---

[345]

[Vol . 2. No. 45. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. II. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 2, 1894. No. 45.

As na h-Eilleanan Coille E. P. I.

A MHIC TALLA GHRADHAICH, AGUS A DHEARBH CHAIRID NA GAILIG, —S’ fad on dà latha sin. Ach a nis bho’n tha ’n geamhradh doirbh a bh’ aginn air dol seachad agus an Samhradh lusanach neòineanach air tighinn na àite, faodaidh gu’m bith cuid do ’r luchd leubhaidh a dichuineachadh gu ’m feud geamhradh eile nach bi dad air dheireadh air a bhi a tighinn òirnn na àm maith agus iomchuidh féin. Agus is docha gur beag fios a tha aig moran do ’r luchd leubhidh air ciod iad na diachuinnean a bha aig cuid do na thàinig a mach do na dùchannan so bho chionn ceitheir fichead no ceud bliadhna roimhe so; agus a chum ’s gu’m bi fios ac’ air agus gu’m feud iad pairt dheth a thuigsinn, ma cheadaicheas sibh dhomh feudaidh mi sgeula beag firinneach innseadh a thachair anns na h-Eileanan Coille so fein far an d’rugeadh ’san d’ àricheadh ur comh-sgriobhaiche. Agus tha mi nis air còrr is aona-bliadhna-deug agus tri fichead a chuir às mo dheadhaidh. Sann fada mu ’n do rugadh mi a thachir an ni mu ’m bheil mi dol a labhairt.

Gle fhaisg air ceud bliadhna air ais, a cheud dithis dhaoine a thàinig a thuineachadh anns na h-Eilleanan Coille sann a Uidhist a chinn a deas a thainig iad; b’e Ruaridh MacIllealain ainm an darra fir agus Callum Mac Isaic am fear eile. Bha Callum pòsd aig pìuthar Ruairidh agus anns an am cha robh duine a tuineacheadh mar uidhe chòig mìle dhoibh. Bha Ruairidh na dheadh sgoileir, agus cha robh smid aig Callum. Bhiodh iad ag obair comhla an am a bhi leagadh nan craobh, s’ gan toirt as an talamh latha ma seach thall sa bhos, ach cha deanadh Ruairidh car, ach cleochd ùime, uair na sheasamh s uair na shuidhe ag ionsachadh Challum mar bu choir dha n obair a dheanamh. Eatorra féin bha iad cùnntas Ruairidh cho fad air thoiseach air Callum ann am foghlum agus gum be a bhiodh a beothachhadh teine nuair a thuiteadh dha dol as san oiche gheamraidh; mar so bha cùisean a dol air adhart maith gu leoir cho fad agus a bhiodh na fir réidh eatorra féin ach cho luath ’sa rachadh iad far a chéil, cha n ionnsaicheadh Ruairidh dad do Challum ’s cha mho a bheothaicheadh e ’n teine dha. Agus mar a bha ’n tubist an dan, air an am bu chruaidhe do’n gheamhradh, thuit dhoibh a bhi mach air a chéile, agus oiche da na h-oicheannan chaìdh an teine as air Callum. Sann le spor us cruaidh a bhiodhte lasadh an teine ’s cha robh aon seach aon aig Callum ’s ged a bhiodh, cha b’ aithne dha feum a dheanamh dhìubh, ’s cha robh faum sam bith dol gu Ruaridh. An nabidh a b’fhaisge air bha e coig mile bhuaithe agus mar thuirt mi roimhe gun rathad mor ach ri cois a chladich thar gach deigh us sneachda agus ùpraid dheth n t-seòrsa sin, agus air réir coltais am fuachd far tomhais, oir’ nuair a dh’ éirich Callum sa chunnic e gu ’n robh an teine air dol as, cha robh ach lamh a thoirt air na mogaisean agus mar a thuirt am bard MacGilleain nach maireann, iad “mar chaidh an rùsgadh dhe’n bhrùid a de,” ach gu mifhortanach bha iad sin reothadh cho cruaidh ris an spor a bhiodh aca ’deanamh an teine, agus bha iad air droch chumadh ’s cha b’ urrainn dha an cur uime. Cha robh fios an so gu de dheante, ach ged a bha Callum boch gun sgoil rinn e an rud a’ b fearr a dh’ fhaodadh e agus b’ e sin na mogaisean a thoirt leis don leabaidh agus fuirach an sin gus an d’ thainig aiteamh orra agus ’nuair a fhuair e uime iad cha robh ach falbh le poit an rathad a thuirt mi cheana ri taobh a chladich gu aite Fhionnlaidh Mhic Rath ann an àite ris an abradh iad an “Rudha Mor” agus an teine thoirt dhachaidh a sin. S’ maith a b’ aithne dhòmhsa na daoine le chéile agus an cuid theaghlaichean: b’ aithne dhomh moran de na ceud dhaoine a bha tighinn a mach as an t-seann dùthaich, agus tha mi gle eòlach air na deuch-ainnean troimh ’n deachaidh iad. Ach ’s math gu bheil cùisean air atharrachadh bhuaithe sin. An la chi ’s nach fhaic ’s mise ur caraide.

SEUMAS A. MAC-ILLE-MHAOIL.

Gailig Dhomhainn.

FHIR-DEASACHAIDH, —Is briagh’ a’ bhàrdachd a th’ air “Moladh Beinn Dòrainn,” ach s’fheudar domh àideachadh gu bheil Gàilig air pàirt de nach ’eil siorhh ri thuigsinn aig sgoilear cumanta mar tha mi fhin. Bhithinn ro-thoilichte na ’n innseadh sibh féin no sgoilear Gàilig air choir-eigin coid is ciall do na facail a leanas: —Cuile, foineasach, caidhtiche, foghlaichean, mothaichean, usgraichean, daimseir mearrachdasach, ain-fheasabh, earraigeach. Bithidh sùil agam ris na facail so fhaicinn air am mineachadh ’an ùine ghoirid anns a MHAC-TALLA.

Is mi ur caraid.
D. D.

Air latha breith na banrigh, fhuarr ceathrar no choigear de dh’ uaislean Chanada coir air ‘Sir’ a chur roimh ’n ainm, agus bha àireamh eile, aig an robh sùil ris an onair, nach d’ fhuair i. Ach cha’n eil aca sin ach foighidinn mhath a bhi aca. Tha e air a radh gu faigh foigbidinn furtachd.

THA Marsantan Bhaddeck, air son ceartas a thoirt d’ an cuid chléireach, a cur rompa na stòraichean a dhùnadh aig seachd uairean feasgar, (7 p. m.) na h-uile Di-miair us Dior-daoin, fad shia miosan. Tha’n riaghailt so a tòiseachadh aig toiseach a mhios so.

ANN a Winnipeg, air an naodhamh latha dhe’n Mhàigh, chaochail bean Iain Roberstain, mighean do Mhurachadh Mac-Fhionghain, Roseburn, C. B. Cha d’ rinn i ach posadh toiseach na gheamhraidh. Chaochail i ann a caitheamh a thug i a droch fhuachd a ghabh i. Cha robh i tinn ach ùine ghoirid.

---

[346]

[Vol . 2. No. 45. p. 2]

CLN -NEILL BHARRA.

1. Tha e làn chinnteach gum b’e Murchadh Mac-Nèill triath Chlann-Nèill Bharra mu’n bhliadhna 1350. Tha cuid ag ràdh gum b’ e Murchadh so an còigeamh Mac-Nèill air fhichead aig an robh Barra. Tha cuid eile ag ràdh nach h-fheil dearbhadh aginn gun robh còir aig Clann-Nèill air Barra roimh ’n bhliadhna 1427. Tha a h-uile duine ag aideachadh gun robh Clann-Nèill ann am Barra roimh ’n bhliadhna sin.

2. Phòs Ruari Mac Mhurchidh nighean do dh-Fhearchair Mac-Gilleain, tighearna Ghlinn Urchadain. Bha Gilleònan agus mic eile aige rithe.

3. Fhuair Gilleònan còir bho Alasdir Mac-Dhòmhnuill, tighearna nan eilainean, air Barra agus air Baodhasdal ’sa bhliadhna 1427. Anns a chòir so, a tha air a sgriobhadh ann an Laidinn, theirear ris“Gilleonan Roderici Murchardi Makneill, ” ’s e sin Gilleònan mac Ruari mhic Mhurchidh Mhic-Nèill. Chan fheil fhos agam c’ ainm a bha air athir Mhurchidh, ach tha e air a radh gum bu mhac e do Niall Og, mac Nèill, mac Mhurchidh. Chaidh Gilleònan a mharbhadh aig Grisipul an Cola ann am blàr a bha eadar e féin is Iain Garbh, tighearna Chola.

4. Dh’fhàg Gilleònan mac a thànig na àite mar uachdaran air Barra. Cha’n fheil fhios agam c’ ainm a bha air, ach ’s e a’s docha gur h-e Ruari, ainm a sheanar. Cha robh e ’na chleachdadh aig na sean Ghàidhil a bhi a toirt ainm mu seach am mach, aon ainm airson cuideachd an fhir is ainm eile airson cuideachd na mnatha. Bha iad a creidsinn gum bu leotha fhèin a bhean ’s a chlann ’s gum faodadh iad an t-ainm a thogradh iad a thoirt air an cuid cloinne fhéin. Ach nan deanadh daoine sin an diugh gu de a thachradh? C’ àit a bheil te anns an linn so a phòsadh fear mur a biodh i cinnteach gun rachadh ainm a h-athar a thoirt air a darna mac? Faodidh e a bhi gur h-ann mar sin ’bu chòir do chùisean a bhi, ach co-dhiù is ann no nach ann feumar moran a dheanamh air sgàth na sithe. Ge b’ e c’ ainm a bha air mac Ghilleònain, bha mac aig air an robh Gilleònan.

5. Tha iomradh aginn air Gilleònan, tighearna Bharra ’sa bhliadhna 1493 agus ’sa bhliadhna 1517. Bha e fhéin is Lachinn Catanach, triath Dhubhairt, nan càirdean mathar.

6. Tha e gu math cinnteach gur h-e a mhac a thàinig a staigh air Barra an àite Ghilleònain, agus tha e cuideachd gu math cinnteach gur h-e Ruari a b’ ainm dha. Bha mac aig an fhear so air an robh Gilleònan.

7 B’ e Gilleònan tighearna Bharra sa bhliadhna 1545.

Tha cuid ag ràdh gun gabh Clann-Nèill Bharra sloinneadh air ais fear an déigh fir gu Niall Glùn-dubh, righ ainmail a bha an Eirinn. Chan urrinn mise an sloinneadh air ais le làn chinnt nas fhaide na Mhrchadh, am fear aig an do thòisich mi. Ach nam biodh duine ann a shloinneadh air ais iad bho Mhurchadh gu Niall Glùndubh shloinninn fhin iad bho Niall Glùn-dubh gu Noah, agus shloinneadh duine sam bith iad an déigh sin gu Adhamh. Bho chionn da cheud bliadhna bha déidh mhòr aig na tighearnan Gàidhealach air iad-fhèin a shloinneadh air ais gu righrean. Bha iad an dùil gun deanadh iad mar sin fior dhaoin’ uaisle dhiu-fhèin. Bha fuil rìoghail gu leòir ann an Duic Uilleam, ach chan fhaca mise Gàidheal riamh a dh’iarradh gum biodh e comasach air a ràdh gum b’ e Diùc Uilleam seanair a sheanar.

Chaidh Niall Glun-dubh a mharbhadh ann am blàr sa bhliadhna 917. A réir sean eachdridh Eirionnach a tha agam thànig aithrichean Nèill an deigh a chéile mar so: —Noah, Iaphet, Magog, Baath, Fenuis Farsa, Niall a bha na fhear-teagisg ainmail an Eirinn ri am Mhoise, Gàidheal Glas, Esru, Sru, Eibher Scot, Breoghamhan, Eoghamhan, Tath, Aghnomhan, Lamhfhionn, Eibher Glun-fionn, Febhrigh Glas, Nenual, Nuadhath, Alloid, Arcadh, Deghatha, Bratha, Breoghan, Milidh, righ na Spàine, Erimhon, Trial, Ethrial, Follamhan, agus mar sin air aghìdh. B’e Milidh an coigeamh fear air fhichead bho Noah, righ an t-saoghil, agus b’ e Nìall Glun-dubh an tri ficheadamh fear ’s a coig bho Mhilidh, righ na Spàine.

Tha eagal orm gum biodh e duilich a dhearbhadh gur h-ann san Spain a rugadh Milidh. Tha mi car dhe ’n bheachd gur h-e sean Seanachaidh Eirionnach a b’ athir dha, agus gun dug e bith dha leis an fhacal Laidinnmiles, saighdear, a thionndadh gu Mìlidh ann an Gàidhlig.

Tha fear de na bàird ag radh mu Mhac-Neill Bharra,— “Gur mac treun thu ’shliochd righ Eirinn.” Faodidh sinn a chreidsinn gun robh Mac-Neill na dhuine treun agus gun robh fuil ann a cheart cho ghlan, cho blàth, ’s cho math ’s a bha ’n righ Eirinn, ach gu de am bonn a tha aginn gu chreidsinn gun robh e de shliochd righ Eirinn? Chan abir mise nach robh, ach mun abir mi gun robh bu mhath leam dearbhainnean air a chuis a bhi agam fo m’ làimh. Tha mi gu làidir dhe ’n bharail gur h-e Gàidheil Albannach le beagan de dh-fhuil Lochlannach annta a tha ann an Clann-Nèill.

A. MACGILLEAIN SINCLAIR.

Am Madadh-allaidh agus an t-uan,

Air latha bruthainneach, teth, thuit do mhadadh-allaidh agus do uan tighinn aig an aon àm a chasgadh am pathaidh à sruthan soilleir, glan a bha a’ ruith gu bras a nuas aodann beinne. Sheas am madadh-allaidh air àite ard, agus an t-uan astar math uaith shios an sruth. Ach air do’n mhadadh-allaidh toil a bhi aige cur a mach air an uan, dh’ fheòraich e dheth, dé bu chiall da ’bhi ’cur an uisge troimh-chéile agus ’ga fhagail cho salach nach b’ urrainn dàsan ’ol; agus aig a’ cheart am a’ tagradh diolaidh. Bha an t-uan bochd air chrith le eagal ’n uair a chual e bagraidhean a’ mhadaidh-allaidh agus thubhairt e ris, am briathraibh cho ciùin ’s a b’ urrainn da, nach robh e comasach dhàsan a bhreathnachadh ciamar a ghabhadh sin a bhith; a chionn, an t-uisge a dh’ ol e gur ann a ruith e nuas g’a ionnsuidh o’n mhadadh-allaidh, agus uime sin nach b’ urainn gun robh e air a chur troimh-cheile cho fada suas an sruth. “Bitheadh sin mar a thoilicheas e” arsa ’m madadh-allaidh, “cha ’n ’eil annad ach an sloightire, agus chaidh innseadh dhomh gun robh thu ’g am chul-chàineadh o cheann mu thuaiream leth-bhliadhna.” “Air m’ fhocal,” ars’ an t-uan, “bha an t-àm a dh’ ainmich thu m’ ann do rugadh mise.” An uair a chunnaig am madadh-allaidh nach robh feum dha cathachadh n’ a b’ fhaide an aghaidh na firinn, chaidh e ann an corraich fhuathasach a’ donnalaich agus cobhar m’ a bheul mar gu ’m bitheadh e air a’ chuthach. “A gharraich,” ars’ esan, agus e ’tighinn n’ a bu dlùithe air an uan, “mar tu féin ’s e t-athair a bh’ ann, agus is e an aon chuid e.” Le sin rug e air a’ chreutair lag, neo-chiontach, bhochd agus shlaod e as a cheile na leòpan e.

---

[347]

[Vol . 2. No. 45. p. 3]

TURUS A MHARAICHE.

LE EOBHAN MAC LAOMUIN, M. A., D. D.

CAIB. VII. —Air a leantuinn.

Bha Gràdh-air-Beatha air an daorìch agus bhitheadh e na chulaidh abhachd air a chlàr-uachar: ach phut Simon Magus sios a staidhir, chuir e an leabaidh e agus tra bha Gràdh-air-Beatha na chadal, ghlac e na bha dh’ airgiod air bord, agus air dha aon Alecsander, ceard-umha’ ghairm, rinn e malairt ris airson buinn àraidh ris an abradh iad Cuibhreach na h-Eucorach. Ghabh e ’n sin sgiobaireachd “Aidmheil on taobh a muigh agus air dha thuigsinn bho. Alecsander gu robh meinn òir aig tàobh cùil an eilein rùnaich e sheòladh da ionnsuidh air dha fios bhi aige na ’m bitheadh airigiod ra fhaotuinn-cha bhitheadh diù aig Gradh-air-Beatha cuin a sheoladh iad air chumha nach bitheadh cunnart, oir se gealt air bha ann a’n Gradh-air-Beatha nis do bhrigh gu robh “Sgeul a mhor aoibhneis” dluth dha “Aideachadh a muigh,” chuir Simon Magus faìlte air Criosduidh, oir bha e iarrtanach bhi fo theist mhaith aig na h-uile neach; Tuilleadh fòs thainig e air bòrd, agus dh-feuch e gu cruaidh ri aonta fhaotuinn gu dol air tòir a mheìnn oir, ach thubhairt Criosduidh: Fhuair mi gu leòr de shireadh oir bheirinn mo lamh dheas mur ro mi riamh air Riarachadh Saoghalta fhaicinn.” “Bi Samhach! Bi Samhach!” arsa Simon Magus, “ma gheabh sinn òr faodaidh tu soitheach a cheannach bhitheas a dha mheud ri’ “Sgeul a mhor Aoibhneis” —a tha na mo shealladh-sa co dhiu breoite agus sean-fhasanta.” Fhreagair Criosduidh. “Ghiulain an Soitheach mise an fhad so ann an tearuinteachd, agus ’sann agam féin bhitheas a choire mar guìlain i sabhailt mi gu tir a gheallaidh.” An dochas Criosduidh thoirt a thaobh thairg Simon Magus airigiod do Chriosduidh; ach thubhairt Criosduidh ris: Gu rachadh t’ airgiod am mugha maille ruit fièn,” agus dh’ àithn e na siuil a chuir ris an t’ soitheach. Air dha Simon e fein fhaotuinn gun spéis chaidh e air bòrd “Aideachadh o’n taobh a Muigh.” Nan robh Criosduidh air eisdeachd ris, cheannaicheadh Simon Magus gu toileach earrann de “Sgeul a Mhor Aoibhneis.”

(Ri leantainn.)

MARBHRANN

a rinneadh le bean Neill ’Ic Coinnich, air bàs a peathar, bean Ruairidh ’Ic Leòid,

Ach a Mharsailidh, a luaidh,
Chaidh thu chum na dachaidh bhuan.
’S ged a sheasainn-sa aig d’ uaigh,
Cha ghluais agus cha chairich thu.

’N uair thàinig am bàs mu ’n cuairt,
Thug e caochladh air do shnuadh,
Chaochail do shùil is do ghruaidh,
Och, mo luaidh air Marsailidh!

Chuir iad am pasgadh thu ’rùin
Ann an ciste nam bòrd dlùth,
Ann an léine ’n anart ùr,
Oh, mo rùn air Marsailidh.

Chuir iad an sin thusa luaidh,
’N uchd na ban-altrum bhuar
Ris an canair, an uaigh,
Oh, mo luaidh air Marsailidh.

Sud an naigheachd a bha cruaidh,
Thàinig thugam-sa o’n tuath;
Gu’n deachaidh a cur ’san uaigh,
Sgeula cruaidh mu Mharsailidh.

Chaidh mise ’choimhead a nùll
Ràinìg mi ’n cnoc ’san robh thu,
Sibh ’n ur sineadh tùbh ri tùbh,
’S an ùir air a cur thairis oirbh.

’N uair a nochd mi ris a ghleann,
Bu mhor mo mhulad ’san àm;
Fios agam nach robh thu ann;
Oh, mo gheall air Marsailidh.

’Nuair a tháinig sinn aig uair,
’Se do chaochladh bha leam fuar;
Ged chaidh solus a chur suas,
Cha’n fhac mi mo luaidh Marsailidh.

Oh gur mise tha fo bhrón
On a chuir iad thu fo’n fhòd
’S nach fhaic mi thu ’n tir nam beò
’S nach cluinn mi còmhradh Marsailidh,

’Sann na d’ chridhe a bha ’n gradh
Riamh nach d’ fhuair mi ann an càch,
Chaill mi ’n caoimhneas us am blàths
B’ ábhaist a bhi ’m Marsdalih.

Moladh gu robh gu bràth
Do’n Ti thug buaidh air a bhàs,
Dh’ éirich e suas an treas lá
A Pháras, ’s tha e fantuinn ann.

Leighis mi cloimh air each leMINARD ’S LINIMENT
C. SAUNDERS.
Dalhousie.

Leighis mi each, a bh’ air a dhroch riabadh, leMINARD ’S LINIMENT.
ED. LINLIEF.
St. Peters, C. B.

Leighis mi droch at air each leMINARD ’S LINIMENT.
THOS, W. PAYNE.
Bathurst, N. B.

CHAIDH soitheach le daoine mhuinntir Shidni a Tuath a ghlacadh ann an Cuan Bhehring o chionn ghoirid air son a bhi ’glacadh ròn gu mi-laghail.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh.

AD NO BOINEID,
RIBINNEAN,
FLURICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mhathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeons, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadar, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air laimh daonnan.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI, - - - - C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

---

[348]

[Vol . 2. No. 45. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna,. . .. $1 .00
Sia miosan,. . .. .50
Tri miosan,. . .. .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Tha sinn an dochas gu’n dean càirdean na Gàilig an uile dhichioll air am MAC-TALLA ’chumail suas, oir ’se ’n aon phaipear Gàilig a tha ri fhaotainn.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IUN 2, 1894.

Seann Ghailig.

Tha àireamh de luchd-leughaidh a MHAC-TALLA deidheil air seann eachdraidh, agus air son math ua muinntir sin, tha sinn an so a toirt dhaibh sgeulachd bheag mu Chalum-Cille. Tha treis mhath o’n chaidh a sgriobhadh, —a mach ’sa stigh mu ochd ceud blìadhna. Co a sgriobhas dhuinn ann an Gailig an latha ’n diugh i?

“Columcille acus drostàn mac cùsgreg adàlta tangator àhì marroalseg dìa doìb gonìc abbordobòir acus béde cruthnec robomormàer buchan aragìnn acus essé rothìdnaig dòib ingathràig sàin insaere gobraìth òmormaer acus òthòséc. tangator asààthle sen incathraig ele acus doràten ricolumcille si iarfallàn dòrath dé acus dorodloeg arinmormàer i bédé gondas tabràd dò acus nìthàrat acus rogab mac dò galàr iarnéré na gleréc acus robomaréb act màdbec iarsén dochùìd inmormàer dattàc na glerec gòndendaes ernacde les inmac gondisàd slànte dò acus dòrat ìnedbaìrt doìbh uàcloic intiprat gonìce chlòic pette mic garnàit doronsat innernacde acus tanic slante dò; Iarsén dorat collumcille dòdrostàn inchadràig sén acus rosbenact acus foracaib imbrether gebe tisad ris nabad blienec buadacc tangatar deara drostàn arscarthàin fri collumcille rolaboir collumcille bedeàr anim òhùnn ìmàcc;

Tha bathar math an còmhnuidh aig D. J. Domhnullach. Brògan, Adan, Aodaichean, agus gach seòrsa bath-air eile. S tha e ’gan creic gle shaor.

Tha’n stor a bha roimhe so air a cumail leC . S. Jost & Co. ,a nis aigJost Brothers.Tha stoc mor de bhathar ùr aca, agus tha sùil aca ri toilleadh a h-uile latha. Tha sùil aca cuideachd uinneagan ùra chur ris an stòr an ùine ghoirid.

Thaghail duine còir againn an la roimhe agus, air dha dollar a thoirt dhuinn air son a phàipeir, thuirt e, “Ge de ni thaobh nam paipearan Beurla, cha dhiochuimhnich mi am paipear Gàilig. Ma thig dith no deireas air, cha bhi dad dhe’n choire agamsa.”

Feumaidh sinn ar leisgeal féin a ghabhail air son am paipeir a bhi cho anmoch a tigh’nn a mach air an turus so. ’Nuair a bha sinn direach deiseil gu toiseachadh air clo bhualadh a phaipear maduinn Di-sathairne, chaidh na litrichean ’nam brochan oirnn agus chuir sin am paipear air ais da latha, ged a rinn sinn gach cabhag a dh’ fhaodamaid.

BHA ’m miosa Céitein gle fhuar o thoiseach gu deireadh. Cha robh thar dha mo tri lathaichean dheth ris am faodte lathaichean samhraidh a radh. Ach thng an t-Og-mhios a stigh side bhreagha, bhlàth, agus frasan tioma de dh’ uisge, rud air an robh an talamh tioram glé fheumach. Tha nise rudeigin de dhreach an t-samhraidh air tighinn aig ann dùthaich; tha na craobhan a tigh’nn fo bhlàth, agus tha na machraichean cho gorm ’sa dh’ iarramaid.

GNIOMH OILLTEIL. —Aon latha air an t-seachdain s’a chaidh, bha bean Thearlaich Jackson, Upper Economy, N. S., aig an tigh a toirt an aire do’n chloinn, leanamh beag air a chich, nighean bheag aois cheithir bliadhna agus gille, aois shia bliadhna. Bha tobar cladhaichte ri taobhh an taighe agus dh’fhosgail i e, ’s thilg i an nighean ’s an gille sios ann. Ruith i an sin gu tigh nàbaidh, agus dh’ innis i ciod a rinn i. Gun dàil sam bith, chaidh àireamh dhaoine ’thoirt na cloinne as an tobar, ach mu’n d’ fhuair iad sin a dheanamh bha iad air am bàthadh. O chionn dà bhliadhna dheug roimhe so, bha Mrs Jackson anns an tigh chaothaich, ach chaidh i na b’ fhearr ’s cha d’ fhairicheadh dad cearr oirre gus a so. Bha i ’g radh ri ban-nàbaidh dhi gu robh roimpe ’n triùir a bhàthadh ach ’n uair a rug i air a phàisde bheag, nach b’ urrainn dhi beanalt dha.

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost & Co.)

STOC MOR DE BHATHAR UR

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c , &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI C. B.

HEARN & HEARN,
Fir-Tagraidh, Notairean, &c ., &c .,
Sidni & Arichat.
J . H. HEARN. D. A. HEARN.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagraidh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. A. J. G. Mac Eachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Biale-Sheorais, E. P. I.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagridh, Comharlichean Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CILEAN SIOSAL. W. CROWE.

---

[349]

[Vol . 2. No. 45. p. 5]

NAIDHEACHDAN

DH’FHALBH an soitheach Frangach as an acarsaid maduinn Dior-daoin.

THA’N runnach gu math pailt mu na cladaichean an dràsda agus tha na h-iasgairean glachadh roinn mhath.

THA duine ann an San Francisco ag iarraidh a bhean a chur air falbh, agus ’s e ’n t-aobhar a th’ aige bhi ’g iarraidh sin gu bheil e dh’ fhasan aice bhi ’dath a fuilt.

THA co-thional Baile-nan-Gall an déigh gairm a thoirt do’n Urr. A. J. Domhnullach, foghlumaich òg, tapaidh a mhuinntir Malagawatch. Tha e ri bhi air a phòsadh ris an eaglais Di-ciaduin.

BIDH moran duilich a chluinntinn mu bhàs Chaiptein Ruairidh Camaran a Charlottetown, E. P. I., a bha iomadh bliadhna air an t-soitheach-smùid St. Lawrence, eadar am baile sin agus Pictou.

THA’N sgoil sheinn Ghailig a bh’ aca ’m Baddeck air dùnadh, agus tha gach aon làn riaraichte leis mar a chaidh i leòtha. Tha ’n deagh mholadh ac’ air an fhear-teagaisg Mr. Seumas MacLeoid. Tha ’n sgoil ri bhi air a fosgladh as ùr toiseach a gheamhraidh.

ANN an Japan tha ’n lagh anabarrach cruaidh air na paipearan-naigheachd. Tha na fir-deasachaidh air an cur do’n phrìosan cho tric, ’s gu bheil a nis aig gach aon de na paipearan a’s beairtiche fear anns an oifig ris an abrar deasaiche a’ phriosain. Cha ’n eil cuirein aig an fhear sin ri dheanamh ach a dhol dh’ an phrìosan a h-uile uair a chuirear càin air a phaipeir.

BHA ’m miosa céitein glè fhuar o thoiseach gu deireadh. Cha robh ach tri latha dheth ris am faodte làithean samhraidh a ràdh, an ceathramh latha fichead agus an dà latha mu dheireadh. Bha sinn an dòchas gu’m bi am mios so na’s fàbharraiche do’n dùthaich. Bha ’m fearann a fàs gle fheumach air uisge, oir bha tiormachd ann a nis o chionn àireamh sheachdainean.

Bàs MULADACH. —Chaidh tuathanach da’m b’ ainn Alasdir Smith a mharbhadh aig Gleann an Dathadair, am Mabou, Oiche Di-sathairne. Dh’ fhàg e Drochaid Mhabou gus a dhol dhachaidh mu naoidh uairean ’san oiche. Bha each us cairt aig, agus lòd de fhlùr ’s de mhin. ’Nuair a bha e dol seachad air pios dhe’n rathad aig an robh bruaich chas, chaidh an t-each an darra taobh agus chuir e e-fhéin ’sa chairt leis a bhruthaich. Chaidh a chairt thairis air muin an duine, agus réir gach coltais chaidh mharbhadh air ball. Fhuaradh a chorpanath mhaduinn. Bha e air a thiodhlacadh Di-luain.

THA Tigh-Osda Shidni ri bhi air fhosgladh Diordaoin s’a tighinn. Tha cuirm mhor ri bhi aca aig an fhosgladh.

THA e air a radh nach eil latha ’dol seachad anns na Stàitean gun duine bhi air a chrochadh gun chùirt, gun lagh. Agus mar a’s trice ’s e duine dubh a bhios ann.

THA’N cholera air bristeadh a mach a rithrist ann an Ruisia. Tha beagan dhith anns an Fhraing agus ann am Belguim cuideachd. Tha eagal orra gu bheil i dol a sgapadh na’s miosa na rinn i ’n uiridh.

THA gille beag, aois tri bliadhn’ deug, agus piuthar dha, aois aona bliadhn’ deug, anns a phriosan ann an Hungary air son an athair a mhurt. Chuir iad crioch air ’s e na chadal, agus dh’ fhalaich iad a chorp anns a choille.

THA méinneadairéan Phennsylvania gun a dhol a dh’obair fhathast. Chuir iad fhéin ’s na maoir cath an là ròimhe anns an deachaidh triùir a mharbhadh agus siathnar a leonadh. Tha ceithir mile fichead dhiubh ’nan tàmh ’s a chuid as mo dhiubh air an càradh gle bhochd.

IarrMinard ’s Liniment ’s na gabh ach e.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, ’s coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[350]

[Vol . 2. No. 45. p. 6]

RARSAIDH.

Tha àireamh mhath de luchd-leughaidh a MHAC-TALLA aig a bheil dàimh ris an eilean bheag so mar an t-àite anns an d’ fhuair iad fhéin, no mhuintir o’n d’ thàinig iad, am breth ’s an àrach. Mar thachair do iomadh cearn eile de Ghàidhealtachd Alba, tha muinntir Rarsaidh gle sgapte. Tha e nàdurra agus ceart gu’m biodh taobh aca ri tir an dùchais. Coltach ris a chuid eile de na h-eileanan an iar tha an t-eilean so àrd, creagach. Ach tha roinn mhath de fhearann àitich ris na cladaichean agus suas anns na glìnn bhòidheach fhasgach a tha ruith a stigh gu cridhe na dùcha eadar na beanntaibh. ’S e Dun-Canna bheinn is àirde air an eilean. Tha i sud ag éiridh suas gu corrach 1456 troigh as ceann na mara, le lianaig chomhnaird na fior mhullach far a’ bheil, gu h-iongantach, fuaran uisge aig éirigh. ’Nuair nochd mi ris na h-eileanan an iar ’s mi air bòrd na smuid-shoitheach a tighinn nall an linne o’n t-Stròm, b’i so a cheud bheinn air ’n do ghabh mi beachd. “Innis dhomh ainm na beinne guirme ud mu m’ choinneamh,” arsa mise ri fear a bha na sheasamh maile rinn air a chlar-uachdarach. “Sud” ars esan “Dùn Canna. An Dùn air an laidheadh na caoraich, Dùn gaolach Mhic Gille Challaim.” Tha nis dà fhichead bliadhna ’s a h-ochd o’n chaill Mac Gille Challum Rarsaidh. Tha e air a ràdh gu’n robh an t-eilean fad còig ceud bliadhna aig an teaghlach so, mar an robh an còrr. Gidheadh cha n’ eil cho fad sin o’n bha cheud uachdaran Leòdach air Rarsaidh, aig an robh còir air an eilean da fhéin. Fad iomadh linn bhuineadh an t-eilean do Chloinn Leòid Leòdhais. Agus bhiodh an t-uachdaran Leòdhasach a cur aon de chuid mac a riaghladh ann an Rarsaidh. Ach thug Gille Callum, 9mh uachdaran Leodhais, làn chòir air Rarsaidh mar sheilbh dha fhèin do Challum Garbh an dara mac bu shine aige. Thachair so mu thoiseach na seathamh linn deug. Mar sin b’ e Callum Garbh cuchuead ahdaran Leòdach aig an robh còir air dean liahone as féin.

Tràth ann an eachdraidh nan Garbh Chrioch ’s n[ ? ] thàinig an fhine Leòdach gu bhi iomaiteach. Mu thoiseach na ceathramh linn deug bha fear da ’m ainm Leod na uachdaran ann an Gleanneilg. Phòs e nighean do Mhac Raonuill, Lochlunach mor da ’m buineadh Dun-bheagain aig an am ud. Fhuair Leod stiall mhath de ’n eilean Sgiathanach le Nic Raonuill. Bha dithis mhac aige. Tormoid a mac bu shine, a bha na oighre air athair an Dun bheagain ’s anns na h-earradh. Torcull an dara mac, a fhuair còir air Leodhas. ’S e so is aobhar gun cainte Sìol Thorcuill ri Leòdaich Dhun-bheagain agus na h-Earradh. Mar so b’ e Mac Leoid Dhun-bheagain an Ceann-cinnidh.

Bha e air ainmeachadh cheana gur ann bho theaghlach Leòdhais a tha teaghlach Rarsaidh a mach. Agus do bhrigh ’s gum bu mhac a cheud aon de ’n teaghlach do Gille Callum Leodhais, theirte Mac Ghille Challuim ris, agus clann Mhic Gille Challuim ris an teaghlach uaithe sin a mach agus Tir ’ic ’ille Challuim ri Rarsaidh is Ronaidh. Bha e mar un ceudna na chleachdadh a bhi ag ainmachadh an oighre, rè beatha ’athair, air Ronaidh, mar tha oighre chrùin Bhreatunnaich an diugh, air ainmeachadh air Wales.

’S iomadh ni oillteil a thachair, anns a Ghaeltachd anns na linntean a dh’ fhalbh. ’S mor an t-aobhar taingealachd an caochladh a ghabh aite measg sluaigh o’n am ud. Agus tha sin fior a thaobh Ghall agus Shasunnach mar tha e fior a thaobh nan Gaidheal. Ach gun teagabh tha sinn ag aideachadh gu’n robh na Gaidheil anns na h-amaibh ud, ‘ro ainealach dall.’ Bha moran diubh air nach robh eagal Dhé no dhaoine. Thachair ni ri linn Alastair, an dara Mac Gille Callum ’tha cur solus air staid na Gaidhealtadhd anns na h-amaibh ud. Bha droch dhuine mhuintir Ghearrloch, ris an cainte Ruairidh Niomhnach, a bha ’n dlùth dhàimh do theaghlach Rarsaidh agus do theaghlach Gheanloch. Ann an rùn gum faigheadh e fèin agus a chuid mac a stigh air an da oighreachd sin chuir e roimhe cur as da gach mac màthar de’n da theaghlach. So mar bha, thug e cuireadh dhaibh gu fleadh mhor a dh’ ulaich e air eilean beag an àite iomallach. Nuair a fhuair am murtair cruinn iad an sin chuir e gu h-an-iochdmhor an gniomh an ni bha na rùn. Cha deachaidh duine as de theaghlach Rarsaidh ach aon leanabh gille air nach d’ fhuaradh graim. Thainig an sin mac Ruairidh Niomhnuich ’s ghabh e seilbh air an eileam. Ghabh e comhnuidh an caisteal Bhrochail, an daingneach bu treise

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach; agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTETOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[351]

[Vol . 2. No. 45. p. 7]

bha ’n Rarsaidh. Ach ’nuair thainig an t-oighre dligheach gu ìre dh’ éirich an sluagh leis agus b’ eigin do’n fhoir-eigniche tàrsainn as. B’e an t-oighre og so Callum Garbh, an treas Mac Gille Challum. ’Nuair bha esan na shean duine mharbhadh am mac bu shine aige ann am blàr fuilteach eadar na Leodaich is Cloinn ’ic Coinnich aig clachan Rarsaidh. Thachair so anns a bhliadhna 1611. Chaochail Cullum Garbh air a bhliadhna sin fein, agus thàinig a Mhac Alastair na àite. Chaochail esan anns a bhliadhna 1643 agus thainig Alastair a Mhac na aite. B’ esan an 5mh mac Gille Callum. Chaochail e an 1648 agus thainig a mhac Iain Garbh a dh’ ionnsaidh na h-oighreachd. So an duine òg cliùiteach a chaidh a bhàthadh eadar Leodhas is ceannn a tuath an Eilean Sgiathanaich ’s e air a thurus dhachaidh o bhi ag amharc air a charaid Fear Bhrathain. Cha robh e ach bliadhn’ ar fhichead a dh’ aois aig àm a bhàis. Bha e air ùr-phòsadh ri nighean Sir Ruairidh mor Mac Leod Dhun-bheagain. Bha e ainmeil air son a neart agus a mhaise. Bha caoidh mhor air chan e mhain an Rarsaidh ach mar an ceudna anns na h-eileanan mun cuairt. Cha d’ fhag e teaghlach. ’S e Alastair, ogha bràthar a sheanar, a thainig a stigh air an oighreachd. B’ esan an 7mh mac Gille Callum. B’ e a mhac, Callum, an 8mh. Bha esan a measg nan uachdaran Gàidhealach a dh’ éireich leis a Phrionnsa an 1745. An deigh blar Chùil-Fhodair theich e dhachaidh. Bha e iomadh latha fo’n choìll ’s na saighdearan dearga an tòir air. Ach a dh’ aindeoin gach oidhirp a thug iad cha d’ fhuair iad riamh greim air. Bha ’m Prionnsa da latha ga fhalach féin an Rarsaidh. Dhealaich Fionghol Dhomhnullach ris am Port Righ, agus ghabh esan an t-aiseag as a sin ’s chaidh e air tir ’s a Ghlàm an Rarsaidh. Dh’ ullaicheadh bothan beag chaorach air a shon, far ’n do chaidil e air leabaidh fhraoich. Ghabh teaghladh Rarsaidh cùram dheth fhad ’sa bha e air an Eilean. An deigh bàs Challum thainig a mhac Iain a dh’ ionsaidh na h-oighreachd. Bha Dr. Johnson air aoidheachd aig an fhear so ’sa bhliadhna 1773. Mhol e gu mor MacLeod agus a theaghlach maiaeach. Bha e ro riaraichte le thurus do’n eilean. Dh’ aidich e gun robh modh is ionnsachadh a measg nan Gàidhiel cho math is a measg nan Sasunnach. B’ esan an 9mh Mac Gille Callum. B’ e a mhac, Seumas, an 10mh. Chaochail Seumas an 1824 agus thàinig a mhac Iain na àite. Bha e na ofigeach anns an arm. So am Mac Leod mu dheireadh a bh’ air Rarsaidh. Anns a bhliadhna 1846 chaidh an oighreach a reic ri Gall, fear Rob Rainy. Mar sin cha “thir ’ic ’ille Challum” an t-eilean so nis mò. Cha robh na seann uachdaranan Gàidhealach cho glìc ’s bu chòir dhaibh. Nuair thòisich fasanan gallda air tighinn a stigh do’n tir thòisich cosdas air dol a meud. B’ éiginn an sin a màl a thromachadh air an tuath; ’s nuair nach deanadh sin a chùis dh’ fheumte an oighreachd a chur an sàs air son airgiod-réidhe thogail. Uaithe sin a mach bha iad, mar bu trice, a dol leis a bhruthaich, gus mu dheireadh an robh an oigheachd air a reic. Sin mar thachair do theaghlach Rarsaidh agus do iomadh teaghlach eile. Tha e na ni duilich gu bheil a chuid mhor de na seann teaghlaichen Gàidhealach air an cuid oighreachdan a chall agus coigrich, aig nach eil dàimh no càirdeas ris an t-sluagh, air tighinn a stigh nan àite.

C. C.

Iadsan a Phaigh.

C. J. Domhnullach, Kingston , Ont.
Padruig Cràbhard, Oldfield , do.
D. MacDhiarmaid, M . D., Maxville, do.
Eoghan MacEoghan, do.
Curstidh Nic Aoidh, Ripley , do.
D. D. Domhnullach, Williamston , do.
A. Corbett, Montrose , E. P. I.
Tearlach Martainn, Kinross , do.
Iain T. Dughallach, Argyle Shore, do.
Uisdean Mac-a- Phi, Narrows , do.
G. A. Nic Coinnich, Eileanan Coilley, do.
Alasdair Mac Calamain, Orwell , do.
Seumas Siosal, St . Andrews, N. S.
Tomas Siosal, Marydale , do,
Donnacha MacLeoid, Halifax , do.
J. I. Gillios, Georgeville , do.
An t-Onarach, am Breitheamh Mac Isaic, Antigonish , do.
Richard Elliot, Gottenburg , Sweden.
Eoghan Domhnullach, Chislet, Sasunn.
Iain D. Domhnullach, Great Bend, Pa.
Mairi A. Dhomhnullach, Ceann Dearg, C. B.
M. S. McNéill, Barra Glen, (25cts.) do.
R. Moireastan, Baigh ’n Iar, (50cts.) do.
M. I. Domihullach, Grand Anse (25cts.) do.
Alastair Johnstone, Bridgeport , do.
Capt. Domhnuliach, N . Sydney (25cts.) do.
D. Ghillios, Gleann nan Sgiathanarh, do.
Domhnull Mac Leòid, South Bar, do.
Gilliesbuig Mac-a- Phiocair, Catalone , do.
Tormoid MacLeoid, New Victoria, do.
Fearchar mac Leoid, Munroe ’s Point, do.
Iain A. Smith, B . C. Chapel, do.
An t-Urr. R. Domhnullach, Hawkesbury , do.
An t-Urr. C. F. mac Fhionghain, Sy Mines, do.
Aonghas Doghallach, Creignish (25cts.) do.
Domhull Mac Amhlaidh, Glace Bay, do.
D. Mac Coinnich, Kempt Head, do.
Tormod Domhnullach, Sidni, do.
Mairi Mhathanach, do.
T. C. Harold, do.
Domhnull Dohnullach, do.

COMHRADH.

“De’n uair a tha e?”

“Tha e coig mionaidean an deigh tri.”

“Ciamar a tha fios agad?”

“Nach do sheall mi air m’ uaireadear.”

“Dh’fhaoidte gu bheil an t-uaireadear sin ro-luath.”

“Cha’n eil e luath no mall riamh on a chaidh a chuir air doigh mu’n am so ’n uiridh. Bha e roimhe sin cho mi-dhoigheil ’sa bha ’leithid riamh, air aon spoig, ’se cho gliogach ’s nach b’ uriainn dhomh feum sam bith a dheanamh dheth. Ach an drasda ’se uaireadear cho math sa tha san duthaich.”

“Co ’charaich e?”

“O, nach be cheist e! Charaich
G . H. GUZZWELL,
ann an Sidni, fear da ’m b’aithne charadh.”

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
RUBBERS dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean us Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

A. J. PEUTAN,
FEAR-ADHLACADH.
Cisteachan-Laidhe bho $2 .00 gu $90 .00

Anart us Lion-aodach dhe gach seorsa, Deiseachan-Donna, Curraican, Lamhannan, Stocainnean, Gleus Airgid air son chisteachan &c ., &c .

Carbad-Mairbh aig laimh Daonnan.

---

[352]

[Vol . 2. No. 45. p. 8]

BLAR MAGH LEUNA.

Eadar Cuchuillinn, Fear-riaghlaidh Eirinn, agus Suaran, righ Lochlain.

LE OISEIN.

Bha Cuchuillinn ’n a fhear-riaghlaidh air Eireann, am feadh ’s a bha an righ, Cormac Mac-Airt, ’n a òige. Anns an am sin thainig Suaran, righ Lochlain, le feachd laidir, an aghaidh Eirinn, agus chaidh e air tir faisg air Tura, far an robh Cuchuillinn a tuineadh. Chunnacas cabhlach Shuarain roimhe sin, agus chuir Cuchuillinn fios gu Fionn, air son conaidh. Ach chaidh Cuchuillinn an aghaidh nan Lochlannach, mus an d’ thainig Fionn; agus chath e ri Suaran air Magh-Leuna, an Ulainn.

Mar stoirm fhaoghair ’ruith bho dha bheinn,
Gu chéile ghrad tharruinn na trein;
Mar shruth làidir cas bho dha chreig,
Ag aomadh ’s a taomadh air faich,

Fuaimear, dorcha a’s garg ’s a bhlàr
Thachair feachd Innis-fail (1) a’s Lochlain.
Gach ceannard a spealt-chleas ri sàr,
A’s a dhaoine ri làimh a cosgairt.

Bha gach cruaidh a screadan air cruaidh,
Agus clogaidean shuas ’g an sgoltadh,
Fuil a dortadh gu dlùth mu ’n cuairt,
(A’s air talamh gu luath a spoltadh.)

Bha taifeid (2) a fuaim air mìn iuthar
A’s gathan a siubhal troi ’n speur,
Sleaghan briste a tuiteam gun phudhar,
Mar dhealain air mullach an t-shléibh.

Mar onfhàidhean beucach a chuain,
Nuair a ghluaiseas an tonn gu ’h-ard,
Mar an torrunu air cùl nan cruach,
Bha gruaim agus farum a bhlàir.

Ged bhitheadh ceud bard Chormaic ann,
A’s an dàn a togail a bhlàir,
Cha b’ urrainn daibh aithris ach gann
Gach coluinn gun cheann a’s gach bàs.
Bu lhionar bàs fhear agus thriath,
’M fuil a sgaoileadh air sliabh an àir.

Bithibh brònach, a shiol nan dàn,
Mu Shithàluinn, ceann nan grabh-thriath,
Agus togsa, Eibhir, t’ uchd bàn
Mu og Ardan, sàr nan colg fiar.

Mar dha eilid thuit iad ’s an réidh,
Fo laimh Shuarain, treun nau donn sgiath,
Nuair a ghluais e roi mhiltibh le feum,
Amhuil tannas an speur nan nial.

Fuar thannas a shuidheas an scleò,
A’s e sgeadaicht’ le ceò bho thuath,
Nuair a dh’ aomas am maraich nach beò
Sealladh bròin air barraibh nan stuadh.

Nior chadail do lamh ri do thaobh,
A thriath Innis is caoine sian, (3)
Bha do lhann ann an astar nan faobh,
Mar dhealan a baoillsgeadh air sliabh
Nuair a thuiteas an sluagh anns a ghleann,
’S a bhios aghaidh nam beann ’n a caoir.

’N sin shrann an Dubh-sroingheal (4) thar seoid,

1 Eireann.
2 Sreang bogha.
3 ’Se ’nt Eilein Sgiathanach a tha e ciallachadh, far an d’ rugadh s an do thogadh Cuchuillinn.
4 N’ a lasair theine.

’S nigh Sith-fada (5) a bhròg am fuil
Laidh gaisgich ’n a dheighe gu leoir,
Mar chaoille air torr nan tuil,
Nuair ghluaiseas osag troi ’n fhraoch,
Giulain tannasan faoin na h-oich’.

Bi deurach air carraig nam fuaim,
Nighean uasal Innis nan Long;
A’s lùb do ghnuis aluinn thair chuan
Thus’ a’s glaine na fuath (6) air tom,
A dh’ eireas mall, mòthar suas,
Mar ghath-greine air cruaich nan tonn,

Oir thuit( ’s grad thuit e) ’s a bhlàr:
Ata oig-fhear do ghràidh gun tuar,
Fo gheur-lann Chuchuillinn bu shàr—
A dh ’fhág e co bàn a’s co fuar.

Cha ghluais e gu cruadal gu bràth,
A’s cha bhuail e fuil ard nan saoi;
Thuit Treunfhear, òg Threunfhear, gu bàs;
Oigih, chan fhaic thu do ghradh e chaoidh

Ta mhiolchoin a caoineadh gu trom
Aig baile nan sonn ’s iad mu thaibhs; (7)
Tha bhogha gun taifeid ’s a lom;
Air an tom ta farum a bhàis.

Mar dh’ aomas mile tonn gu tràigh, (8)
A ghluais fo Shuaran borb na dàimh (9)
Mar thach’ reas traigh ri mìle tonn,
A thachair Eireann ’s righ nan long

An sin bha guthan garbh a bhais,
Measg toirm na gàire-cath a’s cruaidh,
Bha sgiathan ’s maile brist air lar,
A’s lann ’s gach laimh mar dhealan shuas.

Bha fuaim a bhláir bho thaobh gu taobh,
’S an còrag beuchdach, cruachdach, teth,
Mar iomad ord a bualadh baoth,
Bho ’n teallach dhubh-dhearg caoir ma ’n seach.

Co iad sud air Leuna nan sliabh?
Co ’s duirche, ’s is fiadhaiche gruaim?
Co is cosmhuil ri nial bu chiàr,
Lann gach triath mar theine air stuaidh?

Ta bruaillean air aghaidh nan tom,
A ’s chrith carraig nan tonn air tràigh!
Co a t’ ann ach Suaran nan long,
A’s triath Eirinn mu ’m fonnar dain?

Ta suil’ nan slogh ag amharc claon
Air suinn nach b’ fhaoin ag aomadh suas
Ach thuit an oich’ air cath nan laoch,
A’s cheil i strì nan saoi gun bhuaidh.

5 Na h-eich aig Cuchuillinn.
6 Taibhs.
7 Bha iad a creidsinn, bho shean, gum faiceadh coin taibsean nam marbh.
8 Tha ’m fonn ag atharrachadh an so.
9 Na coigrich.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck, C. B.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Faigh Paidhir air son an Earraich.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m feotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh.

Brogan-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c, Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. HARRINGTON & CO.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAM W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith a thig thu. Dealbhan beaga air meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine uinneag air a phris a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.