---

[265]

[Vol . 3. No. 34. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B. DI-SATHAIRNE, FEBRUARIDH 23, 1895. No. 34.

Litir a New Zealand.

Bha mi ’leughadh ann am paipearan Albannach mu’m faca mi MAC-TALLA, cliù mor air a thoirt da air son a bhi cho glan, gun truailleadh sam bith le Beurla. Gabhaidh sibh mo leisgeal ma their mi, le dùrachd mhath, nach eil sibh a cumail ris a sin mar bu chòir. Ann am paipear an 27mh. la de mhios an Damhair(October), dh’ ainmicheadh Kempt Head, an uair bu chòir a chantuinn ris “Ceanna Camp,” àite agus ainm a b’ aithne dhuinn gu math. Agus tha cuid de dh’ ainmeannan eile air an cur sios anns a phaipear air an aon doigh. Bu choir dh’ an luchd-sgriobhaidh a bhi faiceallach nach dean iad a leithid de mhearachd a rithist.

Tha na caoraich a nis air an rùsgadh, agus tha chloimh ’ga reic air àrd-fhéillean a tha air an cumail air lathaichean sonraichte. Tha cheud fhéill seachad, agus tha tri eile ri bhi air an cumail, bho àm gu àm. Cha robh a phris cho math air a’ bhliadhna so. ’Nuair thug iad a chis bhar na cloimhe anns na Stàitean, bha luchd nan caorach an dùil gu’m bitheadh a phris na b’ fhearr, ach an àite sin, ’s ann a bha i mu sgillinn am punnd na b’ isle. Thainig droch naigheachd à Lunnuinn air latha na féille. Chaidh a leughadh do ’n luchd-ceannach, agus thuit pris na cloimhe. Ma bha gus nach robh am fios ceart, bha e na mheadhon air a’ phris a bhi cho iosal.

Tha moran sluaigh a falbh as an dùthaich so, feadhainn eadhon á Waipu, ’sa dol gu Coolgardie a shireadh òir. Tha ’n t-àite sin ann an Astralia ’n ear, agus mu thri cheud ’s fichead mile bho bhaile-mor Pheart. Tha cheud earainn, ceud us ceithir fichead mile ’na rathad-iaruinn, eadar Peart agus baile Deas-Chrois. Tha iad ’an sin ceud agus fichead mile bho’n ceann-uidhe. Bidh an sluagh a’ gabhail an coise, agus a h-uile doigh-shiubhail eile, a reir an cothroim air a chuid sin dhe’n t-slighe. Tha moran chàmhal air an rathad mhor so, a giulan bathair agus luchd-turuis, agus ioma rud eile. Tha na beothaichean so glé fhreagarrach air dùthaich theth agus gann de dh’ uisge mar a tha Astralia. Tha ’n rathad gu Coolgardie a’ dol troimh fhàsach gainmhich, anns a bheil meran de cheagan garbha, agus tha e glé dhuilich a choiseachd. Bidh an luchd-turuis a fulang ana-cothrom mòr le teas na gréine agus gainnead an uisge. Tha àitean an cois an rathaid ris an can iad “àitean fliucha;” ’se sin pollagan aig bonna creag far am bi uisge na speur a laidhe. Théid an t-uisge so a thogail gu cùramach; cha mhor nach fàisg iad an talamh gus gach driùchd a bhios ann a thoirt as. ’S fior an sean-fhacal a tha ’g ràdh, “ ’S math gach fliuch air a phathadh.” Tha deoch de’n uisge an sud sia sgillinn, agus ’nuair a thachras càirdean ri chéile an tigh-òsda, an àite drama dhe’n deoch làidir ’se ghabhas iad an t-uisge. Tha mèinnean gle bheairteach anns an àite; tha òr glé phailt anns na clachan, ach tha e gle dhoirbh a thoirt asda. Cha dean daoine bochda feum sam bith ann, agus cha ’n eil aca ach tighinn air an ais ma’s urrainn daibh. “Tha iteagan briagh air a h-eòin tha fad as.”

Tha craobh anns an dùthaich so a tha anabarrach briagha mu’n àm so dhe’n bhliadhna. Tha i ’n dràsda fo bhlàth, a h-uile mir dhith gu lasrach dearg, agus a cur sealladh neo-chumanta greadhnach dhith. Bha i fo bhlàth ’nuair thàinig a cheud sluagh do’n dùthaich, mu àm na Nollaig, agus thug iad mar ainm oirre “blàth-Nollaig.” Tha i a’ fàs an cois a chladaich an measg chreagan, us eile, le geugan mòra, fada, farsuinn, làn de chromagan a tha ro mhath air son togail shoithichean.

IAIN ROTHACH.

LeighsidhMinard ’s LinimentCràdh.

Bha iad Goirt.

Bha madadh-ruadh ann roimhe, agus air dha a bhi ’falbh an fhàsaich air latha tiorram teth, dh-fhàs e ro phàiteach ’s cha robh uisge no ni air bith eile ann a chaisgeadh iota. Mu dheireadh de chunnuic e ach craobh fhion-dhearcan. Bha na fion-dhearcan ro bhriagha, na h-uile aon diubh abuich, agus iad cho lionmhor ’s gun romh iad a lùbadh barraibh nam meangan. Ars’ an sionnach, “ ’S ann domh a rug an cat an cuilean; dé na ’th ann an sin de fhion-dhearcan, gach aon diubh cho maiseach ’s cho làn; ’s iad a chaisgeas mo thart,” agus an so thug e leum suas ris a’ chraoibh an dùil gu’m biodh làn a chraois aige tighinn air ais. Ach leibeidean, cha d’ fhuair r ’m bainne; —cha ruigeadh e leth na slighe gus na fion-dhearcan. Leim e, ’s leim e, ach ged a bhitheadh e a’ leum fhathasd cha deanadh e tùrn. Mu dheireadh dh’ fhalbh e, agus, ars’ esan. “Tha mi coma dhe na fion-dhearcan, —tha iad goirt!”

Bha fear ann an àite ris an abradh iad “Iain mor nam madadh,” air son cho feumail ’s a bha e air faotainn chon do na tuathanaich feadh an eilein. Bha e ’na dhtine làidir geur-fhoclach; caoin-shuarach mu dhol an dàil ni ’sam bith. Bha e ’coiseachd na tràigh-moire aon oidhche ’s e air mhisg, agus gun a bhi toirt fainear a’ bhogha ’bh’ air an tràigh’ bha ’n a inntinn gu ’n leanadh esan dìreach air aghaidh co dhiubh a rachadh e troimh oir na fairge no nach rachadh. Air dha leantuinn dìreach air aghaidh bha e mach mu dheireadh ann am briseadh nan tonn. Mar a bha mach gu math ’s e ’faicinn tuinn mhoir a’ tighinn, ghlaodh e gu h-éiginneach, “A Dhia, cuidich leam!” Mar a chaidh an tonn seachad gun Iain a chur far a chas thuirt e gu caoin-shuarach‘ “O cha ruig thu leas, ni mi fhé a chùis.”

LeighsidhMinard ’s LinimentLòinidh.

---

[266]

[Vol . 3. No. 34. p. 2]

TAIGH NA COILLE.

LE IAIN.

CAIB IV.

Is anabarrach comharraichte mar a chumas an sluagh cuimhne cho fad air nithean nach do chuir riamh dragh orra fhéin. Tha so gu sònraichte fior a thaobh na h-aimhreit a bha eadar Alba agus Sasunn ’s an àm a dh’ fhalbh. Is cuimhne leinn gu léir a bhith ’cluinntinn mòran anns na bliadhnachan a dh’ fhalbh mu thimchioll an treubhantais agus nan euchdan a rinn Uallas agus Brus, an uair a bha righrean Shasuinn ag oidhirpeachadh air Alba ’thoirt fo chìs. Ged nach d’ fhuair Sasunn lamh an uachdar air Alba, gidheadh chum sluagh na h-Alba, gu sonraichte sluagh a bhuineas do thaobh tuath na h-Alba, air chuimhne an aimhreit a bh’ eadar an da rìoghachd, anabarrach fada. Gus an latha ’n diugh tha mòran de na Gàidheil a’ smaointean nach ’eil truas, no blàths, no caranas, no caoimhneas ri ’fhaotainn ann am measg na h-àireamh a’s mò de na Sasunnaich. Cha ’n ’eil iad a’ toirt fa near gu’n d’ thàinig atharrachadh mòr air sluagh gach rìoghachd o’n a sguir an t-srìth ’s an aimhreit a bh’ eatorra. Cha mhò a tha iad a’ toirt fa near gu faod mòran de shluagh gach rìoghachd a bhith caoimhneil, càirdeil, tlachdmhor anns gach dòigh, eadhon am feadh a bhios iad deas gu dhol a chogadh ri cinneach sam bith a chuireas dragh orra.

Ged a bha ’n àireamh bu mhò de ’n tuath a bh’ air oighreachd Cheann Locha anabarrach toilichte gu robh an t-uachdaran gu pòsadh an ùine gun bhith fada, bha cuid dhiubh ann an teagamh nach deanadh bann-Sasunnach bean fhreagarrach dha idir. Cha robh a bheag a dh’ eòlas aca air na Sasunnaich, agus o nach cuala iad a bhi labhairt mòran math umpa riamh, cha robh aca ach fìor dhroch bharail orra. Bha ’n àireamh bu mhò de ’n tuath bhig riaraichte gu leor le mar a bha cùisean air thuar a bhith, oir bha barail cho math aca air gliocas agus tuigse an uachdarain ’s nach creideadh iad gu ’n deanadh e ni sam bith ach ni a bhiodh glic agus ceart. Bha aon is aon de na tuathanaich mhòra nach aidicheadh idir gu ’m bu ghnothach glic do ’n uachdaran bean a thoirt á Sasunn. Fhad ’s a gheibheadh fear bean a fhreagradh air ann an Alba cha robh iad a’ faicinn car son a rachadh e ni b’ fhaide air falbh a dh’ iarraidh mna. Cha ’n ’eil e coltach gu ’n cuala iad riamh an sean-fhacal a tha ’g radh, nach ’eil dùthchas aig mnaoi no aig ministear.

Bha aon taigh air an oighreachd anns an robh mòran air a ràdh mu thimchioll pòsadh an uachdarain. B’ e ’n taigh so, taigh Fir Bhaile-chnuic. B’ e Baile-chnuic am baile fearainn bu mhò a bh’ air an oighreachd gu léir, agus bha Fear a’ bhaile agus a theaghlach ’g am meas fhéin anabarrach àrd os cionn a’ chumanta. Thainig e fhéin agus a bhean o na tuathanaich cho mòr ’s cho measail ’s a bh’ anns an dùthaich, agus mar is minic a thachair, bha iad an dùil nach robh an leithidean fhein ri ’m faotainn air taobh tuath na h-Alba. Bha sianar de theaghlach aca—triuir mhac agus triuir nighean. Bha ’n teaghlach gu léir cho maiseach ri teaghlach a gheibhteadh ach ainneamh ann an àite sam bith. Bha aon té de na nigheanan anabarrach tlachdmhor anns gach dòigh. Ann am bodhaig, bha i àrd, dìreach, deas, dealbhach; bha i banail, ciùin, sìobhalta ’na nàdur; agus bha i tùrail, tuigseach, geur-chuiseach ’na h-inntinn. Bha i bliadhnachan ann an Dùnéidionn, far an d’ fhuair i sgoil is ionnsachadh cho math ri nighean tuathanaich a bha ’s an taobh tuath. Mar a bha nàdurra gu leòr, bha moit mhòr air a h-athair ’s air a màthair mu ’déidheinn, agus bha iad a’ deanamh tuilleadh ’s a’ chòir dhith. Bhiodh an t-uachdaran a’ taghal gu math tric anns an taigh, agus bhiodh e a’ moladh na h-ighinn, agus ag ràdh, gu robh moit air fhéin air son a leithid a bhith air an oighreachd aige.

Bhuail e anns a’ cheann aig a màthair gur ann a bha ’n t-uachdaran a’ smaointean an nighean a phòsadh. Aon uair ’s gu ’n d’ fhuair am beachd so gréim air a h-inntinn dh’ fhàs i ni bu mhò ’s ni bu mhò aisde fhéin na bha i riamh. Thòisich i ri amharc sìos air na tuathanaich eile a bh’ air an oighreachd. Mu dheireadh is gann a b’ aill leatha taghal ann an taigh aoin de na taighean aca. Neo-ar-thaing nach robh i caoimhneil ris an t-sluagh a bha ann an suidheachadh ni b’ ìsle na i fhéin. Bha fios aice gu robh an t-uachdaran anabarrach caoimhneil ris na daoine bochda, agus bha i ’smaointean gu ’m biodh meas a bharrachd aige oirre fhéin ’s air a teaghlach air son a bhith ’nochdadh caoimhneis do na doine bochda. Cha ’n ’eil teagamh sam bith nach robh meas aige oirre air a shon so; ach cha do smaoinich e riamh air an nighinn a phòsadh. Bha e ag amharc roimhe ni b’ fhearr na sin. Bha fios aige gu feumadh e, nam pòsadh e gu bràth, té fhaotainn a bhiodh anns an aon inbhe ris fhéin. Aig an àm ud bha daoine ann am beachd nach bu chòir a dh’ fhear sam bith té a phosadh ach té a bhiodh ann an inbhe cho ard ris fhéin, no b’ àirde. Air an làimh eile, cha ’n fhaiceadh iad idir cearr do mhnaoi fear a phòsadh a bhiodh ann an inbhe ni b’ ìsle na i fhéin. O’n a dh’ fhaodadh am fear a dhol a dh’ iarraidh mnà, theirteadh gu ’m bu chòir dha amharc ri tè a bhiodh ni b’ áirde na e fhéin; ach o’n a dh’ fheumadh a’ bhean feitheamh gus an tigeadh fear g’ a h-iarraidh, cha ’n fhaicteadh cearr dhi ged a phòsadh i fear nach bitheadh anns gach dòigh cho fior mhath rithe fhéin. Feumar a thoirt fa near, gu robh daoine aig an àm ud a’ toirmeasg a dh’ fhear té phòsadh a bhiodh cleachdte mu ’m pòsadh i ri biadh ’s ri aodach nach b’ urrainn a bhith aice an déigh dhi pòsadh. Tuigidh neach sam bith so o’n t-sean-fhacal a leanas:— “Na toir bean á tigh mòr ’s na toir bò á gràisich.” Bha an sean-fhacal so a’ freagairt air an tuathanach bheag gu sònraichte; agus a réir mar a bha e air a ghnàthachadh am measg dhaoine, is e bu bhrigh dha, nach bu ghliocas do thuathanach beag té a phòsadh bhiodh ùine mhath ’na searbhanta ann an taigh tuathanaich mhoir, do bhrìgh gu ’m biodh i cleachdaidh ri biadh ’s ri ròic ’s ri sgaireap nach freagradh ann an taigh tuthanaich bhig. Bha ’n t-uachdaran mion-eòlach air gach beul-aithris agus bha e ’toirt fa near gu robh gliocas agus tuigse air am filleadh a steach annta gu léir.

Bha doctair òg anns an àite a bha glé sgileil agus glé fhoghluimte. Bha e ’na dhuine àrd, deas, dreachmhor. Bha e mar an ceudna anabarrach tlachdmhor cuideachdail ’na chòmhradh. Anns an àm ud bha iomadh fear dhe na doctairean air feadh na Gàidhealtachd a’ faotainn am pàigheidh mar nach ’eil doctairean aig an àm so. Bha ’n tuath gu lèir a’ toirt sùim àraidh dhaibh a h-uile bliadhna, agus dh’ fheumadh iad frithealadh air gach neach a bhiodh tinn, ged a b’ ann

---

[267]

[Vol . 3. No. 34. p. 3]

air dubh a’ mheadhon oidhche a chuirteadh fios orra. Mar so, cha robh cearn de ’n dùthaich anns nach feumadh iad a bhith gu math tric. Ged a bha ’n tuath gu léir glé chaoimhneil ris gach neach a thaghladh orra, bhiodh iad iomadh uair neo-chomasach air nithean freagarrach a chur air bòrd fa chomhair duin’ uasail mar a bha ’n doctair. Cha ’n e nach cuireadh esan suas car latha le biadh glan sam bith a chuireadh na daoine ’na thairgse; oir cha robh pròis no meud mhòr sam bith ann. Mar bu trice b’ ann an taighean nan tuathanach mòra a bhiodh e ’gabhail gréim bidh an àm dha bhith ’frithealadh do na daoine tinne am measg na tuatha. Cha robh taigh tuathanaich air an oighreachd gu léir anns am bu trice bhiodh e ’cur seachad pairt de ùine na ann an taigh Fir Bhaile-chnuic. Bha fios aige gu ’m b’ e bheatha ’dhol ann aig àm sam bith. Ach cha b’ ann idìr air son na dh’ itheadh ’s na dh’ òladh e a bha e cho trice a’ dol ann, ach a chionn gu ’m bu toigh leis a bhith car ùine ann an cuideachd dhaoine òga mar a bha e fhéin. Feumar a ràdh, ged nach robh e fhéin deonach a’ chùis aideachadh aon chuid dha fhein no do neach eile, gu robh tlachd nach bu bheag aige do ’n mhaighdinn òig, mhaisich a bh’ anns an taigh. Cha chuireadh so ioghnadh sam bith air aon neach do ’m b’ aithne i.

Air feasgar àraidh mu ’n àm an cualas gu robh an t-uachdaran gus bann-Sasunnach a phòsadh, thugadh iomradh air a’ chùis an uair a bha iad ’nan suidhe aig an dinneir. Thuirt bean an taighe nach robh i fhéin a muigh no ’mach ag aontachadh gu ’m bu ghnothach glic a dh’ fhear bean a phòsadh, mur robh eòlas aice air dòìghean agus air cleachdaidhean na dùthcha anns an robh i gu bhith ’caitheamh a beatha. Thuirt a h-uile té dhe ’cuid nighean, gu ’m b’ e sid am beachd fhein air a’ chùis cuideachd. Ged a bha ’n doctair a dh’ atharrachadh beachd bu leasg leis teannadh ri cur ’nan aghaidh nan taigh fhéin; mar sin cha do ghabh e mòr-shùim de ’n chòmhradh anns a’ cheud dol a mach. Mu dheireadh, an uair a chunnaic e gu robh a’ bhann-Sasunnnach air thuar a bhith air a diteadh ’s gun i fhein an làthair, sheas e gu duineil air a taobh. Thuirt e gu ’n do chuir e seachad bliadhna dhe ’ùine ann an Sasunn, agus gu’n d’ thug e an aire gu robh na Sasunnaich mar bu trice cho tùrail ’s cho tuigseach, cho caoimhneil ’s cho càirdeil, ri daoine a thachair riamh ris. Thuirt e mar an ceudna, gu robh e cinnteach nach tugadh an t-uachdaran bean à Sasunn mur biodh e cinnteach gu freagradh i air. Dh’ aontaich fear an taighe leis, agus mar sin bha na bha mu ’n bhòrd air an roinn an aghaidh a chéile.

(Ri leantuinn.)

An t-Urr. Iain Mac Thamhais, D. D.

Tha cuid de d’ luchd-leughaidh aig am beil cuimhne mhath air an Urr. Iain Mac Thamhais(Rev. John Mc-Tavish)a bha àireamh mhòr bhliadhnachan a saothrachadh mar mhinisteir ann an Canada. Tha e nis ann am baile Inbhirnis, an Alba, agus, air Desember a chaidh, bha Inbili a mhinistreileachd air a choimhead anns a bhaile sin. Bha Mr. Mac Thamhais air chuairt an eilean a Phrionnsa mu thimchioll fichead bliadhn’ air ais. Shearmonaich e ann an caochladh àitean de ’n eilean so, agus bha mòr bhuaidh aig a theagasg a measg an t-sluaigh, gu h-àraidh ann a Valleyfield agus anns na h-Eileanan Coille.

Tha “Fianuis” na h-Eaglais Shaoire an Alba ’toirt iomradh ath-ghearr air beatha Mhr. Mhic Thamhais. Rugadh e an Diùra ’sa bhliadhna 1816. Is mac e do ’n Urr. Gilleasbuig Mac Thamhais Chilldaltain an Ile, sgireachd a tha ainmeil ann an eachdraidh na Gàidhealtachd. Buinidh e ’thaobh a mhàthar do’n Urr. Seumas Stiùbhart, Chillinn, a dh’ eadar-theangaich an Tionnadh Nuadh Greigeis gu Gàilig ’sa bhlaadhna 1767. Bha Mac T. sè bleadhna a dh’ aois a’ tighinn do chilldaltain. Anns an sgireachd so tha làrach aosda Caisteil Dhùn Naomhaig ri fhaicinn gus an latha ’n diugh. B’e so prìomh dhaingneach Mhic Dhòmhnuill nan Eilean anns na linntein a dh’ fhalbh. Bha ’n Dùn so air a sgrios le Iain Fear Caimbealach Chaladair, ’ia bhliadhna 1631. Chaidh Mr. Mac Thamhais do oilthigh Ghlaschu ’nuair bha e trì bliadhna deug a dh’aois, agus nuair bha e da bhliadhna thar fhichead thug Cléir Ile ’us Dhiura cead searmonachaidh dha. Aig am an dealachaidh, an 1843, roghnaich e tighinn a mach leis an Eaglais Shaoir. Anns a’ bhliadhna 1845 chuireadh e air chuairt do Chanada a dhaingneachadh na h-Eaglais, agus an deigh a bhi fad sheachd miosan a siubhal agus a searmonachadh tre ’n dùthaich fharsuinn so, thill e dhachaidh. Ach mu chuairt air ochd bliadhna an deigh sin dh’ fhàg e tir a bhreith us àraich ’s thainig e a dh’ fhuireach do Ontario far an d’ fhuair e raoin fharsuinn gu saoithreachadh innte. Anns a bhliadhna 1859 thug e sgriob do Mhanitoba far an robh àireamh mhòr de Ghàidheil à Dùthaich Mhic Aoidh a’ gabhail còmhnuidh. Chuireadh a mach iad do ’n àite iomallach sin leis a Mhorair Selkirk mun bhliadhna 1819. Cha robh e na ni farasda dhol air thuras do Mhanitoba aig an àm ud. Bha Mr. Mac T. fhd sè laithean deug air an rathad, “a’ cadal ’s an oidhche ann an tent, le a ghunna làimh ris.” Shaothraich e fad tri seachduinean a measg a luchd dùthcha ’s a chearn ud, ni bha na riarachadh mor do ’n t-sluagh bhochd a bha air an dùnadh a mach o’n chuid eile de ’n t-saoghal. Anns a bhliadhna 1887 fhuair e ’n onair D. D. o dha oil-thig Phresbiterianach ’an Canada. Dh’ fhàg e Canada o chionn sè bliadhna deug agus dhruid e ri gairm a Inbhirnis far a bheil e fathast e saoithreachadh.

Bha sluagh mor cruinn ann an Talla a bhaile air a 4mh latha de Dhesember a dh’ fhalbh, gu onair a chur air an Dotair aig ceann an leth-cheud bliadhna de ’mhinistrealachd. Bha sporan airgid air a chur na làimh anns an robh sè fichead pùund Sasunnach. Bha mar an ceudna òraidean fileanta air an liubhairt agus litrichean-molaidh air an leughadh o Chléirean ’s o cho’ -thionalan araon an Alba ’s an Canada.

Tha ’n Dr. Mcc Thamhais fathasd làidir fallain, ged tha e dlùth air a cheithir fichead, agus comasach air obair gu math na cho’ -thional fhéin ann an priomh-bhaile na Gàidhealtachd.

C. C.

Geinn dheth fhéin a sgoilteas an darach.
Na abair ach beag, ’s abair gu math e.
Na cuir do spàin ’an càl nach buin dhuit.
Millidh bo buaile, ’s buairidh bean baile.
Cha’n eil àite ’m bi meall nach bi fasgadh mu ’bhon
Cha ’n e na chosnar ni saibhir ach na chaomhnar.

---

[268]

[Vol . 3. No. 34. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J .G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, FEBRUARIDH 23, 1895

Tha fuachd gàbhaidh aca anns an Roinn-Eorpa. Chaidh tri duine fichead a dhìth leis an fhuachd ann an ceàrna de Austria eadar Di-domhnaich ’s Di-ciaduin s’a chaidh. Cha robh leithid ’san dùthaich sin o chionn fada.

Faodaidh sinn a ràdh air son fiosrachadh na muinntir sin le ’m b’ àil litir no ni dhe’n t-seòrsa sin a chur anns a’ MHAC-TALLA, gu feum ainm an fhir a sgriobhas i a bhi ris gach litir. Tha sinn ag iarraidh so, cha’n ann gus an t-ainm a chlò-bhualadh, ach air son fios a bhi againn cò bhuaithe tha i, agus mur bi sin againn, cha chùram gu’n téid litir no óran no ni sam bith eile an clò.

Tha cogadh Shina us Iapan a’ dol air adhart, agus Iapan a sior bhuannachadh. Thug a h-armailtean a mach daingneach làidir air cladach Shina o chionn ghoirid, ann an àite ris an canar Wei Hai Wei. Ghlac iad gach gearasdan us soitheach-cogaidh us eile a bh’ aig na Sineich a dion a phuirt. ’N uair a chuala Iompaire Shina gu’n d’ thug an t-arm aige suas, dh’ orduich e gu’m biodh na ceannardan uile air an cur gu bàs; ma chaidh gus nach deachaidh sin a dheanamh cha chuala sinn.

NA SEAN-FHACAIL.

“AIR GHLAINEAD AN TOBAIR, BIDH SALACHAR ANN.”

