---

[257]

[Vol . 2. No. 34. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. II. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, AM MART 17, 1894. No. 34.

MO THURUS DO’N GHAIDHEALTACHD.

LEIS AN URR. RUAIRIDH MAC LEOID.

Is ni mi-nàdura gum bitheadh duine air a bhreth ann an dùthaich agus gum bitheadh e coma co dhiu a chitheadh e gu bràth i no nach faiceadh. Thug an gradh dùthachail sin ormsa cead iarraidh air mo chothional agus air a chléir da’m buin an cothional, a chum tir man sonn fhaicinn.

Thog mi rithe an toiseach a cheud mhios an t-samhraidh agus sheòl mi air bàta mòr na smuid a bhuinneas do Chlann Allein agus da’n ainm “Sardinian.” Dh’ fhàg sinn baile mòr Mhontreal air feasgar Disathuirne an seathabh latha agus bhà sinn air maduinn na Sàbaid ann an Cuibeig. ’Sann an sin a bhà an ùpraid a’ cur bathair agus guail air bòrd. Chaidh tri osaim mhòr iaruinn a chur air dòigh agus thòisich na Frangaich air taomadh annta a ghuail. Shaoileadh neach leis an stàirneich agus gadail nam Frangach nach ann àn tir chriosdail idir a bhà e. Faodaidh tu ’bhi cinnteach gun robh mi taingeil ’nuair a dh’ fhuasgladh na càblaichean agus a chabhagaich na grealagan iaruinn sinn air falbh a bhaile Chuibeig. Thug sinn aon là deug air an rathad gu baile Libherpul. Bhà sinne sgith do’n “Sardinian,” agus shaoiloadh tu gun robh ise sgith dhe’n chuan. Chaidh ar cur air tir ànn an Libherpul gun mhodh sam bith a nochdadh dhuinn. Bhà é suas ri aon uair deug ’san oidhche ’nuair a fhuair sinn cuidhteas an tigh cìse. Feumaidh gun robh cuid de’n luchd turais a dh’ fhuiling an shocair, oir bha cuid dhiu aig nach robh sgilinn airgid a phàigheadh cuid oidhche ’san tigh-osda. Dh’ fhan sinn an oidhche sin ’an Libherpul, agus an latha na mhàrach ghabh sinn carbad na smuid gu Dunèideann. Air an dearbh la sin bha Ard-Sheanaidh na h-Eagais Shaoir agus Steidhichte ir am fosgladh, agus bha baile mor Dhunéideann air ghluasad le ministeirean dhe gach seorsa. Cha robh sraid rach robh làn dhiubh. Daoine mòr agus beag; daoine geal agus dubha agus odhar, Bha iad ann dhe gach seorsa agus, cha mhòr, dhe gach dath. ’Se a chuir smaointinn anabarrach orm cho neònach agus a bha mòran dhiubh nan còmhdach, le’n cuid chasagan fada dubha gu’n sàiltean agus le ’n peiteanan air a phutanachadh air an culthaobh mar a bhitheas aig pàisdean nach d’ thainig gu inbhe an aire a thoirt orra fein. Gu bhi a crùnadh a ghnothirch bhà sgiathagan do dh-adan dubha air an ceann a bha cho farsuinn agus gun deanadh iad an gnothach gu h-anabarach air son guitean rollag. Ach na faiceadh sibh an greadhnachas a bhà timchioll air Fear Ionaid na—Tighearna Bhraidalbuinn—mar a bha e na h-uile la a tighinn a dh’fhaicinn buill ard Sheanaidh na h-Eagluis Steidhichte. Bhà do shaighdearan agus do ghillean frithealaidh aigesan na dheanadh reiseamaid. Bhà é air a chur na shuidhe air cathair riomhach anns an talla chruinneachaidh os cionn Fear na Cathrach ni a thà ’taisbeanadh gu soilleir gur é a bhanrigh ceann na h-Eaglais Steidhichte fathasd agus gum feum gach riaghailt a nithear leis an eaglais sin a bhi co-shinnte ri gean math na Stàite. Cha robh an dà thalla anns an do chruinnich na h-Ard Sheanaidh ach urchair gunna o cheile agus rinn an t-asdar sin eadar-dhealachadh mòr eadar an dithis. Bhà mise agus tuiùir no ceathrar eile de’m sheorsa a null agus a nall eadar an dà thalla, agus bhà cothrom neath aguinn an t-eadar-dhealachadh fhaicinn.

(Ri leantuinn.)

Air a bhliadhna s’a chaidh, thaghail seachd mile fichead, coig ceud ’s da fhichead ’sa seachd de shoithichean ann am puirt Chanada.

A Deanamh a Tri as na Dha.

Tha e air aithris air duine araidh aig nach robh sgoil ’s am bith e fhein, gu ’n d’ chuir e mhac do ’u Chollaisd gu ard fhoghlum a thoirt da; agus air do ’n ghille tighinn dhachaidh aig am araidh, dh’ fhaoidhnich athair dheith agus iad a suidhe gu ’m biadh: “Cia mar a bha e faighinn air adhairt sa Chollaisd, no ’m b’ urrainn e dearbhadh ’s am bith a thoirt seachad air ard sgolaireachd, a thuigeadh daoine gu ’n fhoghlum coltach ris fhein agus ri mhathair?” (agus amharus air ’n t-seann duine nach robh ’n gille a toirt uiread aire do ’n sgoil ’s bu choir da.) Ars an gille ’s e sealtuinn mu’n cuairt da, ’s a faicinn da thunnaig ròsta air a bhòrd: “Nan dearbhainn dhuibh gu ’m bheil tri eoin ’n sin an àite na dha a tha sibhs’ a faicinn, nach biodh sibh riaraichte?” “Bhitheadh gu’n teagamh” ars athair. Chuir an gille an sin aon do na h-eoin an dara taobh; “sin agad aon,” ais esan. “Ceart” ars athair, chuir e ’n sin na dha maille ri chéile rithisd: “Tha dha ’n sin,” (ars esan) agus nach e aon agus a dha a tri: “Se gu ’n teagamh ars athair, ’s math a fhuaras thu. Goirid an deigh sin thoisich a mhàthair na h-aoin a roinn. Chaisg athair i ag radh: “Cha leig thusa leas a bhean chòir na h-eoin a roinn, agus gu’n againn ach triuir; rinn sgolaireachd do mhic na h-uiread sin a dh’ fheum dhuit mar tha; bheir mise leam am fear so (agus a toirt leis ’n dara fear,) agus bioth ’m fear beag sin agad fhéin, agus fagamid an tritheamh fear aigesan slàn air son a sgolaireachd. Cha dh’ fheuch an gille ’n doigh cùnntaidh so a riamh na dheigh timchioil air a bhord.

An àite do mhuinntis Chanada bhith fàs trom air an tì, ’s ann tha iad a fàs aotrom oirre. Dh’ òl sinn air a bhliadhna so ’dh’ fhalbh mu choig muillein punnd na bu lugha na dh’ òl sinn a bhliadhna roimhe sin.

LeighsidhMinard ’s LinimentCnatan.

---

[258]

[Vol . 2. No. 34. p. 2]

MAIRNEALACHD,

Agus Rud no Dha Eile.

LE IAIN.

CHA ’n ’e mhain gu searg a’ ghaoth an ear na craobhan agus na preasan, ach seargaidh i mar an ceudna an t-arbhar. “Agus do’ fhàs suas ’nan déigh seachd diasan caola, agus air seargadh leis a’ ghaoith an ear.”

Tha gach neach a tha suas ri iasgach a’ gabhail beachd air gu bheil an t-iasg ni’s dlùithe do ’n chladach an uair a tha ’ghaoth o’n ìar na tha e ri gaoith sam bith eile. Tha so gu sònraichte fìor a thaobh nan Eileanan an Iar. Mur’ eil mo chuimhne ’gam mhealladh dh’innseadh dhomh gu faighear an t-iasg ni ’s pailte ris a’ ghaoith an iar, eadhon air taobh an ear na h-Alba na gheibhear e ri gaoith sam bith eile. Tha fhios agam air so, gu ’n gabh an t-iasg am biathadh ris a’ ghaoith an iar ’s an iar-dheas anabarrach math. Tha fhios aig na fir a theid a mach gu druim a’ chuain an iar le ’n cuid bhàtaichean a dh’ iasgach nan langann ’s nan trosg nach ’eil gaoth iasgaich ann a’s fhearr na gaoth an iar no ’n iar-dheas, agus nach ’eil gaoth-iasgaich ann a’s mìosa na gaoth an ear. Tha a’ cheart ni fìor a thaobh nan lochan ’s nan aimhnicheau.

Thug mi fa near mar tha gu ’n can iad ann an Uidhist, “iasg is aran,” no, “iasg is bainne,” Tha mi a’ creidsinn gu robh aobhar sònruichte ann air son gu ’n do ghnàthaich muinntir dha Uidhist agus Bhein-a- faoghla na briathran so. Is ann air taobh an iar nan eileanan so a bha an àireamh bu mhò de ’n t-sluagh a’ gabhail comhnuidh ’s na linntean a dh’ fhalbh. ’San àm ud gu h-àraidh, b’ ann as na machraichea a bha iad a’ toirt an teachd-an-tìr. Bhiodh iad an uair ud, mar a tha iad gus an latha ’n diugh, a’ leasachadh nam machraichean le feamainn, a chionn nach deanadh leasachadh sam bith eile feum cho math rithe. Is i a’ ghaoth an iar a chuireas an fheamainn gu cladach. A bhliadhna a bhiodh a’ ghaoth an iar a’ séideadh gu tric agus gu làidir rè a’ gheamhraidh, bhiodh pailteas feamann air na cladaichean, agus bhiodh an talamh air a dheadh leasachadh leis an fheamainn mu ’n tigeadh àm na curachd. Nan tachradh aimser fhàbharrach a bhith ann rè an t-samhraidh ’s an fhoghair bhiodh pailteas barra air na machraichean. An uair a tha ’m bàrr pailt tha ’n t-aran pailt, agus faodar pailteas fodair is feòir a thoirt do’n chrodh. An crodh a gheibh pailteas de ’n bhiadh a shamhradh ’s do gheamhradh bidh pailteas bainne aca. Mar a tha ’n sean-fhacal ag ràdh, “ ’S ann as a ceann a bhligheas a’ bhò.” Uaith so faodar a thuigsinn gu robh e ’na aobhar misnich agus toileachaidh do na seana daoine gu ’m biodh a’ ghaoth an iar a’ séideadh gu math tric. Anns an àm ud bhiodh daoine toilichte gu leòr nam biodh am pailteas aca de ’n aran, de’n iasg agus de ’n bhainne.

Thig sinn a nis a dh’ ionnsuidh an Fhaoilich. O ’n nach ’eil mi cinnteach ciod is brìgh do ’n fhaeal “Faoileach” ’s fhearr leam leigeil leis mar a tha e na teannadh ri ’reubadh na stiallan as a chéile. Air aon ni tha fios agam, ’s e sin, gur e so an t-ainm a bh’ aig na seann daoine air a’ chòig latha deug mu dheireadh de ’n gheamhradh, agus air a’ cheud chòig latha deug de ’n earrach. Mar a theireadh iad fhein, “Coig latha deug roimh Fheill Brìde, ’s còig latha deug ’na dheigh.” B’ e am barail gur ann air Dihaoine a bha e’ tòiseachadh agus a’ sgur. “ ’S ann air Dihaoine thoisicheas e, agus air Dihaoine ’sguireas e.” Do bhrigh gur ann air Dihaoine a cheusach Criosd bha mòran ann a bha ’creidsinn gu ’m biodh an latha so mar bu trice ni bu mhiosa na latha sam bith eile de’n t-seachduin. Bha am Faoileach ri marsuinn fad mios, agus bha ’n Gearran ’san Sguabag ri tighinn ’na dheigh. Chuala mi anns an da dhòigh a leanas rann an Fhaoilich:—

“Mios Faoilich,
Naoi latha gearrainn,
Tri latha sguabaig,
Suas an t-earrach.”

Agus:—

“Mios Faoilich,
Naoi latha gearrainn,
Seachduin caillich,
Tri latha sguabaig,
Suas an t-earrach.”

Cha robh mi-thoileachadh sam bith air na seann daoine ris an Fhaoileach. O ’m fein-fhiosrachadh dh’ fhòghluim iad nach robh ni a b’ fhearr na gu ’n tigeadh an droch shide ’na h-àm fhèin. Aon uair ’s gu ’n tigeadh am Faoileach a steaeh b’ e am miann gu ’n cuireadh e e fhein an geill mar bu chòir dha. B’ ann a reir na seana chunntais a bha iad ag amharc air son na Féill Brìde. Cha robh guth no iomradh air a chunntais ùir ’s an àm ud idir anns a’ Ghàidhealtachd. Bu bheag orra side bhriagha, chiùin, bhlàth anns an Fhaoileach. Dearbhaidh an rann a leanas so:—

“Faoileach, Faoileach, làmh an crios,
Faoilte mhòr bu chòir bhith ris;
Crodh is caoraich ruith le teas,
Gul is caoidh bu chòir bhith ris.”

Ach bu chòir gu ’m biodh beagan làithean de ’n fhaoileach ciùin briagha, blàth. Fheireadh iad:—

“Tri laithoan de ’n Iuchar ’s Fhaoileach
’S tri laithean de ’n Fhaoileach ’s an Iuchar.”

“Tha còir aig an Fhaoileach air tri làin a chur anns a’ chlais—a làn uisge, a làn sneachda, agus a làn de thuthadh nan taighean.”

“Tha tairneinich anns an Faoileach cho mi-nadurra ri laogh a’ geumnaich am broinn a mhàthar.”

Tha e furasda thuigsinn ciod e an t-side ’bu chòir a bhith anns an Fhaoileach—stoirm is uisge, sneachda ’s ciùine, an dràsta ’s a’ rithist. “Feath Faoilich,” ’s e sin feath nach maìr ach ùine ghoirid. Nam biodh reothadh ann b’ e “reothadh an lodain làin nach mair gus an treas trath.” A dh’ aon fhacal, bu chòir gu ’m biodh side anabarrach caochlaideach ann o a thoiseach gu ’dheireadh, mar gu ’m biodh na seachd siantanan a’ dian strì feuch co aca bu mhò a chuireadh iad fhéin an géill fad a’ mhìos.

An deigh an Fhaoilich bha na naoi latha Gearrain. Bha na làithean so ri bhith anabarrach sgaiteach, fuar—cho fuar ’s nach seasadh ach an gearran fhéin ris. Bheireadh an Gearran am bàs air na creutairean laga a dh’ fhàgadh am Faoileach beò. Tuigidh sinn so o ’n rann a leanas:—

Thuirt am Faoileach ris a’ Ghearran,
“C’ àit an d’ fhàg thu ’n gamhainn bochd
Chuir mi ’n t-seic’ aig’ air an fharradh
’S chuir mi ’n ceann aig’ air an t-sop.”

(Ars’ an Gearran.)

Mu dheireadh thall thigeadh a’ Sguabag—stoirm dhearg nach mòr nach sguabadh air falbh a h-uile ni a bhiodh air aghaidh na talmhainn. An sin thigeadh an t-earrach, agus cha tigeadh gus a sin.

Tha e ’n ni anabarrach comharraichte gu bheil co-chordadh eadar na briathran a leanas agus na tha luchd fòghlum ’nar latha fhéin ag innseadh dhuinn mu ’n àm anns am bheil ceithir aimsirean na bliadhna ’tòiseachadh. So mar a thuirt na seann daoine:—

Foghar gu Nollaig:
Geamhradh gu Fhéill Padraig;
Earrach gu Fhéill Peadair;
Samhradh gu Fheill Micheil.

---

[259]

[Vol . 2. No. 34. p. 3]

Bhiodh toileachd mòr ri là Fheill Pàdraig—an seachdamh là deug de mhìos meadhonach an earraich. * So mar a theireadh na seann daoine:—

“Là Fheill Padraig,
Là mo chridhe ’s mo chleibh,
Là dh’fhoghnadh a dhuine
’S a dh’ fhòghnadh duine dha.”

Bhiodh a’ cheud chuid de ’n mhìos Mharst (àm a’ Ghearrain ’s na Sguabaig) anabarrach fiadhaich, fuar, nam biodh an aimsir nàdarra. B’ ann air a shon so a theireadh iad gu ’m bu chòir do ’n Mharst tighinn a steach mar leoghainn agus a dhol a mach mar uan; no mar a theireadh cuid eile, “ceann nathrach, agus earball feucaig.” Mur cuireadh an Sguabag agus an Gearran iad fhein geill mar bu chòir dhaibh, dh’ fhaoiteadh ’bhith cinnteach gu ’n tigeadh an droch shìde mu ’n teirgeadh an t-earrach. Nan tigeadh am Màrst a steach mar uan rachadh e mach mar leòghainn. B’ ann mu dheireadh a’ Mhàirst mar a thug mi fa near, a thòisicheadh an t-earrach; oir bhiodh an geamhradh ann gu Fheill Pàdraig. Bhiodh gach aon ag amharc air son sìde bhog, bhlàth; no mar a theireadh iad, “earrach ceòthar.” Tha e air aithris gu robh fear ann aon uair a thuirt nam faigheadh e sìde a reir a mhiann gu ’m biodh barr gu leòr air an fhearann aige co dhiu bhiodh Dia leis gus nach biodh. B’ e so an t-side a mhiannaich e:—

“Samhradh breachd riabhach,
Foghradh geal grianach
Geamhradh reòta,
’S earrach ceòthar.”

Nan b’ fhìor an sgeul bha làn a dhroma de bhàrr air an fhearann aig an duine so, ach cha robh biadh idir ann. Tha mòran gliocais anns an sgeul so mar a th’ ann an iomadh sgeul eile a th’ air an aithris mu nithean nach do thachair riamh.

Mu ’n t-seana Bhealltuinn thigeadh làithean de shìde fuar, greannach, le frasan ’s le gaoith a’ tuath mar bu trice, ris an canadh iad, “Glaisean cumhach na Bealltuinn.”

Ma a bha am Faoileach gu bhith fuar, fiadhaich o thoiseach gu deireadh, ach na tri làithean briagha de ’n Iuchar a bha còir air a bhith ann, bha ’n t-Iuchar gu bhith anabarrach blàth, bruthainneach, ach a mhàin na trì làithean de ’n Fhaoileach a bha còir air a bhith ann. Mar a thug mi fa

* Anns an t-seana chunntais b’e Là Fheill Pàdraig an naoidheamh là fichead de ’n Mhàrst.

near mar tha, bidh

Tri làithean de ’n Iuchar ’s an Fhaoileach
’S tri làithean de ’n Fhaoileach ’s an Iuchar.

Bha ’n t-Iuchar a’ tòiseachadh còig latha deug roimh Liùnasdal, agus a’ crìochnachadh còig latha deug an deigh Liùnasdail. Cha ’n ’eil cuimhne agam co dhiu bha gus nach robh aig an Iuchar ri tòiseachadh air latha àraidh dhe ’n t-seachduin mar a bh’ aig an Fhaoileach.

Mu Fheill Micheil, an uair a tha ’n latha agus an oidhche ’s an aon fhad, tha làithean, no ma dh’ fhaoidte seachduinean, de shìde ro thuaireapa ri tighinn gach bliadhna ris an canar “Stoirmeannan an Fhoghair.”

Mu Shamhuinn ’s e side chiùin a tha nàdarra. Ach bidh reothadh ann. Is ann air son so a theireadh na seann daoine, “Reòthanaich na Samhna” ris an t-sìde chiùin so.

Mar an ceudna bha e nàdarra gu ’m biodh sneachda ann mu Nollaig. Mar a tha ann facal ag ràdh, “Is blianach Nollaig gun sneachda.

So na th’ air chuimhne agam de na chuala mi o chionn iomadh bliadhna mu ’n t-sìde ris am faoidte dùil a bhith o àm gu àm de ’n bhliadhna. Ach tha fhios agam nach ’eil trian air chuimhne agam de na chuala mi; oir tha da bhliadhna thar fhichead o nach robh mi a bheag a dh’ ùine ann am Beinn-a- faoghla far an cuala mi ’n am òige na dh’ aithris mi roimhe so, agus na bheil mi nis a’ dol a dh’ aithris.

(Ri leantuinn.)

Chaochail Bain-tighearna Nic Fhionghain, bantrach Shir Uilleam ’Ic Fhionghain, ann an Lunnuinn air Di-sathuirne an 24mh latha dhe’n mhios ’sa chaidh. Bhrist air a slàinte ’nuair a chaochail Sir Uilleam, agus cha deachaidh i bheag am feobhas uaithe sin. Bu nighean i do Mhr. Iain Mac-Sheumais, am baile Ghlascho.

Tha chàisg a tighinn an bhiadhna air a choigeamh là fichead dhe’n Mhàrt. Tha so na’s tràithe na thainig i o chionn àireamh bhliadhnaichean air ais, agus na’s tràithe na thig i fad àireamh bhliadhnaichenn ri tighinn. Ma’s fior an sean-fhacal a tha ’g ràdh gur e ’n t-earrach fad air chùl càisg a dh’ fhàsaicheas na saibhlean, bidh na saibhlean, gu math falamh mu’n tig an samhradh, oir tha caob mòr dhe’n earrach ri tighinn oirnn an deigh na càisge.

Chaidh fear J. P. Fullerton, Halfway River, N. S., a mharbhadh an là roimhe le craobh a thuiteam air. Bha e ’g obair leis fhéin aig an am.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeons, Harmonicas, teudan. fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadar, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air laimh daonnan.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, ’s coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

---

[260]

[Vol . 2. No. 34. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, - - - $1 .00
Sia miosan, - - - .50
Tri miosan, - - - .25

Tha ’phris ri bhi air a paigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an duthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha sinn an dochas gu’n dean cairdean na Gailig an uile dhichioll air am MAC-TALLA ’chumail suas, oir ’se ’n aon phaipear Gailig a tha ri fhaotainn.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duilleig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
J. G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, AM MART 17, 1894.

Thainig us dh’ fhalbh Diordaoin, latha taghaidh nam fear-pàrlamaid, agus cha’n fhada gus am bi daoine ma’n àite féin a rithist cho math ’s ged nach robh taghadh riamh ann. Tha Fielding air an stiùir fhathast, ach tha a luchd-leanmhuin na’s gainne na bha iad roimhe. Cha’n eil fhios cinnteach fhathast air an àireamh a tha leis ach tha iad air a chuid a’s lugha deichnear na’s làidire na iad-san a tha na ’aghaidh. Cha d’thug eilean Cheap Breatinn dha air fad ach a dha, Aig an taghadh roimhe so thug e dha seachdnar. ’So ainmean nan daoine tha gu bhi na’n luchd-ionaid againn ann am Pàrlamaid Nobha Scotia ré nan ceithir bliadhna tha ’tighinn, Siorramechd Cheap Breatuinn, an Dr. Mac Aidh agus Iain Mac Carmaic; ann a’ Uictoria, an Dr. Peutan agus Iain Moireastan; ann an Richmond, Iain Moireastan agus A. Le Blanc; ’s ann an Ionairnis, Alasdair Caimbeul us I. A. Mac Sheumair. Air tir-mor, ann an siorramachd Antigonish, C. F. Mac Isaic us C. P. Siosal; ann an Guysboro, D. H. Mac Fhionghain us I. H. Sinclair; agus ànn am Pictou, Uilleam Camaron, Alasdair Grannd us Tearlach E. Tanner. Tha cuid de na siorramachdan nach eil fhios againn cò tha stigh fhathast.

Anns an àireamh so gheibh ar luchd-leughaidh a cheud earann de chunntas air turus do’n Ghàidhealtachd air a sgriobhadh leis an Urr. Ruairidh Mac Leòid, ministeir Dhunbheagain, an Canada Uachdarach. Cha’n eil teagamh againn nach bi an eachdraidh so fior-thatneach do àireamh mhor d’ar càirdean, gu h-àraid iad-san aig am beil ceangal sam bith ri Eaglaisean na h-Alba. Ach ged is ann dhaibh sin a’s taitniche bhitheas an eachdraidh gheibh na h-uile aon moran fiosrachaidh mu Thir mam Beann, agus tha fhios againn nach bi ni anns an eacharaidh a bheir aobhar oilbheum do neach sam bith.

NAIDHEACHDAN.

Tha glé fhaisg air ceud mile (100,000) Innseanach ann an Canada, agus dhiubh so tha còrr us coig mile fichead fhathast ’nam Pàganaich.

Tha càraid gu math aosda a fuireach ann an Ritehey’s Cove, N. S. Tha esan ceud bliadhna ’sa dhà a dh’ aois agus cha’n eil ise ach da bhliadhna na’s òige na e. Agus tha iad le chéile slàn fallain.

Tha dithis nigheanan òga air folbh a Dundee a dol a chur cuairt air an t-saoghal. Tha iad a mach o phaipear-naidheachd, agus ’se fàth an turuis tuilleadh fiosrachaidh fhaotainn mu mhanthan dhùchannan céin.

Chaidh duin’ òg, Iain E. Màrtin a mharbhadh ann am mèinn a Reserve, feasgar Di-sathairne s’a chaidh. Bha e aig ’obair shios ’sa mhèinn agus thuit tòrr guall air a mhuin ’ga mharbhadh air ball. Bha ’n t-àite roimhe so air a mheas sàbhailte gu leòr. Dh’ -fhàg e bean us aon leanamh.

Tha na h-àireamhan a leanas dhe’n MHAC-TALLA a dhith oirnn, agus neach sam bith aig am beil iad bhitheamaid toileach clunintinn uaith. Vol. II. Nos. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 28, 29. Co aige gheibh sinn a cheud tri leabhraichean dhe’n Ghaidheal, a thòisich air tighinn a mach sa bhiadhna 1873?

Bha réis each air a cur aig a bhaile so Di-luain s’a chaidh. Bha ’n latha fliuch stoirmeil, ach a dh’aindeoin sin chruinnich sluagh mòr air an deigh a dh’ amharc nan each, agus cha do chuir cha mhor duine aghaidh air an tigh gus an robh ’n réis seachad. An déigh dha na h-eich ruith ceithir uairean, thugadh a cheud duais do Nellie Bly a Sidni, an darra duais do Pheabody a Sidni, agus an treas do Lilly Bashaw, a Port Hawkesbury. Bha each ’Is Coinnich agus each Bhall a ruith cuideachd ach chaidh am fàgail air deireadh.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI C. B.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagridh, Comharlichean Notairean, &c .
SIDNI, - - - - C. B.
Cailean Siosal. W. Crowe.

Gillios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagraidh aig Lagh,
Sidni & St. Peter’s, C. B.
J. A. Gillios. A. J. G. Mac Eachuinn.

HEARN & HEARN,
Fir-Tagraidh, Notairean, &c ., &c .,
Sidni & Arichat.
J . H. HEARN. D. A. HEARN.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach mam prisead.

---

[261]

[Vol . 2. No. 34. p. 5]

Gaidheil Charolina.

Tha sinn an comain caraide do’n MHAC-TALLA a tha ann an Albany, N. Y. air son na litir a leanas mu Ghaidheil Charolina, a fhuair e o fhear-deasachaidh paipear naidheachd anns an stàit sin ris an canar anRed Springs Scotchman.—

A Charaid: —Ann a bhi freagairt do litir a feòrach mu Ghàidheil Charolina, faodaidh mi ràdh gu ’n d’ thainig a cheud luchd-imirch as a Ghàidhealtachd gu Cross Creek (ris an canar a nis Fayetteville) anns a bhliadhna 1715. Cha’n urrainn mi an ainmean a thoirt dhuit, ach tha beul-aithris na dùthcha og ìnnseadh gu robh ’n t-ainm Mac Beth dhiubh. Tha e mar an ceudna air aithris gu’n d’ thinig àireamh mhòr an deigh na ceannairc ’sa bhliadhna 1215, agus bha àireamh mhath de Ghàidheil ’s de Ghoill Albannach an Carolina ’sa bhiadhna 1829. ’Sa bhliadhna 1832 chaidh Gabriel Johnstone a chur na Riagladair air Carolina agus fhad sa fha e ’san oifig thainig àireamh mhòr de luchd-imrich a stigh, agus moran eile ’n déigh Blàr chùl-fhodair ’sa bhliadhna 1746. Air a bhliadhna sin neo air an ath bhliadhna thainig Niall Mac Néill a mach a Jura agus còmhla ris coig eeud Gaidheal, agus thainig àireamh nach bu bheag an deigh sin. Thainig Fionghol Dhomhnullach, agus Ailein Domhnullach a bha posda rithe, ’sa bhliadhna 1775. Dh’ fhàg Fionghol America ’sa bhliadhna 1782, ach chumadh Ailein na phriosanach, ’s cha d’ fhuair e tilleadh do thir a dhùchais gus an ath bhliadhna.

Thanaig a rithist moran Ghàidheal a mach ’sna bliadhnaichean 1804 us 1805. Uaithe sin cha d’ thainig ach àireamh bheag. Shuidhich a chuid bu mhò dhiubh-san a thainig a mach an déigh Blàr Chùl-fhodair aig Elizabethtown, far am beil mòran de’n sliochd gus an latha ’n diogh. Tha sliochd nan Albannach glé lionmhor ann an Siorramachdan Moore, Harnett, Cumberland, Bladen, Robeson agus Richmond. Tha mi creidsin gu bheil mu chòig mile deug voter ’nam measg.

Tha Ghàilig fhathart air a labhairt le moran anns an stàit, ach ’s i mo bharail gu bheil an aireamh a dol na’s lugha. An searmon Gàilig mu dheireadh a chuala mise air a shearmonachadh b’ ann an eaglais Ghalatin an siorramachd Chumberland ’sa bhladhna 1860.

Anns an t-siorramachd so (Robeson) tha na paipearan-naidheachd cha mhor uile air an cur a mach le shiochd Ghaidheal, agus is ann de shliochd nan Gàidheal a tha roinn mhor de na fir-lagha ’s de’n luchd-dreuchd eile. Tha aon bhaile, Maxton (Mac’stown) a bha air ainmeachadh mar sin do bhrigh an àireamh mhòr a bh’ ann aig an robh Mac roimh ’n ainm.

Tha mi ’sgriobhadh so ann an cabhaig, ach theagamh gu’n téid agam air tuilleadh fiosrachaidh a thoirt dhuit uair-eigin eile. Is mise &c .

HAMILTON MHC-ILLE-MHAOIL.

’S e ’n diugh là Fhéill Pàdruig. Chi luchd-leughaidh a MHAC-TALLA ann an àit eile na tha aig ar caraid, an t-Urr. Iain Mac Ruairidh, ri ràdh mu bheachdan nan seana Ghàidheal a theobh an latha so.

Thug muinntir Loch Ainslie o chionn ghoirid còta béin a b’ fhiach da fhichead dollar ’sa coig do’n Urr. Alasdair Grannd mar theisteas air an spéis dha, agus thug iad sporan airgid da ’bhean aig an am cheudna.

Thug sinn iomradh roimhe so air Micheal Mac-s- Phi, a dh’ fhalbh a Sidni-a- Tuath gus an lagh fheuchainn air cuideachd ann am Boston aig an robh e ’g obair. Chaill e dhà dhe mheòriean anns an obain aca agus bha e deanamh a mach gum b’ tre ’m mi-chùram-san a chaill e iad. Thug na cùirtean dha ochd ceud fichead dollar. Tha aige ri naoi ceud dhe sin a thoirt d’an luchd-lagha, agus bidh aige fhein naoi ceud deug.

Tha e air aithris gu bheil Mèinn a Bhlockhouse ann an Cow Bay ri bhi air a fosgladh as ùr an ùine ghoirid. Bha a mhèinn so duinte o chionn àireamh de bhliadhnaichean; bha tri fichead mile dollar ’sa deich de dh’ aimbhfhiach air a chuideachd leis ’m bu leis i agus b’ fheudar dhaibh a dùnadh suas. Ach tha na fiachan a nis air am pàigheadh, agus an uine gun bhi fada, ma’s fior an sgeul, bidh a mhèinn ag obair. Tha ’n gual a tha innte anabarrach math.

Tha dùthchannan ceann a deas America mar a’s trice gle mhi-riaghailteach. Cha’n eil am dhe’n bhliadna nach bi aon no aon eile dhiubh a cur nan car dhith, a cur aon phàirtidh no aon duine a dreuchd ’sa cur pàirtidh no duine eile stigh ’na ’àite. Agus cha’n ann air doigh shiobhalta a mi iad sin idir ach le làmhachas làidir. Ach gu fortanach cha’n eil anns a chuid a’s mo dhiubh ach dùthchannan beaga, agus cha chuir iad mòr dhragh air dùthchannan eile ged bhiodh iad gun tàmh air an obair sin.

LeighsidhMinard ’s Linimentghoirt.

Sgoil-sheinn Ghailig.

Tha Sgoil-sheinn Ghailig air a cumail ann am Baddeck na h-uile oidhche Di-mairt aig seachd uairean feasgar (7 p.m. ,) agus ann an tighsgoile Plaster Mines oidhche Diordaoin aig seachd uairean. Nithear beatha muinntir sam bith a thig g’ar cuideachadh ris an t-seinn. Agus ma tha neach sam bith deonach air pairt dhe’n chosgais a phaigheadh, fagadh e a thabhartas anns an stor aig McKay & Co., aig Mr. M. D. Mac Asguill, Ionmhasair a chomuinn a tha cur na sgoile air adhart.

NIALL DOMHNULLACH.

Anns an
ACADIA HOUSE
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
RUBBERS dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach; agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTETOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[262]

[Vol . 2. No. 34. p. 6]

Padruig ’s an Dotair.

Chaidh Eirionnach da’m b’ ainm Pàdruig a stigh a dh’ oifig dotair agus thuirt e, “Failte ort a dhotair; tha latha briagh’ ann; ’s tha mise gu bhi marbh leis an déideadh. ’De bhios tu ’g iarraidh air son an fhiacail a thorit asam?” “Bithidh leth-dolar,” ars an dotair. “ ’S gu de bhios tu ’g iarraidh air son da fhiacail a thoirt asam?” “O,” ars an dotair, “cha’m iarr mi dad ort air son an darra té a tharruinn.” Shuidh Pàdruig ’sa chaithir, dh’ fhosgail e bheul, ’s sheall e do’n dotaìr na fiaclan a bha ’cur dragh air. “So agad,” ais eran, a cheud té ’s sid agad an darra té, Ma ’s e do thoil e thoir asam an darra té an toiseach.” Rinn an dotair sin, thug e an darra te as, ach ’n uair bha e deanamh deiseil gus a cheud té a thoirt as, thug Pàdruig an dorus air ag radh, “Cha’n eil mi’n dùil, a dhotair, nach fhàg mi a cheud fhiacail far am beil i gus am fàs i goirt, agus thuirt thu rium nach biodh tu ’g iarraidh dad orm air son na té eile. Slàn leat; cha bhi mi fada guir taghal agad a rithist.” Ach be dùrachd an dotair, gu’m biodh latha ’s bliadhna mu’n taghladh e.

As na h-Eileanan Coille.

A Mhic-Talla ionmhiun, agus a dhearbh chairid nan Gàidheal, Is mor a bha mi ’gad ionndrain fad ceithir no còig do sheachduinean an uair a bha na stoirmnan sneachd agus na h-oicheanan fada againn. Bho ’n aireamh a chaidh a chlo-bhunladh air an 6bh la do Ianuari gus an 10bh la do Februari, no ceud mhios an earraich, cha d’ raimg guth bho Mhac-Talla mi, ni a bha cur iomgainn mhòr orm, ach a nis bho ’n tha e tòiseachadh air a chuairt àbhaisteach, tha e an deigh an lionn-dubh a chur air chùl, agus tha mi a saoilsinn gur mor an toileachadh a bheir e do na Gàidheil ann sa h-uile cearn ann e sa bheil iad, agus mar thuirt fear roimhe, “c’àite nach eil iad,” na bhios do litrichean laghach agus blath-chridheach, ann as gach cearn a tha toirt mòran fiosrachaidh do chach-a- chéile ma na càirdean a tha air an sgaradh feadh an t-saoghail, agus na seann sgeulachdan Gàidhealach, agus na h’ òrain ged nach iad bu chòir a bhi air deireadh; agus tha sin a toirt nam chuimhne òran a thuair mi bho chionn ùine nach eil fada bho dhuine ùasal urramach a thuair a cheud ghlochd na bheul do’n Ghàilig ann an eilean Thiridhe, far an do rinneadh an t-òran so le Alastair Dòmhnullach, agus tha mi a cur an òrain do ’r n-ionnsaidh feuch an airidh e air àit anns a’ Mhac-Talla, agus bho ’n a tha fios agam gum bheil moran barrachd a sgriobhadh do ar ’n ionnsaidh na gur urrinn sibh àit fhaotainn doibh air fad, cha bhi mise a gràtinn a bheag tuilleadh an drast. Bhithinn gle thaigneil nam faighinn na h-aireamhan a bhiodh eadar an da la a dh ainnich mi, se sin nam faodadh gin dhiubh a bhi air làimh, a chionn gum bheil mi a deanabh leabhar dhiu. Tha mi an dochas gun gabh sibh mo leathsgeul air son na thuirt mi aig an am, agus mur bi e car daghail leibh se ’s docha gun cluinn sibh bhuam an uine gun bhi fada rithist, ach co dhiu tha mi toilichte a bhi faicinn gum bheil moran a sgriobhadh do’r ’n ionnsaidh is fearr airidh air àite ann am Mac-Talla na Ur Seirbheiseach Umhail.

SEUMAS A. MACILLEMHAOIL.

Leighseadh mise o chuing, leMINARD ’S LINIMENT.
Bay of Islads. I. M.CAIMBEAL.

Leighseadh mise o chall guth leMINARD ’S LININENT.
Springhill, N. S. Um. DANIELS.

Leighseadh mise o’n loinnidh leMINARD ’S LINIMENT.
Albert, Co., N. B. DEORSE TINGLEY.

Tha ’n t-sìde bhlàth a th’ ann a nis o chionn faisg air còig latha deug an déigh na ròidean a mhilleadh, agus tha ’n deigh eadar da Shidni air fas cho dona ’s nach eil e air a mheas sàbhailte bhi ’ga gabhail, Tha choltas air gu’m bi an acarsaid fosgailte gu math tràth air an earrach so.

LeighseadhMinard ’s LinimentBreac.

Chaidh fear Lachuinn Mac Fhionghain a bhàthadh aig Acarsaid Mhàbou air an t-seachdain s’a chaidh. Bhuineadh e a dh’ Amhainn an Fheòir. Dh’ fhag e Drochaid Mhabou gus a dhol dhachaidh mu dha uair feasgar Diordaoin, agus ’nuair nach d’ rainig e dh’ fhàs a bhean mi-fhoiseil dha thaobh agus chuir i duine a dh’ fhaicinn ciod a bha ceàrr. Chaidh am fear sin agus àireamh de mhuinntir eile dh’ ionnsaidh na deighe agus fhuair iad an t-each aige air a bhàthadh far an deach e troimh ’n deigh. Rinneadh a h-uile rannsachadh a ghabhadh deanamh anns an amhuinn, ach cha d’ fhuaras an corp fhathast.

Am bheil thu dol a thogail tigh no sabhal ur air an t-samhradh so? Ma tha, ruig

MOORE & JOHNSTON,

far am faigh thu Tairnean, Gliane, Paipear-tearra, Paipear-mullich, Olla, Glasan, Ludagain, agus Acfhuinn-shaor dhe gach seorsa.

’Nuair a thoisicheas tu air an fhiar, thig thuginn air son, Spealan, Crannan, Sgriobain, etc., etc.

Tha Cruidhean each agus Tairnean chruidhean aginn do gach aon air a bheil iad a dhith.

Tha sinn a creic Crannuchain, Tubichean, Sguabichean, Slatan-iasgich, Dubhain, Cuileagan, etc., etc.

Taghail aginn agus bidh sinn uile gle riarichte.

MOORE & JOHNSTON,
Sidni, C. B.

REIC A MACH
Aodach Dheiseachan is fhiach 20 cts. air son 13 cts.
agus
Cotaichean-uachdar air son ghillean, air an ceannach o cheanniche a bhrist.
“STOR SAOR SHIDNI”
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothich.
Bruidhnidh na cleirich Gailig.

---

[263]

[Vol . 2. No. 34. p. 7]

Turas a Mharaiche.

LE EOBHAN MAC LAOMUIN, M. A., D. D.

CAIB. VI. —Air a leantuinn.

Sheol “Sgeul a Mhor Aoibhneis” air aghart ni bu luaithe na àbhaist. Rinn na Maraichean strith ri chéile ann an dìlseachd. Ghabh Criosduidh iongantas ris an atharrachadh, ni modha a b’ urrainn da dhichuimhneachadh cia mar bha mhisneachd fein air ath-bheothachadh tra sheas e dlùth do ’n chrann-adhart a beachdachadh air na samhlaichean, agus a rannsachadh ciod a ghnè fìrinnean bha mar so air an comharrachadh a mach. Gu robh slàinte o ’n Tighearn a mhain bha fios aige; ach an fhad so mòran de dhiomhairrachd na Diadhachd foluichte bho shùilean, cheasnuich e Tuigse ma iomadh ni. Anns a chomh-ladair bha aca aon latha thubhairt Criosduidh ris: “Tha mi fo mhor iongantais carson a cheadaich a Maighistir urrad de dh’as-creidimh éiridh ann a ’n cridheachan na maraichean; nach robh an troimhe chéile neònach leatsa cuideachd?” Fhreagair Tuigse e; “Ceasnuich do chridhe fein; nach do chur thusa féin teagamh anns an fhìrinn gu ’m be Immanueil Mac Dhé.” Bha Criosduidh sàmhach car tamull; ach fadheòidh dh-amhairc e air Tuigse a ’n clàr an aodain, agus thubhairt e: “Buinidh nàire dhomh-sa agus rudhadh gruaidh.” Agus ann a làigse do chreidimh, fhreagair Tuigse, thuair am buaireadar aobhar oilbheum. Mheas thu an aimhreit-na olc, ach nach d’ fhoilsich i dhuit plàigdo chridhe fèinh.” Bheachd-smuainich crosduidh air so. An sin tubhairt e muair bha mi an iom-chomhairle cha da chuidich se leam àn robh mar-an-ceudna o ’n Tighearn?” “Bha gu cinnteach” fhreagair Tuigse, oir is ann leis a chridhe chreidear chum fireantachd. A thuilleadh air sin, cia mar dh-fhàsas do chreidimh mar bi e air a dhearbhadh? Leubh thu na briathran; “chum gu faighear dearbhadh bhur creidimh ni ’s luachmhoire gu mor na òr a théid a mugha, ged dhearbhar le teine e, chum cliù agus urraim, agus gloir aig foillseachadh Iosa Criosd.” Dh’iath an dorchadas timchioll orra tra bha iad a labhairt nan seasamh. Bha solusan an t’ soithich air an lasadh agus tra thubhairt Criosduidh na chridhe, “tha ’n Tighearn deanamh gach ni gu maith, chual e ath-aithris a bhriathran a teachd o ghuth Cridhe-subhach a bha aig an am air chaithris agus a seinn gu cridheil. “Tha gach ni gu maith!”

Bathar Saor

air a cheannach o chionn ghoirid bho cheannichean a bhrist ann an Nobha Scotia, Aodaichean dhe gach seorsa, Bratichean-urlair, Beilbheid, Osain, Merino dubh, Sioda dubh, Sgaileanan, Aodichean-uachdar, &c ., ’s iad uile gle saor.

ADAN FODAIR

beag us mor bho thri sentichean suas, curraichdean ghillean da shent dheug. Adan air son fir us mnathan, Leintean geala, &c ., air leth pris.

BATHAR UR

air tighinn agus a tighinn. Pailteas de gach seorsa, agus na prisean ceart. Feuch gun taghail thu oirnn.

C . S. JOST, & Co.
Sidni, Iun 1, 1893.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh.

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mhathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

COMHRADH.

“De’n uair a tha e?”

“Tha e coig mionaidean an deigh tri.”

“Ciamar a tha fios agad?”

“Nach do sheall mi air m’ uaireadear.”

“Dh’fhaoidte gu bheil an t-uaireadear sin ro-luath.”

“Cha’n eil e luath no mall riamh on a chaidh a chuir air doigh mu’n am so ’n uiridh. Bha e roimhe sin cho mi dhoigheil ’sa bha ’leithid riamh, air aon spoig, ’se cho gliogach ’s nach ’b uriainn dhomh feum sam bith a dheanamh dheth. Ach an drasda ’se uaireadear cho math sa tha ’san duthaich.”

“Co ’charaich e?”

“O, nach be cheist e? Charaich
G . H. GUZZWELL,
ann an Sidni, fear da ’m b’aithne charadh.”

A. J. PEUTAN,
FEAR-ADHLACADH.
Cisteachan-Laidhe bho $2 .00 gu $90 .00

Anart us Lion-aodach dhe gach seorsa, Deiseachan-Donna, Curraican, Lamhannan, Stocainnan, Gleus Airgid air son chisteachan &c ., &c .

Carbad-Mairbh aig laimh Daonnan.

TAGAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI, - - - - C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

---

[264]

[Vol . 2. No. 34. p. 8]

ORAN.

LE IAIN MAC DHOMHNUILL MHIE ALASTAIR.

