---

[113]

[Vol . 3. No. 15. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE OCTOBER 13, 1894. No. 15

A’ GHAELIG.

Cha ’n eil ni air bith a’s còir barrachd aigheir us subhachais ’fhadadh suas ann an cridheachan Gàidhealach na ’n cánainn mhilis, bhlasda, chairdeil fein. Tha e’ taitneach agus freagarrach duinn a bhi ’gleidheadh cuimhne air seol nann àrmunn á b’ abhaist ’bhi g’ a luaidh. Thig do gach Gàidheal gaisgeil, uasal mor-mheas a bhi aige air a’ chainnt thaitneach, dheas-labhrach a laimhsich iomadh bàrd ann an caismeachd fhonnmhor eireachdail. Is lionmhor cliù ’s meas us buaidh a tha dluth-cheangailte ris a’ Ghaelig. Thruis còinneach nan laithean liatha m’a timchioll mu’n d’ eirich iomradh beag no mor air ’Beurla no Frangais. Feumaidh sinn òige ar canain chruadalach, sgairteil, iarruidh ann an og-mhaduinn an t-saoghail. Agus mur bheil è comasach dhuinn dearbhadh a thabhairt gum bheil Bard Ghlinn-urchaidh ceart agus seasmhach, an uair tha è ’g radh, “Gur i Ghaelig an labhairt phriseil churamach a’ rinn cumhnanta ri Adhamh: Gur i ’bu chainnt do Noah an am seòlaidh anns an airc; ’us gur i ’fhuair maighstireachd an uair a sgaoil na cainntean aig Tur an aimhreidh mhoir,” Co an Gall no ’n Sasunnach a’s urrainn a dhearbhadh nach ’eil beachd Dhonncha Bhain fior? Tha Ghaelig airidh air mor-mheas, oir b’ i caisimeachd chaithriseach nan triath ann an iomadh talla faoilidh agus ann an iomadh spairn fhuileachdach. Tha i gun truailleadh; gun mheasgadh, treubhach, foghainteach, reachdmhor. Cha ’n fhiach leatha cuideachadh a ghabhail bho Laduinn no bho Ghreugais. C’ arson a dh’ iarruidh i comhnadh bho chanainean a tha air freumh a ghabhail ann an tirean a bhuineadh do na Gàidheil chalma, churanta air tus. Tha luchd-labhairt na Beurla proiseil as an cainnt fein. Tha na Frangaich, ’s na h-Eadailteich eudmhor ’us ardanach, on tha ’m briathran fein co snasmhor, grinn: ach cuimhnicheadh iad uile gum bheil iomadh dath ’s an sgeadachadh riomhach a tha iad a’ caitheamh. Cha ’n ann idir le ’n solus fein a tha iad dealrach. Thionail iad an dreach ’s an sgiamh bho iomadh cainnt us cearna. Mar thubhairt neach d’ am b’ aithne beusan na Gaelig aithris, agus a buaidhean dealbhach a ghleusadh gu ceolmhor: “An seana mhathair chiatach, lan de mhile buaidh, cha ’n ’eil feum aice ’s cha mhodha dh’ iarras i iasad. Tha i fein daonnan saoibhir, maoinneach, slan. Tha’ tighean tasgaidh lan de dh’fhocail ghasda.” Co nach ’eil fiosrach air co neo-aoidheil ’s a tha Ghaelig ri focail choimheach. Tha i fein beartach neartmhor gu leòir, ’s cha thoir i fardach do chainnt nan coigreach, on tha Ghaelig co laidir fallain foghainteach, cha ’n ’eil è idir iongantach gn ’n d’ rinn na baird Ghaidhealach gniomh co treun us co euchdach leatha. Feoruichidh Sasunnaich gu tamailteach “c’ aite am bheil ur bardachd? Cha’n ’eil dain fhlathail no orain mhilis agaibh.” Cha chuala iad so riamh iomradh air an treun ghaisgeach Oisein, righ caoin nam fonn ’s nan caomh dhàn. Cha ’n eil fios aca gum b’ abhaist do bhaird na Feinne, ann an laithean nam bhiadhnachan a dh’ aom, ann an laithean nan sonn a b’ airde gniomh, a’ chlàrsach ’s a’ chruit-chuiil a ghleusadh, ’us gu ciuin farasda fial ceol eagsamhuil iarruidh air feadh torman gach teud. Cha ’n ’eil fios aca gum bheil smuaintean Oisein aillidh; gum bheil è ’seasamh leis fein am measg nam filidhean ’us nach ’eil coimeas ann do “Bhard Sheallama nam feart.” Is e bardachd Oisein a’s sine ’s a’s maisiche a tha againn. Bha ’anam a siubhail ann an ceol nan dan. Euchdan nan ard-threun agus mor-ghaisge na Feinne ann an trusgain ciar a’ chomhraig a sheinn, luadh a dheanamh air treubhantais a dhaoine fein, air an ciùinead ’s air an càirdeas ann an sith ris a’ bhochd ’us ris air lag—air an cruaidal ann an stri nan lann—b’ e so saothair Oisein. B’e miann ’us iarrtuis na Feinne an deigh dhoibh imeachd g’ an ciar-thalla fein, agus am feadh bha iad a’ sealg feidh dhoilleir nan niall, gum bitheadh an cliu ann an ceòl nan dàn, ’n a gath soluis do ’n am nach ’eil beo. Sheinn Oisein nam fonn, cha’n ann a chosnadh cliu ’s a thoirt toileachaidh do dhaoine foghluimte, ach chionn gu’n robh an ni so taitneach agus tlachdmhor do anam a’ Bhàird. Bha Oisein gaisgeil ann an smuain ’s an gniomh. Is e nàdur féin a bu charaid dileas da. Na h-aonaichean farsuing fraochach, na sruthan fuaimneach gaireach, trathan na bliadhna ’s eideadh gorm nan raon, mac nan speur le chiabhan orbhuidh a’ ruagadh air falbh dorchadais na h-oidhche, ’us an deigh dha gorm astar nan speur fhàgail, agus dol g’a leabaidh anns an iar, a’ ghealach neulach ’s na reultan boillsgeanta, cruaidh a’ spealtadh air cruaidh, gniomharan treuna na Feinne, b’ iad so uile cairdean Oisein. Cha ’n ’eil neach aig am bheil speis do fhior-bhardachd nach aidich an deigh dha smuainteachadh air linn us suidheachadh Oisein gum buin da cliu nach gann agus meas nach ’eil faoin. Tha e fior nach ’eil o cheann iomadh linn, slige no oran no clàrsach ann an Seallama, an Taura no an Tighmora. Tha e fior gum bheil iad uile ’n an tulaichean naine, ’s an clachan ’nan cluainibh fein. Tha è fior gum bheil an liath-cheann an coinneach nan sliabh, gidheadh mar a thubhairt Oisein fein, ’S iad na bàird clann an ám a chaidh sios, cluinnear an guth air ard, an uair a dh’aomas gu lar an siol; siol righrean Thighmora nan crann.” Co an Gaidheal nach gabh tlachd ann an dàin Oisein, us nach mothuich gaisge laidir a’ Bhaird anns na rannan foghainteach a sheinn e?”

CONA.

---

[114]

[Vol . 3. No. 15. p. 2]

TURAS AN TAILLEAR MHOIR DO GHLASCHU.

AIR A THOIRT A BHAN BHO BHIAL FHEIN, FACAL AIR AN FHACAL.

’S ann a thug mi sgriob do Ghlaschu ’s a Mhairt so’ chaidh a dhuine, agus mar a d’thug gnothaich ann mi, ’s cinnteach gu ’n d’ thug gnothaich as mi. Ciamar a thachair e! an e? Thachair e mar so, a dhuine, mata. Mar a ta fios agad, cha ’n eil de dh’fhearainn a Chruithear na m’ ainm no na mo sheilbh, urad ’s air an seasadh tu; agus air an aobhair sin feumaidh gach iarunn a bhi ghnath ’s an teine mas cum sinn ’n phoit a goil. ’S ged thubhairt Donncha Ban agus muinntir eile mu’n taillearachd, gur i ceaird Naduir, cha’n urrainn mise ’channtainn gu’m beil i tigh’nn ro nadurach dhomhsa. ’S ann orm a ruigeadh, mar a thubhairt Domhnull Ros caomh mun fhear eile—

“ ’Nuair ’thainig thu ’n tu (taobh) so,
Gun deanadh tu triubhsair,
Na ’m faigheadh tu cludan
Ri thaillearachd;
’S ’n uair bhiodh i fuaighte,
Bu mhios’ i na buarach;
’S i Briogais Mhic Ruairidh
A b’fharr na i.”

Ach biodh sin maa thogras e, feumaidh sinn a bhi deanadh bhuairchean fhein, mar a d’ theid againn air na ’s fhearr a dheanadh; ’s mar a thubhairt Mo Sheanaidh ’n uair a thuit e fo ’n eallach chabair ’s am peathar ga ruith, “S math cobhair na ’m bioranan le chcile.” Faodaidh mis’ a channtainn nach b’fhiach mi cus ruith a dheanadh orm a dhi m’ iarunn mor ’s mo Shnathad. Mar a bha mi ’g innseadh dhut, mata, bha mi cur luideagan ri cheile do dh’ fhear an Dunain o cheann ioma bliadhna, agus ’s i ’n duais a bha mi ’faighinn uaidhe, caob fearuinn anns an curainn buntata, agus bu ghlan an duais i gun amharas. Bha fior smuid orm fhin a’ ruamhar aon fheasgar Di-Sathuirn’, buill-tharruiun mo bhriogais ceangilt’ tiomchioll mo mheadhon, mo bhriolleach ruisgt’ ri aiteal na gaoith tuath agus sruthan falluis a’ tighinn a bhad la mo leith-cheanan; bha Mor a chuair ’s a chlais dhomh agus iolach aic air senn. “Tha mo ghradh air an Taillear acuinneach,” ars ise, ’s i ’togail a ceann ’s a sealltainn orm direach eadar an da shul. “Thi ort Eachuinn ’s ars ise, “nach fhada o nach cula sibh o Dhomh’l ’ur brathair?” “Thi ort, ’s fhad” arsa mis. “Saoil sibh cuin a chluinneas sibh uaidhe? ars ise. “ ’Saoil sibh cuin!” ars mis. “Cha ’n eil fios nach eil e beo no marbh,” ars ise. “Cha ’n eil fhios nach eil,” arsa mis. Anns na facail, a dhuine, s’ ann a gheobhainn sgobadh creithleig ’s as a bheirinn na buinn, mar gu’m biodh duin’ air a chaothach ann, ’s Bradaidh air a shaillean. Cha do dh’ aom mi gus an laimh dheas no chli, ’s cha do sheall mi romham no as mo dheigh gus ’n do rainig mi lamraig na Culaig, ’s gus ’n do leum mi air bord soitheach na smuid ’s i direach an deigh ruighinn—thug godag a bhan do’n t-seomar mhor ’s cha do nochd mi mo chnuaic as ceann buird gus an robh sinn a mach dhe ceann Rudh’ na h-airde. Bhuail briathra mo cheile mi cho laidir, ’s gun do chuir mi romham Domh’l mo Bhrathair fhaicinn, eadar dha bhi anns a’ choluinn no as a’ choluinn, mus tilginn dhiom an lurach thruaillidh seo. Cha chuir mi dragh ort, le’ dhol a dh’iomradh air gach triohloid cuirp ’us inntinn a chaidh mi troimhe air an taisdeal ud, ach chrun cuir na mara agus bocanaich chraosach Ard-na-Murchan m’ fhein-fhiosrachadh ’s an fheoil. Chunnaic mi greann air Ceanna-Dhunnachaidh, muig air a Cheanna bheag agus car-ma-chraos-ain air an Duisg-lic, ach cha’n fhaca mi mi fhin riamh roimhe, cho fagus do dh’ uchd Abrahaim ’s a bha mi ’n uair ud air airde doimhne Ard-na-Murchan. Ach, a Bhuadhaich ort! ’S e cho dlu ’s a bha sinn air an ait’ eile, ’thog am falt air mo cheann, ’s a chuir a ghris troimh m’ fheoil. Cha robh slog anns an d’theidheadh i bhan nach robh mi ’n duil cnap a thoirt air ceann an duine shaibhir. Gu samhla ’chleachdadh, bha mi fad thri uairean a thim a banacharachd mu iomall saoghal nan sgail ’s aiteal spioradan mo shinnsearachd, cuid teth tochdaidh ’s cuid fionnar cubhraidh mire-chuartagaich mu’m aghaidh. Ach gu sgeula goirid a dheanadh fada, fhuair mi na bha lathair dhiom air fabharan, air cabhsair a Bhroomielaw alr feasgar Di-ciadain. Le tuanalaich na mara agus fuaim nan cuirn ’s nan carbadan, ’s gach gleadhraich mhi-nadarrach eile bha truailleadh mo chlaisdeachd, cha robh mi car tamull gle chinnteach an ann ’s a choluinn no ’s an spiorad a bha mi. Thug mi oidhearp air a dhol a sheanachas ri iomadh dhe na bha ruith seachad orm, ach cha leigeadh a h-aon dhiubh orra gum faiceadh e mi. ’S iad tuathanaich a Bhroomielaw sluagh a’s mi-oileanach a chunnaic mise ribmh, a dhuine. Mu dheireadh chunnaic mi, ’spaidsearachd, sios agus suas air a chabhsair, duine mor colgail, ann an deise chaol liomhaidh ghorm, le butanan buidhe, plocan buntata slaoda ri chrios, agus colast de sheana phoit-ghuirmein air a cheann an aite bonaid. Shaoil mi’n toiseach gu’m b’e Alasdair Ban a Loch-chrocaich a bh’ ann, a chionn gu ’m b’ abhaisd dha ’bhi ’dol do Ghlaschu a cheannach guirmein; ach an sin chuimhnich mi gun deach Alasdair ionraic aiseag do dh’ Innis-nam-flath o cheann iomadh bliadhna, agus nach b’ urrain e bhi an Glaschu aig an am so, gu h-araidh anns a choluinn, mar a bha ’n duine so gun teagamh. ’S ann a dh theidheadh agam air gairm air. “Halo ’dhuine!” arsa mis’. “Holo thu fein a dhuine! ars esan.” “Am fac’ thu Domh’l mo bhrathair?” arsa mis’— “Co?” ars esan. “Domh’l mo bhrathair!” arsa mis’. “Domh’l do bhrathair!” ars esan. “Sin fein!” arsa mis’. “Ciod e fios dhomhsa co e Dhomh’l do bhrathair s’ ?” ars esan. “Gu’n cobhair e thu ’dhuine! nach aithnicheadh tu anam duine?” ars mis. “Dh’ aithnichinn cuid de choluinnean dhaoine, ach cha’n urrainn mi cus a chantuinn mu’n anamaibh,” arsa fear na poite guirmein. “Ciod bu choltas do Dhomh’l do bhrathair?” ars esan. “Coltas duine!” arsa nis. “Cait am b’ eil e ’tamh” ars esan. “Ann an Glaschu!” arsa mis’. “Ciod an t-ait’ ann an Glaschu?” ars esan. “ ’S tu fein a tha tamh ’s a bhaile ’s aig ’m bu choir fios a bhi!” arsa mise. “Tha ’m baile farsuinn—bu choir dhut ainm na sraid’ agus aireamh an taigh ’s am beil Domh’l do bhrathair a’ fuireach a bhi agad mu’n do dh’ fhag thu ’m baile, ma bha thu ’n duil fhaighinn ann an Glaschu,” arsa Poit ghuirmein. “Am beil thu ’faicinn dadeiginn gorm na mo shuil? Cha ’n ail taigh eadar am ‘Putaig ’us Loch-Aills’ air nach eirmisinns’ air gle bheag seolaidh, agus dh’ aithnichinn a chuid mhor dhe ’n luchd aitich a thuilleadh air a sin, ’s ge mor bhur bosd as a pholl-chuairtein aingidheachd so, le ’r turan suitheach ’s bhur cabhlach ghrod, cha shealladh e ’s an uidh’ ud a dhuine, cus ni ’s fhearr na phoit leobach sin a a th’air do cheann,” arsa mise. “Tha uidhe ’n sin cheana,

---

[115]

[Vol . 3. No. 15. p. 3]

ach am beil a mhor roinn dhe ’n t-sluagh na’n leith-chiall aich?” ars esan. “Ciod a tha thu ciallachadh leis a sin?” arsa mis. “Cha ’n eil, ach gu ’n aithnich an seors’ ud a cheile,” arsa Poit ghuirmein. “Tha ni creidsinn gur ann leis an eolas nadurrach sin chuir mis’ aithn’ ortsa!” arsa mi fhin. “Tha thuincapable !arsa esan.” “Tha!” arsa mis. “Agus bu chiataiche dhuits ceap a bhi ort cuideachd, na ’bhi falbh le seana phoit ghuirmein air do cheann. Amhlair a tha thu ann, ’s ann a tha thu coltach ri balagan buachair laomaidh!” “Thig comhla riumsa,” ars esan. “Cait?” arsa mis’. “Do ’n Ophis,” ars esan. “Am beil thu faicinn dad-eiginn gorm na mo shuil?” arsa mise, ’s mi’ toirt glum air mas na poit le mo bhata. Thug e sgalch a feadan buidhe bha ’na dhorn, a dhuine, ’s ann am priobadh na suil ’s ann a bha mi air mo chuartachadh le neul de phoitean guirmein, ’s an aon iallt na ’m bial— “Oibearahend ta maidman,” ’S iad bu choltaich a chunnaic thu riamh ri sgaoth ghiomaich òga ’spogaireachd ann an lod, ’s na h-uile h-aon dhiu ’giulan faochag mhor dhubh. Arsa mi fhin, ’s mi ’sealltiunn geal mo shuilean dhoibh— “Riabhach orlach a gheibh sibh dhe mo mhaide-sa, ’shiol na ’n ceanna-phocanan, ’s a chlann nam portanan tuaighealt!” Ach bha na beisdean ro lionmhor air mo shon; ’s cha robh poit a chuirinn a bhan nach eireadh tri eile ’n a h-aite. Bha mi ’timeachadh na ’m buillean leis a chronan so— “Iomair—Eachuinn, —Fodha— ’Ruairidh,— ’S cas na—poite, Tigh’nn an—uachdar.” Ach mu dheireadh ’s ann a chaidh Eachunn fhein foda ’s thainig na poitean uile ’n uachdair. Shlaod iad eadar dha-lionn mi, dhuine, do’n Ophis. Air dhaibh m’ fhaighinn an sin, dh’ fheoraich coslas de chlobha-tomhais de dh’ fhear a bha sgriobhadh ann an leabhair a bha chearta cho mor ’s cho leathunn ri do leabhair sgrobaireachd fhein. What ’s the charge? Breach of the peace and assulting the police!deir na poitean. “Co ’chuala riamh a leithid?” arsa mis’. Briseadh piosaich ’s a saltradh polis. Hold your jaw!arsa clobha-tomhais. Hold your jaw!us’ a ghlarlaich! arsa mis’, ’s mi toirt coilleag air anns a bhrusg, a chuir na luban air feadh an urlar e. Ach leum luchd na ’m poitean orm a rithis, ’s cha mhor nach d’ thug na madaidh gach iall as a cheile dhiom. ’N uair a thainig mi thugam fhin, s ann a bha mi glaist’ ann an toll dubh udlaidhe, maille ri ainmhidh de fhear droch-bheirt, agus mo dha bhot ur air a dha spog thuaithealt. “Cuir dhiot mo dha bhot ur gu h-aithghearr a dhearg-mheirlich!” arsa mis’. “Do dha bhot ur-sa?” ars’ esan. “Mo dha bhot ur-sa!” arsa mis. “Sin agad da bhot ur dhuit!” ars’ esan, ’s e toirt breab dhomh a chuir na mo chuibhl air cul being mi. “Cia mar a tha sin a taitinn riut?” ars esan. “Direach mar a thaitneas so riuitsa? arsa nise ’s mi toirt gleadhar air eadar an da shuil a chuir car a bhodaich dheth, ’s e glaothaich—Fire ! fire! (Shaoil leis a dhuine, gu’n robh an taigh ’n a theine, leis na lasraichean a chuir mi as na suilean aige.) Cha robh mi ann, an uair a thainig eas uisg’ a bhan a mullach an taigh oirnn, a chur a dh’aithneagraich ’s a bhocadaich air feadh na saobhaidh sinn. Cha robh fios, co a b’ airde ’bha ’g eigheach—esan, Fire ! fire!Foit! foit! Foiteagaidh! foit! ! na mise Tit! tit! titeagaidh! tit! ’N uair chaisgeadh an t-uisge ’s a thair sinn fo ’r ’n anail—sas ann a cheile ’bha na seoid—

Lamh an iochdair, lamh an nachdair;
Guaill ri guaill ri le onfhadh.
Car le car s an aghaidh cuir;
Fasgadh dhroma ’s camagag.
Togail obann, sgailceadh bhonnan,
Sgoltadh lobht’ le garbh-chnap,
Glun air broilleach, crog air amhach;
Stararaich ’us aimlisg.

“Leig as do ghreim!” arsa ’n gadaiche. “An leig!” arsa mis, “bithidh mo dha bhot ur agam an toiseach!” “Bheir mise suas thu air sondefamationde charadair!” ars esan. “An d’ thoir?” arsa mis. “Saoil thu nach biodh e feumail dhuit thu fhein faighinn suas an toiseach!” arsa mi fhin. Ach ’s glan a chaidh fhoillseachadh dhomhsa, gur “Mairg a dheanadh uaill a gairdean feola.” Or, air dhomh a bhi mealtainn ard-shuaibhneas buaidh ’s a chath, fosgladh Poitghuirmean an dorus, gu fealltach, ’s faigheam breab ’s a cheann iochdrach, a chuir mo “bhuilsgean tarruin” a thuainealaich, air choir ’s gun d’ fhuair mi mifhin steidhicht’ air mo cheann uachdrach ann an oisinn; ’s mas do thar mi tionndadh gu bonnchar nadurrach, bha phoit ’s an gadaich araon air falbh. Cha’n urrainn mi luaidh air mar chuir mi seachad an oidhch’ ’s an toll udlaidh ghrannd ud; ach thainig an la, mu deireadh, ’s leis an la thainig trioblaidean ura. Mu naoi uairean ’s a mhadainn threoraicheadh do ’n Taighmhoid mi, ’s dh’ eigh Dlobha-tomhais a mach “Eachunn Mac ’Urch ’s ’Onnuill,” alais An “Taillear Mor.” Here !arsa mis. Stand up!arsa ’m breitheamh. Dh’ eirich mi, leubh an cleireach paipear cho fada ri mo ghirdean ’ga mo chaineadh fhin, ’s b’ e sin an caineadh; cha chuala mise, ’dhuine, ’leithid de chainnt riamh.

(Ri leantuinn.)

Tha Lighicahean cleachdadhM ’ds Linimen

IarrMinards Liniments na gabh ach e.

Minards Linimentair son Loine.

C . B. TRAVIS,
SYDNEY, C. B.

Pianos, Organs, and Sewing Machines of all the best kinds.

A good stock of Accordeons, Harmonicas, Violin Strings, and Music Books.

Sewing Machine Needles and oil always kept on hand.

Call and Examine Stock.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige o ch math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith irt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

---

[116]

[Vol . 3. No. 15. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, OCTOBER 13, 1894.

THA Times Lunnuinn, aon de na paipearan a’s tuigsiche tha ’m Breatuinn, ag ràdh a thaobh a chogaidh eadar Sina us Iapan, nach biodh e gu feum sam bith do rioghachdan na Roinn-Eorpa dhol ’san eadraiginn, a chionn nach b’ urrainn daibh stad a chur orra gun feachd ro làidir a chur dh’ an chogadh, feachd na’s làidiae na ghabhas cur ann. A bhàrr air sin, ge b’e rioghachd a ghabhadh oirre féin a dhol ’san eadraiginn, dheanadh i nàmhaid ghuineach de dh’ Iapan, an rioghachd a’s cumhachdaiche ’s a’s fhearr tha fàs de rioghachdan na h-àirde n-Ear uile, agus cha bhiodh i a’ gleidheadh dad dhi féin no a’ deanamh math sam bith do’n t-saoghal. Feumaidh Sìna us Iapan an cogadh a’ chur air adhart eatorra fhéin.” Tha Iapan ag iarraidh airgid-iasaid air son an cogadh a chumail suas, ’s tha Sìna a’ deanamh gach ullachadh is urrainn di féin. Tha a cuid shaighdearan aig an àm so ann an droch shuidheachadh air son cogaidh, moran dhiubh aig nach eil arm a’s fheárr na bogha ’s saighead. Tha e air aithris gu bheil Sìna a’ tagradh ris a Ghearmailt air son na’s urrainn dhi a’ dheanamh gus an cogadh a thoirt gu crich.

Bha stoirm mhor aig St. Pierre oiche Mhàrt. Bha mu leth-cheud soitheach iasgaich air an tur bhristeadh agus bha co-dhiu deichnear air am bàthadh. Tha àireamh mhor de na soithichean iasgaich air nach d’ fhuaireadh sgeul fhathast, agus bha dha no tri cheudan de dhaoine air bòrd.

BHA eagal mor air daoin’ ann am Breatuinn toiseach na seachdain so, gu robh i fhéin ’san Fhraing ri bhi ’n amhaichean a chéile rithist. Ach dh’ fhalbh an t-eagal sin ’nuair a chual iad nach robh dad neo-àbhaisteach eatorra. Ged a bhitheadh, tha iad na’s glice na gu rachadh iad a chogadh gus am fairtlicheadh orra tighinn gu còrdadh sitheil.

CumMinard ’s Liniment ’san tigh

Cha’n eil cùisean ach glé mhi-riaghailteach ann an Eirinn. Riamh o’n chaochail Parnell, tha na fir-phàrlamaid anns an dùthaich sin air an roinn an aghaidh a chéile, air dhòigh ’s nach eil neart sam bith annta nan duthaich féin no ann an tigh na pàrlamaid. ’S ann tre eas-aonachd a sluagh féin a thàinsg Eirinn gu bhi fo chis do Shasuinn an toiseach, agus ’s e eas-aon acad a sluaigh féin a tha ’n diugh a cumail uaipe a’ cheartais a tha i ’g iarraidh.

Leighseadh mi o ghreim droma leMINARD ’S LINIMENT.
Two Rivers, N. S. ROB ROS.

Leighseadh mi o amhaich ghoirt leMINARD ’S LINIMENT.
Antigonish. IAIN A. FOREY.

Leighseadh mi o chrupadh féithean leMINARD ’S LINIMENT.
Dalhousie. MRS. R. SAUNDERS.

POSAIDHEAN.

Aig Allt nan Innseanach, air a Chladach-a- Tuath, air an 20mh latha de September, leis an Urr. Iain Friseal, Murchadh Mac Aonghais, ri Cairistine Nic Leòid, nighean Uilleim ’Ic Leòid.

Aig Ceap Nòr, air an treas latha de dh’ October, leis an Urr. Calum Mac Leòid Sìmon Mac Fhionghain, ri Peigi Fhriseal, le chéile aMeat Cove.

BAIS.

Aig Iona, an 8mh latha de dh’ October, Iain S. Mac Néill, 70 bliadhna dh’ aois.

Aig French Road, air an 20mh le de September, Mor Dhomhnuilach, bantrach Aonghas Mhóir Dhomhnullaich, 76 bliadhna dh’ aois.

Aig Taobh Deas Amhuinn Dhennis, air an 30mh. latha de Sepetember Domhnull A. Ceanadach, duin’ ùg cliùteach, tri bliadhna deug air fhichead a dh’ aois.

Aig Baigh Bhaddeck, air an 13 latha de September, Gilleasbuig Mac Dhearmaid, 76 bliadhna dh’ aois. Rugadh e anns na h-Earadh. Bha e ’na eildeir ’s na fhear-seinn ann an eaglais Bhaddeck o chionn àireamh mhor bliadhnachan. Bha e ’na dhuine measail, ’s dh’ fhàg e moran chàirdein.

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost & Co.)
STOC MOR DE BHATHAR UR.

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c ., &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[117]

[Vol . 3. No. 15. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

THA Caitlicich Eilean a’ Phrionnsa a’ deanamh deiseil gus eaglais mhor bhriagha a chur suas ann an Charlottetown.

THUIT uisge gu leòr air an t-seachdain so, agus bha’n dùthaibh glé fheumach air. Ann an iomadh àite bha na tobraichean ’s na h-uillt ’an imis a bhi tioran, ’s bha aig cuid ri bhi tarruinn uisge astar mor.

CHAIDH tigh-òsda Bhras d’ Oir ann am Baddeck, a losgadh oiche Di-luain. Thòisich an teine ann an rum cadail air an lobhta, ’s bha e air a dhol cho fad air adhart nuair a thugadh an aire dha ’s nach gabhadh casg cur air.

DH’ FHALBH àireamh de dh’ Eadailtich, a bha ’g obair air an rathad iaruinn fad an t-sanhraidh, air an turus dhachaidh ’sa mhaduinn Di-màirt. ’S iomadh duine thuirt “Bliadhna mhath ’nan deigh” ’nuair a chunnaic iad a’ falbh ìad.

LE bàs bràthair-céile dhi, thainig dileab mhor air Mrs Bosdet, ann an Arichat; ’s i ’n dileab aon de na h-oighreachdan a’s fhearr a tha air Jersey, agus suimeannan mor’ airgid. Bha Mrs. Bosdet roimhe so a’ cumail tigh-òsda ann an Airchat.

THA chùirt mhor na suidhe anns a bhaile air an t-seachdain so. ’S tric le daoine bhi fàgail air a chùirt mhòir gu bheil side bhog shliubach a’ tighinn leatha, ach ma’s i a thug an t-uisge g’ ar n-ionnsuidh air an turus so, ’s bochd nach robh i ann na bu tràithe.

THA ’n cogadh eadar Iapan us Sìna a’ dol a chur suas pris na ti. Tha na ceannaichean ann am Montreal an deigh fios fhaotainn á Sina gu bheil a phris air éiridh anns an duthaich sin cheana. Cha n-fhada uime sin gus an éirich a phris anns an dùthaich so. Bi’dh an “cupan ti” an uair sin beagan na’s cosgaile dhuinn.

TEINE. —Chaidh ceithir taighean a losgadh ann am Port Morien oiche Di-luain. Thòisich an teine ann an tigh anns an robh Iain D. Mac Ille-mhaoil a fuireach agus sgaoil e air gach taobh gus an robh tri taighean eile air an losgadh, fear le Iain Mac Amhlaidh (Gobha) agus tigh us sabhal le Gilleasbuig Mac Fhionghain. Rinn an teine an sin greim air tigh anns an robh Domhnull Mac-an-t- Saoir a fuireach, ach fhuaireadh an tigh sin a chur as a chéile, agus chuir sin stad air an teine. Mur biodh gu robh ’n oiche ciùin gun ghaoth a bhi ann idir bha chuid a b’ fhearr dhe’n bhaile air a dhol ’na smàl.

THAINIG bàs glé aithghearr air fear Iomhar Farrel, ann am Bridgeport, oiche Shatharna s’a chaidh. Ghabh e shuipeir mar a b’ abhaist, ’s chaidh e mach do stor a bha e ’cumail. Cha robh e ach gann air ruigheachd ’nuair a thuit e marbh air an ùrlar. Bha e ’na dhuine slàn riamh, ’s cha robh choltas gu robh tinneas sam bith air mu àm a bhais. Bha e na chaiptein soithich fad àireamh bhliadhnachan ’s cha do sguir e dhol dh’ ionnsuidh na mara gus o chionn ghoirid.

CHAIDH beagan bristidh a dheanamh air soitheach-seòlaidh aig drochaid nan Narrows Mhòra. Bha i air a dhol troimh ’n drochaid, ’s air doigh-eigin bhuail i air an obair-chlachaireachd. Cha’n eil an call glé mhor.

THA Iompaire Ruisia glé thinn aig an àm so. Tha na dotafrean a’ deanamh dheth nach mair e fada mur téid e ’m feabhas a ’dh aithghearr. Tha a mhac a’s sine, oighe chrùin gle thinn cuideachd, choinn ’s nach eil dùil rie dhol na’s fhearr.

BHA ’n “Kingfisher,” te de na soithichean beaga ’tha Canada a’ cumail mu chladaichean nam mor-roinnean so air son dion an iasgaich, anns an acarsaid oiche Di-ciaduinn Is soitheach seòlaidh i, ach “dhe’n fhasan ùr” mar a thuirt fear de na seòladairean ruinn, agus cuiridh i barrachd astair as a deigh na chuireas iomadh soitheach a th’air a cur air falbh le smùid. Bha i mu’n cuairt de dh’ Eilean a’ Phrionnsa fad an t-samhraidh.

BHA soitheach a’ dol suas Gulf St. Lawrence an la roimhe ’s thainig i faisg air taigh-soluis a th’air Bird Rock, eilean beag aonranach a tha ceud mill o’n fhearann a’s fhaisge air. Bha comharra aig luchd an taigh-sholuis suas ag iarraidh taghall. Rinn an soitheach sin, agus fhuair i gu robh iad gann de dhiadh. Cha robh aca ach gann na chuireadh dà sheachdain seachad, agus iad ceud mile bho thir ’s gun dòigh ac’ air fios chur a dh’ iarraidh bidh. Cho luath ’sa rainig an soitheach port chuir i fios thun a riaghlaidh ag innse mar a bha, ’s bidh biadh air a chur g’an ionnsuidh gun dàil.

Iadsan a Phaigh.

Iain I. Gillios, Meadows , S’y Forks.
A. N. Nac Fàidein, Malagawatch .
Bean Neill ’Ic Leoid, Beinn Chain, (25cts.)
Calum Mac Leoid, Narrows Bheaga, (25c.)
Peigi M. Dhomhnullach, S . W. Margaree.
Murchadh I. Mathanach, Grand River.
Euphemia Nic Aidh, Boston .
Iain Ros. Iron Rock, Pic’ou, N. S.
P. M. Caimbeul, M. D., Lagan , Ont.
Alasdair Kempt, Waipu , New Zealand;
Iain Rothach, Marsden Point, do.

Freagairtean.

CABAR FEIDH. —Leugh sinn do litir, ’s tha sinn a toirt moran taing dhuit air a son. Feuchaidh sinn ris na comhairlean a thug thu oirnn a’ ghabhail. “Is math an sgàthan sùil caraide.”

IAIN ROTHACH. —Cluinneamaid uat a rithist a’ cheud chothrom a gheibh thu air sgriobhadh. Thoir beannachdan uainn gu luchd na Gàilig anns a chearna sin dhe’n t-saoghal.

CALUM RUADH. —A Ghàilig a bàsachadh? Co tha ’g radh gu bheil? Luchd na Beurla! Sin an duan a bh’ aig luchd na Beurla, mar a tuirt am fear eile, riamh o linn righ Calum Ceann-mor, a phòs a bhan Shasunnach. Cha robh linn uaithe sin nach robh Gháilig, a réir am barail.san, a tilgeil na h-analach, ach tha i ’n diugh cho beò ’sa bha i riamh ’s gun taing dhaibh. Nach fhad’ o’n chual thu iomradh air “aisling caillich air a dùrachd.”

An S. S. Arcadia,
THA’N ARCADIA a ruith eadar Sidni us Bagh St. Lawrence na h-uile seachdain, a falbh a Sidni aig ochd uairean maduinn Di-mairt, agus a taghal air an rathad aig Sidni Tuath, St. Ann’s, Ingonish, agus Aspy Bay, agus a tilleadh na h-uile Dior-daoin.
P . KERR,
Maighstir.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[118]

[Vol . 3. No. 15. p. 6]

ORAN NAN COILEACH.

Rinneadh an t-òran so o chionn dlùth air ceud bliadhna. B’e Aonghas Mac-a- Phearsain, ann am Beinn-a- Bhaoghla, no, mar chante ris, Aonghas òg mac Aonghais ’ic Dhomhuill ’ic Iain, a rinn e. Bha Aonghas òg ’na thaghadh a’ bhàird. Rinn e iomadh òran, ach cha ’n eil mòran air chuimhne dhiubh an diugh. Chaidh mac do dh’ Aoghnas òg do ’m b’ainm Iain, gu ruige Ceap Breatunn o chionn dlùth air tri fichead bliadhna. Dh’innis mo charaide, Micheal Domhnullach, dhomh, gu bheil cuid de theaghlach Iain ’ic Aonghais òig beò, slan, agus glé mhath air an dòigh ann an àite gun bhi fada o Mhèinnean Lorbhaidh. Ma chaidh iad ris na daoine o’n d’ thàinig iad, feumaidh gu bheil iad gu nàdurra glé gheur-chuiseach, agus deas aig àm sam bith gu ceathramh us ceathramh òrain a chur ri chéile.

Anns an àm ’san d’ rinneadh an t-òran cha robh na h-uaireadairean cho pailt ’sa tha iad an diugh. Cha robh uaireadair aig fear sam bith, ach aig daoine a bha os cionn a’ chumanta, mar a bha tuathanaich mhòra, pearsachan-eaglais, maighstirean-sgoile, agus daoine do’n do thachair a bhith a’ siubhal an t-saoghail agus ag iarraidh an fhortain, mar bha “Domhull dona mac na bantraich.” Ged a bha Aonghas òg ’na thuathanach cho math air a dhòigh ri h-aon de sheòrsa a bh’anns an dùthaich, cha robh uaireadair no cloc aige. Anns an àm ud bha daoine mòran ni ba dìchiollaiche agus ni b’ fhearr gu obair na tha sluagh an latha ’n diugh. Dh’ éireadh iad gu math moch ’s a’ mhaduinn, gu h-àraid an àm an earraich agus an àm an fhoghair. Cha bhiodh na seana Ghàidheil air an dromannan dìreach anns na leapannan gu naoi no deich a dh’uairean ’s a’ mhaduinn ’san àm ud idir, mar a bhios na seotairean gun fheum a tha cho lìonmhor air an taobh so de’n Chuan-an-iar aig an àm so.

Mu ghairm choileach ’s a’ mhaduinn Di-luain, eadar dhà Shamhuinn, dh’éirich Aonghas òg, agus thog e an teine, agus chuir e na ràinig aois cosnaidh de ’n teaghlach air an cois, air dhòigh ’s gu’m biodh iad deas gus a dhol a thogail a’ bhuntàta cho luma luath ’sa thigeadh balt air an latha. Dheasaicheadh am biadh, agus an déigh dhaibh a ghabhail shuidh iad mu’n cuairt an teine gus an tigeadh an latha; oir cha robh feum sam bith dhaibh a dhol a mach gus am biodh de sholus latha aca na chitbeadh am buntàta. An uair a bha iad mar so a’ feitheamh gus an tigeadh an latha, thàinig dà isean coilich a nuas bhar na spiris air an robh, an uair a dhùisg iad ’s a chunnaic iad solus an teine agus a’ chrùisgein. Thòisich iad ri gairm gu fraumach ’s iad ’nan seasamh air bathais an ùrlair. Cha robb iad aon chuid math gu gairm no idir bòidheach ri ’m faicinn; oir cha robh annta ach gurasglaich ghrannda a thug cearc a nuas ann tom fheanntag anmoch air a’ bhliadhna. So an t-òran mar a sgriobh caraid dhomh e o chionn àireamh bhliadhnachan. Tha amhrus agam gu bheil ceathramh no dhà a dhìth air.