Cna ’n ’eil neach sam bith coimhlionta. Cha ’n ’eil neach sam bith cho glic ’s nach dean e iomadh car gòrach, mar a rinn Solamh, ged is é an duine bu ghlice a bha no ’bhitheas air an t-saoghal. Ged bu chiùin Maois, nochd e uair is uair gu robh beagan de ’n chaise ’na nàdur. Ged bu laidir, treun Samson, chaill e a neart car ùine, a chionn nach do sheachain e an t-olc. Ged bu mhòr foighidinn Iob, thug trioblaidean troma an t-saoghail air ’fhoighidinn a chall car ùine. Tha so agus mòran eile a dh’ fhaodamaid ainmeachadh a’ comharrachadh a mach dhuinn, nach ruig sinn a leis uaill a dheanamh as ar mathas. Cha ’n ’eil neach math ann ach a h-aon, eadhon Dia.

“AIR MHEUD ’S A THEIR NA SLOIGH, CHA GHLOIR A DHEARBHAS ACH GNIOMH.”

Anns gach linn, agus am measg gach sluaigh, bha agus tha daoine a dheanadh feum mòr, nan deanadh bruidhinn e. Tha iad làidir gu leòr gus an cuirear deuchainn orra; tha iad fialaidh gu leòr, mur iarrar dad orra: tha iad fòghluimte gu leòr gus an ceasnaichear iad. An uair a shuidheas iad air creig anns a’ chladach, is ann dhaibh is fhearr is aithne seòladaireachd a dheanamh na do na fir a tha gu dìchiollach a’ feuchainn ris a’ bhàta a thoirt a steach do ’n acarsaid. Nam faigheadh iad an cothrom, dheanadh iad am fortan saoghalta ann an aon bhliadhna. Chuireadh iad ceart a h-uile ni a tha cearr anns an rìoghachd, nan robh iad a’ riaghladh. A dh’ aon fhacal, dheanadh iad a h-uile ni anabarrach math—ach na nithean a tha iad a’ dheanamh. Mar is trice, cha ’n fhaicear a’ bheag a dh’ obair mhath sam bith an déigh saothair nan daoine briathrach so.

“AIR SON MO CHUID-SA DE ’N GHRAN, LEIGIDH MI AN ATHA ’NA TEINE.”

Is e duine truagh, féineil a labhair na briathran so. Tha mòran dhaoine ann a tha cearta coma ged a thigeadh call mór air daoine eile, mur tig a’ bheag de chall orra fhéin.

“AITEAMH NA GAOITHE ’TUATH AIR AN T-SNEACHDA—TUILLEADH A CHUR ’NA CHEANN.”

Is e gnè na gaoithe’ tuath a bhith fuar aig gach àm. Ged ’thigeadh a’ ghaoth a tuath ’san iuchar bidh am fuachd na fochar. Tha iomadh neach ann a dh’ fhàgas gach obair anns an cuir e a lámh moran ni ’s miosa na fhuair e i.
IAIN.

CUIMHNICH!
gu bheil aghainn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEIN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[269]

[Vol . 3. No. 34. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Chaidh còig ceud dolair a chosg air an rathad-iaruinn eadar Sidni us Cow Bay, a’ cur an t-sneachda dheth an deigh na stoirme.

Tha Sàcramaid na Suipeir ri bhi air a frithealadh an eaglais an aiseig am Mira am màireach. Tha ’n t-Urr. Mr. Calder ri bhi air a chuideachadh leis an Urr. D. Sutharlan, á Gabarus.

Tha ’n latha a’ fàs gu math fada. Cha mhor nach aithnichear na tha ’dol ris na h-uile latha. Bidh an latha mu dheireadh dhe’n mhios so uair us deich mionaidean na’s fhaide na bha cheud latha.

Tha na ròìdean glé dhona air feadh na dùthcha an dràsda. Ann an iomadh àite cha’n fhaighear ach gann falbh orra idir. Tha na tuathanaich mar sìn air an glasadh aig an tigh, agus tha sin a’ cumail malairt anns na bailtean car marbh. Tha ’n dùthaich glé fheumach air uisge.

Ghearr fear Ruairidh Mac Aonghais, tuathanach a mhuinntir Eilean a Phrionnsa, a chas latha-eigin air an t-seachdain s’a chaidh, ’s e ’gearradh connaidh anns a choille. ’N uair a fhuaireadh e, cha mhòr nach robh e air tràghadh, agus bha e ùine mhòr gun tigh’n thuige fhéin.

Chaidh duin’ òg, Eideard Brenton, a mharbhadh ann am muileann-sàbhaidh faisg air Truro, air an t-seachdain s’a chaidh. Bha ’dha chois air an gearradh dheth, agus bha a chorp air a mhilleadh gu dona. B’ aon mac bantraich e, agus cha robh dòigh tighinn beò aice ach a chosnadh-san.

Cha robh réis each ann Di-màirt idir mar a bha daoine ’n dùil. Bha’n deigh air a còmhdach le sneachda air chor ’s nach b’ urraiun daibh réis a chur. Mur tig uisge a dh’aithghearr a leaghas an sneachda, tha iad a cur rompa rathad a réiteach air an deigh, agus bi’dh ’n réis aca air an ath sheachdain.

’S duilich an duine ’thoileachadh. Mu mheadhon a mhios s’a chaidh, bha ’n aon fhacal am beul gach fir, “ ’S bochd nach tigeadh tuilleadh sneachda.” Thàinig an sneachda, agus an diugh cha chluinnear ach daoine ’guidhe gu ’n tigeadh aiteamh a bheireadh air falbh meall dhe’n t-sneachda.

Chaochail seann duine do’m b’ ainm Godfrey Worth ann an New Brunswick air an t-seachdain s’a chaidh a bha ceud bliadhna ’sa seachd a dh’ aois. Bu sheann saighdear e; bha e anns a chogadh a bh’ eadar Breatuinn ’s na Stàitean ’sa bhliadhna 1812. Bha e tarruinn peinsean o chionn ioma bliadhna. Cha’n eil teagamh nach b’e an duine bu shine ’bh’ anns an dùthaich.

O chionn da sheachdain, dh’ fhàg seana bhean do ’m b’ ainm Mòr Robestan, a dachaidh faisg air Charlottetown, E. P. I., gus a dhol gu tigh coimhearsnaich. Cha do thill i ’nuair o bha dùil rithe, agus shaoil càch gur ann a dh’ fhuirich i gus am biodh an stoirm seachad. An ceann chòig latha, chaidh iad ’ga h-iarraidh, agus fhuair iad a corp anns an t-sneachda, faisg air an tigh.

Chuir fear Frank Forost, ann an Lowell, Mass., geall gu’n òladh e de dh’ uisge beatha nà phàigheadh fear eile air a shon, agus an deigh dha tri gloineachan deuga òl, thuit e marbh.

