---

[281]

[Vol . 3. No. 36. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, AM MART 9, 1895. No. 36.

CUMHA.

Do’n Urr. Mr. Alasdair McFhearchair.

FONN—Och nan och tha sinn fo thùrs’,
’S tric na deòir a’ ruith o’r sùil;
Chaidh ’ar ceannard ’chur fo’n ùir,
Fear-àùll gu tir Imanuel.

’Nuair thàinig am pec’ do’n t-saogh’l
Thruaill e freumh a chinne-daonn’;
’S dh’ fhàg sud buailteach sinn faraon
Do bhròn, do dhaorsa, ’s an-shocair.

Dh’ fhàg e buailteach sinn do’n bhàs;
Bha e buadhach air gach àl,
Righ nan uamhas e do’n phàirt
Nach pill ’na thràth o’n aimideachd.

Ach teachdair’ sith e do’n mheud
’Cheannaich Criosd ’sa lean a cheum,
Ga ’n toirt dachaidh mar ris féin,
’S a chaoidh cha trèig a ghealladh iad.

’S teachdaire ’bheir buaidh an t-eug,
Nach gabh truas ri neach fo’n ghréin.
Thug e ’m buachaille uainn féin,
’S bu chruaidh le ’threud an dealachadh.

Gach beag a’s mòr, sean a’s òg,
Togaibh suas ’ur guth le bròn
’Caoidh a chall a thàinig òirnn,
Ceann-iùil an t-slòigh, cha mhaireann e.

Cuid de ’n bhuaidh bha ort ri d’ là:—
Foighidinn, suairceas ’us gràdh,
Irioslachd, stuamachd, na d’ phàirt,
’S na h-uile àite an rachadh thu.

Bha thu òirdheirc a measg chiad
An cliù, an còmhradh, ’s an gniomh,
Solus, eólas glòir an Triath,
Chuir maise ’s rian air thalamh ort.

Measg gach àdh bha ort ri luaìdh
Bha mais’ is àilleachd na d’ ghruaidh
Sgoinneil tàbhachdach gun uail—
Bha t-uile bhuadhan eireachdail.

Maighstir Mac Fhearchair nam buadh,
Fàth ’ar bròin gu bheil e uainn,
’S iomadh aon a bha fo ghruaim
’Nuair chual’ iad nach bu mhaireann e.

Bha do thrusgan glan gach uair,
An cùrsa t-eilthireachd air chuairt
Cha d’ shleamhnuich do cheumaibh ’uat
Oir chumadh suas gu seasmhach thu.

Bha d’ iobairtean cùbhraidh ghnàth,
Le cridhe brùit’ fo dhriùchd nan gràs,
’S deatach na tùise ’dol an àird,
Gu ruige Pàras fhlathaneis.

’Dol troimh fhàsach bochd nan deòir,
Bha uisge mhara searbh ri ól—
Iomadh amhghair anns an fheòil
Ach chumadh beò le manna e.

Fhuair thu armachd dhearbt o’n Triath,
Claidheamh, ceann-bheart, agus sgiath,
’S chleachd thu iad mar ghaisgeach riamh
Fo bhrataich Chriosd gu deas-bheumach.

Do ’n Eaglais Shaoir bu daor am beum
Gu’n thuit an laoch nach b’ fhaoin ’san t-streup;
Bu dileas saothrach thu làn eud
An aobhar Dhé ’sa bheatha so.

Ruith e’ réis le foighid mhòir,
Chriochnaich e ’thuras ’san fheòil,
Ghléidh e’n creideamh mar rinn Pòl
’S chaidh crùn’ an glòir a thasgadh dha.

Tha e nis a measg an t-sluaigh,
A ràinig néamh tre dheuchainn chruaidh,
Thiormaicheadh gach deur o’ ghruaidh,
’S chaidh bròn us truaighe thairis air.

E sgeadaicht’ ann an còmhdach grinn
Air sràidh òir le clàrsaich bhinn,
A’ seinn an óran feadh gach linn
Do ’n Ti rinn righ us sagart deth.

’S ma leanas sinn cos-cheum an t-sluaigh
A nigh an trusgan ’fuil an Uain,
Coinnichidh sinn na sgaradh uainn,
’Sa chaoidh cha dual dhuinn dealachadh.

Rinneadh an cumha so do’n Urr. Mr. Mac Fhearchair ministeir na h-Aimhne Meadhonaich, a chaochail mu ’n bhliadhna 1859, agus athair an Urr. Alasdair òig Mhic Fhearchair, ministeir cliùiteach Shidni a chaochail an 1862.

Bha Mr. Mac F. na dhuine air an robh mor mheas ’na sgireachd féin agus anns an Eaglais uile. B’ esan a cheud mhissionari a chuir Eaglais na h-Alba gu Ceap Breatunn. Thàinig e mach mun bhliadhna 1835. Bha Ceap Breatunn aig an àm sin gun rathaidean mòra ni b’ fhearr na ceum coise ri taobh nan cladaichean agus “blaze” tre na coiltean farsuing. Anns a gheanhradh, bu tric le sneachda trom tuiteam agus gu minic cha robh dòigh suibhail ann ni b’ fhearr na brògan-sneachda nan Innseanach. Bha sluagh air ùr-thighinn do ’n dùthaich; bha iad sgapte o chéile, agus bochd nan chrannchar. A measg an t-sluaigh so shaothraich Mr. Mac Fhearchair le mor dhùrachd agus dhicheall fad àireamh bhliadhnaichean, na aonar, a fiosrachadh gach àite mar dh’ fhaodadh e, a thuilleadh air ’obair na sgireachd fharsuinn féin, a bha aig an am ud a gabhall a stigh Loch Ainslie, Baddeck agus Margaree, a thuille air an Amhuinn Mheadhonaich. Cha’n e mhàin gu’n robh e siubhal tre gach aite an Ceap Breatunn ach bha mar an ceudna gairm air gu dhol leis an deadh sgeul a dh’ ionnsuidh a luchd-dùthcha an aitean eile. Chaidh e air chuairt do Eilean a Phriunnsa a’n 1745. B’ esan a chum a cheud chomanachadh am a Strathalba, agus tha cuimhne fathast air a thurus do ’n àite sin aig an àm ud. Tha aon duine beò anns a choth-thional sin a shuidh aig bòrd an Tighearna a bha air a sgaoileadh an là ud air son a cheud uair an Strathalba—Iain Mac Leòid, (Iain Mac Iain Mhic Thorcaill) athair an Urr. A. B. McLeòid, Coldstream, N. S. Bu mhath leinn gum biodh an seann duine còir air a chaomhnadh beò gu Iubli a choth-thionail fhaicinn air an t-samhradh ’s a tighinn. Tha e mu tuimchioll 90 bliadhna dh’ aois.