22, 9, ’94. IAIN.

AN T-ORAN.

Di-luain is moch a dhùisgeadh
An t-sùil a bha ’nam cheann;
Bha dithis air an ùrlar,
’S bu chùirteil leam an cainnt;
’S iad a’ seinn a’ chiùil dhuinn,
’S bu bhòidheach leam an greann;
Gur e thog an sùnnd orm
Bhith ’g inns’ na h-ùine bh’ ann.

Bha ’n coileach dubh gu spòrsail,
’Se toisechadh gu ciùin,
’Cur a ghùth an òrdan
Gu freagairt còmhladh dhuinn;
Nam bithinn leat ’san t-seòmar
Gu faighinn òr ’ga chionn;
Cha chualas riamh ni’s bòidhche
Na’n ceòl a sheinneas tu.

Mo choileach dubh mar fheucaig
A dh’ éireas gu ro thràth;
Tha m’ aigneadh anns an leumnaich
Ag éisdeachd ri d’ ghuth tlàth;
’S beag ioghnadh tu bhith leomach,
’S ann ort tha ’n còta ’s fhearr;
Do neapaiginn an òrdan,
Mar neonain buidhe ’s bàn.

’N uair théid thu ’na do chòmhdach
Gu spòrsail air a’ bhlàr,
’S e’n dath a th’ air do chòta
’Chuir mais’ o d’ shròin gu d’ earr;
Tha lainnir uaine ’tòchdadh
’S an eun a’s bòidhche blàth;
Tha cus a dh’ itean cuachach
O d’ earball suas a’ fàs.

Gu’n duirt an coileach ruadh rium
’S e ’togail suas gu féil—
“Gur ann domh bu dual a
Bhith cruadalach, deas, treun;
Gu’n cuirinn fiughair bhuadhach
Air duine o’ shuain gu feum,
’N uair a dh’ éireadh gruag orm,
’S a bhuailinn mo dhà sgéith.”

Cha toir mise tàmailt
Gu bràth do’n choileach dhearg,
’S gun ort ach smachd na h-òige
’S tu’n còmhnuidh a’ fas calam’;
’S tu gu taiceil, dùmhail
Le d’ chùl-spuir ’s le d’ dhà chalap’;
’S gu’n fhitheach anns an dòthaich
Nach spùil thu— ’s tu tha garg.

Coileach nan ciamh planntrach
’S gach ball dhe mar an t-òr,
Tha goic is muineal càm air,
’S e gàllanach gu leòr;
Is tu gu’n togadh innsgin
Air duine tinn gu spors,
’S e am fuaim a thìg o d’ chìdhlean,
’Thog m’ inntinn thun mo bheoil.

Cha toir mise uam thu,
’S tu buachaillle mo chearc,
Gur onarach an céil’ thu,
Ort fhein a dh’ fhàs an tlachd,
Saoil thu nach b’e siad e,
Gu foinnidh, fiachail, bras;
Ged thachradh nion* an righ ris
Cha toir i chaoidh as feachd.

Nan cuirteadh ruigse nàduir
An eun an àit’ air bith,
Gur ann ’s a’ choileach dháicheil
A thog a chàil ri meas;
A ni dhomh ceann na càraid,
’S gu h-àraid ’sguabadh taigh;
’S a ghleidheadh am buntàta,
Nam b’ àbhaist’ fhàgail ris.

O’n tha mi air mo phianadh.
’S nach mol mi trian de’r gnàths,
Sguirdh mi dhe ’m bliadhna,
Mu’m bi mo sgeula cearr.—
Eoin gun sgread gun sgreuchail,
Mar thogas fianuis chàich
Ga ballach, ruiteach, sgiamhach,
Gu loinneach lionta, lan.

*An iolaire.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTETOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[119]

[Vol . 3. No. 15. p. 7]

CIONTACH—ACH AIR MHISG.

Bho chionn mhoran bhliadhnaichean, bha ann am Baile-nach-abair-mi breitheamh ainmeil agus ro ionnsaichte anns an lagh. Bha e fo mhor cliu air son treibhdhireas agus ionracas a bheatha mar bhreitheamh; ach bha aon choire air. Bha e ’n a fhear-cuideachd cho math gu ’n robh e ealamh gu bhi, a dh-aindeoin a ghliocais, air a bhuaireadh gu bhi leum garadh-criche na stuamachd—a dh-innseadh na firinn bha e trom air an ol. Dh’ fhaodteadh a bhi cinnteach, am feasgar roimh an latha air am bitheadh mod ri bhi aige agus an uair a thigeadh na sgaoimirean oga de luchd-lagha a b’abhaist a bhi a’ frithealadh na cuirte cruinn, dh’ fhaodteadh, mar tha mi ag radh, a bhi lan chinnteachd gu ’n geilleadh am breitheamh coir do ’n t-seana chleachdainn, agus gu ’m faighteadh e gu solasach, seasgair ’n a shuidhe ann an aon de sheomraichean arda an tigh-osda a bha air taobh elle a’ chunic, mar gu ’m biodh righ ann, am meadaon sgaoth de muinntir nan gruaga geala.

Thachair da a bhl anns an t-suidheachadh so air feasgar earraich, bliadhna de na bliadhnaichean. Bha e fein agus a’ choisir aluinn a bha leis an deigh suipeir ghreadhnach a cur thairis agus iad a nis air toiseachadh air ol agus air aighear.

“A dhaoin’ -uaisle,” ars’ am breitheamh, “tha uine mhor a nis bho nach robh gloine cridheil againn le cheile—olaimaid ’m an cuairt deoch-slainte an Righ,

’S gu ’n tuit an lamh bho ’n uilinn
De gach duine ni a diultadh’.

Tha uisge-beatha is fearr agad an drast na bha agad an uair mu dheireadh a choinneach sinn a’ so, a Dhomhnuill-nan-siolachan,” ars’ asan, agus e a’ tionndadh air an osdair; “an deoch a bha agad an oidhche sin cha tairginn do m’ chu i!”

Mhol Domhnull an t-uisge-beatha, agus na thaice ghabh na feara. Cha ruigear a leas toiseachadh air a chur an ceill co ris a tha a leithid so a chodhail ann an tigh-osda duthcha coltach—is leoir r’a innseadh gu’n do thog am breitheamh fiachail air, uair eigin mu mheadhon oidhche, a dheanamh a rathaid lubaich dhachaidh mar a b’ urrainn da. Ge ta, beagan m’ an do thog e air, mar bha an t-olc anns na fir-lagh a bha ’n a chuideachd, ciod a rinn iad ach, gun eagal duine no breitheimh, gu ’n do chairich iad na bha de spainean airgid air bord Dhomhnuill-nan-siolachan, ann am poca a’ bhreitheimh.

Mu ochd uairean ’s a’ mhadainn an latha-ar-na-mhaireach dh’ eirich mo laochan, ghlan e e fein ghabh e a lon-maidean agus chaidh e stigh d’ a sheomar g’ a chmr fein an uidheam air son dleasnasan an latha.

“Tha mi,” ars’ esan r’ a mhnaoi, “ga m’ fhaireachdainn fein moran na ’s fhéarr na bha suil agam an deigh ruiteireachd na h-oidhche raoir.”

“O, dhuine,” fhreagair ise, “is mithich dhuibh fas glic agus sgur de ’n chleachdainn ghraineil so—tha an aois a’ laidhe oirbh.”

“Is faoin duit a bhi ’bruidhihn,” ars am breitheamh, aig a’ ceart am a’ cur a laimh ann am poca a chota-mhoir, an uair, ciod a b’ iongantaiche leis na greim fhaighinn air lan an dusain de spainean airgid Dhomhnuill-nan-soliachan. Thilg e mach air an urlar iad. Le gnuis lan uamhainn agus naire ghlaodh e—
“O Ealasaid!”
“Ciod air thalamh tha’n sin, a bhreitheimh?”
“Am faic thu na spainean sin!”
“An ainm an aigh, c’ aite ’n d’ fhuair thu iad?”

(Ri leantuinn.)

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
Rubbers dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

---

[120]

[Vol . 3. No. 15. p. 8]

Litir a New Zealand.

A MHIC-TALLA CHOIR, —Tha mi a’ cur thugad òrdugh air an tigh-litrichean air son dà thasdan deug us sia sgillinnean de dh’ airgiod Sasunnach. Tha e bho mo charaid, Alasdair Kemp, agus uam fhéin, air son bliadhna, do gach fear againn, dhe’n MHAC-TALLA. Tha ar n-ainmean ’s ar n àitean-comhnuidh air an sgriobhadh air an taobh eile dhe’n duilleig. Bha mi ’faicinn àireamhan de ’n phaipear a bha tighinn ’an taobh so gu muinntir eile, agus ghabh mi tlachd mor dhiu. Tha e cho snasail, ’s a toirt naidheachdan ar dùthcha a tha cho taitneach leinn a’ bhi ’gan leughadh, agus gun facal Beurla eadar a dha cheann. Tha na paipearan Albannannach gle mhath, ach cha tig iad suas ri MAC-TALLA. Tha moran de dhaoine ’n dùil nach urrainnear Gàilig a labhairt no a sgriobhadh gun Beurla ’na measg, ’s gur ann o’n Bheurla tha moran dhe’n Ghàilig air a togail. Cha n-eil sin ceart; tha ’n fheadhain a tha cantainn a leithid sin a nochdadh an aineolais. Tha MAC-TALLA fhéin ’na dhearbhadh air sin. ’S ann tha Bheurla gu tric ’an eiseamail na Gàilig air son mòran de dh’ fhacail, an aon dòigh ’sa tha i an eiseamail na Laidinn ’s na Gréigis, ’s cànainean na Roinn-Eòrpa cha mhor uile.

Ged is duilich leann e, tha ’Ghàilig a’ dol air ais gu mor anns a’ cheàrna so de’n dùthaich so. Ann am beagan bhliadhnachan eile cha bhi facal dhi ri chluinntinn idir. Cha n-eil sinn ann ach beagan de Ghàidheil, agus tha sinn air ar cuartachadh le Sasunnaich, ’s tha ’Bheurla mar sin a toirt buaidh. Tha chuid mhor de’n t-seann fheadhain a’ labhairt na Gàilig ’nan dachaidhean, ach glé thric, bheir a chlann, a tha gach latha ’n comunn nan Sasunnach freagairt dhaibh ann am Beurla. Bidh an òigridh a’ dol o’n bhaile gu cosnadh, agus le cion a bhi cleachdadh cainnt am pàrantan, tha iad ’g a call, Tha iad a’ cumail suas comunn Gàidhealach ann a Waipu, agus dòcha nach bi facal Gailig air a labhairt aig aon de na coinneamhan! Tha ’n toil aca ach cha n-eil an comas aca air a chainnt bu chòir a bhi aca chur an céill. Tha iad a’ cumail suas moran de chleachdain an sinnsir. Tha mòran de na gillean òga ’nan deagh phiobairean, agus ’nan sàr dhannsairean. Bidh iad gu tric a’ cosnadh udhaisean air lathaichean-féille, air son cluichean Gàidhealach, piobaireachd, agus dannsa ri ceòl na pioba. Agus tha na caileagan a cheart cho math ris na gillean. Tha sinne ’thàinig à Ceap Breatuinn air ar sgapadh eadar tri sgirean agus gu math fada o chèile. ’Se Waipu an an t-àite anns am mù bheil de shluagh. ’N am bitheamaid uile cuideachd, bhitheamaid na bu treise anns a h-uile dóigh. Ach mar a tha sinn, tha sinn fo anacothrom mòr.

Chaochail, o chionn beagan mhiosan, ann a’ Waipu, Alasdair Mac Coinnich, d’ am b’ fhath-ainm “am Bàillidh.” Thàinig e bho’n Amhuinn Mheadhonaich( ’an C. B. ), àite bha riamh ainmeil air son fath-ainmean. Bha e tri fichead bliadhna ’sa naoi a dh’aois, agus dh’ fhàg e bantrach, triùir nighean agus aona mhac. Bha e ’na dhuine còir measail. Chaochail mar an ceudna Domhull Mac Leòid, ceannard luinge còigeamh mac Alasdair ’Ic Leòid (clachair) a thàinig á St. Ann’s. Bha e chomhnuidh anns na h-eileanan agus ann a’ Noumea, baile-mòr mam Frangach a chionn iomadh bliadhna. Bha e da fhichead bliadhna ’sa deich a dh’ aois. Dh’fhàg eroinn dhe bheairteas d’a chàirdean anns an dùthaich so. Bha e glé bheairteach.

Tha mhuinntir a thainig do’n dùthaich so gu math cothromach ’nan crannchur, agus beannaichidh iad an latha ghluais iad o’n bhaile. Mu’n àm tha mi ’sgriobhadh so, tha i glé fhuar; bha sneachd aca mu thimchioll baile-mor Auckland, ach cha robh smod anns a cheàrua so. ’S ann uair ainneamh ’tha reothadh againn ’an so. Is mise do dhearbh charaid.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mharsdan, N. Z., an 4mh latha dhe’n t-Sultuine, 1894.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH
Ceannaiche,
SIDNI—C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND &CO . ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck C. B.