Rinn na stoirmeannan a bh’ ann air a’ mhios so call mòr air a mhuir. Bha soithichean air an call, agus bha feadhain eile air am milleadh ’s air an cumail air ais gu mòr. Rainig soitheach-smùide Frangach baile New York air an t-seachdaìn s’a chaidh, ’s i còrr us seachcain air deireadh air an àm a bha dùil rithe.

Tha luchd-riaghlaidh a bhaile a bruidhinn air còig mile fichead dolair ( $25 ,000) a ghabhail an iasad air son an obair-uisge chriochnachadh, seann ainbhfhiach a phàigheadh, agus cabhsairean cearta chur ris na sràidean. Tha coinneamh gu bhi aca Di-ciaduin s’a tighinn, agus gheobh a h-uile h-aon a tha pàigheadh cìse ’sa bhaile, cothrom air a ràdh co-dhiù théid no nach téid iad air adhart leis.

Co is urrainn an t-óran ris an canar “Meirleach nam marag” a chur g’ ar n-ionnsuidh. Bha e air a chlò-bhualadh anns a “Phictou News” o chionn beagan bhliadhnaichean. Tha e ’tòisoachadh mar so:—

“An d’fhidir, an d’ fhairich, no ’n cuala sibh.
Co e ’m fear giobarlach, suarach ud,
’Thug leis mo chuid ime,
’S mo mharagan milis,
’S gach ubhal us iomall a fhuair e leis.”

Bidh sinn an comain neach sam bith a chuireas an t-òran g’ ar n-ionnsuidh.

Chaidh gille beag do’m b’ainm Francis Baker, a mharbhadh ann an Eilean a Phrionnsa an là roimhe, le each a dhol thairis air. Bha e fhéin us treud de ghillean eile a’ spéileadh (coasting) air taobh cnoic le sleigheachan beaga, agus thainig triùir dhaoine le eich us sleigheachan an rathad. Chaidh té dhe na sleighaachan fo chasan fear de na h-eich, agus leis an eagal a ghabh e thug e cruinn-leum air adhart ’s air muin fear dhe na gillean. Bhuail e ’sa cheann e, agus leòn e e cho dona ’s nach robh e beò ach gu maduinn an ath latha.

POSAIDHEAN.

Aig Sidni, air an 12 la de ’n mhios so, leis an Urr. I. F. Forbes, Iain Mac Fhionghain, us Mairi A. Dhomhnullach, le chéile aSalmon River.

Air Feb. 19mh la, leis an Urr. U. R. Calder, Aonghas Moireastan us Bessie Mhoireastan.

BAIS.

AigKennington Cove, Bantrach Uisdein Wilsoin, 88 bliadhna dh’ aois. Rugadh i ann an Uidhist a chuin a Deas, agus thainig i do’n dùthaich so ’sa bhliadhna 1842. Dh’ fhàg i ceathar mhac us aon nighean, fear de na mic ’san t-seann dùthaich. ’Se Nic-Phéitiris a bh’ innte mu’n do phòs i.

LeighsidhMinard ’s LinimentCrup.

DUAISEAN

dhaibhsan a gheibh gabhaltaichean ùra do ’n MHAC-TALLA eadar so us Bliadhn’ Ur. Bheir sinn do ’n neach a gheibh an àireamh a’s mò a cheud duais, an neach a’s fhaisge thig air sin, an dàrna duais, agus an darna neach a’s fhaisge thig air sin, an treas duais. ’S iad na duaisean na tri leabhraichean fiachail a leanas.

I. Caraid nan Gaidheal.
II. Sàr-obair nam Bàrd.
III. Foclair Gàilig ’Ic Ailpein.

Bldh iad againn ro’n bhliadhn’ uir, ’s bidh iad air an cur g’ an ionnsuidh-san a choisinn iad cho luath ’sa bhios fhios againn cò iad. ’S còir do gach aon feuchainn ri àireamh bheag no mhor de ghabhaltaichean ùra fhaotainn do’n phaipeir. Deanadh gach neach a dhichioll. Iadsan a’s fhearr a ni gheibh iad na duaisean so, agus iadsan nach fhaigh iad, tha fhios againn fèin nach bi athreachas sam bith or air son na rinn iad gus càirdean MHIC TALLA chur an sionmhòrachd.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

---

[270]

[Vol . 3. No. 34. p. 6]

Na Baird Ghaidhealach bho 1645 gu 1725.

Bha moran de bhaird ’s de bhana-bhaird ainmeil an Albinn eadar 1645 agus 1725. ’Nam measg bha an fheadhainn a leanas: —Eachann Breach, Diorbhail Nic-a- Bhrierthainn, an Ciaran Mabach, Iain Lom, Niall Mac-Mhuirich, Bard Mhic- ’Ic-Iain, an Clarsair Dall, Iain Mac Ailain, Iain Dubh mac Iain mhìc Ailain, Sile na Ceapich, Catriona Nic-Gilleain, Tormaid Ban Mac Leoid, am Piobaire Dall, am Bard Mac-Mhathain, an Aigeannach, Mairearad Nighean Lachinn, agus an Ceistear Crubach.

Tha e air a radh, ’nuair a bha Clann-Ghilleain a deanamh deas gu dhol gu blar Inbhircheitein, gun danig bean as an Ros Mhuileach le seachdnar mhac gu fear Ghrulain. Cait, ars esan, an d’ fhag thu Niall Buidhe? Fhreagair i gun d’ fhag i aig an taigh e, air gun robh i ’smaointinn gun dearndh seachdnar an gnothach. Thoir dhachaidh an t-seachdar, arsa fear Ghrulain, agus cuir Niall Buidhe an so. Thanig Niall Buidhe, a bha na dhuine anabarrach foghainteach agus dh’ fhalbh e fein sa sheachd braithrean a chum a bhlair. Thuit iad uile ann an Inbhircheitein ach Eachann. B’ e so Eachann Bacach am bard. ’S ann an Inbhircheitein a fhuair e na leoin a dh’ fhag bacach e.

Tha oran an Sar Obair nam Bard le Eachann Bacach a tha toiseachadh mar so:—

A Lachinn Oig gun innsinn ort
Sgeul a’s binn ri aireamh,
Nis on rinn e craobh-sgaoileadh
’S na bheil an taobh so dh-fhairge.
Tha thu lan de dh-fhinealtachd,
Cho ceart ’s a dh’innseas seanachas;
’S gur macan garg da-rireamh thu
An am dol sios an garbh-chath.

Cha b’ ann do Lachinn Mor Dhubhairt a chaidh an t-oran so a dheanamh, ach do ’n Lachinn sin a chog fo Mhontros, ogha Lachinn Mhoir. Tha ’m facal macan a ciallachadh gaisgeach. An aite macan garg no gaisgeach garg is e a tha ’n Sar-Obair nam Bard mac Iain Ghairbh, facail a tha uile gu leir cearr.

Bha mac aig Niall Mor Mac-Mhuirich do’m b’ ainm Lachainn, bha mac aig Lachinn do ’m b’ ainm Domhnull, is bha mac aig Domhnull do ’m b’ ainm Niall.

Rugadh Niall Mac-Mhuirich—Niall Mac Dhomhnuill—mu’n bhliadhna 1635. Rinn e marbhrann air Domhnull Muideartach a chaochail sa bhliadhna 1686, marbhrann air Sir Tormaid Macleoid, Bhearnara a chaochail sa bhliadhna 1705, agus marbhrann air Ailain Muideartach a Mharbhadh an Sliabh-an-t- Siorra sa bhliadhna 1715. Tha na tir dain so ann an leabhar Chloinn-Raonuill. Bha Niall mac Mhuirich na dheagh sgoileir ’s na bhard math. Is e a b’ ughdar do ’n chuid mhoir de Leabhar Chloinn-Raonuill. Chaochail e an uine ghoirid an deidh 1715. Bha da mhac aige, Domhnull agus Lachinn. Bha Domhnull na bhard. Bha mac aig Lachinn do ’m b’ ainm Niall. Bha Niall so, cuideachd, na bhard. Thug Niall beagan de chraicnean sgriobhte do Mhac Mhaighstir Alasdair agus beagan do Raonull a mhac. Thug e an Leabhar Dearg do Sheumas Mac-Mhuirich sa bhliadhna 1760.

Chuir Raonull Domhnullach am mach da dhan le Niall Mac-Mhuirich, Niall Mac Dhomhnuill. Tha iad le cheile ann an Sar-Obair nam Bard. Chan fheil coltas sam bith aca ris na dain a sgriobh Niall fhein ann an Leabhar Chloinn-Raonuill. Gidheadh faodaidh e a bhith gur h-e a rinn iad.

Rinn Sile na Ceapich marbhrann air bas Shir Seumas Mac-Dhomhnuill, a chaochail sa bhliadhna 1723. Tha an darna ceathramh air bas a fir, an treas ceathramh air bas a nighinn, agus a chuid eile air bas Shir Seumas. Bheir mi seachad da cheithreamh dheth.

Chaill mi sin ’s mo chuilein gradhach,
Bha gu foinnidh, bha gu h-aillidh,
Bha gun bheum, gun leum, gun ardan,
’S guth do bheil mar theud na clarsich.

On ’s e so deireadh ’n t-saoghail bhruidhnich,
Ard Righ, dean sinn ortsa cuimhneach;
’N deidh an latha thig au oidhche,
’S thig an t-aog air chaochladh staidhle.

Chaochail Alasdair Dubh Ghlinne-Garadh sa bhliadhna 1724. Rinn Sile marbhrann da. So an ceithreamh mu dheireadh dh’ i:—

Guidheam t’ anam a bhi sabhailt’
On a chaìreadh anns an uir thu;
Guidheam sonas air na dh’ fhag thu
Ann ad aros ’s ann ad dhuthich;
Guidhean do mhac a bhi ’t aite
Ann an saibhreas ’s ann an curam.—
Alasdair a Gleanna-Garadh,
Thug thu ’n diugh gal air mo shuilean.

Tha cuid ag radh gur h-e nighean do Dhomhnull Gorm Shleite a bha anns an Aigeannich. Chan fheil bonn aca air a shon sin ach gu bheil leabhar Mhic-Gillios ag radh “nighean Dhomhnuill Ghuirm” rithe. Bha da Dhomhnull Gorm ann ann am Muideart aig a cheart am san do rugadh an Aigeannach. Nach faodadh i a bhith le fear dhiu so? Tha Mac Mhaighstir Alasdair ag radh gur h-e Mari a b’ ainm dh’ i, gum bu nighean i do dh-Iain Mac Iain, agus gur h-ann de theaghlach Mhuideirt a bha i. Faodaidh e a bhith gum buineadh i do dh-Iain Dubh mac Iain Mhic Ailain.

Tha cuid ag radh gur h-e Nic-Gilleain a bha ’m Mairearad nighean Lachinn, ’s cuid eile gur h-e ban-Domhnullach a bha innte. Tha i-fhein ag, radh ann an aon aite—

“Cait a bheil iad an Albinn,
No thall anns an Olaint,
Leithid cinneadh mo mhathar,
Mach o ardan Chloinn-Domhnuill?”

Ge b’e gu de a bh’ innte bha i na bana-bhard mhath. Tha ’Gaoir nam Ban Muileach ’na dhan comasach. ’S i ’n fhirinn gun do rinn Mairearad moran de dh-orain mhatha.

A. M. S.

FAICIBH.
Air a bhliadhna so chithear an so litrichean iomadh aon a chuir dearbhadh airMINARDS LINIMENT,agus a fhuair e deanamh feum dhaibh.
C . C. RICHARS, Co.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

---

[271]

[Vol . 3. No. 34. p. 7]

SEAN FHACAIL

Ge don’ an t-ian ’s miosa ’n t-isean.

Ge dubh an dearcag, ’s milis i; ge dubh mo chaileag ’s boidheach i.

Ge dubh an saor ’s geal a shliseag.

Ge glas am fiar, fàsaidh e.

Ge milis am fion tha e searbh ri ’dhiol.

Tha deich muillein teaghlach anns an Fhraing. Tha dà mhuillein dhuibh so anns nach eil duine choinne, da mhuillein eile anns nach eil ach aon duine choinne, agus chà’n eil ach gann cairteal muillein anns am bheil seachdar chloinne.

Anns an t-Suain, duine sam bith a ghabhas an daorach ceithir uairean, cha’n fhaigh e cead bhotadh tuilleadh. Ann an St. Petersburg, ceanna-bhaile Ruisia, ’nuair a ghabhas duine ’n daorach, tha ainm air a chur suas an àiteachan follaiseach air feadh a bheile, agus a bhàrr air sin bidh ainm air a chlò-bhualadh ann am fear de na paipearan-naigheachd.

Air d’ a ministear a bhi ’ceasnachadh sean bhean d’a luchd éisdeachd, dh’ fheòraich e dhi mar so:— “Nach ’eil fhios agad gur h-ann de shliochd Adhaimh thu; agus gu ’n do thuit thu annsan?” Fhreagair ise “gu ’n robh dòchas aice nach b’ ann; gur h-ann a bha ise de na daoine coire, na Caimbeulaich, daoine foghainteach ris nach robh ni sam bith riamh ri ràdh.”

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile. agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

C . B. TRAVIS,
SYDNEY, C. B.

Pianos, Organs, and Sewing Machines of all the best kinds.

A good stock of Accordeons, Harmonicas, Violin Strings, and Music Books.

Sewing Machine Needles and oil always kept on hand.

Call and Examine Stock.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut ann an Gailig.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnn
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[272]

[Vol . 3. No. 34. p. 8]

DOMHNULL BEAG.

Oran le Dùghall Mac Phail, air dha bhi air an rathad do Shasunn, ’s e’n deigh a bhean agus a mhac òg ’fhàgail.

A Dhomhnuill bhig, o hù o hó,
A Dhomhnuill bhig, o hù o hó,
A Dhomhnuill bhig, o hù o hó,
Tha m’ inntinn trom o’n dhealaich sinn.

A Dhomhnuill bhig, ’s tu m’ ùigh a’s m’ annsachd,
’S i do bhlàth-shùil grian mo shàmhraidh;
Chlaon gach ni gu duibhre ’gheamhraidh,
Bho ’n a chaill mi sealladh ort.
A Dhomhnuill bhig etc.

Dh’ fhàg mi ’n nochd thu ’measg nan dù-Ghall,
Ghabh mi fath ’n uair bha do chùl rium;
’S cinnteach leam gu’n dean thu m’ iùnndrainn
Mu ’n tig dùiseal cadail ort.

Dh’ fhàg mi ’n diugh thu fhéin ’s do mhàthair,
As mo dheigh ro chianail, cràiteach;
Cruadhs’ na bliadhna, ’s cha ’n e’n t-àilghios,
’Chuir an dràst do Shasunn mi.

S trom mo ghleus ’s mi ’nochd ga’r n-iùnndrainn,
’S mi air bàrr nan strachd-thonn dùmhail,
’Fàgail Albainn air mo chùl-thaobh,
’Dol a nùll thar “Berwick.”

Chi mi mach thar guala ’n fhuaraidh,
Cladach garbh is gailbhich nuallan;
’S mor gu’m b’ fhearr ’bhi ’fàgail Chluaidh,
Sa’ stiùradh tuath air “Ealasaid.”

’S beag tha dh’ fhios aig fleasgaich aosda,
’Liuthad ànradh a’s cruaidh-fhaochnadh
’Th’ aig fear-teaghlaich air bheag maoin,
A’ strì ri saoghal carraideach.

Ach ged tha mi bochd ’n am chrannchur,
’S beag na th’ agam fhéin de fharmad
Ris na fleasgaich sheasga, bharr-chruaidh
Ged robh sealbh air fearann ac.’

Am fad ’s a gheibh mi biadh a’s aodach.
’S comunn bláth mo chéile ghaoil
Le ’fiùrain òga ’fàs ri ’taobh,
Cha chuir an saoghal smalan orm.

Ged tha mise cian air fògar
Bho na glinn ’s an goir an smeòrach,
’S ioma linn o’n bha mo sheòrsa
Eadar Rothaill ’s Brathadal.

’S ioma cearn d’ an d’ rinn iad sgaoileadh,
Deas a’s tuath air feadh an t-saoghail;
’S iad na Goill ’s na caoirich-mhaola
’Chuir mo dhaoin’ air allaban.

’S ioma fàrdach fhialaidh, aoibheil.
’Bh’ anns a’ ghleann am faight ’an aoidheachd,
’Tha gun cheann, gun chrùb, gun taobhan,
Fo na caoirich Shasunnach.

Gleann mo chridhe! gleann mo dhùthchais,
Gleann nan raon ’s nam fuaran cùbhraidh,
Na ’m bu leam ach trian de ’m dhùrachd,
Sud an ùir ’s an caidilinn!

ORAN.

A rinneadh le Domhnull Moireastan (Domhnull Fidhleir) ann a’ n’ Kenyon ca Siorramachd Ghleann-a- garraidh, an Canada, do mhathan a thug muc bho dhuine àraidh sa choimhearsnachd.

FONN:—
Ho io hi ri o ho ro hall.
Ho is hi ri o ho ro hall.
Ho io hi ri o ho ro hall.
’Smairg tha fuireach gu bràth.
Anns an àite ’tha ann.

’S lium as duilich mar thachair
Do mhac Ruairidh bhuachille,
Bho ’n bha m’eòlas cho gasd air
’Se fada mu’n cuairt domh:
Duine foinnidh, deas, toirteil,
Do Chloinn Toircill a chruadail,
’S’ nan robh aire air a mhortair,
Cha d’ rinn e mhuc a thoirt bh’ uaithe.

Thàinig famhair ’san dorcha
Gu Tormad mac Ruairidh,
Cha robh an duine fo armachd,
Cha robh farbhas ma’n cuairt da,
Na bithibh idir am barail;
Gur h-i ghealtachd a bhuail e;
Bha e fada bho dhaoine,
’S bha e glaodhaich ’s cha chual iad.

Bha e ’cluinntinn a h-atar,
’S gu grad chuir e ’chluas ris,
Cha robh aire air a chadal
’S ann a b’ fhada sud bhuaithe,
’Cluinntinn sgreuchail na muice
’S theich ha h-uirceanan bhuaipe,
Tha an dòlas air tighinn,
Neo ’se ’n cuthach a bhuail i.

Dh’ éirich e ’nairde
’S chuir e làmh anns gach ursainn,
’S bha cuid diubh gu sgàthach
A cluinntinn àinich an trusdair;
Thuirt màthair Iain bhán ris,
“Gabh ma thàmh ’sna can dìog ris;
Ma thàrras e greim ort,
Bith thu ’d bhloighdean thiota.”

’S truagh nach robh claidheamh
Na d’ làimh anns an uair sin,
No musgaid mhath, chinnteach,
Air a lionadh le luaidhe.
Do shuil dùinte air an amhairc,
’S tu caitheamh air thuarmas;
’S nan tugadh i sradan,
Bhiodh am mathan gun ghluasad.

Galair a ghonaidh
Air an rogaire bhradach,
Meirleach na feòla,
An eòrna ’sa choirce,
Cha’n fhaigh earraidean còir ort,
Cha ’n eil dòigh air do g’acadh;
Cha ’n eil craobh anns an àite,
Air a h-àirde nach streap thu.

A. M. M.

LeighsidhMinard ’s LinimentDéideah.

Cluinnidh am bodhar buaim an airgid.

Cuiridh aon tràth air ais laogh us leanabh.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannaach agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B
Feb.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd