---

[249]

[Vol . 3. No. 32. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B. DI-SATHAIRNE, FEBRUARIDH, 9, 1895. No 32.

Freagradh do Dhomhnull Deombach.

’S olc an obair do ’n a bhard
Bhi cur bacail air na sàir,
Da ’m bu chòir a th’ inn gun dàil
A thàmh do Mhanatòba.

’S iomadh buaidh a th’ air an àit’
Rinn thu dhiomaladh na d’ dhàn,
S gheibh thu mach an uine gheàrr
Gur feárr e na Dacòta.

Ged tha n geamhradh reota, fuar,
Cha chuir sud oirn geilt mo gruaim,
Aimsir shoileir, theioram, chruaidh,
Cur dreach an gruaidh ’ar n òigridh.

Theìd sinn gn clachan ’s gu féill,
Air ’ar còmhdach ann am béin,
’S cha bhi domail dhuim no beud,
Ged sheideadh a ghaoth reòta.

’Nuair thig an t-earrach le spìd,
Theid gach fear a chur an t-sil,
’S cha bhi mathachadh a dhith
Air talamh min a chòmhnaird.

’Nuair thig am foghar mu’n cuairt,
Theid na machraichin a bhuain,
’S cha bhì duine gun a dhuais,
A giùlan sguaban or-bhuigh.

Tir an toraidh, tir an àigh,
Tir na tuirneip ’s a bhuntàt,
Tir ’s an dean an cruineachd fàs,
An coirce bàn ’san t-eòrna.

Tir na saorsa, tir nam buadh,
Far nach leagir màl air tuath,
’S far nach faicir Bàillidh cruaidh
A’ cur an t-sluaigh air fògradh.

’M fear a thig dhiobh an cabhaig
Gheibh e taghadh air an fhearann;
’S ’nuair bhios cach gun chrodh, gun aighean,
Bìdh esan dheth dòigheil.

’S iomadh Gàidheal smiorail cruaidh,
Dh’fhàg a dhuthaich falamh, fuar,
A tha ’n diugh na shuidhe suas,
Le uaislin Msanatòba.

Anns an Eaglais, ’s anns an Stàid,
’S leis na Gàidheìl nrram àrd;
’S mor an onair sud a ghnàth
Do ’n tir a dh’ àraich òg iad.

Mo luchd-dùthcha th’ ann an éis,
Fagaibh fearann nach leibh fhéin;
Thigibh thar fairge n’ ur leum,
S na d’ thugaibh géill do Dhòmhnull.

CARAID ’A DHUTHCHA.

Litir a “Cabra Feidh.”

FHIR-DEASACHAIDH. —Cha robh mi ’n dùil gu leiginn leis an t-seana bhliadhna dhol seachad gun sgriobhach thugaibh a ghuidheadh dhuibh féin agus do ’r leughadairean, “Bliadhna Mhath Ur,” ach bha mi cho dripeil aig deireadh na bliadhna ’s nach d’ fhuair mi cothrom air facal a chur thugaibh gu ruig so.

Tha nithe Gàidhealach a dol air an aghaidh an so am bliadhna car mar a b’ àbhaist. Tha na Comunnan Siorramachdail a cumail danns agus coisir-chiùil an dràst ’s a rithist ach tha mi duillch a ràdh nach mor Gàidhlig a chluinnear aca.

Tha ’n class Gàidhlig a soirbheachadh gu math agus tha’n céilidh a th’ aca aig ceann gach mios na choinneamh cho gasda ’s a dh’ iarradh neach fhaicinn. Cha chluinnear guth ach Gàidhlig fad na h-aidhche agus tha e glé thaitneach an òigridh a chluinntinn a scinn nan seann óran. Aig a’ choinneamh mu dheireadh sheinn Alasdair Hepburn òran a dh’ ionnsaich e à MAC-TALLA— “Gur moch rinn mi dùsgadh.”

Bha mi rò thoilichte litir an “Americanaich” fhaicinn an àireamh 22. ’S iad na naigheachdan de ’n t-seòrsa thug e dhuinn a bu mhath leam fhaighinn bho gach cearn anns am beil MAC-TALLA a taghail. Na’n innseadh ar càirdean dhuinn ciamar a tha’ Ghàidhlig a’ soirbheachadh feadh an t-saoghail, bheireadh iad misneach dhuinne tha deanamh ar dichioll air a cumail suas aig an taigh agus dhùineadh iad beul na muinntreach sin a tha daonnan ag radh gu’m beil i dol bàs agus nach ’eil ann ach faoinealachd do neach sam bith a bhi feuchainn ri ’cumail beò.

Nach iongantach an ni e gu’m beil Comunn na Gàidhlig an New York direach anns an dearbh staid ’s a tha ’n comunn a tha dol fodh ’n ainm cheudna anns a’ bhaile seo mar a dh innis mi dhuibh o chionn ghoirid; agus tha e coltach gur e an aon ni a tha toirt an uilc mu’n cuairt anns an dà àite— ’Se sin a bhi leigeil naimhdean (Goill) a steach do ’n champ. B’ fhearr leam gu mor Comunn fhaicinn anns nach bitheadh ach dusan ball na ’n robh an dusan na’m fior Ghàidheil agus comasach air labhairt ri ’chéile anns a’ Ghàidhlig, na Comunn eile anns am bitheadh na ciadan de’ n t-sluagh sin anns nach ’eil an spiorad ceart agus aig nach ’eil deidh sam bith air a bhi ’nan Gàidheil ach an ainm. Tha mi cinnteach gu’m beil ur leughadairean uile glé fhad an comain ar caraid “Aonghas” airson na deagh naigheachd a thug e dhuinn mu thimchioll na Gàidhlig an Oil-thigh Antigonish. Tha mi ’n dòchas nach dean “Aonghas” di-chuimhne air a bhi ’g innseadh dhuinn bho àm gu àm ciamar a tha’n class Gàidhlig agus an Céilidh a’ dol air adhart.

Fhuair mi litir o chionn là no dhà bho’n fhior Ghàidheal sin Rob Mac Ille-dhuibh a Siam agus chuir e thugam seachd tasdain airson MAC-TALLA. Cha’n ’eil mi ’cur an t-suim so thugaibh an dràsd oir tha dùil agam gu’m bi tuilleadh agam air ur son an ceann’ seachduinn no dha, agus an sin cuiridh mi thugaibh còmhla e, ach bithidh mi ’n ur comain ma thoisicheas sibh air a’ phaipeir a’ chur a dh’ ionnsaidh mo charaid cho luath ’s a gheibh sibh so.

Gheall mi dhuibh aig toiseach a’ Gheamhraidh gu ’m feuchainn ris an óraid a thug an Leighich Mac ’Ill’Iosa seachad aig a’ chlass Ghàidhlig eadar-theangachadh gu Gàidhlig agus tha mi toilichte a ràdh gu’n deach agam air sin a dheanamh air dhòigh air choreigin ach tha droch eagail orm gu ’n do mhill mi moran di anns an eadar-theangachadh. Tha mi ’ga cur thugaibh leis a’ phost so, agus bu mhath leam na’n cuireadh sibh thugam àireamh no dha ’bharrachd air na’s àbhaist dhuibh a chuir de na h-àireamhan anns an clo-bhuail sibh i.

CABAR FEIDH.
Lunnainn, 21, 1, 95.

---

[250]

[Vol . 3. No. 32. p. 2]

TAIGH NA COILLE.

LA IAIN.

CAIB II.

B’e Eachunn Ros, a b’ ainm do ’n uachdaran. Ged a bha ’n oighreachd farsuinn, b’ e Oighreachd Cheann-Locha, a theirteadh gu cumanta rithe, do bhrigh gu robh i aig ceann Loch a’ Bhuird, agus gach taobh dheth.

Bhiodh an t-uachdaran a’ dol fad mìos no dha gach bliadhna gu ruige Sasunn a chur seachad dùdlachd a’ gheamhraidh maille ri càirdean ’s ri luchd-eòlais. Bliadhna dhe na bliadhnachan thachair gu tubaisteach gu ’n do ghoirticheadh gu h-olc e le leagadh a fhuair e bhar muin eich. Bha e fad thrì mìosan air an leabaidh ann an taigh aoin de ’chàirdean. Bha e fad a’ cheud dà sheachduin cho lag ’s nach robh dùil sam bith aige fhein no aig a’ mhuinntir a bha ’toirt an aire dha, gu ’m biodh e beò. Cha robh ni a b’ urrainn sgil lighiche, agus caoimhneas chàirdean, agus aire agus curam luchd-frithealaidh a dheanamh, nach d’ rinneadh ris. Nochd nighean òg a bh’ anns an taigh mòran caoimhneis dha. Ghabh i os làimh a bhith ’toirt an aire dha, an uair a thuig an luchd-sgile gu robh e air tòiseachadh ri dhol ni b’ fhearr. Bha dithis de na daoine a b’ fhearr sgil a bh’ anns an àite a’ frithealadh dha, ach, mar a dh’ aidich iad le chéile, b’ fhearr dha an aire agus an cùram a ghabh an nighean òg dheth, na na h-uile cungaidh-leighis a fhuair e o’n luchd-sgil. Bhuilich an Cruithfhear buadhan sònraichte air gach creutair a chruthaich e; ach cha ’n ’eil aon de na buadhan nàdurra a bhuilich e air a’ chinne-daon, a’s comharraichte na ’n comas a thug e do na mnathan, anns gach linn, air a bhith math gu altrum agus gu àrach na muinntir a tha òg agus lag, agus tinn. A réir choltais gu ’n do bhuilicheadh foighidinn mhath agus caomhalachd-inntinn ann an tomhas mòr air a’ bhoirionnach òg so.

Thug an caoimhneas agus an aire a nochd i do dh’ Fhear Cheann-Locha, ann an àm a thinneis agus a thrioblaid, air a bhith mòran ni bu mheasaile air mnathan, sean is òg, na bha e riamh roimhe. Ged a bha e fhéin ’na dhuine ro chaomhail agus ro thruacanta gu nàdurra, bha e ann am beachd gu robh na mnathan ni bu chruaidh-chridhiche gu mòr na na fir. Fhuair am beachd so greim daingean air an inntinn aige, an uair a bha e glé òg, agus mar bu shine a bha e ’fàs, is ann bu treise a bha am beachd so a’ cinntinn suas ’na inntinn. Gus an toirear fa near an dòigh anns an d’ fhuair e ’àrach ’na òige, cha bhi e furasda dhuinn a thuigsinn cionnus a b’ urrainn duine, a bha gu nàdurra ro chaomhail, caoimhneil ris gach neach, a bhith ’g àrach beachd dhe ’n t-seòrsa so.

Cha robh aig ’athair de theaghlach ach e fhéin. Beagan laithean an déign a bhreith dh’ eug a mhàthair. Chuireadh esan air chùram banaltruim, agus bha a bhanaltrum so a réir choltais, glé chas, cruaidh-chridheach gu nadurra. Air ghaol esan a chumail gu math fo smachd, bha i mar bu trice ni bu chruaidhe air na bu chòir dhi ’bhith. An uair a bha e ’na leanabh cha robh e ni b’ fhearr no ni bu mhiosa na bhiodh a h-aon sam bith eile a bhiodh ’na shuidheachadh. Bha ’athair a’ deanamh mòran dheth. Bha so nàdurra gu leòr ’s gun ann de shliochd ach e fhein. Bha gach aon de’n luchd muinntir a’ deanamh móran dheth, ge b’ e uair a thachradh e orra. Bha a’ bhanaltrum ann am beachd, gu feumadh ise a bhith ni bu chruaidhe air na b’ àbhaist dhi a bhith, an latha a bhiodh daoine eile ni bu chaoimhneile ris na b’ àbhaist dhaibh. Bha am paisde, òg ’s mar a bha e, a’ toirt fa near mar a bha cùisean, agus mu ’n gann a bha e aig aois gu leòr air son a bhith air a chur fo làimh fir-teagaisg, b’ fheudar a’ bhanaltrum a chur air falbh, agus fear-teagaisg fhaotainn a ghabhadh cùram dheth.

Gu fortanach bha ’n duine ris an d’ earbadh cùram a ghabhail dheth ’na dhuine ciùin, foighidneach, tuigseach, agus ann am beagan làithean ghabhadh an t-oighre òg a chomhairle cho math ’s a dh’ iarradh e. Thug gach neach a bhuineadh do ’n taigh an aire gu robh e mòran ni b’ fhusa ri ’cheannsachadh ’s ri ’chumail à cron na bha e fo riaghladh na banaltruim.

Cha ’n ann do na h-uile neach is aithne clann òg a riaghladh. Feumar foighidinn a chleachdadh riutha. Feumar an nàdur a th’ annta a thuigsinn. Feumar a bhith ciùin, sìobhalta riutha am feadh a dh’ fheumar an cumail fo smachd. “Na chi na big ’se ni na big: na chluinneas iad ’se chanas iad.” An uair a chi a’ chlann na pàrantan agus an luchd-muinntir a’ deanamh ni cearr, saoilidh iad gur còir dhaibh fein a leithid cheudna a deanamh. Cha’n ’eil iad a’ tuigsinn nàdur an uilc, agus mar sin, ged a ni iad olc, ni iad e mar is trice, a chionn gu bheil iad a’ faicinn muinutir eile ’ga dheanemh. Mar an ceudna, is i a’ chainnt a chluinneas a’ chlann bheag a bhios aca. Tha teaghlaichean ann aig am bheil e mar chleachdadh a bhith ’labhairt gu cas, greannach, frithir, crosda ri cach a cheile gach latha. Aon uair ’s gu ’n ionnsaich iad an cleachdadh truagh so cha bhi e furasda dhaibh dealachadh ris, ged a bhiodh toil aca.

A thaobh an duine mu ’m bheil sinn a’ labhairt, feumar a ràdh, nach do dh’ ionnsaich e droch cleachdadh sam bith ’na òige ann am measg na muinntir a bha mu ’n cuairt air. Bha gach aon de’n luchd-muinntir fo dheadh ainm, agus maiseach ’nan caitheamh-beatha ’s ’nan giulan. Mur biodh iad mar sin, cha ’n fhaodadh iad bhith latha ann am muinntireas am maighstir. An uair a dheanadh iad fastadh ris, dh’ innseadh e dhaibh na coireannan air son an rachadh an cur air falbh. Bha so a’ toirt air gach aon mu’ n teaghlach a bhith gu mòr air am faicill, oir anns an àm ud bha e ’na thàmailt mhòir do neach sam bith, nan cuirteadh às ’àite e air son a dhroch dheanadais.

Bha aon ni a dh’ easbhuidh air an duine so fad làithean òige, agus b’e sin, nach robh aon chuid màthair no piuthar aige. Cha do thuig e gu ro mhath riamh ciod e an ni a th’ ann an gràdh na màthar. Tha iomadh neach beò an diugh aig an robh màthair chaomh, a chaith a làithean agus a neart a’ togail a teaghlaich gu measail, cliùiteach. Ach tha mòran ann nach do thuig riamh, mar bu chòir dhaibh, meud a’ ghràidh a th’ aig màthraichean do ’n cloinn, agus air an aobhar sin, cha ’n ’eil meas aca air am màthraichean mar bu chòir dhaibh. Cha mhò na sin a thuigeas iad gu ceart, gn bheil a’ chuid a’s mò de mhnathan an t-saoghail gu nàdurra ro bhlàth-chridheach, agus a ghnàth deas gu bhith ’deanamh cuideachaidh agus comhnaidh leis gach creutair a bhios ann an eiginn no ann an cunnart bàis.

Thug an trioblaid agus an cràdh cuirp a dh’ fhuiling Fearr Cheann-Locha, fad nan tri miosan a bha e air an leabaidh ann an Sasunn, atharrachadh mòr air an inntinn

---

[251]

[Vol . 3. No. 32. p. 3]

aige. Cha robh e latha tinn riamh roimhe sid. Bhiodh truas aige ri daoine an uair a bhiodh iad tinn, trioblaideach, ach cha b’ urrainn dhasan ni ’s mò na b’ urrainn do neach sam bith eile, fìor nàdur an tinneis agus na trioblaid a thuigsinn, gus an d’ fhairich e fhéin iad. Thug e fa near mar an ceudna gu bheil duine glé lag-chuiseach an àm an tinneis agus na trioblaid, eadhon ged a bhiodh mòr-shaoibhreas aige. An uair a tha duine ’na laidhe gu tinn air a leabaidh, biodh e bochd no biodh e beairteach, tha ’n aon fheum aige air frithealadh. Tha taigh math, comhfhurtail, seòmraichean blàtha, agus leaba ghlan, shocair glé mhath annta fhein; ach mur bi an luchd-frithealaidh ciùin, caoimhneil, foighidneach, fiosrach, bidh muinntir an tinneis mi-thoilichte.

Thug Fear Cheann-Locha na nithean so fa near glé mhath, agus thòisich e ri smaointean gu faodadh trioblaidean agus tinneasan tighinn ’na rathad. Is e ’hhuail anns a’ cheann aige gu ’m bu choir dha an òg-bhean chiùin, a bha cho cùramach agus cho aoidheil a’ frithealadh dha fad nan tri miosan a bha e tinn air a leabaidh, a phòsadh. B’e so a’ cheud uair a smaoinich e air pòsadh, ged a bha e aig an àm a’ dlùthachadh ris an dà fhichead bliadhna. Leis mar a bha inntinn cho fad an aghaidh mòran de na cleachdaidhean a bh’ aig na mnathan uaisle air an robh e eòlach, bha e ’cur roimhe nach biodh cuid no gnothach aige ri pòsadh.

Chuir an duine uasal a bha ’g a theagasg ’n a oige, agus a bha mar chomhairleach aige an déigh dha tighinn gu aois, car far a shiùil e mar an ceudna. Bha ’n duine so aon uair ann an trom-ghaol air mnaoi uasail òig; ach mar is minic a rinn té a bhàrr oirre, chuir i cùl ris, an uair a chunnaic i gu faigheadh i fear bu bheairtiche agus a b’ àirde inbhe na e. Chuir so intinn duine uasal cho mòr troimh a chéile ’s gu’n do bhòidich e nach cumadh e taigh no searbhanta gu bràth; ach gu ’n caitheadh e a bheatha ann an taigh duine eile. Chum e air a’ bhòid so; oir bha e ’na fhear-teagaisg agus na chompanach aig Uachdaran Chinn Locha fad iomadh bliadhna.

A dh’ aindeoin cho fad ’s bha ’inntinn an Uachdarain an aghaidh dha pòsadh. thàinig e, mar a dh’ ainmeachadh mar tha, gu bhith ’faicinn gu ’m b’ e a ghliocas, o ’n a bha e gun phiuthair, gun dlùth bhana-charaid, aon fhaotainn a bhiodh dha ’n a bana-chompanaich dhìleis ann an àm na slàinte, agus a bhiodh cùramach uime, agus caoimhneil ris, nan tachradh dha a bhith ann an tinneis no ann an trioblaid. B’ i a’ bhean-uasal òg a bha ’frithealadh dha anns an tinneas an aon té, a réir a bheachd, bu fhreagarraiche air a shon anns gach dòigh a b’ urrainn da fhaotainn. Thàinig i o aon de na seann teaghlaichean cho measail ’s a gheibhteadh anns an t-siorrachd. Bha àrd-fhòghlum aice, agus cha robh pròis no meud-mhòr sam bith innte. Bha i ann an iomadh dòigh tur dealaichte o gach mnaoi uasail air an do chuir e riamh eòlas. Ged a bha i mu ’n cuairt air fad nan tri miosan a bha e tinn, agus ged a bha fios aice gu robh e ’n a dhuine measail anns an dùthaich, a bharrachd air a bhith ’n a dhuine eireachdail ri ’fhaicinn, cha do leig i fhaicinn riamh gu robh an toil bu lugha aice a bhith ’n a chuideachd, ach an uair a bhiodh i ’frithealadh dha mar bhanaltrum. Cha b’ ionnan ’s mar a bha an àireamh bu mhò dhe na mnathan uaisle a bha ’tachairt ris an uair a bhiodh e air chuairt ann an àite sam bith eile air feadh Shasuinn no Alba. Bha iad mar gu ’m biodh toil aca a bhith ’na chuideachd an comhnuidh. Cha ’n ’eil e ’cur ioghnaidh sam bith oirnn ged a bha so mar so; oir bha e anabarrach aoidheil, cuideachdail, còmhraiteach, tlachdmhor ’na dhòighean.

Ged a smaoinich e uair is uair gu ’m bu chòir dha a’ bhean uasal ud a phòsadh, bha e ùine mhath mu ’n do làn-shuidich e ’na inntinn gu ’n deanadh e e. Bha caochladh nithean a’ tighinn fa chomhair na h-inntinn aige, a bha ’g a chumail air ais. Theireadh e ris fhein, nach robh fhios ciamar a fhreagradh bann-Sasunnach air uachdaran a bhiodh mar bu trice a’ fuireach ann an cearn iomallach de dh’ Alba, far an robh e mar chleachdadh aig an uachdaran a bhith ’cumail suas càirdeis agus caoimhneis, araon ris an tuath bhig agus ris na tuathanaich mhòra. B’ fhearr leis gun phòsadh idir na gu’n cuireadh a’ bhean eadar e fhein agus a chuid tuatha. Ach an uair a smaoinicheadh e air cho iriosal ’s cho iochdmhor ’s cho faighidneach ’s a bha i, theireadh e ris fhein, gu freagradh i glé mhath air. Theireadh e ris fhein mar an ceudna, nach robh fios an còrdadh an dóigh aoraidh a bha cumanta ann an Alba rithe. Cha b’ urrainn e, bha e ’smaointean, cur suas le mnaoi leis nach b’ fhiach a dhol do ’n taigh-aoraidh maille ris air Latha an Tighearna. Bha e ann am beachd nach bu chòir a dh’ fhear sam bith bean a phòsadh, mur biodh i deònach a dhol do’n eaglais maille ris a h-uile uair a b’ urrainn di. Is e rud a bhuail ’na inntinn air a’ cheann mu dheireadh, gu ’n cuireadh e an tairgse mu ’coinneamh agus gu ’n innseadh e dhi gu saor, soilleir mu gach dleasdanas a bhiodh aice ri dheanamh a thaobh na tuatha agus na h-oighreachd, nam pòsadh i e.

(Ri leantuinn.)

Comhairlean Leigh.

’Se ’n t-aon leigheas air gach anashacair gabhail aige gu tràthail. ’Nuair a dh’ fhair’ eas duine grisfhuachd air, agus laigsinn mu na h-uilt, le càil eiginn de chrith, bu choir na cosan a chuir ann an uisge blàth gu ruig na gluinean, agus am fagail ann car ùine bheag: na dhéigh sin grad dhol a luidhe, agus deoch bhrìoghor bhlàth òl, a chuireas fallas diubh; agus gu h-àraidh deagh phurgaid mhath, laidir a ghabhail, agus mar ’eìl na cùngaidhnean sin aca r’ am faotainn, cha bhi iad gu h-olc dheth fhad ’s a tha iad dlùth do ’n t-sàile. Rachadh so a ghnàthacha car latha no dhà, agus feudar iomad droch fhiabhras a chumail air falbh.

’Nuair a thig droch fhuachd agus cratan, le casataich air duine, deanadh e mar thuird sinn; ach ma mhothaicheas e greim na thaobh a cur stad air anail, tha e feumail beagan fol’ n tharruing, agus os ceann gach ni an air’ a thoirt nach bi e teann ’na chorp. ’Nuair a dh’ fhairgheas duine goirteas mu iochdar a chuirp no m’ an ghoile, ’s e ’n aon ni purgaid a ghabhail gun dàil, cùrainn a thumadh ann an uisge teith, agus an déigh fhàsgadh gu teann, a chàramh ris an aite sa bheil an goirteas agus ’nuair a dh’ fhasas e fiunnar a bhlathteachdadh a ris, agus an t-àit earabhruicheadh air an doigh cheudna. Ma tha e comasach se an doigh is fearr a cholain gu h-uile a thumadh an uisge plodach.

Is tric le muinntir dùchadh ’nuair thig tinneas, ’na ’n caramh làmh a thoirt air deochannaibh làidir de fhion no dh’ uisgebeatha; ach cha ’n ’eil ni is cunnartaiche dhaibh na so ann an toiteach tinneis; ’nuair tha gach cunnart fiabhruis thairis, cha dean beagan de sin coire dhoibh. —Ib.

---

[252]

[Vol . 3. No. 32. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, FEBRUARIDH 9, 1895

BHA stoirm mhor ann an Gàidhealtachd na h-Alba toiseach na seachdaìn so. Thuit meall mor sneachda. agus thainig fuachd mor leis. Tha na carbaid-iaruinn air an cur ’nan tàmh, ’s cuid dhiubh an sàs ann an citheachan sneachda. Tha na féidh ’s na caoraich a faighinn tàire mhor; na miltean dhiubh air am meileachadh leis an fhuachd no air an tachdadh anns an t-sneachda. Bha ’n stoirm cheudna aca air a Ghalldachd, agus rinn i call mor air daoine ’s air ainmhidhean. ’S i ’n stoirm a’s miosa ’bhuail Breatuinn o chionn ioma bliadhna.

THA Pàrlamaid Bhreatunn na suidhe air an t-seachdain so. Shuidh i Di-màirt. Tha phàirtidh aig a bheil an riaghladh, a réir coltais glé lag. Tha ioma ni an crochadh riutha a bhios glé dhoirbh dhaibh a chur air doigh. Ged tha Rosebery na dhuine tapaidh gu leor, cha’n eil e cho làidir, no cho seolta sa bha Gladstone ’na latha fhéin. Mar tha gnothuichean anns an rioghachd aig a cheart àm, cha ’n ann do dhuine lag-lamhach a thigeadh a dhol air an stiùir. Ach theagamh nach deanadh iadsan a tha ’n aghaidh Rosebery dad na b’ fhearr ged bhiodh iad fhéin mu chùl a ghnothuich. “Saoilidh am fear a bhios ’na thamh ’gur e fhéin a’s fhearr làmh air an stiùir.”

Facal a Ceap Nor.

A CHARAID, —So dhuibh dolar o bhur caraide Domhnull Moireastan. Tha e air a bhi leughadh àireamhan de’n MHAC-TALLA o àm gu àm, ach tha e nis a’ cur roimhe gu’m faigh e gach áireamh an deigh a chéile mar a dheasichear iad. Ma chuireas sibh d’a ionnsuidh e gu riaghailteach fad bliadhna, ’s gum faigh sibh féin agus esan a bheag a shaoghal an deigh sin, ’s cinnteach mise gur iomadh dolar eile bhios aige feitheamh oirbh. Tha sinn glé thoilichte bhi faicinn gu bheil àireamh luchd-gabhail a MHAC-TALLA a sior mheudachadh, Na saoileadh Gàidheal sam bith gu bheil e na dhuine dleasnach ma tha e ’tighinn baò as eugmhais. Cha-n ’eil a bheag a naidheachdan agam an dràsda. ’N uair a bhitheas, feudidh gu’n cluinn sibh uam a rithisd.

M. D.
Ceap Nor, Ian. 23, ’95.

SEAN FHACAIL

Is ann aige-san is mo a their is lugha tha ri radh.

Seachain an t-suil a tha teoma air faicinn an uilc agus mall a dh-fhaicinn a’ mhaith.

Cha ’n arrainnear a radh gu ’n d’ thainig bàs ath-ghuirid air-san a chunnaic laithean fada.

Is aithne do ’n duine ghlic ’aineolas fein, ach tha an t-amadan am barail gur aithne dha na h-uile nithe.

Cha ’n ’eil ni sam bith urramach nach ’eil neo-lochdach, no ni sam bith suarach nach ’eil a’ tarmachadh an uilc.

Is e ar cridhe fein, agus cha’n e barailean sluaigh eile, a bhuilicheas meas agus urram oirnn am measg ar co-chréutairean fein.

Iadsan a tha toigheach air a bhi cur an ceill a’ h-uile ni a’s aithne dhoibh, tha iad ealamh gu bhi ’cur an ceill tuilleadh ’s a ’s aithne dhoibh.

Far am bheil ceann air a dheagh lionadh le gliocas, gheibh e tamh agus fois air gach cluasaig a dh’ fheudas amhgharan an t-saoghail a chur fodha.

Cha taitneach leinn a bhi air ar mealladh le ’r naimhidibh, agus air ar treigsinn le ’r cairdibh, gidheadh tha sinn gu minic air ar mealladh agus air ar treigeinn leinn fein.

CUIMHNICH!
gu bheil againn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEIN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI. C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[253]

[Vol . 3. No. 32. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha pàrlamaid Nobha Scotia a nsie ’na suidhe, agus a’ cur air dòigh gnothuichean a thaobh riaghladh na dùthcha.

Tha Sidni air a riaghladh le bàillidh agus sia seanairean. Dhiubhsan a th’ ann an dreuchd air a bhliadhna so, cha’n eil ach aon fhear aig nach eil Gàilig, agus am fear sin fhéin, bha Gàilig aig a phàrantan.

Tha caraid a Eilean a Phrionnsa ag iarraidh sgeul air teaghlach de chloinn-an-Aba, a thàinig a mach à Alba ’sa bhliadhna 1840, agus a rinn àiteachan ann an Sidni no ’n àit-eigin faisg air. Ma’s urrainn do neach sam bith innse dhuinn c’ àite bheil iad fhéin no an sliochd, bu mhath leinn cluinntinn uatha.

Bhrist teine mach ann am Montreal oidhche Di-màirt agus bha dha no tri thaighean air an losgadh. Bha bàthach air a losgadh, agus chailleadh àireamh de dh’ eich ro fhiachail. Bha aon each a b’ fhiach ceithir mile dolair air a losgadh. Bha fiach leth-cheud mile dolair de thaighean air call.

Thanaig duin’ òg do’m b’ ainm Uisdean Mac Eachainn dhachaidh à Montana o chionn ghoirid, agus chaochail e ’n tigh ’athar, air taobh deas an Eilein Mhóir air an t-seachdain s’a chaidh. Bha e o chionn beagan bhliadhnachan ag obair ann am méinn airgid. Bhrist air a shlàintè toiseach a gheamhraidh so, agus thainig e dhachaidh feuch an rachadh e ’m feabhas.

Tha e air innseadh dhuinn a nise nach b’ i Marta Roach, a’ chaileag bheag a th’ air chall, a chunnacas còmhla ri seann duine ’dol troimh Shidni idìr. ’S ann air an latha mu dheireadh dhe’n t-seana bhliadhna ’chunnacas duine agus caileag bheag a’ dol troimh ’n bhaile, agus cha deachaidh Marta Roach air chall gu feasgar latha na Bliadhn’ Uire. Cha b’ urrainn, mar sin, gur h-i bh’ ann. Cha d’ fhuaireadh fios cinnteach de sheòrsa sam bith dh’ a taobh fhathast.

Bu chòir na h-ainmean a leanas a bhi ’measg na h-àireamh a phàigh air a mhios s’a chaidh:—
Dr Mac Thearlaich, Cypress River, Man.
A Bruce, Grand View, P. E. I.
Alasdair Feargastan, Grand River.
Cha chuir sinn an còrr ainmean anns a phaipear gu toiseach an ath mhios, agus an sin clo’bhuailidh sinn ainm na h-uile phàigheas ré a mhios so. Tha sinn an dòchas gu faic ar càirdean nach bi an aireamh air deireadh air àireamh a mhios mu dheireadh.

Tha ’n t-sìd fhuar a thàinig oirnn leis an earrach an deigh na h-acarsaidean ’s na lochan ’s na h-aimhnichean a chòmhdach thairis le deigh. Tha gach bàta ’s soitheach, beag us mòr, air gabhail mu thàmh, agus tha daoine ’s eich us sleigheachan a’ gabhail an àite. Tha muinntir nan each luatha a’ stri ri chéile feuch cò aige tha ’n t-ainmhidh a’s mó chuireas de dh’ arstar na dheigh. Cha bhiodh iad sin idir toileach an geamhradh a dhol seachad gun reothaidhean a thighinn, ge b’ e dé bu mhiann le feadhain eile.

Thainig bàs glé aithghearr air seann duine mhuinntir a bhaile so, do’m b’ ainm Tòmas Routledge, ’sa mhaduinn Dior-daoin. Bha e air a thurus gu Pictou, agus aìg na Narrows Mhòra, thainig e as a charbad gus a bhraiceist a ghabhail. Cha robh e ach beagan cheumannan air adhart ’nuair a thuit e, agus mu’n d’ fhuaireadh a thoirt air ais dh’an charbad bha e marbh. Thugadh a chorp dhachaidh a Shidni air a charbad-fheasgair.

Thainig an stoirm bu mhotha chunnaic sinn air a gheamhradh, air an t-seachdain so. Thòisich i oidhche Luain agus cha do sguir i gu maduinn Di-ciaduin. Bha cur mor sneachd’ ann, agus cathadh fiadhaich, Bha na roidean air an dùnadh suas, agus fad latha no dha, cha robh dòigh air gluasad. Bha ’n carbad-iaruinn air a chumail air ais gu mor leis an t-sneachda fad latha no dha. Cha do thuit uiread sneachda air tir-mòr ach bha ’n t-side a cheart cho doirbh aca.

AN TRACHDAIRE GRUAMACH. —Aig Loch na h-Aimhne Deas, N. S., air maduinn na Bliadhn’ Uire, chaochail Iseabail, bantrach Alasdair ’Ic-an-Tóisich, 96 bliadhna dh’ aois. Aig an àite cheudna, air an 17mh latha de’n bhliadhna, chaochail Ailein Mac Neachdain, 73 bliadhna dh’ aois. Bha iad so le chéile dhe’n cheud fheadhain a thog fearann aig an Loch, agus bha iad fo dheagh chliù, agus measail aig na h-uile. Bha Mr. Mac Neachdain na dheagh sgoilear Gàilig agus glé mheasail air a chainnt mhàthrail. Bha co-chruinneachadh mòr de leabhraichean Gáilig aige.

Bha Di-màirt, latha ’n Taghaidh, gle stoirmeil, ach ge do bha, thainig a chuid mhòr de mhuinntir a’ bhaile mach le ’n cuid “bhòtaichean.” Fhuair Aonghas Domhnullach a stigh ’na Bhàillidh, agus fhuair Iain Mac Gill-fhaollain, Aonghas Mac Gilleain, agus Dòmhnull Domhnullach a bhi ’nan seanairean. Tha sinn an dòchas gu’m bì iad uile ’nan luchd-riaghlaidh a bhios glic agus ceart. Ann on Sidni Tuath, bha Uilleam Purves air a chur a stigh ’na bhàillidh, agus D. Rudderham, Uilleam Horne, R. Musgrave, agus Uilleam Tobin, ’nan seanairean. Ann a Hawkesbury, bha Alasdair Mac-an-Toisich air a chur a stigh ’na bhàillidh, agus Caipt. I, Philpot, Uisdean Mac Coinnich, agus Iain W. Kite, n’an seanairean.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh
SAOR AIR SON AIRGID.

DUAISEAN

dhaibhsan a gheibh gabhaltaichean ùra do ’n MHAC-TALLA eadar so us Bliadhn’ Ur. Bheir sinn do ’n neach a gheibh an àireamh a’s mò a cheud duais, an neach a’s fhaisge thig air sin, an dàrna duais, agus an darna neach a’s fhaisge thig air sin, an treas duais. ’S iad na duaisean na tri leabhraichean fiachail a leanas.

I. Caraid nan Gaidheal.
II. Sàr-obair nam Bàrd.
III. Foclair Gàilig ’Ic Ailpein.

Bldh iad againn ro’n bhliadhn’ uir, ’s bidh iad air an cur g’ an ionnsuidh-san a choisinn iad cho luath ’sa bhios fhios againn cò iad. ’S còir do gach aon feuchainn ri àireamh bheag no mhor de ghabhaltaichean ùra fhaotainn do’n phaipeir. Deanadh gach neach a dhichioll. Iadsan a’s fhearr a ni gheibh iad na duaisean so, agus iadsan nach fhaigh iad, tha fhios againn fèin nach bi athreachas sam bith or air son na rinn iad gus càirdean MHIC TALLA chur an sionmhòrachd.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

---

[254]

[Vol . 3. No. 32. p. 6]

NA BAIRD GHAIDHEALACH BHO’N BHLIADHNA 1400 GU RUIG A BHLIADHNA 1525.

Am measg uam bard ’s nam bana-bharda bha ann o ’n bhliadhna 1400 an nuas gu ruig a bhliadhna 1525 bha an fheadhainn a leanas; Lachainn Mor Mac-Mhuirich, Mac Eachaig, Gillecriosd Taillear, Donnachadh Mor o Leamhanach, Efric Nic-Corcadail, Gillecalum Mac an Ollaimh, Ailain Mac Ruari, Donnachadh Mac-Caibe, Iain Mac Eachairn, Iain Chnoideirt, Pheilim Mac Dhughaill, Donnachadh Mac-a- Phearsain, Anndra Mac an-Toisich, Eoghan Mac Combaidh, am Bard Mac-an-Saoir, Sir Donnachadh Mac-Cailein, Mac Gillfhiondaig, Dughall Mac Gilleghlais, Fionnladh Ruadh am Bard, Maoldonach Mac Aonghuis Mhuilich, ann Bard Muileach, Mac-Cailein, Iseabal Ni Mhic-Cailein, Sir Iain Stiubhart, Mac-Mhuirich, agus Donnachadh Mac-Griogair.

’S e Lachainn Mor Mac-Mhuirich a cheud bhard Gaidhealach air a bheil iòmradh againn. Ged nach h-fheil moran de bhardachd anns a bhrosnachadh-catha a dh’ fhag Lachainn, chan fheil teagnmh sam bith nach robh e na bhard comasach.

Tha tri dain againn bho Ghillecalum mac an Ollaimh. Tha fear diu sin air bas Chonlaoich’. Tha e gle choltach gur h-e Peirteach a bha ann an Ailean Mac Ruari, agus gun robh e a comhnuidh lamh ri Gleann Sith. Tha aon dan againn a rinn e air bas Dhiarmaid agus dan eile a rinn e air bas Oscair. ’S e ’s docha gur h-ann an Gleann Sith a bha Eoghan Mac Combaidh, cuideachd, a gabhail comhnuidh. Feumidh e a bhith gur h-e Mac-an-Toisich a bha ann. Tha e gu math coltach gur h-ann faisg air Loch Rainneach a rugadh am Bard Mac-an-t- Saoir, agus gun deach e a dh’ fhuireach lamh-ri Loch-Innse am Baideanach mu ’n bhliadhna 1497. ’Se ’s docha gur h-ann bhuaithe a thanig Clann-an-t- Saoir Bhaideanich; —Shaws MacKintoshes, and Clan-Chathan, p. 165. B’ e Sir Donnachadh Mac-Cailein Sir Donnachadh Caimbal, triath Ghlinn Urchaidh. Chaidh a mharbhadh am Floden ’sa bhliadhna 1513. Rinn Fionnladh Ruadh am Bard dan air bas Ailain Mhic Ruari, a chaidh a dhith-cheannadh aig Blar Atholl sa bhliadhna 1509. Bha droch naimhdeas aig Fionnladh dha. Tha e ag radh nach robh ann ach, “Aon diabhal nan Gaidheal.”

Bha duine anns a Ghaidhealtachd mu ’n bhliadhna 1175 do ’m b’ ainm Donnachadh Mac Duibhne. Bha mac aige do m b’ ainm Dughall; bha mac aig Dughall do ’m b’ ainm Gilleasbig; agus bha mac aig Gilleasbig do’m b’ ainm Cailain. A reir beul-aithris bha brathair aig Dughall do ’m b’ ainm Iamhair, agus b’ e so an t-Iamhair bho ’n danig Clann-Iamhair. Chan fheil dearbhadh sam bith ann gur h-e brathair do Dhughallt a bha an Iamhair. Mar sin, faodaidh e a bhith nach h-fheil cairdeas sam bith eadar na Caimbalaich is Clann-Iamhair. Theirear ann an Eachdraidh ri Cailain Mac Ghilleasbig mhic Dhughaill, “Cailain Mor.” Bha mac aige do ’m b’ ainm Niall. Bha Niall na dhuine glic, gasda. Chog e gu dileas, duineil air taobh a Bhrusich. Bha mac aige do ’m b’ ainm Cailain. “Cailain Math;” bha mac aig Cailain do ’m b’ ainm Gilleasbig, agus bha mac aig Gilleasbig do ’m b’ ainm Donnachadh, “Donnachadh an aigh.” Bha da mhac aig Donnachadh, Gilleasbig agus Cailain, Is ann bho Chailain a thanig teaghlach Bhraidalba. Chaochail Donnachadh an Aigh ’sa bhliadhna 1453. Chaochail Gilleasbig a mhac roimhe Bha mac aig Gilleasbig do ’m b’ ainm Cailain. Thanig Cailain so a staigh an aite a sheanar sa bhliadhna 1453. Rinnaadh na Iarla e sa bhliadhna 1457. Chaochail e ’sa bhliadhna 1493.

Phos Cailain, ceud Iarla Earra-Ghaidheal, Isabal Stiubhart, nighean do dh-Iarla Stiubhart, Morair Lathurna. B’ e a mhac Gilleasbig, “Gilleasbig Ruadh,” an darna h-Iarla. Bha seachdnar chloinne aige Gilleasbig, Cailain, Gilleasbig, Iain, Ealasaid, Iseabal, agus feadhainn eile. Chaidh a mharbhadh am Floden sa bhliadhna 1513. Thanig Cailain a staigh na aite. Bha Ealasaid posda ri Lachainn Catanach. Rinn Cailain, an treas Iarla, beagan de na rannan a tha ann an leabhar Sheumas Mhic Griogair. Rinn Iseabal a phiuthar, a dha no tri de dh-orain ghoirid.

Bha triuir nighean aig Iain Stiubhart, Morair Lathurna, ri a mhnaoi, agus bha mac diolain aige do ’m b’ ainm Dughall. Bha Dughall na thighearna air an Apuinn ’sa bhliadhna 1493. Thanig a mhac Iain a staigh air an Apuinn na aite. Rinn Iain so, —Sir Iain Stiubhart, tighearna na h-Apunn, —dan no dha.

Bha mac aig Iain Riabhach mac Griogair an Gleann-Liobhain ris an abairteadh Dughall Maol. Bha da mhac aig Dughall Maol, Seumas agus Donnachadh. Tha Seumas a tachairt ruinn mar notair sa bhliadhna 1511, rgus mar dheaghan Lismhoir ’sa bhliadbna 1514. Chruinnich e moran de dhain ’s de rannan eadar 1510 agus 1525. Gu fortanach chaidh curam math a ghabhail de ’n cho-chruinncachadh so. Chaidh a chuid mhor dheth a chlo-bhualadh sa bhliadhna 1862.

Bha Donnachadh Mac-Griogair, brathair an Deaghain, na bhard. Ann an aon de na dain a dh’ fhag e tha e ’toirt gearr-iomraidh dhuinn air Cloinn-Ghriogair agus air na triathan aca. Bha e na dheagh sgoileir. Bha Galig is Laideann gu leoir aige.

Thigeadh e do na Gaidheil a bhi gu mor ann an comain an Deaghain Mhic-Griogair airson nan dan a chruinnich e sa dh’ fhag e ann an leabhar-sgriobte againn. ’S math an gnothach nach deach an call.

’Se ’n t-Olla Mac-Lachuinn a bha ’n Duneideann a chuir am mach co-chruinneachadh Mhic-Griogair. Bha obair mhor aig’ air. Bha e duilich a leughadh ’s duilich a thuigsinn.

Tha mi a toirt nan rannan a leanas a co-chruinneachadh an Dotair Mhic-Giileain;—

“Teachdaireachd Mhic-Cailein gu Mac-Dhomhnuill.”

’S mis a bhcithir laidir, bhorb,
’S mairg a bheanadh ri m’ cholg.
Ge b’ e bheireadh am mach m’ fhearg,
Tha i dearg mar Dhriothlunn ord.

“Freagairt Mhic-Dhomhnuill,”

’S mairg a bheanadh ri m’ Shamhuil,
Mar cheann nathrach ’s a teang air chrith.
Tha mi geur an deidh mo bhearradh,
Beist air bun a h-earra ’dhith.

Beithir nathair mhor. Driothlunn, sradag, gath soluis. Earr, earball.
A. M. S.

LeighsidhMinard ’s LinimentLòinidh.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[255]

[Vol . 3. No. 32. p. 7]

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH, —Ceadaich dhomh beagan sgriobagan a chur g’ad ionnsuidh air an àm so, a dh’innseadh mar tha sinn a’ cur seachad a’ gheamhraidh anns an àit so. Tha cuid ’ga chur seachad ann am bròn, a’ caoidh chàirdean a chaidh a thoirt air falbh leis a’ bhàs. Cuid eile ’ga chur seachad gu cridheil, sùnndach, a chionn gu bheil an saoghal a’ dol leotha gu math. Cuid eile gu breòite tinn agus cudthrom mòr nam bliadhnachan a chaidh seachad ’g an tarruinn sios gu luath gu ceann an turuis. Tha mòran de’n chloinn air an leagadh sios leis an amhaich ghoirt. Tha cuid dhiubh a’ caochladh leis ach tha e nise ’dol air ais seach mar bha e.

Cha mhor de na seana Ghàidheil a tha beò a nis anns an àite seo, —dhiubhsan a ghiulain fuachd agus cruas an latha ’n uair bha ’n t-àite ’na fhàsaich choilltich, leth cheud bliadhna air ais. Tha seana bhean faisg orm a tha ceithir fichead ’sa tri deug a dh’ aois. Cha do ghabh i ùnnsa de chungaidhean-leighis dotair riamh, agus tha i gu làidir, fallain, fhathast. Faodaidh bhith gu’n dean i an ceud dheth. ’Se mo mhor bharail fhéin nach eil stuth cho math ann an linn an latha ’n diugh ’sa bha anns an linn a dh’ fhalbh. Bidh tinneas grùain, no tinneas cridhe, no tinneas air choreigin eile orra.

Tha mi a’ faicinn ann an litir “Dhomhnuill Eachuinn” gu bheil a Ghàilig air a cumail beo ann am baile New York, ’n uair tha sgoil Shabaid aca innte. Ma ta, tha e nàrach dhuinn fhéin ann am baile beag Priceville, far nach b’ urrainn do dhuine moran mearachd a dheanamh ge do labhradh e Gàilig ris gach dàrna duine air an coinnicheadh e, agus cha do smaoinich duine riamh air sgoil Shabaid Ghàilig a chur air chois. Faodaidh e bhith gu’n gabh cuid d’ ar seanairean Gàidhealach (nach urrainn moran cuideachaidh a dheanamh ’sa sgoil Bheurla) nàire dhiubh fhéin, agus gu’n tòisich iad air Gàilig a theagasg, oir tha gu leor de chloinn againn a labhras i gu math, agus gu cinnteach bhiodh e ’na rud taitneach na’m biodh i air a’ teagasg dhaibh ’nan oige.

Tha ochdnar eildearaa againn anns an eaglais Chléirich aig a bheil Gàilig, agus dithis aig nach eil. ’S e ’s ainm do na h-eildearan Gàidhealach, Domhnull Mac Aonghais (Sgoilear), a tha ceithir fichead agus coig bliadhn’ deug a dh’ aois, Seumas Dòmhnullach, Dughall Mac Gilleain, Ailein Mac Gilleain, Alasdair Mac Gilleain, Domhnull Domhnullach, Niall Mac Coinnich, agus Alasdair Monaich. Luchd na Beurla, —Iain Mather agus Iain Simpson.

Tha sneacha gu math domhain againn an so. Tha e air an àm so mu thri troighean air a chomhnard. Cha robh moran againn gu Bliadhn’ Ur. Bha ceud mios na bliadhna gu math fuar o’n thàinig e stigh. Bha ’n reothadh air uairean 15° fo zero, agus tha sin fuar gu leor.

Tha biadh spréidhe gu math gann am bitheantas. Tha fiar bho ochd gu deich dolair an tunna. Tha prisean gràin gu math iosal: —Coirce, 27c am buiseal agus flùr math an $2 .75 am barailte. ’S math am biadh a bhi saor, ach ged bhiodh am bolla air an sgillinn ’nuair nach eil an sgillinn ann tha e gu math duilich fhaotainn.

Cha bhi mi ’sgriobhadh tuilleadh air an am so, oir tha eagal orm gu’n d’ rinn mi mo litir tuilleadh is fada cheana. Tha stoirm mhor againn bho’n thoisich mi air sgriobhadh. Tha na roidean air an dùnadh le torran sneachda. Is mi do charaid,
IAIN MAC GHILLEASBUIG.
Priceville, Ont., Ian. 28mh, ’95.

LeighsidhMinard ’s LinimentDéideah.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut ann an Gailig.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnn
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[256]

[Vol . 3. No. 32. p. 8]

Ochoin, a Righ, Gur a mi ’tha Muladach!

Ochoin, a Righ, gur a mi tha muladach!
Nach robh mì thall an Loch Aills’ a’ fureach leat.
Far ’m bi na h-òigearan ’g òl nam buidealan
A’ gabhail òran ’s an stop an urr’ aca.

’Nuair chaidh sinn sios bha i ’n iar-eas againne,
B’ e sud a rmiann ’s a bhi triall mar chaitheadh i;
Bhi togail cùrsa os cionn nam bancaichean,
A dh’ ionnsaidh ’n Laoidh ’s bu neo-chinnteach cadal dhuinn.

Am béul na h-oidhche bu chruinn am baideal sinn,
Bu bheag bha láthair air cheann nam maidne dhinn;
Bha croinn ga’n rùsgadh us siùil ga’n sracadh ann,
’S gur ioma té ’chaill a coile leapach ann.

Ma ’n da uair dhéug ’s ann a shéid e buileach oirnn,
’S i ’tigh’nn a nall oirnn thar beanntan Newery.
I falbh gu h-aotram ri tàobh nan rughachan,
’S nuair dh’ àt an fhairge bha ’chainb’ gle fhulangach.

’Nuair dhubh an spéur a’s a shéid an fhras oirnn,
Sinn labhair “Séonaid” a chionn bu tapaidh i
Na gabhaibh cùram, tha smùir na maidne air,
’S fhad ’s mhaireas m’ aòdach cha chluinnse m’ acain-sa.

Bha Domhnull Ruadh ann ’s bu chruaidh an cuiraidh e,
’S ann da bu dual bhi gu fuasgailt, furanach,
An am a ghniomh, cha bu mhiann leis cuideachadh
’S e ’rachadh suas ged bhiodh fuaim m’ a h-ulagan.

Fhir a shiubhlas a null thar bhealaichean
Thoir soraidh bhuamsa a dh’ ionnsaidh Ealasaid,
Gur e ’n aon rud ’tha cumail maille orm,
A ghaoth ’bhi tuath, an t-sid fuar, ’s clach-mheallain ann.

Cha ’n eil àite nach bi mi bruidhinn ort,
’S am measg nan céud thug mi spéis mo chridhe dhut;
Na h-uile uair gur a truagh a bhitheas mi,
Mo chridhe brùite ’s mo shùil a’s snith’ oirre.

Esan a tha a ghnath deas gu bhi ’toirt comhairle, tha feum mor aige fein oirre.

LeighsidhMinard ’s LinimentCràdh.

LeighsidhMinard ’s LinimentCrup.

FAICIBH.
Air a bhliadhna so chithear an so litrichean iomadh aon a chuir dearbhadh airMINARDS LINIMENT,agus a fhuair e deanamh feum dhaibh.
C . C. RICHARS, Co.

C . B. TRAVIS,
SYDNEY, C. B.

Pianos, Organs, and Sewing Machines of all the best kinds.

A good stock of Accordeons, Harmonicas, Violin Strings, and Music Books.

Sewing Machine Needles and oil always kept on hand.

Call and Examine Stock.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannaach agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B
Feb.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd