---

[273]

[Vol . 3. No. 35. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, AM MART 2, 1895. No. 35.

MAC-THAMHAIS BEAG NAN SAIGHDEAN.

Bu chleachdadh leis na daoine treuna o ’n d’ thainig sinn, an uair nach bitheadh iad a’ cogadh an aghaidh a cheile no an aghaidh nan Sasunnach, a bhi a’ togail creiche. Anns na laithibh sin cha robh e air a mheas ’n a ni tamailteach do neach air bith a bhi ri meairleadh air an doigh so, ach is ann a bha e air a mheas ’na ni ro mheasail a bhi a’ creachadh fine eile. Mar so bha e gle thric a’ tachairt gu ’n rachadh ard-uaislean le ’n cuid daoine a ghoid cruidh agus chaorach. Bha buidhnean beag de chreachadairean anns gach gleann, agus mar a b’ fhaide a rachadh iad a thogail creiche, is ann a bu mheasaile iad am measg an luchd-duthcha.

Anns na linntibh a dh’ fhalbh, thog ochdnar de ghillean lùthor, tapaidh orra o Bhaideanach, agus thriall iad gu sunndach air an slighe troimh mhonaidhnean Atholl. Ghabh iad gach ath-ghoirid troimh na beanntan gun tighinn am fagus do na bailtean. Chum iad, gun stad air an ceum, air an aghaidh gu deas. Theirinn iad air Srath-Thatha aig Laganràta, agus ghabh iad an ceum gu Srath-Bhreamhainn. Cha do stad iad an so, ach dhirich iad troimh Ghleann-Gamhar, mu thri mile an iar o Dhunchaillionn, agus an uair a rainig iad ceann eile a’ ghlinne, aig dol fodha na greine, rinn iad suidhe car tamuill a leigeil an sgios. Bho ’n aite-suidhe chitheadh iad ceo deathaich baile Pheairt, agus iomadh achadh ruadh fo bharr tarbhach. Aig iochdar na beinne, dluth dhoibh, bha Tulaich-Bhealltainn le iomadh mart boidheach ag ionaltradh air a raointean gorm. Is ann a spuinneadh nan raointean sin a thainig na daoine gach ceum a Baideanach. Rinn iad tamh gu tamh. An sin theirinn iad agus chruinnich iad an spreidh ri ’cheile, agus ghreas iad ris a’ bheinn iad gun aon neach ’g am faiainn no ’g an cluinntinn. Cha do chum iad an t-slighe air an d’ thainig iad, ach chaidh iad thairis air Breamhainn aig Allt-a’ mhadaidh, ceithir mile ni b’ airde, agus rainig iad aite fasail am fagus do Ruith-na-Scotach rir an abradh iad Ruith-an-t- srathain mu choig mile o Abarpheallaidh. Runaich iad fuireach an so gus an tigeadh an oidhche, agus an sin dol air an aghaidh troimh Shrath-Thatha. An deigh mheadhon latha thoisich na glllean air cluichean, a chur seachad na h-uine gu feasgar. Bha boghachan-saighead aig ceithir dhiubh, agus thoisich iad air bhi tilgeadh shaighead air comhar a chuir iad suas. Am feadh a bha iad gu cridheil a’ farpais ri ’cheile mar so, thainig gille beag de chìobair d’ an iounsaidh, agus bha e a’ sealltainn orra, ma b’ fhior, le tlachd ro mhor. Thoisich e air ruith a thoirt air ais nan saighead a bha iad a’ tilgeadh. An uair a bha e greis mhor a’ ruith mar so, thuirt e na ’n tilgeadh iad na bh’aca de shaighdean, gu ’n tugadh e air an ais iad comhla. Rinn iad so, ach ’s ann a thrus an ciobair na saighdean agus chuir e iad ann am balg a bh’ aige air a dhruim fo ’bhreacan. Thug e ann sin tarruing air boghs beag de stailinn a bha air chleith fo ’chota. Thionndaidh e an sin ris na creachadairean agus thuirt e mur fagadh iad an crodh agus an rathad a thoirt orra gu luath, gu ’n cuireadh e saighead troimh gach fear dhiubh. Thug iad ionnsaidh air bhi aige, ach an uair a chunnaic iad an t-saighead deas air a’ bhogha stad iad. Thuirt an ceannard ris, “Ciod a tha thu ag radh, a phocain leibidich, no co thusa?” “Tha sibh a’ cluinntinn ciod a tha mi ag radh,” ars’ am beul a’ ghlinne gus an robh an oidhche dorcha, agus muinntir air dol esan, “agus co air bith mi faodaidh tusa bhi cinnteach as an t-saighead so ma thig tha ceum na ’s faisge.” M’ an robh uine aige freagairt a thoirt rinn aon d’ a chompanaich cagar ’n a chluais gu ’n robh e am barail gu ’m b’ e so Mac-Thamhais beag nan saighdean air an cual’ iad moran iomraidh. Bha Mac-Thamhais ro ainmeal mar am fear-bogha a b’ fhearr anns an duthaich air fad; agus bha e cheart cho ainmeil air son a luathais. Thug e mach iomadh buaidh air son a theomachd leis a’ bogha, agus air son ruith réisean. Rainig a chliu eadhon gu Baideanach gar am fac iad e fein riamh. “An tusa Mac-Thamhais nan saighdean o ’n tha thu cho sporsail as do thapachd?” dh’ fheoraich an ceannard dheth. “Is mise sin, gu dearbh, le ’r cead,” ars’ an ciobair. Chunnaic na spuinneadairean nach robh seol aca air cur ’n a aghaidh nis o nach robh saighead aca; agus ged rachadh iad g’ a ruith, bha fios aca nach robh aon ’n am measg a b’ urrainn a ghlacadh. A thuilleadh air sin, chaitheadh e an saighdean fein orra. An deigh comhairle a ghabhail am measg a cheile, chunnaic iad nach robh ach an aon doigh aca aìr dol as—falbh agus an crodh ’fhagail as an deigh. A’ guidhe mile mallachd air a chìobair, thionndaidh iad agus thug iad am monadh orra. Chruinnich an ciobair an spreidh agus thug e iad air an ais gus na daoine d’ am buineadh iad aig Tulaich Bhealtainn, Air son a thapachd fhuair Mac-Thamhais aite fearainn d’ an ainm Arachail, am braigh Abar-pheallaidh, saor da fein, a mhac agus ’ogha. Tha a shliochd ann an Arachail gus an latha ’n diugh, ged a mhùth iad an sloinneadh gu Caimbeulaich; agus tha an sgriobhadh a fhuair Mac-Thamhais beag nan saighdean, fathast aca a leigeil ’fhaicinn mar a fhuair e còir air an àite.

D. C.

LeighsidhMinard ’s LinimentLòinidh.

---

[274]

[Vol . 3. No. 35. p. 2]

TAIGH NA COILLE.

LE IAIN.

CAIB V.

Mar is trice, an uair a bhios daoine car ùine ’bruidhinn mu nithean cumanta, fàsaidh iad sgìth de ’n cuid bruidhne, agus mu dheireadh théid guth thairis air a’ chùis gu buileach, agus cha chluinnear iomradh tuilleadh air. Ach cha b’ ann mar so a thachair do ’n t-sluagh a bh’ air oighreachd Cheann Locha. Cha robh de dh’ aobhar bruidhne aca fad iomadh seachduin ach pòsadh an uachdarain. Mar bu dluithe a bha àm a’ phòsaidh a’ tarruinn dhaibh is ann bu mhò a bha an aire air a togail leis a’ chùis.

Mu dheireadh thàinig an t-àm. Le òrdugh an uachdarain rinneadh gach ulluchadh feumail a chum banais mhór, éibhinn, aighearach a dheanamh air an oighreachd, agus cuireadh fialaidh, farsuinn a thoirt do gach beag is mòr, òg is sean, bochd is beairteach a thogradh cruinneachadh air latha na bainnse gu ruige Taigh na Coille. Thachair do ’n aimsir a bhith glé bhriagha; oir b’ ann mu thoiseach an fhoghair a rinneadh am pòsadh. Is gann gu robh duine do ’m b’ urrainn a dhol a mach á taigh an taobh a staigh de chrìochan na h-oighreachd nach do chruinnich thun do bainnse. Bha Taigh na Coille làn o làr gu ’mhullach, agus bha gu leòr de na daoine òga aig a’ bhòrd mhòr, fhada a bha am muigh air an réidhlean mu choinneamh an taighe. Bha mòr-phailteas de bhiadh de gach seòrsa air gach bòrd. Bha sitheann fhiadh agus earbachan, agus bradain tharra-gheal ann am pailteas ann. Agus bha lionn is fion de gach seòrsa air an cur an tairgse gach neach. Cha d’ òrduich an t-uachdaran deòch bu treise a thoirt seachad, air eagal gu ’n tachradh do chuid de na bhiodh aig a’ bhanais barrachd de ’n dibh a ghabhail air na bhiodh gu math dhaibh. Aig an àm ud cha robh e mar chleachdadh aig cuid mhòr de na daoine bu mheasaile agus bu shaoibhire a bhith tairgse mòran de dheoch làidir, mar a tha branndaidh agus uisge-beatha, do ’n mhòr-chuideachd a bhiodh cruinn aig bainnsean no aig cuirmean móra eile. Bha daoine mar bu trice a’ creidsinn nach robh deoch ann cho math ri fion. Mar dhearbhadh gu robh so mar so, faodar an sean-fhacal a leanas ainmeachadh: “Gu faighear deoch a’s fheàrr na fìon, cha ’n fhaighear biadh a’s fheàrr na feòil.”

A dh’ aindeoin cho pailt ’s gu robh am biadh ’s an deoch, cha b’ urrainnaar a ràdh gu robh neach am measg na cuideachd gu lèir a ghabh barrachd air na bu chòir dha. Mar a dh’ ainmicheadh aig toiseach na h-eachdraidh so, bha ’n sluagh air an cleachdadh ri bhith aig cuirm ann an Taigh na Coille o àm gu àm, agus mar sin, b’ asthne do ’n àireamh bu mhò dhiubh cia mar bu chòir dhaibh iad fhein a ghluasad ann an làthair muinntir a b’ àirde inbhe na iad fhein.

Cha ruìgear a leas mion-chunntas a thoirt air mar a chuireadh an latha ’s an oidhche seachad. Fòghnaidh dhuinn a ràdh gu ’n do chuir iad seachad an ùine gu cridheil sunndach aig gach fearas-chuideaehd neò-lochdach a bhiodh daoine a’ cleachdadh aig an àm ud. Bha ’ghrian an àirde nan speur an là-iar-na-mhàireach mu ’n d’ fhalbh iad o Thaigh na Coille.

Bha e dlùth air toiseach a’ gheamhraidh mu ’n d’ thàinig an t-uachdaran agus a bhean á Sasunn. Chuireadh Taigh na Coille ann an òrdugh a muigh ’s a staigh gu math ’s gu ro mhath air an coinneamh. An latha ’bha dùil riutha dhachaidh rinneadh a h-uile ullachadh a chum fàilte chridheil, chaoimhneil a thoirt dhaibh. Bha tein’ -aighir air mullach gach slèibhe, agus rinneadh a h-uile subhachas agus greadhnachas a bha freagarrach agus iomchuidh aig an àm. Bha na h-uile ag aontachadh gu ’m bu chòir dhaibh gach ni a dheanamh a ghabhadh deanamh, a chum a leigeil fhaicinn do ’n bhann-Sasunnaich gu robh meas mòr aca araon oirre fhein agus air an uachdaran, agus gu robh mòr-aoibhneas orra ri bhith ’g a fhaicinn a’ tighinn dhachaidh le a chéile nuadh phòsda maille ris.

Choinnich còmhlan de na fleasgaich òga bu tapaidhe ’s bu sgairteile a bh’ air an oighreachd ris a’ chàraid òig ann an àite sònraichte dlùth air crìochan na h-oighreachd, agus thug iad na h-eich as a’ charbad ’s dh’ fhalbh iad leis gun tilleadh buille gus an d’ ràinig iad Taigh na Coille.

B’ ann air a’ cheart oidhche sin fhein a bha ’bhainis-taighe ri bhith aig an uachdaran. Cha robh air an cuireadh thun na bainis-taighe ach na ghabhadh “Talla na Cuirme” de ’n tuath. Cha d’ rinneadh eadar-dhealachadh sam bith eadar ua tuathanaich mhòra agus na tuathanaich bheaga. Cha b’ ann air saoibhreas a bha ’n t-uachdaran a’ cur urraim idir, ach air caitheamh-beatha cothromach agus ceart.

A h-uile neach mar a bha ruighinn an taighe bha ’n t-uachdaran fhéin ’g an toirt an làthair bean-an-taighe, agus ag innseadh dhi cò iad. Bha ise a’ breith air làimh orra agus ’g am fàilteachadh gu caoimhneil. Feumar a ràdh gu robh cuid de ’n tuath bhig air an robh eagal nach b’ aithne dhaibh ciamar bu chòir dhaibh iad fhein a ghluasad an làthair bann-Sasunnaich; ach cha bu luaithe chunnaic iad a’ cheud shealladh dhi na thuig iad nach robh pròis no meud-mhòr sam bith fuaighte rithe. Ged a fhuair iad cuireadh gus a dhol thun na bainis-taighe cha robh iad idir an dùil gu suidheadh an t-uachdaran agus a bhean aig an aon bhòrd riutha. Ach cha b’ ann mar so a bha. Mar a b’ àbhaist, bha ’m bòrd mòr air a shineadh o cheann gu ceann de “Thalla na Cuirme,” agus o’n a b’ e oidhche na bainis-taighe a bh’ ann, bha sgiobadh a’ phòsaidh air an cur nan suidhe aig meadhon a’ bhùird, dìreach anns an dòigh anns an robh iad ’nan seasamh an làthair a’ phears-eaglais an uair a phòsadh iad. Bha so gu léir a réir a’ chleachdaidh a bha glé chumanta ’s an dùthaich.

Aig an àm ud bha an àireamh bu mhò de na Sasunnaich ag amharc sìos le tàir air an àireamh bu mhò de shluagh na h-Alba. Cha chreideadh iad o dhuine sam bith gu robh a’ bheag de mhodh no de dh’ innsachadh aig sluagh bochd na h-Alba. Bha iad a’ creidsinn air an cosg gu robh na h-Albannaich treun, gaisgeil, cruadalacd an àm cogaidh; ach o nach robh fios aca air cor na dùthcha, cha robh smaointean sam bith aca gu ’m b’ aithne do ’n mhòr chuid de ’n t-sluagh cionnus bu chòir dhaìbh iad fhein a ghluasad ann am measg cuideachd.

A nis, thàinig beagan chàirdean a Sasunn maille ris an uachdaran agus ris a mhnaoi. An uair a chunnaic iad a’ chuideachd a bha air an cuireadh thun na bainis-taighe bha mòr-ioghnadh orra. Ach is ann a bha ’n t-ioghnadh orra an uair a chunnaic iad an dòigh anns an robh na tuathanaich bheaga agus an cuid mhnathan ’gan gluasad fhein aig a’ bhòrd.

---

[275]

[Vol . 3. No. 35. p. 3]

Bha gach aon a bha làthair air an éideadh gu grinn, glan, sgiobalta mar a bha còir aca air a bhith aig a leithid de chomhdail. Ach ged a bha so mar so, bha e furasda gu leòr do neach sam bith ’aithneachadh cò iad na daoine bochda, agus cò iad na daoine beairteach. Ged a dh’ fhaodas na tuathanaich bheaga a dhol gu grinn, glan, speisealta ’nan éidaadh, gidheadh cha ’n urrainn dhaibh iad fhein a chur ann an aodach cosgail, riomhach mar a ni na tuathanaich mhòra. Le amharc air an aodach agus air an riomhadh leis an robh na tuathanaich mhòra air an eideadh, bha e furasda dealachadh a chur eadar iad agus na tuathanaich bheaga; ach bha na tuathanaich bheaga a h-uile buille cho modhail, cho iomchuidh, agus cho math gus iad fhein a thoirt as aig bòrd na bainnse ri daoine sam bith, ach ainneamh, a gheibhteadh ann an àite dùthcha sam bith.

Dh’ iunnsaich iad am modh agus an uaisle leis an robh ad ’g an gluasad fhein aig an àm ud le bhith ’dol o àm gu am do Thaigh na Coille a dh’ ionnsuidh nan cuirmaan a bhiodh an t-uachdaran a’ toirt seachad gach bliadhna. Am modh agus an uaisle a bha na pàrantan a’ foghlum ann an cuideachd na muinntir a bha ni b’ fhìosraiche ’s ni b’ àirde inbhe agus breith na iad fhein, bha iad ’g a theagasg do ’n cloinn. Mar bu trice dh’ aithnicheadh duine sam bith air cainnt agus air gluasad an t-sluaigh gu léir gu robh iad ni b’ uaisle ’s ni b’ fhiosraiche na ’chuid eile de shluagh na dùthcha.

Tha moran ann nach ’eil a’ toirt fa near gu bheil iad a’ cur urrainn air an dùthaich do ’m buin iad le bhith measail, modhail, iomchuidh ’nan gluasad. Air an làimh eile, faodaidh daoine mi-chliù agus masladh mor a thoirt orra fhein agus air an dùthaich do ’m buin le cion ’s nach toir iad fa near ciod is coir dhaibh a ràdh no dheanamh an uair a thachras dhaibh a bhith ann am measg choigreach. Am fear aig nach bi meas air fhein ann an àite an suidh no ’n seas e cha ruig e leas dùil a bhith aige gu ’m bi meas aig muinntir eile air.

Mu ’n deachaidh na Sasunnaich air an ais do ’n dùthaich fhein dh’aidich iad nach fhaca iad tuath riamh roimhe a bheireadh bàrr ann an uaisle ’s am modh ’s am fiosrachahh air an tuath a bh’ air oighreachd Cheann Locha. Cha b’ urrainn dhaibh gun mor mheas a bhith aca orra. Cha b’ e sin a mhàin, ach bha am meas a bh’ aca air an tuath a’ toirt orra barrachd meas a bhith aca air an uachdaran na bh’ aca air roimhe sid. Thuig iad gu robh an t-uachdaran agus a chuid tuatha ro mheasail air a chéile.

Bha bean an uachdarain ’na boirionnach ro thùrail, tuigseach, agus chord gach cùis rithe anabarrach math. Bha cuid dhe na càirdean a gràdh rithe mu ’n d’ fhalbh i à Sasunn, nach robh ach gann teaghlach ri fhaotainn ann an taobh tuath na h-Alba, ach teaghlaichean a bha ni b’ aineolaiche na chéile. Cha d’ thug i moran geill do na beachdan so, do bhrìgh gu robh amhrus làidir aice gur ann o aineolas a dh’ éirich iad. An uair a chunnaic i mar a bha ’n tuath ’g an gluasad fhein aig a’ bhord ghrad thuirt i rithe fhein, ma bha an tuath chumanta cho uasal agus cho fiosrach nan doighean, gu feumadh gu robh àrd uaislean na dùthcha a h-uile buille cho fada mach anns gach doigh ris na Sasunnaich.

Ma chord doighean na tuatha agus gach ni eile a chunnaic iad ann an Taigh na Coille ris na Sasunnaich, cha bu lugha na sin a chord bean an uachdarain agus na càirdean a thàinig maille rithe á Sasunn ris an tuath. Cha robh prois no meud-mhor sam bith annta. Bha iad simplidh, aoidheil, fosgarra ’nan comhradh. Bha iad ach ’nan cumadh. Bha eadhon bean Bhaile-chnuic agus a cuid nigheannan ag aideachadh nach do chreid iad riamh roimhe gu ’m b’ urrainn a leithid de dh’ aoidh, de cheanaltas agus de thlachd a bhith anns na Sasunnaich.

(Ri leantuinn.)

Seann Sgeulachd Mu Bhraid-Albann.

NA COIN DHUBHA.

An uair a thainig an t-ordugh rioghail a mach gu Clann-Ghriogair a sgrios, agus gun aon sean no og, beag no mor d’ an chinne threun, mhisneachail sin ’fhagail beo, cha robh aon d’ an naimhdean fuileachdach a bu deine air an toir na na Caimbeulaich agus Donnachadh Dubh, Morair Bhealaich. Cha bu leoir leo daoine bhi ’ruagadh nan Griogarach agus ’g am murtadh, ach fhuair iad da chu a leanadh Griogarach cho dian agus nach robh seol dol as aige.

Ghlac na Caimbeulaich bean de Chlann-Ghriogair agus thug iad oirre an da chuilean so ’thogail air a broilleach; agus an uair a dh’ fhas na coin, bha iad cho deigheil air na Griogaraich, agus gu ’n togadh iad faile aoin diubh an measg ceud fear de chinneach air bith eile. Mar so chaidh moran d’ an chinneach bhochd sin a ghlacadh ’n an àitibh-folaich leis na coin dhubha sin, agus a chur gu bàs, gus mu dheireadh an deachaidh doigh ’fhaotainn air na coin a mharbhadh. Thachair e mar so:—

Bha duine d’ am b’ ainm Mac-Eoghain a’ tamh aig Taobh-Loch-Tatha aig an robh ban-Ghriogarach mar mhnaoi. Bha eagal air gu ’m biodh a bhean air a murtadh leis na coin, agus bha blàths ’n a chridhe do Chlann-Ghriogair air sgath a mhnatha. Chuir e roimhe cur as do na coin na ’m b’ urrainn da. Thoisich e le bhi ag radh nach robh na coin a’ glacadh ach neach air bith a thigeadh ’n an rathad, agus gu’n robh gach uile neach an cunnart uapa. Air do fheill a bhi anns a’ Cheann-mhor, chaidh Mac-Eoghain chum na feille, ach m’ an d’ fhag e a thigh fein fhliuch e a lamh agus a dhorn le fuil a mhnatha. Chaidh na coin a leigeil am measg an t-sluaigh a dh-fheuchainn an glacadh iad aon de Chlann-Ghriogair anns a’ chuideachd. Chuir Mac-Eoghain e fein ’n an rathad an deigh da bhi ag radh ris gach neach mu ’n cuairt da gu ’n leanadh na coin air Caimbeulach co ealamh ri neach eile. Thog aon de na coin faile na fola a bha air a laimh, agus ann am priobadh na sul bha e an sas ann. Bha ’fhios gach neach nach bu Ghriogarach Mac-Eoghain; dh’ eirich buaireas am measg an t-sluaigh, agus chaidh aon de na coin a spadadh an sin, agus am fear eile latha no dha as a dheigh: mar so chaidh cur as do na coin dhubha.

Thoir gràdh do na h-uile; dean earbsa à beagan; na dean olc do neach; bi a’ d’ fhearr dùlain an neart ni ’s mo na ’n cleachdadh; agus gléidh do charaid fo iuchair do bheatha féin; fuiling bacadh air son a bhi sàmhach agus na togar cìs dhiot a chaoidh air son a bhi labhrach.

Facail ’s am bith anns am bheil thu ag innseadh do sgeoil mur ’eil iad a toirt do mhuinntir eile na brìgh a tha thu féin a’ toirt asda, cha’n ’eil thu a’ d’ fhear-labhairt na fìrinn o d’ chridhe.

---

[276]

[Vol . 3. No. 35. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, AM MART 2, 1895

Bha deich air fhichead de dh’ fhòghlumaichean òga air am báthadh ann an amhuinn ann an Ruisia o chionn ghoirid. Bha iad a’ spéileadh air an deigh agus bhrist i fopa,

Chaochail Tormad Mac Leòid, Ceann-cinnidh nan Leòdach, ann am Paris, baile-mòr na Frainge, o chionn tri seachduinean. Bha e ceithir fichead bliadhna ’s a tri a dh’ aois, agus b’ e an darra air fhichead ceann-cinnidh dhe’n ainm. Bha e ’na dhuine air an robh meas mor araon am measg a luchd-cinnidh fhéin agus am measg dhaoine eile. Bu leis na Leòdaich aon uair Leòdhas, Uihhist, agus a chuid mhòr de’n Eilean Sgiathanach; cha bhuin dhaibh aig an àm so ach glé bheag an coimeas ri sin ge do tha mu cheud gu leth mile acair fearainn air an ainm a tha toirt a stigh dh’ an uachdaran mu chòig mile punnd Sasunnach ’sa bhliadhna. ’S e Caisteal Dhunbheagain is dachaidh do’n teaghlach, agus is e an t-àite-comhnuidh a’s sine tha ’n Albainn air an la an diugh. Bha Mac Leòid so pòsda da uair. Tha a mhac a’s sine, Caiptean Tormad Mànus Mac Leòid, a nise air an oighreachd ’na àite.

Dh’ fhoighnich maighsrir-sgoile de ’chuid sgoilearan uair gu dè ’m feum a bh’ ann an séithrichean, agus fhreagair nighean bheag gur h-ann a bha iad air son daoine chumail bho thuiteam air an urlar.

Litir bho ’n Chamus.

Is mor an aobhar thoileachadh e, da rireadh, gu’m beil cothrom air a thoirt de Chlann-nan-Gàidheal air comhrath a bhi aca ri chèile ’nan cainnt mhàthaireil fhéin, anns a’ MHAC-TALLA. Is ioma bliadhna ’bha so eu-comasach dhaibh a dheanamh; ach a nise bho’n tha ’n cothrom aca, is còir daibh a bhi dìleas, duineil, fialaidh, agus gach cuideachadh a’s urrainn daibh le ’n sporain ’s le ’m peann a chur an géill, los gu’n soirbhich leis a phaipear Ghàilig agus leis an uasal ’th’ aig a cheann.

Tha aireamh mhòr a’ gabhail a’ MHAC-TALLA fhad ’s a tha m’ eòlas dol air feadh Siorramachd Inbhirnis, agus tha meas mòr aig gach aon diubh air mar phaipear naigheachd. Tha, a rithisd, na sgeulachdan taitneach ’tha tighinn, bho am gu am air an cur an eagamh a chéile ro-mhath. Tha na h-òrain beusach, blasda, ceòlmhor agus air an toirt duinn ni ’s dloghuinniche na chuala sinn roimhe iad. A dh’ aon fhacal, cha chuala mi duine fhathasd a’ càineadh a MHAC-TALLA, —rud nach eil mar aineol air mòran de na paipearan beurla.

Mu ’n do thog MAC-TALLA a cheann, cha robh luchd leughaidh Gàilig ach tearc ri ’m faotainn anns a chearn so; ach an diugh ’sann a shaoileas sibh gu’n robhas a’ teagasg Gàilig anns na sgoilean chionn bhliadhnaichean, leis cho fileanta ’sa théid aig earrann mhòr de ’n òigridh air a leubhadh. Is aithne dhomh mar an ceudna, cuid diubh ’tha teannadh ri ’sgrìobhadh, agus cha’n fhada gus an cuir feadhainn diubh so litrichean pongail gu MAC-TALLA.

Tha àireamh mhath de luchd-sgriobhaidh comasach, deas-chainnteach agaibh. Na ’m bheachdsa tha “Iain” agus “Sinclair” air thoiseach. Dlù air an sàil tha “C. C.” “Gall-Gháidheal,” “Cabar Feidh,” agus fear no dha eile nach eil an ainmean ’nam chuimhne. Tha Gilleasbuig-nan-Gilb na dheagh sgoilear Gàidhlig, agus b’ fhearr leam gu ’n gearradh e tuilleadh litirichean fhad ’s a bhitheadh na gilbean aige geur.

Bha litir Aonghas bhig, goirid, teoma, snasail—dìreach mar a chreidinn air. Ma ’s i sud a’ cheud litir, ’s docha leam nach i an té ma dheireadh a gheibhear bhuaithe.

An dòchas nach eil mo litir tuilleadh is fada,

Is mi ur Seirbhiseach iriosail,
D. D.
Feb. 21, ’95.

CUIMHNICH!
gu bheil aghainn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEIN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[277]

[Vol . 3. No. 35. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

B’e Di-màirt a’ cheud latha dhe’n charghus. ’S ann air a 14mh latha de dh’ April a bhios Di-dòmhnaich na Càisge. Cha bhi, mar sin, “earrach fad air chùl Cáisge” againn am bliadhna, agus ma ’s fior an seanfhacal, cha mhisd na saibhlean e.

Tha iad ag innse an dràsda gu bheil an rathad iaruinn eadar Port Hawkesbury us Louisburg gu dhol air obair air an earrach so. Bhatar a bruidhinn air an rathad so o chionn ùine mhath, agus tha mòran nach creid gu bheil e gu tighinn gus am faic iad e.

B’ e oidhche na Sàbaid s’a chaidh an oidhche b’ fhuaire thàinig air a gheamhradh. Bha chuid eile dhe’n t-seachdain glé bhlàth. Tha ’n t-side a’ cumail car briagha, ach tha sneachda mor ann, agus tuilleadh a’ dol na cheann cha mhor a h-uile latha. Tha na ròidean glé dhona.

Tha mu sheachd mile sluaigh, eadar bheag us mhòr, a faighinn déirce ann am baile St. John’s ’an Newfoundland. Tha ’m baile sin ann an suidheachadh bochd, ach tha dòchas mòr aca gu’m bi iasgach nan ròn glé mhath air an earrach, agus ma bhitheas, ni e cuideachadh math leis an dùthaich.

Thugadh ionnsuidh air bristeadh a stìgh do thigh nan litrichean ann am Baddeck, oidhche Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh. Ghearr na robairean a’ ghlas as an dorus, agus bha iad a’ dol a stigh an uair a dh’ fhairich iad straighlich a shaoil iad a bha ’n ceann eile ’n taighe; chuir so an t-eagal orra ’s thug iad an casan leotha.

O chionn sheachd bliadhn’ deug, bha duine ag obair air bòrd soithich ann am Baigh St. Lawrence, agus ’n uair a bha e ’ga fàgail, fhuair e, ann am mearachd. da dholair a bharrachd air na bha ’tigh’n air. Cha d’ thuirt e dad aig an àm, àch tha e cóltach nach robh a chogais uile gu léir réidh ris, oir chuir e air ais an da dholair o chionn ghoirid, agus dà dholair eile ’nan cois mar riabh.

Chaidh gille beag le Uilleam Cann, aois thri bliadhna, a losgadh gu bàs aig a Mhéinn-a- Tuath, Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh. Chaidh a mhàthair a mach dh’an tobar, agus ’nuair a thill i bha ’n gille aig an dorus ’sa chuid aodaich ’na theine. Thug i dheth an t-aodach cho luath ’sa b’ urrainn dh’i, ach bha ’m pàisde bochd air a losgadh cho dona ’s gu’n do chaochail e an la’ir-na-mhàireach.

Chaill an soitheach-iasgaich “N. E. Symonds” dithis de criù eadar Newfoundland us Gloucester, air an 26mh latha de Ianuaraidh. Chaidh rudeigin cearr mu na siùil, agus chaidh an dithis so ’ga chur ceart, agus leis an stoirm a bh’ ann, chaidh an tilgeadh thairis ’s am bàthadh. Bhuineadh fear dhiubh, Niall Caimbeal, do Bhaoghasdal, agus am fear eile, Lachuinn Mac Fhionghain, (mac Ruairidh), do Mhalagawatch. Cha robh fear seach fear dhiubh pòsda. Dh’fhàg Mac Fhìonghain màthair, triùir bhràithean us dithis pheathraichean. Tha té dhe pheathraichean posda ann an Auckland, ’an New Zealand.

Iadsan a Phaigh.

Domhnull Moireastan. Ceap Nór.
Gilleasbuig Mac Néill, Ceap Dauphin.
I. W. A. Mac Neaoail, Oban.
Ruairi Domhnullach, Brinn Mharmor.
Bean D. T. Dhomhnullaich, Mabou .
An t-Urr. I. F. Forbes, Sidni.
Bean Iain ’Ic Fhionghain, Salmon River.
An t-Urr, C. Mac Coinnlch, Louisburg .
A. I. Mac Gilleain, L ’ Ardoise.
Caipt. D. Mac Leòid, Baile-nan-Gail.
Iain C. Mac Rath, Boulardarie .
Raonull Domhnullach, Kempt Road.
Stephen Domhnullach, Méinn Ghardiner.
Iainn I. Mac Néill, Gleann Bharra 25c.
Micheal Mac Nèill, Pón Mór. 25c
Caipt. R. Domhnullach, Sidni Tuath, 60c.
Anna Dhomhnullach, Glengarry , 60c.
Alasdair Domhnullach, Thedford , Ont. $2 . 00
D. M. Caimbeal, Dunveagain,
I. R. Mae Coinnich, Skye P. O.
Aonghas Mac Fhionghain,
Alasdair Mac Ille-Mhaoil, Laggan ,
N. A. Domhullach, Ripley ,
Callum Caimbeal, Kinross , E. P. I.
A. D. Mac Leoid,
Uilleam Ros, Flat River,
Fionnladh Smith, Bail’ -Ur.
Iain Mac Calamain, Rudha Phrim
Iain Caimbeal, Beinn ’Ic Mhannain,
An t-Urr. A. MacG. Sinclair, Belfast , $5 . 00
A. D. Mac Leòid, Ch ’town,
Domhnull Domhnullach, Oneco , Conn.
A. Mac Nèill, Orr, Dakota Tuath.
Iain Ceanadach, Argyle , N. S.
Iain Mac Gilleain, Gleann-a- Bhàird, N. S.

POSAIDHEAN.

Aig Sidni, air 26 latha de Feb., leis an Urr. I. F. Forbes, Domhnull Mathanach, us Peigi M. Mhoireastan.

Aig a Chladach-a- Tuath, 19mh de Feb., leis an Urr. Iain Friseal, Iain Smith, us Catriona Nic Gilleain.

Anns an àite cheudna, 12 de Feb. leis an Urr. Iain Friseal, Caipt. A. Caimbeal, us Màiri Anna Nic Leòid.

Air a Chnoc Mhor, 12 de Feb, leis an Urr. A. I. Domhnullach, Domhnull I. Dunlap, us Caitriona Nic Neacail.

BAIS.

Aig an Amhuinn Mheadhonaich, air an treas latha deug de Dhesember, Eachann Moireastan, 67 bliadhna dh’ aois. Bha e ’na dhuine cùramach, measail. Bu mhac e do’n “Ghréidhear Ruadh” a bh’ aig Sir Fransis, Ghearrloich. Dh’ fhag e bantrach agus còignear mhac.

Aig Orangedale, air 13 latha de Ianuaridh, Donnachadh Mac Coinnich, (Ruadh) 91 bliadhna dh’ aois. Dh’ fhàg e bean us teaghlach mòr.

Aig an aite cheudna, air an 6mh latha de Feb., Bean Iain ’Ic Ille-mhaoil, 98 bliadhna dh’ aoìs.

Aig Mabou, air 11mh latha de Fob., Cairistine, bean ghràdhach Iain Ic Gilleain, a Cove-nan-Ròn, Malagawatch.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan, Pinn, Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

---

[278]

[Vol . 3. No. 35. p. 6]

Na Baird Ghaidhealach bho 1725 gu 1815.

Bha moran de bhaird, de bhana-bhaird, ’s de luchd-oran sa Ghaidhealtachd eadar 1725 agus 1815.

ALASDAIR DOMHNULLACH.

Rugadh Alasdair Domhnullach, Alasdair Mac Mhaighstir Alasdair, mu’n bhliadhna 1700. Bha e na sgoilair math agus bha fìor chomasan bardachd aige. Chaidh e air obair mar bhard mu ’n bhliadhna 1725. Bhuail e am mach slighe dha fhein, agus thoisich e air sgriobhadh ’s air seinn mu bhoichid ’s mu ghloir oibribh nadair. Leum e a staigh air taobh a Phrionnsa le uile chridhe. Ghairm e a suas buadhan inntinn gu an lan neart am moladh aobhar nan Stiubhaitach agus a riuth a sios aobhar nan Deorsach. Chuir e am mach roinn de chuid oran sa bhliadhna 1751. Chaochail, ’s e ’s docha, eadar 1765 agus 1775. Bha moran de chumhachd aige air bardachd na Gaidhealtachd.

Faodidh sinn a thoirt fanear gum bu mhac ministir Seumas Thomson, cosmhail ri Alasdair Domhnullach, gun do rugadh e sa bhliadhna 1700, agus gun do chuir e am mach a dhan air a gheamhradh sa bhliadhna 1725.
Tha e mar so soilleir gun do rinn na Gaidheil ’s na Gaill aramach aig a cheart am an aghaidh na seann bhardachd. Chaochail Seumas Thomson sa bhliadhna 1748.

AN T-AIREACH MUILEACH.

Tha cuid de mhuinntir Chola ag radh gur h-e Iain Mac-Gilleain a b’ ainm do ’n Aireach Mhuileach, gur h-e Iain Mac Eoghain mhic Iain Ruaidh a theirteadh ris, agus gun robh e gle dhluth an cairdeas do theaghlach Chola.

Phos Iain Garbh, an seachdamh Mac-Gilleain a bha air Cola, Fionnaghal, nighean do Shir Dughall Caimbal, tighearn Acha nam breac, le a mhnaoi, Mari Erskine, nighean Iarla Mharr. Bha tri mic aige, Eachann Ruadh, Iain Ruadh, agus Eoghan. Chaidh Eoghan a mharbhadh an Inbhircheitein. Bha Iain Ruadh a comhnuidh an Tota-Raonuill. Chaidh a leon gu guineach an Inbhircheitein. Bha e posda, is bha teaghlach aige. Bha mac diolain aige do ’m b’ ainm Eoghan. Faodaidh e a bhith gur h-e mac do dh-Eoghan so a bha san Aireach. Ma ’se bha fuil uasal gu leoir a ruith na chuislibh. Tha e gu math cinnteach gur h-e mac do dh-Iain Ruadh Thota-Raonuill a bha an Lachinn mac mhic Iain, am bard Colach.

Rinneadh an t-oran “Tha mo run air ghille” le Ceit Mhunn am Muile. Cha robh gnothach aig Bean a Bharra ris.

DUGHALL BUCHANAN.

Rugadh Dughall Buchanan sa bhliadhna 1716. Bha e na sgoilair math is na dhuine fior fhiosrach. Chuir e am mach a laoidhean sa bhliadhna 1767. Chaochail e an 1768. Bha e posda, is bha da mhac is da nighinn aige. Cha mhor de na baird a ghabhadh coimeas ris a thaobh chomasan bardachd.

SEUMAS MAC-AN-T- SAOIR, FEAR GHLINN-NODHA.

B’e Donnachadh Mac-an-Saoir, Fear Ghlinn-Nodha, ceann-cinnidh Chloinn-an-t- Saoir. Phos e nighean do Phara Beag Caimbal, fear Bharra-challtuinn, agus bha aon mhac aige rithe, Domhnull. Chaochail e sa bhliadhna 1695. Bha Domhnull Ghlinn-Nodha posda da uair. Ris a cheud mhnaoi, Seonaid, nighean do Ghilleasbig na Ceapich, bha aon nighean aige. Ris an darna mnaoi, Ceit, nighean do dh-fhear Dhail-an-eas, bha triuir chloinne aige, Seumas, Ceit, agus Mari.

Rugadh Seumas Mac-an-t- Saoir mu ’n bhliadhna 1727. Fhuair e ionnsachadh math. Phos e Anna, nighean Dhonnachidh Chaimbail, fear Bharra-challtuinn, agus bha naoidhnear chloinne aige, Domhnull, Martuinn, Donnachadh, Ceit, Anna, Iseabal, Mari, Liusaidh, agus Sine. Chaochail e sa bhliadhna 1799.

Bha Domhnull, mac Sheumais Ghlinn-Nodhna, na dhotair. Thanig e do dh-America ’sa bhliadhna 1783. Bha ceithear mic aige, Seumas, Domhnull, Thomas, agus Martuinn. Chaochail e sa bhliadhna 1792. Thanig Seumas a mhac a staigh mar cheann-cinnidh Chloinn-an-t- Saoir sa bhliadhna 1799. Bha sia mic aige, Domhnull, Padrig, Seumas, Eoghan, Gilleasbig, agus Martuinn. Tha Eoghain am baile New York a creic chungaidhean leighis. Tha Gilleasbig na mharsanta ann an Albany. Chaochail Domhnull, am mac bu shine. ’Se Seumas mac Dhomhnuill is ceann-cinnidh an diugh air Cloinn-an-t- Saoir.

Rinn Seumas Ghlinn-Nodha oran no dha air an Olla mac Iain. Chain e an Sasunnach gu math ’s gu ro-mhath.

SEUMAS MAC-MHUIRICH.

Rugadh Seumas Mac-Mhuirich am Baideanach sa bhliadhna 1738. Fhuair e ard ionnsachadh. Chuir e am mach dan do ’m b’ ainm, An Sealgair, sa bhliadhna 1756, agus dan do ’m b’ ainm an Gaidheal sa bhliadhna 1758. Chuir e am mach bardachd Oisein eadar 1760 agus 1763. Chuir e am mach eachdridh Bhreatuinn sa bhliadhna 1775. Chaochail e sa bhliadhna 1796. Chuireadh am mach bardachd Oisein an Gadhlig sa bhliadhna 1805.

Tha tri beachdan am measg sluaigh mu ’n bhardachd a chuireadh am mach an ainm Oisein le Seumas Mac-Mhuirich. Tha cuid ag radh gur h-e Oisean a rinn na dain. Tha iad so a creidsinn gun dug Mac-Mhuirich iomadh atharrachadh asda agus guu do rinn e criomagan an sud ’s an so gus an tàthadh ri cheile. Tha cuid eile ag radh gur h-e Mac-Mhuirich e fhein a rinn na dain bho thoiseach gu deireadh, Tha an treas buidheann de na bheachd a leanas, —Rinn Oisean beagan de dhain gaisge. Chaidh an sgriobhadh a sios mu ’n bhliadhna 500. Bhatar gan seinn, gan aithris, ’s gan atharrachadh, a deanamh dhan urra ’s gun cur ris na sean danaibh. Mu ’n bhliadhna 1450 bha Albinn agus Eirinn lan de dhain gaisge. Faodidh e a bhith nach do rinn Oisean gin diu, ach bha chuid mhor diu air an ainmeachadh air. Fhuair Mac-Mhuirich grein air moran de na seann dain. Dh’ atharrich e iad air iomad doigh, agus thàth e iad ri cheile le piosan fada de obair fhein. Rinn e righ de dh’ Fhionn, agus chruthaich e rioghachd dha ann an Albinn. Chuinn e moran de dh-ainmeannan ura, mar tha Caomh-mhala, Binnbheul, Cridh-mor, Caolmhal, agus Gaol-nan-daoine.

Tha moran de bhardachd mhath anns na dain a chuir Mac-mhuirich am mach. Faodidh sinn a bhi coma co a rinn iad. Buinidh gach cliu a tha ceangailte riutha do na Gaidheil.

A. M. S.

Bha teine mòr ann a’ Halifax Di-ciaduinn. Bha laimhrig mhòr agus tighg-leidhidh gràin air an losgadh, agus ceithir cheud tunna de bhathar a chaidh a chur air tir an latha roimhe sin. Mur biodh gu robh mullach nan taighean air an còmhdach le brat tiugh de shueachda, bha cuid mhor dhe’n bhaile air a losgadh.

---

[279]

[Vol . 3. No. 35. p. 7]

Crionntachd.

Tha e gu tric a’ tacaairt gu ’m bi a’ cheud fichead punnd Sasunnach a chosnas oganach glic, an deigh gach ni a’ chur ’n a aite fein, chum mor bhuannachd dha air son a dheagh ghiulain an deigh laimh. Tha ’n t-suim sin, ged nach ’eil i ro mhor, a’ teagaisg curaim agus dichill dha a leanas ris uile laithean a bheatha. Tha e maran ni ’s fearr air a shon fein gu ’n cosnadh e le saothair a lamh am fichead punnd Sasunnach sin, na gu ’m faigheadh e mar thiodhlac iad o neach eile. Ma chosnas e an t-airgiod sin, tha fios aige air an dichioll a ghnathaich e ga chur r’ a cheile. Bha a’ chuid a’s mo dhiubhsan a ta saibhirn’ ar measg aon uair bochd, agus air doibh le ’n dichioll onaraich fein beagan a chur mu seach, tha meas ni ’s mo aca air. Bha iadsan a rugadh le spainibh airgid ’n am beul a ghnath buailteach air bliadhnaichean an oige a chur seachad ann an ruiteireachd agus diomhanas, agus mar is minic a chunnacas, cha d’ eirich iad suas gu bhi aon chuid ’n an cliu dhaibh fein, no ’n am buannachd idir do ’n t-saoghal mu ’n cuairt doibh.

S.

Bathar dhe gach seòrsa ’s fhearr, agus cho saor ’sa gheibhear ’sa bhaile, ri chreic aig D. I. Domhnullach. Taghail aige.

LeighsidhMinard ’s LinimentDéideah.

LeighsidhMinard ’s LinimentCrup.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile. agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

C . B. TRAVIS,
SYDNEY, C. B.

Pianos, Organs, and Sewing Machines of all the best kinds.

A good stock of Accordeons, Harmonicas, Violin Strings, and Music Books.

Sewing Machine Needles and oil always kept on hand.

Call and Examine Stock.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut ann an Gailig.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnn
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[280]

[Vol . 3. No. 35. p. 8]

LAOIDH.

Seas suas! seas suas, gu dìleas!
O thus a lean an crann!
Tog suas a’ bhratach rìoghail,
Cha ’n fheud i dol air chall:
O bhuaidh gu buaidh gu ’n téid sinn,
Le ’r Slanuighfhear air ar ceann;
’S gach nàmhaid fòs gu ’n cìosnaich,
’S gu rìghich Iosa leinn.

Seas suas! seas suas, gu dìleas!
Is umhlachd thoir d’a éigh;
Le dol a chum a’ chòmhraig
’Na latha glóirmhor féin:
A ghaisgeach’ bithibh tréubhach,
An aghaidh nàimhdean Chriosd;
’S ’ur misneach fòs gu’n éirich,
Mur géill sibh anns an t-strì.

Seas suas! seas suas, gu dìleas!
An neart an Triath a mháin:
An gàirdean feòlmhor géillidh;
Na cuir do dhòchas ann.
Cuir clogaid fós no slàint’ ort,
Dean faire ’s ùrnuigh ’ghnàth,
’S do dhleasnais’, nuair a ghairmeas,
Bi thusa deas aig làimh.

Seas suas! seas suas, gu dìleas!
Tha’ chòmhstrì teann is buan;
An diugh tha gaoir a’ chòmhraig,
’Na dhéigh bidh òrain buaidh.
’S gu faigh am fear nach geill dhiubh
Crùn beatha mar a dhuais;
Is rìoghachd nach bidh truaillidh
Le Dia ’s na néamhan shuas.

Mar Chaidh an Cal a Dholaidh.

Sid mar chaidh an càl a dholaidh,
So mar chaidh an càl a dholaidh,
Sid mar chaidh an cál a dholaidh
Air na bodaich Ghallda.

Latha dhuinn mu àm na buana,
Cuideachd ghrinn de ghillean uallach,
Cruinn mu bhòrd ag òl na cuaiche
An tigh-òsd air Galldachd.

Air dhuinn greis ’bhi gabhail óran,
’S tacan eil’ air sgeulan gòrach,
Chuir Rob Cam a’ phiob an òrdugh,
’S thóisich cuid ri dannsadh.

Stigh oirnn thàinig bean-an-taighe,
Leis gach té a bha aig baile,
Nighean òg us seana chailleach,
’S iad a togairt dannsadh.

Rug Mac Raing air té bhig Chlannaich,
Ghabh mi fhéin rium bean-an-taighe,
’S am prioba sùl bha té an achlais
’H-uile fear a bh’ ann dhinn.

’S ann an sin bha ’n obair shùnndach,
’Cur nan car chinn air an ùrlar
Feadan pioba ’spreigeadh sùrd oirnn,
’S dosan mòr a’ dranndan.

Mar bha ’n ùpraid ’dol an déinead,
’S caitean ’g éiridh air na déilein,
Ràinig fear-an-taighe fhein,
Le treud de bhodaich ghallda.

Leith’d a dh’ othail sios an staidhir,
Iadsan direach bhar an fhaidhir,
’Gairm gu crosda air na mnathan,
’S b’ uamhasach an greann riu.

Air an claoidh le sgios no acras.
Fad an latha gun dad aca,
B’ olc an ni, air tighinn dhachaidh,
’N càl a bhi air chall orr’

Throd am fear ri mhnaoi gu sgraingeil,
Fhreagair ise cheart cho searbh ris,
“Bhodaich mhùgaich, cum do theanga,
’S caisg air ball do dhranndan.

’S beag orm thu a bhodaich ghràinnde
Seach bhi cluich am measg nan Gàidheal
Ceòl na pioba, fuaim na Gàilig,
Sid iad riamh a b’ anns leam!”

Sid mar chaidh an càl a dholaidh,
So mar chaidh an càl a dholaidh,
Laidh a mhin air màs a choire,
’S bean-an-taighe ’dannsadh.

LeighsidhMinard ’s LinimentCràdh.

Chaidh fear Niall Dùghallach, duine mhuinntir Eilean a Phrionnsa, a mharbhadh air an rathad iaruinn faisg air Truro, ’sa mhaduinn Di-luain. Cha’n fhaca duine ciamar a thachair.

FAICIBH.
Air a bhliadhna so chithear an so litrichean iomadh aon a chuir dearbhadh airMINARDS LINIMENT,agus a fhuair e deanamh feum dhaibh.
C . C. RICHARS, Co.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR AON AIRGID.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannaach agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B
Feb.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.