Rinneadh an cumha so do Mr. Mac F. le Iain Caimbeul fear de ’n choth-thional aige fhéin, agus athair C. C., ministir Strathalba P. E. I. Bha mor ghràdh aige d’ a mhinistir agus bha a bhàs air fhaireachadh gu goirt leis. Chaochail e fhéin a’n 1888. Tha sinn a creidsin gu’n choinnich iad, “ ’S a chaoidh cha dual dhaibh dealachadh.”

LeighsidhMinard ’s Linimentri reic ’s gach àite.

---

[282]

[Vol . 3. No. 36. p. 2]

TAIGH NA COILLE.

LE IAIN.

CAIB V.

Tha àireamh mhòr de shluagh an t-saoghail aig am bheil e mar chleachdadh a bhith ’càineadh agus a’ ruith sìos muinntir eile. Mar is trice cha ’n iad na daoine a’s miosa giulan agus a’s suaraiche ’nan cleachdadh is mò a gheibh de chàineadh idir. Gus an toir sinn fa near a’ chùis, saoilidh sinn gu bheil so glé iongantach, agus glé mhi-nàdurra. Ach le beachd ni ’s dlùithe a ghabhail air a’ chùis, tuigidh sinn nach ruig e leas ioghnadh sam bith a chur oirnn. Bidh a h-uile creutair a’ tighinn beò a réir a ghnè fhéin. Na daoine anns am bheil nàdur glan, uasal, measail, cha bhi e mar chleachdadh aca a bhith ri cùl-chàineadh, no ri togail tuaileis no droch-sgéil air neach sam bith, agus idir cha toir iad géill no creideas do chainnt na muinntir a tha suarach, mi-mheasail, an uair a chluinnneas iad iad a’ càineadh ’s a’ smàdadh dhaoine eile. Ach na daoine a tha gu nàdurra truaillidh ’nan cainnt agus ’nan gnìomh, is e bhith ’comharrachadh a mach gach uilc agus fàiling a th’ ann an daoine eile obair a’s tlachdmhoire leotha sam bith.

Mar a dh’ fhaodar a chreidsinn, bha daoine dona, suarach ann am measg na tuatha aig Fear Cheann Locha, mar a bha ann am measg gach tuatha eile. Ged a bha bean an uachdarain cho còir, ciùin, tlachdmhor ri h-aon dhe seòrsa a gheibhteadh air feadh taobh a’ tuath na h-Alba, dh’ fheumadh iad so a bhith ’g a ruith sìos mar a b’ fhearr a b’ urrainn iad. Cha b’ ann air son na bha iad a’ faicinn de chron innte a bha iad a’ faotainn coire dhi idir, ach a chionn nach robh i de ’n aon bheachd riutha fhéin. Bha iad an dùil nach robh anns an t-saoghal daoine do ’m b’ aithne ni sam bith a dheanamh ceart ach iad fhéin.

Anns an àm ud cha robh daoine bochda na dùthcha a’ faotainn cuideachaidh o ’n sgìreachd mar a tha iad a nis. Ach air a shon sin bha na bochdan pailt cho math dheth ’s a tha iad an diugh. Faodar a ràdh co dhiu gu robh iad ni b’ uaisle nàdur agus mòran ni bu taingeile na tha na bochdan ’san àm so. Gun teagamh sam bith bha cuid dhiubh iomadh uair ann an éis. Ach bha tuath na dùthcha ni bu chuimhniche air cuideachadh a thoirt dhaibh na tha ’n tuath a tha ’n diugh beò.

Cha robh bean an uachdarain ùine fhada pòsda an uair a thòisich i ri cuideachadh a dheanamh leis na bochdan. Mar bu trice ruigeadh i na taighean aca; agus ged nach robh na taighean aon chuid cho glan no cho comhfhurtail ’sa dh’ fhaodadh iad a bhith, rachadh i steach agus shuidheadh i greis a’ còmhradh riutha. Mu ’m falbhadh i bheireadh i misneach dhaibh; agus gun dàil sam bith chuireadh i biadh agus aodach do ’n ionnsuidh. Cha bu trice leatha airgiod a thoirt dhaibh; oir aig an àm ud cha chuireadh bochdan na dùthcha uibhir a dh’ fheum air airgiod ’s a tha iad a’ cur air ’nar latha-ne. Ach nan aideachadh iad fhein gur e airgiod a b’ fheumaile dhaibh na biadh is aodach gheibheadh iad e. Cha robh e mar chleachdadh aice a bhith ’g iarraidh orra ’dhol gu Taigh na Coille a dh’ iarraidh ni sam bith. B’ fhearr leatha gu mór ni sam bith a bhiodh a dh’ uireasbhuidh orra a chur thun an teine uca, na gu ’m biodh aig na coimhearsnaich ri ràdh gu robh iad a’ dol o thaigh gu taigh a dh’ iarraidh na déirce. Bha na bha i ’toirt seachad ann am biadh agus ann an aodach agus ann an airgiod eadar dà cheann na bliadhna a’ tighinn gu suim airgid nach saoil duine. Bha an àireamh bu mhò dhe na bha mar so a’ faotainn cuideachaidh uaipe anabarrach taingeil. Theireadh iad an làthair an t-saoghail, gu ’m b’ e latha an àigh dhaibhsan an latha air an d’ thàinig i ’nam measg.

Ach mar is minic a thachair, bha àireamh nach bu bheag de ’n t-sluagh diùmbach dhi, a chionn nach robh iad fhein a’ faotainn cuideachaidh mar a bha an sluagh bochd a bha gun chuideachadh gun chùl-taic sam bith eile. Theireadh iad, “Ged nach ’eil sinne cho fìor bhochd ris an fheadhainn a tha ’faotainn cuideachaidh, tha sinn bochd gu leòr. Is math a dh’ fhaodadh bean an uachdarain beagan cuideachadh a thoirt dhuinn. Cha chuireadh e mòran air a h-ais i seach mar a tha i ged a bheireadh i dhuine a leithid ’s a tha i ’toirt do chàch.”