Dh eirich mise maduinn chiuin
’S gun thog sinn siuil ri garbh-chruinn,
Chunn’cas dubhradh mor is dudlachd
An dara tnbh nuair dh’ fhalbh sinn.
’S gun sheid i bras ie borb-thuinn chas,
’S i tighinn a mach gu gailbheach,
’S i ruith le sugh air bharr gach stuchd,
Ri togail smuid ’san fhairge.

Bu mhath bhi n uair sin ’n coire luachrach
Shuas aig airidh Uige,
Far ’m biodh na h-uain ’s na caoraich luaineach
Ruith mu ’n cuairt gu siubhlach;
Mi fhin ’s mo chruinneag ri mo ghuallinn
’S deamhas chruadhach duinte aic’
’S gach fear is gille ruith mu ’n cuairt
’S bhiodh Domhnull Ruadh le chu ann.

Sud an gleann is boidhche sealladh
Ann a maduinn reota
Le caoraich gheala, dhubh, is ghlasa,
Cuid dhiu tarr-fhionn, bròcach,
’S bidh lair le searrach ’m bun gach beallaich
Suas ri strath nan lointean,
’Sa dh’ aindeoin gaillionn no fuachd Earraich
Cha ’n iarr mart ann crothadh.

S iomadh caileag chuimir, ghuanach
Th’ ann ri uallach spreidhe
Le cuman ’s buarach dol an bhuaile
’S laoigh mu ’n cuairt d’ i ’geumnaich
B’ e n céol nach b’ fhuathach leam ur nuallan
Dol a luadh na cleithe,
’S mi-fhin mu ’n cuairt duibh ’s piob ri ’m ghualainn
Cluich nan duanag eibhinn.

’S iomadh caileag bhoidheach, chuimir
Th’ ann, na suidhe air cuibhle,
Sniomh nan rolag, seinn nan luinneag—
Bidh gach iorram binn aic—
A snath is boidhche falbh bho meoirean
Cothrom comhnard sinte;
’S a falt na chuaich air chul a ciuais,
’S e togta suas, is cir ann.

’S ann leam bu deonach bhi s a chomhlan
Maduinn bhoidheach cheitein,
Ag eisdeachd comhradh nam ban oga
Stoireanan ri cheile
Gach te toirt barr air te ’ile air bhoidhìchead
Modhail eolach, speiseil,
Le cleochda gorm ’s le coileir dearg
Nuair bhiodh iad falbh do’n Léughadh.

A chial ’s a nair! b’ e ’m biadh ’s am blàths
A bhi nur cairdeas daonnan,
Ri mire ’s manran cridheach, gaireach,—
Be sud gnaths mo dhaoine,—
Nan tachradh te dhibh bhi ‘s an atha
Oidhche mhart na h-aonar
Gun loisgte pairt oirre de ’n ghran
Le gille ban Beinn Mhaoineis.

Nuair bha mi og, mun d’ rinn mi posadh
Bha mi gorach aotrom
Falbh gu sporsail ’measg nan og-bhan,
Sud an seol bu chaobh leam
’S an te bhiodh coir ’s a bheireadh pog dhomh
Shuidhin stolt’ ri taobh-se,
’S o ‘n te nach fuilingeadh ball na coir dhiom
Gheibhinn dorn mu n aodan.

Nuair thig an geamhradh ’s am na m bainnsean
Gheibh sinn dram bho ’n Toiseachd;
Bidh nollaig chridheil aig cloinn-nighean
’S aig na gillean oga,
Bidh mnathan fein ann subhach eibhinn
’S iad ag cubhach oran
’S bidh dram aig bodaich ann a fodar
’8ogan orra storigh.

Gheibhte sgialachdan ro bhriadha
Aig bodaich liatha, cheanna-ghlas,
B’ iad sud na seoid muair bha iad og
Gu iomairt bho feadh gharbhlach,
Gu m biodh iad tric s an Eaglais-Bhric
Ag iomain chruidh feadh gharbh-chrioch,
S cha rachadh brog a chur mu ’n spoig
Gu ruigte an ceo o ’n d’ fhalbh iad.

Iain ’ic Thearlaich far do lamh,
Tha sinne cairdeil daonnan;
Tha thusa fas is mise cramh,
’S mo cheann cho ban ri faoileig,
’S bu mhor an toileachadh do phaiste
Gheibheadh blath ri taobh thu;
’S nuair thig an geamhradh bidh tu sas
Aig nighinn bhain ’Ilc Mhaoiloin.

’S iomadh oidhche fhliuch is fhuar
A ghabh mi suas an t-ard-chnoc
A shealltinn air a chaileig ghuaineich
Da ’n robh ghruaidh ro narach,
Olc no math le luchd ar tuaileis,
A luaidh, gus mi ga d’ fhagail,
Phos mi sin thu ’s thug mi uath’ thu,
S bha sud cruaidh le Padruig.

Fhir a shiubhlas gu mo dhuthaich—
’Sann a Uig a dh’ fhalbh mi—
Thoir beannachd dubailte da h-ionnsuidh
Chosdas cruintean airgid,
Is can ri Seochd a th’ anns a Chuil,
An co-dhunadh mo sheanchais,
Gur barail leam gu faic mi ghnuis
Mu ’n teid an uir air Armchul.

Rugadh Iain Domhnullach, Iain Mac Dhomhnuill mhic Alasdair ann an Uig san Eiliean Sgithanach, mu ’n bhliadhna 1797. Bha e beagan bhliadhnachan ’san Reiseamaid Duibh. Cha robh athair deonach e a bhi san arm, agus cheannaich e as e. An deigh an t-arm fhagail thanaig e air ais do Ghleann Uige. Thug e fichead samhradh ’s a h-ochd aig iasgach an sgadain. Bhiodh e aig an taigh sa gheamhradh. ’S ann aig an iasgach a bha e nuair a rinn e ’n t-oran so. Chaochail e sa bhliadhna 1875. Rinneadh iomadh òran leis, ach ’s e ’s dòcha nach gabh iad faighinn an diugh. Theireadh cuid am Bard Uigeach ris.

LeighsidhMinard ’s LinimentDeideadh

Thanaig Iain Holwood, ann an tigh nam bochd Halifax, ri bheatha féin an là roimhe. Chroch e e-féin le ròp ann an t-sabhal.

’S ann aig D. J. Domhnullach air sraid Wentworth a tha ’m bathar a’s gaoire tha’ Sidni. Fhuair e stoc ùr de shrògan o chionn ghoirid agus tha e ban creic cho saor ’sa ghachas deanamh.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Faigh Paidhir air son an Earraich.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m feotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh.

Brogan-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c, Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. HARRINGTON & CO.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAM W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith a thig thu. Dealbhan beaga air am meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine air a phris a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.