmhnadh an Spiorad chum ’ur gléidheadh o pheacadh, air sgath Chriosd. —Cuairtear nan Gleann.

CUMHA NAM BRAITHREAN.

LEIS AN URR. DONNACHADH DUGHALLACH.

LUINNEAG.
Mo bheannachd, mo bheannachd
Gu dlùth n’ ur déidh;
Mo bheannachd d’ ur n-ionnsaigh
Gu dùthchannaibh céin,
Le dùrachd nam bràithrean
’S nan càirdean gu léir;
Gun stiùradh an Tighearn’ sibh
’S an t-sligh’ anns gach ceum.
Mo bheannachd, mo bheannachd
Gu dlùth n’ ur déidh.

Is tric m’ inntinn ag ionndrainn
Comunn rùnach mo ghràidh,
Leis an tric bha mi mùirneach,
’S nis an cùl rium gu bràth;
Cuid diu sgapte feadh dhùthchan
’S cuid fo dhùiseal a bhàis;
Tha ar sgaradh bho ’chéile
Mar na féithean o’n chnàimh.

Nuair a theid mi ’n taigh-ùirnigh
Tha ur rùm an sin fàs;
Ann cha ’n fhaic mi na gnùisean
’S tric a dh’ ùraich mo chàil;
Is cha chluinn mi ur n-ùirnigh
Leis an dùrachd ’bu ghnàth,
Far an tric an do thùirling
Oirnn an t-ùngadh bho ’n àird.

Amhuil eun air a spìonadh,
Feadh nan sliabh fo throm phràmh,
E na ònrachdan cianail
Bhon a thriall a chuid àil,
’S gun de dh-iteach na sgiathan
Nis na thriallas na ’m pàirt,
Tha mo chor-sa le m’ iargainn
Air a bhliadhna tha ’n làth’r.

Tha ur sgaoileadh ro dhuilich;
Cuid am Muile nam beann,
Cuid an Cola ’s am Barraidh,
’S cuid air machair nan Gall.
Ceann-Loch-Gilb is Ceann-Tìre
Thug iad sgrìob oirnn nach gann,
Is America Thuathach,
Tir an fhuachd is nan crann.

Ged nach faod mi bhur leantuinn
Air feadh shrathan is bheann,
Bithidh m’ ìnntinn g’ ur leantuinn
’Chaoidh le tairiseachd theann.
’S mur a faodar leinn tachairt
Air an talamh so th’ ann,
Bidh ar sùil ris an latha
Far nach dealaich sinn thall.

---

[32]

[Vol . 12. No. 4. p. 8]

TUIREADH

LEIS AN DOTAIR MAC-LACHAINN.

’S trom mo ghleus air uchd an stùichd
Anns an fheasgar chùbhraidh Chéit’;
Dealt nan speur a teannadh dlùth,
Inneil-chiùil am barr gach géig.

Chrom a ghrian, tha ’n iarmailt ruadh
Air cuan mor nan stuadhan àrd;
Feuch an long ag éirigh ’suas,
Mar thaibhs’ fuar i seach a snàg.

Tha ’n oidhch’ ’teachd le ’trusgan ciar,
’N àirde ’n iar th’ air dol na ’smàl;
Thréig an téis bha ’m beul nan ian
Ach cha ’n fheil mi triall o’n àird’.

Tha gach cuileag dhìblidh, fhaoin
Air gach taobh a gabhail tàimh,
’S mis’ am shìneadh anns an fhraoch
Làn de smaointinnean gun stàth.

On a thainig mi do ’n t-saogh’l,
’S beag a rinn mi ’smaointinn glic;
Mar bhlàth cluarain air an raon
’Ghluaiseas leis gach gaoith a thig.

Ach tha smaointinn thiamhaidh, bhochd
’Nochd a mosgladh ann am chridh’,
’Tha mar fhàsach falamh, fuar,
’S e gun luaidh air neach no ni.

Cha ’n fheil agam leannan gaoil,
No fior charaid caomh fo ’n ghréin,
Cha ’n fheil agam bean no clann,
No neach ’b’ annsa leam na chéil’.

Amhuil mar bhrùid air a mhàgh,
Gun eagal, gun ghràdh, gun dùil;
Cha ’n fheil cùram air mo chridh’,
’S mi gun ni ’san cuir mi ùigh.

Ard-Righ nam feart, tionndam riut,
’S air mo ghlùinibh guidheam ort,
Deònaich dhòmhsa cridhe nuadh,
Eisd ri m’ ùirnigh thruaigh an nochd.

Doirt a nuas do Spiorad caomh,
Ris an t-saoghal bheiream cùl;
Dhuit, a-mhàin, O! thugam gaol,
Is na t’ Aon Mhac cuiream dùil.

Eisd, a Shlànaighir nam buadh,
Ri dian ùirnigh thruaigh mo chridh’;
Tha mo cheum air slighe bhàis,
’Thriath nan gràsan sàbhail mi.

Ged a bha Dotair Rahuaidhe na ’dhuine caoibhneil, measail, bha roinn mhor de ghòraiche pheacach fuaighte ris. Tha e na thoileachadh ’fhaicinn na ’shean aois na ’shìneadh air an fhraoch ag aideachadh a pheacannan agus a guidhe ri Slànaighear nam buadh agus nan gràs air son sàbhalaidh. A bheil bàrd againn an diugh a ghabhas coimeas ris an Dotair air son doimhneachd faireachdainnean?

AN NEOINEIN.

LEIS AN URR. DONNACHADH MAC GILLEAIN.

“A neòinein bhàn a’s àillidh snuadh,”
Le cridh’ nach fuar ort dearcam dlùth;
Tha geal is dearg ’co-ghleachd ad ghruaidh,
’S is doirbh r’a luaidh gach buaidh tha ’d ghnùis.

’S tu lus is àilt’ tha fàs air raon,
Mar òigh gun ghaoid do chaoin chruth bàn,
Gu nàrach, gràdhach, màlda, maoth,
Dearg-bhileach, caoin-gheal, aoidheil, tlàth.

Am maduinn chiùin-ghil, chùbhridh, chaoin,
Mar neòinein maoth air raon nam blàth:
Do ghrian nan gath le barrachd gaoil
A sgaoil a chaoin uchd gaolach, tlàth.

Mac-samhailt so do ghrian nan gràs
Le barrachd gràidh an càirdeas dlùth,
Air m’ anam ’dearrsadh ’ghathan blàth,
Is dhàsan ìocam gràdh is cliù.

Is ged thig dubhar air mo là,
Car tràth ged shnàmh mo ghrian tre neòil,
Mar neòinein maoth ged fhaigheam bàs,
’S ged shearg mo bhlàth car tràth fo’n fhòid,

Orm ruigidh earrach, drùighidh Màrt
Le dealta tlàth, ’s le gathaibh caoin;
Orm dearrsaidh grian, is boillsgidh là,
Gu bràth nach sgàilear le dubh-neòil.

Am neòinein gràidh fo sgàil nan geug,
A chaoidh nach cail an sgèimh no’n snuadh;
Le m’ bhroilleach sgaoilte ri caomh ghréin,
Am maduinn chéitein shèimh, bhith-bhuan.

Fo sgàil nan craobh tha ’m flaitheas Dhia,
Air bruachaibh sgiamhach nan sruth beò,
Cha lot a’ ghealach mi no ’ghrian,
’S gu sìor cha sheac ’s cha chrìon mo ghlòir.

Iadsan a Phaigh.

