---

[377]

[Vol . 3. No. 48. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cuinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 1, 1895. No. 48.

DOIGHEAN NAN “MAORIES.”

Ged tha ’n dùthaich so blàth, grianach, gu h-iongatach, cha ’n eil measan no cnothan sam bith a’ fàs innte gu dùthchasach. Agus ged tha sin mar sin cha ’n eil crabh a’ fàs ann nach bi gach bliadhna fo blàth. Cha’n eil ann ni’s mò beothach fiadhaich no nimheil sam bith, ach aon seòrsa de rodan beag a thàinig ann leis na “Maories.” Tha maorach agus iasg glé phailt, ach an deigh sin, cha robh teachd-an-tir na Maories, mu’n d’ thàinig na daoine geala, ach gann. Tha e air a dheanamh a mach gu’m b’e ’n t-acras a bha ’toirt orra bhi ’g ithe chéile ’s na a-amannan sin, agus cha’n eil e idir ao-coltach. Bhiodh iad mar an ceudna ’g itheadh ’n rodain, ’ga ghlacadh le bhi cladhach sluichd dhomhain air a’ chladach, as nach b’ urrainn na creutairean leum aon uair ’s gu rachadh iad ann. Tha cnuimheag mhòr anns an dùthaich, mu thri no ceithir a dh’ òirlich a dh’ fhad, agus bi’dh iad ’ga h-ithe sin cuideachd. Tha iad ri ’m faotainn ann an tuill an craobhan àraidh; theid an gearradh ’nam mirean beaga, ’s an cur air sreangan mar ghriogagan. Théid an sin an crochadh os ceann an teine ’s an ròsdadh, agus ’nuair a bhios iad bruich, tha iad ni’s blasda na shaoileadh sibh. Tha aon seòrsa bidh aca tha gle phailt, ’se sin freumhan an rainnich(pteris esculenta, )ach tha obair mhor air a dheasachadh. Tha ploc lomaidh aca, coltach ri ploc air son lomadh an eòrna, ’s bidh iad ’ga oibreachadh mar dh’ obraicheas leigh air measgadh phurgaidean. Leanaidh iad air gus an toir iad as na bhios de bhrigh ann. Tha ’n stuth ’na ghné car coltach ri Arrowroot. Tha e ’n sin air a dheanamh na aran mòr garbh, agus mur biodh “gur math an còcaire ’n t acras,” cha’n e h-uile fear ris an còrdadh e.

A thuilleadh air freumh an fhrainnich, tha crobh rainnich ann(cyathea medullaris)ris an abair na Maories “Mamuka.” Tha a chraobh so a’ fàs le stoc àrd, agus na geugan a fàs trom ’na mullach. Tha a’ gheug òg a tha togail ceann ’na fior mhullach, sleamhuinn, glaodhach, agus gle thaitneach ri itheadh, agus ’nuair theid a ròstadh, tha e mòran na’s blasda. Tha craobh eile fo’n ainm “Nikau,” anns a bheil deagh beathachadh. Tha i ’fàs mar tha chraobh rainneach, agus car coltach ri craobh phailm. ’S e craobh phailm New Zealand a theirear rithe. Bithear ag itheadh nan geugan òga bhios a fàs á cridhe na craoibhe. Tha e briagh, geal, na ribinnean dlùth ri chéile, agus gle mhilis, ach ’s gann a chumadh e duine beò. Tha duilleagan us geugan na “Nikau” neo-chumanta feumail air son tubhadh thaighean, agus ro dheiseil anns a’ choille. Theid bothan dionach, fasgach, a thogail leotha ’n ùine gle ghoirid.

Sguir na Maories a dh’ itheadh nam freumhan so ’s cuid de na nithean eile dh’ ainmich mi. Tha nise pailteas airgid aca air son biadh a cheannach. Tha tuilleadh agam ri ràdh mu’n deobhainn, ach cha’n eil ùine agam an dràsda. Tha mi ’g earbsa sgriobhadh thugaibh an ùine gun bhi fada rithist.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mharsden, N. Z.

Litir o Chabar-Feidh.

Bha a’ Chomh-sheirm Ghaidhlig a dh’ ainmich mi anns an litir mu dheireadh a chuir mi thugaibh air a cumail air oidhche Diardaoin agus tha mi glé thoilichte innseadh dhuibh gu ’m beil an soirbheachas a bha na cois ’na aobhar iongantais agus ’na aobhar toileachais do gach neach aig an robh lamh anns a’ ghnothach. Tha nise tri bliadhna bho thoisich buill a’ Chomuinn so (an Class Gaidhlig) air seinn nan oran Gaidhlig mar choisir agus cha ’n e ’mhain gu’m beil iad fein a fas ni’s fhearr air na h-orain a sheinn ach tha ’mhuinntir a tha gabhail tlachd ann a bhi tighinn ga ’n eisdeachd a dol an lionmhorachd gach bliadhna. Bha ’n aireamh a chruinnich as gach cearn de’n bhaile air oidhch Diardaoin gu math thairis air tri chiad agus cha’n eil teagamh sam bith agam nach fheum iad dol gu talla ni ’s mo an ath bhliadhna.

Bho “Ordugh na Comh-sheirm” chi sibh nach robh facal againn ach a’ Ghaidhlig bhinn bhlasda agus is i mo bharail fhein gur ann an so a tha fior neart a’ Chomuinn a laidhe. Chuir iad rompa bho’n toiseach nach bitheadh iad an eisemeil na Beurla air dhoigh sam bith agus tha ’n soirbheachas a lean iad gu ruig so a dearbhadh gu’n robh iad ceart. Anns an ni so cha’n urrainn domh gun a bhi ’gan samhlachadh ri MAC-TALLA fhein. Fhad ’s a chumas iad le cheile, Bheurla mach buileach glan, cha bhi eagal sam bith orm d’ an taobh ach leigeadh iad aon uair an namhaid a steach agus cha bhi iad fada dol fodha.

Tha mi cur thugaibh an ‘Comhradh’ eadar Domhnull MacAoidh agus Alasdair Hepburn an dochas gu’n taitinn e ri bhur leughadairean cho math ’s a thaitinn e riusan a chuala e air Diardaoin.

CABAR FEIDH.
Lunnuinn, 11, ’95.

P. S. —Bithidh mi fada nur comain ma chuireas sibh thugam urrad ’s is urrainn duibh de aireamhan 41 agus 42 anns am beil oraid an Leighich MacIlliosa.

Bha stoirm mhor thàirneanach ann am baile New York Di-luain, beagan an deigh meadhon latha. Mu’n do thòisich na tairneanaich, bha dorchadas mor ann, a lean fad leth-uair. Bha ’m baile fad na h-ùine, cho dubh, dorcha, ’sa bhiodh e air a mhiadhon oidhche. An deigh nan tàirueanach, shil fras throm de dh’ uisge.

Tha flùr anabarrach math aig D. J. Domhnullach an dràsda. Tha aige cuideachd anart math ’se glé shaor.

---

[378]

[Vol . 3. No. 48. p. 2]

CADAL.

An do thréig thu ’nochd mo chluasag
’S mi ’s an t-seòmar fhuar leam fhìn?
Thig air sgiathan sèimh do shuaimhneis,
’S dùin mo shùil an suain na sìth.

Tàlaidh mi gu tìr nam bruadar,
Far nach cluinn mi fuaim na strìth;
Far nach fhaic mi bròn no buaireas,
’S amhgharan an t-sluaigh ’g an claoidh.

Treòirich mi gu tìr mo shòlais,
’S dachaidh m’ òige an tìr nam beann,
’S anns an taisbeanadh mi ’còmhradh
Ris an òigridh chaomh a bh’ ann.

Ann an aisling chiùin na h-oidhche,
Foillsich dhomh mar ann an dealbh,
Laithean sona, subhach, aobhneach,
Bh’ agam leis a’ chloinn a dh’ fhalbh.

Sinn a mireag mar a b’ àbhaist,
Air an àilean fhalain ùr;
’S mu na preasan duilleach blàthmhor
Eòin nan àrd a’ seinn dhuinn ciùil.

Thus’ a charaide nan truaghan,
A thiormaicheas bho ’n gruaidh na deòir,
’S tu bheir furtachd bho gach buaireadh
Agus uallach a bhios oirnn.

’N uair bhios trioblaidean mu ’n cuairt duinn,
’S na neòil ghruamach os ar cinn,
Mar an long air feadh nan stuadhan,
Air ar luasgadh anns na tuinn.

Thig thu ’n sin mar léigh nam buadhan,
’S bheir thu fuasgladh dhuinn ’na thràth,
’S cha bhi cuimhn’ air strìth nan cuantan
’Na do chluainibh tairis tlàth.

O! na tréig an nochd mo chluasag,
’S mi cho tiamhaidh fuar leam fhìn;
Thig air sgiathan sèimh do shuaimhneis,
’S dùin mo shùil an suain na sìth.
N. MACLEOID.

Bho ’n Chamus.

Is mòr an gliocas a nochdaicheas, air amanan, cuid de na h-ainmhidhean agus de na h-eòin. Na’m biodhmaid a’ gabhail sàr-bheachd orra an dràsd’ agus a rithisd, mar a tha iad ’g an gluasad fhéin, mara chuidicheas iad a chéile, agus na h-ionnsaidhean bearraideach a bheir iad air tighinn á cunnart, ’s ioma dearbhadh làidir a gheibheadhmaid air an tùr neo-chearbach a bhuilich an Cruthadair orra, air gach aon diubh, air reir a staide agus fheuma.

Bha seann duine còir, air an robh glé eòlach, a dol sgrìob uair san latha do ’n t-sabhal, le pàisde de dh’ ogha dha a choimhead air nead gobhlan-gaoithe, a bha air a togail gu snasail gu h-àrd ri mullach an t-sabhail. Bha ùis mhor aige de ’n nead agus de na bha na broinn air sgàth an tolieaacheaid a bha e toirt do ’n òganach a bhi ’dol tric a choimhead orra. Ach latha latha de na làithean, de bu mhò chuir a dh’ ìoghnadh air na an t-enn fhaicinn mar gu ’m bitheadh e ’na shuidhe gu socrach, beagan amach bho dhorus na nide. Dhìrich e suas gu fàillidh, agus fhuair e gur ann a bha ’n t-eun truagh an sas ann a lion an damhain-allaidh! Shaothraich am beathachan sin gu dian fad na h-oidhche a deilbh ’s a fighe, ’s a cur ri cheile na rib ìnnleachdaich a rinn e laidir gu leòir, mu ’n d’ thàinig a’ mhaduinn, gu stad a chur air an eun bhochd, neo-chiontach, anns a chiad ghluasad a bh’ aige mu shoillearachadh an latha. Bha an damhan-allaidh gu trang a cur tuilleadh cheangalaichean mu thimchioll, a’ gabhail gu snasail aig ceann gach snàthlainn, agus a deanamh gach dòigh a b’ fhearr a shàoileadh e leis an cumadh e aig am prìosanach. Cha’n ’eil teagamh na ’m biodh an t-eun air oidhirp laidir a dheanamh, anns a’ cheud dol amach air faighinn ma sgaòil, nach deachaidh leis; ach a nis, eadar mìomhagh agus cion bidh, bha e sior dhol ni bu laige, agus gu cinnteach, mar a bitheadh an seann duine air tighinn an rathad, bhàsaich e anns an lion. ’Nuair a theann an duine suas ni b’ fhaisge, mhothaich an t-eun da, agus leis an eagal a ghabh e roimhe (ged ’s e fhior charaide’ bh’ ann) chaidh e gu leithid de leumadraich ’s de spriodadh ’s gu’n d’ fhuair e ma sgaoil.

Tha an sgéula beag so na dheagh shamhla air mar tha gu tric ag éiridh dh’ an pheacair. Tha e ’n toiseach a’ tuiteam ann an lion a’ pheacaidh. An sin, an àite grad oidheirp a’ thoirt air tighinn as, ’s ann a tha e gu mi-fhortanach a’ deanamh ionnan cadail ann. Tha na subhailcean gach la fàs ni ’s laige agus buaidh an droch spioraid thairis air a sior dhol ni ’s treise, gus mu dheireadh a’ bheil e ’na trhàill. Cha lagha na gràsan sònraichte bho Dhia ni ’n uair sin a’ thionndadh gu slighe ’Cheartais.

Tha tuathanach gasda, beagan mhìltean as an so, aig am beil a bharrachd air spreidh eile, sgaoth de chearcan. Cho cùramach ’s ga robh e mu ’n deibhinn, ’s cho blàth ’s ga robh an sabhal, bha reothadh mìllteach a gheamhraidh a’ cromadh arra. Chaill té no dha dhiubh an cìrean, chaill feadhainn eile dhiubh na spògan, ach bha aon té bhòidheach na ’m measg a chaill, gu tubaisteach, an gob. Dh’ fhalbh am beul iosal gu buileach, agus leis an eis so bha e eu-comasach dhi i fhéin a chuideachadh aig àm bidh. Dh’ aindeon gach cùise, tha i fhathasd beò, slàn, agus cho coltach ri h-aon de na cearcan eile. Thuig an coileach mar a dh’ éirich dhi, agus chuir e roimhe nach bitheaidh uireasbhuidh lòin oirre co dhiu. Aig gach àm a bhitheadh an tuathanach ’g an biathadh, thogadh an coileach lan a ghuib de ’n bhuntàta no de ciod sam bith a bhiodh ann, agus dh’ fhalbhadh e leis far am biodh a chearc so. ’Nuair a chitheadh ise ’tighinn e, dh’ fhosgladh i a beul agus leigeadh easan am biadh gu cùramach, seòlta sios na sgornan. Le bhi freasdal mar so air a chirc, ’s ro mhinig a bhitheadh e fhein falamh mur a biodh gu ’n robh an tuathanach a’ deanamh seol air beagan a chur na rathad air deireadh gun fhios do chàch, agus ’s ro-mhath a choisinn e ’dhuais.

Tha an cùram a bh’ aig a choileach so dh’ an chirc na dheagh leasan daibhsan a bhios a deanamh tàir air daoine bochd, uireasbhach, agus leis nach fiu bruidhinn caoimhneil riutha gun tighinn air cuideachadh leotha; agus tha e rithisd na dhearbhadh air an t-suim bu chòir a bhi aig gach uachdaran agus duine saibhear de gach aon tha fo’n cùram no a bhuinneas daibh ann an doigh sam bith. Ma ni sin ar dleasnas annsan doigh so le bhi cuideachadh na feumach agus na feadhnach sin nach urrain iad fhein a chuideachadh, agus sin leis an inntinn cheart, cha ’n eil teagamh nach faigh sin, ann an deagh àm, duais mhath bho ’n tì sin ’tha uile-fhaicsinneach.

---

[379]

[Vol . 3. No. 48. p. 3]

Bha, o chcann bliadhna no dha, aig coimhearsnach dhuinn cat mor, briagha a bha na dheagh shealgair. Bhitheadh e a chuid bu mho de’n latha anns an t-sabhal no am muigh air feadh nam pàircean a sealg luch agus eun. Air feasgar araid bha e sràidmeachd sios ri taobh callaid ann an iochdar a bhaile a’ sealltuinn a null ’sa’ sealltuinn a nall fiach am faiceadh e créutair sam bith a ghlacadh e ’s a ghiùlaineadh e dachaidh a dh’ ionnsaidh an àil oig a dh’ fhag e an ceann na bà-thigh. Bha ’n t-anmoch a nis a’ tighnn, —bha na h-eoin bheaga air gabhail gu fois, bha na luchan duilich amas orra, ach fhathasd bha ’n càt a cumail air adhairt gu faighdinneach ann an làn mhisnich gu’n amaiseadh créutair beag air choireigin ris an ùine gun bhi fada. Anns a cheart am sgiath comhachag mhòr a nuas as an t-suamp agus laidh i air craobh fagus do ’n àit anns an robh an cat a’ sealgaireachd. Mhothaich i do ’n chat; agus an déigh dhith a bhi ’smaòinteachadh ’s a beachdnachadh car tacain, cho-dhùin a’ ghloic bhochd gu’n rachadh aic air a chàt a ghlacail, agus rinn i i fhéin deiseil gus an ionnsaidh a thoirt. Thug i ’n toiseach sitheadh, uair no dha, sios far an robh an càt, sgiathadh i mu ’n cuairt da mar gu’m biodh i ’g iarraidh cothrom air; ach an uair a chitheadh I ’n càt a tienndadh mu ’n cuairt cho clis agus colg a mhi-fhortain air, threigeadh a misneach i, ’s thilleadh i air ais far an robh i roimhe. Ach ma dheireadh, ’nuair shaòl leatha bha ’n càt as umhal thanig i nuas ma mhullach a chinn cho luath ri saighead, chuir i na spògan an greim ann, thog i e suas bho ’n làr agus dh’ fhalbh leis gu sunndach. Ach cha b’ fhada gus an deachaidh moille air astar na comhachaig. Cha b’ fhada gus na thuig i gu ’n robh rud ri iarraidh anns a chàt, agus bhitheadh i cuibhteas a gle thoileach a nise, na’m b’ urrainn di. An sin, thòisich an ceol ’s an dol mu’n cuairt gu h-ard, agus bha e soilleir gur i ’n t-sabaid a bh’ann. Cha b’ fhada gus na theann iad ri tearnadh, agus ann an tiota bha iad le cheile air an lar ’s greim aig a chat gu teann air sgornan na comhachaig. ’Nuair a rànig an duine far an robh iad bha ’chomhachag marbh. Bha ’n cat ann a fiamh mòr, ach a mach air a sin fhein cha’n aithnicheadh duine gu’n d’ rinn a thuras do na spéuran a bheag de mhilleadh air.

Mar a dh’ eirich dha ’n chomhachaig, ’s ann gu ro mhinig tha ’tachairt dha ’n fheadhainn a bhios a feuchainn ri gnothuch mor no togail a dheanamh a tha fada bhos cionn an neairt na ’n comais. Tha iad sin gu tric a cur an làmh na’m bàs fhéin. Ann an gnothach cunnartach sam bith, dh’ aindeoin cho buaireanta ’s ’g am bi a chuis, mur eil neach ro chinnteach as eolas, fhiosrachadh agus a chomas fhein bitheadh e cuibhteas an gnothuch sin; agus leis sin a dheanamh seachnadh e ioma trioblaid inntinn ’s cuirp, agus gun teagamh ’sam bith cha bhi an t-aireachas air air a cheann ma dheireadh.

SEANA-GHIULLAN.

Comhradh eadar “Alasdair nan Oran” agus “Domhnull Piobaire.”

ALASDAIR. —Am faod e bhi gur e seo mo shean charaid Domhnull Piobair? ’S ann a chuala mise gu ’n deach thu air t-ais do ’n Ghaidhealtachd o chionn seachduinn.

DOMHNULL. —Ged is mor m’ fhadal gu faighinn air ais a dh’ ionnsaidh Tir nam Beann cha d’ thainig e riamh a teach orm gu ’m fàgainn am baile gun oidhche chuir seachad an cuideachd Alasdair Oig nan Oran.

ALAS. —Tha mi gle thoilichte nach d’ rinn thu dichuimhne orm oir cha’n fhaigh mi naigheachdan mu nithe Gaidhealach bho neach sam bith mar gheibh mi uatsa. Feuch an innis thu dhomh a nise ciamar a tha ath-bheothachadh na Gaidhlig a’ dol air aghaidh.

DOMH. —Cha’n ’eil moran agamsa ri ’innseadh dhut air nach ’eil fhios agad cheana oir cha mhor naigheachd is fhiach a h-aithris nach fhaigh thu anns a’ phaipeir-naigheachd Ghaidhlig mu ’n robh sinn a bruidhinn an uair mu dheireadh a chunnaic sinn a cheile.

ALAS.— ’S i an fhirinn a th’ agad an sin agus bithidh mi gu brath ’na do chomain airson gu ’n d’ thug eolas dhomh air a’ phaipeir ghasda sin. Tha e tighinn thugam á Ceap Breatuinn gu riaghailteach a h-uile seachduinn.

DOMH. —Tha mi an dochas gu ’m beil thu ga shealltuinn do do chairdean oir tha mi cinnteach gu ’m beil moran Ghaidheal anns a’ bhaile so a chuireadh ’ga iarraidh nan robh fios aca gu ’n robh a leithid ann.

ALAS. —Faodaidh tu bhi cinnteach nach ’eil mi ’call cothrom sam bith air sin a’ dheanamh, ach fhad ’s a bhitheas cuimhne agam air, innis domh de thatair a’ deanamh anns a’ Ghaidhealtachd airson ar cainnt a’ chumail beo. Am beil na sgoilean anns am beil i air a teagasg a’ dol an lionmhorachd?

DOMH. —Cha ’n ’eil urrad air a dheanamh anns an dòigh sin ’s a bu choir, ach cha ’n ’eil teagamh nach ’eil aireamh mhath de ’n chloinn ’g a h-ionnsachadh. A bharrachd air sin tha mi cluinntinn gu ’m beil moran de dh’ uaislean na tire a’ faicinn cho gearr-sheallach ’s a bha iad roimh so ann a bhi cur dimeas air cainnt an t-sluaigh agus gu ’m beil iad a toirt oidhirp air a h-ionnsachadh.

ALAS. —Mata, shaoilinn fhein le ’n cuid fhoghluim agus ionnsachadh gu ’m bitheadh iad air sin fhaicinn o chionn fhada. Tha mi lan chinnteach nam bitheadh iad air cumail suas na Gaidhlig agus air leantuinn ri cliu an sinnsear le bhi ’gabhail tlachd ann am maith an t-sluaigh nach faiceamaid urrad de dhragh agus de aimhreit eadar thuath agus uachdarain ’s a chithear ’s an latha ’n duigh.

DOMH. —Cha ’n ’eil teagamh sam bith nach ’eil thu ceart anns na tha thu ag radh oir is minic a ghabh mi beachd air cho beag suim ’s a tha’ mhor chuid de uachdarain an latha ’n diugh a gabhail de ’n t-sluagh a tha comhnaidh air an cuid oighreachdan. Tha iad ceart coma de dh’ éireas do na daoine bochda fhad’s a gheibh iad fein pailteas mail chum a chaitheamh gu stroiceil anns a’ bhaile mhor os fhein neo an tiribh ceine.

ALAS. —Cha ’n ionann ’s mar a bha cuisean anns na laithibh a dh’ fhalbh ’n uair a bha na h-uaislean a labhairt cainnt an t-sluaigh agus co-fhaireachdainn aca riu anns gach cruadal a thigeadh orra. Ach ’s math leam a’ chluinntinn gu ’m beil na h-uile coltas air gu ’n d’ thoir ar cainnt mhathaireil iad fhathast ni ’s dluithe d’ a cheile.

DOMH. —Tha e toirt misneachd mhor dhuinn anns a’ Ghaidhealtachd a bhi cluinntinn gu ’m beil Gaidheil a’ bhaile seo cho dileas air taobh ar seann chanain, gu dearbh ’s ann a bhitheas naire oirnn air uairibh ’nuair a leughas sinn mu choinneamhan aig nach labhrar focal ach Gaidhlig agus mu cho-sheirmean far nach bi aite idir air a thoirt do’n Bheurla mhosaich.

ALAS.— ’S e farmad a ni treobhadh; tha mi ’n dochas gu’n lean sibh an eiseamplar a tha sinn a thoirt dhuibh agus ma leanas theid mi ’n urras nach gabh sibh gu brath aithreachas.

---

[380]

[Vol . 3. No. 48. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, IUN 1, 1895.

Bha duin’ -uasal a falbh ann an carbad uair, agus gille Eirionnach còmhla ris. Thàinig iad, air an turus am fianuis croiche. “A Phàruig,” arsa ’n duin’ -uasal, “am beil thu ’faicinn na croiche?” “ ’S mi tha,” arsa Pàruig. “Càit am biodh tusa ’n diugh,” ars an duin’ -uasal, na’m biodh a cuid fhéin aig a’ chroich?” “Bhitheadh direach far am beil mi,” arsa Pàruig, “ach ’si mo bharail gu’m bithinn leam fhin.”

Litir a Siam

Fhir-deasachaidh ghradhaich: —Tha mi ’faotainn a MHAC-TALLA gu riaghailteach a h-uile seachduin, agus tha e ’na chuideachadh math dhomh. Creidimh mi, cha’n eil dad a chumas beò an seana spiorad Gàidhealach ach paipearan Gàilig, agus daoine ’ni an dleasnas, agus a labhras, agus a sgriobhas an cànain. Leugh mi litir mo charaid ionmhuinn “Cabar Féidh,” agus mo thruaighe, is fior an sgeul a bh’ aige. Cha’n eil ann am moran de na Comunnan Gàidhealach ach an t-ainm. Mo chreach, ’s muladach an gnothuch e. Tha moran de mhuinntir mo dhùthcha coltach ri Sasunnaich ’s na h-uile dòigh. Tha Beurla gle thric aca; tha iad fuar; tha nàire orra Gàidhlig a bhruidhinn. Nam biodh iad gaolach air Gàidhlig cha bhiodh MAC-TALLA cho beag sa tha e an diugh. Is narach nach ’eil tuilleadh Ghaidheal ga cheannach. A rud cheart cho olc tha daoine leughadh a phaipeir nach ’eil a’ pàigheadh ro ealamh; gu cinnteàch tha ’n sean spiorad air faondradh. Tha mi cur airgiod thun “Cabar Feidh” airson MAC-TALLA eile; tha e dhith air mo bhràthair. Thubhairt e rium gu robh e toileach fhaotainn. Dh’ innis mi dha gu robh e cuideachadh a Ghàidhlig a chumail beò h-uile uair a leughadh e MAC-TALLA. Bitheamaid dileas agus cha’n eagal gun teid Gàidhlig air chùl. So rannan a rinn Donnachadh Bàn nan Oran:

“ ’S i ’s binne bhi ga h-éisdeachd,
Thuirt beul na chuala cluas;
Their Albainn agus Eirinn,
Sasunn fein, gur mor a luach;
Aon duine aig am bi feum orra,
Cha treig e i air duais;
’S i chùis is fearr gun d’ éirich i,
An deis a bhi na suain.
Bu mhor an beud gu ’m basaicheadh
A’ chànain is fearr buaidh,
’S i ’s treis thort greis air abhachd,
’S a h’uil àit ’n teid a luaigh;
S i ’s fearr gu aobhar-ghaire,
S i ’s binne blàithe fuaim;
’S i ceòl nam piob ’s nan clarsach
Luchd dha a’s dheanamh dhuan.
S i ’s fearr gu togail ìnntinn,
Le binn-ghuth còmhradh tláth,
S i ’s sgaitiche gu mi-mholadh
A’s ’s mìne nochdas gràdh;
’Nám cruinneachadh nam milltean,
Le piob gu iomairt lann.
’S dhuisgeadh colg air oigridh,
’Nuair thogte seòl ri crann.”

Tha ’m bard a sgriobh sin a’ labhairt na firinn. Cha leig na Gàidheal air di chuimhne an cainnt gu bràch. Ged bhios moran nan naimhdean tha buidheann eile tha deanamh mar dh’ iarr am bard n’ uair thubhairt e: “Lean gu dluth ri cliù do shinnsir, agus na dibir bhi mar bha iad.” Nis thig an litir mearachdail so gu stàd agus tha’n t-àm. Gheibh sibh naigheachd bhuam latha eigin gun teagamh. Failt, gradh agns ioma deagh dhòchas á Siam thugaibh!

Is mise,
RAIBEART, OGHA DHUGHAILL MHOR ’IC LACHLUINN ’IC THEARLAICH ’IC LACHLUINN.
Bangkok , Siam, 7, 4, ’95.

Airson domblasachd, Minard ’s Family Pills.

I. O. G. T.
Tha coinneamh aig“Victory Lodge, No. 138, I. O. G. T., ”ann an Talla nan Saor Chlachairean, a’m Baddeck, na h-uile oidhche Di-luain, aig leth-uair an deigh esachd.

CUIMHNICH!
gu bheil aghainn
Stoc Mor de Bhathar Geamhraidh
dhe gach seorsa, agus ’ga reic air
PRISEIN IOSAL.
JOST BROS.
Sidni, C. B., Feb. 1, ’95.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, & c., &c .,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-iomaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SYDNEY, C. B

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI—C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[381]

[Vol . 3. No. 48. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha ’n t-iasgach gle mhath mu chladaichean Newfoundland, ach leis cho gann ’sa tha ’n t-airgead ’san dùthaich, cha’n urrainn uiread ’sa b’ àbhaist de na h-iasgairean a dhol a mach.

Thachair sgiorradh grànda ann a Fredericton, N. B,. air an t-seachrdain s’a chaidh. Thuit gille beag a bha ’g obair ann am muilinn, air sàbh ’s e air obair, agus ghearradh an ceann dheth.

Rinn reothadh na seachdain s’a chaidh milleadh mor air measan ann an cuid de na Stàitean. Bha na dearcan fiona air an tur mhilleadh, agus cha bhi feum sam bith anns na suidheagan as a dheigh.

Chaidh fear Aonghas Mac Aonghais a dhroch leònadh air an rathad-iaruinn aig Méinn Victoria Di-luain s’a chaidh. Thuit e bhar a charbaid ’s chaidh e fo na cuidhlichean, agus bha ’lamh ’sa chas air am bristeadh.

Tha ’m flùr a sior eirìdh ann am pris. Tha e ’n diugh eadar dolar us dolar gu leth na’s daoire na bha e toiseach an earraich. Tha lof arain anns a bhaile so a nise seachd sentichean an àite sia sentichean. Tha ’n cruithneachd a creic ann an Canada air dolar am buiseal.

’S fhada bho na chunnacas ceud mhios an t-samhraidh anns an dùthaich so cho briagha, blàth, agus cho fàbharrach air a h-uile dòigh, ’sa bha e ’m bliadhna. Tha na tuathanaich glé fhaisg air bhi ullamh dhe’n churachd, agus tha gach ni a tha ’fàs a’ sealltuinn cho math ’s cho adhartach ’sa dh’ iarradh iad.

An deigh so, a tòiseachadh Di-luain s’a tighinn, cha’n fhàg an carbad-iaruinn Sidni gu aon-uair-deug ’sa mhaduinn, agus bidh e air ais aig cairteal gu naodh ’san oidhche. Bi’dh sin moran na’s freagarraiche na mar tha e ruith an dràsda ’s tha sinn an dòchas gu lean iad air a ruith mar sin fad a gheamhraidh cuideachd.

Tha an trosg glé ghann mu na cladaichean air an t-samhradh so, ’s cha’n eil na h-iasgairean a deanamh cho math ’sa b’ àbhaist daibh. Tha ’n giomach gu math pailt. Tha sgùla mor de rionnach air bualadh air cladach an iar Nova Scotia; chuireadh còig ceud deug barailte dheth air falbh gu Boston o chionn ghoirid.

Tha ’n Dotair Buchanan ri bhi air a chrochadh aon uair eile. Thugadh a mach binn a chrochaidh da uair roimhe so ach le innleachdan nam fear-lagha, fhuair e as cho fada so. Tha nise bhinn air a toirt a mach aon uair eile, ’s mur tig dad ’san rathad bidh e air a chur gu bàs toiseach Iulaidh. Tha e a sior dhol as àicheadh gu robh làmh sam bith aige ann am bàs a mhna. Tha e ’g ràdh nach robh duine sam bith coireach ri ’bàs.

Airson Casadaich, Minard ’s Honey Balsam.

Tha bàt-aiseig ùr a nise ’ruith eadar an dà Shidni. Cha’n eil e uiread ris a “Pheerless,” ach tha e ’na dheagh bhàta. Tha iad ag ràdh gu bheil am fear leis an leis e a’ dol ’ga ruith air an t-Sabaid cuideachd. Tha chuid a’s mo de mhuinntir an da bhaile ’n aghaidh sin, agus cha’n eil teagamh nach sguir e ’ga ruith an ùine ghoirid.

Tha latha mòr gu bhi aca ann an Louisburg air an t-seachdamh latha deug dhe’n mhios so. Tha comunn as na Stáitean a’ dol a chur suas càrn mor mar chuimhneachan air toirt a mach Louisburg. Tha cuid de Fhrangaich Chanada glé fhad an aghaidh leigeadh leotha a chur suas, agus b’ àill leotha luchd-riaghlaidh na dùthcha bacail a chur orra. Ach cha ’n eil e coltach gu’n cuirear dragh sam bith orra.

Airson biastan, Cherokee Vermifuge.

S . J. BROOKMAN,
SIDNI, C. B.

Flur, Min, Ti, Siucar, Fiar, Biadh, us Amhlan dhe gach seorsa.

Uidheaman Tuathanachais Mhassey-Harris, Croinn, Cliathan, agus Innealan Speallaidh.

S . J. Brookman,
Mai 17, 1895.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig

07 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.
Cuimhnich nach deid thu seachad orra air reicidh iad riut an Gailig.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan, Pinn, Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART,
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[382]

[Vol . 3. No. 48. p. 6]

SPIORAD NA H-AOISE.

SEANN SGEULACHD GHAIDHEALACH—LEIS AN DR. MACLEOID, NACH MAIREANN.

(Air leantuinn.)

Thog Caomhan donn, mac Ghorla nan-treud, air ’s mar a bha tigh ’athar ’s a mhathar ’g a fhagail ’s a’ cheo, bha ’chridhe lan. Thug e gu siubhal nan eang—ruigear doire nan earb—suidhear fo chraoibh a dh’ itheadh a’ bhonnaich sin a dh’ fhuin a mhathair chaomh dha. “Mir, mir,” arsa fitheach dubh an fhasaich; “mir dhomh-sa, Chaomhain, ’s mi fann.” “Gheibh thu mir, a bheathaich bhochd,” arsa Caomhan, “ ’s docha gu ’m bheil thu na ’s feumaiche na mi fhein—foghnaidh e dhuinn le cheile—tha beannachd mathar ’n a chois.” Dh’ eirich e, ’s ghabh e air a thurus. Ghabh e fasdadh aig an t-seann duine; agus dh’ fhalbh e a bhuachailleachd nan tri mart maol’, odhar. Chunnaic e ’n coileach oir ’s a’ cheare airgid, ach thionndaidh e air falbh a shuilean; lean e ’n spreidh—chunnaic e ’n t-slatag oir agus an t-slatag airgid; ach chuimhnich e a ghealladh, ’s cha deachaidh e air an toir. Rainig e an doire—chunnaic e ’m meas a bha boidheach, aillidh do ’n t sealladh; ach cha do bhlais e e. Ghabh na tri mairt mhaol’, odhar seachad air a’ choille, ’s rainig iad aonach farsuing air an robh falaisg—am fraoch fada r’ a theine—ghabh iad g’ a ionnsuidh. Bha ’n fhalaisg a’ sgaoileadh air an raon a bagairt e fhein ’s na mairt mhaol’, odhar a losgadh: ach ghabh iad troimpe—cha d’ fheuch e am bacadh, oir b’ e so an gealladh a thug e; lean e iad troimh ’n teine, ’s cha do loisgeadh roinne ’dh fhalt a chinn. Faicear ’n a dheigh sin abhuinn mhor a bha air at le tuiltibh nam beann. Thairis oirre ghabh na mairt mhaol’, odhar, agus as an deigh ghabh Caomhan gu ceo-sgathach. Tiota beag ’n a dheigh sin, faicear tigh aoraidh geal, boidheach air reidhlein uaine, ri cul gaoithe ’s ri aodann greine, as an cual’ e fuaim nan dana milis agus nan laoidhean binne. Luidh an spreidh air a’ bhlar, ’s chaidh Caomhan donn a stigh a dh’ eisdeachd sgeul an aigh. Cha b’ fhada ’bha e ’g eisdeachd teachdaireachd an aoibhneis, ’n uair a thainig oganach guanach a stigh air dorus an tigh-aoraidh, le suil bhuaireasaich a’s ’anail ’n a uchd, a dh-innseadh gu ’n robh an crodh maol, odhar anns a ghart agus e ’dhol a mach g’ an saodachadh as. “Imich uam,” arsa Caomhan: “b’ usa dhuit-sa, ’bhobaig, an cur as thu fhein, na ruith mar so ’s an anail ad uchd, a thoirt an sgeoil a ’m ionnsuidh-sa—eisdidh mise na briathran taitneach.” Tiota beag ’n a dheigh sin, thainig an t-oganach ceudna air ’ais—buaireas a’s boile ’n a shuil agus anail ’n a uchd:— “A mach, a mach, a mhic Ghorla-nan-treud,” ars’ esan, “tha na coin againn-ne a’ ruagadh do chuid mart—mur bi thu ’mach am prioba na sul’, cha ’n fhaic thu ’n t-ath-shealladh dhiubh.” “Air falbh, a bhobaig,” arsa Caomhan donn, “b’ usa dhuit-sa do chuid chon a chasgadh na teachd mar so ’s an anail ’ad uchd g’ a innseadh dhomh-sa. Eisdidh mise teachdaireachd an aoibhneis.” ’N uair ’bha an t-aoradh seachad chaidh Caomhan a mach, agus faighear na tri mairt mhaol’, odhar a’ cur an sgios, gun ghluasad as an aite ’s an d’ rinn e ’m fagail. Dh’ eirich iad agus ghluais iad air an t-slighe dhachaidh, agus lean Caomhan iad. Cha b’ fhada bha e air an cul, ’n uair a chunnaic e machair fharsuing cho lom ’s gu ’m faiceadh e ’n deaig a bu chaoile air an lon lar; agus mhothaich e capull agus searrach og meamnach, lughmor ag ionaltradh, agus iad cho reamhar, fheolmor ri ron a’ chuain mhoir. “Tha so iongantach,” arsa Caomhan donn. Faicear tiota beag ’n dheigh sin, machair eile, fo bharr fasaich, air an robh capull agus searrach nach seasadh minidh nan cuaran ’n an druim leis a’ chaoile. Faicear ’n a dheigh so, lochan uisge, agus moran a dh-oigridh aoibhinn, aighearach, ur, aillidh, ag imeachd le caithream bhinn, agus ’n am buidhnean ait, a dh-ionnsuidh ceann ard an lochain, gu tir na greine, fo sgaile nan craobh a bu chubhraidh boltrach: chual’ e torman nan allt a bha ’n duthaich na greine—ceileirean nan eun—fonn theud air nach robh e eolach, agus inneil chiuil nach cual’ e riamh roimhe sin. Mhothaich e buidhnean eile de mhuinntir thruaigh a’ triall gu ceann iosal an lochain do thir an dorchadais. B’ eagalach an sgreuch a thog iad—bu chulaidh-oilt am bas-bhualadh bronach. Bha ceo agus neoil dhorcha thairis air a’ triall, agus chuala Caomhan tairneanach trom. “Tha so,” ars’ esan, “da-rireadh iongantach.” Lean e na tri mairt mhaol’, odhar. Bha ’n oidhche ’n sin a’ cur roimpe ’bhi fiadhaich, gun bhrath air fasgadh no fardaich anns an cuirte seachad i, ach co ’thachair air Caomhan ach madadh na maoile moire? agus cha luaithe ’thachair na thug an co-dhalaiche coir, agus an deadh bhiadhtaiche dha cuireadh ’s cha b’ ann gu gnu, doichiollach, ach gu fiughantach, fial, e ’chur seachad tri trianan d’ a sgios agus an oidhche air fad maille ris.

Fhuair Caomhan gabhail aig’ air an oidhche sin gu maith carthantach maille ri madadh na maoile-moire, ann an uaimh thioraim, gun tighinn-fodha no thairis—na ’m foghnadh sin a’s feoil mhilis, uanach, mheannach, gun dith, gun ghainne, gun dolum; agus an am falbh ’s a’ mhaduinn, gu leoir air son turuis an latha. “A ’nis,” arsa madadh na maoìle-moire, “slan leat a Chaomhain! Soirbheachadh leat ge b’ e ait’ an teid thu—sonas ’n ad shiubhal ’s ’n ad ghluasad. Thairg mi aoidheachd, ’s cha do dhuilt thu i; ghabh thu gu cridheil, sunndach na thairg mi: chuir thu oidhche seachad ann an uaimh madadh na maoile-moire—dh’ earb thu as—naisg thu a chairdeas, agus cha mheallar thu. A nis thoir fainear mo bhriathan. Ma thig cas cruaidh no eiginn gu brath ort, anns an dean luas coise agus gniomharan eusgaidh feum dhuit, cuimhnich air madadh na maoile-moire—miannaich e ’s bithidh mise ri d’ thaobh.”

Dh’ amais an cairdeas agus an fhialachd cheudna ris an ath oidhche o ’n t-sar-bhiadhtaiche iomairteach, shiubhlach, fitheach dubh choire-nan-creag, air nach luidheadh an cadal, agus air nach eireadh a’ ghrian, gus am biodh aige na dh’ fhoghnadh dha fein agus dha-san a thigeadh s’ a dh’ fhalbhadh. Gu gearrleumnach, clapartach, sglathach, rinn e ’n t-iul da air choraibh sgeithe troimh aisridh chasa-gabhar gu còs sgorra dhionaich creige, far an d’ iarr e air tri trianan d’ a sgios agus an oidhche gu leir chur seachad maille ris.

Fhuair e gabhail aige ’n oidhche sin gu maith ’s gu ro mhaith comhla ri fitheach dubh choire-nan-creag, na ’m foghnadh feoil a’s sithionn; agus an am falbh ’s a’ mhaduinn thuirt e ris, “A Chaomhain mhic Ghorla-nan-treud, thoir leat na dh’ fhoghnas air do thuras—cuid a’ choigrich cha d’ ionndraich mi riamh; —agus cuimhnich mo bhriathran deireannach. Ma

---

[383]

[Vol . 3. No. 48. p. 7]

thuiteas dhuit a bhi ’n càs no an eiginn gu brath anns an dean sgiath laidir agus misneach nach dibir, feum dhuit, cuimhnich orm sa: ’s blath do chridhe, ’s caoimhneil do shuil—dh’ earb thu thu fein riumsa—bheathaich thusa fitheach an fhasaich roimhe so, agus roinn thu ris do lon— ’s mise do charaid, chuir thu ’n oichche seachad ann an cos nan creag—earb asam.”

Air an treas oidhche dh’ amais comhdhail agus biadhtachd nach bu mhiosa air Caomhan o ’n dobhran-donn; an sgorr-shuileach, an siriche teoma, eusgaidh, air nach biodh cuid fir no gille ’dhuth fhad ’s a bhiodh e r’ a fhaotainn rir muir no air tir. Ged nach robh ’n a gharaidh r’ a eisdeachd ach sgiamhail a’s mealanaich chat, a’s bhroc, a’s thaghan, a’s fheocallan, threoraich e e gun sgath, gun eagal, gun sgiansgar, gu taiceil foghanta, raideil—gu roibeanach, bior-shuileach, mion-eolach, gu beul cuirn, far an d’ iarr e air tri trianan d’ a sgios agus an oidhche gu h-uile ’char seachad comhla ris. Neo’ -ar-thaing mur d’ fhuair e gabhail aige ’n oidhche sin comhla ri dobhrandonn an t-srutha, an sior shiubhlach, na ’m foghnadh iasg de gach seorsa ’b’ fhearr na cheile—agus leaba thioram, sheasgair, de dhreamsgal ard-lain stoirme reothairt, a’s feamainn-chirein an dubh-chladaich. “Cuir seachad an oidhche, ’Chaomhain,” arsa ’n dobhrann-donn; “ ’s e lan dith do bheatha. Caidil gu samhach; ’s fear faire furachar an dobhran.”

(Ri leantuinn.)

Airson Crup, Minard ’s Honey Balsam.

Tha fhios agam gu leighisMinard ’s LinimentAmhach Ghoirt.
French Village. IAIN D. BOUTILIER.

Tha fhios agam gu leighisMINARD ’S LINIMENTan Crup.
Cape Island. I. F. CUNNINGHAM.

Tha fhios agam gur h-eMINARD ’S LINIMENTan leigheas a’s fhearr a th’air thalamh.
I . A. SNOW.
Norway, Me.

CLOIMH.

DA mhile punnd (2000) de Chloimh mhath a dhith orm. Pàighidh mi a phris a’s airde ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH.
Baddeck, C. B. ,Mai 6, ’95.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

Tha so air a chumail do
C . B TRAVIS,
SIDNI, C. B.
Pianos, Orgain, Innealan Fuaghail etc.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[384]

[Vol . 3. No. 48. p. 8]

IAIN GILPIN.

(Air a leantuinn.)

Mar so troimh bhaile Islington,
Faic e le mire ’triall,
A ’s fos a suas troimh Edmonton,
’S a stigh feadh lub nan giadh.

’S ann an sin bha ’phlubartaich,
’S an t-each a’ diultadh smachd,
Mar sgaoth de gheoidh no ’thunnagan
’G an lubradh fein le tlachd.

Aig uinneig ann an Edmonton
Gu ’n d’ sheas a bhean a suas,
A’s chunnaic i ’dol seachad e
Le iongantas a’n luath ’s.

“Stad, stad, Iain Ghilpin, so an tigh!”
Gu ’n d’ ghlaodh iad uile ris,
“Tha ’n dinneir reidh, ’s tha sinne sgith;”
“Cha lugh’” ars’ Iain, “tha mis’ !”

Ach ’s beag an t-suim a ghabh an t-each,
De ghlaodh nam ban gu leir,
Bha prasach mhaith a mhaighstir fein
Deich mil’ air falbh aig “Ware.”

Mar shaighead luath o laimh na treoir,
O ’n iughar righinn, chruaidh,
Gu ’n d’ theich an t-each— ’s tha so g am thoirt
Gu dara leth mo dhuain.

Air falbh chaidh Iain le seideadh ard,
’S gu dearbh cha b’ ann d’a dheoin,
’S aig dorus tigh’ Thom Challander,
Gu ’n d’ sheas an t-each fa-dheoidh.

’N uair chumaic esan e mar so,
A’ teachd gun ad, gun ghruag,
Thilg e ’phiob thomhac air falbh,
A’s ruith e ’mach gu luath.

“Do sgeul, do sgeul—thoir dhomh do sgeul!
Do naidheachd innis dhomh;
C’arson a tha thu cean-ruisgte?
C’arson a tha thu ’n so?

Bha Iain lan a dh’ fheala dha,
De shugradh beag, ’s de chleas.
’S a reir so ri Tom Callander,
Gu ’n d’ fhreagair e gu deas.

“Tha mise ’n so, oir thigeadh d’ each,
’S mur ’eil mi ’m fhaidhe breig’,
Bidh m’ ad ’s mo ghruag an so gun dail,
Oir tha iad as mo déeigh.”

Bha solas air Tom Callander,
A charaid ’bhi cho ait,
’S cha dubhairt tuilleadh ris ’s an am,
Ach thill e stigh gu grad.

’S a mach gu ’n d’ thug e ad a’s gruag—
Gruag mhor nan dualan cruinn,
A’s ad a’s gann a chuir e riamh
Seachd uairean air a cheann.

Chum e suas iad ’s thubhairt e
Le feala-dha ’n a chainnt;
“Mo cheann-sa tha dha mheud ri d’ cheann ’s,
A’s theid iad ort gun taing.

“Leig dhomh an t-eabar sin ’s am poll
A ghlanadh bharr do ghnuis;
Fuirich ri biadh, oir ’s cinnteach mi
Gu ’m bheil thu ’call do luis.”

“ ’S e so,” ars’ Iain, “co-la mo bhainns’,
’S bu sgeigeil e ri radh,
Gu ’m biodh mo bhean aig Edmonton
A’s mise ’n so fo phramh.”

’N sin labhair Iain ris an each,
“Tha cabhag orm gu m’ bhiadh;
Air d’ ailghios thainig mise ’n so,
Theid thus’ air d’ ais do m’ riar.”

O! bosd na tubaist’ a bha ’n so,
Mar dh’ fhiosraich e gun dail:
Oir asail fhad chluasach bha dluth
’Thog raoichdeil choimheach ard.

Le srann gu ’n d’ thog an t-each a cheann,
Ceart mar roimh leomhan garg;
’S air falbh le ’uile lus a ris,
Theich e ’n a shradaibh dearg.

Air falbh chaidh Gilpin, a’s air falbh
Chaidh ’ad ’s a ghruag ’n an deann;
An tiota thuit iad, chionn gu ’n robh
Iad momha ’s mor d’ a cheann.

’N uair chunnaic bean Iain Ghilpin e
A’ marcachd nuas cho bras,
Tharruing i ’n sporan sioda ’mach,
’S bonn leth-chruin thug i as.

’N sin thu’irt i ris a’ charbadair,
’S a cridh’ le iomguin lan,
’Gur leat-sa so, mo ghille gleusd’,
A’s thoir air ’ais e slan.”

Dh’ fhalbh e, a’s chionnich iad gun dail,
A’s dh’ fheuch e ’n t-each a stad,
Ach ’s ann a chuir an oidhirp so
An rosad air air fad.

’N uair dh’ fhairtlich air na bha ’n a bheachd
A chur a nis an gniomh;
Gu ’n d’ chlisg an t-each, ’s air falbh gu ’n d’ theich
Na ’s luaith’ na rinn e riamh.

Air falbh chaidh Gilpin, a’s air falbh
An carbadair cho bras,
Gun straoidhlich chuibhleachan ’n a dheigh
Gu meamnach a’ dol as.

Bha seathnar uaislean ’chunnaic e
A’ teicheadh air an each,
’S an gille-carbaid air a thoir,
Gu ’n d’ ghlaoidh iad uile ’mach.

“Meirleach! meirleach! glacaibh e!”
Gu ’n d’ ghlaoidh iad dh’ iarraidh foir,
A’s dh’ fhalbh iad fein ’s na chunnaic e
’N an teann-ruith air a thoir.

’S a rithist dh’ fhosgladh dha gu luath
Cachaileith mhor na cis’;
Oir shaoil na daoine, mar air tus,
Gu ’n rohh e ’ruith na reis.

Bha e mar sin, a’s choisinn e;
Oir fhuair e buaidh le ’luath ’s;
Cha d’ rinn e stad gus ’n d’ rainig e
An t-ait’ an deach’ e suas.

Nis seinneamaid fad shaogh’l do ’n righ.
’S air Gilpin gu ’n robh agh;
’S an ath uair theid e ’chur na reis,
Bu mhaith leam fein ’bhi lathair!

SIOL CUR.

COIRCE Dubh a Eilean a Phrionnsa, dhe ’n t-seorsa ’s fhearr, air son siol-cur, ’ga chreic aig

D . F. Mac RATH,
Baddeck, C. B. ,Mai 6, 1895.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidui, C. B.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4, ’95;