---

[337]

[Vol . 3. No. 43. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B. DI-SATHAIRNE, APRIL 27, 1895. No. 43.

BEINN VESUVIUS.

Anns a’ bhliadhna 1717, ann am meadhon a’ cheitein, rainig mi (arsa Easbuig Berkley) mullach beinne Vesuvius, anns am faca mi fosgladh farsuing as an robh smuid co mor a’ teachd a nios, ’s nach robh e am chomas doimhne no cumadh an t-sluichd fhaicinn. Anns an dubhaigean oillteil so, chuala mi fuaim eagalach, a’ teachd a nios, mar gu ’m b’ ann, a meadhon na beinne, agus air uairibh cosmhuil ri tairneanach no fuaim ghunnacha-mora, no leachdan creadha a’ tuiteam o mhullach thighean air a’ chabhsair. Mar dh’ atharraich an soirbheas air uairbh dh’ fhas an toit ni bu lugha, a’ taisbeanadh iasair dhearg, a bha mu ’n cuairt do bheul an t-sluichd, ballach dearg, agus air uairibh buidhe. An deigh dhuinn fuireach corr a’s uair, ’s an smuid a bhi air a h-atharrachadh leis an t-soirbheas, bha againn air uairibh sealladh aithghearr air an t-slochd mhor so. Ann an iochdar an t-sluichd, bu leir dhomh gu h-araidh da aite-theine dlu d’a cheile; bha ’n t-aon air an laimh chli mu thuaiream tri slatan air leud, as an robh lasair ruadh, a’ tilgeadh os a cheann doirneagan chlach a bha dearg-theith, le toirm anabarrach: agus an uair a thuit iad air an ais, rinn iad an stairirich choimheach sin a dh’ ainmich mi cheana. Air an ochdamh la de cheud mhios an t-samhraidh, dhirich mi moch ’s a’ mhaduinn an dara h-uair gu mullach na beinne so, agus fhuair mi beachd agus sealladh ur air an aite. Bha ’n toit ag eirigh suas co direach reidh, ’s gu ’n d’ fhuair mi lan-shealladh air beul an t-sluichd, a bha, a reir mo bharail, mile mu ’n cuairt, agus mu cheud slat air doimhneachd. O ’n a bha mi ’n so mu dheireadh, bha carn mor cruinn air cruinneachadh ann an iochdar an t-sluichd. Thachair so o na clachaibh a bha air an tilgeadh suas, agus a thuit a ris air an ais anns an t-slochd. ’S ann ’s a’ mheall ur so a bha ’n da theine a dh’ ainmich mi. Bha ’n dara h-aon diubh, gach tri no ceitheir de mhionaidibh, a’ tilgeadh an aird le fuaim uamhasaich, aireamh anabharrach de chlochaibh dearg, teinnteach, air a chuid bu lugha tri cheud troidh os mo cheann; ach do bhrigh nach robh gaoth ann thuit iad sios anns a’ cheart ait as an d’ thainig iad. Bha ’n t-aon eile lan do stugh leaghta dearg, teith, mar chi sibh ann an tigh deanamh ghloineachan, air ghoil agus tre a cheile, ag at ’s a’ gluasad mar thonnaibh na fairge, le toirm bhras, ghoirid. Air uairibh chuir an stugh goileach so thairis, agus ruith e sios air taobh a’ chuirn, dearg-theith mar thainig e mach, ach chaochail e ’dhath ’s a choslas mar chruadhaich agus mar chinn e fionnar. Na ’n atharraicheadh a’ ghaoth, s gu ’n seideadh i chum an taobh air an robh sinne, bha sinn an cunnart a bhi air ar marbhadh leis na mill leaghta a bha air an tilgeadh o ’n aigean, ach o’n a bha ’ghaoth freasdalach, fhuair sinn cothrom air sealladh beachdaidh a ghabhail air an ait iongantach sin car uair-gu-leth a dh-uine. Air a’ chuigeamh la de mhios meadhonaich an t-samhraidh, chunnacas an sliabh so fad an rathaid o bhaile-mor Naples, a bruchdadh thairis; agus tai laithean’n a dheigh sin dh’athuraicheadh an fhuaim thorrunnach e thainig as, air chor ’s nach e a mhain gu ’n do chrithich gach uinneag, ach mar an ceudna gach tigh, a bha sa’ bhaile, chriothnaich iad o’n steidh. O’n am sin dh’ at e thairis, agus air uairibh san oidhche chithteadh mill theinnteach air an tilgeil fad’ os a ceann anns na speuraibh. Air an deicheamh la ’n uair a shaoil sinn gu ’n do sguir i, thoisich i as ur, ag at agus a’ beuchdaich gu h-oillteil. Cha ’n ’eil e n’ comas do neach beachd a’s firinniche bhi aige air an fhuaim a thainig uaipe, ’n uair bu choimhiche i, na smuainteachadh mar gum biodh doinionn ghailbheach a’ gheamhraidh, toirm atmhor a’ chuain mhoir, torunn speur agus callaid ghunnacha-mora, air an aon am, a’ deanamh co’ -fhuaim eagailaich le cheile. Ged a bha sinne da-mhile-dheug air astar, bu chulaidh-uamhais an fhuaim. Chuir sinne romhainn dol ni bu dluithe air an t-sliabh, agus thug triuir no cheathrar againn bàta leinn, agus chaidh sinn air tir aig bun na beinne. Mharcaich sinn an sin ceithir mile mu ’n d’ thainig sinn a dh-ionnsuidh an stugh leaghta a bha sruthadh a nuas ’n a chaoiribh dearga air slios na beinne. ’S ann a nis a chinn an stairirich agus an fhuaim uamhasach thar tomhas. Anns an neul a bha os ceann beul an t-sluichd, mhothaich mi gach dath a bhiodh ann am breacan. Bha maraon rughadh dearg, uamhasach anns an speur, os ceann an aite far an robh an stugh teinnteach a’ tearnadh. Bha, mar gu’m biodh, abhuinn mhor de stugh leaghta a’ ruith a nuas o mhullach gu bonn na beinne, agus le neart nach b’ urrainnear a chasgadh, a’ milleadh, a’ losgadh, agus a lom-sgrios gach fion-lios, gach craobh olaidh, agus gach tigh a thainig ’n a rathad; agus sgoilt am beum sleibhe so as a cheile air gach taobh mar bha creagan agus cnuic a’ cur grabaidh air ’n a dheann-ruith mhillteach. Bha ’n sruth bu mho dhiubh mu leth-mhile air leud agus cuig mile air fad. Dhirich mi suas beagan ri taobh na h-aibhne teinntich so; ach b’ eiginn domh grad-theicheadh air m’ ais, a thaobh ’s nach mor nach do thachd faileadh a’ phronnaisc mi. Am feadh a bha sinn a’ dol air ar ’n ais mu thri uairean sa’ mhaduinn, chuala sinn beucaich na beinne, a ranaich gu h-oillteil fad na slighe; agus chunnaic sinn i a’ tilgeadh os a ceann steallan lasrach agus clachan teinnteach, a bha, mar a thuit iad air an ais, cosmhuil ri rionnagan drileannach a thuiteas o theine ealanta a ni daoine le fudar. Air leam gu ’n robh na clachan teinnteach sin air an tilgeadh mile troidh direach anns an athar os ceann mullach an t-sleibh. Anns an t-suidheachadh so dh’fhuirich e re sheachd no ochd de laithibh. Air an ochdamh-la-deug de’n mhios cheudna, sguir gach coltas de ’n t-seorsa so, agus bha beinn Vesuvius mu dheireadh gu ciuin samhach, gun smuid, gun lasair. —Leabhar nan Cnoc.

---

[338]

[Vol 3. No. 43. p. 2]

TAIGH NA COILLE.

LE IAIN.

CAIB XIII.

Chuir Seumas roimhe, an uair a chunnaic e nach cuireadh an sgiobair air tìr e, gu’n deanadh e e-fhein riaraichte leis gach ni a thigeadh ’n a rathad, nam b’ urrainn da. Ged nach robh e ’n a dheadh sheòladair, cha do chuir an tinneas mara a leth uiread de dhragh air ’s a bha e ’n dùil. Bha e ’faotainn pailteas bìdh; oir bha e aig an aon bhòrd ris an sgiobair. Cha robh an sgiobair ag iarraidh air a làmh a chur an an obair sam bith; ach air ghaol an uine a chur seachad agus an cianalas a chumail air falbh, bhiodh e mar bu trice a’ toirt làmh-chuideachadh do na seòladairean. Ann am beagan ùine tharuinn e d’ a ionnsuidh deadh-ghean gach aoin air bòrd. Bu glé thoigh leis an sgiobair e, agus mar bu trice bhiodh e ’n a chuideachd.

Bha aimsir mhath aca fad a dhà no trì sheachduinean; ach o ’n a bha am beagan soirbheis a bh’ ann ’n an aghaidh, cha robh an sgiobair riaraichte leis an astar a bha iad a’ cur ’n an dèigh. Bha eagal air nach b’ urrainn da a bhith anns a’ bhaile-phuirt cho tràth air a’ bhliadhna ’s bu mhath leis.

Mu ’n àm ’s an robh iad leitheach cuain bhrist an t-sìde. Shéid a’ ghaoth cho làidir ’s nach b’ urrainn daibh ach fior bheagan aodaich a ghiùlan. Ged a bha so mar so, nan do thachair gu robh a’ ghaoth fàbharrach bha cùisean air a dhol leotha math gu leòr. Ach bha ’ghaoth dìreach ’n an aghaidh fad na h-ùine, agus bha i ’séideadh gu làidir a latha ’s a dh’ oidhche.

Ann an ceann beagan làithean an uair a chunnaic an sgiobair nach robh e coltach gu rachadh an t-side ni b’ fhearr ann an aithghearreachd, thòisich e ri fàs glé mhi-thoilichte ’n a inntinn. Thug so air a bhith glé ghreannach crosda ris an sgiobadh gu léir. Mur bu mhisde cùisean so cha b’ fhearrde iad dad e. Bha na seòladairean aig an àm air an sàruchadh le cruaidh-obair ’s le caithris, agus o’n a bha ’n àireamh bu mhò dhiubh glé dhalma neo-ar-thaingeil, cha ’n éisdeadh iad tiotadh ri mionnan agus ri caiseanachd an sgiobair. Bha ’n sgiobair ann an teis-meadhon feirge. Bha coltais feirge air a’ ghaoith agus air an fhairge; agus bha coltas feirge air gach fear a bh’ air bòrd, ach Seumas ’n a ònar. Mar a tha e furasda dhuinn a thuigsinn, cha robh aon chuid an sgiobair no na seòladairean a’ toirt an aire air an gnothach cho math ’s bu chòir dhaibh. Cha deachaidh ’s cha tèid cùisean gu math le daoine nach toir an aire air an gnothach gu cùramach.

Ged a théid aig luchd an uilc air a’ chogais a chumail ’na tosd car ùine, cha téid aca air sin a dheanamh an còmhnuidh. Aig àm na trioblaid agus na deuchainn tha ’chogais a’ togail a guth gu làidir an aghaidh a chiontaich agus a’ meudachadh a thrioblaid-inntinn gu ro mhòr.

An uair bu treise a’ ghaoth agus a b’ eas-umhla a bha ’n sgiobadh dha, bhuail e gu làidir anns an inntinn aig an sgiobair, gur ann a chionn gnothach a ghabhail ri Seumas a bha ’ghaoth agus an fhairge cho buaireasach. Thug an smaointean so air a bhith ni bu mhi-thoilichte na bha e riamh. Chunnaic e gu robh e air thuar barrachd mòr a chall na bha e gus a bhuannachd. Ged a bha’n long ann am meadhon a’ chuain bha eagal air gu’n cuireadh an fhairge gu buileach as a chéile i. Bha dòchas aige a h-uile mionaid gu fàsadh an t-sìde ni b’ fhearr, agus bha so a’ cumail beagan de mhisnich ris. Shìolaidh a’ ghaoth gu math air feasgar araidh, agus shaoil leis gu robh e gus gach ni fhaotainn a réir a mhiann. Ach mu’n do shoilleirich an latha shéid a ghaoth ni bu chruaidhe na rinn i riamh. B’ éiginn daibh an long a leigeadh air falbh leis a’ ghaoth. Ged a rinn iad so is gann a bha i ’fantuinn an uachdar leis mar a bha’n fhairge a’ beucadh ’s i na h-aon chàir ghil. Cha robh dùil sam bith aig fear seach fear de na bh’ air bòrd gu ’n tugadh iad a mach tìr gu bràth.

Ach an àite’ bhith ’g ullachadh air son na sìorruidheachd is ann a thòisich iad ri òl na deoch-làidir a bh’ aca air bòrd. Chuir an obair so ioghnadh mòr air Seumas. An uair a dh’ fheòraich e dhiubh c’ ar son a bha iad cho beag ciall ’s gu robh iad ’gan sgrios fhein d’ an deoin, thuirt iad ris a beul a chéile, gur ann mar bu lugha bhiodh de’ n ciall aca dol thun a’ bhàis a b’ fhasa dhaibh am bàs fhulang.

Bha cuid de’ n sgiobadh nach deanadh aon char obrach air chomhairle an sgiobair. Ach chaidh aige fhein agus aig dithis no triùir eile air an long a chumail a ruith leis a’ ghaoith gus an d’ fhàs a’ ghaoth lag. Ach gu mi-fhortanach chaill iad an cùrsa. Leag an sgiobair agus am met air an ól mar a rinn càch; oir thug iad dùil thairis gu faigheadh iad gu brath gu tìr beo, slàn. An uair a bha iad anns an t-suidheachadh so cha robh guth no iomradh aca air cunntas a chumail air astar a bha ’n long a’ cur na déigh, no idir có an taobh a bha i ’dol. An sin thàinig làithean de shìda dorcha, ceòthar orra, agus o nach robh fhios aca c’ àite an robh iad, leig iad leis an luing falbh mar a thogradh i. O’ n a bha ’ghaoth o’n iar ’s o’n iar-dheas, bha amhrus aca gu robh iad a’ sìor dhlùthachadh ris na h-Eileanan Breatunnach, no ri fearann na Frainge.

Thòisich a’ ghaoth ri beothachadh as ùr agus thòisich an sgiobair agus sgiobadh ri gabhail an eagail. O’ n a bha amhrus làidir aca gu robh iad gu luath a dlùthachadh ri fearann eiginn, bha na cridheachan air chrith aca gu ’m biodh iad air na creagan ann an tiotadh. Bha iad anns an t-suidheachadh so fad latha ’s oidhche. Ged a bha iad a’ cumail a mach nach robh eagal sam bith orra roimh ’n bhàs, bha iad an impis an suim a chall leis an eagal. Bha ioghnadh anabarrach orra gu léir a chionn Seumas a bhith cho beag eagal ’s cho math misneach. Chuir an sgiobair ceisd air Seumais mu thimchioll na cùise, agus thuirt Seumas ris, gu robh e air a theagasg dhasan o làithean ’òige, gu ’m b’ e a ghliocas cho math ri a dhleasdanas làn earbsa ’chur ann an Dia aig gach àm agus anns gach àite, agus gu robh e ’g a fhàgail fhein ann an lamhan Dhé.

Sheall an sgiobair gu dùr air an làr an uair a chuala e so agus bha e ’na thosd car tiotaidh. An sin thuirt e, “Bha ’cheart ni sin air a theagasg dhomhsa an uair a bha mi òg, ach is fhad o ’n a sguir mi a thoirt geill dha. Ma ruigeas tusa m’ aois-sa is dòcha gu ’m bi thu cheart cho suarach mu ’n teagasg a fhuair thu ann an làithean d’òige ’s a tha mise an diugh. B’ fhearr leamsa na chunnaic mi riamh gu robh mi cho saor o lochd an diugh ’s a bha mi aig d’ aois-sa. Ach dh’ fhalbh na làithean ud, agus cha till iad gu bràth tuilleadh.”

---

[339]

[Vol . 3. No. 43. p. 3]

Dh’ éisd Seumas ris na briathran so le mòr aire. Ach cha d’thug e freagradh sam bith air an sgiobair, do bhrìgh gu robh e soilleir dha, gu robh e air mhisg aig an àm. Cha robh beachd sam bith aig Seumas gu robh an long, ann an tomhas mòr, a’ falbh air chomhairle an t-sruth ’s na gaoithe. Cha mhò na sin a bha ’n sgiobadh a’ tuigsinn a’ chunnairt anns a robh iad. Cha b ’e gnothach an sgiobair, no a’ mhet, am fiosrachadh bu lugha a thoirt do ’n sgiobadh mu thimchioll co dhiubh a bha gus nach robh an cùrsa ceart aca. Tha aobhar a bhith creidsinn nach do thuig an sgiobair e-fhein, gu’n deachaidh e cho fad bhar a chùrsa ’sa chaidh e. Bha amhrus aige gu robh e air a dhol fad air seachran, ach bha dòchas aige gu robh e gu math fad o sgeirean ’s o chladaichean.

Ann an dubh a’ mheadhon-oidhche dh’ aithnich an sgiobair gu robh iad gu math dlùth air cladach eiginn. Dh’fheuch e ris an long a chur mu’n cuairt, an dùil gu faigheadh e a toirt sàbhailte mach thun na doimhne. Anns an tighinn mu ’n cuairt dhi bhuail i air sgeir. Ged nach robh ghaoth cho laidir ’s a bha i làithean roimhe sin, bha onfhathadh na fairge cho mòr ’s nach robh de mhisnich aig na seòladairean na chuireadh a mach aon de na bàtaichean. Dh’ fheith iad air bòrd gus an do thòisich an latha ri soilleireach, an dùil gu rachadh a’ ghaoth ni bu lugha, agus gu socraicheadh an fhairge beagan. Ach an uair a thàinig an latha, bha ’ghaoth agus an fhairge cho fiadhaich ’s a bha iad roimhe. Cha b’ urrainn daibh fuireach air bòrd ni b’ fhaide, do bhrìgh gu robh an long a teannadh ri dhol as a chéile le ainneart nan tonn.

Leig iad am bàta bu mhò leis a’ chliathaich, agus chaidh an àireamh bu mhò de na seòladariean innte; ach cha deachaidh iad dà cheud slat o ’n luing an uair a chaidh i thairis. Tha e coltach gu ’n do bhàthadh a h-uile duine a bh’ innte ann an sin fhein. Ged a chaidh an sgiobair agus Seumas agus a’ chuid eile de ’n sgiobadh air bòrd anns a’ bhàta bheag, cha robh dòchas sam bith aca gu ruigeadh iad tir gu bràth leatha. Cha mhò na sin a ràinig iad. Chaidh i thairis mar an ceudna, agus cha do ràinig tir beò de na bh’ innte ach Seumas agus an gille bùird a bh’ aig an sgiobair. B’ iad so an dithis bu lapaiche a bh’ anns an luing. Ged a dheanadh iad beagan snàmha le chéile, cha b’ fad a b’ urrainn daibh iad fhein a chumail am barr. Ach gu fortanach fhuair iad le cheile greim air sgonn math de’n fhiodh a bha na tonnan a’ bristeadh as an luing. An uair a bha e suas ri meadhon latha, chuir na tonnan air tir iad ann an eilean beag a bha mu mhìle o thir-mòr. An uair a fhuair iad greim air tìr bha iad cho sona ’s ged bu leotha oighreachd fhearainn. Bha iad fad na bha rompa dhe’n latha agus fad na h-oidhche anns an eilean, gun bhiadh gun bhlàths gun fhasgadh. Ged a mhothaich daoine dhaibh bhar tìr, cha b’urrainn iad bàta ’chur a dh’ ionnsuidh an eilean an latha ud. An uair a thugadh gu tir iad an là-iar-na-mhaireach is gann gu’m b’ urrainn do Sheumas seasamh; agus bha ’n gille-buird gun chainnt. Thugadh gun dàil iad do thaigh tuathanaich mhòir a bha faisge air a’ chladach, agus mu ’n d’ thàinig am feasgar an latha sin fhein, bha iad cho sunndach ’s cho slàn ’s ged nach tachradh tubaistean riamh riutha. Ann am beagan làithean bha iad cho làidir ’sa bha iad riamh.

(Ri leantuinn.)

Sgeul Mu Haoisgeir-na-Cuiseig

Bha triuir choimhearsnach ann an iochdar Mhuile aig an robh briuthas. Air dhoibh beagan uisge-beatha a dheanamh dh’fhalbh iad leis ’nan triuir g’ a reic do Eilean Thiridhe. An deigh dhoibh an t-uisge-beatha a reic phill iad air an ais, ach an uair a bha iad fagus air cladach Mhuile—oidhche na Nollaige bige—sheid a ghaoth ’n an aghaidh le cur ro ghailbheach shneachda. Bha an oidhche dorcha, agus am fuachd do ghiulan, ionnas gu ’n do bhasaich dithis de na fir mu ’n robh iad ach goirid an deigh fuadach a ghabhail. Mhair an treas fear beo agus stiuir e am bata cho math ’s a b’ urarainn da. Beagan an deigh mheadhon-oidhche chuala e gairich-cladaich; rinn e air, agus an uair a thainig fagus ghlaodh fear bho thir ri fear a’ bhata, “Gabh mar so.” “Co thusa?” “Mise Mac-illeruaidh.” “Gabh mar so” ars’ an dara guth. “Co thusa?” “Mise Mac-illedheirg.” “Gabh mar so ars’ an treas guth.” “Co thusa?” “Mise Mac-illebhain.” Fhreagair am fear a bha ’s a’ bhata, “Gabhaidh mi a dh-ionnsaidh an aite ’s an cuala mi a’ chiad ghlaodh.” Chaidh e air tir agus chunnaic e gur i sgeir-mhara a nis anns an robh e le gle bheagan talanta oirre. Rinn e toll leis a’ bhiodaig, anns an robh e ’laidhe gun bhiadh gun deoch, ach aon chard de ìm. Chaidh e ’n sin a shealltainn an robh duine no creutair air an sgeir ach e fein; thuig e nach robh. A thuilleadh air a so sheall e air na h-aiteachan bho ’n cuala e na guthanna agus chunnaic e gu ’n robh e eucomasach dol air tir ach a mhain far an robh a’ chiad ghlaodh. Dh’ fhan e air an sgeir bho oidhche Nollaige bige gu Latha Feill Paruig. Bha e ’teachd beo air bairnich a’ chladaich air am buain le sgithin agus air an cur ris a’ ghrein an uair a bhiodh i ’dearrsadh. Dh’ itheadh e ’n sin iad le beagan d’ an ìm ’n an deigh. A h-uile h-oidhche chluinneadh e ghlaodhaich agus sgreadail mar gu ’m biodh muinntir ’g am bathadh; ruitheadh e sios gus an cladach ’s an uair a ruigeadh e, cha robh creutair beo air thoiseach air. Lean e mar sin gus an d’ fhas e sgith de bhì air a mhealladh. Bha e air an sgeir gus an do thog bata-iasgaich a an deigh Feill-Paruig agus thugadh e do Uist, far an robh e o thigh gu tigh ’g a eiridinn leis a h-uile caoimhneas gu Bealltuinn. Thainig e air ais gu ruig Muile agus an latha ’thainig e bha a bhean a’ roupadh no a’ reic a’ h-uile ni a bh’ aice. Nochd am fear a bha air a shaoilsinn a bhi baite, e fein ’s thill gach duine na nithean a chaidh a cheannach a dh-ionnsaidh na mnatha. Tha an sgeir air an robh e fagus air eilean Chana, agus is e ’h-ainm “Haoisgeir.”

Dochas.

Mu’n chagailt lom’ ’nuair shuidheas mi leam fein,
Is smaointean searbh cuir m’anam truagh fo chradh,
Gun aisling chaoin a thilgeas orm a seun,
Is aonach fhuar na beatha dh’easbhuidh blath;
An sin o Dhochas neamhaidh turluing leam,
’S mar sholus dealrach, aomsa dluth mu’m cheann.

KEATS.

Cha luaithe a thuiteas fear ann am fiachan na dh’ fheumas e teannadh ri innseadh nam briagan.

LeighsidhMinard ’s Linimentan Grippe.

---

[340]

[Vol . 3. No. 43. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, APRIL 27, 1895.

Tha Sina us Iapan an deigh tigh’n gu còrdadh. Cha ’n eil fhios le cinnt fhathast ciod e an còrdadh a rinn iad, ach tha e glé choltach gu’n d’ fhuair Iapan a dòigh fhéin cha mhor anns gach ni a bh’ eatorra. Tha cuid dhe ’n bharail gu bheil Iapan a’ dol a dh’ fhaotainn còir o Shina air pios mor fearainn, agus ma tha sin mar sin ’s gann a dh’ aontaicheas rioghachdan na Roinn-Eorpa, gu h-àraidh Ruisia, ris an t-sith idir, agus gun an aonta-san cha bhi an t-sith air a daingneachadh ach cha ’n eil theagamh nach teid aca air cùisean a réiteachadh gun a dhol a chogadh. Tha rioghachdan an latha ’n diugh na’s glice na bha iad ’s an àm a dh’ fhalbh; cha téid iad a chogri chéile gus am fairtlich gach dòigh eile orra.

Tha Iapan a réir coltais a’ fàs gle mhor aisde fhéin. Tha i ’n deigh Sina a thoirt fo chis, agus tha amhrus aig daoine gu bheil miann mor aice nise air Hawaii a ghabhail dhi fhéin. Bha na h-Eileanan go gus o chionn da bhliadhna fo riaghladh ban-righ de na nàisinnich fhéin, ach an uair sin, rinn na daoine geala àr-am-mach na h-aghaidh, chuir iad a riaghladh bun os ceann, agus ghabh iad riaghladh nan eileanan ’nan làmhan fhéin. Ach a nise tha iad a’ gabhail an eagail gu bheil Iapan a’ dol a dheanamh riuthasan mar a rinn iad fhein ris a’ bhanrigh. Ma tha sin am beachd Iapan, cha ’n eil ni gus an tearnadh ach Breatuinn no rioghachd eiginn eile an gabhail fo ’tearmun, agus cha ’n eil cinnt sam bith aca gu ’n dean aon seach aon dhiubh sin. Ach theagamh gu’m biodh iad toilleach a dheanamh air son grabadh a chur air Iapan, oir tha iad dhe’n bharail gu bheil i a’ fas tuilleadh is làidir, agus ma leanas i air fàs, bi i na dragh mor dhaibh air ceann beagan bhliadhnaichean.

Tha Breatuinn aig an àm so ann an còmhstri ri aon de dhùthchannan beaga cheann a deas America, Nicaragua. Tha ’n dùthaich so ag agairt còir air stiall mhor fearainn a tha o chionn fhada fo riaghladh Bhreatuinn, agus a’ gabhail dòigh mi-dhligheach air fhaighinn. Chuir Breatuinn an aghaidh sin gu làidir, agus an sin dh’ òrduich luchd-riaghlaidh Nicaragua a h-uile Breatunnach a bha ’san dùthaich fhògradh. Mu’n d’ fhuaireadh sin a dheanamh ghabh iad an t-eagal agus thug iad an t-òrdugh air ais. Tha Breatuinn an dràsda ag iarradh suim mhor airgid air son an call a rinneadh oirre, agus an tàire a thugadh d’a h-iochdrain. ’Nuair a dhiùlt Nicaragua sin a dheanamh, thug Breatuinn dàil thri latha dhith, agus mur bi an t-airgiod air a phàigheadh, no air a ghealltuinn, an diugh, (an 27mh latha) gabhaidh i a’ chùis na làmhan fhein. Cha’n eil teagamh nach bi an t-airgiod air a phàigheadh gu sitheil oir ’s cinnteach an ni nach gabh e cumail uaipe ma theid i gu làmhachas-làidir.

Tha pàrlamaid Chanada an dràsda ’na suidhe agus tha coltas air nach bi i ’na suidhe ach ùine ghoirid. Cha ’n eil moran de chùisean cudthromach sam bith ri bhi air an cur fa comhair, agus cho luath ’sa bhios am beagan a th’ ann air an cur an darra taobh, bi’dh i ’sgaoileadh, agus an sin bi’dh aig an t-sluagh ri pàrlamaid ùr a thagadh.

Chaidh nighean òg, aois naodh bliadhn’ deug, a mharbhadh aig Pictou Landing Di-mairt. Rug a brathair, aois da bhliadhn’ deug, air gunna agus thòisich e mar mhagadh air maoidheadh losgadh oirre. Bhuail rud-eigin anns a’ ghunna agus dh’ fhalbh an urchair. Chaidh am peilear ann an ceann na h-ighinn ’s cha robh i beò ach beagan mhionaidean. Cha robh ’n gille ’n dùil gu robh urchair ’sa ghunna idir.

Thugadh priona á làmh fear Seumas Wright, aig Cape Traverse, E. P. I., an la roimhe, an deigh dha bhi innte deich bliadhna. Cha do chuir e bheag a dhragh air riamh gus o chionn mios.

CUIMHNICH!
gu bheil aghainn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEIN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[341]

[Vol . 3. No. 43. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha ’m flùr a’ sior eiridh ann am pris. Chaidh e suas ochd sgillinn deug an barailte o chionn seachdain.

Tha na tuathanaich anns na Stàitean an Iar a’ sior fhàgail, agus a’ dol thairis air a’ chrich gu Manitoba. O chionn da sheachdain chaidh ceud gu leth diubh thairis, agus tha iad ag radh gu bheil tuilleadh a’ tigh’n ’nan deigh.

Chaidh gille Frangach do ’n ainm Jean Sabate, a ghlacadh an so deireadh na seachdain s’a chaidh air son uaireadair a ghoid. Thugadh gu cùirt e Di-luain, agus dh’aidich e a chionta. Thug am breitheamh dha sia miosan priosain.

Tha fear d’an ainm Farr an sàs ann a’ Winnipeg air son ionnsuidh a thoirt air a bhean ’sa chlann a’ losgadh gu bàs. Bha toil aige cur as dhaibh air son té eile ris an robh e ’deanamh suas a phosadh. Bha e ’cumail an cleith oirre gu robh teaghlach aige.

Thàinig a’ cheud bháta thairis air an acarsaid Di-domhnaich s’a chaidh. Tha ’n deigh a nise air falbh gu buileach, agus mur tig an deigh mhor a stigh, tha choltas air gu’m bi na soithichean air an cuairtean abhaisteach gu math na’s tràithe na bha iad o chionn ioma bliadhna.

Rainig soitheach iasgaich baile New York an la roimhe ’s ochd mile rionnach aice air bòrd. Reiceadh a h-uile h-aon dhiubh air 25c. am fear. Cha robh an soitheach a mach ach beagan uine, agus rinn an caiptean ’s an criù deagh thuarasdal. B’ i a’ cheud shoitheach a ràinig am baile le luchd éisg air an earrach so.

Thàinig call mor air Tormad Mac Asguill, ceannaiche, ann a’ Framboise, Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh. Chaidh an tigh-còmhnuidh agus an stòr aige a losgadh gu làr, ’s cha d’ fhuaireadh ni a shàbhaladh. Thòisich an teine á droch phiob. Tha ’n call air a mheas aig sia mile dolair. Cha robh airgiod urrais aig air ni dhe na chaill e.

Chaidh seachdnar dhaoine a losgadh gu bàs ann an cearna de Wisconsan Di-dòmhnaich ’a chaidh. Bha iad ann am bothan taighe a mach ’sa choille far an robh iad ag obair, agus bha iad ag òl fad an latha. Tha e coltach gu’n deachaidh an tigh na theine ’s gu robh iad air an daoraich cho dona ’s nach do mhothaich iad dha. Bu Pholanders iad, agns cha’n eil fhios aig duine ciod a b’ ainm dhaibh.

Thaghail Micheal Gillios, a tha ’g obair air an rathad-iaruinn eadar so us Louisburg, oirnn an la roimhe air a thurus dhachaidh gu Acarsaid Chloinn Fhionghain. Bha sinn duilich a chluinntinn uaithe gu bheil ar caraid, Iain D. G. Mac Néiil, gu tinn. Tha e anns an tigh-eiridinn ann a’ Halifax o chionn còrr us da mhios, ’s cha’n eil e bheag sam bith na’s fhearr fhathast. Tha sinn an dòchas nach fhada gus am bi e ’na shlàinte àbhaistich.

Tha brògan us bòtainnean aig C. H. Harrington & Co. an dràsda a reiceas iad moran na’s saoire na’s abhaist dhaibh. —3i

Tha fear Aonghas D. Gilbert a mhuinntir Nova Scotia an sàs ann am Boston air son mort. Mharbh e nighean òg do’m b’ ainm Alice Sterling. Tha iad a’ deanamh mach gu bheil e ss a rian. Tha bràrhair athar no no màthar dha anns an aigh-chaothaich o chionn fhada.

Tha féill mhath air eich Chanada, ann an Sasuinn. Chaidh sia eich dheuga a chreic thall o chionn ghoirid, agus fhuaireadh eadar sia fichead us da cheud dolair am fear orra. Thatar, cuideachd a creic àireamh mhath de chrodh na dùthcha so ann, agus tha phris ag éiridh.

Tha luchd-riaghlaidh Newfoundland a’ deanamh an uile dhichioll air fuasgladh air an t-sluagh. Tha iad an dràsda ag obair air obair-uisge ann am baile St. John’s, agus tha eadar coig ceud us mile duine air am fasdadh aca, a’ toirt dhaibh leth-dolar ’san latha. Leanaidh an obair so fad mios, agus an sin sguiridh i air son leigeil leis na daoine dhol dh’ ionnsuidh an iasgaich.

Tha ’n Dotair Buchanan, a fhuaireadh ciontach de mhort a mhna o chionn dà bhliadhna, a nise fo bhinn bàis. Dh’ oibrich e fhéin ’s na fir-lagha cho cruaidh ’sa b’ urrainn daibh gus a chumail o bhi air a chur gu bàs, ach tha e glé choltach nach téid leotha an deigh a h-uile rud. Bha e ri bhi air a chur gu bàs ’sa mhaduinn Di-ciaduin, ach fhuair e dáil seachdain an deigh sin. Mur téid aige air dad a dheanamh ’na fhábhar fhéin ’s an ùine sin, bidh e air a chur gu bàs Di-ciaduin s’a tighinn. Cha do dh’ aidich e a chionta riamh.

Thàinig bás gle aithghearr air fear Domhnull Mac Fhearghais, ann an Roseburn, faisg air Hogomah, air a 25mh latha dhe’n Mhàrt. Ghearain e ’sa mhaduinn gu robh a cheann goirt, agus an ceann uair no dha thainig an goirteas gu cùl amhach. Beagan an deigh sin, mar gu’m fairicheadh e laigse tigh’n air, chaidh e na shineadh ’s an leabaidh, agus mu’n gann a bha ’cheann air a’ chluasaig, chaochail e. Bha e ceithir fichead bliadhna ’sa sia a dh’ aois. Rugadh e ann an Uidhist a chinn a Deas. Bha e ’na dhuine còir, siobhalta, air an robh na h-eòlaich uile gle mheasail.

An deigh so, bidh searmon Gàilig ann an eaglais St. Andrew’s da uair ’sa mhios, air a’ cheud ’s air an treas Sabaid dhe gach mios. Bi’dh mar an ceudna a’ choinneamh Ghàilig aca na h-uile oidhche di-luain. Cha robh de choinneamh Ghàilig aca fad a’ gheamhraidh ach mu leth-uair air oidhche Chiadain mu’n toisicheadh a’ choinneamh Bheurla, ’s cha robh luchd na Gàilig idir toilichte. Tha sinn an dòchas gu’m bi iad na’s cuimhniche air a dhol dh’ an choinneamh Ghàilig an deigh so na b’ àbhaist dhaibh a bhith, neo cha b’ iongatach leinn ged a sguirte dhe cumail gu buileach.

Minard ’s Linimentair son Loine.

CuirMinard ’s Linimentri d’ fhalt.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan, Pinn, Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

---

[342]

[Vol . 3. No. 43. p. 6]

LACHLUNN MAC THEARLAICH OIG.

AM BARD SGIATHANACH.

Is lionmhor feart agus cumhachd-inntinn a leigeanh ris, agus a dh’ fhoillsicheadh leis na Bardaibh Gaidhealach. Gheibhear moran ’n am measg a bha ro chomharraichte, cha ’n e mhain air son deas-bhriathrachd agus oirdheirceas cainnte, ach mar an ceudna air son geiread, grad-leirsinneachd, agus dian-thuigse. Rugadh na feartan so maille riutha, agus bha iad, uime sin, nadurra dhoibh. Mar bu trice cha do tharruing iad a bheag sam bith de na buaidhibh a shealbhaicheadh leo, o fhoghlum, o theagasg, no air sheol sam bith o bhardachd nam filidh Greugach, no Romanach, no Sasunnach, do bhrigh gu ’n robh iad gu tur aineolach air gach ni a sgriobhadh leo sin fa-leth. Bha ’n luchd-dan a sgriobh ’n ar rioghachd fein ’s a’ Bheurla anns gach linn air ais, eolach air na Bardaibh Greugach agus Romanach, mar a bha Homer, Virgil, Horace, agus moran eile, agus bha iad a’ feudainn cuideachaidh o gach samhladh agus riochd-cainnte a bha air an gnathachadh leo sin anns na seann linntibh. Ach bha na nithe so uile, mar gu ’m b’ ann glaiste air luchd-filidh na Gaidhealtachd; agus an deigh sin, c’ ait am faighear ann an cainnt sam bith bardachd a bheir barrachd air moran de na danaibh a dhealbhadh ’s a Ghaidhlig? Tha Oisean mar gu ’m b’ ann leis fein, eadar-dhealaichte o na h-uile, air son maise agus freagarrachd nan samhladh a ghnathaicheadh leis. Ach gun ghuth a thoirt airsan, nach aillidh na samhlaidhean a ta air an dealbhadh leis a’ Bhard-Aosda, le Donnachadh Ban, Dughall Buchanan, Nighean Alasdair Ruaidh, Rob Donn, agus na ficheadan eile? Cha ’n ’eile creag, no beinn, no sruth, no cuan, no craobh, no luibh, no gaoth, no ceo, no ni sam bith ann an oibribh a’ Chruitheir mu ’n cuairt duinn, air nach d’ rinneadh greim chum an luinneagan aillidh a dheachdadh le maise agus beothalas!

’N am meag-san, uime sin, a rinn iad fein cliuiteach agus comharraichte air son fior dhuantaireachd bha am Bard Sgiathanach, Lachlunn Mac Thearlaich Oig. Ged nach eil mor-eolas aig an t-saoghal air, agus ged nach ’eil ach beagail a lathair de na danaibh a chumadh leis, gidheadh is airidh Lachlunn coir air ’aite fein fhaotuinn am measg nam Bard. Rugadh e am an sgiorachd an t-Sraih, anns an Eilean Sgiathanach, ’s a’ bhliadhna 1665. Bu mac e do Thearlach Og, Mac Thearlaich Mhic Ionmhuinn ’s a’ Cheann-Uachdarach. Bha Fear a’ Chinn-Uachdaraich ’n a thuathanach cothromach, measail, agus ’n a fhoirbheach eaglais. Bha e dluth ann an daimh ri Mac-Ionmhuinn Uachdaran an t Sratha. B’ i bu mhathair do Lachlunn, Mairi Nic-Leoid, nighean Iain Mhic-Leoid, fear na Droighnich, ’s an eilean cheudna. Bha paranta Lachluinn ro mheasail ’s an eilean, agus rinn iad an dichioll air gach foghlum ’n an comus a thoirt dasan, agus do’n chuid eile dhe’n teaghlach. Anns an linn sin cha robh sgoilean ach gle ana-minic air a’ suidheachadh ’s an Eilean Sgiathanach agus chum leas a’ theaghlaich a chur air aghaidh, fhuair Fear a’ Chinn Uachdaraich oganach as an Taobh deas chum teagasg a thoirt d’ a chuid cloinne. An uair nach robh Lachlunn ach fathast ’n a leanabh, nochd e gu soilleir gu ’n robh caileachd agus gride na bardachd ’n a chridhe. Aig aois ochd bliadhna nochd e treoir agus beothalas-inntinn nach faichteadh ach gu tearc ann am balachanaibh uiread eile na h-aoise sin. Bha e cridheil, sunndach, geur-bhriathrach, agus ro dheidheil air ceol agus bardachd. A uair a rinn a pharantan an dichioll chum gach foghlum ’n an comas a thoirt do ’n cloinn fein aig a’ bhaile, chunnaic iad gu ’n robh Lachlunn a’ toirt barrachd, air cach agus air an aobhar sin, air doibh a bhi cothromach ’n an staid fein, runaich iad Lachlunn a chur aig aois shea bliadhna deug gu Inbhir-Nathrunn, baile beag mu chuig mile deug an ear air Inbhirnis, far an robh sgoil ro ainmeil a dh-ionnsaidh an robh oganaich air an cur as gach cearnadh mu ’n cuairt. Dh’ fhan e anns an sgoil so re thri bliadhna, far an robh e cliuiteach, cha ’n e mhain air son tapachd a bhuaidhean-inntinn, ach mar an ceudna air son an durachd agus a’ bhuan-sheasmhachd leis an robh e ’g an gnathachadh, agus ’g an ath-leasachadh. Cha b’ fhad gus an d’ thug e barrachd air gach oganach eile a bha maille ris, agus gus an do choisinn e deagh-ghean a luchd-teagaisg gu leir. Dhasan cha b urrainn a bhi diomhain; agus an uair a bhiodh a chompanaich ri mireadh agus cluiche air na raointibh, gheibhte Lachlunn gu dian aig a leabhar fein. Bha e mar so a’ gnathachadh a mhionaidean taimh ann a bhi ’deanamh dhuanag ’s a’ Bheurla; agus bha cuid dhiubh gle bhiodheach. Ach do brigh nach b’ i a’ Bheurla cainnt a mhathar, cha robh na luinneagan sin airidh a bhi air an samhlachadh ris a bhardachd ghrinn a rinn e ’s a’ Ghaidhlig. B’ olc an airidh da-rireadh nach do sgriobh e sios ach fior neoni de na nithibh taitneach a rinn e ’s a’ Ghaidhlig, oir na ’m biodh iad gu leir air an gleidheadh, agus air an clodh-bhualadh ann an aon leabhar, thogadh iad an ughdar fein suas chum na h-ard-inbhe sin am measg luchd-filidh na Gaidhealtachd, air an robh e gun teagamh co ro airidh.

’N a phearsa bha Lachlunn Mac Thearlaich ’n a dhuine mor, sgiamhach calma, agus cha bu lionmhor iad a chuireadh a dhruim ri talamh. Gidheadh, bha e ciuin, macanta, agus stuama. Bha e comharraichte air son daimheileachd agus fior chairdeis. Bha tlachd aig na h-uile dha, agus bha a bheatha air a h-altachadh anns gach cuideachd. Bha e uasal ’n a nadur, gidheadh, iriosal ’n a ghiulan do ghnath. Bha gach ceann-cinnidh agus uachdaran air feadh na Gaidhealtachd eolach air, agus cha do mheas iad gu ’n robh cuideachd no comunn sam bith a chruinnicheadh air son aoibhneis no cridhealais, idir ceart agus iomlan, mur biodh Lachlunn Mac Thearlaich Oig a lathair maille riu.

SGIATHANACH.

(Ri leantuinn.)

Lionar an sporan le bhith ’cur beagan ann an dràsta ’s a rithist.

Bidh saoibhreas air bheag stàth ann an là na trioblaid.

An uair a bhios an sporran eutrom bidh an cridhe trom.

Is e sgillin a chaomhnadh sgillin a chosnadh.

Cuiridh an sporran falamh an teicheach air na cairdean

Biodh do chosgais a réir do thighinn a sseach.

Minard ’s Linimenta’s fhearr.

---

[343]

[Vol . 3. No. 43. p. 7]

Facal a Braigh Amhuinn a Deas Antigonish.

A CHARAID, —Innsidh mise dhuibh mo bharail a thaobh meudachadh a MHAC-TALLA, agus seo agaibh e; air cho mòr ’s gu ’n dean sibh am paipear cha’n eil math dhuibh a phris a mheudachadh oir tha roinn de na tha ’ghabhail ’ga mheas na phaipear daor an dràsda, agus tha mi ’creidsinn ma thogas sibh a phris gu ’m bi cuid diu a chuireas cùl ris. Tha mise air a h-aon làn thoilichte leis a MHAC-TALLA mar a tha e. Tha coig no sia de phaipearan Beurla tighinn thun an taighe ’s pàirt diu cho mòr ri dùthaich, ach bidh barrachd thoileachaidh orm ris a MHAC-TALLA na riu uile, (mach bho ’n Chasgaid,) chionn tha gach ni air a chur sios ann ro dhòigheil agus gu neo-chearbach. Tha òrain ann is fhiach an gleidheadh. Tha mi fhéin a’ deanamh leabhar dheth, agus gu dearbh cha déid aon díu air chall.

’S mise do charaid,
ALASDAIR AN RIEGE.

[Ged rachadh am paipear a mheudachadh air an t-samhradh so, cha tèid a’ phris àrdachadh idir. Tha sinn a’ meas gu bheil i àrd leòr, ged is aithne dhuinn mòran a bhiodh glé dheònach barrachd us dolair ’sa bhliadhna a phàigheadh air sgàth am paipear a chumail suas. Tha sinn air son a chumail cho saor ’s gu’m bi e comasach do na h-uile aig am bi an toil a ghabhail. Ma bhios ’nar comas, théid a mheudachadh, agus mur bi cha bhi àrach air; ach mur teid againn air a mheudachadh gun a phris a thogail, cha mheudaich sinn idir e. Cha do smaoinich sinn idir air a’ phris a thogail, agns tha sinn an comain ar caraid air son innse dhuinn gu ’n do shaoil le cuid gu robh romhainn sin a dheanamh. ]

Tha mi creidsinn gu leighisMINARD ’S LINIMENTAmhach Ghoirt.
Riondald , MRS. REUBEN BAKER

Tha mi creidsinn gu’n toirMINARD ’S LINIMENTair falt fàs.
MRS . CHAS. ANDERSON.
Stanley, P. E. I.

Tha mi creidsinn gur h-eMINARD ’S LINIMENTan leigheas a’s fhearr a tha ri fhaotainn.
METHIAS FOLEY,
Oll City, Ont.

Bathar dhe gach seòrsa ’s fhearr agus cho saor ’sa gheibhear ’sa bhaile ri chreic aig D. I. Domhnullach. Taghail aige.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

Tha so air a chumail do
C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.
Pianos, Orgain, Innealan Fuaghail etc.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[344]

[Vol . 3. No. 43. p. 8]

ORAN NAM FINEACHAN.

LE ALASTAIR MAC MHAIGHSTIR ALASTAIR.

(Air a leanntuinn.)

Gur cinnteach dhiubh g’ ur coinneachadh
Mac-Coinnich mor Cheanntail’;
Fir laidir, dhana, choinnealta,
De ’n fhior chruaidh air a foinneachadh,
Nach gabh fiamh no somaltachd,
No sgreamh roimh theine bhlar;
’S iad gu narach, fuileach, foinnidh,
Air bhoil gu dol ’ad chas.

Gur foirmail, proisail, ordail,
’Thig Toisichean ’nan rang,
A marsail statail, comhnard,
Gu piobach, bratach Srol-bhuidh’;
Tha rioghalachd is morchuis
Gun soradh ann san dream:
Daoine laidir, neartmhor, crodha,
’S iad gun gho, gun mheang.

Thig Granndich gu ro thartarach,
Neo-fhadbheirteach do d’ champ;
Air phriob-losgadh gu cruadal,
Gu snaidheadh cheann is chluas diu;
Cho neimhail ris na tigiribh
Le feachdridh dian-mhear, dan’;
’Chuireas iomad fear le sgreadil
’Sa bhreabadich gu lar.

Thig a ris na Frisalich,
Gu sgibidh le neart garbh;
Na seocibh fior-ghlan, togarrach,
Le fuathas bhlar nach bogichear;
An comhlan feardha, cosgarrach,
’S mairg neach do ’n nochd iad fearg;
An spuir ghlas aig dluths an deirich,
Biodh ’nan eibhlibh dearg.

’Nan gaisridh ghaisgail, lasgara,
Thig Lachuinnich gun chaird,
’Nan saighdibh dearga, puinseanta,
Gu claidheach, sgiathach, cuinnsearach,
Gu gunnach, dagach, ionnsichte,
Gun chunntas ac’ air ar;
’Dol nan deannibh ’n aodunn pheilair
’Teachd o theine chaich.

Gabhidh pairt de t’ iorghuill-s’
Clann-Fhionghain ’s oirdheirc cail;
Mar thuinn ri tir a sior-bhualadh,
No bile lasrach dian-loisgeach,
’Nan treudan luatha, sior-chonfach,
’Thoirt griosich air an namh;
An dream chathach Mhuilleach, Shrathach;
’S math gu sgathadh chnamh.

’S mor a bhios ri corp-rusgadh
Nan closichean ’sa bhlar;
Fithich ann san rocadich,
Ag itealich ’s a cnocaireachd,
Ciocras air na cosgarrich
Ag ol ’s ag ith’ an sath;
Och, ’s tursach, fann a chluinntear moch-thrath,
Ochanich nan ar.

Bidh fuil is gaorr gam fuidreadh ann
Le luth-chleasan ar lamh;
Meangar cinn is duirn diu,
Gearrar uilt le smuisreadh,
Ciosnaichear ar biuthidh,
Gan dubh-losgadh ’s gan cnamh:
Crunar le ‘pomp’ Tearlach Stiubhart,
’S Frederick Prionns fo shail.

Professor Blackie.

Rinneadh na roinn bhòidheach a leanas le Niall Mac Leoid air dha chluinntinn gu’n do chaochail Blackie.

An d’ fhag thu sinn a laoich nam buadh!
Cha chluinn sinn tulleadh fuaim do bheoil,
Cha’n fhaic sinn tuilleadh t-aghaidh shuairc’,
Mar ghrian gun ghruaim am measg an t-sloigh!

Ghearradh a’ chraobh bu torach blath,
’S a dh’ araich iomadh meanglan og,
Bu taiteach leam a bhi fodh’ sgail,
’S mo chail a faotainn brigh a loin.

A Ghaidhlig aosd’ is binne guth,
Cuir ort an diugh do chulaidh bhroin;
’S t-fhear-tagraidh treun bu mhaiseach cruth
Gun cheol gun chruit gu balbh fodh’n fhoid!

Sheas e gu duineil thu mar sgiath,
Le’ chainnt le’ ghniomh a dion do chliu,
’S do Chathair shuidhich e gu fial,
Nach leig do ghloir an cians’ air chul.

A ghlinn ’s a bheanntan tir mo ghraidh,
Tha ’n ceo air tamh uimibh fodh sprochd;
Cha’n fhaic sibh tuilleadh suil a’ bhaird
A’ dearrsadh oirbh bho aird’ nan cnoc!

Cha chluinn sibh tuilleadh fuinn a chiuil,
A seinn gu sunndach feadh nan glac;
Bu tric e cuartachdadh bhur stuc,
’S ag ardachadh bhur cliu le tlachd.

A chlann mo dhuthcha ’us mo shluaigh,
Tha latha gruamach oirnn air teachd,
Tha’n gaisgeach treun fodh ghlais na h-uaigh
A sheasadh leinn ri uair a’ ghleachd!

Sar Albannach gun cheilg gun fhoill,
Bu mhuirneach e mu’ cloinn ’s mu’ cliu,
’S bidh cuimhn’ ’us ainm an laoich le loinn,
Mar dhaoimean lainnireach ’na crun.

Gach buaidh’ tha uasal, maiseach, ard,
Le eolas laidir agus glic;
Bha sin le iriosleachd ’us gradh,
Mar theaghlach blath a’ tamh fodh chrios.

Gach solas do t-anam a thriath,
Ruith thu gu sgiamhach glan do reis,
Bu chliuiteach, taitneach, riamh do thriall,
’S tha sinne cianail as do dheigh!

Chaidh dithis chloinne a losgadh gu bàs ann am baile beag an Cuibeic air an t-seachdain s’a chaidh. Dh’ fhalbh am màthair a mach air cheann turuis, agus ’nuair a bha i air falbh chaidh an tigh na theine ’sa chlann a losgadh. Bha ’m paisde b’ òige bliadhna gu leth a dh’ aois, agus am fear eile coig bliadhna.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidui, C. B.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

I. O. G. T.
Tha coinneamh aig“Victory Lodge, No. 138, I. O. G. T., ”ann an Talla na Saor Chlachairean, a’m Baddeck, na h-uile oidhche Di-luain, aig leth-uair an deigh seachd.