Domhnull Mac Neacail, Roseburn
Coinneach Mac Iosaig, Abhainn Mhuileach
Bean I. D. Mhic Fhionghain, Scotsville
Bean Iain Mhic Mhanainn, Eel Cove
Anna Dhomhnullach, Indian Brook
Padruig Mac Gillfhinnein, Baddeck
Murchadh Mac Leoid, Bagh Bhaddeck
Iain Mac Iomhair, Bagh Bhaddeck
Donnachadh Mac Aoidh, Bagh Bhaddeck
A. I. Mac Coinnich, EileinChristmas
Ailein Mac Gilleain, McCormick ’s P. O.
Iain Mac Coinnich, New Harris
Iain Stiubhart, Gleann a Phiobaire
Ruairidh Mathanach, St . Esperit
Oighrig Strachan, St . Esperit
Iain Domhnullach, Ceap Nor
Bean Iain Dhomhnullaich, Baoghasdal
Uilleam Mac-an-Tòisich, Bagh St. Lawrence
An t-Urr. A. Mac-a- Phearsain, BaghSt . Lawrence
Caitriona Nic-Iomhair, na Caoil Bheaga
A.. D. Mac Thearlaich, Drochaid Bhaddeck
I. F. Murphy, Acarsaid Chloinn Fhionghain
Seumas Mac Aonghais, Kennington Cove
Iain Mac Gillemhaoil, Rathad Horne
Gilleasbuig Moireasdan, Rathad Horne
Tormad Mac Ascuill, Framboise
Domhnull Domhnullach, Abhainn Dhennis
E. D. Nic Amhlaidh, Abhainn Dhennis
Donnachadh Mac Leoid, Loch Bhlackett
Iain L. Mac Gilleain, Woodbine , Mira
Aonghas Mac Fhearghais, Port Morien
E. D. Mac Gillemhaoil, Hogamah
Niall Mac Gilleain, Fourchu
Aonghas Mathanach, an Gut a Tuath
Eachunn Mac Neacail, Cóbh, a Bheabheir
An t-Urr Uilleam A Friseil, Marion Bridge
Iain Mac-a- Bhiocair, Catalone
Lachuinn Mac Gilleain, Gut Chatalone
D. N. Mac Gillemhaoil, Loch Ainslie
Bean Dhomhnuill Bhurns, Sonora , N.S.
Dr. Murchadh Siosal, Halifacs, N.S.
A. Mac Coinnich, Halifacs, N.S.
Ailein Mac Gilleain, Halifacs, N.S.
Aonghas Mac Iosaig, Dartmouth , N.S.
Bean Sheumais Dhònullaich, Fraser ’s Mills
Alasdair Domhnullach, Allt Mhic Ara
Domhnull Mac Rath, Vancouver , B. C.
Alasdair SeathachHilton , Man.
Uilleam Mac-a- Phì, Forest Hill, E.P. I.
Aonghas Brus, Grand View, E.P. I.
An t-Urr R L Dughallach, Brookside , Assa.
Eoin A. Gillios, Fletwode, Assa.
Seoras Mac Rath, GleannRobertson , Ont.
Oighrig Nic-Raonuill, Toronto , Ont.
Ruairidh Camaran, Loch-Aills, Ont.
Neacal Mac Lachainn, Napier , Ont.
Eobhan G. Caimbeal, Sycamore , Ills.
Gilleasbuig Mac Lachainn, Detroit , Mich.
Alasdair Mac Calum, Detroit , Mich.
Uisdean Mac Gillemhaoil, Detroit , Mich.
Calum Mac Lachainn, Detroit , Mich.
Iain Mac Thorcuill, Iron , Minn.
D. C. Mac-an-t- Saoir, Cleveland , Ohio
D. Mac Calum, Cleveland , Ohio
Coinn. Mac Fhionnlaidh, Toledo , Ohio.
I. D. Domhnullach, Dorchester , Mass.
Iain G. Mac Eachuinn, Woburn , Mass.
A. Domhnullach, Newton Centre, Mass.
G. C. Mac Gillemhaoil, Lunnuinn, Sasunn
I. G. Mac Aoidh, Lunnuinn, Sasunn
E. Hepburn, Lunnuinn, Sasunn
Ian Mac Coinnich, Lunnuinn, Sasunn
R. G. Mac Leoid, Pila, Lagurna, P. I.

POSADH.

Ann an Sidni Tuath, air an dara la deug de dh’Ogust, leis an Urr. T. Chalmers Jack, B. A., Uilleam I. Caimbeal agus Cassie Bell, nighean Dhomhnuill Chaimbeil, (fear-cusbuinn) nach maireann, Boulardarie.

The Canadian Bank of Commerce
RIS AM BHEIL AIR AONADH
THE HALIFAX BANKING COMPANY.

Earras Paidhte $8 ,700,000
Airgiod Taimh 2,500,000

ARD OFIS, TORONTO.

AN T-ONORACH DEORSAA . COX,
Ceann-Suidhe.

B . E. WALKER,
Ard Mhanager.

Ofis an LUNNAINN (Sasunn) aig 60Lombard St., E. C.
S. CAMERON ALEXANDER, Manager

Ofis anNEW YORKaig 16Exchange Place,
WM. GRAYagusH . B. WALKER, Agents.

Tha ceud is ceithir meur dhe’n Bhanca so air feadh Chanada is nan Staidean Aonaichte, am measg am bheil an àireamh a leanas anns na Roinnean Iochdrach.

HALIFAX , H. N. Wallace, Manager.
Amherst Antigonish Barrington
Bridgewater Canning Lockeport
Lunenburg Middleton New Glasgow
Parrsboro Sackville St. John
Shelburne Springhill Sydney
Truro Windsor

Gach seorsa gnothuch banca.
Ceannaichear is reicear airgid is notaichean Breatunnach.
Gheibhear Litrichean Creideas de ’m faodar feum a dheanamh ann an cearna sam bith dhe ’n t-saoghal.

BANCA CAOMHNAIDH.
Tha Banca Caomhnaidh a nise fosgailt aig gach meur dhe ’n bhanca.
Gabhar suim sam bith air riadh, eadhon suim cho beag ri aon dolar.

Meur ann an Sidni.
P . C. STEVENSON, Manager.

ANNS AN STOR UR
LE STOC MOR DE DH
Uaireadairean, de Sheudan ’s de Ghloineachan Sula
ANN AN TOGALACH MHIC GUAIRE
air Sraid Shearlot.
K . Bezanson,Stor Sheudan agus Ghloineachan Sula.

[Dealbh]

Bidh fior chomhfhurtachd agad ’nad dhachaidh nuair a bhios gach airneis us grinneas air a thaghadh le rian agus tuigse. Agus ’s e ’n ceud ni is coir aire fhaotainn am brat-ùrlair a theid air na seomraichean. Gheibh thu againne
Brat-urlair is Airneis
dhe na seorsachan a’s fhearr, agus gach ni eile air an cuir thu feum air son breaghachd do thaighe.

Cuir a dh’ iarraidh Leabhrain anns am bheil gach ni a tha sinn a creic air ainmeachadh. Paighidh sinn faradh do chearna sam bith de Cheap Breatunn.

Gordon & Keith, A. T. GRANT, Manager.

SYDNEY & LOUISBURG R’Y.

TIM CHLAR.

A toiseachadh Di-luain an 15mh latha de dh’ Iun, bidh na treineachan a ruith mar a leanas:—

A fagail Louisburg aig 7.00 a. m., Glace Bayaig 7.59 a. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 8.35 a. m.

A fagail Shidni aig 7.00 a. m., Glace Bayaig 9.43 a. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 10.35 a. m.

A fagail Louisburg aig 5.30 p. m., Glace Bayaig 6.21 p. m., ’sa ruigheachd Shidni aig 7.00 p. m.

A fagail Shidni aig 8.00 p. m., Glace Bayaig 8.43 p. m., ’sa ruigheachd Louisburg aig 9.30 p. m.

A ruith mar so gach latha ach Di-domhnaich.

J. R. MAC IOSAIG, Traffic Manager.

Mac-Talla.
Air a Chur a Mach Uair ’san Da Sheachduin.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Tri Miosan, .30
Sia Miosan, .50

Cuirear am paipear air a phris so gu luchd gabhail an Canada, anns na Staidean, agus ann am Breatunn. Cuirear e gu luchd-gabhail ann an New Zealand, ’s an duthchannan cein air-son $1 .26. no 5s. 3d. ’sa bhliadhna. Tha ’phris ri bhi air a phaigheadh toiseach na bliadhna. Biodh gach litir is eile air a seoladh gu
PUBLISHERS MAC-TALLA,
Sydney, Cape Breton.