---

[409]

[Vol . 3. No. 52. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 29, 1895. No. 52.

Tuilleadh mu na “Maories.”

B’ àbhaist do na Maories a bhi ’g ithe moran mhaorach. Tha dùin de shligean air bruaichean nan acarsaidean anns gach àite far am biodh iad ’g an cruinneachadh, tri no ceithir troighean a dh’ àirde, agus fiar a’ fàs orra. Tha na sligean ri’m faotainn air mullach nan cnoc anns gach àite far am biodh na Maories ’g an giùlan air son an itheadh, ’nuair bhiodh iad fo ruaig aig an naimhdean. Tha ’chuid a’s mò dhe na sligean coltach ris a chlam a gheobhar ann an America. Sguir iad dhiubh so o chionn fhada; bha cus oibreach ann a bhi ’g an cladhach as a’ ghainmhich. Tha seòrsa eile ann ris an canar am pipi, maorach da-shligeach, beag, cruinn, agus cruaidh, mu mheudachd buntàta beag, ri fhaotainn air tràigh na mara. Le beagan deasachaidh, tha iad glé mhath ri ’n ithe, agus tha iad measail gu leòr aig na daoine geala. Tha na h-eisirean pailt ann an àiteachan cuid dhiu a’ fàs air na clachan. Tha ’n t-slige biorach cruaidh, agus tha e duilich am fosgladh. ’N uair bha iad glé phailt, bhiodh iad ’gan cur air an teine air son toirt orra fosgladh, ach tha lagh na dùthcha an aghaidh sin an dràsda. Tha na h-eisirean ainneamh math anns an dùthaich so. Tha ’n t-slige chreachain ri faotainn uaireannan ann an aiteachan eu-domhain. Bidh ’n fhairge, ’nuair a bhios i glé throm ’g an toirt a stigh. Cha bhi sin ach glé ainneamh, agus tha luchd-eòlais anabarrach deigheil air greim fhaighinn orra. Tha aon seòrs eile de mhaorach anns an dùthaich air an toir mi iomradh. Tha ’m fear so cho coltach ris an fhiasgan ’sa tha aon sgadan ri fear eile, ach tha e mòran na’s motha na e; ’s e dh’ fhaodas fàs mòr, ’s gun deigh no reothadh ann gus a chumail air ais! Tha e còig no sia dh’ òirlich a dh’ fhad, agus e luma lan bidh. Tha e ’fàs ann an uisge tana. Tha tanalach mhor air taobh a muigh na h-acarsaid so. Thig na Maories, eadar fhirionnaich us bhoirionnaich, eadar chailleachan us chloinn bhig ’g an iasgach ’nuair thig an t-àm. Fanaidh na seana chailleachan air tir còmhla ris a chloinn bhig, agus theid càch uile mach dh’ an ghrunnd iasgaich, nuair bhios an làn a mach. Bidh gach aon dhiubh leth rùisgte agus theid iad fodha ann an ceithir no coig de throighean uisge a thional nam fiasganan. Bidh am bàta laimh riu, agus leanaidh iad air an obair gus am bi e làn, agus gabhaidh iad an sin cothrom an làin-mhara gus faighinn gu tir leis. ’S e obair nam boirionnach a bhios air tir na fiasganran a ghlanadh o chlachan beaga ’s o gach salchar eile bhios a’ greimeachadh riu. Theid an sin am bruich anns a Kapura Maorie, air an d’ thug mi iomradh roimhe, agus an tiormachadh ris a’ ghrein air son iad a bhi aotrom ri ’n giulan dachaidh. Bidh moran Mhaories a’ gabhail tàmh air an rudha so, an àm an iasgaich, agus tha iad an comhnuidh ’g an giulan féin gu sitheil modhail. Air son iasgach eile tha lin fhada aca, a ghlacas gach seòrsa creutair a thig ’na rathad. “Ge be gheobhar ’san lion ’s iasg e.” Tha ’n lion mu dha fhichead mogul (tri òirlich) air doimhne, agus glé fhada. ’S ann an uisge tana chuirear a mach e. Tha ’n lion air a dheanamh mar so: Theid an tobha-cinn a ruith a mach gu comhnard air an talamh agus a cheangal. Faodaidh na thogras an sin suidhe mu’n cuairt agus oibreachadh air, a’ tòiseachadh aig an tobha-chinn, agus a leantuinn rompa gus am bi e air a chriochnachadh. Tha fiodh gle aotrom a’ fàs mu’n cuairt a fhreagras an àite àrc air son cumail an lin an uachdar, agus tha clachan air a cheangal ri iochdar an lin gus a chunnail fodha. ’Nuair a ghlacair an t-iasg, theid a leth bhruich, agus an sin air a thiormachadh ris a ghréin gus am bi e cho cruaidh ris a chloich. Tha an dòigh ghreidhidh so car coltach ris mar a bhios na Lochlunnaich a gréidhead an Stock-fish.

Tha iadsan a tionnachadh an eisg leis a rothaig, agus na Maories leis a ghréin. Tha na Maories coma de shalunn ann an doigh sam bith. Ach ’s ann tha ’n t-iasgach mòr aca nuair bhios iad a’ glacadh mam biorach. Tha ’bhiorach ann an so moran na’s mò na tha e an America. ’S e h-ann iasg mor fuilteach. Tha iad a’ glacadh feadhain a tha ceithir no coig a throighean a dh’ fhad. Cha’n eil greidheadh r’a dheanamh air an iasg sin ach a sgoltadh bho’n cheann dh’ ionnsuidh an earbuill, ’s a chrochadh no chur tarsuinn air maidean mu choinneamh na gréine, agus gu dearbh cha chùbhraidh am fàile bhios dhiubh.

IAIN ROTHACH.
Rudha Mharsden, N. Z.

Sean Fhacail.

Is fhearr do dhuine bhi ’snaim nan sop na bhi ’na thàmh.

Is fhearr eòlas math na droch chàirdeas.

Is fhearr siol caol coirce fhaotuinn á droch fhearann na bhi falamh.

Is fhearr sith na circe na ’h-aimhreit.

Is fhusa comhairle thoirt na comhairle ghabhail.

Is fhurasda duine gun nàire bheathachadh.

Is i ’bhonaid bhiorach a ni ’n gille smiorail.

Is i an dias a’s truime a’s isle chromas a ceann.

Cuidich leat fhéin ’s cuidichidh Dia leat.

Cuir a mach an Sasunnach ’s thoir a stigh an cù.

Dé am feum a tha ’sa phiob mur cluithear oirre.

Dean do ghearan ri fear gun iochd, ’s their e riut “tha thu bochd.”

Minard ’s Family Pills,glan, fallain.

---

[410]

[Vol . 3. No. 52. p. 2]

EACHDRAIDH MU BHLIADHNA THEARLAICH.

(Air a leantuinn.)

Bha aig a ’Phrionnsa fodha air an àm so, ochd-ceud-deug de dhaoine curanta, treun, dian, togarrach gu bhi ’n sàs anns na saighdearan dearga, agus na-m biodh iad air tachairt riu air a’ cheart là sin, is cinnteach sinn, mar a thubhairt an t-Oran,

“Gur iad a luaidheadh an clò ruadh gu daingeann.”

Ghlac Tèarlach féin spiorad nan Gàidheal. Thòisich e air an cànainn ’ionnsachadh, thogadh e ’n Luinneag leo air an t-slighe; chuir e ’suas breacan-an-fhéilidh, leis an làn éideadh Ghàidhealach; agus anns an fheachd air fad cha robh na bu lùthomhoire a shìubhladh garbhlach nam beann na e.

Mu ghlasadh an latha, dhìrich Tèarlach ’s a chuid daoine ri uchd Choire-ghearaig, agus an déigh a bhi dlùth do’n mhullach, leig iad iad féin ’n an sìneadh ’s an fhraoch, ’an dùil gu’n tigeadh Cope; ach cha b’ fhada gus an d’ fhuair iad brath gu-n do thàr e as do Inbhirnis. Thog iad iolach le buaidh chaithream, a ’deanamh uaill á gealtaireachd nan saighdearan dearga; agus dh’ òl iad an deoch slàinte.

Thog am Prionnsa ’s a chuid daoine orra a stigh troi’ Bhàideanach agus troi’ Atholl, do mhachraichibh nan Gall. Agus mar a’s fhaid’ a chaidh iad air an aghaidh, ’s déigheile a chinn na daoine mu’n Phrionnsa. Choisich e ra’n taobh guala ri guala, a’ dol o chuideachd gu cuideachd a’ seanachas leo mu eachdraidh gach cinnich agus teaghlaich, ionnas nach robh duine fodha nach dùraichdeadh fuil a chridhe a dhòrtadh air a shon; agus is cuimhne leinn gu maith ’n ar n-òige cuìd do na seann laoich a bha maille ris, ’fhaicinn a’ sileadh nan deur ri iomradh air ’ainm, agus ag aithris na thachair ’s an àm. Mheudaich am feachd gu mòr mar a chaidh iad air an adhart. Mar dh’ atas an abhuinn mhòr ann an Tìr nam Beann o’n d’ thàinig iad, leis gach caochan a tha ’sruthadh innte o gach gleann mar a tha i ’dol seachad.

AM PRIONNS’ ANN AM PEAIRT.

Air an treas-là-deug de mhìos meadhoin an fhogharaidh thàinig e gu Peairt. Chuir e suas air an là so deise rìomhach do bhreacan, air a h-uidheamachadh le h-òr, a chomharraich a mach am flath rìoghail sin am measg nam mìltean. Dh’ fhàiltich sluagh a’ bhaile mhòir so e, le mòr dhealas, agus chaidh iad leis mar aon duine le h-iolach ghàirdeachais a chum an tighe ’s an robh e gu tàmh a ghabhail. Smaointich iad le h-uaill air greadhnachas nan làithean aoibhneach a dh’ fhalbh, ’n uair a chum sinnsire rìoghail Thèarlaich am mòid ’n am measg; agus cha b’ urrainn doibh beachdachadh air-san a thàinig a dh’ aiseag air ’ais dhoibh, mar a shaoil iad, mòralachd nan àmannan sin, gun mhòr thaitneachd.

Cha robh ’s an àm so sgillinn ruadh ’n a sporan, ach thog e cìs anns na bailtibh mòra mu-n cuairt, agus chuir a chàirdean á Dun-éideann suim mhor airgid d’a ionnsuidh. ’S ann do Pheairt a thàinig Morair Deòrsa, bràthair Dhiùc Athuill, an toiseach d’a ionnsuidh: saighdear curanta a thogadh ri cogadh o aois òige; agus thug Tèarlach dha, fodha féin, àrd riaghladh an airm. An déigh dha ’bhi ochd làithean ’am Peairt, ghabh e air ’adhart do Dhun-éideann. Cha’n fhiach aithris an t-ulluchadh faoin a rinneadh anns a’ bhaile mhòr so chum na Gàidheil a chumail a mach. Chuireadh trupairean Ghardner agus Hamilton a mach ’n an còmhdhail; ach cha luaithe a thàinig an t-arm Gàidhealach ’s an fhradharc na a theich iad. Chuir e gairm a chum a’ bhaile iad a strìochdadh, agus nach deanta dochair air ni no neach a bh’ ann. Bha luchd-riaghlaidh a’ bhaile deònach dàil a chur ’s an fhreagradh a bheireadh iad da, air dhoibh a chluinntinn gu’n d’ thàinig Cope agus an t-arm-dearg air tìr aig Dunbar. Ach cha d’thug Tèarlach mòran ùine dhoibh gu smaointeachadh; chuir e Mac Dhòmhnuill-duibh, Mac ’Ic Ranuill na Ceapach, Fear Aird-seile, agus O’ Suilibhan, le naoi ceud fear a ghlacadh a’ bhaile.

AM PRIONNS’ ANN AN DUN-EIDEANN.

’N uair a ràinig am feachd so am baile fhuair iad an geata fosgailte, agus mu’n b’ urrainnear a dhruideadh bhrùchd iad a stigh, agus theich gach aon, le maoim rompa. Ghabh iad suas an t-sràid mhòr, a chum tigh’ an fhreiceadain; agus am Pìobaire ’seinn port caithreamach nan Stiùbhartach,

“Gabhaidh sinne ’n rathad mòr
Olc air mhaith le càch e.”

’N uair a dh’ éirich muinntir a bhaile, thuig iad gu’n robh mùthadh uachdranachd orra, leis nach robh cuid diubh ro thoilichte.

’N uair a chual’ am Prìonnsa gu’n robh a chàirdean ’an seilbh ’s a’ bhaile, ghluais e le ’fheachd gu Lùchairt riòghail a shinnsir. ’N uair a fhuair e ’cheud sealladh air an aitribh aosmhoir sin, far an do rìoghaich iadsan o’n d’ thàinig e ré iomadh linn, theirinn e o’n steud-each air an robh e ’marcachd, agus sheas e car tamuill ’n a thosd, a’ beachdachadh air an àite le geur dheòthas ’anama. Thàinig mòr shluagh a mach ’n a chòmhdhail g’a fhàilteachadh le gàirdeachas. Sheas e car tamuill a chum gu’m faiceadh an sluagh e. Bha e ’s an àm sin gu h-òg, eireachdail, an tréin’ a neirt. Bha e àrd, flathail; bha ’fhalt buidhe-ruadh; bha ’aghaidh ruiteach, le beagan do bhreacadh-sianain; bha ’mhaildhean àrd, dreachmhor; bha ’shùil ghorm gu tlàth, lìontach. Ann an aon fhocal, bha e ro àillidh, gun chron cumadh, mu shè troidhean air àirde; gu cruinn dealbhach, a’ nochdadh gu’n robh e gu làidir, fulangach. An dèigh dha cothrom a thoirt do’n t-sluagh air beachd a ghabhail air, ghluais e a chum na Lùchairt, air a’ cheart slighe air an deachaidh Rìgh Deòrsa IV. a chum an ionaid cheudna, seachd-bliadhna-deug agus trì fichead ’n a dhéigh sin.

Do réìr coslais bha ’n sluagh mòr a chaidh a mach ’an còmhdhail Thèarlaich, ro shòlasach ’fhaicinn. Chunnaic muinntir Dhun-èideann, ’n ar latha ’s ’n ar cuimhne féin, Rìgh Deòrsa ag imeachd do’n àite cheudna, agus dh’ fhàìltich iad e mar a bu chubhaidh dhoibh le dealas àrd. Air an là ’s an d’ fhosgail Lùchairt nan Rìgh a dorsan aosda a chum esan a ghabhail a stigh, cha robh neach a’ tagradh a chòrach; agus b’e guidhe gach duine ’an Albainn, Dia g’a bheannachadh. Bheachdaich gach sùil le h-urram agus iongantas air an righ a b’ àirde agus a bu chumhachdaiche air thalamh. B’ esan gu’n teagamh an Rìgh laghail, agus dh’ innis an cinn agus an tuigse dhoibh gur ann dhasan a bhuineadh an rìgh-cholbh, agus crùn Bhreatuinn. Ach Tèarlach òg Stiùbhart, mar a d’ aidich an cinn gu’m b’e oighre Bhreatuinn e, dh’ aidich an cridheachan e

---

[411]

[Vol . 3. No. 52. p. 3]

Thàinig e ’nis ’n am measg, ’n a ghaisgeach curanta, flathail, le buidheann do laoich fhoghainteach nach strìochdadh. Mi-shealbhar ’n a òige, chunnaic iad e ’nis a toirt oidhirp àrd, chunnartach a chum cathair a shinnsir a chosnadh. Sliochd nan Rìghrean, is tric a’ threòraich Albainn gu blàr, ’s gu buaidh, cha b’ ìoghnadh ged a lùb a’ liughad cridhe leis, agus ged a thàirngeadh a’ cho liughad claidheamh as a leth. Ma dh’ fhàiltich muinntir na h-Alba Rìgh Deòrsa le h-urram agus meas mar a bu dligheach dha, dh’ fhàiltich iad an t-aon fa dheireadh de na Stiùbhartaich mar a bu dùth dhoibh le baigh an cridheachan. Dh’ fhàiltich iad Rìgh Deòrsa ’n a charbad rìoghail, le gàir aoibhneis; ach tha e air ’innseadh dhuinn gu’n robh breacan Thèarlaich òig Stiùbhart air a thaiseachadh le deuraibh gràidh na h-aitim a bha ’g iarraidh a phògadh. Bu latha sòlasach do’n Lùchairt aosda, an là sin ’s an do thilg i a dorsan gu fialaidh fosgailte do dh’ ogha an Rìgh mu dheireadh a bha ’chòmhnuidh ann. Bha cuid de dhaoine fhathast beò, a chunnaic mòr-chùis rìghrean ’s an talla sin, a bha ’nis o cheann fhada gu falamh fàs; agus bha mòran a chual’ o na daoine o’n d’ thàinig iad mu ghreadhnachas nan làithean sin; cha-n ìoghnadh, uime sin, ged a bha iad aoibhneach ’n uair a chual’ iad am mac-talla ’bha cho fada ’n a thosd, a rìs air a dhùsgadh agus a’ co-fhreagradh air feadh nan Lùchairtean aosda, “Fàilt’ a’ Phrionns’ òig.”

LATHA BLAIR SLIABH-CHLAMHAIN.

“Deanaibh ullamh ’chum ’ur turuis,
’S bithibh guineach, deònach;
So an cumasg ’am bi na buillean
An deantar fuil a dhortadh.
Och a dhuine! ’s lìonmhor curaidh,
Is fìor sturrail co-strì,
A leigear bhàrr éille mar chuilein
Dh’ fhaotainn fuil air Seòras!

’Mhoir’ is sgairteil, foirmeil, bagant’,
Gàidheil ghasda, chròdha;
Gach aon bhratach sìos do’n bhaiteal,
Le’n gruaidh laiste ròis-dearg;
Iad gun fhiamh, gun fheall, gun ghaiseadh,
Rioghail, beachd-bhorb, pròiseil;
Gu neo-lapach ri roinn gaisgidh,
Spàinnich ghlas ’n an dòrnaibh.”

Am feadh a bha ’m Prionns’ òg, ’s na Fineachan Gàidhealach a dh’ éirich leis, ann an Lùchairtibh a shinnsir ann an Dun-éideann, thàinig Sir Iain Cope leis an arm-dhearg air tir aig Dunbar, baile beag ’an cois na fairge, seachd-mìle-fichead an taobh an ear do Dhun-éideann; agus air an là ’m màireach ghluais e féin agus fheachd an coinneamh nan Gàidheal. Chaidil e féin agus a dhaoine an oidhche sin ann ’a Haddington, agus air an ath là ghabh iad air an aghaidh air an t-slighe do Dhun-éideann. Chuir e Morair Loudon agus freiceadan leis air an adhart roi ’n arm eile, an earalas nach d’ thigeadh am Prionns’ orra gun ’fhios. Ach cha b’ fhad’ a chaidh e ’n uair a phill e ’an deannaibh nam bonn, ag innseadh gu’n cual’ e pìobaireachd nan Gàidheal, agus gu-m fac’ e ’m brataichean coimheach. Chuir so ìoghnadh air Cope, ach cha do ghabh e eagal. Chuir e stad air an fheachd, agus tharruing e suas iad ’an òrdugh catha. Tamull beag ’n a dhéigh sin thàinig Tèarlach agus luchd nam breacan ’s an fhradharc. Bha iad so ’an àrd mhisnich, an déigh na fois’ a fhuair iad ’an Dun-éideann. Air an là so féin mu éiridh na gréine thàinig na Granndaich, Cloinn-Lachlainn, agus muinntir Athuill d’an ionnsuidh; agus chuir Tèarlach e féin air ceann a chuid daoine. Thubhairt e riu, Tharruing mi mo chlaidheamh, mo chàirdean, agus thilg mi uam an truaill. Fhreagair an t-arm e le h-iolach àrd, agus ghluais iad air an aghaidh, trì air doimhneachd a’ sìor chumail cothrom a’ bhruthaich, oir bu toigh leis na Gàidheil riamh cothrom a’ bhruthaich a bhi aca air an naimhdibh; a’ cuimhneachadh mar a thubhairt Eòghan dubh Mac-a’ -Chombaich, Théid an taigeis féin gu dàna sìos am bruthach. Cha robh an t-arm-dearg ro-dhéigneil air teachd gu cumasg air an fheasgar sin, agus uime sin tharruing na Gàidheil a suas air leacainn air an robh fraoch agus conasg, far an do ghabh iad gu tàmh paisgte ’n am breacanaibh, an déigh dhoibh freiceadan làidir a chur a mach a dheanamh fàth-fheitheamh air an nàmhaid. B’i so a’ cheud oidhche fhuar a thàinig, o’n a sgaoileadh bratach Thèarlaich ann an Gleann-fìonain. Thuit air an oidhche so ceò dùmhail agur liath-reothadh, a chuir doimheadas mòr air an arm-dhearg, ach a mheasadh suarach le luchd-àiteachadh nam Beann. Thug Cope fainear teintean mòra ’fhadadh mu thimchioll an airm g’ an cumail blàth, agus a thoirt misnich dhoibh; ach leig Tèarlach ’s a chuid daoine iad féin ’n an sìneadh ’s an fhraoch, agus thugadh òrdugh gu’n smid a labhairt.

An déigh do na daoine gabhail mu thàmh, thàinig òganach uasal, a bha ’n am measg air ’adhart, a thogadh anns an àite sin, agus a thairg iùl a dheanamh dhoibh troi’ mhòintich dhomhain a bha eadar iad féin ’s an t-arm-dearg, troi’ bhealach àraidh, leis am faodadh iad tighinn dlùth air an nàmhaid, gun iad a mhothachadh dhoibh. Dhùisgeadh am Prionnsa, a bha ’n a luidhe agus sguab pheasrach mar chluasaig dha. Chumadh comhairle-chogaidh, agus cho-aontaich iad comhairl’ an òganaich a ghabhail.

B’ ann air Di-sathuirn, a’ cheud là thar fhichead de mhìos meadhonach an fhogharaidh, a bha na Gàidheil air éiridh trì uairean an uaireadair mu’n do thog a’ ghrian a ceann, gu latha Sliabh-chlamhain a chur. Ghabh iad a sìos troi’ ghlaic dhomhain, gun smid as an cinn. Cha robh e ’n comas an nàmhaid am faicinn leis a’ cheò dhùmhail a bha air an t-srath. Chuireadh Clann Dòmhnuill air an làimh dheis, urram a fhuair iad air Blàr Bhannockburn, agus a ghleidh iad anns gach cath uaithe sin, ach air cath ainmeil Harlaw, ’n uair a thug iad féin thairis i le ’n deòin do Shìol-Leòid. Air a’ mhaduinn so, bha Mac Dhòmhnuill-duibh ’s a chuid daoine, agus Stiùbhartaich na h-Apunn air an làimh chli, agus Clann-Ghriogair ’s a mheadhon. Bha Diùc Pheairt ’n a Cheannard air an làimh dheis, agus Morair Deòrsa Moraidh air an làimh chlì.

(Ri leantuinn.)

Far an caill duine ’sporan ’s ann a’s còir dha ’iarraidh.

Far an laidh na fir, ’s ann a dh’ éireas iad.

Far an sàmhaiche ’n t-uisge, ’s ann a’s doimhne e.

Far an taine ’n amhuinn, ’s ann a’s mò a fuaim.

Faram, ’s ma toiream, fasan Chlann-Domhnuill.

Fauaididh a h-uile fear, ‘co a rinn e?’ ach cha’n fharraid iad, ‘cia fhad a bha iad ris?’

---

[412]

[Vol . 3. No. 52. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IUN 29, 1895.

Tha Morair Rosebery an deigh a dhreuchd mar Phriomh Mhinistear Bhreatuinn a leigeadh dheth. Bha choltas air gu’n deanadh e sin o chionn treis a dh’ ùine. Bha a phàirtidh tuilleadh us lag air son gnothuichean a chumail air adhart, agus ’s ann a sior dhol na bu laige bha iad. ’Nuair chaidh an cur a stigh, bha iad a’ cur rompa tuilleadh sa chòir a dheanamh, agus ’nuair nach b’ urrainn dhaibh an rùintean uile thoirt gu crich, chaill iad moran de ’n luchd-leanmhuinn. Cha’n eil ann an Rosebery ach duin’ òg, gun a bhi glé làidir ann am bodhaig, agus bha obair agus iomguin na dreuchd a tigh’n glé throm air, gu h-àraidh ’nuair nach robh cuisean a soirbheachadh leis. Tha Morair Salisbury, ceannard na pàirtidh eile, an deigh an dreuchd a ghabhail, agus cha’n eil teagamh nach e ’n ath rud a dhol dh’ ionnsuidh an luchd-taghaidh air son pàrlamaid ùr a thaghadh.

A bharrachd air a bhi deanamh ar dichill ais naigheachdan na dùthcha a thoirt d’ ar càirdean gach seachdain, agus litrichean, sgeulachdan, agus sgriobhaidhean eile nach robh ann an clò riamh gus an deachaidh iad ’sa MHAC-TALLA fhéin, tha e mar chleachdadh againn a bhi o àm gu àm, a clo-bhualadh, eachdraidhean agus sgeulachdan a bha ann an clò o chionn fhada. Tha fhios againn gu bheil a chuid a’s mò dhiubh ùr gu leòr do’n mhor-chuid d’ ar luchd-leughaidh, ged a tha cuid ann ma dh’ fhaoite a leugh iad roimhe. A measg sgriobhaidhean eile dhe’n t-seòrsa sin, tha àireamh mhath de sgriobhaidhean an Dotair Tormaid Mac Leoid, no mar theirte ris “Tormaid a Chuairteir.” B’ esan aon sgriobhadair Gàilig cho math ’sa chunnaic a Ghàidhealtachd riamh, agus bhiodh e ’na chall mor mur biodh na sgriobhaidhean a dh’ fhàg e mar dhileab aig na Gàidheil air an clo-bhualadh ’s air an craobh-sgaoileadh na measg. Tha a sgriobhaidhean uile air an cur a mach ann an aon leabhar, ach tha e glé dhaor, agus cha’n eil ach fior bheagan dhiubh anns an dùthaich so. As an leabhar sin tha sinn a toirt na h-eachdraidh mu “Bhliadhna Thearlaich,” a gheobhar anns an aireamh so air a leantuinn o àireanh na seachdain s’a chaidh. Thig a chuid eile dhith mach anns na h-àireamhan ri tighinn, agus cha’n eil teagamh againn nach toir a bhi ’ga leughadh mor thoileachadh d’ar luchd-leughaidh, a bharrachd air tuilleadh fiosrachadh a thoirt dhaibh air na cruaidh-chàsan troimh ’n deachaidh na Gàidheil a feuchainn ri Prionnsa Tearlach a chur air righ-chathair a shinnsir.

Tha eagal orinn gu bheil muinntir na Gàidhealtachd a’ dol a chall gu dona air stiùir na rioghachd a dhol á làmhan Rosebery agus a phàirtidh. Bha ’n achd air an d’ thug sinn iomradh roimhe, air son tuilleadh ceartais a thoirt do na croitearan, mu letheach troimh ’n phàrlamaid ’nuair a thug Rosebery suas, agus a nise, cha toirear guth oirre tuilleadh. Tha pàirtidh nan uachdaran ann an dreuchd, agus tha e glé choltach gu’m bi iad ann treis mhath, agus fhad ’sa bhitheas, cha bhi dùil aig na croitearan ri dad ach na th’ aca mar tha. Cha’n eil bàigh againn fhéin ri taobh seach taobh anns a phàrlamaid Bhreatunnaich; cha’n eil sinn a meas gu bheil aon phàirtidh fad air thoiseach no air dheireadh air an aon eile, ach b’e ar dùrachd gu’m biodh Rosebery air ’fhàgail ann an dreuchd gus am faigheadh na Croitearan Gàidhealach tuilleadh ceartais.

An duine tha ’n dùil gu ’n dean e ’n gnothuch as aonais an t-saoghail, tha e ’ga mhealladh fhéin; ach an duine tha ’n dùil nach dean an saoghal an gnothuch as aonais-san, cha’n eil ann ach an t-amadan.

SGEUL EACHUINN.

Bha mi ’dol sios an t-sràid an oidhche roimhe, ’s mi an cabhaig mhòir gus litir a chur air falbh. Ach cho mòr ’s ga robh ’chabhag, cha b’ urrainn domh ach stad ’nuair a chunnaic mi solus boillsgeach, dealrach, air mo làimh dheis. Stad mi; agus chunnaic mi an sin uinneag mhor, bhriagha, luma-làn de dh’ uaireadairean, de dh’ fhàineachan, ’s de sheudan dhe gach seòrsa bu luachmhoire na chéile. Chuir e nàdar de dh’ ioghnadh orm nach fhaca mi ’n stòr so riamh roimhe, agus chuir mi cheisd ri fear a bha ’dol seachad, “Cò tha cumail ’san àite so? ’S fheudar nach eil ùine mhor o’n chaidh fhosgladh.” “Tha sin ceart,’ ars esan, “cha’n eil ach beagan us seachdain o’n dh’ fhosgail e mach. ’S e

RHODES & GANNON

a tha cumail an so.” “An e sin,” arsa mise, “Rhodes a bha còmhla ri Guzzwell a thri bliadhna ’n t-samhraidh so?” “ ’Se,” ars esan, “a cheart duine. Am b’ aithne dhuibh e?” “S ann dhomh a b’ aithne,” arsa mise, “agus cha bu droch eòlas a bh’ agam air idir.” Cha d’ fhuirich am fear eile ris a chorr aig an àm, ’s cha ’n abair mi-fhin an còrr an dràsda, ach tha mise ’g ràdh riut, an ath uair a thig mi dh’ an bhaile, cha bhi mo sporan cho falamh ’sa bha e ’n oidhche ud, agus tha duil agam taghal air. Tha uaireadair a dhith orm, agus ma dh’ fhaoidte rud no dha eile, agus cha rachainn seachad air air son rud sam bith. Chòrd e ro mhath rium ’nuair a bha mi déileadh ris roimhe.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain san aite cheudna.

---

[413]

[Vol . 3. No. 52. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha ’n t-each-iaruinn an drasda fàgail a’ bhaile aig aon-uair-deug ’sa mhaduinn, agus a’ tilleadh aig fichead mionaid gu deich feasgar.

Tha sàcramaid na Suipeir ri bhi air a frithealadh ann an eaglais St. Andrew’s am màireach. Tha ’n t-Urr. Mr. Calder, á Mira gu bhi cuideachadh an Urr. Mr. Forbes. Bha na seirbheisean àbhaisteach aca ré na seachdain. Tha ’n Comanachadh ri bhi ann an Leitche ’s Creek air an dàrna Sàbaid dhe’n ath mhios.

Tha fear Eobhan Brown (no Mac-Gille-Bhruthainn) a fuireach ann am Mira a tha ceithir fichead bliadhna ’sa sia deug a dh’ aois. Rugadh e ann an Ile ’sa bhliadhna 1799. Tha e gu làidir tapaidh, agus làn chomasach air a chuid fhéin de ’n obair a dheanamh fhathast. Air an t-seachdain s’a chaidh, thug e treis air treobhadh, agus cha do chuir e umhail sam bith air. A réir gach coltais tha àireamh bhliadhnaichean roimhe fhathast.

Tha ar caraide Iain Rothach a cur fios ugainn mu bhàs duine mhuinntir Cheap Breatunn ann am baile mor Auckland. ’S e b’ ainm dha Domhnull Mac Gilleain. Rugadh e anns a’ Ghleann Mhor, an St. Ann’s, agus chaidh gu New Zealand, cuide ri dithis bhràithrean dha agus peathraichean, air an luing Ellen Lewis. B’e ainm a bràithrean Iain agus Aonghas. Chaochail e air a chòigeamh latha deug dhe’n Mhàigh, an deigh dha bhi tinn ùine mhór. Bha e tri fichead bliadhna ’sa sia a dh’ aois.

Chaidh dithis dhaoine, Hendershott agus Welter, a chrochadh ann an St. Thomas, Ontario, an la roimhe. B’ e ’chiont air son ’n do chuireadh gu bàs iad, murt gràineil a rinn iad o chionn shia miosan. Mharbh iad duin’ òg, mac bràthar do Hendershott, air son airgiod-urrais a bh’ air a bheatha fhaotainn. Cha robh Hendershott a làthair idir ’nuair a rinneadh am murt, ach ’s e rinn suas gu’n deante e an toiseach. An deigh am faotainn ciontach, rinneadh a h-uile dichioll air am beatha leigeadh leotha, ach cha ’n éisdeadh an luchd-riaghlaidh ri sin idir. Latha no dha roimh ’n chrochadh, dh’ aidich iad an cionta.

Bha teine mór anns a’ choille air Rathad-a’ -Chléirich, eadar Louisburg agus Mainadieu, air an t-seachdain s’a chaidh. Ruith e air fad ceithir no coig a mhiltean de choille, agus loisgeadh tri no ceithir de shaibhlean, agus tigh-còmhnuidh le fear Domhnull Johnstone. Cha d’ fhuaireadh ach gle bheag dhe na bha nam broinn a shàbhaladh. Leis an tiormachd mhor a th’ ann an drasda, tha choille gle ealamh gu gabhail, agus bu chòir a bhi glé fhaiciollach mu chur a mach teine. Tha iad a deanamh gun do thòisich an teine so á sradaig a dh’ fhalbh o’n charbad iaruinn a dol a mach gu Louisburg. Bha moran de thaighean eile air an losgadh mur biodh gu robh iad air an cumail gun teine ghabhail le uisge ’s le aodaichean boga.

Minard ’s Honey Balsam,math gach nair.

Bha sinn an dùil gu robh na mathain air teirgsinn ann an Ceap Breatunn, ach tha e coltach nach eil. ’S fhada bho nach robh an béistean cho pailt anns a a cheann so dhe’n eilean ’sa tha iad air an t-samhradh so. Chaidh mathan mòr a mharbhadh aig Amhuinn Sheòrais air an t-seachdain s’a chaidh, an deigh dha sgrios mor a dheanamh air feadh nan caorach, agus chaidh fear eile mharbhadh aig Allt-nan-Innseanach, ann an St. Ann’s. A bharrachd orra so, bha feadhainn eile air am faicinn ’s air am faireachadh ann an caochladh àiteachan. Tha ’n t-àm aig daoine feuchainn ri cur as dha na béistean gu buileach, no ni iad call mor air feadh na dùthcha.

Thainig bàs glé aithghearr agus gle mhuladach air an Urr. Uilleam Wetmore, ministear Baisteach Mhargaree, ann am Mabou o chionn cho-la-deug. Bha aige ri searmonachadh ann am Mabou air an t-Sàbaid, agus thainig e ann air Di-sathairne. Ghabh e shuipeir mar a b’ àbhaist, agus an deigh sin chaidh e sgriob a mach. Chunnacas e mu dheireadh na shuidhe aig a gheata mu ochd uairean. Mu naodh uairean bha dithis bhan a dol seachad, agus chunnaic iad na shineadh e. Thug iad fios do mhuinntir an taighe, agus ’nuair a thainig iad bha e marbh. Rinn an dotair a mach gu’m b’e tinneas a chridhe thug a bhàs. Cha robh ann ach duin’ òg mu dha fhichead bliadhna ’sa còig a dh’aois. Dh’fhag e bean agus aon duine cloinne.

Tha e ro-choltach gu bheil an Dotair Buchanan ri bhi air a chur gu bàs an deigh a h-uile rud. Tha na fir-lagha ’n deigh a theigsinn; cha’n urrainn daibh an còrr a dheanamh air a shon, agus tha e fhéin a’ gabhail an eagail. ’S iongatach cho mall ’sa tha ceartas a’ gluasad anns na Stàitean. ’N am b’ ann an Canada no ’m Breatuinn a bhiodh am murtair ud air fheuchainn ’s air a dhiteadh, bhiodh e air a chur gu bàs o chionn fhada. Ach anns an dùthaich ud, cha’n ainneamh idir le neart a dhol thar ceart.

Bha tuathanach anns an t-seann dùthaich uair an àm na buana, agus bha eagal a chridhe air gu’n tigeadh an t-uisge mu’m faigheadh e ’chuid arbhair dh’ an t-sobhal. Dh’ oibrich e cho trang ’sa b’ urrainn a chorp, agus thug e air gach aon de sheirbhiseich oibreachadh a cheart cho cruaidh. Mu dheireadh thall fhuair e cuibhteas a bhuain; fhuair e ’n lòd mu dheireadh a chur a stigh. Bha chuid mhor de ’choimhearsnaich moran na bu deireannaiche na e, ach ged a bha bu choma leis. An deigh dh’ an obair a bhi air a deanamh, sheas e an dorus an t-sobhail car tacain ag amharc air na speuran. “Ma ta,” ars esan, “tha fior choltas an uisge air na neòil dhubha tha ’n sid, agus gu cinnteach ’s mor a b’ fheaird an talamh tioram deàrrsach mhath nisge!”

MarbhaidhCherokee Vermifugebiastan.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[414]

[Vol . 3. No. 52. p. 6]

IAIN NA GAIDHLIG.

Bha Iain Cuimeanach na dhuine gle araidh ach cha bhitheadh e soirbh a dhealbh, gu sonruichte ’san inntinn. Leigidh an sgeul a leanas ris cuid dhe’n stuth a bh’ ann. Bha Iain a fanachd aig aite ris an abair iad Lochan-an-eich-bhain, mu leith an rathaid eadar Agaidh-mhor agus Daoghal, ’s bhitheadh e air uairean a reic deur de dheoch laidir, no mar their iad ann an Eirinn, bha e cumail Sith-binn. Bha fear Bhail-an-dailach a dol seachad latha, air ceann na Fensibles, luchd dion na duthcha. Bha Iain am beachd gu’m bu choir dha bhi fialaidh ris a cheannard, ’s thug e cuireadh dha thighinn a stigh.

“Cha teid mi, cha robh mi riamh na leithid a thaigh, ’s cha teid mi ann a nis.”

“Nach tig?” ars Iain.

“Cha teid,” ars a fear eile.

“Mar tig, leigidh tu dha,” ars Iain, “agus cha’n ’eil annad ach au cu, direach an cu, ach an t-earball.”

Bha da choimhearsnach oidhche ag ol an taigh Iain, ’s teine mor giuthais ac air an urlar, ’s gach ni gu caomh, blath mu’n cuairt doibh. Bha an t-uisge beatha laidir ’s bha na daoine cairdeil, muirneach. Dh’ol iad air Iain, ’s dh’ ol iad air a cheile, ’s dh’ol iad mu’n cuairt a rithist, gus an robh a h-uile fear dhiubh cho mor na bheachd fein ri tighearna Chluanaidh ’s cho laidir ri fear Chill maluthaig.

’Se bh’ann gu’n deachaidh na seoid thar a cheile, ’s am bad a cheile a thug iad. Cha robh de dheoch laidir aig Iain na dheanadh reite, no na sgaradh iad o cheile; ’s nuair bha an iomairt aig a h-airde, rug fear dhiubh air cathair ’s bhrist e i na criomagan air ceann an fhir eile, ’s fagar e call fola air an urlar. Chuir so stad air na buillean, oir ’s gann bhuaileas duine an darna uair, mar a faigh e buille air ais. Ach cha do chuir e stad air a chanran, no air a mhi-run.

Chaidh an duine bruite thoirt dachaidh ’s a chur a laidhe; ’s chaidh fios gu baile na siorramachd gu’n robh duine air a mhilleadh. Chaidh a chuis a rannsachadh, ’s am fear eile a shumanadh. Dh’fheumadh Iain dol a dh’ Eilginn a thoirt fianuis an lathair an t-Shiorramh. Mu’n d’ thainig nithean gus a so, dh’ fhuaraich an fhuil aig na daoine, ’s b’fhearr leo na ni sam bith nach deachaidh smid a radh mu ’n ghnothach. Ach cha b’ urrain doibh a shocrachadh a nis. Dh’fheumadh iad dol do ’n chuirt, ’s cha robh ach an dreach a b’ fhearr a b’urrainn doibh a chur air an t-sabaid an sin. Gu cinnteach cha robh fianaiseach ann ach Iain agus ’s e bh’ann gu’n d’rinn iad suas gu’n leigeadh Iain air nach robh e glic.

Nuair a thainig an latha, bha Iain air uigheamachadh air son na cuirt. Bha an darna ball aodaich a fanaid air a bhall eile; thug iad an aire nach deach rioba fiasaig a thoirt dheth; bha boineid mhor leithinn air agus bad mor dearg innte; agus bha cuaille bat’ aige chuireadh eagal air duine.

Nuair a bha gach ni ullamh air a shon, chaidh maor a mach air toir Iain. Thainig e stigh, is mu’n robh e thar na starsnaich, thug e dheth a bhoineid mhor, ’s bhog e i le dha laimh, ’s chrom e cheann. Thug e ceum eile stigh, ’s chrom e rithist, ’s bhog a bhoineid— ’s mar sin gus an robh e aig a’ chro anns an robh e gu fianuis a thoirt.

“Take the oath, sir, ”ars’ am fear lagha.

“A Ghaidhlig, a Ghaidhlig,” ars’ Iain. “ ’S i Ghaidhlig is docha leam.”

Chaidh Iain a chur air a mhionnan ann an Gaidhlig.

“C’ainm a th’ ort?”

“Tha Iain Cuiminn no Cuimeanach. U tha, cha d’ aicheadh mise m’ainm riamh.”

“Tha thu fanachd air an rathad eadar Daoghal agus Agaidh-mhor, nach ’eil?”

“U, cha’n ’eil, le’r cead, cha’n eil mi air druim direach an rathaid, cha leigeadh iad dhomh a bhi an sin, fhaic sibh, U, cha leigeadh, cha leigeadh. ’S bhithinn fo chasan dhaoine is bheathaichean air an rathad mhor.”

Bha Siorramh ag amharc air Iain, ’s air a bhoineid leis a h-uile suil a bha na cheann, ach bha Iain a cur mu’n cuairt na boineide moire.

“Tha thu fantail, ma ta, an Lochan-an-eich-bhain.”

“Ma ta, le’r cead, cha’n eil mi fantail ’san loch. Nam bithinn a fantail ’san loch bhithinn fliuch, ’s cha fhreagradh sin do sheann duine. U, cha’n eil mi fantail ’san loch,” ’s chuir e mu’n cuairt a bhoineid, ’s chrom e cheann mar urram do’n t-Siorramh.

“C’ainm ma ta, th’ air an taigh agad!”

“Cha chuala mi riamh air ach an taigh. Direach ‘an taigh’; ’s ma thig sibse leamsa chi sibh e. U, direach an taigh.”

“Take him away, ”ars an Siorramh, “he’s a fool; we can make nothing of him. ”

Leigeadh Iain air falbh, mar so; ach bha’n Siorramh an teagamh gu’m foadadh gun robh Iain na bu ghlice na bha e leigeil air, ’s chuireadh maor a mach na dheigh. Thainig Iain a stigh a rithist, a cromadh a chinn mar a rinn e roimhe, ’se cumail na boineid eadar a dha lamh.

A cheud cheisd a chuireadh ri Iain—

“Am bheil thu posda?”

“Tha le ’r cead. U, tha mi posda, tha, tha; ach cha’n eil mi cur mir do choire sin oirbhse. U, ’s mi nach eil.”

“Out with him, ”ars’ an Siorramh, “we can make nothing of such a fool as that. ” ’S o nach robh fianaiseach eile ann air an t-sabaid, cha robh ach leigeil leis na seoid dol dachaidh, gu buidheachas a thoirt do dh’ Iain air son mar a thug e as a chruaidh-chas iad. ’S iomadh gaire bh’ aca comhla air a ghnothach; ach thug iad an aire nach do leig iad leis an dibh aig Iain an cur an eiginn a rithisd.

Tha na h-Innsean an Iar, a réir coltais glé fhad air ais air a’ bhliadhna so. Tha ’m bàrr siucair air a dhol ’nan aghaidh gu buileach, cha’n eil car oibreach ’g a dheanamh, agus tha iadsan a bha deanamh am beòlaind air gun ni a chumas suas iad. Tha moran nan éiginn air son ni a dh’ itheas iad.

Tha flùr anabarrach math aig D. J. Domhnullach an dràsda. Tha aige cuideachd anart math ’se glé shaor.

DR. T. C. MAC LEOID.
Faodar an Dotair fhaicinn ’na oifig anns an togalach ’s a bheilMoore & Johnstonri ceannachd, no aig a dhachaidh ann a “Sheerwood.”

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

---

[415]

[Vol . 3. No. 52. p. 7]

Bha latha mor aca ann an Antigonsh an la roimhe, a’ cumail co-ainm an la air an d’fhuair an t-Easbuig Camaran dreuchd na h-easbuigeachd coig bliadhna fichead air ais. Bha sluagh mor cruinn anns an eaglais, agus bha còrr us tri fichead sagart a làthair. Chaidh da ghibht luachmhor a thoirt dha mar theisteas air a mheas a th’aig sluagh nan sgìreachdan a tha fo chùram, dha, aon dhiubh, sporan anns an robh seachd ceud deug dolair, agus aon eile, sporan anns an robh da mhile dolair. Tha ’n t-easbuig direach air tilleadh bhar cuairt a thug a dh’ an Roimh.

Leighis mi cloimh air each leMINARD ’S LINIMENT.
Dalhousie. CHRISTOPHER SAUNDERS.

Leighis mi droch reubadh air each leMINARD ’S LINNEIMT.
St. Peters, EDWARD LINLIFF.

Leighis mi droch at air each leMinard ’s Liniment.
Bathurst, N. B. T. W. PAYNE.

S . J. BROOKMAN,
SIDNI, C. B.

Flur, Min, Ti, Siucar, Fiar, Biadh, us Amhlan dhe gach seorsa.

Uidheaman Tuathanachais Mhassey-Harris, Croinn, Cliathan, agus Innealan Speallaidh.

S . J. Brookman,
Mai 17, 1895.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra air reicidh iad riut an Gailig.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

Tha so air a chumail do
C . B TRAVIS,
SIDNI, C. B.
Pianos, Orgain, Innealan Fuaghail etc.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche, SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, —C. B

CLOIMH.

DA mhile punnd (2000) de Chloimh mhath a dhith orm. Pàighidh mi a phris a’s airde ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH.
Baddeck, C. B.Mai 6, ’95

---

[416]

[Vol . 3. No. 52. p. 8]

CRONAN ALTRUIM.

LE MAIREARAD GHOBHA.

LUINNEAG.
Fa-ill ile na ho ru,
A-ill o na hi ri u,
Fa-ill ile na ho ru,
Gur tu mo run mo leanabh beag.

Baidh, baidh bà, baidh bà mo ghradh,
Baidh, baidh bà, baidh bà mo ghradh,
Meigeag bheag a chinnein bhain,
Gur a h-i annsachd mamaidh i.

Chaidh na caoraich oirnn o stàth,
Chan fheil bainn’ aca no àl;
Ciod an comas th’ air, a ghraidh,
Gun danig call an earraich oirnn?

Tha na h-eich air dol bho fheum,
Am birichean ’s e crom ’nan deidh;
Ach ma dh’ fhalbhas iad gu leir,
’S ann their mi fein gur breamas e.

Chan ann an saibhreas an t-saogh’l,
Tha sonas buan a chinne-daoin’;
’S mairg a bheireadh moran gaoil
Do nithean faoine faileasach.

Ged a charnamaid suas stor
’Chumadh saibhir sinn ri ’r beo,
Nuair a chairear sinn fo ’n fhoid,
Cha mhor a theid ’san talamh leinn.

Ged robh ni is maoin aig neach,
’S tric an smaoin so ann am bheachd,
Mur a stiuir e chuis gu ceart,
Gur fearr an neach tha aimbeartach.

Ach ma bhitheas t’ athair beo,
Gleidhidh e dhuinn crodh air lon,
Caoraich agus uain mu’n chro,
Is bheir a bhòtach searrach dhuinn.

ON THA MI FO MHULAD AIR M’ AINEOL.

LE MR. TEARLACH STIUBHART.

LUINNEAG.
Hi ri ri ’s ho ra ill o,
Ra il o ho, ra ill o,
Hi ri ri ’s ho ra il o,
Mo nighean donn a’s boidhche.

On tha mi fo mhulad air m’ aineol,
Ann an tir ’s nach faic mi carid,
Ruigidh mi nise mo leannan
Dh’ fheuch am faigh mi còir oirr’.

Bha mi og am measg nan Gall,
’S thug mi greis air feadh nam beann.
’S ge lionar te o’n d’ fhuair mi cainnt
’S ann ’tha mi ’n geall air Moraig.

Na h-orain mhilis ’thig o d’ bheul
’S annsa leam na ceol nan teud;
’S binne na smeorach air geig
Na fuinn ’thig reidh o Mhoraig.

’Nuair chuirt’ an fhiodhall air ghleus
Dhannsadh tu gu h-eutrom, reidh;
Bu dluth mo bheachd air gach ceum,
’S mo chridhe ’leum ri Moraig.

Nuair liont’ an deoch a bhiodh blàth,
Mu fheasgar ’sna cupain bhàn,
Ged dhuisgteadh sgainneal le càch
Cha chluinnteadh cànran Moraig.

Do chomhradh cha tog cuis nair
Do neach sam bith nach bi ’n lath’r;
Is ma bhios a chliu ga sharach’
’S carid blath dha Morag.

’S cliuiteach, siobhalta, do bheus,
Aigneadh ciuin ’s e socir, reidh;
Gur seirceil, suairce, soitheamh, gleusd’,
Gnuis na feile Morag.

’S lionmhor do ghibhtean o nadar,
Dh’fhas thu modhail, gniomhach, nàrach;
’S chan fhaca mi ’n dreach no ’n ailleachd
Na bheir barr air Moraig.

B’ annsa leam na or na Spàine
Do ghnuis fhaicinn le fiamh gaire;
’S e sud a dh’ fhag bruite m’ àirnean,
Meud mo ghraidh air Moraig.

Ge taitneach bhi caitheamh feisde
Mar-ri cuideachd chridheil, eibhinn,
B’ fhearr leam triall do choill nan geug
Mar-ri m’ fheidail, Morag.

Ge taitneach bhi ’g amh’rc na greine
’M maduinn dhruchd gu ciùin ag eirigh,
B’ annsa leam aiteal de dh-eudann
Laoigh mo cheille, Morag.

Cha n-ionghnadh leam thu bhi uaibhreach
’S iomadh snithan mear mu d’ ghuaillibh;
Ach ’s moid mo dhuil-sa ri fuasgladh
’Thaobh na h-uaisl’ ’tha ’d phorabh.

Nan glacadh tu ’nis mo amh.
Gun leiginn mulad mo lar;
Sheinninn oran ’s dheaninn dan,
’S mo lamh gun duginn pog dhuit.

TAIGH-DIGE NAN FEAR EACHANNACH.

LE ALASDAIR BUIDHE MAC IAMHAIR.

’S uaigneach an nochd ’tha geatachan
Taigh-dige nam fear Eachannach;
Tha caochladh mor ri ’fhaicinn ann;
Tha teaghlach nam fear gaisgeanta
Air a ghlasadh ’s e gun cheol.

Tha ’n teaghlach, mheadhrach, mhanranach,
’Bha sugach, muirneil, ailgheasach,
Fo ghruaim, gun fhuaim, gun ghaireachdaich,
Gun ol, gun cheol ’ga bhairigeadh
Mar a b’abhaist do na seoid.

Chunnacas uair ’s gun b’ fhoirmeil sibh
Le cuirt, ’s bha cliu feadh Alb’ oirbh;
Fir aotrom ’shiubhal gharbhlaichean,
’S iad sunndach, luthar, anmanta,
Neo-chearbach ann san toir.

’S bha ceannard fialaidh, fiughantach,
’Bha miadhail, rianail curamach,
Ceann-uidhe chliar is dhiulanach,
’San teaghlach mheadhrach, mhuirneil ud,
’Tha’n nochd gun smuid, gun cheo.

’Nuair dh’eireadh strith no streup oirbh,
Bu lionmhor laoch a dh’ eireadh leibh,
Fir mhaoidheach, fhuilteach, geur-lannach,
’S iad strac-bhuilleach, sar-bheumanta,
Nach geilleadh ìs iad beo.

(Ri leantuinn.)

I. O. G. T.
Tha coinneamh aig“Victory Lodge, No. 138, I. O. G. T., ”ann an Talla nan Saor Chlachairean, a’m Baddeck, na h-uile oidhche Di-luain, aig leth-uair an deigh seachd.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. HARRINGTON & CO.
Sidni, C. B.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co,
Mai 4. ’95;