---

[41]

[Vol . 3. No. 6. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, OGUST 11, 1894 No. 6.

Domhull a Chogaidh agus Ailein Tailleir.

Tha Siorramachd Ghlinn-Garraidh cha mhor gu h-iomlan air a h-àiteach le Gàidheil. Anns na làithean breagha dh’ fhalbh, ’nuair bha iad a gleachd ris a “Choille Ghruamaich,” agus a deanamh dhachaichean dhaibh féin agus a fulang chruaidh-chasan ’san tir ùir so, cha’n eil teagamh nach iomadh uair a rachadh an smuaintean gu muladach a null thar sail “do’n tir a dh’ fhàg iad rinn an àrach òg,” agus a chuimhnicheadh iad na sòlasan a b’ abhaist dhaibh bhi mealtuinn ann an tir an dùchais. B’ aonranach a bheatha bha iad a’ caitheamh gun teagamh, ach le bhi cumail snas cleachdaidhean an sinnsir, a’ dol air chéilidh, ag innse sgeulachdan agus ’a gabhail òran, chuir iad an ùine seachad gu cridheil, agus gun a bhi faisg cho aonranach ’sa bhitheadh iad air dhòigh eile. Gus latha ’n diugh tha sliochd ’nan daoine sin cho caoimhneil ’s cho clàth-chridheach ’sa bha ’n aithrichean, agus ’nuair a thaghaileas caraide no coigreach orra ni iad a bheatha leis geach ni a’s fhearr na chéile bhios am broinn an taighe. Agus b’ onarach a thainig orra bhi càirdeil agus fialaidh. Bha moran ’nam measg aig an àm ud a bha glé dheidheil air a bhi deanamh fala-dha air a chèile; dh’ fheuchadh gach fear ri char a thoirt as an fhear eile, agus cho cinnteach ’sa dheanadh e sin bhiodh e air a phàigheadh air ais na airgiod fhéin. ’S ann mar sin a thachair anns an sgeul a th’ againn ri innse. Am measg nithean eile thug na Gàidheil ’a tir an dùthchais bha cuid dhiubh a toirt creideas mor do bhòchdain, taibhsean, droch-shùil agus buidseachd, agus bha iad a’ creidsinn mar an ceudna (mar tha moran ’san latha ’n diugh) gu robh daoine air an rabhadh a thaobh na bha gu tachairt dhaibh le manaidhean agus seallaidhean. ’N uair a bhios daoine a toirt creideas do nithean mar sin agus a chi iad sam bith a mheasas iad mi-madarra, cha’n urrainn iad a chuis a rannsachadh a mach, rud na’n deanadh iad a dhearbhadh dhaibh nach robh dad mi-madurra ma thimchroll. Is tric a theicheas daoine roimh ni dhe’n t-seòsa so, nach smaoinicheadh air teicheadh o bheul a ghunna mhoir no o chunnart sam bith eile a ghabhas faicinn; ’s ann roimh ’ni nach fhaicear a’s mò ghabhas duine dh’ eagal.

Mar tha fhios againn uile, tha e ’na chleachdadh aig na Gàidheil a bhi toirt fath-ainmean air daione ’n uair tha àireamh dhe’n aon ainm ’s dhe’n aon sloinneadh a fuireach faisg air a chéile. Bidh na fath-ainmean so gu tric a toirt a stigh ceaird no dòigh teachd beò aithrichean no seanairean nan daoine air am bheil iad. Cluinidh sinn gu tric ainmean mar a leanas air an cleachdadh; —Iain an Dotair, Domhnull a Ghreusaiche, Donnacha na Bantraich, Iain a chlachair, agus tuilleadh dhe’n t-seòrsa sin.

O chionn iomadh bliadhna air ais, bha dithis dhaoine a fuireach air cùl na siorramachd a bha car ainmeil ’nan doigh ’s ’nan ginealach fhéin, oir gus an latha ’n diugh cluinnear an ainmean cha mhor anns gach tigh. Bha iad ’nan sàr Ghàidheil, agus chuidich iad gu mor ann a bhi deanamh am beatha fèin agus beatha ’n coimhearsnaich na bu toilichte ’n àm a bhi ’g obair gu goirt a deanamh dhachaidhean anns na coilltibh. Ged chleachdamaid an ainm ’s an sloinneadh ceart, cha tuigeadh na h-eòlaich có iad, agus uime sin cleaehdaidh sinn na h-ainmean a theirteadh riutha gu coitchionn anns a choimhearsnachd, “Domhnull a Chogaidh agus Ailein Tailleir”. Anns na laithean sin bha luchd-ceairde cho gann ’s gu’m feumadh gach duine a bhi ris gach ni air an cuireadh e feum. Aon fheasgar, thaghail Ailein air Dòmhnull, agus fhuair e e gu trang a deanamh paidhir bhròg agus dh’ fhuirich e gus an robh e fada ’san oidhche ’ga chuideachadh riutha. Air a rathad dhachaidh bha aig Ailein ri dhol seachad air chladh anns ’na thiodhlaiceadh latha no dha roimhe sin doine da’m b’ ainm Cuibheart, agus bha e a toirt leis dhachaidh air an oidhche so plaide no dha a bu leis an dearbh dhuine sin. An deigh dha tigh Dhòmhuill fhàgail, thog Dòmhnull air ’s chaidh e troimh ’n choille air fiith-rathad, agus ranaig e ’n cladh air thoiseach air Ailein. ’N uair a rainig an duine cóir sin an cladh ’sa bha e seachad, sheas fhalt air a cheann ’s chaidh gaoir ’na fheòil air dha guth tùchanach bristach a chluinntinn anns a chladh ag ràdh, “Ailein! Ailein Thailleir! Thoir dhomh mo chuid phlaideachan! Tha mi fuar, fuar!” “Cò thusa?” ars’ Ailein, “Is mise,” arsa ’n guth, “Cnibheart bochd a dh’ eug an la roimhe! Thoir dhomh mo chuid phlaideachan! Tha mi fuar, fuar, fuar!” Thilg Ailein na plaideachan an null rathad na h-uaghach as an robh an guth a tighinn, ’s ag radh “Sid agad do chuid” thug e na buinn dhi ’s cha b’fhada ruigheachd a thaighe e. Cha d’ innis e do neach sam bith aon dad a chuala no chluinn e. Air do Dhomhnull am fear eile fhaicinn as an t-sealladh, thog e na plaideachan ’s thug e leis dhachaidh iad, an duil gu faiceadh no gu’n cluinneadh e ni eigin a bhrathadh Ailein. Ach a dh’ aindeoin cho deònach ’s gu robh Ailein air a chùis a chumail an cleith, fhuair an dùthaich gu leis fios air an ùine ghoirid, chuir Domhnull na plaideachan dhachaidh ’ga ionnsaidh, agus mur robh a chluasan teth an deigh sin cha robh cluasan duine teth riamh. Ach rinn e air a shocair, a gabhail alla ris na bha chàirdean ag radh, agus a cur roimhe, ma bha bheag a shaoghal an dàn dha, gu’m faigheadh e cothrom air eagal cho mor a chur air Dòmhnull sa chuir Dòmhnull airsan.

(Ri leantuinn.)

---

[42]

[Vol . 3. No. 6. p. 2]

COMHRADH NAN CNOC.

AONGHUS, EACHANN, ETC., AGUS AM MINISTEAR.

(Bho’n Teachdaire Ghaidhealach.)

EACH. —Tha thug agaibh air, fheara. A bheil guth idir agaibh air sgur? Gu dearbh Aonghais cha ’n ’eil an stac sin fein furasd a chur as a laraich.

AON.— ’S ann agam tha fios; ach cruaidh ’s ga bheil e, mar thuirt muileann gliogach a’ ghlinn bhig, Theid againn air, theid againn air.

EACH—Mata is briagh an t-innleachd drochaid fein; is mor am feum a bh’ air te an so. ’S iomadh miobhadh a bha daoin’ a’ faotainn air a’ bheul-atha so. A’ bheil cuimhn’ agad air an oidhch’ a bha sinn ar tòrradh brathair do shean-athar?

AON, —Fhir mo ghraidh, nach tu bha tall ’s a chunnaic sin. Tha agus bithidh cuimhn’ agam air. ’S ann air na daoin’ a bha ’n saod math an oidhche sin fein, a’s dh’ fheudadh iad; bha ’n Toiseachd ni bu phailte na tha e’n diugh. B’e sin an torradh, ’s cha b’ e torradh spiocach na bochduinn, leis a bheil iad a nis a’ cur dhaoine coire fichail fo thalamh.

SEUM.— ’S i mo bharail, a dhaoine, gu ’m feudadh cuimhn’ a bhi againn uil’ air an torradh a bha ’n sin. Is minic a chuala mi ’m athair a’ seanachas air.

EACH. —Tha thu ceart, bha e lathair, agus bu ghramail, sgairteil an ceatharnach e ’s an am sin.

SEUM. —Ma ’s fior an seanachas cha ’n fheumadh e a sgairt a bhi ’n a sporan; tha mi ’m barail nach b’ uilear dhuibh uile gach sgairt a bh’ agaibh.

EACH. —Bha sgrobadh mosach ann; ach ’s minic a chunnaic sinn ni bu mhios ’s a’ chladh cheudna. Agus ged is cinnteach gur e ’n drama bu choireach, ’s e ’n t-aon siochair bu leibidich a bha ’s an duthaich a thoisich an iorghuill, agus b’ e sin Para saighdear, sgealb de dhuine ’bha cho chrosta ris an dris. Co bha ’n a fhear-freasdail againn ach Iain-na-beinne agus cha b’ e sin lamh na gorta. Mur dean mi breug cha ’n ’eil cuimhn’ agam ciod a fhuair sinn mu’n do thogadh an giulan; ach tha cuimhn agam gun do ghabh sinn sgoba math aig Bealach-nan-carn, agus chithe tu corr-fhear gle thulgach air a chasan a’ tearnadh a stigh na catha os cionn na h-eaglais; ach ’s ann air deireadh an latha bu teothadh an cath; thainig am feasgar, agus, a mhic chridhe, luidh sinn air. Ciod a th’ agad air, ach bha Paraig, ’s e ’n a shuidhe air ultaich de chloich chruinn, anns an turramanaich; ann am prioba na sul dh’ fhalbh a’ chlach, agus sios chaidh e fein agus ise car air char leis a’ bhruaich. Mar bha ’n tubaist ann, co bha ’n a shuidhe lamh ri Paraig ach an ceatharnach coir agus b’ e sin esan, Eoghan mor. Cha chomhdaicheadh an saoghal air Paraig, (agus e ’n a pheasan mar bha e,) nach e Eoghan a chuir leis a’ bhruaich e, agus ’n a bhad a bhitheadh e; ach b’ e sin streap a’ mheasain ris a’ mhiol-chu; ach coma leat chaidh an ceol air feadh na fidhle ’s bha ’n t-sabaid air bonn. Dh’ eirich na h-uile fear gun fhios co bu Chalum, agus bha iad mar sin a’ spionadh agus a’ sgrobadh a cheile, gus an deach an oidhch’ agus an abhainn so fein ’s an eadraiginn. Rainìg sinn am beul-atha so, ’s a mach bhiodh na h-uile fear gun suim de’n chlachran; agus chitheadh tu iad a sios leis an t-sruth, an sas ’n a cheile mar gu ’m biodh coin air lothainn ann, ach feuch riut, ’n uair chaidh iad am bogadh ’s a’ ghlumaig mhoir, mur robh iad gle sgith d’ a cheile; chluinneadh tu iad a’ rocail thall ’s a bhos mar ni an dobhran donn, ach cha luaith fhuair iad gu tir, na bu bhuidhe leis na h-uile fear a thigh a thoirt a mach mar a b’ fhearr a dh’ fheud e. Och! ’s ann air an duthaich a thainig an da latha.

SEUM. —Mata bu ghrannda sin fein a’ measg luchd-duthcha.

EOGH. —Coma co dhiu, bha daoine cordadh gle mhath airson sin; an dram fhir mo chridhe, a rinn uil’ e.

AON. —Ciod eil’ ach an dram?

MINE. —Ciod so, Eachainn. a rinn an dram? Is iomad olc a rinn e riamh.

EACH. —Nach e sin fein an cliu a th’ air; ach mar thachair do ’n Eirionnach, cha ’n ’eil e ni ’s measa na tha ’n t-ainn dha; is sibh a thainig orm gun fhios dhomh; tha ’n rathad so co comhnard reidh ’s nach cluinn dnine an t-each donn fein a’ tighinn, ge sunndach faramach a dh’ fhalbhas e: an saoil thu fein Aonghais nach beo an da shuil ’tha ’n a cheann.

AON. —Tha Eachann agus mis’ a Mhinisteir a ’tighinn air seann naidheachdan; tha e ’cuimhneachadh dhomh na thachair air torradh bhrathair a shean-athar; agus a’ -talach mar tha ’n t-ol a’ dol a cleachdadh air an torraidh-

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi. A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

G . H. GUZZWELL,
SIDNI, C. B.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeos, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadan, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air dlaimh aonnan.

---

[43]

[Vol . 3. No. 6. p. 3]

ibh.

EOGH. —Cha ’n ’eil mis, Aonghais, a’ talach air dith drama; ge nach ’eil fhios agam co chuireas ri ’chluais le moit e ni ’s mo na ni mise; cha ’n eil mi dad ni ’s deigheile air na daoin’ eile ach ’n a dheigh sin ’s gu leir cha ’n fhaic mi c’ arson a bhiodhte an aghaidh cuims dheth an am feuma.

MINIS.— ’S e sin, am briathraibh eile, an comhnuidh; oir tha fios agadsa far am bi deigh an drama nach robh leith-sgeul an drama riamh air chall. Iarraidh daoine ’s an t-samhradh e chum am fionnarachadh, agus anns a’ gheamhradh gu teas a chur annta.

EOCH. —An saoil sibhse ’n uair tha daoin’ a’ saoithreachadh thar muir is monadh, mar is tric a tha iad air torradh, nach feum iad biadh a’s deoch?

MINIS. —Feumaidh, ach feudaidh iad biadh a’s deoch a ghabhail ann am measarrachd, gun suidhe sios ann an cladh n’ an cill, agus iad fein a chur air an daoraich; agus is tric a chunnaic mi, nach iadsan is faid’ a thig air astar is cionntaich anns a’ chuis so. Chi mi gur gur iad na daoin’ is dluithe air a’ chladh is mo a dh-itheas agus a dh-olas.

EACH. —Tha sin fior, ach air leam fein, gur grannd an gnothach daoine fiachail a chur fo thalamh mar gu ’m b’ ann gun fhios, gun uiread agus gloin ol mar chuimhneachan orra. “Tha rathad lamh ris an rathad mhor,’ agus cha ’n fheud e bhith gum bi sibh an aghaidh cuimse.

MINIS. —Cuimse, Lachainn, is doirbh a radh ciod ris an abradh tusa cuimse. Nach cianail an gnothach ’n uair a tha bas ann an teaghlach, nach ceadaichear do na cairdidh tursach an deoir a shileadh ann an sith, agus iad fein a striochdadh gu samhach do ’n Ti a smachdaich iad; ach gu ’m feum iad eirigh le cridhe luchdaichte le bron a dheasachadh na fathraire, agus O, bi sin a’ chuirm gun bhlas do gach neach aig a’ bheil mothachadh. Air mo shon fein, ’n uair a chithinn daoine a’ suidhe sios air chul garaidh anns a’ chill, a’ stroiceadh feola, agus a’ cnuachdadh arain agus caise, agus ag ol le ciocras, is minic a chuir e sgreiteachd orm. Tha misg aig am no an aite sam bith ro ghraineil ach is i mhisg is oillteile misg an torraidh. Ciod an sealladh is uamhasaiche na daoine air an dalladh le daoraich, a’ tuiteam air na leachdaibh sin fo ’m bheil an caomh chairdean ’n an sineadh agus far am bi iad fein ann an uine ghearr a’ breothadh gu uir. Seadh, agus mar is bitheant a chunnaic thus’ Eachainn, iad a’ dortadh fola cach a cheile air a’ cheart fhoid sin air am fac’ iad deoir nam bannntrach agus nan dilleachdan a’ sileadh gu frasach. B’ e so, Eachainn an sealladh graineil, agus cha b’ e a’ mheasarrachd air a bheil thus a’ talach. Mo thruaighe sinn! tha sin ullamh ni ’s leoir chum am bas a dhi-chiumhneachadh, ged a chumamaid air chuimhne e an fhad ’s a tha ’n uaigh, a’ chiste, a’ chnuimh, ’s an claigeann ruisgte fa chomhair ar sul. ’S i so an t-searmoin, agus is cruaidh an cridhe air nach druigh i. Tha fas-fhuaim eagallach aig an uir a’ tuiteam air a chistidh ’bu choir toinisg a dhusgadh suas ’s an duine is neo mothachala. Tha a teagasg araidh fein aig gach uaigh fa leth, ach tha iomad teagasg cudthromach aca gu leir. Tha gach uaigh fhosgailte ’feoraich dhiotsa‘ a’ bheil thusa uilheamaichte chum an saoghal ’fhagail, agus a’ cur an ceill duit gur duslach thu, agus a chum an duslaich gum pill thu faidheoigh. Na ’n smuainticheadh daoin’ air so mar bu choir dhoibh is ann le smuainte stolda a sheasadh iad m’ an uaigh. Cha b’ e fleadhachas na cuirm a dh’ iarradh iad, ach uaigneas agus samhchair anns an guidheadh iad ar Dia na chunnaic iad a bheannachadh chum leas an anama.

AON. —B’ i sin an fhirinn; ’s e cridhealas ’bu lugha ’bu choir tighinn fainear dhuinn air a leithid sin de chodhail.

EACH. —Aidichidh sinn sin uile, ach gu de dheth sin, cha luaithe thuig bas ’s an rathad, na chi mi gur math leis na h-uile h-aon an gradh a nochdadh le dol gu cosdas mar ni daoin’ eile, chum crioch onarach, moar their iad, a thoirt dhoibh.

MINIS. —B’ fhearr dhoibh an gradh a nochdadh an fhad ’s a dheanadh e feum dhoibh; cha ’n ’eil ann an cosdas torraidh ach straic agus fearasmhor. Is aithne dhuits’ iad agus is math is aithne dhomhas’ iad a chosd gu stadail, ’s a chuir iad fein fo ain-fhiach air nach d’ fhuair iad fhathast an uachdar, le torradh an cairdean, m’ an robh iad caoin-shuarach re am beatha; a dh’ fhag an sud iad ’s a’ chuil dhoirche gun suim ’n an deigh. An saoil thu na ’m b’ urrainn doibh an guth a thogail o ’n uaigh, an abradh iad gu ’n do chuir strothalachd an torraidh comain orra? Mur coisinn daoine deadh chliu dhoibh fein ’s an t-saoghal so, le giulan teisteil, ionraic, cha dean aon riomhadh torraidh suas doibh e; agus creid thusa mis’, Eachainn, ged a chosgadh tu na th’ agad anns an t-saoghal; ged rachadh tu do Ghlaschu a dh-iarraidh goireis, is beag buidheachais a bhoidh agad air a shon air a’ cheann fa dheireadh; bhiodh cuid a’ talach agus a’ cur iomchoir.

AON. —Ma ta, a Mhinisteir, ge nach ’eil mi ’cur an ag aon fhocal a tha sibh ag radh, feumar aideachadh, gu’m bi baigh aig daoine ri cleachdadh an sinnsireadh, agus nach ’eil ann am fear aig a’ bheil de mhisnich a bhi air leth o dhaoinibh eile.

MINIS. —O! b’ e sin leth-sgeul na truaighe, leis a’ bheil daoin’ air am mealladh anns na nithibh is cudthromaiche; cha toigh le daoin’ a bhi air leth o dhaoine’ eile, ged a tha na daoin eile sin a’ dol do ifrinn. ’S e co-fhurtachd an duine dhona air thalamh e; ach an saoil thu, an toir e co-fhurtachd dha ann an siorruidheachd, gu ’n abrar ris ann an dorainn gu bheil e mar dhaoine eile? Cha toigh leams’ a bhi air leth air daoin’ eile anns an ni tha dligheach agus ceart; ach fhad ’s a tha ’n ceartas am thaic, is coma leam ged robh sluagh na duthcha am aghaidh. Is baigheil leamsa cuimhne nan treum o’n d’ thainig sinn; is measail leam na laraichean briste ’s an robh iad a chomhnidh, agus na leachdan-lighe aosmhar a tha thairis orra; is taitneach leam an deise leis an do shiubhail iad an t-aonach, agus a’ chanmhuinn anns ann deachaidh an teanganna air tus gu comhradh; ach tha fiosrachadh againne nach robh acasan, agus an lean sinn na h-uile cleachda a chionn amhain gun robh e aig ar n-aithrichean? Cha ghabh a h-aon agaibh garbhlach an t-sleibh ud thall, no doimhneachd na h-ath ud thall, a roghainn air comhnard an rathaid mhoir, ’s air tearuinteachd na drochaid a chionn ’s nach robh a h-aon seach aon diubh ann ri linn ar n-aithrichibh. Tha baigh againn, agus tha e nadurra a bhith, ri cleachdanna ar n-athrichibh, ach an e gu ’n stailceamaid sinn fein air larach nam bonn agus gu’n leigemaid leis an t-saoghal gabhail air aghaidh mar a chitear, ann am fiosrachadh agus ann an eolas; agus nach gluaiseadh sinne a nunn no nall, ach mar ghluais na daoine o ’n d’

(Air a leantuinn air taobh 7.)

---

[44]

[Vol . 3. No. 6. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton

SIDNI, OGUST, 11, 1894.

THUGADH dinneir mhòr do’n Ard Riaghladair, Iarla Abaraidhean ann a Halifax Di-màirt. Chuir na h-Eirionnaich na h-Albannaich ’s na Sasunnaich an cinn ’s an sporain cuideachd ann an ullachadh na cuirme, agus bha na h-uile làn riaraichte leis mar chaidh an latha. Bha suas ri da cheud de dh’ uaislean na mor-roinne cruinn agus an deigh na dinnearach, chuir iad seachad am feasgar ag òl dheochan-slàinte ’sa deanamh òraidean. Bha ’n t-Iarla air éideadh anns an DEISE GHAIDHEALAICH, le féilleadh de bhreacan nan Gordonach, a chinneadh féin. Is duine e a tha, a reir coltais, “a leantuinn gu dlùth ri cliù a shinnsir.” Tha sinn an dòchas nach dean e dearmad air Ceap Breatunn na chuairtean, ach gu’n cuir e seachad, air a chuid a’s lugha latha, no dha a’ gabhail seallaid, air an eilean a’s àiluinn an taobh-sa ’n Atlantic.

THUIRT maighstir-sgoile aon uair ris na gillean a bha fo theagasg gu’n toireadh e crùn (5s.) do fhear sam bith dhiubh chuireadh tòimhseachan air nach b’ urrainn dha fhreagairt. Dh’ fhaighnich fear dhe na gillean dheth, “Cia mar tha mise coltach ri Prionnsa Wales?” Thug am maighstir na h-uile freagairt air an smaoinicheadh e dha, ach mu dheireadh thug e suas, ’s dh’ aidich e nach b’ uraainn da m freagairt ceart a thoirt dha. “Ma ta,” ars an gille, “innsidh mise dhuit ciamar tha mise coltach ri Prionnsa Wales. Tha mi a feitheamh gus am faigh mis ’n crùn.”

O’n Amhuinn Mheadhonaich.

’S tric a bha mi ’n dùil a sgriobhainn ad ionnsuidh, ach thuige so, cha d’ fhuair mi cothrom.

Bha aimsir bhreagh againn re an t-samhraidh. Dh’fhàs gach bàrr gu math, ’s tha gach ni a’ gealltuinn fogharadh breagha. Tha ’m feur na’s fhearr na bha e o chionn sheachd bliadhna.

Ged bha ’n aimsir cho breagha re an t-samhraidh, bha moran ’nar measg nach robh gu math ’nan slàinte. Chaochail gìlle tapaidh da’m b’ ainm Fionnladh Mac Fhionnlaidh, duin’ òg gealltanach, agus tha sinn fior dhuilich e bhi air a ghearradh air falbh ann am maduinn gealltanach a latha.

Tha moran de ghillean ’s de nigheanan òga an àite, a bha ’sna Stàitean air tighinn dhachaidh air an t-samhradh so. Tha e toilichte bhi faicinn chàirdean a tighinn dhachaidh, ach cha’n eil a cho math a bhi ’g am faicinn a falbh.

Tha moran Gheancach, a tha teicheadh bho theas an dùthcha fèin, a cur seachad greis d’ an ùine maille ruinn air an t-samhradh so. Tha na thainig an rathad so dhiubh ’nan daoine modhail agus gasda anns gach dòigh. Thug fear dhiubh, an t-Urr. Mr. Lockwood, á Westfield, Mass., searmon Beurla dhuinn air an 22mh la de Iulaidh, agus thug an t-Urr. Mr. Baldwin à Springfield, Mass., searmon dhuinn air an 26mh la dhe’n mhios sin. Tha iad le chéile ’nan searmonaichean pongail, dùrachdach agus cothromach. Tha ’n t-Urr. Eachunn Mac Gilleain, á Acadia Mineas, N. S., air chuairt a coimhead air a chàirdean.

Sin agad nas’ urrainn mise thoirt dhuit de naigheachdan, an drasda, ach cha ’n éil fhios nach cluinn thu uam an ùine ghoirid a rithist.

EBENESER.

IarrMinards Liniments na gabh ach e.

THA sinn fada ’n comain nan càirdean a tha ’cur naidheachdan ugainn o àm gu àm, agus b’ fhearr leinn gu’n cluinneamaid uapa na bu trice. Bu mhath leinn a bhi cluinntinn as gach cearna dhe’n eilein, a Nobha Scotia, á Eilean a’ Phrionnsa, a Ontario, as a’ Ghàidhealtachd ’s as gach cearna ’n t-saoghal ’s am beil am MAC-TALLA dol. Cuireamaid fiosan dh’ionnsaidh a MAC-TALLA á aon àite ’s á àit eile ’s thoireamaid fios d’a chéile mar tha ’dol dhuinn. ’N an deanamaid so uile bhiodh am paipear gach seachdain loma-làn de naigheachdan ’s de gach leughadh eile bu taitniche na chéile, agus nach e sin a tha dhith oirnn uile?

CumMinard ’s Liniment ’san tigh

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost & Co.)
STOC MOR DE BHATH ARUR

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c ., &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[45]

[Vol . 3. No. 6. p. 5]

NAIDHEACHDAN

THA ’N t-Urr. Coinneach Mac Coinnich a bha ùine mhor na mhinisteir am Baddeck, an dràsd ann am Port Hastings.

BHA teine mor ann an St. Pauls, Minnesotta Di-màirt, agus bha fiach sia fichead mile dollar do thaighean air an losgadh.

CHAIDH a cheud luchd gual a dh’ fhalbh riamh á Cape Breatunnn gu Greenland a chur air falbh á meinn Chove Khelly, air an la roimhe.

Sheas Santo, am fear a mharbh Carnot, Riaghladair na Frainge, cùirt air an t-seachdain s’a chaidh agus thugadh a mach binn bàis air.

THA ’n t-iasg mosach ris an abrar am “Biorach” air tighinn thun na cladaichean so aon uair eile. Tha iad a fuadach an éisg eile air falbh agus a deanamh milleadh mor air lin nan iasgairean.

CHAIDH Dr. L. W. Johnstone, anns a Mhèinn a Tuath, a bhualadh leis a ghrein Di-luain. Bha e gle iosal fad leth latha ach tha e air a dhol gu math am feabhas, agus tha choltas air nach bi dad cearr air ’an ùine gle ghoirid.

THAINIG dithis iasgairean air tir ann am Port Morien Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh, an deigh dhaibh a bhi air a mhuir fad sheachd latha. Chaidh iad air chall air an t-soitheach anns an robh iad ag iasgach.

THA teintean gàbhaidh a cur as do ’n choille ann an California. Tha iad an deigh ruith air aona ceud deug acaire fearainn cheana, agus tha iad ag obair fhathast. Tha coilltean Chalifornia anabarrach luachmhor.

THA ceannaiche ann am Brunswick Ur a tairgse aigiod a phàigheadh sios air leth-cheud tuuna de dhearcan-gorma. Feumaidh gu bheil na dearcan gu math pailt aca ’san dùthaich sin ’s gu bheil féill mhath orra cuideachd.

THA moran dhe na tuathanaich an deigh an cuid feòir a chur a stigh, agus tha càch gu trang ag obair air. Bha ’n t-side fhuair iad cho math ’sa dh’ iarradh iad, agus bha ’m feur fad air toiseach air mar bha e bliadhnaichean roimhe so.

B’ fheudar dhuinn ainmean na muinntir a phàigh a chumal as a phaipeir air an turus so. Bi’dh iad air an cur anns an ath àireamh, ’s tha sinn an dochas gu ’m bi roinn mhath eile againn ri ’n cur còmhla riu. Cuireadh gach duine clach ’sa charm ’s mithear càrn mor.

BHA coinneamh mhor aig Choinn Ghilleain ann a Halifax Di-màirt, agus chuir iad air chois Comunn Chioinn Ghilleain air son nam mor-roinnean iosal. Tha Mr. Eachunn Mac Gilleain, Bridgetown, N. S., a fhuair àrach ’an Cape Breatuinn ri bhi na Riaghladair air a Chomunn, agus tha ’n t-Urr. A. Mac Gilleain Sinclair, Bhelfast, E. P. I., D. F. Mac Gilleain us áireamh de dh’ uaislean eile gu bhi ’n an iar-luchd-riaglaidh.

Chaidh duin og a bhàthadh aig Aspy Bay Di-luain s’a chaidh, mac do dh’ Iain Mac Neacail a tha còmhnuidh anns an àite sin o chionn naoidh bliadhn’ deug air fhichead. Cha chuala sin ciamar a dh’ eirich e dha. Cha robh e ach naoidh bliadhn’ deug a dh’ aois. Bhuineadh ’athair do Bhaoghasdal.

CHAIDH fear Aonghas Mac Gillfhaolain a ghoirteachadh gu dona aig Canso Di-sathairne s’a chaidh. Bha e ’g obair air cladhach urach á bruaich, agus thuit am mullach air a mhuin. Bha i air a chumail an sas ’an sin gus an d’thàinig cuideachadh. Bha e air a ghearradh gu dona mu ’n cheann, ach cha bhi dad air an ceann beagan ùine.

CHAIDH gille beag le Henry Marr, aois aona bliadhn’ deug a bhàthadh feasgar Dior-daoin. Cha robh duine faisg air laimh aig an àm, agus cha’n eile fhios ciamar a dh’ éirich e dha, ach thatar a deanamh am mach gu ’m b’ ann a seòladh bàta beag a bha e ’s gun do thuit e dh’ an uisge. Cha robh ach gle bheag a dh’ uisge far an d’ fhuaireadh a chorp.

THA ’n cogadh ri Japan an deigh corruich mhuinntir China a lasadh an aghaidh nan coigreach a tha chòmhnuidh ’san dùthaich aca, agus tha iad a’ losgadh an taighean agus a cur am beatha ann an cunnart. Tha na Chineich ’nan daoine mi-reusanta, borba, agus a reir coltais cha ’n eil e nan comas eadar-dhealachadh sam bith a chur eadar aon chinneach us cinneach eile.

Thainig fear-imrich gu Montreal o chionn ghoirid air a thurus gu Manitoba, Gearmailteach de’n ainm Abraham Touson. Tha e da fhichead bliadhna ’sa còig a dh’ aois ’s tha ’bhean còig bliadhn’ deug air fhichead. Tha ceithir duine deug cloinne aca, agus dhiubh so tha dithis sia bliadhn’ deug, dithis eile ceithir bliadhna agus an dithis a’s oige bliadhna dh’ aois. An leinn nach eil moran theaghlaichean eadar da cheann Chanada a bheir bàrr air an teaghlach so.

THA’N cholera ri sgath mo ann an Ruisia. Re nan ceud sia latha dhe’n mhios so bha tri cheud ’sa tri deug air am bualadh as ùr, agus dh’ eug da cheud ’s da fhichead, ann an St. Petersburg leis fhein. Ann a Warsaw, ’s an uine cheudna, dh’ eug da cheud ’s tri deug, agus buaileadh as ùr glé fhaisg air ceithir cheud. Tha àireamh láithean o nach d’ fhuaireadh fios á Ruisia ciamar a bha dol dhaibh idir, agus tha cuid a deanamh dheth gu bheil an euslaint ri sgrios na’s mo na bha i riamh.

Tha Lighichean a cleachdadhM ’ds Liniment

THA luchd cumail na sgoile a tòiseachadh air gearain air cho slaodach ’a tha an luchd-riaghlaidh a thaobh am páighidh. Cha ’n eil iad air am pàigheadh ach uair ’sna sia miosan, agus cha ’n eil uair dhiubh sin nach bi aca ri feitheamh faisg air da mhios mu’m faigh iad an cuid airgrd. Faodaidh sinn a radh le firinn ged nach eil anns an dùthaich daoine no mnthan a’s mo tha deanamh a dh’ fheum na iadsan tha teagasg na h-òigridh tha fas suas, nach eile seòrsa de luchd-ceairde no de luchd-oibreach a’s miosa th’ air an duaiseachadh.

ANN AN CEAP BREATUNN.

ORAIN NA H-ALBA.

Cluinnibh ceol na Pioba! Cia mar a tha sibh! Ceud mile fàilte. Tha

MR. UILLEAM DOMHNULLACH

a Alba an deigh bhi aig Féill an t-Saoghail ’sa cur cuairt air America, gu bhi ann am bailtean na siorramachd so. Bidh e air eideadh anns an deise Ghàidhealaich.

Tha e na shár phiobaire ’s na dhannsair, ’s bheir e ceòl gu leòr dhaibh san a théid ’ga éisdeachd, maille ri seinn oran Bheurla ’s Albannach. Bheir e dhaibh na puirt a bhios aig na réiseamaidean Gaidhealach a dol dha na blaraibh, agus iomadh port eile.

FEUCH GU’N CLUINN THU E.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[46]

[Vol . 3. No. 6. p. 6]

Beath-Eachdraidh Challuim Chille.

[Air iarrtus aon d’ ar luchd-leughaidh, tha sinn a clo-bhualadh na h-eachdraidh so, a bha air tùs air a sgriobhadh air son a GHAIDHEIL, am paipear gasda sin a bha air a chur am mach an toiseach ’sa bhliadhna 1871, agus a lean air tighinn am mach aig ceann gach mios fad shia bliadhna. Bha ’n Eachdraidh air a sgriobhadh le Mr. A. Camshron, Loch nan Madadh, Uidhist. ]

CAIBIDEIL I.

Rugadh Callum Cille ann an Gartan, ’am Mor-roinn Dhonegal, ’an Eirinn air an 7mh latha de mhios deireannach na bliadhna A. D. 521. Bha ’athair agus a mhàthair le chélle de theaghlach Rioghaill agus ann a bhi roghnachadh a bhi na theachdaire an t-soisgeil air feadh Gàidhealttachd agus eileanan na h-Alba, chuir Callum Cille cùl, cha n-e mhàin ri ’dhùthaich ’s ri chàirdibh, ach ri crùn rioghail, a’ meas mar ’aoibhneas agus a chrùn a bhi ’na mheadhon air pàganaich dhorcha thoirt gu solus agus creidimh an t-soisgeil. Is e “Callum” (neo “Collum”) facal a tha ciallachadh “an t-eun glan, ciùin, sgiamhach.” Sin an Collum a b’ ainm baiste dha, ach fhuair e an t-ainm Callum “Cille” air son an àireamh mhór eaglaisean a chuir e air chois. Fhuair Callum Cille oi’eanachadh agus togail chùramach o phàrantaibh, agus chaidh a chur òg a dh’ ionnsachadh fo thegasg mhinisteiribh cliùiteach, oir bha ’n soisgeul air teachd do dh’ Eirinn ceud bliadhna roimh ’n àm so. Bha Callum Cille ann an uine gheàrr cho foghluimte ri ’luchd teagaisg agus chaidh a chur air leth mar dheacon leis an Easbuig Finnian. Thòisich e air ball air searmonachadh air feadh ceann a tuath Eirinn, thog e moran eaglaisean agus chuir e mar an ceudna air chois oil-thighean anns an robh foghlumaichean òga air an ionnsachadh. Bha iad so mar bu trice de theaghlaichibh cothromach air dòigh ’s gu robh e comasach dhaibh moran déirce thoirt do na bochdaibh. Thainig na h-oilthighibh so mu dheireadh gu bhi ’nan taighean mhanach(monasteries. )Tha e air atthris gu robh tigh dhiubh so ann an Derry a thog Callum Cille, anns an robh e fhéin a’ teagasg agus gu robh ceud de na bochdaibh air am beathachadh aig an tigh sin gach latha.

Bha Callum Cille ’na bhàrd math, agus sgriobh e moran de laoidhibh anns an Laidinn agus anns a Ghàilig Eirionnaich: tha cuid dhiubh fhathast air sgeul. Bha leabhraichean aig an àm sin gu léir air an sgriobhadh air meambrana, * agus bha iad ro thearc, agus uime sin, ro luachmhor. Bha déigh mhòr aig Callnm Cille air leabhraichean agus rinn e moran siubhail air sgàth leabhraichean fhaicinn agus an ath-sgriobhadh chum fheuma féin agus fhoghlumaichean anns na h-oilthighibh. Tha e air iomradh gu’n sgriobh e le làimh féin tri cheud de na soisgeulaibh agus de leabhraichean sailm. Air dha bhi uair air chuairt ag amharc air a sheann fhear-teagaisg, Finnian, ghabh e spéis mhor do leabhar-sailm le Finnan a bha air a ghleidheadh aig anns an eaglais, agus ’s ann a thòisich e ri dol dh’ an eaglais feadh na h-oidhche a’ sgriobhadh leth-bhreac an leabhair dha féin. Fhuair Finnian so a mach agus air dha bhi smaoineachadh gu robh e ’na ghniomh mi-onarach do Challum Cille so a dheanamh gun a chead-san bha e ro dhiombach agus thagair e a chòir féin do’n leabhar shailm a sgriobh Callum Cille, ag radh gu’m buineadh an ath-sgriobhadh do’n phriomh leabhar. Cha ghéilleadh Callum Cille dha so, agus chaidh a chùis a thoirt gu breith Righ Diarmad ’na lùchairt ann an Tàra. ’Nuair a chuala ’n righ da thaobh na cùise, ’s e bhreith a thug e, “Le gach boinn’ a bhoinne, le gach leabhar a leabhran.” Cha robh Callum Cille toilichte leis a bhreith so agus chuir e gu cas na h-aghaidh ag ràdh gu’n robh i eucorach, agus gu’m bitheadh e air a dhiolladh air an righ. Aithghearr an deigh sin chuir righ Diarmad gu bàs prionnsa òg a bha gabhail còmhnuidh maille ri Callum Cille; bha air a chur as a leth gu’n do mharbh e duine le tuiteamas. Dhùisg so na bu mhò fearg Challuim Chille an aghaidh Righ Diarmad, agus mhaoidh e air gu faigheadh e bhràithrean agus a chàirdean gu dioghaltas a dheanamh air leis a chlaidheamh. Dh’ fhalbh Callum Cille gu tir Conneil a’ seinn air an t-slighe “laoidh an Dòchais” a sgriobh e rithist anns a Ghàilig, agus a bha chionn ghoirid air a h-eadar-theagachadh gu Beurla. Air da a dhùthaich féin a ruigsinn, dh’ èirich leis air ball a luchd-daimh agus righ

*Parchments .

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[47]

[Vol . 3. No. 6. p. 7]

Chonnaught, athair a phrionnsa ’chuir Diarmad gu bàs, agus chaidh iad an aghaidh Righ Diarmad. Choinnich Diarmad iad le fheachd aig Cultneimhe agus chuir iad blàr. Chaidh an latha le buidheann Challuim Chille. Ge de bhuadhaich e a chùis so, thainig e gu bhi fo thrioblaid inntinn air son gu robh e na mheadhon air uidhir de fhuil a dhòrtadh, agus bha mhuinntir chràbhach ’ga dhìteadh anns a chùis. Fhuair e comhairle mhath agus misneach o Mholaise, aodhaire diadhaidh ann an Innismharry, agus rùnaich e na bha roimhe de ’bheatha a chaitheamh na theachdaire soisgeulach a measg chinneach tir na h-Alba. Tha an leabhar-sailm a bha ’na mhàthair-aobhair air an deasbaite fhuilteach so ri fhaicinn leis na h-uile thogras ann an tigh-iongatais Ard-sgoil Rioghail Eirinn. Bha an leabhar so tri cheud bliadhna ann an teaghlach Chlann Domhnuill an Eirinn, agus na h-uile bliadhna bha iad ’ga ghiulain air altair gu cath a creidsinn, gu robh buaidh mhor leis. Thugadh mar so “an Cathach” mar ainm air an leabhar-sailm. Tha e air a dheanamh suas de dh’ fhichead agus a h-ochd deug de dhuilleagan craicinn air an ceangal le bannaibh airgid.

(Ri leantuinn.)

(Air a leantuinn o thaobh 3.)

thainig sinn. Tog dheth, Aonghais, fhad ’s is beo mi seasaidh mi mach an aghaidh oil agus misg air torraidhean; ged a thà, buidheachas do Dhia air a shon, an cleachdadh narach so a’ dol a nis air cul; gidheadh tha e ’n a thamailt do ’n sgireachd, agus do gach neach a bhuineas di. Ach o ’n a thachair dhuinn tighinn air an t-seanachas so, innis dhomh o’n a tha sibh uile co deigheil air ur gradh a nochdadh dhoibhsan nach maireann, c’ arson nach ’eil sibh a’ cur leachda lighe os an cionn, no garadh cloiche m’ an cladh anns a’ bheil iad ’n an sineanh. Cha ruig thu leas innse dhomh gum bu neo-ni sin doibhsan; b’ eadh, ach cha bu neo-ni dhuinne e. Nach bu taitneach an ni ciuineachd maduinn na Sabaid, an am dluthachadh air tigh aoraidh an Tighearna, na h-uaighean anns a’ bheil ar cairdean ’n an suain, ’fhaicinn, cha ’n ann, sir an stampadh fo chrodh agus fo chaoraich, ach gu tosdach samhach mar bu choir dhoibh fo blath a’ chluarain ghuirm, agus an neonain ailidh. Ann an so, gu dearbh, ghabhta leithsgeul dhaoine ged a chuireadh iad caileiginn de chostas orra fein.

AON. —Mata, cha’n ann a chur cosg air ur seanachas, ach tha muinntir na sgireachd gu leir ’g a fhaicinn sin ’n a thamailte, agus ’n a ni mi-chiatach, ach tha fhios agaibhse, an gnothach a tha ’n earbsa ris nis h-uile fear gu ’m bi e fada gu deanamh; ach n’ an cuireadh sibh fem (leis gach ni math eile ’tha sibh a’ deanamh) mu ’thimchioll, cha chreid mi nach aontaicheadh gach duine ’s an sgireachd leibh; agus ged a bha mis a’ labhairt an diugh mar bha mi, mar bu dùth do sheann duine, a chunnaic iomad atharrachadh ’s an duthaich, cha bhithinn air deireadh ’s a’ chuis sin. Mo bheannachd leibh a Mhinisteir, agus gu ma math a theid sibh dhachaidh, agus cha bhi ’n t-each donn fada ’g a dheanamh.

I. M’L.

Naidheachd.

Bha ann an Normandy, ’s an Fhraing, cosnaiche bha air ur phosadh, duine calma sgairteil, agus bha e fein ’s a bhean, mar bu choir dhoibh a bhi, anabharrach caidreach. Thachair dhasan a bhi ’g obair ri latha uisge ’s gaillinn o mhoch gu anmoch, agus thainig e dhachaidh air a chlaidreadh gu goirt le h-obair a’s droch-shid. Bha ’bhean ’n a suidhe aig an teine. “An d-thainig thu ’ghaoil?” ars’ ise, “nach e sin an latha! tha e air a bhi cho fliuch ’s nach b’ urrainn mise dol a dh’ iarraidh uisge, ugus leis a sin cha ’d fhuair mi do dhinneir a dheasachadh; ach o’n tha thusa nis co fliuch ’s is urrainn duit a bhi, bhithinn a’d’ chomain n’an rachadh tu’ ’dh’iarraidh cuinneag uisge.” Thog e ’n da chuinneig, agus thug e’n tobar air; bha ’n tobar greis air astar, ach cha b’fhada gus an do thill e; chuir e aon de na cuinneagan air an urlar, agus thilg e na bha ’sa’ chuinneig eile air mullach cinn a mhnatha, agus a’ chuinneag eile air an doigh cheudna. “Sin, a ghraidh,” ars’ esan, “tha thusa nis co fiiuch ’s is urrainn duit a bhi, agus tha mi ’n dochas nach misd’ thu dol a dh’iarraidh an uisge.”

Tha deagh fhios againn nach ’eil a’ h-aon de na mnathan Gaidhealach a dheanadh a’ leithid so; ach mar thuirt am Frangach, tha sinn “an dochas” nach misd’ iad an sgeul beag so a chluinntinn. Bha ’m Frangach bochd ’n a dhuine spurtail, tuigseach: cha b’ ionann agus ioma trusdar a bheireadh gleadhar an taobh an leth-chinn di. —Cuairtear nan Gleann.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI—C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
Rubbers dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[48]

[Vol . 3. No. 6. p. 8]

Ho mo Mhairi Laghach.

LE ALASTAIR DOMHNALLACH, ’SA CHEAPICH AN ANTIGONISH.

LUINNEAG.
Ho mo Mhairi laghach,
’S tu mo Mhairi ghrinn,
Ho mo Mhairi laghach,
’S tu mo Mhairi bhinn;
Ho mo Mhairi lughach,
’S tu mo Mhairi ghrinn;—
’S ann tha Mairi bhoidheach
’Comhnaidh ann sna glinn.

Dh’ fhalbh mi a mo dhuthaich,
Chaidh mi ’n null air chuairt;
Fhuair mi ’m measg nan armunn
Ailieagan gun ghruaim;
Choinnich Mairi bhan mi,
’S i cho lan de stuaim,
’S caoimhneil, banail, baigheil,
Mar bu ghnath ’s bu dual.

’S bho ’n fhuair mi do chairdeas
Gheibh thu ’n dan le loinn.
’S cluimear anns gach aite
Mu ’n nigh’nn bhain gun fhoill.
Mheall i bhuam le ’giulan
Mo chruit-chiuil a’ sheinn
Air gach grinneas naduir
’Ghlac i trath ’n a roinn.

Tha do phearsa boidheach
Bho d’ dha bhroig gu d’ bharr,
Deas mar bha do sheorsa
’S tric ’thug corr air cach;
Seang shlios sunndach, fallain,
Mar chanach a’ chair,
No mar shneachd nan geugan
’Tigh ’nn bho ’n speur gu lar.

Tha do chuailean ar-bhuidh’
Ort an caradh dluth;
’S sniomhanach gu ’bharr e,
’S fainneagach do chul;
Car ’s gach fuiltein grinn dheth
’Sios mar bhinn theud chiuil;
’S camagach mu d’ ghuailibh
’N a chleid dhual e ’n null.

Tha do ghruaidhean boidheach
Mar dha rois ’n am fiamh
’Bhiodh fo dhruchd a cheitein
Moch mu ’n eireadh grian,
’Nuair bu deirge ’n dearrsadh,
Fo bhad-sgail ’g an dion
Ann an caoin ghleann fasaich
Fo iochd blath nan sian.

’S mar dhearcagan fearr-dhris
Air meanbh bharr nan geug,
Tha do dha shuil mhiogach
Fo ’n ruisg mhin-ghlan, reidh.
S gorm ’s gur lìonte boidheach
Fo dhreach neoil le cheil’
Iad, ’s gun chron ri ’fhaotuinn
Dhaibh le h-aon fo ’n ghrein.

Tha do dheud glan, boidheach,
Geal, comhnard, ’ad bheul,
Dhuth ’s gach te an ordagh
’S a cur corr an geill
Air gach tlachd tha ’fas riut
’Chuir mo dhan air ghleus,
’S a bhios ur ’s gach coisridh
Dhaibh mar cheol ’g a sheinn.

Ged tha ’chuach ’s an smeorach
Binn gu leoir ’s a’ choill,
Fo shlios ur nan ro chrann,
Ceol-bhinneach le loinn,
B’ annsa leam bho m’ nadur,
Guth mo ghraidh bhi ’seinn
Na ’n cuanal mar chomhlath
’N gleannan ceo sa bheinn.

’S beag ionghnadh leam t’ uaisle
’Bhi ’cur suas do phris,
’S tu ’shliochd nam fear uaibhreach
’Sheasadh gual’ an righ,
Domhnallaich a’ chruadail,
’Choisneadh buaidh ’s gach strith;
’S tric ’bha ’n turn san araich,
’S chuirteadh cach gu dith.

’S na ’n tachrainn sa’ chomhlan
Mu ’n bhord ’san taigh-thairn’,
Gu ’n seinninn daibh t’ oran
’S dh’ olainn do dheoch-slaint’.
’S bho ’n fhuair mi cho grinn thu,
’S tu siobhalta thar chaich,
Bidh mo ghnath ’s mo chomhradh,
Ort ri m’ bheo do chach.

An Cagaran.

SEANA CHRONAN ABRACH.

Cagaran, cagaran, cagaran gaolach,
Cagaran, foghainteach, fear do mo dhaoine:
Goididh e gobhair dhomh, goididh e caoirich,
Goididh e capull, us mart o na raointean.

Cagaran laghach thu, cagaran caomh thu,
Cagaran odhar na cluinneam do chaoine:
Goididh e gobhair, goididh e laosboc
Goididh e sithinn o fhireach an aonaich.

Dean an cadalan, ’s duin do shùilean,
Dean an cadalan beag ’n a mo sgùrdaich.
Rinn thu ’n cadalan, ’s dhùin do shùilean;
Rinn thu ’n cadalan—slàn gun dùisg thu.

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o dhroch cnatan
Oxford , N. S. R. F. Hewson.

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o chas ghoirt.
Yarmouth , FRED COULSON.

LeighisMINARD ’S LINIMENTRòs Dubh ormsa.
Inglesuille , J. W. RHGGLES,

LITIR a fhuair sinn o dhuine còir an Antigonish an la roimhe: “Tha mi gle bhuidheach dhe’n MHAC-TALLA. Tha mi ’ga ghabhail a nis o chionn còrr us bliadhna. ’N uair thainig e ’n toiseach, cha robh duine stigh agam a leughadh Gàilig ach mi fhéin, ach an diugh leughaidh an teaghlach uile Gàilig, agus tha iad a dol na’s fhearr oirre na h-uile latha.”

Minards Linimentair son Loine.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAN W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith ’a thig thu. Dealbhan beaga air am meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine air a phrìs a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck C. B.