---

[329]

[Vol . 2. No. 43. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. II. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, AM MAIGH 19, 1894. No. 43.

Litir as a’ Ghaidhealtachd.

FHIR MO CHRIDHE, —Tha car de nàire oirnn a bhith ’g innseadh cho beag ’s a tha de mheas aig Gaidheil Alba air a’ Ghàilig, ach is gann is urrainn sinn cainnt a chur air an dragh inntinn a tha’ air cuid de na fìor Ghaidheil, a chionn gu bheil an àireamh a’s mò de na ministearan a’ deanamh tàir air a’ chainnt anns an bheil iad a searmonachadh a h-uile Didònaich. Cho fad ’s is fiosrach sinn, cha ’n ’eil na sagairt dad ni ’s measaile air a’ Ghàilig na na ministearan. Cha bu choir do ’n chùis a bhith mar so idir. Cha ’n ’eil obair anns an t-saoghal cho cudthromach, cho urramach, agus cho measail ris an obair a tha ’n carbsa ris a’ chléir, agus o ’n is i ’Ghailig a’ chainnt leis am bheil a’ chléir Ghàidhealach a’ feuchainn ri bhith ’cur an gnìomh na h-obrach a ghabh iad os làimh, tha e iomchuidh agus ceart gu ’m biodh iad comasach air a’ Ghàilig a sgrìobhadh, a leughadh, agus a labhairt gu coimhlionta. Ach mo nàire, cha ’n am mar so a tha. Is e duan gach fir, ach fear ainneamh, “Cha ’n urrainn mise Gàilig a sgriobhadh.” Cha ’n ’eil leabhar Gàilig ’na mo thaigh ach Biobull no tha.” “Is ainneamh leam facal Gailig a leughadh ach na leughas mi a h-uile Didonaich ’san eaglais.” “Cha do sheall mi riamh ann an gràmar Gàilig.” “Cha ’n aithne dhomh Gàilig a litreachadh,” agus mar sin sìos.

Tha làn àm aig eaglaiseam na h-Alba na cùisean so a chur air bonn ceart. Ciod am meas a bhiodh aig daoine air pears’ -eaglais ann am measg na Gall a theireadh nach b’ aithne dha Beurla a sgrìobhadh no ’leughadh no ’labhairt? Cha’n fhaigheadh e ach fìor bheagan a rachadh g’a éisdeachd. Feumaidh gach sagart a bhith ’na dheadh sgoilear Laidinn mu ’m bi e comasach air a dhleasdanas a ehoimhlionadh, do bhrigh gu feum pàirt de’n t-seirbhis ri bhith ann an Laidinn. Agus feumaidh gach ministear a bhith ’na dheadh sgoilear Beurla, do bhrigh gu bheil aige ri seirbhis a dheanamh ann am Beurla. C’ar son ma ta nach biodh gach sagart agus ministear comasach air a Ghàilig a sgrìobhadh, a leughadh, agus a’ labhairt cho math ’s a ghabhadh deanamh; Ann an Colaiste Mhaynooth an Eirinn tha taghadh is raghadh an fhir-theagaisg aig am bheil e mar a dhreuchd Gailig a theagasg do na daoine oga a tha ’g ionnsachadh a bhith ’nan sagairt. Bu choir gu ’m biodh fear-teagaisg de ’n t-seorsa so anns gach Colaiste anns am bheil Gàidheil oga ag ionnsachadh a bhith ’nam ministearan. Is gnothach nàrach da rìreadh, gu’m biodh teachdairean an t-soisgeil aineolach ann au tomhas beag no mor air a’ chainnt anns an bheil iad a’ labhairt ris an t-sluagh.
F. O. S.

Naigheachdan as a’ Ghaidhealtachd.

Cha ’n ’eil duine beo aig am bheil cuimhne air side cho fiadhaich fhaicinn ’s a bh’ againn anns a’ Ghaidhealtach ré a’ gheamhradh agus carrann mhor de ’n earrach so ’chaidh. Anns a’ mhios mu dheireadh de ’n fhoghar thoisich stoirmeannan is uisge, agus is gann a bha latha ciùin no tioram ann gus an deachaidh an Fheill Padraig seachad. Mar bu trice b’ ann o’n deas agus o’n iar-dheas a bha ’ghaoth fad na h-ùine. Fad nan sia miosan so is gann a chunnaic sinn de shneachda tioram aig aon àm na chomhdaicheadh an talamh. Neo-ar-thàing nach robh pailteas de fhlithneadh ann. Tha ’m flithneadh na shneachda tioram air mullach nam beann àrda, agus tha ’n sneachda a shil air mullach nam beann a’s àirde gun aiteamh fhathast. Tha duine uasal anns an Eilean Sgiathanach a tha cumail cunntas le glaine thomhais(rain guage)air na bheil a’ sileadh de dh’ uisge anns an eilean fad na bliadhna, agus tha e ag innseadh dhuinn gu’u do thuit coig troidhean agus dà oirleach fad na bliadhna an uìridh (1893.) Chuir e suas cudthrom na bha so de dh’ uisge, agus tha e ag ràdh gu ’n deanadh e sia mìle tunna mu choinneamh a h-uile acaire fearainn a th’ anns an Eilean Sgiathanach. Cha chuireadh e ioghnadh sam bith oirnn ged nach cinneadh moran barra air fearann sam bith air am bheil uiread so de dh’ uisge a’ sileadh gach bliadhna. Tha brigh an fhearainn agus an ùir a’s fhearr air an nigheadh as, agus tha iad a’ ruith leis na cnoic do’n mhur. Bha’n t-uisge agus na stoirmeannan a’ cheart cho trom agus cho tric anns gach cearn eile de’n Ghaidhealtachd.

Ma bha’n t-side fliuch, fuar, fiadhaich o dheireadh an fhoghair gu Feill Padraig, bha i neo-chumanta briagha, blàth o Fheill Padraig gus a so. Mur b’e gu’n d’thàinig an t-side bhriagha bhlàth so is gann a bhiodh beathach beo an diugh ’san dùthaich. Aig fior thoiseach a’ gheamhraidh b’ fheudar toiseachadh ri fodradh na spréidhe, agus mu’n d’ thàinig leith an earraich b’ ainneamh iodhlann anns an robh cruach arbhair ri fhaicinn.

O’n a bha biadh sprèidhe gann agus an t-side gu math, thoisich daoine ri obair an earraich ni bu tràithe na b’ àbhaist dhaibh. Tha ’chuid a’s mo de ’n churachd deas mar tha. Cha bhi ach gann iomaire gun chur ’san dùthaich aig an t-seana Bhealltuinn. O’n a tha ’n tiormachd againn a nis o chionn shia sheachduinean bu mhiann le daoine latha no dha de dh’ uisge trom fhaotainn.

Lath Bealltuinn Ur. 1894.

Tha Feill Ioghnaidhean(Exhibition)gu bhith anns an Fhraing o chionn shia Bliadhna. Tha iad air tòiseachadh ri deanamh deas air a son mar tha. Tha aodach briagha, annasach aca ’g a fhigheadh ris an abrar tapestri, agus cha’n urrainn am figheadair a’s fhearr air an t-saoghal barrachd air aon slat fhigheadh dheth fad bliadhna. Cha bhi aig gach figheadair ach sia slatan deiseil dheth an uair a thòisichlas an Fheill o chionn shia bliadhna.

Tha bathar math an comhnuidh aig D. J. Domhnullach air sràid wentworth, agus saor cuideachd. Tha brogan dha gach seòrsa, adan us curraichdean an dràsd aige gle shaor.

---

[330]

[Vol . 2. No. 43. p. 2]

TURUS DHOMHUILL BHAIN DO ’N EXHABITION.

FACAL AIR AN FHACAL MAR A DH’ AITHRIS E DHOMHSA E AN LATHA ’THAINIG E DHACHAIDH.

(Air a leantuinn.)

FADA no goirid gu robh sinn air an rathad rainig sinn an a taigh anns an robh Seumas a’ fuireach. Bha e suas ri deich uairean ’s an oidhche. B’ e sin an taigh; bha e h-uile troidh cho àrd ris a’ chaisteal. Ciod a th’ agam air ach gu’n d’fhas mo chasan sgìth mu’n do dhìrich mi na tri staidhreachan. A bhalach ort, an uair a chaidh mi steach do ’n t-seòmar bha ann an sin bòrd cho eireachdail ’s a chunnaic duine riamh air a lionadh le biadh is annlunn, direach mar is minic a chunnaic mi aig na seana mhnathan còire an latha bhiodh iad a’ buain na mòine, no an uair a thigeadh coigreach thun an taighe. B’ ann as a’ Ghàidhealtachd a dh’ fhalbh bean an taighe, agus tha e coltach gu robh i anabarrach caoimhneil ri Seumas. O ’n a bha fhios aice gu robh mise a cheart cho Gàidhealach ri fàd mòine chuir i am bòrd an òrdugh anns an dòigh ghairbh Ghàidhealaich. Bha i cho cridheil ’s cho caoimhneil rium ’s ged a bhiodh i eòlach orm o rugadh i.

Cha robh mi coig mionaidean ’s an t-seomar an uair a thainig i steach agus botul air sgòrnan ’na laimh, agus thug i dhomh loma lan na glaine de stuth cho math ’s a dh’ òl mi riamh. Tha mi ’g radh ruit gu ’n d’ rinn e feum anabarrach dhomh. Eadar straidhlich an eich-iaruinn, agus glaodhaich is capraid an t-sluaigh a bha tachairt oirnn aig a h-uile ceann uidhe aig an robh sinn a’ stad, cha mhor nach deach mo cheann troimhe-a- chèile. Ach chuir an dram stòldachadh air mo cheann agus saod air m’ inntinn aig an am. Cha do bhlais Seumas air deur de ’n stuth làidir o chionn choig bliadhna, agus gu cinnteach tha mi fhin ro thoilichte dheth air a shon so. Cha ’n e h-uile fear do ’m bheil e sàbhailte a bhith idir ’g a bhlasad anns a’ bhaile mhor.

An deigh dhuinn ar suipeir a ghabhail gu math ’s gu ro mhath shuidh sinn greis mhath anns an t-seòmar a’ comhradh mu chaochladh nithean. Mu dheireadh chaidh sinn a laidhe. Chaidil mi cho trom ris a’ chloich gus an robh e dlùth air naoi uairean ’s a’ mhaduinn. Bha ’m biadh air a’ bhòrd, agus shuidh sinn aige. Cha bu luaithe a bha sinn deas na ghrad dh’fhalbh sinn a dh’fhaicinn na Banrigh.

Tha ’bhuth anns am bheil Seumas ag obair air aon de na sràidean troimh ’n deach a’ Bhan-righ, agus ghleidheadh àite dhòmhsa ann an aon de na h-uinneagan far am faicinn sealladh. An dràsta ’s a rithist, an uair a chiteadh fear de na marcaichean a bha cumail an t-sluaigh o bhristeadh a mach troimh ’n challaid a chuireadh suas air gach taobh de ’n t-sràid, a’ tighinn mar gu’m biodh e fhéin ’s an t-each air a’ chuthach, leigeadh a’ ghràisg a leithid de ghlaodh asda ’s gu saoileadh neach gu leagadh iad am baile m’ a cheann. ’S ann is breagha leamsa nach do bhòdhradh earann de na bh’ anns an éisdeachd. Mu dheireadh thòisich glaodhaich is bualadh bhas nach cuala duine riamh anns an t-saoghal a leithid. Tha mi cinnteach nach d’ rinneadh a leth uibhir de ghlaodhaich an latha ’thuit ballachan Iericho. An sin nochd marcaichean nach fhaca mise no duine eile riamh an leithid. Bha ceann-aodaich orra a chuireadh ioghnadh ort. Na’m bheachdsa cha bu cheann-aodaich bhreagha iad idir. Ach tha e coltach gu’m b’e sid am fasan. Obh! obh! ach an gaol a th’aig muinntir a’ bhaile mhòir fhèin air a bhith anns an fhasan. Ach ’s e chuir a bhile ris a’ chuis na marcaichean air an robh na clogaid òir, agus na cotaichean breaca buidhe. Air na dromannan, air na cliathaichean, ’s air na broillich aca bha stiallan a dh’aodach oir! Tha mi smaointean gu’m bu mhath am fortan dhomh fear de da cotaichean. A bhalaich ort, cha ’n urrainn mi cainnt a chur air na chunnaic mi fhad ’s a bha mi ’nam shuidhe anns an uinneig ud, agus ged a b’ urrainn, cha tiginn gu crich mo sgeòil gu latha Bealltuinn. Ach co dhiu, an deigh na marcaichean thainig carbaid, cuid le da each, cuid le ceithir eich, agus cuid tha mi ’n dùil, le sia eich. Mu dheireadh, nochd an carbad anns an robh a’ Bhan-righ chòir fhéin. Ach ma nochd, rinn an sluagh iolach a chluinnteadh seachd mile air astar. Cha b’ urrainn mi cumail orm ni b’ fhaide. Thog mi mo ghuth, ’s bhuail mi mo bhasan gus an robh gaoir de theas anns na dearnachan agam.

An uair a bha i mu choinneamh na h-uinneig anns an robh mi thug i sùil an rathad a bha mi, agus thug i noideadh beag air a ceann rium. Feuch fhéin a nis nach robh sin caoimhneil dhi? Cha ’n fhaca i mise no duine a bhuineadh dhomh riamh roimhe. Cha b’ i fhèin cuid de na tuathanaich, ’s de na h-uaislean beaga eile a th’ air feadh na Gàidhealtachd, a theid seachad ormsa ’s air mo sheorsa gun urad ’s an latha ’mholadh dhuinn.

“Ma ta, ’Sheumais,” arsa mise ’s mi tionndadh ris, “cha d’ thug droch ghnothach o’n taigh mi. Ghabh a’ Bhanrigh beachd orm am measg na bha de shluaga mu’n cuairt nan uinneag gu léir, agus thug i noideadh de ceann domh.”

“O athair,” arsa Seumas, “nach sibh a tha fada air ais? Cha do ghabh a’ Bhan-righ dad de bheachd oirbh ni’s mo na ghabh i ormsa. Bha i noideadh ris na h-uile neach mar a b’fhearr a b’ urrainn di.”

Ach tha mise cinnteach gu’n do sheall i orm direach ann an clàr an aodainn: canadh Seumas na thogras e. Ged is e Seumas m’ aon mhac-sa, agus ged a tha e cho dleasdanach d’ a phàrantan ri mac mathar a tha beò, cha ’n ’eil e buileach saor o’n ghalair a th’ air a’ chuid mhòir de dhaoine òga an latha ’n diugh. Tha duil aig daoine òga an latha ’n diugh gu ’n d’ fhuair iad gliocas an domhain gu léir, Bidh iad a dh’ atharrachadh beachd mu’m bi iad cho sean riumsa, ar neo tha mise gu mor air mo mhealladh. Neo-ar-thaing nach ’eil paipearan-naigheachd agus leabhraichean gu leòr aca ’ga leughadh; ach an uair a thig iad aghaidh ri aghaidh ri cùisean is gnothaichean na beatha so, chi iad an uair sin nach ’eil iad ach mar fhear a’ falbh air a leth chois. Tha e ro fheumail a bhith leughadh; ach tha e pailt cho feumail gu’n cumadh gach neach a shùilean agus a chluasan fosgailte, agus gu’n gabhadh e beachd ceart agus glic, o latha gu latha, air gach ni a chi agus a chluinneas e. So mar a dh’fhoghlum na seann daoine a bh’ann ri linn m’ athar ’s mo sheanar an gliocas a bh’aca. Ach chaidh mi thar mo sgeòil mar is minic a rinn mi.

Cho luath ’s a fhuair sinn a mach as a’ bhuthaidh dh’ fheuch sinn ri ar n-aghaidh a thoirt air an taigh. Cha robh sin furasda dhuinn, oir bha ’n sluagh cho dùmhail anns a h-uile sràid air an d’ thug sinn ar n-aghaidh. Mu

---

[331]

[Vol . 2. No. 43. p. 3]

dheireadh, mar nach d’ iarr an sealbh oirnn, dh’fheuch sinn ri rathad a dheanamh dhuinn fhèin troimh ’n t-sluagh. Cha deachaidh sinn fada air ar n-aghaidh gus am faca sinn gu’m bu cho math dhuinn tilleadh an taobh as an d’ thàinig sinn. Ach ma bha e duilich dol air aghaidh cha b’e tilleadh dad a b’fhusa. Bha ’n sluagh a sior dhùmhlachadh gus mu dheireadh an do thòisich mòran diubh ri glaodhaich àird an claiginn gu robh iad gu bhith air am mort. Bha mi fhin ann an droch staid gu leòr, ach bha mi cumail orm cho math ’s a dh’fhaodainn; ach mu dheireadh b’ eiginn domh teannadh ri gearainn mar a bha càch. An uair a chuala Seumas agus dithis de chompanaich gu robh an deò air thuar a bhith air fhàsgadh asam, thoisich iad air iad fhèin a dhinneadh troimh ’n t-sluagh, agus air mise a tharruinn leo. Ghabh mi eagal uair no dha gu rachadh iad fhéin is cuid de ’n t-sluagh an amhaichean a chèile. Air ghaol ceartas a thoirt dhomhsa bha iad coma cia mar a phutadh ’s a dh’ fhàisgeadh iad a h-uile neach a bha ’s an rathad orra. An uair a bha sinn air thuar a bhith a cunnart thachair gu’n d’thainig laigse air te de na mnathan, agus a chum àile de ’n ghaoith a leigeil da h-ionnsiudh sgap an sluagh a bha timchioll oirre o chèile, agus bhrùchd iad a nall far an robh sinne. Shaoil mi gu robh mi mach as an t-saoghal, agus ghlaodh mi àird mo chlaiginn. Chlisg Seumas agus na balaich eile gu robh mi gu bhith marbh air an làmhan, agus a mach a ghabh iad leam. A dh’ olc no ’dh’ èiginn gu’n d’ fhuair iad thug iad mi beò, slàn a mach as a chuideachd; ach ma thug, cha robh agam ach an com de’n chòta a bha ma m’ dhruim. Cha ’n ’eil fhios agam fhathast cia mar a chaill mi ’n t-earball aige. An uair a chunnaic na balaich gu robh mo chnàmhan ’s mo chraicionn slan, bha iad toilichte gu leòr. Rinn iad gu leòr de ghàireachdaich mu shracadh a’ chòta. Bha mi cearta coma aon uair ’s gu’n d’ fhuair mi mo bheò as a’ chuideachd. Thuirt Seumas, ’s e gu sracadh a gàireachdaich a h-uile uair a shealladh e orm, gu robh mi anabarrach coltach ris a’ choileach stubach a th’ aig Anna Bhig. Tha Seumas is Anna, mar a tha fhios agad, gle mhor aig a chéile. Is iomadh uair a chuir e dhachaidh leth phunnd ti ’s da phunnd shiùcair uice anns a’ bhocsa againne. Bha eagal air Seumas mu dheireadh gu faodainn a bhith ’fàs sgith de na bha e fhéin is càch a’ deanamh de spòrs dhiom, agus thuirt e, “Coma leibhse, athair, is e còta ùr a’s fhaisge dha.” “Cha ’n e,” arsa mise; “seall an seana chota ’th’ air an dréineasach uaine sin a chaidh seachad orm an drasta ’s e puthail ’s a’ gàireachdaich a’ magadh orm. Na’n robh e agam air a’ bhògaich mhòir chuirinn an coinneamh a chinn ann am poll mòine e. Esan am beadagan, a’ magadh air duine còir sam bith ’s gun fhios am bheil ann fhéin ach an t-Eirionnach.” An uair a chunnaic na balaich gu’n d’ fhàs mi cas thug iad gu gàireachdaich. Thuirt Seumas mu dheireadh, “ ’S e tha mise ’ciallachadh gu faigh sibh còta ùr an àitean fhir a shracadh.” Bha fhios agam gle mhath gur e so a bha e ciallachadh ged nach do leig mi dad orm. Is fhada o ’n a ’chuala mi am facal.

Am bheil fhios agad gu’n do chuir e dragh air m’ ìnntinn mi bhith cho fada air ais ’s gu’n do ghabh mi mi-thlachd air son a bhith deanamh spòrs dhiom?

Coma co dhiù, ràinig sinn an taigh. Dh’fhosgail Seumas bocsa, agus thug e mach deise o làr gu mullach cho math, ’s cho eireachdail ’s a chuir mac màthar a th’anns an Eilean Fhada riamh m’ a dhruim. An uair a chuir mi uman i bha i mar gu fàsainn innte. Thuirt Seumas rium—

“Meal is caith i
’S pàidh an t-annsa,
’S tilg a nall an t-ath-aodach.”

So rann a bha riamh o ’n is cuimhne leam, agus fada, fada, roimhe sin’ air a ràdh ris gach neach a gheibheadh ball a dh’ aodach ùr. Nan canadh tu e ri boirionnach gum phòsadh bha còir aice pòg a thoirt dhuit agus nan canadh tu e ri firionnach, no ri mnaoi phòsda, bha còir aca dram a thoirt dhuit. Thuirt Seumas, “ ’Nis, athair, ged nach òl mise dram tha mi ’ga thagradh mar mo chòir a chionn gu’n dubhairt mi ribh e; agus bheir sibh dram math a’ bhean-an-taighe, ’s a dh’ fhear-an-taighe, agus òlaidh sibh fhèin fear eile air an slàinte. Gheibh sibh botul anns a’ phreasa.”

Ghairmeadh a steach fear-an-taighe agus bean-an-taighe, agus an uair a mhol iad an deise mar a dh’fhaodadh iad deanamh, thuirt mi ri bean-an-taighe gu robh mi tuigsinn gu robh botul do stuth na Tòiseachd anns a’ phreasa, agus gu’m bithinn ’na comain nan cuireadh i air a’ bhòrd e, o ’n is i a b’ eòlaiche ’s a’ phreasa na mise. Rinn a’ bhean chòir so gu h-ullamh, ealamh, easgaidh. Dh’òl iad air mo shlàinte, agus an sin lion mi dhomh fhin a’ ghlaine gus a h-òl air an slainte-san, agus thuirt mi:—

“Slàinte le deadh dhùrachd dhuibh,
Bhur cridhe sùnndach, slàn;
Bhur taigh gun bhoinne snidh’ agaibh,
’S bhur ciste mhine lan.”

Chòrd so ri bean-an-taighe anabarrach math; ach cha b’ urrainn fear-an-taighe dad a dheanamh dheth o nach robh e air eadar-theangachadh gu Beurla. Thug Seumas ionnsuidh air seadh nam facal innseadh dha, agus bha e ’gràdh gu’n do chòrd na thubhairt mi ris gu gasda. Innsidh mi dhuit mar a tha, cha ghabh moran de na bheil na Gàidheil a’ labhairt eadar-theangachadh idir. Chuala mise duine a bha araon glic agus foghluimte ag radh so. Tha mi cinnteach gu robh fios aige air mu ’n dubhairt e e. Is iomadh fear a tha feuchainn ri nithean a dheanamh nach aithne dha dheanamh, agus is ann diubh oidhirp a thoirt air brigh is blas an orain Ghàilig a chur air an oran Bheurla.
IAIN.

(Ri leantuinn.)

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach mam prisead.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, ’s coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

---

[332]

[Vol . 2. No. 43. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, - - - $1 .00
Sia miosan, - - - .50
Tri miosan, - - - .25

Tha ’phris ri bhi air a paigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an duthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha sinn an dochas gu’n dean cairdean na Gailig an uile dhichioll air am MAC-TALLA ’chumail suas, oir ’s e ’n aon phaipear Gailig a tha ri fhaotainn.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duilleig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, AM MAIGH 19, 1894.

An ceann seachdain no dha bidh am MAC-TALLA dà bhliadhna dh’ aois, agus an sin a toiseachadh air a dhol na thri bliadhna. Tha sinn an dochas gu’n dean a chàirdean an uile dhichioll ré an da sheachdain sin air cuideachadh leis air chor s gum bi e làidir tapaidh a toiseachadh air an treas bliadhna. Deanadh gach aon fhaicinn an toiseach gu bheil e fhéin cuibhteas ainbhfhiach dha thaobh agus an sin deanadh e impidh a chur air muinntir eile, nach eil fhathast ’ga ghabhail, cur ’ga iarraidh gun dàil. ’Nan deanadh gach aon a tha ’gabhail a phaipeir mar tha, a dhollar fhèin a chur ugainn gu riaghailteach gach bliadhna, agus ainm ùr agus dollar a chur a adhart cuideachd, cha bhitheamaid a’ gearain idir; cha bhiodh reusan gearain againn. Their cuid ruinn gu bheil sinn ris a ghearain tuilleadh us tric, ach na’m biodh iad fhéin ’n ar n-àite, cha rachamaid an urras nach cluinnte ’n guth pailt cho tric.

Tha sinn toilichte bhi faicinn na Casket o am gu am a clo-bhualadh piosan matha de bhàrdachd Ghàilig. Tha orain o pheann “Alasdair an Ridge” ri ’m faicinn ann air uairibh mar anns a phaipeir so fhein. Tha e an dràsda a toirt do luchd-leughaidh na Casket Eachdraidh nan Domhnullach rud a tha e gle chomasach air a dheanamh. Tha paipear ann an Sioiramachd Ghlinn-Garraidh ann an Ontario, an Glengarrian, anns am beil piosan de leughadh Gailig mar a’s trice. Chunnaic sinn oran Gàilig anns an Orillia Packet air an t-seachdain s’a chaidh.

Thug dithis de dhaoine uaisle ann an Sasunn prìs anabarrach mòr air dà ugh bunna-bhuachaille. Thug fear dhiubh corr is trì cheud punnd Sasunnach air an ugh bu mho ’s bu bhriadha, agus am fear eile mu dhà cheud punnd Sasunnach air an ugh bu lugha. Tha e coltach gu robh an t-airgiod glé phailt aig na fir so. Gun teagamh sam bith tha uighean nam bunna-bhuachaillean anabarrach gann, ach ged a tha cha b’ fhiach iad an t-airgiod.

TEINTEIN MORA. —Bha teine mor ann am baile Bhoston Di-màirt s’a chaidh. Thoisich e ann an pàirce anns an robh àireamh de mhuinntir a bhaile cruinn ag amharc air buidheann dhe ’n oigridh a cluich Base-Ball, agus ’se gillean beaga a las e le paipearan ns sliseagan a chuir iad nan teine air son spors dhaibh féin. ’Nuair a chunnacas gu robh an teine a sgaoileadh chuireadh fios air na h-innealan-uisge, ach bha iad ag obair ’an àite eile, agus chaidh moran ùine seachad mu’n d’fhuair iad tighinn. Re na h-ùine sin bha ’n teine ri sgath uamhasach, agus mu’n robh casg ceart air a chur air bha earrann mhor dhe’n bhaile air a losgadh, bha na ceudan de thaighean-comhnuidh air an losgadh gu làr, agus na miltean sluaigh air an fàgail gun dachaidh.

Bha teine mor eile Di-ciaduin ann am baile beag am an Rhode Island ris an canar Pawtucket, a rinn call mor, a loisg taighean, soithichean, agus laimhrigean. Tha ’n call air a mheas aig leth muillein dollar.

An latha roimhe dh’ fhàgadh Bascaid agus litir aig maighstir ceannuidh an eich-iaruinn ann am baile a th’ air taobh a deas Shasuinn. An uair a dh’ fhosgail e an litir bha e air innseadh innte gu robh leanabh anns a’ bhascaid, agus gu robh e air a chur m’ a choinneamhsan cùram a ghabhail de ’n leanabh, agus àrach a thoìrt dha mar gu’m bu leis fhein e. Dh’ fhosgail e a’ bhascaid agus bha leanabh tlachdmhor ’na chadal innt. Ach cha ghabhadh e gnothach ris an leanabh. Dh’ innis e mu ’n bhascaid ’s mu ’n leanabh do ’n luchd oibre a bha fo làimh. Thuirt fear dhiubh, gu ’n gabhadh esan cùram de ’n leanabh, o nach robh e coltach gu ’n gabhadh neach sam bith eile cùram dheth. Thug e leis a’ bhascaid agus an leanabh dhachaidh. Am uair a thogadh an leanabh as a’ bhascaid fhuaradh na h-uiread de dheiseachan aodaich deas air an ùr-dheanamh air son an leinibh. Ann am measg an aodaich so fhuaradh dà cheud punnd Sasunnach. An uair a chuala am fear a dh’ ionnsuidh an do chuireadh an leanabh mar a bha, bu mhiann leis an t-airgiod fhaotainn air ais, ach cha tugadh am fear eile dha cuid seach cuid dhiubh.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI C. B.

HEARN & HEARN,
Fir-Tagraidh, Notairean, &c ., &c .,
SIDNI & ARICHAT.
J . H. HEARN. D. A. HEARN.

Gillios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagraidh aig Lagh,
Sidni & St. Peter’s, C. B.
J. A. Gillios. A. J. G. MacEachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

SIOSAL & CROWE,
Fir-Tagridh, Comharlichean Notairean, &c .
SIDNI, - - - - C. B.
Cailean Siosal. W. Crowe.

Leabhraichean Giliag.
RI ’N REIC AM BADDECK.

Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[333]

[Vol . 2. No. 43. p. 5]

NAIDHEACHDAN

Cisteachan, Màileidean, Cuipeachan, agus Carbadan Cloinne air ùr thighinn gu F. Falconer agus a Mhac. A bhùth Acuinn Each a’s fhearr air an eilean.

Chaidh dithis chloinne le Somhairle Moireastan aig Acarsaid Mhargaree a phuinnseachadh air an t-seachdain ’sa chaidh. Chaochail an nighean aois shia bliadhna, ach tha’n gille a’ dol na’s fhearr.

LeighsidhMinard ’s LinimentDeideadh.

Tha na mèinnein guail anns na Stàitean ’nan tàmh o chionn àireamh sheachdainean, agus tha bailtean mora na dùcha sin air fàs gle ghann dhe ’n ghual. Tha iad a nis ’g a cheannach ’an Canada ’s am Breatuiun.

LeighsidhMinard ’s LinimentCarr.

Air an treas latha dhe’n mhios so, chaochail ann an Ashdale, àn siorramachd Antigonish, seana bhean choir da’m b’ainm Mairi Chamaran, bantrach Dhùghaill Chamaran. Bha sia duine fichead cloinne aice, tri deug de ghillean ’s tri deug de nigheanan. Cha ’n eil beo dhiubh an diugh ach deichnear.

Minard ’s Liniment ’s gach aite.

Tha ’n t-Urr. Seumas Friseal Caimbeal, mac do’n onarach Tearlach Caimbeal am Baddeck, an dràsd ann an Canada, agus air an rathad gu ard-sheanadh na h-Eaglais chleirich a tha gu bhi air a mhios so ann am baile St. John. Tha Mr. Caimbeal o chionn ochd bliadhna deug na theachdaire aig an eaglais anns na h-Innsean.

Tha fios agam gu leighisMINARD ’S LINIMENTamhach ghoirt.
J . D. BOUTILIER.
French Village,

Tha fios agam gu leighisMINARD ’S LINIMENTan crup.
I . F. CUNNINGHAM.
Cape Island.

Tha fios agam gur eMINARD ’S LINIMENTleigheas a’s fhearr a tha ann.
JOSEPH A. SNOW.
Norway, Me.

Tha mèinneadairean Springhill air sgur a dh’ obair a rithist. Sguir iad o chionn dà sheachdain, ach thainig iad fhèin ’s sealbhadairean na mèinne gu cordadh agus chaidh iad air ais gu’n obair. Ach cha b’u luaithe rinn iad sin na thug iad fa-near nach robh choltas air a chùis gu ’n seasadh iad ris a chordadh agus thilg iad uatha an obair a rithist. Tha iad mar sin o Dhi-haoine air an t-seachdain s’a chaidh, ’s cha’n eil fhios de cho fad ’sa bhitheas.

TURUS A MHARAICHE.

LE EOBHAN MAC LAOMUIN, M. A., D. D.

CAIB. VI. —Air a leantuinn.

Thubhairt a bhean, air an robh mòr eagal, agus a lean iad, “C’ aite bheil a chlann.” Dh’ amhairc Tuigse ann’ an tiug dhomhlachd, agus chunnaic e iad a pùchadh air aghart, agus ghlaodh e: “Cia fhad a dhaoine baoghaltà a ghràdhaicheas sibh baoghaltachd? tha iad mar nathair bhodhar, a dhruideas a cluas; nach eisd ri guth nan driudh a tha ro-sheolta ’nan druidheachd, sheas Criosduidh agus a bhean gu dubhach-ise air mhodh àraidh do bhrigh gu ’n d’ rinn a briathran Criosduidh a chuir air seachran. Cia fhad a leanadh na h-oganaich air spairn a dheanamh chum an Iomhaidh Oir a ruigheachd—cha b’ urrainn aon a ràdh ach an graide, gun mionaid de rabhadh, thuit eagal air an t-sluagh agus bhuail iad air a cuthach aon an a aghaidh aon. Iadsan a rainig bun na carraigh, agus a bha ionnan sa glachdagh nan duaisean, bha iad air an tilgeadh sios measg na cuideachd, agus shaltair iad air moran na ’n tuiteam; chaidh iad fein as an t-sealladh mar luaidhe ann an doimhneachd na fairge; cha de ghabh aon curam d’a bhràthair.

Bha Peadar agus Tomas air an luasgadh a null ’sa nall, agus an àite an duais a chosnadh sann bha ’n aodach air a shrachdadh bhar an droma, bha iad a plosgadh le cion analach dh’feuch iad ri teicheadh agus as dèigh moran trioblaid ràinig iad an Athair, neach a ’s gann a b-urrainn iad amharc ’san aodann; Air dhasan fios bhi aige gu ’n do pheacaich e fein, cha de chronaich e iad. Thubhairt Tuigse ri Criosduidh: Teich airson t-anama; na seall a’ d dhéigh, agus na stad sa’ chomhnard uile. Bha iad gle thaingeal faotuinn cuibhteas Riarachadh Saoghalta, agus uime sin ghreas iad dh’ionnsuidh an t-soithich. An sin chualas fuaim trompaid, agus carbad an Ridire Iudas mamon a luidrigeadh troimh na sraidean. Ghabh iad ioghnadh fhaicinn caol ann am feoil agus neo-sgiamhach mar bha a chuid bu mhodha dheth ’sluagh. Bha na maraichean air an cuibhrigeadh le poll bho chuibhlichean a charbaid agus be so a chuid bu mhodha a thug iad leo a Riarachadh Saoghalta.

(Ri leantainn.)

Sgoil-sheinn Ghailig.

Tha Sgoil-sheinn Ghailig air a cumail ann am Baddeck na h-uile oidhche Di-mairt aig seachd uairean feasgar (7 p.m. ,) agus ann an tighsgoile Plaster Mines oidhche Diordaoin aig seachd uairean. Nithear beatha muinntir sam bith a thig g’ar cuideachadh ris an t-seinn. Agus ma tha neach sam bith deonach air pairt dhe’n chosgais a phaigheadh, fagadh e a thabhartas anns an stor aig McKay & Co., aig Mr. M. D. Mac Asguill, Ionmhasair a chomuinn a tha cur na sgoile air adhart.

NIALL DOMHNULLACH.

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
RUBBERS dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean us Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[334]

[Vol . 2. No. 43. p. 6]

EACHDRAIDH NA SMUIDS-HOITHEACH.

LE IAIN MACILLEBHAIN.

Cluinnear am beul gach duine gur lìonmhor agus gur iongantach na h-ùr-innleachdan agus na h-atharrachaidhean a ghabh àite ’n ar linn ’s an dùthaich, ach is tearc ’n ar measg na ’s urrainn ìnnseadh c’uin, c’ àite, no co leis a thòisich mòran diubh. Tha mi anns na leanas gu oidhirp a thabhairt, gu h-athghearr an cainnt mo dhùthcha, air cùnntas a thabhairt air aon do ni is comharraichte a ghabh àite ri ar cuimhne, cha ’n e mhàin ’n ar rìoghachd fèin ach anns an t-saoghal.

Tha beachd agam gu math an uair a bhitheadh muinntir gu dol do Ghlaschu o’n cheàrna so d’an dùthaich, * a bhi ’gan cluinntinn ag ràdh gu’m bu tarugh gu’n robh a choimhlion loch ’san rath ad, —nach bu ni ’s am bith leò an t-asdar mar bhi na h-aisig. Is ann a tha daoine’ nis air caochladh am beachd cho mòr ’s gur ann a tha iad a’ caoidh gu’m bheil fearann Chinntìre anns an rathad, —gum b’fhearr gu’m b’ uisge an t-slighe gu h-iomlan, ’s gu’m faighte air aghart na bu luaithe, na bu shaoire, agus na bu shocaire no air sheòl ’s am bith eile. M’ am b’ urrainn so a bhi b’ éiginn gu’n d’fhuair daoine dòigh a’s feàrr air siubhal air an uisge na bha aca riamh roimhe. Cha ruig mi leas ìnnseadh gu’n d’fhuair no gur h-i ùr-innleachd na Smùid-shoitheach a rinn an t-ath-arrachadh.

Shaoileadh duine nach bitheadh e doirbh ’fhaotainn a mach co ’rinn a cheud smùid-shoitheach, a tha cho eadar-dhealaichte o gach soitheach eile, ach cha’n ann mar sin a tha. Cha ’n e mhàin gu’n robh mòran dhaoine fa leth, ach bha rìoghachdan a’ sanntachadh ’s a’ strì ri ’dheanadh a mach gur h-ann doibh a bhuineadh cliù agus ainm ùr-ìnnleachd cho comharraichte.

Tha na Spàinntich toileach a chur an céil gur h-ann doibhsan a bhuineas ùr-innleachd na smùid-shoitheach, a chionn gun d’fhuair iad anns’ a bhliadhna 1826, ann an tigh-tasgaidh, paipeir sgrìobhta a bha ’toirt cùnntais mu fhear d’ am b’ ainmBlasco de Garaya rinn, anns a’ bhliadhna 1543, ìnnleachd a chur ann an soitheach a chuireadh gu seòladh gu siùbhlach le coire de uisge goileach. Shaoileamaid n’ am b’fhìor so gu’n cuireadh iad gu feum

* Srìobhadh so ann an Eisdeal.

e anns a’ bhliadhna 1588, an uair a thug iad an ionnsaidh air Sasunn leis an Armada mhòir. Is i mo bharail an àite toiseach a bhi aca gur h-ann a bha ’sa tha iad fathast fada air deireadh air na coimhearsnaich ’s a’ chùis. Is gann a chluinnear iomradh idir air smùid-shoitheach Spàinnteach, agus tha e mòran ni ’s coltaiche gu’n d’ rinn iad am paipeir anns a’ bhliadhna 1826 na gu’n do rinn iad smùid-shoitheach anns a’ bhliadhna 1543.

Tha Sasunn ag agradh còir air an ùr-ìnnleachd a chionn gu ’m faighear ann an leabharan beag a sgrìobh Iarla Worcester anns a’ bhliadhna 1665, gu ’n gabhadh smùid-ìnnleachd cur ann an soitheach a bhitheadh ro ùiseil a chum loingis a shlaodadh a stigh no mach à acarsaidean, ach cha chluinn sinn gu’n deachaidh so ceum na b’ fhaide na bhi an sgrìobhadh agus mar sin cha ’n airidh e air a bheag de shuim. Tha iad a’ toirt oidhirp eil ann a bhi ag ìnnseadh gu’n d’ fhuair fearJonathan Hullsanns a’ bhliadhna 1736, Litir- Rìgh* air son gu’n robh e gu soitheach uidheamachadh le smùid-innleachd a sheòladh loingis an aghaidh sruith agus soirbhis, ach cha mhò ’tha cùnntas air bith gu ’n deachaidh so riamh ’fheuchainn: faodar uime sin a chur a leth-taobh mar ubh anns nach robh gur, agus gu cinnteach às nach d’thàinig riamh eun.

An àite muinntir Shasninn a bhi ’feuchainn a thoirt air daoine a chreidsinn gu ’n robh làmh aca ann an ùr-rìnnleachd na smùid-shoitheach, b’fheàr dhaibh gun a bhi a’ brosnachadh dhaoine gu bhi a’ rannsachadh ro mhion ’s a’ chùis, oir faodar a thilgeadh orra nach e mhàin nach robh iad air thoiseach, ach gur ann a bha iad bliadhnachan air deireadh air Albainn.

Is ann à Glaschu a chaidh a cheud smùid-shaoitheach a bha riamh ann an Sasunn. Toiseach an t-samhraidh anns a’ bhliadhna 1815, thàinigCaptain Doddsle sgiobo à Lunnainn a cheannach té dhiubh. Fhuair e an Elizabeth. Dhubh e dhi an t-ainm is ’na àite chuir e air a deireadh an Thames. Sheòl e leatha rathad Eirinn agus mu ’n cuairt ìochdar Shasuinn is i ’n a h-ioghnadh do na chunnaic i. Ràinig i Plymouth mu mheadhon an t-samhraidh far an d’fhuair i latha a thoirt cothraim do luchd-riaghlaidh a chalaih a faicinn

* Patent.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTETOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[335]

[Vol . 2. No. 43. p. 7]

agus a feuchainn, is i ’n a sealladh do mhìltean nach faca ’s nach cuala a’ bheag de iomradh riamh air a leithid. An ath latha sheòladh leatha gu Postsmouth far an do chruinnich na mìltean ’s na deich mìltean g’a faicinn—gach neach diubh a’ meas na Thames ’na h-ioghnadh do-labhairt. An àm dhi ruigheachd bha luchd-riaghlaidh na Cabhlaich Bhreatannaich cruinn ann an cùirt ’s cha d’ fhan iad ri sgaoileadh na cùirt, ach ruith iad a mach mar chloinn à tigh-sgoil a dh’ fhaicinn seallaidh nach fhacas a leithid riamh roimhe, agus iad fo eagal nach beireadh iad air fhaicinn a rithisd. Dh’ fhan an Thames latha ann am Portsmouth far an d’ thàinig coisiridh rìomhach air bòrd—ceithir àrd-cheannardan loingis, mòran mhnathan uaisle, saighdeirean mara agus buidheann de luchd-ciùil; ach bu bheag d’ an ceòl a chluinnte an àm dol seachad air loingis na cabhlaich a bha ’s a’ chaladh, le àrd-chaithream nan seòladairean a bu leòir a dhùsgadh mhic-talla féin as a shuain. An àm pilleadh mu fheasgar bha gach neach a’ moladh buaidhean a’s murrachas na Thames. An déigh so shaoileamaid nach ruigear leas a bhi ’cosd cainnt ann a bhi ’dearbhadh nach buin an ìnnleachd do Shasunn. Na ’m bitheadh dad de ’n t-seòrsa roimhe so aca fèin, cha deanadh iad a leithid de othail ri aon a thigeadh à Albainn.

Is iad na h-Americanaich is dlùithe a dh ’fhaodas dol air cliù agus creideas na h-ùr-ìnnleachd a thoirt uainn. Is iad gun teagamh a chuir gu feum an toiseach i. Rinn fear dhiubh d’ am b’ ainm Robert Fulton, anns a’ bhliadhna 1807, smùid-shoitheach d’ am b’ ainm an Clairmont a chur gu gleus air an abhainn mhòr an Hudson agus b’e so a’ cheud chosnadh a chaidh a dheanadh riamh leò. Cha robh iad air an cur gu ùis an Albainn roimh ’n bhliadhna 1811, an uair a chuireadh anCometan òrdugh le Henry Bell ann an Ghlaschu, gidheadh, tha mi an dòchas gu’n dean mi soilleir nach iad na h-Americanaich ach na h-Albannaich, agus gur e fear a mhuinntir Dhùnfris d’am b’ainm Seumas Taylor, an duine, leis an do rinneadh a cheud smùid-shoitheach.

Bha Seumas Taylor air fhòghlum ann an àrd Oil-thigh Dhunéidinn. Bha e ro thùrail agus toigheach air a bhi’ dealbh ’s a’ feuchainn ìnnleachd. Chaidh e anns a’ bhliadhna 1875 do theaghlach Mr. Patrick Miller ann an Dalswinton a theagasg a chloinne. Bha Mr. Miller mar an ceudna ’n a dhuine ìnnleachdach agus mar so thachair iad air a chéile. Fhuair iad bàta a thogail air son rèis a bha ri feuchainn ann an Lite ’s a’ bhliadhna 1787. Bha am bàta air cumadh ùir agus an àite bhi air a cur air falbh le raimh ’s ann a bha cuibheall ag oibreachadh ’na meadhon. Bhuidhinn iad an réis ach chunnaic iad gu ’n robh am bàta cho goirt ri h-oibreachadh ’s nach bu chomasach do dhaoine a sheasadh, —gu ’m feumta an dara cuid a chuibheall a leagadh seachad no ìnnleachd a bu chumhachdaiche na neart dhaoine fhaotainn ’g a h-oibreachadh. An déigh breathnachadh air a’ chùis thubhairt Mr. Taylor nach b’ aithne dha ni cho freagarrach ri smùid-ìnnleachd a dh’ oibricheadh gu sùrdail gun fhàs sgìth. Cha robh Mr Miller ’ga fhaicinn cho freagarrach, ach ma dheireadh dh’ aontaich e leis cho fada ’s gu’n deachaidh bìrlinn a thogail agus smùid-inneal beag de umha a chàradh an òrdugh innte ’s a mach air loch uisge Dhalswinton chaidh a feuchainn a’s sheòladh i gu siùbhlach mu choig mile ’s an uair, an sealladh nan ceudan a chruinnich a dh’ fhaicinn bàta a falbh cho luath gun ràmh, gun seòl; chithear fathast ann am paipeirean naigheachd an àm sin mion chunntas air soirbheachadh na ceud oidhirp a chaidh riamh a thoirt air soitheach no bàta a chur gu h-asdar le smùid-inneal.

Shoirbhich leò cho maith ’s gu ’n do chuir iad rompa an ùr-ìnnleachd a thionndadh gu ùis a’s buannachd gun dàil am beachd Litir-righ fhaotainn chum a dheanadh cinnteach dhoibh féin. M’am bitheadh iad aig cosdas a cheum so rùnaich iad tuillidh dearbhaidh fathast a chur air a chùis le soitheach beag fhaotainn a thogail. Chaidh Mr. Taylor gu fùirneis mhòir Charroin chum na buill throma iarruinn fhaotainn a thilgeil air son na smùid-innleachd a bha ri ’cur anns an t-soitheach ùr agus a chum an obair a bheairteachadh an òrdugh innte. Thuarasdalaich e fear d’ am b’ ainm Symington a bha ag oibreachadh a réir stiùradh Mhr. Taylor fhéin. Chaidh an soitheach a chrìochnachadh ’sa feuchainn an lathair mhòran, uaislean a’s chumanta air ’a Chanal dlùth do Charron air an 26mh latha de mhìos deireannach na bliadhna 1798. Dh ’fhalbhadh i gu siùbhlach, socair a’ ruith sè mìle ’s an uair, ’s bha gach duine a’ moladh làn shoirbheachadh na h-ùr-innleachd. Shaoileadh duine gu’m bu leoir na chaidh cheana ainmeachadh gu ’dhearbhadh gur ann do Albainn gun teagamh a bhuineas ùr-ìnnleachd na smùid-shoitheach ’s gur e gu sònraichte Mr. Seumas Taylor an duine a dh’ oibrich a mach i.

(Ri leantainn.)

LeighsidhMinard ’s LinimentLosgadh.

COMHRADH.

“De’n uair a tha e?”

“Tha e coig mionaidean an deigh tri.”

“Ciamar a tha fios agad?”

“Nach do sheall mi air m’ uaireadear.”

“Dh’fhaoidte gu bheil an t-uaireadear sin ro-luath.”

“Cha’n eil e luath no mall riamh on a chaidh a chuir air doigh mu’n am so ’n uiridh. Bha e roimhe sin cho mi-dhoigheel ’sa bha ’leithid riamh, air aon spoig, ’se cho gliogach ’s nach b’ uriainn dhomh feum sam bith a dheanamh dheth. Ach an drasda ’se uaireadear cho math sa tha ’san duthaich.”

“Co ’charaich e?”

“O, nach be cheist e? Charaich
G . H. GUZZWELL,
ann an Sidni, fear da ’m b’aithne charadh.”

A. J. PEUTAN,
FEAR-ADHLACADH.
Cisteachan-Laidhe bho $2 .00 gu $90 .00

Anart us Lion-aodach dhe gach seorsa, Deiseachan-Donna, Curraicean, Lamhannan, Stocainnean, Gleus Airgid air son chisteachan &c ., &c .

Carbad-Mairbh aig laimh Daonnan.

---

[336]

[Vol . 2. No. 43. p. 8]

ORAN.

Dh’ fhag thu sinn a fhleasgich thaitnich;
Is air ais cha till gu brath.
Tha thu ann san uaigh an tasgaidh
Ann an glacibh teann a bhais.
Ged bhios ros gu boidheach, cuachach
’Fas a suas ’sa mhaduinn bhlaith,
Roimh mheadh’n latha faodidh cuairt ghaoth
Thoirt an nuas a dh-ionnsidh ’n laìr.

Leag am bas ur ghallan ceutach,
A bha beusach, ceanalt’, stuam’,
Cha do chleachd e ceilg na breugan,
No cainnt bheumach, lan de dh-fhuath.
’Dhaoine bochda, bithibh deurach,
Thug an t-eug deagh charid bhuaibh;
Fear a gheibhteadh caoimhneil, deirceach,
’S cha b’ ann feineil, greannach, cruaidh.

Chi mi ghaoth a cur nan sineadh
Dhiasan liontach trom san uair,
’S diasan caola, dona, criona,
’Fas gu direach os an cionn.
’S tric tha daoine gasd’ a caochladh
Mun doir aois air falbh an luths,
’S daoine crosda, don’ a fantuinn
Air an t-saoghal moran uin’.

Dh’ fhalbh thu, dh’ fhalbh, oigeir aluinn
De ’n dream laidir, chalma, threun;
Camaranich ’bu doirbh ’san araich
Leis na claidhean guineach, geur.
B’ ard an cliu ri am Shir Eoghan,
Ard cheann-feadhna nam mor euchd;
Bu tric an naimhdean borb, uaibhreach
Air an ruaig roimh chruas am beum.

Thuit thus’ Alasdir aluinn,
Ann an cogadh na Spaìnne le cliu;
Bu tu ’n t-og a bha ceutach,
Mar mhac-samhailt do’n ghrein bha do ghnuis.
Cha do sheall ann ad aodann
Aon nach dugadh dhuit gaol, is gu’m b’ fhiu;
Fear do ghuilain ’s do naduir
Cait an robh ann san aite bho thus.

’S beag an t-ionghnadh do mhathair
A bhi eisleineach, craiteach, gun neart;
Fhuair i riasan no dha air
Ged a thigeadh a gabhadh mu seach.
Ach cuid mhor dheth thig’nn comhla,
Dh’fhag sin ise gun treoir, air bheag math;
’Nis cha dean i car eibhinn
Mur a gluais i air eiginn le bat’.

Tha do mhuime bochd, cianail,
Gur tric snighe nan diar air a gruaidh,
’Caoidh an ailleagain chiatich
’Bha i ’galtrum tri bliadhna le uaill.
Dh’fhalbh a h-aighear ’s a solas,
Is ’nan ait thanig bron is droch shnuadh;
Is tha t’ side dheth craiteach,
’S a chul taic air a charadh ’san uaigh.

Dh’fhalbh na fiurain dheas og’ ud,
’S cha dean mìse ’n toirt beo le mo chainnt;
’Chneidh a’s uire ’s i ’s craitich’,
Dh’fhalbh am flur bharr a’ gharidh ’na dheann.
’Chraobh bhios tric air a rusgadh
Theid a cnodhan no h-ubhlan air chall;
Gur h-e crionadh a’s du dhi,
Cha dig snothaichean ur oirr’ ach mall.

’S ionnan sin ’s mar tha ’m Baillidh,
’N deigh a lomadh ’sa chramhair gach taobh;
Aig an rioghachd bha mal air,
’S gu ’n do rinn e a phaigheadh gu daor.
Cha ’n e airgiod no airneis
A thoirt seachad a dh’ fhag e lan ghaoid,
Ach na gaisgich ur, aluinn
’Thuit an cogadh a chlaidh air an taobh.

Tha ainmean na feadhnach a phàigh air na cumail thairis gus an ath àireamh.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh.

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s o gnath leis na mhathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeons, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadan, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air laimh daonnan.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI, - - - - C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.

RI’N REIC SAOR.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Faigh Paidhir air son an Earraich.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan fhearr a’s cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh.

Brogan-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c, Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus feoil agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. HARRINGTON & CO.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAM W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith a thig thu. Dealbhan beaga air meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine uinneag air a phris a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.