---

[401]

[Vol . 3. No. 51. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 22, 1895. No. 51.

An t-Aobhar son am beil mi ag Ionnsachadh na Gaidhlig.

LE RAONULL L. MACDOMHNUILL.

Ged a sheallas an ceann-eagair a thagh mi car neonach dhaibhsan aig nach ’ail moran eolas air a Ghaidhlig, agus ’tha am beachd gur a canain i anns nach ’eil dad air bith do dh’ fheum; ’s e mo bharail gu ’n seall e moran na ’s neonaiche agus na ’s goraiche dhaibhsan aig am bu choir i bhi ga labhairt agus ga leughaidh ach a tha an déigh a leagal seachad. Is ann ruithe so tha duil agam bruidhinn. Tha fios aig an t-saoghal air fad ma tha mi-run aig a h-aon sam bith air a Ghaidhlig, gheibhear e anns na cearnan sin far a robh i aon uair air a labhairt ach far nach ’eileas ga cleachdadh an diugh.

C’ arson a thathas a cuir na Gaidhlig air falbh? Feorich bho’n fhear sin a tha ri ’d thaobh c’ arson a leag esan a Ghaidhlig seachad agus faic a freagair e thu. Am beil e na chomas freagairt dhiongmhalta a thoirt dut? Mar is minig ’tha a leithid cha ’n urrainn dha le cogais neo-chiontach a radh gu ’n rinn e so a reir reusain. An anns gu b’ urrainn dha na b’fhasa canain eile ionnsachadh a chuir e a Ghaidhlig air chul laimhe? Cha ’n ann, chionn ma ’s duine e aig am beil toinisg faodaidh e ’thuigsinn gur th’ ann do reir ’sa tha fios aige air canainean eile ’thig dha canain ur ionnsachadh. Mar as mo a tha dh-eolas aige air canainean eile, ’sann as fhasa dha tuilidh soillearachadh fhaighinn inn air cach. An e gur urrainn dha faighinn air adhart na’s fhearr anns an t-saoghal so as a h-aonais? Mar is trice s’e so an aona leisgeul a bhios aige, ach an e reuson math ’tha so? Am beil a Ghaidhlig na h-eallach air ga chumal air deireadh sa’n t-saoghal? Am beil obraichean duinte na aghaidh airson an aon reusan gu ’m beil Gaidhlig aige, no am beil e air faontradh an diugh chionn ’s gur facal Gaidhlig a chiad fhacal a bhruidhinn e? ’S e mo bharail nach urrainn dha le firinn a radh gun a choisinn a Ghaidhlig mi-shealbh dha riamh.

Ach faiceamaid a nise c’ arson a thathas a leagal na Gaidhlig sios. Nach ’eil e na fhirinn shuidhichte agus gun teagamh, na fhirinn a thainig bho eolas gach aon agaibh ge be co a thilg a Ghaidhlig air falbh gu ’n d’ rinn e so a chionn ’s gu robh e anns an bharal mhearachdach gun robh i na canan iosal, na canan shuarach, neo-luachmhor, na canan gun bhuaidh gun bhrigh; freagarrach air an tràill, ach tuilleadh ’s suarach airson a leithidsan? Nach ’eil e na fhirinn fhollaiseach gur h-ann airson straic mar a dh-ainmich mi a tha a mhaighdean og na an gille a dh’ fhagas sgeith am mathar a tilleadh dhachaigh an ceann beagan bhliadhnachan agus a gabhal orra fhein nach ’eil aon ghuth do chanain an aite sin aca ann’s a deachaidh an togal? Ach faodhaidh beagan leisgeul a bhi aig a leitheadan so; ach cha’n fhaic mi dad air bith do leisgeul acasan nach do ghluais riamh bho ’n dachaigh a tha an deigh a Ghaidhlig a chall, agus nach bruidhinn am parantan guth eile ach i fhein. Is aithne dhomh cuid mhath do theaghlaichean ’tha air a suidheachadh mar so, agus ’s docha leam gu d’ thainig a leithidean fo ’r beachd-sa cuideachd.

Ach, a nise c’arson ’tha mi ag ionnsachadh na Ghaidhlig? Anns a chiad àite, tha mi ga h-ionnsachadh ’chionn ’s gu ’m beil i na cuideachadh dhomh go soilleireachd fhaotainn air canainean eile. “Gun eolas math air a Ghaidhlig cha’n urrainn do neach teachd air aghart sam bith a dhianmhadh ann an eolas-chanan,” —orsa ’n Dotair Moraidh. Tha i beairteach ann a gnathsan-cainnte, agus co-ionann ann a cuma ri canainean an latha an diugh. Tha i subailte agus ioma-thaobhach gu inbhe a chomharraicheas a mach i am measg na miltean canan a thathas a labhairt an diugh, agus tha an da gnè so ga buileachadh a bhi go soirbheas mhor do sgoilear na Beurla.

Anns an dara àite, tha mi ga h-ionnsachadh ’chionn ’s gur seana chanain i. Ma tha sinn ag ionnsachadh seana chanainean eile, coltach ris an Laidionn agus a’ Ghreigeis agus gu ’m beil sinn ga faighinn na ’n ionnsachadh math do’n inntinn nach saol sibh gu’m bu chor dhuinn a bhi pailt cho math dheth ’n uair tha sinn ag ionnsachadh a chanain sin a tha co-aimsireach riuthe agus aig am beil seilbh os-ceann càch a dh-ainmich mi ann a poncalachd, subailteachd, tabhachd agus cumhachd air a h-uile gne smaointinn aithris?

Anns an treas àite, tha mi ga h-ionnsachadh ’chionn’s gur i a chanain anns am beileas a seinn gniomhan nan treun-laoich sin bha riamh ainmeil airson treuntas agus gràdh-dùthcha, —a chanain a ghluais daoine anns gach linn gu seasamh ri cruaidh-chas agus éigin, —a chanain a thug misneach do na baird, agus a bhrosnuich iad gus an duain a ghleusadh agus a choisinn dhaibh seinn ann am fileantachd a chuir aoibhneas ann an cridheachan gach linn o’n àm sin, —ann am beagan fhacal a chanain anns am beileas a seinn eachdraidh ar sinnsir.

Agus tha mi ag ionnsachadh na Gaidhlig ’chionn’s gur i mo chainnt mhathrail, a chanain a dh’ ionnsaich mi air glun mo mhathar, a chanain anns na dh-aithris i a dùrachd agus a guidhechean bu ghaolaiche dhomh, a chanain anns na bhreithnich mi mo chiad dhealbh-inntinn air Dia agus air an t-saoghal, a chanain anns na bhruidhinn mi mo chiad fhacalan liotach, an aon chanain a bha agam aig an àm sin da ’m shaoghal anns a faod mi a radh gu robh mi sòlasach agus na leiginn air di-chuimhne gu ’m bithinn mar gu’n caillinn leth mo bheatha

---

[402]

[Vol 3. No. 51. p. 2]

EACHDRAIDH MU BHLIADHNA THEARLAICH.

“Thainig mo Rìgh air tìr ’am Mùideart.”

Cha-n ’eil an t-àm fad’ air dol seachad ’n uair nach biodh e ceadaichte dhuinn ach labhairt gu faicilleach mu’n chùis so. Dh’ fhalbh Prionns’ Tèarlach, agus cha d’ fhàg e oighre ’n a dhéigh a tha ’tagradh na rìoghachd o’n teaghlach àrd a tha ’nis thairis oirnn. Tha Rìgh Deòrsa ’nis air ’aideachadh, agus air a ghràdhachadh leis gach duine ’s an eilean Bhreatunnach. Agus ’n am measg so gu léir, cha-n ’eil daoine a’s toighiche uime, agus a’s dìsle dha na Clann nan Gàidheal, seadh, eadhon sliochd nan ceart daoine a dh’ éirich le Tèarlach. Is iomadh blàr garg ’s an do dhearbh iad so: agus tha iad ag ràdh, nach ’eil duine ’s an rìoghachd a’s déigheile air naidheachd mu bhliadhna Thèarlaich, na’n Rìgh féin, no a’s togarraiche duanagan an àma sin a chluinntinn. Chualas e gu tric a’ moladh nan Gàidheal, a chionn nach d’ fhuaradh duine ’n am measg a bha cho dìblidh thruagh ’s a dheanadh brath air Tèarlach, ged a bu mhòr an t-airgiod cinn a chaidh a thairgseadh. Faodaidh sinn a nis labhairt agus sgrìobhadh gu neo-sgàthach mu bhliadhna Théarlaich; agus is cinnte leinn nach misde le òigridh na Gàidhealtachd an Eachdraidh so ’éisdeachd. Dh’ fhalbh na seann laoich a b’ àbhaist a h-aithris air an fheasgar gheamhraidh, agus tha i na h-uile bliadhna ’dol na’s mò air dì-chuimhn’.

’S ann air an 20mh là de mhìos meadhon an t-samhraidh, anns a’ bhliadhna 1745, a dh’ fhàg Prionns’ Tèarlach an Fhraing, ann an soitheach-cogaidh, agus a rinn e air son Gàidhealtachd na h-Alba, a chum oidhirp a thoirt air rìoghachd ’athar, ’s a shean-athar, agus an teaghlach rìoghail a ghairmeadh a stigh ’n an àite, ’fhògradh air an ais do Hanobher o’n d’thàinig iad. Cha d’ thug e leis ach dà mhile gunna, agus còig no sè ceud claidheamh Frangach. Cha robh saighdear ainmeil ’n a chuideachd; agus cha robh aige ach trì, no ceithir mìle Punnd Sasunnach do dh’ airgiod. Bha ’uile earbsa as na càirdean a bh’ air thoiseach air, agus chuir e roimhe e féin a thilgeadh ’n an uchd. Ràinig e ’n t-Eilean Fada, agus thilg e acair anns a’ chaolas eadar Uist agus Eirisca. Chuir e ’n oidhche seachad air tir, chuir e fios air Fear Bhoisdeil, bràthair do Mhac ’Ic Ailein; ach dhiùlt an duine so éiridh leis; agus rinn e na dh’ fhaod e a chum a thoirt air Tèarlach dol air ’ais mar a thàinig e; ag aslachadh gun chogadh a dhùsgadh ’s an àm, ni nach faodadh gun mhilleadh a tharruing air féin agus air na dh’ éireadh leis. ’N uair a mhothaich am Prionnsa nach drùigheadh e air, thug e Arasaig air; agus air an aon-la-deug de air mhìos deireannach an t-samhraidh, thàinig e gu acair ann an Loch-nan-gall. Chuir e fios air Mac ’Ic Ailein òg, fiùran cho flathail ’s a sheas riamh air balt bròige. Thàinig am Mùideartach òg so ’n a làthair an la ’m màireach, le Fear Ghlinn-ealadail agus Fear Dhail-eileadh. Rinn iad na dh’ fhaod iad g’a chomhairleachadh gun an oidhirp a thoirt; bha e féìn agus iadsan a’ spaisdearachd ’an deireadh na luinge, esan ag aslachadh orra-san éiridh, agus iadsan cho dian g’ a dhiùltadh. ’N uair nach mòr nach d’fhairtlich iad air, mhothaich e Gàidheal eireachdail ’n a làn éideadh—bràthair do Fhear Cheann-locha-mùideart, a’ seasamh ’an ceann eile na luinge. Thuig an Gàidheal cò a bh’ ann, agus chual’ e le h-iongantas agus corruich, a Cheann-cinnidh agus a chàirdean a’ diùltadh éiridh leis. Thàinig rughadh air a ghruaidh, ghlac e a chlaidheamh gu gramail ’n a làimh, thug e ceum goirid air ’ais agus air ’aghaidh, air clàr na luinge, le colg bhuaireasaich ’n a shùil. Mhothaich am Prionnsa dha so: thionndaidh e ris, agus thubhairt e, An éirich thusa leam? Eiridh mi, a deir Raonull òg Cheann-locha-mùideart, agus ged naoh biodh duine eile an Albainn a dheanadh e, seasaidh mi le m’ Phrionnsa gu bàs. Thàinig na deòr ’an sùilibh a’ Phrionnsa. A fhleasgaich fhoghaintich, a deir e, na-m biodh mìle do d’ leithid agam, ghearrainn a mach slighe a chum rìgh-chathair mo shinnsir. Cha luaithe a chuala Mac ’Ic Ailein ’s a chàirdean so na a ghéill iad da, agus dh’ éigh iad a mach, éiridh sinn uile leat, a Théarlaich Stiùbhart, a Phrionnsa, agus ’oighre Bhreatuinn.

Latha no dhà an déigh so, chuireadh am Mùideartach òg air theachdaireachd a dh’ ionnsuidh Mhic Leòid, Dhùn-bheagain, agus Mhic Dhòmhnuill Shléite, a dh’ fheuch an éireadh iad leis a’ Phrionnsa. Dhiùlt iad e gu tur, a’ tairgseadh mar leth-sgeul, nach d’ thug e leis am feachd a gheall e; agus nach biodh iad cho amaideach agus sgrios a thoirt orra féin agus air an daoine, ’n uair nach robh e, do réir coslais, gu buadhachadh. Bha so ’n a chulaidh mhòr mhulaid do Thèarlach, oir b’ urrainn na Cinn-fheadhna sin, na-n éireadh iad leis, sluagh mór a thogail.

’S ann o thigh Fhir Bhoradail, far an robh am Prionnsa a chòmhnuidh, a chuir e teachdairean a mach air feadh na Gàidheaitachd air fad, a thogail a chàirdean. ’S e a’ cheud aon a thàinig g’ a fhaicinn Dòmhnull Camshron, mac Mhic Dhomhnull-duibh: duine cho measail, agus gaisgeach cho curanta ’s a bha ’an Gàidhealtachd Alba. Cha robh Loch-iall òg na bu togarraiche air éiridh leis na ’bho càch: a thaobh gu-m fac’ e gu n robh e gun daoine, gun airm, gun airgiod. Ach cha luaithe a thàinig e ’n a sheanachas, na ’chaidh gach cunnart air dì-chuimhn’, agus chuir e roimhe éiridh leis ge b’e mar a thigeadh a dheireadh. Phill e gu grad do Lochabar, a thogail a dhaoine, mar a rinn gach Ceann-cinnidh eile air an do chuir e ìmpidh éiridh leis.

Chaidh a nis a shocrachadh gu-n togta a’ bhratach ann an Gleann-fìonain, air an naoitheamh-là-deug de ’n ath mhìos agus chuireadh a mach litrichean a chum gu-n coinnicheadh a chàirdean uile e air an là sin ’s an ionad sin. Dh’ fhàg am Prionnsa tigh Fhir Bhoradail, agus chaidh de do Cheann-locha-mùideart, agus as a’ sin do thigh Ghlinn-ealadail ri taobh Loch-seile. ’N uair a thàinig an là ’s an robh i ri bhi air a togail, ràinig e Gleann-fìonain, beagan roi’ mheadhon là, far an robh dùil aige gu-n coinnicheadh na Fineachan Gàidhealach e ’n am miltean, Ach, ’n uair a ràinig e, bha’n Gleann cho ciùin shàmhach ’s a bha e aon latha riamh. Cha robh daoine no feachd ann. Smaointich e gu-n d’ thàinig sgiorradh éigin air na daoine ris an robh fiughair aige, agus chaidh e stigh do bhothan bochd a bha dlùth do làimh, an dòchas gu’n tigeadh cuid diubh. Fa dheòidh chualas nullan pìoba o ghuala beinne a bha f’a chemhair, agus gu grad chunnaic Prionns’ Tèarlach buidheann lìonmhor a teurnadh. B’e Mac Dhòmhnuill-duibh ’s a chinneadh a bh’ ann, fo bhreacan-an-fhéilidh, s fo n làn armaibh. Air a thogail leis an t-sealladh so, agus leis a’ chunntas a fhuair

---

[403]

[Vol . 3. No. 51. p. 3]

e mu chath a chuir iad féin agus Clann Dòmhnull na Ceapaich, agus Ghlinne-garadh, ’an aghaidh nan saighdearan dearga, cha do chuir e tuilleadh dàlach ann an cogadh a ghairm ann an aghaidh Rìgh Deòrsa. Chaidh iad an sin gu mullach tuim ’am meadhon a’ ghlinne, far an do thog iad a’ bhratach sin a bha cho dòineach ’n a dhéigh sin do dh’ Albainn. Cha luaithe a chunnacas a’ bhratach na ’ghleusadh gach pìob g’a fàilteachadh, agus thogadh a’ bhuaidh-chaithream leis an àireamh lìonmhor a bha m’a timchioll, Tamull beag ’n a dhéigh so, thàinig Mac ’Ic Ranuill na Ceapach le trì cheud do cheatharnaich fhoghainteach; agus an dàil an anmoich, thàinig daoin’ uaisle do Shìol Leòid as an Eilean Sgiathanach, tairgseadh éiridh leis, a dh’ aindeoin mar a rinn an ceann-cinnidh.

Champaich am feachd so, a bha mu thimchioll dà-cheud-deug an àireamh, air an oidhche sin anns a’ Ghleann; agus mar so thòisich an iomairt, air am bheil a mhiann oirnn beagan a labhairt o àm gu h-àm.

CRUINNEACHADH NAM FINEACHAN.

“Moch ’s a’ mhaduinn ’s mi ’dùsgadh,
’S mór mo shunnd, ’s mo cheòl gàire,
G’n a chuala mi ’m Prionnsa
’Thighinn do dhùthaich Chloinn-Ranuill.”

Dhealaich sinn ri Prionns’ Técrlach ann an Gleann-fìonain, aig ceann Loch-seile, ann am bràighe Mhùideairt, far an do thog Alastair Dòmhnullach, Triath Glinn-ealadail, caraid dìleas ar n-òige, Tùr rìoghail, mar chuimhneachan air a’ ghnothuch ainmeil so.

Bha Rìgh Deòrsa II. ann an Hanobher ’s an àm, agus bha gnothuichean na rìoghachd ’an earbsa ri riaghlairean a shònraicheadh ’n a àite. Bha ’n t-arm dearg an Albainn fo ’n cheannard sin, air an tric a chuala sinn iomradh ’n ar n-òige, Sir Iain Cope.

Chaidh mìos a dh’ ùine seachad an dèigh do Théarlach teachd do dh’ Albainn, mu’n d’ fhuaradh fios cinnteach uime ann an Dun-èideann. Air a’ cheart là air an do thog Thèarlach a bhratach ann an Gleann-fìonain, chur Sir Iain Cope e féin air ceann nan saighdearan dearga ann an Sruileadh; agus air an ath là ghluais e le ceithir-cheud-deug fear fo ’n armaibh, agus ochd gunnachan mòra, agus airm chatha a chuireadh e ann an làmhaibh nan daoine a shaoil leis a dh’ éireadh leis mar a bha e ’gabhail air ’aghaidh. Bha e a’ cheud oidhche ann am baile Chraoibh, far an do choinnich e Diùc Athuill, agus Morair Ghlinn-urchaidh, agus fhuair e ’mach uatha-san nach robh iad féin no an daoine ro thoileach élridh. Bha mìle leth-sgeul aca; air chor’s gu’n do chuir Sir Iain Cope air ais na h-airm a thug e leis, do Shruileadh, far am bu mhiann leis fèin tilleadh, na’m faodadh e. Mar a’s faid’ a chaidh an t-arm-dearg air an aahaidh an coinneamh Thèarlaich, ’s ann a’s mò a thuig iad nach robh muinntir na dùthcha air an taobh. Cha robh seòl a shaoileadh iad gu campar a chur orra, no grabadh, nach do ghnàthaich iad. Ghoid iad an cuid each ’s an oidhche, agus thug iad a h-uile sgeul bu bhreugaiche na chéile d’ an ionnsuidh a chum am mealladh. ’N uair a ràinig e Coire-gheara’g fhuair Cope fios cinnteach gu’n robh am Prionnsa agus na Gàidheil dlùth do làimh; agus a’ feitheamh gu bhi ’n sàs ann ’n uair a gheibheadh iad e ann an cas-bhruthach a’ Choire. Cha robh Cope deònach air dol ’n an caramh; chum e comhairle-chogaidh, agus cho-aontaich iad am Prianns’ a sheachnadh, agus thug iad Inbhirnis orra,

(Ri leantuinn.)

TEANN SIOS A DHOMHNUILL OIG.

A chum sgeul aithghearr a dheanamh dheth, thachair a cheart ni ann an Cill-Amhlaidh ’s a thachair an Cladh-Mhuire. Ghabh iad rompa a Cill-Amhlaidh gu ruige Hogh-mòr, á Hogh-mor gu ruige Aird-Mhicheil, á Aird-Mhicheil gu ruige Tallunn, agus a Tallunn gu ruige Orosaidh-Bhaoghstail, agus anns gach aon de na h-aitibh adhlaic so thachair a cheart ni ’s a thachair am an Cladh-Chaluim-Chille, agus ann an Cladh Mhuire. An déis dhaibh Orosaidh-Bhaoghstail a ruidhinn ’s an uaigh a threachaid dh’ aontaich a h-uile mac màthar dhiubh gu ’n d’ rinn iad mearachd anabarrach mòr an uair nach do chuir iad an corp fo ’n talamh ann an Cladh-Chaluim-Chille, agus ’s e bh’ ann gu ’n do thill iad ball-gocha-direach air ais gu ruige Cladh-Chaluim-Chille, ann an Baile Mhanaich, agus cha b’e sin an t-astar beag. An uair a rainig iad an Cladh ghrad thug iad a’ chiste ’dh ’ionnsuidh na h-uadhach, agus dh’ fhaighneachd fear dhuibh cò aca chuireadh iad Domhull òg anns an uaigh fo ’n chistidh, no air uachdar na cisteadh. Dh’ aontaich iad uile gu ’m bu chòir a chur fo ’n chistidh o’n a bha e foidhpe o dh’ fhalbh iad o ghualla Ruaidhmhail. Thugadh o’n chistidh e ’s theannadh ri shineadh anns an uaigh. Sgìth agus claoidhte ’s mar a bha e, cha robh e deònach a thiodhlacadh beò, agus an uair a chaidh triuir no ceathrar de na fir ’na dhàil a chum a shìneadh anns an uaigh mu’n leigeadh iad sìos a chiste innte, thòisich e ri spreathartaich cho math ’s a b’ urrainn da. Ach mo thruaighe bha na ceatharnaich a bha ’n sàs ann tuilleadh is làdir a shon. Rug iad air ’s thilg iad air a’ bhial ’s air a shròin anns an uaigh e. Ghiulainn e gu foighidneach leis a h-uile ànradh troimh ’n deachaidh e gun fhacal a thighinn as a bheul; ach a nis cha b’ urrainn e cumail air fhein ni b’ fhaide. Leig e amh-ràn as, agus c’àite an d’ fhuair e e-fhein ach ’na shìneadh eadar a’ bheinge agus an teine ann an taigh a’ bhuachaille ann an Roisinnis. “Cha chreid mi, Dhomhuill òig, mur a robh sgeulachd agad roimhe nach ’eil sgeulachd agad a nis,” ars’ am buachaille. “Ma ta, ’s ann agamsa tha sin,” ars Domhnull òg, “cha ’n iarainn do m’ dhearg-namhaid ach a dhol troimh ’n fhicheadamh earrann de na chaidh mi troimh o ’n a thàinig an oidhche.” “Ma ta,” ars’ am buachaille ris, “bheir mise comhairle ort, ma bhios tu gu bràth tuilleadh air chuid oidhche ann an taigh, agus gu ’n iarr fear-an-taighe no bean-an-taighe ort sgeulachd a ghabhail, gabh i ma bhios i agad; agus mur bi té agad feuch ri te dheanamh.” Dh’ innis e facal air an fhacal mar a thachair dha o thus gu déis, fhad ’s a’ bha e ’n a chadal. Agus an uair a chriochnaich e a naigheachd thuirt e, “Cha mhor nach ’eil mi cinnteach gu robh mi aca fo ’n chistidh, oir tha mo chaol-druim gu bristeadh.” Thug fear-an-taighe sùil thar a ghuaille ’s thuirt e ri Domhull og, “Cha ’n ioghnadh leam-sa do dhruim a bhith goirt, oir bha ceann a’ mhuilt ghlais a mharbh mise feasgar an taice ri d’ chaol-druim fhad ’s a bha thu na d’ shineadh, agus ’s e ’n adhairc aige a bha ’g ad ghoirteachadh.”

IAIN.

---

[404]

[Vol . 3. No. 51. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu lichd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air sor $1 .52, neo 6sd. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgribbh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney Cape Breton.

SIDNI, IUN 22, 1895.

A BEINN A MHARBAIL.

Air feasgar Di-sathairne s’a chaidh bha fear Aonghas Mac Aoidh, a tha fuireach air an eilean a tha mach bho Bheinn a Mharbail, anns a Bhai ’n Iar, air tir aig aon de na storaichean ag iarraidh luchd bàta de bhathar tioram. Air a thurus dhachaidh, ’sa ghaoth àrd ’si fada cheann, ghluais pàirt de’n bhathar gu aon taobh, ’s aig a cheart àm thainig oiteag chruaidh ghaoith e, agus chaidh am bàta thairis agus lion e. Bha e mu chairteal mile bho’n eilean. Air dha fhaicinn nach robh cobhair faisg air, ghabh e a shnàmh. Thug e leis coig puinnd shiucair, agus uiread eile de thi, agus thug e iad gu tri tioram! Bha leth-phunnd tombaca na phòca. Chunnaic cuid de luchd na tire am bàta ’dol fodha, agus dh’ fhalbh sgioba treun le cabhaig mhoir, ach air dhaibh an t-àite a ruighinn, cha robh sgeul air Aonghas. Bha iad cinnteach gu robh e caillte. Thionail iad na bha dhe’n bhathar air uachdar an uisge, agus chaidh iad gu tir gu muladach, a dh’ innseadh an sgeoil d’a mhnaoi. ’N uair chaidh iad a stigh, ’s ann a bha Aonghas ’na shuidhe ri taobh an teine gu socair, sunndach, ’s e ri bàrdachd do mar a thachair dha.

Chleachd Aonghas an snàmh ann an làithean ’òige, agus ’s ioma latha bha sin feumail dha. Beagan us da bhliadhna air ais, air an t-seachdamh atha de ’n fhaoilteach, ’s a ghaoth far a’ chladaich, dh’ fhalbh am bàta, ’s ma dh’ fhalbh, dh’ fhalbh Aonghas as a dheigh air an t snamh. Bha e astar mor air falbh ma’n d’ rug e air. Bha ’n latha cho fuar ’s gu robh eagal air na’n rachadh e dh’ an bhàta gu’m biodh e air a lathadh, agus ’s ann thug e am bàta gu tir as a dheigh! Tha iad ag radh nach robh aige riamh ach barail glé shuarach air an fhear a bha sinn, “Is truagh nach robh mi an riochd na faoilaig, a shnàmhas aotrom air bhàrr nan tonn.” Snàmhaidh e-fhéin air bhàrr nan tonn cho aotrom ri faoileag sam bith.

PIL.

Iubili Strathalba.

Tha Gàidheil Strathalba, ann an Eilean a Phrionnsa, ag ullachadh air son ceann an leth-cheud bliadhna de dh’ aois a cho-thionail aca chumarl air chuimhne air an treas latha de’n ath mhios. Tha sùil ri cruinneachadh mor de mhuintir an àite agus de ’n càirdean as gach cearn mu’n cuairt, a bhi làthair air an latha ud. Bidh òraidean air an liubhairt le ministearan agus le muinntir eile aig a bheil bàigh ris an earann ud de’n Eilean. So agaith cuid de na puingean air am bi iad a labhairt.—

I. An t-seana mhuinntir, no ceud luchd-àiteachaidh Strathalba.

II. Ath-chuimhne air nithean a thachair ’san àite anns na làithean a dh’ aom.

III. Teachd air aghart an t-sluaigh ann an cùiseibh an crannchair, agus ann an cùiseibh eaglais, fad an leth-cheud bliadhna a dh’fhalbh.

IV. Iomradh air na Teachdairean a shaothraich anns an sgire anns na làithean a dh’ fhalbh; cuid dhiu fathast beò, agus a saothrachadh an aitean eile, ach cuid eile dhiu a chriochnaich an obair ’sa tha nise mealtuinn an duais. Agus mar sin sios.

Tha dòchas gu’m bi an latha na lathe taitneach do mhuinntir Strathalba ’s do’n càirdean a measg nan cnoc ’s nan gleann ’san d’fhuair iomadh diu an breth ’s an àrach; agus gu’m bi am beagan tha fathast beò de’n mhuinntir a dh’ fhàg tir an dùthchais taobh thall a chuain, leth cheud bliadhna ’us còrr air ais, ’ga mheas na ni iomchaidh a bhi mar sud a beachdachadh air a chaochladh a ghabh àite o’n uair a thog iad na bothain bheaga logaichean a measg nan craobh. Ghiulan iadsan uallach agus teas an latha agus tha e ceart gu’m biodh iad air an cuimhneachadh le caoimhneas leothasan a tha air dol a steach nan saothair. C.

An t-Og-Mhios 12mh, ’95.

SGEUL EACHUINN.

Bha mi ’dol sios an t-sràid an oidhche roimhe, ’s mi an cabhaig mhòir gus litir a chur air falbh. Ach cho mòr ’s ga robh ’chabhag, cha b’ urrainn domh ach stad ’nuair a chunnaic mi solus boillsgeach, dealrach, air mo làimh dheis. Stad mi; agus chunnaic mi an sin uinneag mhor, bhriagha, luma-làn de dh’ uaireadairean, de dh’ fhàineachan, ’s de sheudan dhe gach seòrsa bu luachmhoire na chéile. Chuir e nàdar de dh’ ioghnadh orm nach fhaca mi ’n stòr so riamh roimhe, agus chuir mi cheisd ri fear a bha ’dol seachad, “Cò tha cumail ’san àite so? ’S fheudar nach eil ùine mhor o’n chaidh fhosgladh.” “Tha sin ceart,’ ars esan, “cha’n eil ach beagan us seachdain o’n dh’ fhosgail e mach. ’S e

RHODES & GANNON

a tha cumail an so.” “An e sin,” arsa mise, “Rhodes a bha còmhla ri Guzzwell a thri bliadhna ’n t-samhraidh so?” “ ’Se,” ars esan, “a cheart duine. Am b’ aithne dhuibh e?” “S ann dhomh a b’ aithne,” arsa mise, “agus cha bu droch eòlas a bh’ agam air idir.” Cha d’ fhuirich am fear eile ris a chorr aig an àm, ’s cha ’n abair mi-fhin an còrr an dràsda, ach tha mise ’g ràdh riut, an ath uair a thig mi dh’ an bhaile, cha bhi mo sporan cho falamh ’sa bha e ’n oidhche ud, agus tha duil agam taghal air. Tha uaireadair a dhith orm, agus ma dh’ fhaoidte rud no dha eile, agus cha rachainn seachad air air son rud sam bith. Chòrd e ro mhath rium ’nuair a bha mi déileadh ris roimhe.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain sam aite cheudna.

---

[405]

[Vol . 3. No. 51. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha Dr. T. C. Mac Leòid an deigh oifig fhosgladh ann an Sidni, ’san tigh anns a bheil Moore & Johnston ri ceannachd. Tha sinn an dóchas gu soirbhich gu math leis.

Tha ’n t-side o chionn seachdain gle bhlàth agus anabarrach tioram. Ma leanas an tiormachd ’san teas moran na’s fhaide, bidh am feur ’s am bàrr ais a mhilleadh.

Chaochail Domhnull Blue, duin’ òg a mhuinntir Orangedale ann am Boston an deigh dha bhi tinn ùine ghoirid. Thugadh a chorp dhachaidh, agus bha e air a thiodhlacadh ann an cladh Hogomah. Bha moran chàirdean aige, ann am Boston agus aig an tigh.

Tha daolag a’ bhuntata glé phaiit am bliadhna. Ann an caochladh chearnan de’n eilein, tha iad anabarrach pailt, agus ma leanas iad rompa, ni iad barrachd millidh air a’ bhuntata ’sa rinn iad bliadhna fhathast. Tha ’n sgeul ceudna a’ tighinn á Eilean a Phrionnsa. Tha ’n t-àm aig cuid-eigin innleachd a dheanamh air cur as dhaibh gu buileach neo ’s co math do dhaoine sgur a chur buntàta.

Bha da shòitheach-cogaidh, soitheach Breatunnach agus soitheach Frangach anns an acarsaid fad na seachdain so. Thàinig an soitheach Frangach a stigh feasgar na Sàbaid, agus an soitheach Breatunnach (an Canada) feasgar Di-màirt. B’e Dior-daoin co-ainm an latha thainig a bhan-righ Victoria air a chrùn, agus mar urram do’n latha, loisg gach té dhe na soithichean urchair-air-fhichead aig meadhon-latha. Bi’dh an “Canada” a’ fàgail a phuirt an diugh.

Rinneadh bàthadh muladach ann an Amhuinn Ormell, an Eilean a’ Phrionnsa, o chionn ghoirid. Bha dithis bhràithrean de’n ainm Hughes air am bàthadh aig iochdar fearann an athar, comhla ri duin’ eile de’n ainm Daly, a bha ’cumail sgoile ’san sgireachd. Tha iad a deanamh mach gu’n deachaidh fear dhiubh a mach a shnàmh, gu’n deach e fodha, agus gu’n deach an dithis oile mach ’ga chufrdeachadh, agus bhàthadh an triùir. Bha teaghlach aig Daly. Cha robh anns an dithis eile ach gillean oga.

Tha chùirt mhòr ’na suidhe ann an Sidni air an t-seachdain so. Tha àireamh mhor de chàsan air a beulaobh, agus cha’n eil teagamh nach fheumar cuid dhiu a chur seachad gu cùirt an fhoghair. Chaidh an càs aig D. G. Domhnullach, a thaobh airgiod a bhanca-chaomhnaidh, a thilgeadh a mach leis a ghrand jury, agus cha deachaidh e gu cùirt idir. Tha fear no dithis ri bhi air fheuchainn air son bristeadh priosain. Bha chùirt mhor ann am Port Hood o chionn da sheachdain. Cha robh moran chasan a b’fhiach air a beulaobh. Bha fear Domhnull Mac Aonghais, a mhuinntir cùl Hogamah, air fheuchainn air son each a mharbh e, agus fhuir e còig bliadhna dhe’n tigh-oibreach.

Chaidh an tigh aig Domhnull Caimbeul, ’an ceann Baighe Hogamah, a’ losgadh air Di-haoine, an t-seachdain roimh ’n té s’a chaidh. Cha d’ fhuaireadh ach beagan dhe na bha na bhroinn a shabhaladh.

Thainig seann duine mhuinntir a bhaile, Domhnulll Mac Gilleain, ri bheatha fhéin air an t-seachdain s’a chaidh. Dh’ fhàg e ’n tigh ’sa mhaduinn Diluain; bha àireamh dhaoine ’ga iarraidh fad cheithir latha, agus fhuaireadh a chorp maduinn Di-haoine an crochadh ri croibh a mach ’sa choille. Bha e mu thri fichead bliadhna ’sa coig a dh’ aois.

Bha latha mor da-rireadh aca ann an Louisburg Di-luain. Bha àireamh mhiltean sluaigh cruinn as gach cearna dhe’n dùthaich, agus bha’n t-side cho briagha ’sa b’urrainn duin’ iarraidh. Bha soitheach cogaidh Breatunnach, an “Canada” air acair anns an acarsaid, agus aig meadhon-latha chuir i fàilte air an latha ’s air a’ chuideachd le urchraichean fuaimeara nan gunnaichean-mora, agus am feadh ’sa bha ’m bàt-aiseig a toirt an t-sluaigh thairis dh’ ionnsuidh an t-seana bhaile, mhairts na seòladairean timchioll ceann na h-acarsaid ’s ghabh iad an àite mu’n cuairt de’n chàrn. Bha àireamh de shoithichean beaga anns an acarsaid, agus bha bratach an crochadh ris gach crann. Bha na h-uile ni a bh’ ann ag innseadh gu robh ’n latha ’na latha air am bi cuimhne fad ioma latha ’s bliadhna ri teachd. Thòisich an t-seirbheis aig da uair feasgar, agus am deigh òraidean fileanta bhi air an liubhairt le daoin-uaisle as na Staitean ’sa Canada, bha ’n còmhdach a bha falach a chùirn air a toirt a nuas le Mr. Daly, Riaghladair Nova Scotia. ’N uair a bha e ’deanamh so, sheas na seòladairean, le’n cuid ghunnachan an togail, mu choinneamh a chùirn, chluich am band “Dhia, gleidh an Crùn,” agus rinn an sluagh air fad iollach a chluinnteastar math air falbh. An deigh sin chaidh dealbh a chùirn ’s na cuideachd a tharruing, agus an sin sgaoil iad. Bha gach ni bh’ann gle bhrigha bho thoiseach gu deireadh, agus ’s e ar barail nach robh duine làthair leis am b’aithreach a bh’ ann. Bu mhor an t-sochair leinn fhéin a bhi lathair, a’ cumail cuimhne air treubhantas nan laoch a chog gu duineil ’s a choisinn do chrùn Bhreatuinn an daingneach mhor, laidir a bha ’na seasamh an sud ceud gu leth bliadhna air ais.

Minard ’s Honey Balsam,math gach nair.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-iomaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SYDNEY, —C. B

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach grabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART,
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[406]

[Vol . 3. No. 51. p. 6]

COMHAIRLEAN MHIC-CAILEIN D’ A MHAC. *

MU’N TUATH ’S MU’N OIGHREACHD.

A MHIC, —Bidh e duilich dhuit tighin air ceart nan nithean so a thaobh gach cuimrig a bhios ’s an rathad ort ri linn dhuit tighin a stigh air an oighreachd. Gun ghuth thoirt air na shluigeas an Crùn d’ i, is ioma fear-fuadain a th’ ann gu tagartas a dheanamh oirre, agus sin an ainm na còrach. Cha ’n fhuilear dhut, ma ta, d’ uile dhìcheall a dheanamh, agus a bhi air do ro-fhaicill, ’s na tha de naimhdean mu ’n cuairt dut.

Is e d’ fhearann-sinnsireachd gun teagamh is dualaiche leantuinn riut. H-uige so, ma ta, féumaidh tu an t-seann-tuath a chumail air an aon-laraich, agus an tàladh gu caideach riut le mùirn ’s le caoimhneas. Le bhi bho chian an làraichean an seanairean fo dhìon Mhic-Cailein, tha iad a nise cho deòthasach umpa ’s nach togair iad air chor sa bith gu d’ dhìobairt, na ’s lugha na thuigeas iad gu ’m beil thu air cìnntinn fuar riu, agus coma mu d’ bhuannachd fhéin. Fhad ’s is Mac-Cailein is ainm dhut, agus a sheasas an tuath air do chùl, bidh e ionann ’s do-dhéante dhut do chòir-dhligheach a chall. Tha ’n oighreachd cho farsainn agus bailtean dh’ i cho lethoireach ’s gu ’m beil cuid dh’ i nach aithne dhòmhsa mi fhéin, gun ruig a’s i bhi fo leagadh làmh na h-arfuntachd: is ioma dligheachas a fhuair mi, agus seirbhis-claidhimh a rinneadh dhomh air son còrach nach deachaidh riabh an leabhar. Thaobh an fhearainn-cheannaich, tha farmad-cùirte nach deic mar a thà ris, air chor ’s nach comhairlichim dhut moran strìth a dhèanamh mu dhéibhinn a tharrainn a’ chòrra ort. Bidh màl na seann-oighreachd ’n a làn phailteas dhut. Cha robh riabh agam air mo thighin-a- stigh bhàrr na h-oighreachd an Albainn, ach ionann ’s mar dhìoladh-fhiach an éirig mo chostais. Cia dhiùbh ni e suas sin dutsa no ’n còrr, cha ’n ion dut bhi cùnntadh air.

Cha ’n àm na tìmeannan so gu seasamh a mach mar a b’ àbhaist: is iomad arfuntachachadh a rinneadh air uaislean na h-Alba; ach cha ’n fhiosrach mi gu ’n cuala mi riabh gin is dòcha dha tachairt da na dhutsa. C’ uime cheilinn ort e? mar a dh’ innis mi roimhe dhut, is culaidh fhuath

a’s éud nach ’eil faoin sinn. Air an aobhar sin, féumaidh tu gach meadhon laghail a thàrras tu, a chur an gnìomh, gus do theasraiginn bho léir-sgrios. Féumaidh tu truas a dhùsgadh ’n ad aobhar—rud nach duilich dhut. Tàirnidh sin bàigh ort, agus gabhar spéis dhiot; agus bho spéis, thigear gu bun a’s earbsa chur annad—an rud is luaithe sa bith a ni do shocrachadh ’n ad sheilbh.

Ma gheobh thu mar so air a h-ais do chòir-dhligheach, —agus tha h-uile dòchas agam gu ’m faigh, cia dhiùbh gheobh no nach fhaigh thu d’ ainm a’s d’ inbhe—cumhnich nach dean thu dearmad air do thaingealachd a dhearbhadh do d’ dhìlsean a bhuin gu h-onorach riut; ach thoir an t-seal-aire nach teid thu tuilleadh ’s fada leis, fàgail a tha mar is trice fuaighte ri uaislean na h-Alba. Oir, bho ’n a ghearrar dhìot sgiathan do mhòrachd, cha teid agad air éirigh suas a dh-aon-ionnsaidh; agus an àite d’ earbsa chur ’n ad chumhachd fhéin is ann a dh’ fhéumas tu nise do bhun a chur an gaol ’s an tairisneachd do chuid tuatha, —oir ’s iadsan do chùltaice ’s do chala-tiarnaidh.

Dean m’ ainm-sa ghlanadh bho ’n droch-alla thogadh orm—a bhi ’n am uachdaran cruaidh-chridheach gun iochd; agus le feothas do nàduir, fiach am faigh thu le ciùine làmh-an-uachdar air gach buaireas a’s anshocair a dh’ fhaodas tighin ’n ad rathad, —ni, ’n a uaireannan, a thug dùlan dòmhsa an là a b’ fhèarr a bha mi riabh.

Fhad ’s a tha ’n ad chomas seachainn lagh a’s cònspaid—leò, nitear do ghnothaichean uaigneach follaiseach. Gabh ealla ris gach calldach a’s éucoir nach dèanar suas dhut gun dol a dh-iomairt lagha; agus bi strìochdte fo gach ainneart nach gabh leasachadh dhut.

Air tùs cruinnich d’ fhortan, ’s gur sgapteach e, gu dluitheil ri chéile; agus le caitheamh-beatha stòlta, sìtheil, daingnich do ghréim air do sheilbh; air chor ’s ma chuirear mu d’ choinneamh do chòir-dhligheach a dhearbhadh, nach bi thu ’n cunnart, a thaobh an nì sin nach leat.

Suidhich d’ fhearann air cho beag de làmhan ’s a dh’ fhaodas tu. Na cuir air imrich tuathanaich a thug thu aonta dhaibh roimhe, no neach sa bith a bha fo d’ rian air sheòl eile. Gu h-àraid na cuir air falbh seirbhisich do ’n aithne do ghnothaichean a mharachadh; oir, a thuilleadh air e bhi ’n a shocair dhut, gleidh e dhut tiarainnteachd nach beag.

Mar nach b’ àill leam lughdachadh a thighin air no mheas leis an dubh-bhochdainn, amhuil sin cha bu mhath leam gu ’n deanadh ailis-bheairtis béud ort; agus gus an seachnadh le chéile, féumaidh tu tighin suas air cuibheas—gun chrìne gun strògh, gun a bhi mar a bha Diogenes no mar a bha Divus. Mar is mò dh’fhidrichear mu staid na h-oighreachd, ’s e ’n gliocas dut a’ mhiad sin a cumail an ceilt, —rud is urraìnn dut a dheanamh gun chunnart ’s gur h-ann ’n ad leisgeul fhéin a bhìos tu.

Ach tha mi creidsinn gu ’m faod an oighreachd a bhi na ’s tiarainnte fo bhiùthanas an ama chaidh seachad—is e barail feadhnach gu ’n d’ fhàg mise i air rian cuimseach, math—na bhios i le seòltachd do ghliocais-sa, no air gabhaltas, no bonn stéidhe nobha sa bith eile; agus saoraidh sin thu o bhi ’n ad chulaidh-fharmaid.

Cum thu fhéin an luib a-stigh asgailt an fhortain a bhuilich Dia ort, ciod sa bith e; ma bhios tu làn-thoilichte leis, meallaidh tu rùintean do naimhdean. Co aig tha fios nach e dòigh is fhéarr. Is ioma caisleachadh bu mhò fhuair oighreachdan eile; ach an ionad an cur ás am bonn, ’s ann a fhriamhaich iad le barrachd gramalais na bha aca riabh roimhe.

Ge b’ e fear ris an earb thu riaghladh na h-oighreachd, thoir an t-sealaire nach leig thu ’n ailm á d’ achlais fhein. Cùm mion-chùnntas air gach bònn a phàidheas tu agus a thig a stigh dhut; cumaidh e d’ fhadal dhìot, agus thig e gu d’ bhuannachd; oir cumaidh a’s gleidhidh e do sheirbhisich ri ’n dleasnas, agus, air an aobhar sin ’n ad dheagh-ghean.

A chaoidh na tarrainn téinn ort fhèin le mi-chiall no struidhealachd—le airgead a ghabhail an iasad air urras, no ’n geall na h-oighreachd, no ràthan a’ mhàil. Bheir iomfhasgladh caraid ort dol an urras; ach thoir an aire nach ’eil e saor bho chunnart dut, ach a bharrachd air nach gnìomh duin’ -uasail an dà sheol eile, caillidh tu do chreideas leo, agus bidh iad ’n an réudain ag cnàmh na h-oighreachd.

Nullum numen abest, si sit prudentia tecum.

Eadar. le ABRACH

*The Marqnis of Argyll’s Instructions to his Son. London, 1689.

---

[407]

[Vol . 3. No. 51. p. 7]

Minard ’s Honey Balsam,leigheas cinnteach.

Leighis mi cloimh air each leMINARD ’S LINIMENT.
Dalhousie. CHRISTOPHER SAUNDERS.

Leighis mi droch reubadh air each leMINARD ’S LINNEIMT.
St. Peters, EDWARD LINLIFF.

Leighis mi droch at air each leMinard ’s Liniment.
Bathurst, N. B. T. W. PAYNE.

CLOIMH.

DA mhile punnd (2000) de Chloimh mhath a dhith orm. Pàighidh mi a phris a’s airde ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH.
Baddeck, C. B. ,Mai 6, ’95.

S . J. BROOKMAN,
SIDNI, C. B.

Flur, Min, Ti, Siucar, Fiar, Biadh, us Amhlan dhe gach seorsa.

Uidheaman Tuathanachais Mhassey-Harris, Croinn, Cliathan, agus Innealan Speallaidh.

S . J. Brookman,
Mai 17, 1895.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
107 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra air reicidh iad riut an Gailig.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

Tha so air a chumail do
C . B TRAVIS,
SIDNI, C. B.
Pianos, Orgain, Innealan Fuaghail etc.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Fhinnein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[408]

[Vol . 3. No. 51. p. 8]

OISEIN DO ’N GHREIN AN AM EIRIDH.

A ghrian na h-og-mhaidne, ’s tu ’g eiridh
Air sleibhtibh coir le d’ chiabhan aillidh,
’S ait ceuman do theachd air an aonach,
’S gach caochan mear sa ghleann ri gaire.
Tromh dhriuchd nan caoin fhras tha croinn uaine
Ag eiridh a suas gu bras ad chomhail,
Is filldh bhinn nan coilltean fasail
A cur failt’ ort gu moch le ’n oran.

Ach cait a bheil air sgiathan siubhlach
Roimh ghloir do ghnuise triall na h-oidhche?
Is cait a bheil aig duibhr’ a comhnuidh,
Is uamh chosach nan reultan soillseach?
’N trath leanas tu ’n ceuman gu h-uallach,
Mar shealgair gan ruagadh ’sna speuran;
Thus’ a direadh nan aonach arda,
’S iadsan air beanntan fàs a leumnaich.

’S aoibhinn do thriall a sholuis aghmhoir,
A sgaoileas le d’ dhearsadh gach doinionn,
Is maiseach do chleachdan dluth or-bhuidh
A snamh siar ’s do dhoigh ri pilleadh.
Le seachran an dall cheo na h-oidhche,
Cha ghlacar thu a chaoidh ad chursa,
Is doinionn dhoirbh nan cuantan gabhaidh
Cha seid le ’n neart gu brath o t’ iul thu.

Le gairm na ciuin mhaidne bidh t’ eiridh,
Is do ghnuis fheillidh ’dusgadh sonais,
A fogradh na h-oidhch’ o gach aite
Ach suil a bhaird nach faic do sholus.
Ach mar ta mise, a ghrian mhaiseach,
Bidh tusa fhathasd, anfhann, aosliath;
Do shiubhail mall ’ad chuairt sna speuran,
Do shuil gun leirsinn ’s tu ’ad aonar.

Do ghnuis bidh doilleir mar a ghealach,
Do shlighe cha lean thu ’sna speuran;
Binn chaismeachd na maidne cha chluinn thu
Bidh tu mar shaoidh gun luaidh air eiridh.
An sealgair seallaidh ’n ear o ’n leacain,
Ach chan fhaic e ’teachd t’ aogas sgiamhach;
Bruchdaidh a dheoir’s e pilleadh fo smalan,—
‘A mhadaidh mo ghraidh, threig a ghrian sinn.”

Tha na rannan so air an tabhairt bho “Shean Dana.” ’S e ’s dòcha gur h-e ’n t-Olla Mac-a- Ghobha e-fein a b’ughdar dhaibh.

M’ ANAM, IMICH THUSA SAMHACH.

LE MARI NIC-A- CHLEIRICH.

M’ anam imich thusa sàmhach
Fo gach amhghar agus leatrom;
’S e do thruailleachd a thaobh nadair
Aobhar t’ anraidh mar mo bheachd-sa.

Greas is amhairc cia mar tha thu,
Seall le naire ri do chleachdadh,
’S faic an sac ’tha air do ghuaillibh
Le do ghluasad bhith gun fhaicill.

Bhon a rugadh ann ad thraill thu,
’Thaobh do phairt anns a’ cheud sheachran,
Iomraidh faighidneach gach doruinn,
’S biodh do bhron airson do pheacaidh.

Tha do thoil an deidh a truailleadh,
Rag ri ’gluasad ’chum do leasa;
Dh’easbhuidh cumhachd a bheir buaidh oirr’
Gheibh thu ’m bas a’s duais do’n pheacadh.

Seall a nise ciod a ni thu,
’S teich le dichioll dh’ionnsaidh taice;
Fag do chudrom air do ràthan,
Tha e ’ghnath cho math ri ’fhacal.

Thig le irioslachd is dòchas
Dh’ iarraidh comhnaidh o’n Aon bheairteach;
Creid an tus gu bheil e maoineach,
’S iarr de ’dhaonnachd ’reir a phailteis.

Thig le d’ dhoille, ciont’, is daorsa,
Fag ’na aonar air do leatrom;
Iarr air teagasg, riaghladh, ’s saoradh,
Tha e aontaicht’ ri ’n toirt seachad.

Seall le muinighin an airde
’Chum nam beann d’ a bheil do thaitneas;
Nuair a’s trioblaidiche ’chual duit
Amhairc ’suas ri Triath nam feartan.

Cairich t’ eallach air a ghuaillibh,
Oir ’s ann uaithe ’thig do neart-sa:
’S ge nach beachdaich thus’ a ghluasad,
Creid gu luath gu bheil e faisg ort.

Feith gu faighidneach ri ’thim-san,
’S imich direach ’reir a reachda;
Ruith do reis le fair’ is dichioll,
’S ann le strith a ni thu streapadh.

Nuair ’bhios fiaradh ann ad chrannchur,
Creid gun tionndaidh e gu d’ thaitneadh;
Bheir seillein math a luibhean searbha
Mil ’bhios tarbhach, brioghmhor, blasda.

Ged bhiodh ’m Freasdal dhuit air uairibh,
Tuille ’s cruaidh a reir do bheachd-sa,
Tuig gur gliocas ’thug mu’n cuairt e,
’S gheibh thu buannachd as am pailteas.

Bi-sa furachail mu ’aithntibh,
Bho staid nadair teich ’na thaice;
’S glac an gealladh lan de shith-shaimh
Ann an Criosd a dhiol an ceartas.

Air do thuras do Chanaan
Ged robh ’m fasach lan de chroisean,
’S iomadh bruthadh air do shailtibh,
Lean-sa ’ghnath ri lorg a’ ghaisgich.

Thug e buaidh os-cionn do nàmhad,
’S bheir e gras an am an h-airce;
Ruith d’ a ionnsaidh le fein-aicheadh,
’S dearbh nach failnich do chul-taice.

MarbhaidhCherokee Vermifugebiastan.

Tha flùr anabarrach math aig D. J. Domhnullach an dràsda. Tha aige cuideachd anart math ’se glé shaor.

Minard ’s Family Pills,glan, fallain.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

I. O. G. T.
Tha coinneamh aig“Victory Lodge, No. 138, I. O. G. T., ”ann an Talla nan Saor Chlachairean, a’m Baddeck, na h-uile oidhche Di-luain, aig leth-uair an deigh esachd.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidui C. B.

MacDonald Hanrahan & Co.

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai, 4. ’95.