---

[9]

[Vol . 3. No. 2. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IULAIDH 14, 1894. No. 2.

Eachdraidh Bhartimeuis.

N’uair fhuair sinn crodh bu gle tric a thigeadh aon dhachaidh air a reubadh leis a mnathan. ’Nuair fhuair sinn caoirich bha na mnathan a’ deanamh na h-uile seòrsa aodaich d’ an cloimh agus air d’ an loch bhi làn de na h-uile seòrsa éisg bhitheadh aginn leis a buntàta cha robh faramad aginn ri duine fo’n ghréin. Bu laithaithean sona iad so ged a shaoileas muinntir an la ’n duigh nach robh iad ach faoin, ach feumidh mi aideachadh gu robh an t-àit glé dhorcha gun sgoil no fear-teagaisg air taobh stigh Loch mor a Bhras d’Oir, agus a thuilleadh air a sin cha robh lighiche anns an tir mhor ris an can sinn an diugh siorramachd Inbhirnis, agus ann an geamhradh 1823 chaidh casan nàbuidh dhomh a reodhadh agus b’ èigin dol leis ann am bàta beag astar thri fichead mile gu ruige ’n lighiche Domhnullach ’an Antigonish.

Mu’n bhliadhna 1824 thainig an lighiche Noble, agus tha moran de luchd-leughidh a MHAC-TALLA eòlach air an òran a chaidh a’ sgriobhadh d’ an bhean aige leis a’ Bhàrd Mac Illean.

Ann an 1824 chuir fhear Uilleam Compton a Eilean a Phrionnsa, muilleann sàbhaidh agus bleith suas air taobh tuath Loch Malagawatch ni bha glé fhabharrach do mhuinntir an àit. Cha robh rathad bho Judique a nuas Amhuinn Dhennis mu ’n cuairt Malagawatch gu ruige ceann a Bhai- ’n-Iar ach bha ceum bho Cheann a Bhai- ’n-Iar tromhRiver Inhabitantsgu Caolas Chanso. Cha robh ach leantuinn taobh a chladaich dol mu ’n cuairt gach rudha ’s camus, or cha leigeadh eagal a mhathain leo dol troimh ’n choille. Ann an 1825 chaidh Iain Lewis òrduichidh leis an uachdaranachd air son criochan a shuidheachadh eadar a mhuinntir a shuidhich air na fearainn, agus dh’ fhosgail e a cheud rathad bho Loch Malagawatch troimh Amhuinn Dhennis agus Beinn Judique go ruig an Rudha Fada.

Anns a’ bhliadhna cheudna thainig na Kavanaghich gu St. Peters; bha iad a’ marsantachd ann an Caolas a Bhoom a’ gabhail fiodh a agus ’ga chur d’ an t-seann dùthaich. ’S cuimhne leam ceithir longan mora tri-chrannach fhaicinn aig an aon àm a’ gabhail a stigh fiodha—agus glé thric a dha sa tri. ’Sa bhliadhna 1827 thog iad long, “James and Tom”a dh’ ainmich mi ann an aireamh eile d’ an MHAC-TALLA—do chuideachd a mhunntir Liverpool a Sasunn agus chaidh fear d’ ar coimhearsnaich Iain Mac Neill a bha na dheadh sgoilear a shasuinn oirre agus fhuair e airgiod bhoHome Mission ’an sin air son sgoil fhosgladh ’an so, nithe a rinn e air dha pilleadh ’sa bhliadhna 1831. An deigh beagan bhliadhnaichean chaidh e a dh’ Eilean a Phrionnsa far ’n do shuidhich e. Bha moran a nis a’ còmhnuidh air Amhainn Dhennis oir bha i ainmeil air son giubhais.

B’e Dòmhnull Dhomhnullach a Glengarry an Alba a cheud mhinisteir ’thainig a Cheap Breatuinn agus sheirbhisich e da bhliadhna eadar Hogamh ’s am Bhai- ’n-Iar ’s Malagawatch. Chaidh e sin a dh’ Eilean a Phrionns far an robh e go àm a bhais. Ann an 1826 chur Eaglais Saor na h-Alba an t-Urr Iain Mac Illinnean na mhissionary do Cheap Breatuinn agus chomhairlich e do mhuinntir an àite so eaglais a thogail anns an searmanicheadh teachdair nuair thigeadh e, agus anns a bhliadhna 1828 thòisich sinn le aon inntinn agus thog sinn eaglais a bha da fhichead troidh air fad agus deich thar fhichead a leud—le tri lobhtachan—aon ’na ceann ’s air gach taobh—agus chumadh i moran sluagh. B’i a cheud eaglais Presbiterianach a chaidh a thogail air Eilean Cheap Breatuinn. Am measg na bha ’ga togail bha gill’ òg a’ deanamh sgliatan tana guithas agus chunnaic mi an deigh sin e a’ searmanachadh innte an deigh ’bhi air fhòghlum ann an Oil thigh na h-Eaglaise Saoir an Duneidin. Chaidh a cheid searmon a deanamh innte an toiseach an t-samhraidh 1829 leis an Urr Dughall Mac Ceigain. Ann an ’32 bha a’n t-Urr. Iain Stewart air a shuidheachadh anns a’ Bhai- ’n-Iar agus bha sinn a’ faighinn an còigeamh Sabaid d’ a sheirbheis agus ann an ’37 chaidh an t-Urr. Paruig Mac Gilleain a shuidhucheadh a Hogamah agus bha sinn a faighinn an còigeamh sàbaid d’ a sheirbheis-san mar an ceudna. Bha an t-Urr. Alasdair Mac Fheachair a’ toirt cuid d’a sheirbheis dhuinne ma’n ám chaidh a shuidhucheadh air an Amhuinn Mheadhonaich. Chaidh e troimh mhoran cruadal an àm bhi suibhail na mhiossionary bho àit go àit. Cha robh na bàtaichean cho pailt ’sa tha iad an duigh agus gle tric ’be na h-Innseanaich le canùichean cartach a bhitheadh ’ga aiseag, agus fhuair mi dearbhadh a chionn ghoirid gu bhiel e fior gu’n d’ fhalbh e bho’n Amhuinn Mheadhonaich gu ruig Miramachi ann an aon diu so—far a robh e air ordaineadh—oir ’s ann ’an sin a bha a’ chléir a b’ aisge.

Bha moran missionaries ’g ar fiosrachadh re nam bliadhnaichean a lean—na measg faodaidh mi ainmeachadh na h-Urr. Seumas Friseal Adhamh Mac Aoidh, agus Murchadh Stewart, gu’n d’ fhuair sinn a’n t-Urr. Aonghas Mac ’Illemhaoil bha tri bliadhna deug na’r measg ach a tha nis ’sa Bhai- ’n-Iar. Thainig moran atharrachaidh air gach ni bho m’a cheud chuimhne—ann an àit nam bruchlagan beaga tha taighean briagha—eaglais ùr a’n àit an t-seann té—tigh-ministeir beagan shlat uaithe—sgoilein sàbaid us seachdain—rathaidean mora eich us carbadan—post a tighinn gu riaghailteach—ahus iomadh ni eile nach leag mi leas uine a chall ’g an aithris. Is fior an sean-fhacal a tha ’g ràdh, “Is iomadh rud a chi an duine bhios fada beo,”

BARTIMEUS.

---

[10]

[Vol . 3. No. 2. p. 2]

BLAR ALLT A’ BHONNAICH.

Air feasgar an 23 là de mhios mheadhonach an t-samhraidh, 1314, dhlùthaich an t-arm Sasunnach riù. Thàinig cuid de ’na marcaichean bu tapaidh glé dhlùth gus am faiceadh iad ciod a bha na h-Albannaichean a deanamh. Bha rìgh Raibeart an sin a’ marcachd fa chomhair an airm, air ais ’s air aghart, ’s gun fodh’ ach beag-each, a’ chionn nach robh sùil aige ri cath air an fheasgar sin. Bha e aithnichte thar gach oifigeach eile, le còran òir a bh’ air a cheann os ceann a’ chlogaid. Bha e ’giùlan tuagh-chatha stàilinn ’na làimh. Bha gaisgeach mòr an sin a measg nam marcaichean Sasunnach da ’m b’ ainm Eanruic de Bohun. Smuainich e so gu’m bu ghasd an cothrom a bh’ aig a nis air cliù a chosnadh leis an rìgh a mharbhadh, a bha marcachd air each co beag, agus air leth o ’chuid saighdearaibh. Chuir e ’n t-each cogaidh na chruinn-leum a null air muin a’ Bhrusaich. Bha ’n t-Albannach neo-sgàthach ga fhaicinn a’ tighinn ’s dearbh-fhios aige ciod mu ’n robh e. Ach teicheadh cha deanadh e. Bha ’n t-sleagh fhada, gheur, aig Bohun ga cumail roimhe gus a sàthadh troimh chorp an fhir eile; ach ’n uair a bha e gu bhi aige, thug am Brusach starradh beag as a rathad de ’cheann air sheòl ’s gu’n do sheachainn e ’n t-sleagh, agus ag éiridh ’na sheasamh ’s an diollaid, thug e ’n t-suaibeag ud thar a ghuaille air ceann a’ Bhohuin leis an tuaighchatha, a chaidh tre ’n chlogad ’s tre ’n chloigeann a bha ’na bhroinn. Thuit am Bohun mòr as a dhiollaid, ’s bha e marbh mun do ràinig e ’n talamh. Thug a chuid oifigearan aghaidh dha nis, air son e dheanamh gniomh co bras, agus na ’m b’e féin a bha air tuiteam gu’m bu cho maith choibhsan teicheadh còmhladh. Ach ’s ann a bha ’m Brusach a’ sior amharc air a’ bhearn a chuir clogad a’ Bhohuin as an tuaigh, ’s gu’n e ’toirt freagradh sam bith ach “Mhill mi mo dheadh thuagh-chatha.”

Air maduinn a’ cheathramh là fichead dhlùthaich an dà armailt ri ’chéile air son còmhraig. Thòisich a’ mhire-chath leis na fir-bhogha Shasunnach a dhòirteadh a nall làdach shaighdean air na h-Albannaich, agus ’s eagalach an cunntas a tha luchd-eachdraidh, le aon ghuth, a’ toirt air a’ mharbhadh sluagh a rinneadh fhad ’s a mhair i. Mur biodh grabadh sam bith air a chnr air na sgriosadairibh ud, dh’ fheudadh iad an diol a dheanamh air na h-Albannaich na là ud ’s a rinn iad sea bliadhna deug roimhe sud air daoinibh Uallais, lá na h-Eaglais-brice. Ach bha marc-sluagh a’ Bhrusaich dileas agus làn ullamh air son ùmhlachd a thoirt do’n òrdugh a bhi thall a measg nam fear-bogha. Bhuail iad air na Sasunnaich a ghearradh sios thar muin nan each le claidheamh ’us sleagh, ’s o nach robh aig a’ chuid ud de ’n arm Shasunnach ach bogh’ ’us saighead, cha b’ urrainn siad iad féin a dhionadh o gharg bhuillibh nam marcaichean, ’s chaidh iad gu tnr ’n am breislich, ’s dheth ’n rian. Bha àireamh mòr de eachraidh thaght’ aig rìgh Shasuinn a bha ullamh gus na marcaichean Albannach a chumail air falbh. Ach mar is maith a bha fios roimh làimh aig rìgh Raibeart air an rathad a bha iad gus a ghabhail a’ tighinn ’an aghaidh a chuid marcaichean féin, bha e uile ’n a thalamh toll, ’s air a lionadh le bioraibh sgriosach. An àm tighinn air aghart ’n nan leum thachair do mhòran diubh direach mar bha sùil aig righ Raibeart a thachradh. Bha na h-eich a’ dol fodha ’s na slochdaibh ’s a’ briseadh an cnàmhan, ’s na marcaichean air an tilgeadh as an diollaidibh, ’s an druim ri talamh gun chomas éiridh aig truimead an armachd mhàilich, ’n an creich do shleaghaibh fada, geura, nan Albannach. Chaidh, mar so, gach earrann de ’n arm Shasunnach, gu all-tapadh; chaill iad an òrdugh ’s an comas air a chéile chuideachadh. ’An ùine nach robh fada, ’n uair a bha na gillean a bha ’fàireachas air cùl a’ chnuic a’ faicinn gu’n robh an càirdean féin a’ gleidheadh an gruinnd gu maith, ’s gu’n robh an là air lunn a dhol leò, bhruchd iad a nuas le leathad a’ chunic ’n an aon mheall, gun rian, gun òrdugh, ’s ni eigin de atharrais armachd—cabar no ni sam bith air am faigheadh e greim aig gach fear air a ghualainn, no na láimh. ’Nuair a chunnaic na Sasunnaich am pràbar ud a’ dòmhlachadh a nuas taobh a’ chnuic, ’s a smuainich iad gur e bh’ ann armailt lionmhor a bha ’m Brusach a’ toirt as ùr ri ’n aghaidh, ’s ann a thuit an tud ’s an tad buileach uatha. Thionndaidh iad air son am beatha thearnadh mar a b’ fhearr a dh’ fheudadh iad.

Bha rìgh Eideard féin a measg a’ cheud fheadhainn a thug buinn dhi.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

G . H. GUZZWELL,
SIDNI C. B.,

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[11]

[Vol . 3. No. 2. p. 3]

Chuir e aghaidh an toiseach air Caisteal Shruileidh, ’an dùil gu’m faigheadh e dìdean ’an sin. Ach dh’ innis ceannard na daingnich sin da gu’m feumtadh a toirt suas do rìgh Alb’ an là air-na-mhàireach, ’s nach robh e sàbhailte dha fuireach uair a thim innte. Thionndaidh e ’n sin gu deas, agus mharcaich e féin ’s an grunnan a bha còmhladh ris tri fichead mile mu ’n do lasaich iad eang. Ràinig e Caisteal Dhun-bàrr air a’ chrich Shasunnaich. Bha fear-gleidhidh na daingnich sin dìleas da gus an uair mu dheireadh. Leig se e féin ’s a luchd-coimhideachd a steach do’n Chaisteal, ’s dh’ aisig e ann am bàt’ iasgaich a null do Shasunn e. Phill Morair Seumas Dùghlas, a bha ga ruagadh o Shruileadh gu Dun-bàrr, air ais gun dad air son a shaoithreach, ach an t-eagal a chuir e air an t-Sasunnach.

Cha do chaill Sasunn riamh blàr a b’ fhuiltiche, ’s bu challaile na blàr Allt a’ bhonnaich. Thuit deich mile fichead diubh an là ud, eadar an cath ’s an ruaig a lean an déigh a’ chatha. Bha Gil bheag a th’ anns an Allt, aig ceann a deas an airm, air a lìonadh suas, ’s air a deanamh còmhnard le eachaibh ’us daoinibh, mar gu’m bu drochaid a bh’ ann, ’s bha uisg’ an uillt sin co dearg le fuil nam marbh ’s ged a b’ fhuil e uile. Ghlac na h-Albannaich mòran phriosanach ’us mòran creiche. Tha Sasunnach àraidh, Manach Mhàmesburg, ann an tuireadh a rinn e air an là dhubh ud, ag ràdh gu’n do chaill iad co maith ri fiach thri muilliona de airgiod an là ’n diugh. Chaidh éiric mhòr a phàigheadh air son a’ chuid de na priosanaich a bha ’n an daoinibh saoibhir. Agus anns an iomlaideachadh so fhuair rìgh Raibeart a bhan-righ agus a nighean air ais á Sasunn, far an robh iad ’n am priosunaich ré ochd bliadhna.

Cha do bhuinnig Alba blàr riamh, ’an linn sam bith, a b’ fheumaile dhi na blàr Allt a’ Bhonnaich. Leis a’ bhuaidh so, bha làn shaorsainn air a cosnadh o aintighearnas Shasuinn. Agus ged nach do leig an tàmailt leis an righ sin aideachadh, no sith a dheanamh ri Alba ré là féin, b’ i rioghachsan is mò gu mòr a chaill air sin na Alba. Bha cumhachd Shasuinn co mòr air a briseadh ’s nach b’ urrainn i ni b’ fhaide legionan de eachraidh ’s de choisichean armaicht’ a thaomadh a nall air Alba. Ach air an láimh eile bha Seanalairean a’ Bhrusaich, Sìr Tòmar Randolph, agus an Dùghlasach gu maith tric a’ briseadh a steach air toobh tuath Shasuinn, ’s a’ deanamh mòran millidh, ’us creachaidh feadh nan cearnan sin. Cha do thuit ach àireamh beag de na h-Albannaich là Allt a’ bhonnaich. Cha ’n ’eil luchd-eachdraidh ag aithris ach dithis dhaoin ainmeil a thuit ’s a’ bhlàr. Sir Uilleam Utpont agus Sìr Ualter Ross, dlùth-charaid Eideird Bhruis. Lean an còmhrag ri Sasunn ri linn Eideird. Ach ann an dara bliadhna de rioghachadh a mhic, Eideard III, chaidh an t-sìth a nasgadh ri Alba, leis an d’ aidich righ Shasuinn gu’n robh Alba saor o sud a mach gu bràth o thighearnas sam bith a bhi aig righribh Shasuinn thairis oirre. Agus gus an t-sìth a dheanamh ni bu treise dh’aontaich Eideard gu’m biodh Ioanna, a phiuthar, air a pòsadh ri Daibhidh, mac agus oighre rìgh Alba. Rinneadh an còrdadh so ’s a’ bhliadhna 1328. —Eachdraidh na h-Alba, le Aonghas Mac Coinnich.

SGIALACHD.

Bha ròcas ann roimhe so a bha air tòir cobhartaich dha fhein, agus air a thurus goidear mulchag-chàise à uinneig tigh-àiridh; agus càite an deach e ’g a h-iche ach do bharr craoibhe. Rinn e gurach air spic; agus sùil g’ an d’ thug e, ciod a chunnaic e shìos fotha ach gugarlach mor losgainn ’g a bhlianadh fhein an lub. Bha sùilean an losgainn ’n am faoban éitidh a’ sginneadh romh ’chlaigeann—bha e ’n a shealladh, air leis, cho ro ait ’s gu’n do chuir e, ri faicinn an spliutaire shliomaich, thruaigh, spliug de bhraoisg-ghàire air—an seorsa spliug sin nach tig ach do’n ròcas ’s e thoradh a ghean. Goirid bho ’n losgann bha soidearlach de dhamh còir, sultmhar, ag ionaltradh; baidnein uan ag cluaineis mu ’n àilein agus greis mu seach aca air snodadh bhileagan feòir agus bhlàithean.

Co a bhuail a stigh do cheann shìos na cuithe ach gu’m b’e madadh alluidh. Sgeadaich e fhein cho seòlta an deise de chulaidh-chaorach, ’s nach d’ aithnich na h-uain cò a bh’ aca; cha’n e mhàin sin, ach fear dhiubh a bha an uilebheist tiotan beag roimhe sin na deaghaidh a mhàthair iche agus a craiceann a shuaineadh mu a ghuailnean, ruith e gu soganach, neochiontach, ’n a choinnimh an dùil gu’m b’é a mhàthair.

“Hi-hì!” os an sionnach ’s e ag ailadh timchioll a’ ghàraidh an ionad a bha fo sgáil na craoibhe air an robh an ròcas ’n a ghurach ag gabhail beachd air an losgann ag coimhead air an damh le dà spliachd-shùil a bha an impis sgàineadh le farmad ’s gu bhi tachdte le ròcuil sglamhrainn. “Nach baoth na h-uain fhein. Sheall thus air a’ bhalcaire fhaoin, mhéalanach ud nach eil ag aithneachadh a’ mhadaidh-allaidh fo chraiceann na caora! An seann chealgaire sin a dh’ ich màthair ciorraidh an dé ’s a dh’ icheas e fhein an nochd—hi hì!”

Bha comhachag am falach ’n a suain an cós an stoc craoibhe, agus ’s na cuir a bh’ ann dùisgear. “Pu-hù, fhir a th’ ann, ged nach eil mi g’ ad léirsinn tha mi ’g ad fhaireachdainn! Ma ’s toigh le cuid de dh’fheadhainn na h-uain, tha feadhainn ann air nach beag na geòdh,” os a’ chomhachag.

“Agus a ghràidh nan ban, is toigh leatsa an luch,” os an sionnach.

“Bidh muinntir China ’g an iche, tha iad ag ràdh,” os a’ chomhachag, “agus leugh mi an leabhar air choireiginn gu’m beil iad fuathasach déigheil air feòil chon,” os an t-seana bhean chòir a rithist.

“O, tra nach do sgrios iad gach mac madaidh dhiubh bharr aghaidh an talmhainn!” os an sionnach.

“Agus leugh mi cuideachd an àit eiginn, gu’m bi na Frangaich ag iche uan losgann, os a’ chomhachag. “Am beil thu ’sid a ghoistidh? Nach ann againn a bha cho-sherim bhinn cheleiridh an raoir!”

“Ma bhios na Frangaich ag iche mo chineil-sa, bidh na Sasunnaich ag iche mairt fheoil,” os an losgann le ròchd— “bithidh daimh mhòra, mhosach, dhreallach, Ghallda.”

“Pu-uhù!” os a’ chomhachag, “air leam gu’n cuala mi sin, gu dearbh, agus nach beag orra bonnach-an-t- soduil.”

“Ach cò riamh a chuala gu’m biodh iad ag iche nan comhachag, no nan sionnach, a bhean chòir?” osa gille-nan-car. “No idir gu’n suidheadh iad sìos a chreim ròcais,” os an t-uasal a rithist ’s e ri beic do’n t-seann ròcas a bha ’n a ghurach ’s a’ chraoibh ’s an càis aige ’n a ghob, “Is triuir sinne nach cuirear an poit a leasachadh ruidht no ròic dhaoine—tha sinn os cionn sin.”

“Is mise ian a’ ghliocais,” os a’ chomhachag, “bha mi fhein ’s an Seana-

(Air a leantuinn air tdobh 7.)

---

[12]

[Vol . 3. No. 2. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s 3d. ’sa bhliadhna.

Tha sinn an dochas gu’n dean càirdean na Gàilig an uile dhichioll air am MAC-TALLA ’chumail suas, oir ’se ’n aon phaipear Gàilig a tha ri fhaaotainn.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IULAIDH 14, 1894.

THA ’n Reiseamaid Dhubh a nis air ainm eile fhaotann,— “Na Gàidheil Rioghail.” Air eagal ’s gu di-chuimhnichear an seann ainm, tha na h-oifigich ’s na saighdearan an deigh comunn a chur air chios d’ an ainm “Comunn na Reiseamaide Duibhe,” agus bi’dh dinneir bhliadhnail aca ’n Dun-eideann.

THA na stàitean a reir gach coltais, air a dhol thun air uilc air an t-samhradh so. Cha ’n eil ach ùine ghoirid o’n chaidh mèinneadairean phennsylvania air ais gu’n obair, and deigh bhi nan tàmh air son michòrdadh a bh’ eatorra fein ’s am maighstirean, agus a nis tha àireamh mhor de ’n luchd oibreach air rathaidean iaruinn nan Stàitean an Iar nan tamh, a diùltadh an còrr oibreach a dheanamh gus an tig iad fhéin ’s luchd-riaghlaidh nan rathaidean gu còrdadh, agus a bacail do neach sam bith eile car a dheanamh ’nan àite. Tha eadar da cheud us tri cheud mile nan tàmh, ’s cha ’n eil fhios co aige stadas iad.

CHAIDH dithis ghillean òga mharbhadh leis an dealanach ann an Toronto Di-luain s’a chaidh.

LeighsidhMinard ’s LinimentCnatan.

DH’FHALBH soitheach á Halifax Maduinn Di-luain air a turns gu Greenland le àireamh dhaoine air bòrd a tha dol a thoirt sgriob rannsacbaidh-a- mach do’n dùthaich fhuar sin. ’Siomadh soitheach agus sgioba dh’ fhalbh riamh air a cheart thurus sin gun mhoran soirbheachadh a bhi leotha, ’s cha’n eil teagamh sam bith nach bi iad so air an aon ruith ri càch.

Litir a Lunnainn.

Bha an “Cruinneachadh Albannach” againn an so air an 19mh là da ’n mhios. Bha ’n là cho briagh, soilleir ’s a dh’ fhaodadh neach iarraidh agus chruinnich aireamh mhor sluaigh a dh’ fhaicinn gach cleasachd agus cluich a bha dol air aghaidh. Na measg so bha cur na cloiche, tilgeadh an uird cur car de ’n chabar, ruith, leum, ’s mar sin air aghaidh. Ach b’ iad a phiobaireachd agus an dainnsadh a tharruing a chuid bu mho de ’n t-sluagh. Bha mu choig mile a lathair agus moran de na daoine agus na gillean oga air an eideadh leis an fheile-bheag. Anns a “chath-tharruing” thug na Gaidheil gu furasda buaidh air na Goill, agus cha riug mi leas a radh gu ’m b’ iad mo roghainn a bha ’n uachdar.

Chuinnic mi litir Ghaidhlig bho Siam ann am paipeir naigheachd Gaidhealach o chionn ghoirid. Chur mi an aireamh mu dheireadh a fhuar mi de “Mac Talla” a dh’ ionnsuidh a Ghaidheil ghasda ’sgriobh i, agus dh’ iarr mi air facal no dhà chur thugaibh nuair a gheibheadh e cothrom. ’S e Mac Ille dhuibh is ainm dha.

Anns an litir so tha mi cur ordugh airson £3 10s gu 13 aireamh de ’n phaipeir a phaigheadh airson bliadhna eile. Bithidh sibh cho math ’s gu ’n cur sibh iad a dh’ionnsuidh na muinntir a tha mi ag ainmeachadh aig deireadh na litreach so.

Air eagal ’s nach d’ fhuar sibh an litir a sgriobh mi air an 12mh là de’n Cheitein tha mi nis a cur thugaibh an “Comhradh” a dh’ aithris dithis bhalach oga aig a chomh-sheirm air an tritheamh là de ’n mhios sin.

Iun, 27, ’94. CABAR FEIDH.

THA duin’ òg a mhuinntir Toronto a fhuair àithne o chionn ghoirid fuireach cuibhteas tigh na Pàrlamaid ’an Ottawa. ’S e choisinn sin dha a mhi-mhodh fhéin. Bha e air lobhta ’n taighe aon latha ’s bha e tilgeil rudan air feadh an t-sluaigh.

LeighsidhMinard ’s LinimentCrup.

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost &Co .)
STOC MOR DE BHATH ARUR

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c , &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

Gllios & MacEachuinn
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI. C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

HEARN & HEARN,
Fir-Tagridh, Notairean, &c ., &c .,
Sidni & Arichat.
J . H. Hearn. D. A. HEARN.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[13]

[Vol . 3. No. 2. p. 5]

NAIDHEACHDAN

THA ’n amhach-ghoirt ann an Nuadh Ghlaschu. Chaochail àireamh leatha cheana.

THUG tigh na cuspuinn ’an Sidni a stigh gle fhaisg air ochd mile fichead dollair air a mhios a dh’ fhalbh.

THA cuid a’ deanamh dheth gu’m bi ’m bàrr anns an dùthaich so na’s fhearr am bliadhna na bha e o chionn chòig bliadhna fichead.

CHAIDH gille beag le Iain Thompson, an Gleann-comhain, Ont. a mharbhadh le breab a thug each dha maduinn Di-dòmhnaich s’a chaidh.

THA méinnean-guail Cheap Breatuinn a deanamh gu math air an t-samhradh so. Air a mhios s’a chaidh bha fichead mile dollar air a phàigheadh do ’n luchd-oibreach anns an“International. ”

CHA robh a fhras chlach-meallain a thuit Dior-daoin air an t-seachdain s’a chaidh ach mu mhile air leud, ach bha i gu math fada. Chaidh moran uinneagan a bhristeadh’s gach àit an robh i. Rinn i droch mhilleadh air craobhan-meas.

CHAIDH fear Uisdean Grannd a mhuinntir a Bhras d’ Oir mhoir a mharbhadh ann am méinn òir ’an California, air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e mu sheachd bliadhna fichead a dh’ aois. Bha ’athair, Donnacha Grannd, air bhàthadh aig a Bhras d’ Or a dha bhliadhna ’n t-samhraidh so.

CHAIDH an soitheach-smùid, “Louisburg,” a tha ’giulain guail eadar Sidni us Montreal, air grunnd aig a bhaile sin air an t-seachdain s’a chaidh. Cha’n eil coire sam bith air a chur air a chaiptean no air na h-oifigich air son sin. Thatar a nis ’ga càradh, agus bidh i air a cuairt abhaistich ’an ùine gun bhi fada.

BHUAIL soìtheach Eadailteach agus soitheach Ruiseanach ’na chéile air a Mhuir Dhuibh Maduinn Di-luain s’a chaidh, agus chaidh an soitheach Ruiseanach dh’ an ghrùnnd. Cha robh air an sàbhaladh ach àireamh bheag dhe na bha air bòrd. Thatar a deanamh a mach gu robh mu thri fichead air an call.

THAINIG soitheach a stigh gu Sidni a Tuath an deigh tighinn á port ’an ceann a a deas America. Air a turus bhrist am Fiabhrus Buidhe mach, agus chaochail fear dhe na h-oigfiich leis. Bha dithis no triùir eile tinn ach bha iad air a dhol am feabhas mu ’n d’ ràinig iad an dùthaich so, agus a reir coltais, bha ’n soitheach cuibhteas am fiabhrus gu buileach.

THA baile Halifax an deigh lagh cruaidh a dheanamh a thaobh nan con. Tha aig gach duine aig a bheil cù, ri fhaicinn gu bheil ’ainm ’sa choltas air a chur sios air leabhar cléirich a bhaile, tha colair ri chumail mu ’amhaich, agus tha da dhollar ’sa bhliadhna de chis ri bhi air a phàigheadh air a shon. Ma gheibhear an cù air an t-sràid gun ’cholair air, faodaidh fear-gleidhidh a phuinnd breth air ’sa chreic.

ThaC . H. Harringtonan dràsda ’creic soithichean creadha agus gloine dhe gach seorsa.

CHUIREADH dithis iasgairean a mhuinntir Nobha Scotia an greim am Baddeck an la roimhe air son a bhi marbhadh éisg ledynamiteanns an Amhuinn Mheadhonaich.

BHA soitheach-smùide air a cur na piosan faisg air Kamloops, B. C., an la roimhe. Spraidh an goileadair aice. Bha dithis dhaoine air am marbhadh.

THA searmon Gàilig ri bhi anns an eaglais Bhaistich’an Sidni a Tuath aig cairteal gu ceithir am màireach. Bidh an t-Urr. Mr Mac Gilleain à Chicago air ceann na seirbheis. Tha àireamh bhliadhnaichean o nach robh searmon Gàilig sa bhaile sin roimhe.

Bha fear, Tearlach Knight air a bhàthadh aig Soriris, E. P. I., o chionn ghoirid. Bha e mach a snàmh agus dh’ ionndraineadh e, agus fhuaradh a chuid aodaich air a chladach ’s an cù aige toirt an aire dhaibh. Fhuarach an corp an ùine ghoirid. Dh’ fhàg e bean us triuir chloinne.

GHABH drochaid a tha eadar méinn anReserveus Sidni teine aon lath’ air an t-seachdain s’a chaidh agus chaidh a losgadh. Chaidh na carbadan guail thairis oirre beagan mhionaidean mu ’n do thuit i. B’ e ’n t-iongatas gu ’n d’ fhuair iad seachad gun sgiorradh sam bith.

THA àireamh mhor de mhuinntir an eilean so a tilleadh dhachaidh as na Staitean air an t-samhradh so. Di-luain s’a chaidh bha deich carbaid làn de luchd-turuis an ceangal ri earball an eich-iaruinn a tighinn cho fad ris na“Narrows, ”agus thug e ochd dhiubh gu Sidni. Cha b’ àbhaist a bhi ’gar ruigheachd ach a dha.

THA sinn duilich e bhi againn ri rinnse mu bhàs Ghilleasbuig ’Ic Phàil a chaochail ’am Malagawatch, air an 27mh la dhe’n og-mhios. Bha e na dhuine measail aig na h-uile bha eòlach air, na dheagh sgoilair agus geur-fhiosrach air gach mi ’bha dol air adhart air feadh an t-saoghail. Dh’ fhàg e bantrach agus teaghlach lag na dheigh.

CHAIDH an soitheach-smùid “Haverton,” a tha ruith eadar Sidni a Tuath us Montreal fordha faisg an Quebec an la roimhe. Bha àimhreit eapar an caidtean agus na seòladairean, agus tha cuid dhe’n bharail gu’m b’ iad na seòladairean a tholl i. Bha ’n t-uisge da fhichead troigh a dhoimhnead far ’n do thòisich i ri dhol fodha.

CHAIDH tigh Choinnich ’Ic Gillinnein, aig na Narrows Bheaga, na theine Di-sathairne s’a chaidh, agus bha e air a losgadh gu làr. Bha e fhèin ’sa bhean aig an àm ag obair pios o’n tigh, agus cha d’fhuair iad fios mu’n teine gus an robh e tuilleadh us anmoch. ’S i nighean bheag, aois shia bliadhna, a thug an aire dha ’n toiseach, agus ruith i stigh cho luath ’s a b’ urrainn dhi ’s thug i mach pàisde b’ òige na i féin a bha ’na chadal anns a chreathail. Cha d’ fhuaireadh ach gle bheag dhe ’n aodach ’s dhe ’n àirneis a shàbhaladh.

THA e gu math coltach gu’m beil bliadhna mhath air thoiseach air Canada. Tha gach seòrsa bàrra anns gach cearna dhi cho math no na’s fhearr na bha e o chionn àireamh bhliadhnaichean.

Chaidh mise leigheas o chuing leMINARD ’S LINIMENT.
Lot 5, P. E. I. MRS. A. LIVINGSTONE.

Leighseadh mise o lòine leMINARD ’S LINIMENT.
Mahone Bay. IAIN MADER.

Leighseadh mise o chas ghoirt leMINARD ’S LINIMENT.
Bridgewater. IOSUA WEGNACHT.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeons, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadan, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air laimh daonnan.

---

[14]

[Vol . 3. No. 2. p. 6]

COMHRADH

eadar Domhnull Mac Aoidh agus Alasdair Hepburn aig a chomh-sheirn Ghàidhlig an Lunnairnn air an treas là de ’n chéitein.

DOMHNULL. —An e so thu féin Alasdair? Be sin an leigheas air sùilean gorta sealladh fhaighinn dhiotsa, càit an robh thu ga d’ fhalach fhéin o chionn fhada?

ALASDAIR. —Cha ’n iongantach leam thu sin fhaighneachd ach, fhir mo chridhe! cha b’e cion toile ach cion comais a chum mise gun sgriob a thoirt ’na do rathad fad a gheamhraidh, oir cha ’n eil ni sam bith a bheir urrad de thoileachas dhomh ri bhi cluinntinn uat mar tha gnothaichean Gàidhealach a dol air an aghaidh.

D. —Cha’n eil moran agamsa r’a innseadh dhut a bharrachd air na chitheadh tu ’s na paipeirean naigheachd.

A. —Ged is math na paipeirean-naigheachd cha ’n àbhuist domhsa ’bhi creidsinn na bhitheas annta air uairibh; chuala tu an sean-fhacal. “Cha dhiult peann breug.”

D.— ’S fior am facal e; ach, bho ’n a thachair dhuinn bruidhinn air paipeirean-naigheachd, am beil fios agad gu ’m beil a nis paipeir seachduinneach air a chur a mach anns a Ghàidhlig gun fhacal Beurla bho thoiseach gu dheireadh.

A. —Am beil gu dearbh! Mata ’s mi tha toilichte chluinntinn; ach c’ ainm a th’ air agus c’ àit am beil e air a chur a mach?

D.— ’S e ’s ainm da “Mac Talla” agus tha e air a chlo-bhualadh an Ceap Bhreatuinn.

A. —An Ceap Bhreatuinn, thall an America! ’S iad Gaidheil Chanada na seoid; mo bheannachd aca! tha iad a cur na seann dùthcha gu nàire biuleach. Am beil “Mac Talla” r’a fhaotainn sa bhaile so?

D. —Cha ’n eil, ach ma chuireas tu d’ ainm a dh’ionnsaìdh an Fhir-deasachaidh cuiridh e thugad e troimh ’n phost na h-uile seachduinn.

A. —Cuiridh mi ga iarraidh gun dàil oir cha ’n ’eil e ach ceart gu ’n rachadh na h-uile misneachadh a thoirt do ’n fhior Ghaidheil a tha deanamh na h-oidhirp so. Nach bochd an gnothaich e nach eil paipeir Gaidhlig idir againn san dùthaich so féin? ’S cinnteach nach eil ar càinnt cho marbh ’s nach b’urrainn duinn a leithid a chumail suas.

D. —Cha robh a Ghàidhlig riamh ni ’s beothaile na tha i an diugh, agus tha iomadh neach coltach rium fhéin a bhitheadh ro dheonach air ni-eigin de ’n t-seorsa chur air chois nan robh an t-airgead aca, oir cha ’n ann gun chosdas a theid paipilr a chlo-bhualadh, ach mar is trice, chi thu gur iad na Gaidheil as fearr is aithne dhut air an lugha tha cus aiugid a cur dragh.

A.— ’S ann agad a tha ’n fhirinn; ’s minic a ghabh mi beachd air cho gallda ’s a dh’ fhasadh muinntir nuair a rachadh aca air beagan beartais a chur cruinn; cha ’n fhoghnadh an sin ach cùl a chur ris gach deadh chleachdadh a bh’ aig an sinnsir agus an cinn a phuthadh ri nithe mòra.

D. —B’fhearr dhaibh gu mor ni eigin anns am bitheadh beagan feum a dheanamh le ’n cuid maoin, ge be cho beag ’s a dh’ fhaodadh e bhi. Nis nach mor am maith a b’ urrainn neach aig an robh beagan ri sheachnadh a dheanamh, le cuid de na seann leabhraichean Gáidhlig a chol-bhualadh as ùr agus a chur a mach aig pris cho iosal ’s gu ’n ruigeadh na h-uile orra?

A. —Bhithéadh sin da rireadh na dheadh dhoigh air cothrom a thoirt do ’n t-sluagh air eolas fhaotainn air litreachas nan seana Ghaidheil agus shaoileadh tu gu ’m bu ghnothaich e anns nach bu chòir call sam bith a bhi gu h-araidh san là ’n duigh, nuair a tha Ghaidhlig air a teagasg anns na sgoilibh, agus mar sin aireamh ni ’s mo comasach air a leughadh.

D. —Feuch mata ma thachaireas Gaidheal sam bith ort aig nach eil fhios ciod a ni e le chuid airgid gu ’n sanais thu so na chluas.

A. —Na bitheadh eagal ort gu ’n di chuimhnich mi sin; ach thoir sùil air an uaireadair; Bu choir domhsa bhi leathach slighe dhachaidh, feumaidh mi tighinn air ais gu h-aithghearr a dh’fhaighinn tuilleadh de do naigheachd. Oidhche mhath leat.

D. —Mar sin leat fhein agus moran taing dhut airson do cheilidh.

CABAR FEIDH.

Tha bathar math an còmhnuidh aig D. J. Domhnullach. Brògan, Adan, Aodaichean, agus gach seòrsa bath-ar-eile. ’S tha e ’gan creic gle shaor.

LeighsidhMinard ’s LinimentBreac.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[15]

[Vol . 3. No. 2. p. 7]

(Air a leantuinn o thaobh 3.)

Ghàidheal ’n ar companaich; gheobhar gu tric mo dhealbh air a ghearradh air cùirn ’s air tuir na h-Eiphid.”

“Gu dearbh chunnaic mi gu tric e air a ghearradh air àrd-dhorsan shaibhlean air a’ Ghalldachd,” os an sionnach ’s e cur braoisg air fhein. “Tha thu ’d dheagh bhan-sgoileir, a bhan-ghoistidh. Is aithne dhòmhsa rud no dhà mi fhein, ach is eudar dhomh aideach nach eil mi ’m sgoileir—is gnothaichean an t-saoghail is mò tha tighinn fosnear dhomh—is fear mi a tha tighinn suas air mo luim fhein—duine-uasal bharr na dùthcha, mar gu’n abradh tu.”

“Is ann a’ fochaid air a’ sgoileireachd,” os a’ chomhachag, ’s fàite fanaid air a h-aodann àidh.

“Bithidh, a cheist, an uair bhios mise ri sgoileireachd air feadh nan cearc ’s nan coileach air an spiris,” os an sionnach.

“Ach coma, is bochd nach ’eil sgoil agad: na ’m bitheadh bheireadh an déile so os mo chionn beagan fiosrachaidh dhut.”

“Dé tha i ’g ràdh,” os an sionnach.

“Cha’n urrainn domh leughadh ri solus an latha,” os a’ chomhachag, ’s chaidh i ’s a’ mhiananaich air a h-ais do chos na craoibhe a chadal gu feasgar.

“Plumbas buntàta air a dubh fhacail b’e sin é,” os an sionnach ’s e sealltainn suas ris an ròcas.

“Saoil, nach ann a tha phròis ’n ar ban-choimhearsnaich! cha b’ ionghnadh leam ach i—ag gabhail oirre gliocas an t-saoghail a bhi aice—clod-cheann dall na caillich-oidhche—gu dearbh na ’n abradh i na ròcais.”

An uair a bha an conaltradh so a’ dol air adhart eadar na càirdean ud, bha an damh gu soimeach ag iche an fheòir ’s an losgann a’ dùr-bheachdachadh air le leithid de dh’eud ri ’mhiadachd ’s gu ’n spùtadh e nimh air na ’m b’ urrainn da, agus gu ’n sgàineadh e le neart farmaid mur-bhith nach robh sin ’n a chomas. Bha ’n t-uainein gun fhiamh, gun amharus, ’n a shineadh ri taobh a’ mhadaidh-allaidh; a thaobh gu ’n do ghabh esan a shàth dhe mhàthair cha do ghabh e fhathast gnothach ris. Ach coma, bha laiseadh a’ tighìnn ’n a shùilean ’s toiseach aige air ’fhiaclan a chasadh agus dh’ éirich gurt us greann air ri cuimhneachachadh gu’m b’ fhéairrde e uain-fheoil gu shuipeir.

“A! nach mor na sùilean a th’ agaibh,” os an t-uan ’s e ’s a’ mhéilich.

“Is ann is fhéarr a chi mi thu, éudail.”

“A! nach mòr na tuisg a th’ agaibh.”

“Is ann is fhearr a dh’ ich— .”

Mu ’n robh am facal uile mach as a bhial, thainig an ràn déistinneach ud air feadh na cuithe, ’s chlisg gach beò a bh’ innte leis an eagal. Ciod a bha ’n so ach asal a fhuair fàth le tubaist air choir-eiginn, air boiceann leòghainn a chur uimpe, agus a’ tighinn ’n a still a stigh air bealach a bh’ air a’ ghàradh us daoine ’s clann ag cur rithe le maideans le gunnaichean.

An uair a chuala am madadh-allaidh an raoic a rinn an asal a bha ’m boiceann an leòghainn, shaoil leis gur h-e righ mòr an fhàsaich e fhein a bh’ ann, ’s thug e as cho luath ’s a leigeadh a dheise leis. An uair a chual an damh an fhuaim thug e le clisgeadh cuibhleadh roimh ’n lub, agus saltrar air an losgann, a bha ’g a dhubh-chàineadh, ’s cairear a chnaimhean air a chéile. An uair a chunnaic an ròcas daoine a’ tighinn le gunnaichean, ghrad-leig e as a’ mhulchag ’s ghabh e na sgiathan. An uair a chunnaic an sionnach a’ mhulchag a’ tuitean, thug e ’g a h-ionnsuidh—dh’ aithnich e raoic na h-assail—agus, ’s an leum a thug e tuitear an gòisinn agus caillear an t-earrball ris. B’ eudar dha riamh tuille an saoghal imeachd as ’aonais, ag gabhail air, a’s droch-uair, gu ’n deachaidh na h-earrbail as an fhasan, agus gur h-ann bu mhisde na sionnaich orra iad.

Anns na cuir a bh’ ann thàinig balachan ’s leadair e an asal le bata gus an robh i ’s an raoicil aig. Cha b’ urrainnam madadh-allaidh mòr-chabag a dhianamh leis gu ’n deach craiceann na caora mu chasan, agus ’s e bh’ ann gu ’n d’ thug fear do na daoine an aire dha ’s gu’n do thilg e e. An uair a dh’ fhairich a’ chomhachag a’ bhodhar-fhuaim a bh’ ann chaidh i ’n a breitheall, ’s leis a’ bhoile leum i à còs na craoibhe ’s buailear i am buachaille an clàr an aodainn, agus mharbh e i le cuaille bata. Thàinig ’n a àm fhein am feoladair agus thug e leis an damh ’s an t-uan; agus fhuair an tuathanach an t-earraball ’s ’a ghòisinn, agus chuir e am bràigh an teintein e, ’s cha robh duine thigeadh air chéilidh air, nach innseadh e dha am mìomhadh a fhuair e ag cur gu bàs an t-sionnaich.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI—C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
Rubbers dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, ’s coir dhuit a dhol ’ga choimhead gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[16]

[Vol . 3. No. 2. p. 8]

Oran do Mhac-Leoid Dhunbheagain.

LEIS A CHLARSAIR DALL.

AM BARD. —Gur h-i ’n t-saighead tha’m chre
A dh’fhag treoghaid mo chleibh cho goirt,
Aig na rinn mi ’ad dheidh
’S mi ’n diugh ’siubhal leam fein gun toirt,
Gun robh mis’ air do thoir,
’S bha mi ’m meas gun robh còir agam ort,
A mhic athar mo ghraidh;—
B’ esan m’ aighear is m’ agh, ’s tus’ m’ olc.

Chaidh a chuibhle mu ’n cuairt,
Agus thionndaidh gu fuachd am blaths,
Naile chunnaic mi uair
An Dun rathail nan luaidh a bha
Ard cho-chruinneach’ an t-sluaigh
’Cur ri mathas gun chruas, gun chas;
Dh’ fhalbh an latha sin uainn
Is tha ’n talla gu fuaraidh fas.

Tha Mac-Talla fo ghruaim
Dh’ fhag e ’m bail’ am biodh fuaim a cheoil;
Ionad tathaich nan cliar
Tha gun aighear, gun mhiagh, gun doigh,
Tha gun mhire, gun mhuirn,
Tha gun iomrachadh dluth nan corn,
Gun chuirm pailtis ri daimh,
Is gun mhacruis, gun mhanran beoil.

Dh’ fhalbh Mac-Tall’ as an Dun,
’N uair a thanig oirnn diu nan triath,
’S ann thachair e rium
’S e air seachran air cul nan sliabh.
MAC-TALLA. —Labhir esan air tus,
Reir mo bheachd-sa gur tu ’bha riamh,
Am measg cuideachd na muirn,
Gus an uiridh an Dun nan cliar.

AM BARD. —A Mhic-Talla nan tur,
’S math mo bharail gur tu a bha
Ann an aros nam fiann
A comhaithriseadh gniomh mo lamh.
MAC-TALLA.— ’S ceart do bharail: gur mi
Is bu deacair dhomh fhin ’bhi ’m thamh
’G eisdeachd brosluim gach ceoil,
Ann am fochair Mhic-Leoid an aigh.

’S mi Mac-Tall’ a bha uair
’G eisdeachd faruinn nan duan gu tiugh,
Far ’m bu mhuirneach am beus
An am cromadh do ’n ghrein ’san t-sruth;
Far am b’ fhoirmail na seoid,
’S iad gu h-oranach, ceolmhor, cluth;
Ged nach faicteadh mo ghnuis
Chluinnteadh leotha ’san Dun mo ghuth.

’S mi Mac-Tall’ a bha ’thamh
’S an aitreamh ’n robh gradh nan cliar,
An triath tighearnail, teann,
Is an cridhe gun mheang ’na chliabh.
Thug e speis d’a thir fein,
Cha do chleachd e Duneideann riamh;
Dh’ fhag e ’m bonnach gun bheum,
’S b’ fhearr gun leanadh ’na cheum a shiol.

’N am bhi ’g eiridh gu moch
Ann san teaghlach gun sproc, guu ghruaim,
Chluinnteadh gleadhraich nan dos
Is an ceile nan cois o ’suain.
’Nuair a gheibheadh i ’lan
’S i gun duisgeadh an àird an sluagh,
Le meoir fhileanta ghrinn,
’S i gu ruith-leumnach, binn ’sa chruaich.

Bhiodh a rianadair fein
’Cur an ire gur h-e ’bhiodh ann,
’S e ag eiridh nam measg
Is an eighe gu tric na cheann.
Ged a b’ ard leinn a fuaim,
Cha tuairgneadh e sinn gu teann,
Chuirteadh tagradh am chluais
Le h-aidmheil gu luath ’s gu mall.

An am gabhail mu thamh
Gum biodh furtachd ’san fhardaich reidh;
Dhomhsa b’ fhurasd’ a radh
Gum bu chuireideach gair nan teud;
Iad fo iomairt do lamh
’Cur am binneas do chach an geill;
’S gun bu shiubhlach am chluais
Modhan luth’ar do luasgan mheur.

Ann san fheasgar an deidh
Am teasa na grein’ trath-noin,
Bhiodh fir-chneapain ri clair
’S manai a feagairt a ghnath ’cur leo.
Bhiodh da chomhairleach ghearr
A dian labhairt ’s gum b’ ard an gloir;
Is bu thitheach an guin
Air na daoine gun fhuil, gun fheoil.

Gheibhteadh fleasgaich gun sgraing
Ann san talla le gradh gun fhuath,
’S oighean grinne ’n fhuilt reidh
Air an urlar le cheil’ a gluas’d,
Iad le ceileiribh beoil
’Dannsadh iollagach, ordail, suairc’,
Is fear-bogha nan coir
A cur meadhail a mheoir nan cluais.

AM BARD. —A Mhic-Talla so ’bha
Ann sa bhail’ ’an do thar mi m’ iul,
’S ann an nis duinn a’s leir
Gu bheil mis’ is tu fein air chul.
’Reir do chomais thoir sgeul
On ’s fear-comuinn mi-fein is tu;
’N robh do mhuinntireas buan
Aig an dream sin do’n dual an Dun?

’S fiosrach mis’ air gach am,
’S mu gach aon diu a bh’ ann o thos.
Cait am faicteadh air chuairt
Ceanna-cinnidh ’thug fuath cho mor
Do dh-fhaoin mhor chuis nan Gall?
’S gun an sporan ’bhi gann de dh-or.
Tighearnan Eilg’ is Chlar-Sgith
Cha bu bhacadh dhaibh diobhail stoir.

Bho linn nan linntean bha mi
’S mi mar aon duin’ a thamh sa chuirb,
’S theireadh iomadh Mac-Leoid
Nach robh uireasbhuidh eolais duinn;
Ach cha n-fhaca mi riamh,
Gun taoitear, gun triath an Dun,
’S e na fhasach gun fheum,
Gus na laithean so fein bho thus.

AM BAIRD. —Bhon a thanig ort aois
Tha ri radh gur a baoth do ghloir;
Cha n-e fasach a th’ ann,
Ged a tha e ’san am gun lod.
Is air taoitear ’s beag fheum,
’S og thighearna fein ’na lorg,
’S e ri ’fhaotuinn gun fheall
’Cur ri baoithe an ceann luchd-chleoc.

(Ri leantuinn.)

LeighsidhMinard ’s L’ mentCrosdachd.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Faigh Paidhir air son an Earraich.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAN W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith ’a thig thu. Dealbhan beaga air am meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine air a phris a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck, C. B.