Ged bu mhath leotha so cuideachaidh fhaotainn cha ’n aidicheadh iad ’s iad beò gu robh iad ’nan diolacha-déirce. Cha robh a’ toirt air an àireamh bu nhò dhuibh a bhith ’gearain air bean an uachdarain ach dìth na nàire, agus cion a’ mhothachaidh. Bha cuid dhuibh air nach robh èis sam bith. Is ainneamh neach air nach bi éis uair no uair eiginn, ach ged a bhiodh éis air neach aig iomadh àm, cha dean sin diol-déirce dheth. An uair a chluinneas cuid do ’n t-sluagh gu bheil airgiod no aodach no ni feumail sam bith eile ri bhith air a roinn air na bochdan, théid iad anns na gaoirean guil a dh’ innseadh cho bochd ’s a tha iad, agus mur faigh iad cuibhrionn de chuid nam bochd cha bhi iad idir toilichte.

Thuig bean an uachdarain glè mhath nach robh e comasach dhi a h-uile neach air an robh éis a riarachadh agus a thoileachadh. Cha b’ ann gu bhith toileachadh dhaoine, no gu bhith ’cosnadh cliù agus urram dhi fhein a bha i a’ deanamh na bha i ’deanamh. Is ann a bha toil aice a bhith ’deanamh math mar a dh’ iarr Dia. Agus o’n a bha so mar so, bha i car coma co dhiubh a bhiodh am mòr-shluagh ’ga moladh gus nach bitheadh.

Uair ’s a’ bhliadhna bhiodh i ’toirt cuirm do na bochdan ann an Taigh na Coille. Bhiodh gach bantrach bhochd ’s gach dilleachdan, gach seann duine agus seana bhean a b’ urrainn éirigh a leabaidh aig a’ chuirm so. Iadsan a bhiodh cho lag, lapach ’s nach robh e an comas dhaibh coiseachd do Thaigh na Coille, chuirteadh carbad g’ an iarraidh. A bharrachd air a’ chuirm, gheibheadh gach aon, beag is mòr, ball aodaich no dhà. Bha ’n t-aodach so air a dheanamh air an oighreachd, agus bha i fhein a’ pàigheadh na muinntir a bha ’g a dheanamh. Bha mnathan air an oighreachd a bha os cionn dèirce iarraidh no ’ghabhail, ged a bha iad bochd gu leòr ann an crannchur. Bha i ’toirt clòimh dhaibh so, agus bha cuid dhuibh a’ deanamh stocainnean, cuid eile a’ deanamh stuithean gorma, agus cuid eile a’ deanamh chlòidhnean agus phlangaidean. Bha gach aon a bha bochd a’ faotainn earrann de ’n aodach so a réir am feuma.

Aig àm àraidh a h-uile bliadhna—mar bu trice, ré a’ gheamhraidh—bha mnathan agus nigheannan nan tuathanach mòra a’ coinneachadh oidhche ’san t-seachduin ann an Taigh na Coille, agus bha iad a’ deanamh léintean de gach seòrsa air son nan dìlleachdan laga, agus air son nam

---

[283]

[Vol . 3. No. 36. p. 3]

bochdan eile bu laige ’s bu bhreòite a bh’ air an òighreachd. Air an dòigh so bha na daoine bochda cho comhdaichte ’s gu saoileadh aon choigreach a thigeadh an rathad nach robh duine bochd air an oighreachd idir.

Cha b’ ann do na daoine bochda a mhàin a rinn bean an uachdarain feum, ach mar an ceudna do na tuathanaich mhòra, agus do n teaghlaichean. Ged nach b’ urrainn neach sam bith a ràdh le ceartas agus le firinn gu robh na tuathanaich mhòra air dheireadh air an leithidean eile anns an dùthaich ann an caoimhneas ris na bochdan, gidheadh cha robh iad cho caoimhneil ’s bu chòir dhaibh a bhith. An uair a thug iad fa near an cùram a bh’ aig bean an uachdarain do na bochdan, agus a chunnaic iad an t-saothair agus an dragh a bha i a’ gabhail a chum nach biodh dìth bìdh no aodaich orra, is ann a bha car beag de nàire orra, a chionn cho beag ’s a bha de shùim aca fhein do na bochdan. Thuig iad glé mhath nach b’ ann idir a chum gu faigheadh i cliù is ainm math dhi fhein a bha bean an uachdarain ’g a cur fhein gus a leithid de dhragh ’s de shaothair.

Dh’ atharraich bean Bhaile-Chnoic i fhein a barail air an dòigh anns am bu chòir dhi caoimhneas a nochdadh do na daoine bochda. Anns an àm anns an robh i toirt oirre fhein a chreidsinn gu robh an t-uachdaran gu té dhe na nigheannan aice a phósadh, bha i ’nochdadh barrachd caoimhneis do no daoine bochda na bha té eile dhe seòrsa anns an dùthaich. Cha b’ ann uile gu léir a chionn gu robh fìor thoil aice math a dheanamh do na daoine bochda, ach air ghaol ainm math a chosnadh dhi fhsin. Bha i ’smaointean gu’n tugadh an caoimhneas a bha i ’nochdadh do na h-uile a bha ann an inbhe ni b’ isle na i fhein air an uachdaran barrachd meas a bhith aige oirre fhein agus air a teaghlach. An uair a chunnaic i nach robh coltas sam bith gu’n deanadh so feum dhi, dh’ fhás i car caoin-shuarach mu na bochdan. Ach an uair a fhuair i fhein agus a cuid nigheannan cuireadh o bhean an uachdarain, mar a fhuair mnathan uaisle eile na dùthchadh gus a dhol uair ’san t-seachduin do Thaigh na Coille a dh’ fhighe agus a dh’ fhuaghal aodaichean gus an sluagh bochd a chòmhdachadh, ghabh i an cuireadh gu toileach. Am measg gach còmhraidh a bhiodh eadar na mnathan uaisle so an àm dhaibh a bhith ’fighe ’s a’ fuaghal, bhiodh iad a’ labhairt mu shuidheachadh nan daoie bochda. Air feasgar araidh bha ’n còmhradh a leanas eatorra, agus labhair bean an uachdarain mar so:—

“Is e ar dleasdanas gu léir gach ni ’nar comas a dheanamh a chum gach cuideachadh agus comhfhurtachd a thoirt do na daoine bochda air nach do bhuilich an Cruithfhear saoibhreas. Tha mi fhein a’ làn-chreidsinn gu bheil an àireamh a’s mò de ’n t-sluagh aig am bheil feum air cuideachadh anns a’ chuid so de’n dùthaich, agus ann an iomadh àite eile, anns a’ cheart shuidheachadh anns an d’ orduich am Fearr-iaghlaidh dhaibh a bhith. Gun teagamh sam bith tha iomadh aon ann a dh’ fhaodadh a bhith ann an suidheachadh a’s fhearr nan suidheachadh anns am bheil iad, nan robh iad an àm an oige ni bu dìchiollaiche aig an obair na bha iad. An uair a tha daoine og, luath, làidir, tha iad gu math tric a’ dìchuimhneachadh gu faod trioblaid is tinneas agus iomadh éis tighinn nan rathad. Ach ma thachair dhaibh so iomadh éis agus trioblaid a thoirt orra fhein le goraiche agus le cion toirt fa near, cha choir do neach sam bith air an do bhuilich am Fear-riaghlaidh barrachd gliocais agus tuigse, agus aig am bheil cuibhrionn de mhaoin an t-saoghail so, cùl a chur riutha an uair a tha iad ann an éis agus ann an trioblaid. Thigeadh dhuinne uile a bhith ro thaingeil gu bheil sinn uile comasach air cuideachadh a thabhairt do chuid aig am bheil feum air cuideachadh. Feumaidh mi fhein aideachadh gu saor nach robh mi riamh cho tàingeil ’s bu choir dhomh; ach riamh o ’n a thoisich mi ri taghal ann an taighean nan daoine bochda tha mi sìor fhàs ni ’s tàingeile na bha mi roimhe.”

“Tha ’n fhìrinn anns gach facal a thubhairt sibh,” arsa bean Bhaile-an-àth, ’s i ’freagairt: “Mar a tha ’n sean-fhacal ag ràdh, cha ’n fhidir an séathach an seang. Fhad ’s nach robh mi fhein a’ toirt fa near mar a bha cuid de’n t-sluagh a’ tighinn beò, cha robh mi leith cho measail air na sochairean a tha mi ’sealbhachadh ’s a tha mi nis. Tha mi ’gabhail beachd o chionn ghoirid gu bheil cuid de ’n t-sluagh cho bochd ’s is aithne dhomh mòran ni ’s taingeile na iomadh a h-aon aig am bheil pailteas de nithean matha an t-saoghail so. Tha eagal orm gu bheil sinn uile a’ cur barrachd earbsa na bu chòir dhuinn anns na nithean a chi an t-sùil agus a laimhsichsicheas an lámh. Nach ann a thuirt bantrach bhochd rium an latha roimhe, gu ’n deachaidh i fhein agus a dithis phàisdean laga a laidhe an oidhche roimhe sin gun ghreim a ghabhail ach na ghabh iad ’s a’ mhaduinn. Cha robh fhios aice, bha i ag ràdh, c’ àite am faigheadh i greim a chuireadh bhar na ciallaidh a’ chlann an uair a dh’ eireadh iad. Chuir a’ bhean bhochd so i fhein agus a dithis phàisdean air chùram an Athar néamhaidh, agus chaidil iad gu trom gus an d’ thàinig a’ mhaduinn. Cha chuala mise gu robh a’ bhean bhochd anns an t-suidheachadh thruagh so, ach bhuail e anns an inntinn agam gu ’m bu chòir dhomh beagan bìdh a chur d’ a h-ionnsuidh. Cho luath ’s a fhuair mi deas dh’ fhalbh mi fhein leis. Ged a bha greis de ’n latha air a dhol seachad, cha robh a’ bhean bhochd ach air an teine a thogail. An uair a thuig i gu robh ioghnadh orm a chionn i bhi cho fada gun éirigh, thuirt gun d’ fhan i anns an leabaidh còmhladh ris a’ chloinn cho fada ’s a b’ urrainn i, feuch an cuireadh Dia ann an cridhe neach eiginn gréim de ’n bhiadh a chur uca. Sheall i orm ’san aodann an uair a thug mi dhi am biadh, agus thuirt i, ‘Taing do Dhia air a shon so, agus taing dhuibhse. Ach is e Dia a chuir ’nar cridhe tighinn an so an diugh a dheanamh cobhair ormsa agus air mo phàisdean laga.’ Na dhéigh sin dh’ innis i dhomh na dh’ ainmich mi mar tha, agus tuilleadh dhe ’h-eachdraidh; ach gheall mi dhi nach tugainn iomradh air ri neach sam bith. An àite a bhith ’g innseadh cho bochd ’s a tha i ’s ann a tha i ’ga chleith. Tha mì nis suidhichte gu ’n dean mi gach ni ’nam chomas chum creutairean truagha de ’n t-seòrsa so a chuideachadh.”

Rinn na chuala iad mu ’n bhantraich bhochd so drùbhadh mòr air gach aon de na mnathan uaisle. Mu ’n do dhealaich iad air an fheasgar ud shuidhich iad gu ’n coinneachadh iad air an ath sheachduin, a chum an comhairle a chur ri ’chéile, feuch ciod an dòigh anns am b’ fhearr a rachadh aca air cuideachadh le gach neach a bha bochd air an oighreachd.

(Ri leantuinn.)

---

[284]

[Vol . 3. No. 36. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, AM MART 9, 1895

Tha sinn duilich gu bheil againn ri àireamh de dheagh sgrsobhaidhean a chumail air ais o chionn dha no tri sheachduinean le cion rùm. Faodaidh sinn aon no dha dhiubh ainmeachadh, mar tha òraid an Lighich’ ’Ic Gill-Iosa, á Lunnuinn, a chuir ar deagh charaid “Cabar-Féidh” ugainn, agus “Bàird an latha ’n diugh” le “Cona,” a tha làn airidh air a bhi air a mheas mar aon de na bàird e-fhéin. Tha àireamh eile againn air laimh, nach ruig sinn a leas ainmeachadh, ach tuigidh iadsan a sgriobh iad nach ann a’ deanamh tàir’ orra tha sinn idir. Tha romhainn an cur an clò a cheart cho luath ’s is urrainn dhuinn.

Sloinntireachd

Tha muinntir an la an diugh ni’s gleusda ann am mòran de ghnothaichean na bha ’n athraichean, ach cha’n eil iad idir, tha mi duilich a ràitinn, am faisg cho dàimheil. Is gann a choinnicheas sinn ri neach an diugh aig am bheil cùram sam bith mu thimchioll a chàirdean an taobh a mach de bhuill a theaghlaich fhéin. Agus is iongatach agus bochd e ri innseadh gu bheil na Gàidheil air fàs coltach ris na Goill anns a’ cheum so. Tha sinn ann an cunnart gu’n caill sinn ar dùchasachd(patriotism)gu léir mur amhairc sinn romhainn. Tha e ’na ni iongatach r’a innseadh gu’n coinnich neach an diugh ris an tuilleadh de dhuinealas ann a bhi a’ cumail ri doigh nan aithrichean ann an Canada na ann an Gàidhealtachd na h-Alba. Tha annan cuid de chearnaibh de Chanada, muinntir a chaidh a bhreith us àrach air an taobh so dhe’n chuan, agus chuireadh iad nàire air an càirdean air Alba air son gloine an Gáilig, an cùram mu chumail suas beul-aithris agus gnath-fhacail an sinnsireachd, agus air son mar tha iad a’ taisbeanadh na’n déiligeadh ri aon a chéile, gu bheil a’ ruith na’n cuislean an fhuil bhlàth a rinn Gàidhealtachd na h-Alba, ’sna linnibh a dh’ fhalbh, ainmeil air son a caoimhneis agus a cathrannais. Bha mi gu mòr air mo ghoriteachadh air mo thurus do’n Ghaidhealtachd o chionn da bhliadhna, a bhi ’coinneachadh ris an spiorad spiocach, a tha gu mòr a’ tàrmachadh ann am broilleach nan Gall, a’ riaghladh ann an cuid de chearnaibh ’sa Ghàidhealtachd. Ma tha neach air son coinneachadh ri fior Ghàidheil an diugh, feumaidh e amharc air an son ’sna tirean céin. Tha ann an Canada an diugh, Gaidheil a chaidh a bhreith us àrach ’san dùthaich so aig am beil an tuilleadh eòlais air an sinnsirean agus air an cleachdaidhean na gheibhear ’sa Ghàidhealtachd féin. Air an la roimhe, thaghail orm, ur caraid, agus fior Ghàidheal, Aonghas Mac Ille-mhaoil, a tha ’còmhnuidh ’sa Lagan, ’an Canada Uachdrach, agus thug e dhomh fios air a shinnsireacdh mar a leanas:— “Is mise Aonghas Mac Dhomhnuill Mhic Eòghainn Mhic ’Illeasbuig Mhic Dhomhnuill Mhic Iain Mhic Eoghainn Mhic Dhomhnuill Mhic Eoghainn Mhic Iain.” Chunnt e mar sin a dh’ ionnsaidh an deicheamh glùn. Tha ogha aig an fhior Ghàidheal so ann am baile mòr Winnipeg, do’n ainm Aonghas. Tha mar so da ghlùn deug de ’dhaoine air sgeul aig Mr. Mac Ille-mhaoil. C’àit am faigh sinn Gàidheal is urrainn a shinnsirean a shloinneadh a mach cho fada sin? Bu mhath leinn cluinntinn mu ’thimchioll.

R. MAC L.
Dunbheagain, Ont.

Tha na Turcaich a’ deanamh droch dhiol air na Criosduidhean ann an Armenia. Tha iad, mar gu’m b’ eadh, air cur rompa gu’n cuir iad as dhaibh gu buileach. Tha iad ’g am priosanachadh ’s ’g an cur gu bàs air gach cionta ’s lugha na chéile, agus air uairean gun chiont’ idir. Tha ’n t-àm aig rioghachdan eile cùram a ghabhail dhe na daoine truagha, neo cha’n fhada gus rm bi iad air an sgiros á bith.

CUIMHNICH!
gu bheil aghainn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEAN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[285]

[Vol . 3. No. 36. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha na mèinnean-guail air tòiseachadh ri obair, a bancadh a ghuail air choinneamh an earraich. Ni so an t-airgead beagan na’s pailte, agus timeannan na’s fhearr na tha iad an dràsda.

Cha’n eil muinntir a bhaile so ’dol a ghabhail airgid an iasad am bliadhna idir. Bha coinneamh aca air an t-seachdain s’a chaidh, agus dhiùlt iad a muigh ’sa mach gnothuch a bhi aca ri airgiod iasaid.

Air a mhios so théid uair us seachd mionaidean deuga ri fad an latha. Air an ficheadaibh latha dhe’n mhios bi’dh an latha ’s an oidhche ’san aon fhad, da uair dheug.

Tha Greenway, Priomhair Mhanitoba, anabarrach tinn. Air an t-seachdain s’a chaidh, bha e cho iosal ’s gu robh e an teagamh an tigeadh no nach tigeadh e uaithe.

Tha ri fhaicinn ann an Tigh-òsda Shidni an dràsda, iolaire a chaidh a mharbhadh aig a Phòn Mhòr le Isac Mac Isaic, Di-haoine s’a chaidh. Tha ochd troidhean eadar bàrr an da sgéith aice.

Chaidh fear Seumas Forest, anns a’ Mhéinn a Tuath, a bhualadh le paireileis Di-sathairne s’a chaidh, agus cha d’ thàinig facal bruidhne uige fhathast. Tha ’n darra taobh dheth gun lùths.

Bha teine mor eile ann an Toronto Di-dòmhnaich s’a chaidh, agus bha faisg air fiach muiliein dolair air a losgadh. B’ e so an treas taine a bh’ aca ’sa bhaile sin bho thoiseach a’ gheamhraidh.

Tha na ròidean air feadh na dùthcha glé dhona fhathast, ach thug an aiteamh a bh’ ann toiseach na seachdain so agus an reothadh na deigh, isleachadh math as an t-sneachda, agus tha e gu math na’s fhusa do dhaoine gluasad bho na taighein na bha e o chionn seachdain.

Chaochail seann duine còir do’m b’ ainm Aonghas Gillios, ann an Gleann-nan-Sgiathanach, Di-sathairne s’a chaidh. Cha robh ach còig-la-deug eadar e ’sa bhith ceud bliadhna ’sa h-ochd a dh’ aois. Rugadh e anns an Eilean Sgiathanach air La-Fhir-Padruig ’sa bhliadhna 1787. An uair a bha e fhathast ’na dhuìn’ òg, thàinig e air imrich a Cheap Breatunn, agus àireamh bhliadhngchan an deigh sìn chaidh e dh’ fhuireach a Chanada Uachdrach. Thàinig e air ais ’na shean aois agus chuir e seachad na bliadhnaichean mu dheireadh a measg a chàirdean ’sa luchd-eòlais. Bha e ’na dhuine slàn riamh; cha robh tinneas sam bith a’ cur dragh air gus o chionn glé ghoirid, agus gus o chionn bliadhna no dha bha ’chuimhne ’s ’aithne cho math ’sa bha iad a’n làithean òige. Bha teaghlach mòr aige; tha mac dha, Callum Mòr, a fuireach aig a’ Mhèinn Iaruinn, faisg air Hogamah, agus nighean dha, Siùsaidh, pósda aig Seumas Gillios, ann an Gleann-nan-Sgiathanach. Ma’s math ar beachd, tha chuid eile dhe ’theaghlach ann an Canada Uachdrach.

Chaidh fear Iain Mac Leòid a mhunntir Eilean a’ Phriannsa a mharbhadh ann am méinn aig baile Bhute, am Montana, o chionn ghoirid. Thugadh a chorp dhachaidh dh’n eilean air an t-seachdain s’a chaidh gu bhi air adhlacadh.

Bidh dubhar(eclipse)air a’ ghealaich an ath-oidhch’. Tòisichidh dubhar mu naoi uai-ean ’san oidhche agus bidh e thairis an deigh aon-uair-deug. Bidh a’ ghealach dubh dorcha mu dheich uairean. Ma bhios an oidhche briagha, ghelbhear deagh shealladh air ann an so.

Chaidh bristeadh a stigh do’n stòr aig Mr. Pope (feoladair) aon oidhche o chionn ghoirid, agus ghoideadh deich dolair de dh’ airgiod. Tha e coltach gu robh farbhas air chor-eigin air a chur air a mheirleach mu ’n d’ fhuair e deas, oir dh’ fhág e barrachd ’sa thug e leis. ’Se ’n dòigh air an d’ fhuair e stigh, tholl e suas troimh ’n ùrlar.

Tha ’n t-Urr. D. Drummond, ministear an Eilean Mhòir, maille ri mhnaoi ’s ri nighinn, a’ dol a thoirt cuairt do na Stàitean air a mhios s’a tighinn. Tha dùil aige taghall ann am baile New York, agus ma bhios e ’na chomas, bheir e searmon ’nan cainnt féin do na Gàidheil air a cheathramh latha deug. Tha sinn an dòchas gu’n cuir e fhéin us Gàidheil a bhaile mhòir sin deagh eòlas air a chéile.

Tha fios a fhuair sinn á Columbia Bhreatunnach ag innse gu’n deachaidh duin’ òg a mhuinntir Cheap Breatunn, do’m b’ ainm Seumas Gillios a mharbhadh ann am beanntan Slucan air an darra latha dhe ’n mhios a dh’fhalbh. Chaidh a ghiùlan air falbh le ruith-shneachda(snow-slide), mu leth mhile dh’ astar, agus an ceann leth-uair a thim, fhuaireadh a chorp. Cha robh làrach sam bith air ach aon ghearradh beag air cùl a chinn. Bha e air adhlacadh leis na “h-Oddfellows” ann an Nelson. Bha e aona bliadhn’ deug air fhichead a dh’ aois. D fhàg e an dùthaich so mu dhusan bliadhn’ air ais. Tha a phàrantan a’ fuireach ann an Gleann-nan-Sgiathanach, agus tha sgeul a bhàis na bhuille ghoirt dhaibh. Chaidh duin’ òg eile, Iain Mac Fhionghain (mac Phàdruig) a New Canada, a thoirt air falbh leis an t-sneachda còmhla ris, ach fhuair esan as le ’bheatha, ged a chaidh a dhroch leònadh, agus bi’dh e ’n ùine ghoirid cho math ’sa bha e roimhe.

BAIS.

Aig Rudha ’n Rothaich, St. Ann’s, an 3 la dhe’n Mhàrt, Bean Aonghais ’Ic Asguill.

Aig Ceap Dauphin, an 4mh la dhe’n Mhàrt, Bean Thormaid Dhomhnullaich, 35 bliadhna dh’aois.

Aig Sidni, air au 2 la dhe’n Mhárt, Ruairidh A. Domhnullach, 26 bliadhna dh’ aois.

Aig Sidni Tuath, air a 5mh la dhe ’n Mhàrt, Mairearad, bean Choinnich ’Ic Fhearghaìs, ’s an Eilean Mhòr, 53 bliadhna dh’ aois.

LeighsidhMinard ’s LinimentDeideadh.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan, Pinn, Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

---

[286]

[Vol . 3. No. 36. p. 6]

Na Baird Ghaidhealach bho 1725 gu 1815.

MICHEIL MOR DOMHNULLACH.

Rugadh Micheil Mor Domhnullach ann an Uibhist mu’n bhliadhna 1745. Thanig e do dh-Eilein a Phrionnsa sa bhliadhna 1772. Phos e Anna Nic-Eachairn, piuthar do’n Easbig Mac-Eachairn. Chuir e seachad geamhradh leis fhein ann an Siudig an Cape Breatunn. Chaochail e an Eilein a Phrionnsa sa bhliadhna 1815. Bha duil agam aon uair gun gabhadh fear no dha de na h-orain aige faighinn, ach tha eagal orm nach faigh. A reir coltais tha iad air chall.

RUARI MAC-COINNICH.

Chaochail Alasdair Mac-Coinnich, tighearna na Cuile, sa bhliadhna 1650. Dh’ fhag e triuir mhac, Ruari sa chomraich, Coinneach sa Chuil, agus Eachann an Asaint. Bha mac aig Ruari do ’m b’ ainm Iain, “Iain Mollach.” Bha tri mic aig Iain Mollach, Alasdair, Ruari, Coinneach, is Iain Og. Ruith sliochd Alasdair am mach. Bha ogha no iar-ogha aig Ruari do ’m b’ ainm Ruari. B’ e ’n Ruari so ceann-taighe teaghlach na Comraich. Bha e na dheagh bhard. Tha e air a radh gun danig e do Nova Scotia no dh-Eilein a Phrionnsa mu ’n bhliadhna 1804. Bha brathair aige ris an abairteadh Calum Ruadh. Chaochail Calum Ruadh an Kishorn mu’n bhliadhna 1820.

Rinn Ruari Mac-Coinnich oran mu thighinn do dh-America. Bho nach h-fheil e ach goirid bheir mi seachad e.—

Thoir an nall dhuinn am bòtul,
Cuir an deoch so mu ’n cuairt;
Tha m’ inntinn gle dheonach
’Dhol a sheoladh thar chuan,
’Dhol a dh-ionnsaidh an aite
Gus ’n do bharc am mor shluagh,
’Dhol gu Eilein Naomh Mari,
’S cha bhi mal ga thoirt bhuainn.

Ach, Aonghuis Mhic-Amhla,
Tha mi ’n geall ort ro mhor,
Bhon a sgriobh thu na briathran
Is an gniomh le do mheoir,
Gun cuir thu gar n-ionnsidh
Long Ghallda nan seol,
Is ruith-chuip air a claribh,—
Thar nam barc-thonn le treoir,

So a bhliadhna ’tha saricht’
’Dh-fhear gun aiteach, gun sunnd,
’Nuair ’theid cach ’sa mhios Mharta
Ris an aiteach le surd.
Tha luchd-riaghlidh an aite
’Nis gar n-aicheadh gu dluth:
’S gur h-e ’n stiuir ’thoirt an iar dhi
Ni a’s ciatiche dhuinn.

Ma ’s e reitheachan chaorach
’N aite dhaoine ’bhios ann,
Gum bi Albinn an trath sin
’S i na fasich do ’n Fhraing;
’Nuair thig Bonipart’ straiceil
Le laimh laidir an nall,
Bidh na ciobairean truagh dheth,
Is cha chruaidh leinn an call.

’S e mo ghuidhe ma sheolas sinn
Gun deonichear dhuinn
Gum bi ’n ti uile-ghrasmhor
’Dh-oidhch’ ’sa la air ar stìuir,
Gu ar gleidheadh ’s ar tearnadh
Bho gach gabhadh is cuis,
’S gu ar tabhirt lan shabhailt
Do thir aghmhoir na muirn.

Bidh am bradan air linne,
’S cha bhi cion air na feidh;
Bidh gach eun air na crannibh
Ann am barribh nan geug;
Bidh an cruinneachd a fas dhuinn.
’S bidh an t-al aig an spreidh;
Ma bhios aginn ar slainte
Cha bhi cas oirnn no eis.

AN T-OLLAMH MAC-A- GHOBHA.

Rugadh Iain Mac-a- Ghobha an Gleann-Urchaidh sa bhliadhna 1747. Rinneadh ministir dhath sa bhliadhna 1775. Bha e na dhuine ionnsichte fiosrach, comasach. Bha e na dheagh bhard, agus na sgriobhadair Galig ro mhath. Chuir e am mach leabhar ris an abrar “Sean Dana” Sa bhliadhna 1787. Chaochail e sa bhiliadhna 1807. Tha na seann dain a chuir e am mach faisg air cho math ri dain Mhic-Mhuirich. Tha fear no dha dhiu na ’s fhearr. Tha Galig annta uile cho math is a gheibhear.

Tha mi a toirt seachad nan sreathan a leanas gu a leigeil fhaicinn cho comasach agus a tha a bhardachd a tha an leabhar an Ollaimh Mhic-a- Ghobha:—

Bha Fionn agus a naimhdean mu choinnimh a cheile. Gharim Fionn air Fearghus, a mhac, agus chuir e air ceann an t-sluaigh e gu dhol a sios do’n bhlar. Labhair e ris ann sna briathribh a leanas:—

Cait a bheil an og ìolir fhuaimneach
’Bu tartrach sgiath am feachd a chruadail’.
Cha b’ fhothnan le ’n do sgaoil thu ’m blar,
’S cha bu lorg leinibh do shleagh ad laimh.
Chi mi orra colg a chatha;
’S leats’ an diugh, a mhic an latha.
Lub an t-uaibhreach ’s na buail am fann,
’S am fuil a mhiodhair na truaill do lann.
Mur tuit na trein cha n-eirich do chliu,
S taibhsean nan speur gu d’ chuirm cha dig dluth.
Caomhinn an lag, ach an aghidh an laidir
Bitheadh mar dhoire ri theine do ghairdein.
Mar ghaoith gu seideadh na caoire
Bidh ghnth s’ air an raon so lamh riut.

A. M. S.

Litir a Braigh Amhuinn a Deas Antigonish.

’Se chuid de ’n Amhuinn a Deas a tha eadar muillean an Fhrisealaich us Bonn an Loch ris an canar am Bràigh. Tha e mu cheithir mile air fad. Tha an t-uisge ’ruith direach gu tuath. Tha mu fhichead baile ann air gach taobh de ’n amhuinn, agus pairt diu air a bheil dá theaghlach a’ cómhnuidh. Agus so agaibh an sloinneadh: —Clann Domhnuill, Clann Chamarain, Clann ’ic Ille-Mhaoill, Clann Ghriogair, Clann Mhuirich, Clann Neill, Clann Uaraig, Clann Phi agus Cuimeinich. Faodaidh neach a thuigsinn gur a Gàidheil iad, agus tha mi fiosrach gur h-i ’Ghàidhlig a tha iad a’ labhairt ’nan taighean. Tha iad uile glé mhath air an doigh, ach, mo sgeul duilich, cha ’n eil ach triùir ’na measg a tha gabhail a MHAC-TALLA. Tha eagal arm nach eil iad cho dileas ’s bu chòir dhoibh a bhi da ’n chànain bheartach a bha aig na daoine gasda ’thàinig á tir nam beann ’s nan gleannaibh. Ach tha cuid diu, ’s

“Leughadh iad e ’n iasad,
Spiocairean nach can mi.”

AN TUATHANACH GLAS.

Leighseadh mise o chuing leMINARD ’S LINIMENT.
I. M. CAIMBEAL.
Bay of Islands.

Leighseadh mise o at air m’ aodann leMINARD ’S LINIMENT.
U. DANIELS.
Springhill, N.S.

Leighseadh mìse o Loinidh leMINARD ’S LINIMENT.
DEORSA TINGLEY.
Albut , N. B.

An la roimhe seo, bha mi ’leughadh òrain Ghàidhlig Eireannaich, anns an robh na focail seo. “G am ghluaiseadh am’ dh’ aindheoin, o aite g’a cheile.” Agus bha iad air am mineachadh mar seo. —Cha’n ’eil seadh nam focal “o aite g’a cheile” agus brigh nam focal “O aite,” co-ionnan. ’Nuair a dh’ atharruichear neach “O aite gu aite” dh’ fhaodadh e bhi, gum beil an dara h-aite ni ’s fearr, dh’ fhaodadh nach ’eile cho math, ris an ait ’eile. Ach nuair a thèid neach a charuchadh, “o aite g’a cheile,” tha sin a’ ciallachadh gum beil urram agus tuarasdail an aite do ’n deach e, co-ionnan ri inbhe agus buannachd an aite a chaidh fhàgail.

GALL-GHAIDHEAL.

---

[287]

[Vol . 3. No. 36. p. 7]

Laoidh Oisein do’n Ghrein.

O thusa fein a shiubhlas shuas,
Tha cruinn mar lan sgiath chruaidh nan triath
Cia as a ta do dhearrs’ gun ghruaim,
Do sholus a ta buan a Ghrian?
Thig thusa mach ’nad àille threin,
Is faluichidh na reul an triall,
Theid ghealach sios gun tuar o’n speur,
’Ga cleatha fein, fo stuaidh ’san iar.

Tha thus’ ’ad astar dol a mhàin,
Is co dha’n dàna bhi ’ad chòir?
Feuch, tuitidh darag o’n chruaich aird,
Is tuitidh càrn fo aois is scòrr,
Is traighidh agus lionaidh ’n cuan,
Is caillear shuas an ré ’san spéur,
Tha thus’ ad aón a chaoidh fo bhuaidh
An aoibhneas bhuan do sholuis fein!

Nuair dhubhas dorch m’an domhain stoirm,
Le torrunn bòrb is dealan beur
Seallaidh tu nad àill’ o’n toirm,
’S fiamh gàire ’m bruaillean mòr nan spéur.
Ach dhomhsa tha do sholus faoin
’S nach fhaic mo shnil a chaoidh do ghuis,
A sgaoileadh cùl a’s orbhui’ ciabh
Air aghaidh nial ’s a mhadainn ùr.

A sgaoileadh cùl a’s orbhui’ ciabh
Air aghaidh liath nan nial ’s an ear
No uair a chritheas tu ’s an iar
Aig do dhorsaibh ciar air lear.
Ma dh’ fheudte gu bheil thu ’s mi fein
’An am gu treun ’s gun fheum ’an am,
Ar bliadhnaibh tearnadh sios o’n speur
La chéile siubhal chum an ceann.

Biodh aoibhneas ortsa fein, a Ghrian,
A thriath ’ad òige neartmhor ta!
Oir ’s dorch’ mi-thaitneach tha an aois
Mar sholus faoin an ré gun chàil,
Bho neoil a sealltuinn air an raon,
’S an liath-cheo faoin air thaobh nan cárn,
An osag fhuar o thuath air réth,
Fear siubhail dol fo bheud ’se mall.

LeighsidhMinard ’s LinimentLòsgadh.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile. agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

C . B. TRAVIS,
SYDNEY, C. B.

Pianos, Organs, and Sewing Machines of all the best kinds.

A good stock of Accordeons, Harmonicas, Violin Strings, and Music Books.

Sewing Machine Needles and oil always kept on hand.

Call and Examine Stock.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidk iad riut ann an Gailig.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnn
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[288]

[Vol . 3. No. 36. p. 8]

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH: —Choinnich Domhnull Mac-Ille-mhaoil, fear de na chomhairlichichean(councillor)againn mi an là roimhe, agus ghlaodh e rium le guth àrd, “Mo bheannachd ort! Cum suas a’ Ghàilig.” Bha e ’n deigh mo litir a leughadh, ’se air a rathad dhachaidh as an oifig, ’s MAC-TALLA aige air a thasgadh gu cùramach ’na phòcaid. Thug sin misneach dhomh gu litir eile ’sgriobhadh thugad.

Cha’n eil moran de sgeul ùr sam bith agam dhuit an dràsda. Tha e air a ràdh gur math an naigheachd a bhi gun naigheachd idir. Coma cò dhiù, cha chòrdadh e ri leughadairean nam paipearan a bhi ’gam faotainn gun naigheachd ùr sam bith a bhi annta. Cha’n urrainn neach sam bith sin a ràdh mu d’ phaipear maiseach, grinnsa, oir tha e làn de nithibh nuadh agus taitneach na h-uile seachdain, a cur aoibhneis ann an cridheachan nan Gàidheal anns gach àite ’n tèid e.

Tha dùil againn gu ’m bi taghadh againn anns a chearna so de ’n dùthaich, air son na Pàrlamaid Aird, an ùine gun bhi fada. Tha bhuidheann ùr sin ris an abrar na Patrons a’ ruith duine do’n ainm Uilleam Allain, an aghaidh Dotair Landerkin, ann an Siorramachd Ghrey. Tha ’n dotair a stigh o chionn còrr agus fichead bliadhna. Faodaidh e bhith gu’n cuir iad a mach e, ach ma chuireas, cha’n fhaigh na’s fhearr ’na àite. Tha bhuidheann ùr a’ dol a dheanamh moran matha, ma’s fior, ach faodaidh iad a bhi coltach ris a’ chirc a rinn an gog mòr ’sa rug an t-udh beag. Tha e ’na ni furasda gealladh math a thoirt seachad, ach ’se choilionadh a’s fhearr.

Chaochail duin’ og, Eachunn Mac Gilleain, a dh’ fhalbh as an àite so o chionn beagan bhliadhnachan, shuas ann an Duluth o chionn ghoirid. Thugadh a chorp dhachaidh gu tigh athar, Ailein Mac Gilleain (eildear), agus chaidh adhlacadh Di-màirt s’a dh’ fhalbh. Bha da mhile dolair, ( $2 ,000) de dh’ airgiod-urrais air a bheatha, agus rinn e an t-iomlan dheth suas d’a mhàthair. B’ fhearr gu’m biodh na h-uile gill’ og cho cuimhneach air a mhàthair ’sa bha ’n t-òganach so; cha’n eil gealladh aig an òige air saoghal fada na’s mò na th’aig an aois.

Tha duine còir againn a tighinn do’n t searmon Ghàilig gach maduinn Di-dòmhnaich do’n ainm Iain Caimbeul. Tha e tighinn ochd mile a chluinntinn an t-Soisgeil air a shearmonachadh ’na chainnt fhéin, leis an Urr. Domhnull Mac Leòid, agus bi’dh e anns an eaglais roimh ’n fheadhain a tha làimh rithe. Tha eaglais glé fhaisg air fhéin, ach cha’n eil cainnt chaomh a mhàthar air a searmonachadh innte. Tha e thriris air tri fichead us deich bliadhna dh’ aois.

Leugh mi litir Iain Rothaich á New Zealand, agus gu cinnteach thug i mor fhòghlum dhomh a thaobh na dùthcha sin. Tha a litrichean uile gle bhrioghar. agus is gasda leam fhein an leughadh iad.

Tha ’n coithional cléireach anns a bhaile so a’ deanamh deas air son tigh mor ùr a thogail air son àite-comhnuidh dh’ an mhinistear, an t-Urr. Domhnull Mac Leoid, air an t-samhradh ’sa tighinn.

Bha ’n t-side uamhasach fuar againn a’n so bho ’n sgriobh mi roimhe. Bha e 35° fo zero; cha robh fuachd cho mor anns a chearna so o chionn da fhichead bliadhna ’sa bha e an toiseach Februairidh.

Tha mi nise ’dol a sgur. Cha sgriobh mi tuilleadh gu earrach, agus a’n sin feuchaidh mi ri litir na’s fhearr a chur g’ad ionnsuidh, ma’s urrainn mi idir. Slàn leat an dràsd.

I . M. I.
Priceville, Ont., Feb. 24, ’95.

Bathar dhe gach seòrsa ’s fhearr, agus cho saor ’sa gheibhearile, ’sa bha ri chreic aig D. I. Domhnullach. Taghail aige.

LeighsidhMinard ’s LinimentCeann-bhrist.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannaach agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B
Feb.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd