---

[49]

[Vol . 3. No. 7. p. 1]

Mac-Talla

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. III SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, OGUST 18, 1894. No. 7.

Domhull a Chogaidh agus Ailein Tailleir.

(Air a leantuinn.)

An ceann ùine gun bhi fada, fhuair Dòmhnull fearann ùr ann an cearn eile dhe’n sgireachd, beagan astair o’n fhearann a bh’aige roimhe. An deigh dha beagan réitich a dheanamh air, thog e tigh beag logaichean, agus rinn deiseil gu dhol dh’ fhuireach ann. Air feasgar àraidh bha e leis féin san tigh ùr sin (bha’n teaghlach fhathast anns an t-seann tigh) ’na shuidhe mu choinneamh an t-simileir ’ga gharadh fhéin an deigh ’obair-latha agus a deanamh cas tuaighe. Cha robh anns an tigh ach an aon rùm air fad agus bha solus an t-simileir ’g a shoillseachadh gu h-iomlan. Bha na similearan ud ’san amanabarrach mòr; ghabhadh iad maidean connaidh a bhiodh còig ’sa sia de throighean a dh’ fhad, agus ’n uair a bhiodh tòrr mòr dhiubh sin ’nan craosaich dheirg air an teine a toirt blàiths us soluis uatha, cha’n iarradh duine sòlas a b’ fhearr na bhi, mar bha Dómhnull a Chogaidh air an oidhche so, ’na shuidhe mu choinneamh an t-simileir s’ a’ driongan ri obair sam bith a thigeadh gu ’làimh. Air a cheart oidhche so chuir Ailein Tàillear roimhe tighinn air chéilidh air Dòmhnull a dh’ fhaicinn ciamar bha ’dol dha ’san tigh ùr. Air dha an tigh a ruigheachd thug e sùil troimh na sgaran a bh’ eadar na logaichean, agus ghabh e beachd air suidheachadh Dhòmhnuill. Air ceann an taighe bha toll air a ghearradh as na logaichean anns an robh dùil aig Dòmhnull, ’nuair a dh’ fhàsadh e beagan na bu bheairtiche, uinneag a chur, ach a bha ’n dràsda air a dhùnadh le pios aodaich a bha air a thàirnneadh aig bràigh an tuill agus ’ga chòmhdach thairis mar chùirtein. Bha ceann caorach a bha air a marbhadh an latha sin féin air bun craoibhe faisg air an tigh, agus bha gunna, a bha air a thoirt as a chéile air son a ghlanadh na sheasamh faisg air an dorus. Thog Ailein am barailte agus stob e ’n darra ceann dheth suas troimh amhach na caorach air dhòigh ’s gun robh e tighinn mu leitheach a mach air a beul, agus bha e ’n sin deiseil gu dhol a dh’ obair. Chuir e ceann na caorach ann an toll na h-uinneag, agus phut e stigh e, a lion beagan us beagan. Dh’ fhairich Dòmhnull starban aig an uinneig, ’s thug e sùil an rathad a bha i. Gu de b’ iongataiche leis na an cuirtein fhaicinn ’g a chur an darra taobh agus ceann na caora bàine a’ nochdadh a stigh. Chuir Ailein a bheul ri barailte ’ghunna, thòisich e air labhairt troimhe, ’s bheireadh Domhnull a mhionnan gu’m b’i chora bha ris an t-seanchas. Sheas am falt air a cheann ’s chlisg a chridhe le eagal ’n uair chual’ e ’chaora ’g radh, “A Dhomhnuill! A Dhòmhnuill! A Dhòmhnull! Tha thusa dol a bhàsachadh Di-haoine agus bidh tu air do chur fo’n fhòd Di-sathairne!” agus ’an sin chaidh ceann na caora as an t-sealladh. Cha d’ fhuair Domhnull norradh fad na h-oidhche, agus tràth ’sa mhaduinn thog e rithe dhachaidh ’s thug e ’n leab air. ’N uair a dh’ innis e mar thachair dha, cha robh guth no iomradh air ni sam bith elle feadh na coimhearsnachd. Bha àireamh mhath ann nach robh ’creidsinn a sgeoil a thaobh ceann na caorach, ach bha choltas cho bochd agus’ inntinn cho mor tromhe cheille ’s nach b’ urrainn do neach sam bith a chur an teagamh nach fac’ e rud-eigin. ’S iomadh facal reusanachaidh agus comhfhurtachd a thug na nàbuidhean dha, ach bu diomhain an obair; cha robh freagairt aige dhaibh a b’ fhearr na bu mhiosa na gu robh aige ris an saoghail so fhàgail Di-haoine, gu ’n d’ innis a chaora sin dha. Thainig an latha mor sin mu dheireadh thall ’s chaidh e seachad, ’s bha Domhnull fhathast beò—maduinn Di-sathairne smaoinich e nach robh math dha bh toirt géill do’n chaora na b’ fhaide, agus dh’ éirich e. Cha deachaidh moran làithean seachead ’nuair a fhuaras a mach co thug comas labhairt do ’n chaora agus ’na chual e chuir iad an aonta ris gun do chuir Ailein a cheart uiread eagail air Dòmhnull le ceann na caoach’sa chuir Domhnull airsan aig a chladh.

Is sgeula firinneach so; ma chuireas neach sin ’an teagamh, cha ’n eil aige ach feòrach de dh’ aon sam bith de Ghàidheil Ghlinn-Garraidh, agus mur creid e mise creideadh e iadsan.

DIARMAD.

Na Seilleinean.

Tha tri seòrsa sheilleinean a’ gabhail còmhnuidh anns gach sgeap; ’siad sin na seilleinean òga; na seilleinean dìomhain, agus a’ bhan-righ. Rè an t-samhraidh tha na seilleinean òga ro-ghnìomhach, a deanamh suas Chirean, agus ’gan lionadh le mil; ach tha na seilleinean dìomhain a’ fantuinn an còmhnuidh san sgeap, agus ag òl na meala a ta a’ chuid eile a’ tional. Aig deireadh an t-samhraidh, ’nuair a ta a’ chìr-mheala làn, agus an obair thairis, tha na seilleinean dìomhain air an tilgeadh mach le cach o’n sgeap, agus air am marbhadh, no air am fàgail gu bàsachadh le fuchd agus le gorta.

Tha ban-righ anns gach sgeap, a’ riaghladh agus a’ cumail orduigh am measg nan seilleinean. Cha leum sgeap mur falbh i air an ceann, agus ma gheibh i bàs fàsaidh iad mall ’nan obair, agus théid iad ma dheireadh gu neo-ni. Oibrichidh an seillein gu dìchiollach air feadh an t-samhraìdh chum gu’m bi pailteas aig air feadh a’ gheamhraidh: Agus nach còir d’a so gach leisgean a theagasg, gu bheil e mar fhiachaibh air dìchioll a dheanamh air son na beatha a ta làthair, ’nuair tha e òg agus comasach air so a dheanamh?

CumMinard ’s Liniment ’san tigh.

---

[50]

[Vol . 3. No. 7. p. 2]

UILLEAM UALLAS.

LE AONGHAS MAC COINNICH.

’NUAIR a fhuair na Sasunnaich Alba fo smachd dhoibh féin, ’sa bhliadhna 1290 bha iad a’ cleachdadh na h uile fòirneart a b’ urrainn iad thairis air an luchd-àiteachaidh. Bha ’n t-àrd fhear-lagha, Ormeslie, a’ gairm gu cunntas nan ulie nach tugadh mionnan-striochdaidh do Eideard. Bha mòran de na h-Albannaich a’ diùltadh sin a dheanamh mar ni air nach robh còir aig righ Shasuinn, a fhuair làmh an uachdair orrasan, ni ’s mò le seòltachd na le treubhantas ’us gaisg’ a chuid saighdearan. Air son an diùltaidh so bha e ’toirt uath’ an cuid fearainn ’us maoin, ’s ga ’m peanasachadh air iomadh dòigh eile. Bha Uisdean Cresingam, am fear-ionmhais Sasunnach, mar an ceudna ga ’m pianadh a’ togail airgid uatha fo chaochladh leth-sgeulan. Cha robh mòran airgid a’ ruith a measg nan Albannach ’s na linnibh ud, ’s cha robh iad cleachdta ri bhi ’paigheadh mòran do an righribh dùthchasach féin a bha ghnàth a’ taisbeanadh comhfhulangas a bhi aca ri ’m bochduinn. Bha iad, mar sin, gu mòr air an tàmailteachdadh le bhi air an éigneachadh gu suimean ro mhòr iocadh do Chresingam, air son aobhar sam bith, no aig àm sam bith a b’ àill leis. Agus a thuilleadh air a mhi-riarachadh a bha ’g éiridh o na h-aobharaibh so, bha na saighdearn Sasunnach leis an robh gearastona na rioghachd air an lionadh a’ deanamh mòran ainneirt air an t-sluagh, ’s a’ taisbeanadh mòran tàir’ ann an dòighibh déiligidh ris gach iosal ’us uasal ’n am measg. Bheireeadh iad uatha gun fhoighneachd ni sam bith a chitheadh iad ac’ anns an cuireadh iad sùil, ’s nan gabhadh neach sam bith a bhiodh iad a’ creachadh air cur ’nan aghaidh, gheibheadh e bhualadh ’s a lotadh, ’s bha iad eadhon a’ cur cuid gu bas air son a bhi ’dìonadh an codach féin uatha. Cha b’ ioghnadh ged a bha na h-Albannaich air an tàmailteachadh co maith ’us air an sárachadh leis na h-uile ni a bh’ ann, s ged a bhiodh iad deònach air a’ cheud chothrom a ghabhail air éiridh ’an agaidh an luchd-fòirneirt, na Deasaich, mar theireadh iad féin riu, agus an duthaich aiseag a dh’ ionnsuidh na saorsa dheth an robh iad air an spùinneadh le foill agus ain-iochd righ Shasuinn. Cha robh ni ga ’n cumail gun sin a dheanamh ach easbhuidh fir treòrachaidh as am biodh làn earbs’ aca ’s a bhiodh ’s na h-uile seadh freagarrach air son a dhol air an ceann ’s an cumail air rian ann an ’oidhirpibh air an luchd sàrachaidh fhuadachadh a’ mach as an tir. Angus gu freasdalach, bha leithid sin de fhear-treòrachaidh air a thogail suas ann am pears Uilleim Uallais.

Cha b’ aon de àrd-mhaithean Alba Uilleam Uallas, ach bu mhac duin’ uasail e da ’m b’ ainm Sir Callum Uallas á Ellersli, ’n Siorrachd Renfriu. Bha Sir Callum so air a mharbhadh leis na Sasunnaich, agus a bhantrach air teicheadh gn taobh tuath amhainn Thatha, far an robh a cuideachd. Bha mar so aobhar fuath gu leòir aig Uilleam do na Sasunnaich. Ach thàinig iad ni bu ro fhaisg na sud air mu ’n do dhùisgeadh suas a spiorad gu ceannairc. Tha luchd-eachdraidh ag innseadh, a’ measg sheanachasan eile mu thimchioll, gu ’n robh e là àraidh ag iasgach ann an amhainn Inbhir a bha ’na choimhearsnachd. ’An àm dha bhi pilleadh dhachaidh, còmhladh ri balachan a bha ’giùlain an éisg a ghlac e, ann am bascaid, choinnich dithis no thriùir dheth na saighdearan Sasunnach e, a bhuineadh do Ghearaston Ara. Rinn na saighdearan gu neo mhodhail, air son am bascaid leis na bh’ ann a thoirt o’n bhalach. Bha Uallas deònach roinn de na bric a thoirt doibh. Ach o nach biodh na Sasunnaich riaraichte le ni bu lugha na ’n t’ iomlan, thàinig na fir o fhoclaibh gu buillibh. Cha robh armachd aig Uallas ach a shlat-iasgaich. Le ceann reamhar na slaite bhuail e buill’ air fear de na saighdearan ’s a cheann leis ’an do mharbh e air a bhad e. Thug e grad thàmhadh air claidheamh an duine mhairbh, s chog e co duineil leis ’s gu ’n do chuir e càch gu teicheadh, ’s gu ’n d’ fhuair e dhachaidh leis a’ bhascaid éisg slàn, fallain. Ach b’ éigin da teicheadh air son a bheatha, ’s a bhi fo ’n chioll car ùine, ’s an déigh sin àit eile de ’n dùthaich a thoirt air far nach robh an gniomh co aithnichte. B ann an ath-bhliadn’ an déigh sud a dh’ éirich e’n aghaidh nan Sasunnach. Bha e air pòsadh an sin, ’s a chòmhnuidh ’am baile Lanairc. Air là àraidh, ’an àm an earraich, bha e ’coiseachd tre ’n bhaile, air a sgeudachadh le deis’ uaine, a bha fasanta ’measg nan uaislean ’s an àm sin de ’n bhlaidh-

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

G . H. GUZZWELL,
SIDNI, C. B.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeos, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadan, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air dlaimh aonnan.

---

[51]

[Vol . 3. No. 7. p. 3]

na agus tearc de luchd-leanmhuinn ’s de chàirdean còmhladh ris, a’ measg an robh Sir Iain Greumach. Thàinig Sasunnnach mi-mhodail an rathad, ’s thòisich e ri magadh orra. “Seadh,” ars esan, ri Uallas, “a bheil thu air tighinn as ùr a nall thar fairge? Tha thu co rìomhach ’s gu ’n do shaoil leam gur h-e bh’ ann diot cùirt-theachdair a’ toirt ban-righ nuadh da ’r n’ ’ionnsuidh.” Ghabh Uallas air aghart a’ giùlain na h-athais gu foighidneach, ain-deònach air mithlachd sam bith a thogail. Ach dh’ iath mòran de ’n phràpar Shasunnach mu ’thimchioll, a’ sior thilgeadh athais air. Mu dheirnadh bhuil fear dhiubh ceann na truaill anns an robh ’n claideeamh a bha Uallas a’ giùlan air a thaobh. Ghrad tharruing esan a chlaidheamh ’s chuir e’n Sasunnach gu talamh le aon bhuille. Ann an tiota bha ’n t-sabait air a’ bonn. Réitich ’na bha làthair de ’na h-Albannaich, mu cùig duine-fichead—rathad doibh fèin gu tigh Uallais. Dh’ fhosgail a bhean an dorus. Ghabh Uallas féin, ’s a reir coslais tearc de luchd-leanmhuinn, a mach air dorus cùil ’s ràinig iad coill’ a bha dlù dhoibh anns an robh Gil ris an abrar Creagan Chartland, anns am b’ urrainn siad iad féin a dhionadh o’ luchd tòrachd sam bith a dh’ fheudadh a dhol air an lorg. Ach rinn Hoselrig, an riaghladair Sasunnach, dioghaltas eagalach air Uallas air son na thachair. Loisg e tigh Uallais ’s chur e ’bhean gu bàs. Theich ban-oglach a bh’ aice gun fhios, a mach do ’n choille, ’s dh’ innis i na h-uile ni do Uallas ’s d’ a luchd-leanmhuinn. Bha ’chràdh spioraid eagalach ri fhaicinn. Sheas a luchd-leanmhuinn timchioll air a’ gul. Fadheòidh thuirt Uallas riu, “Togaibh dheth fheara, is pian gun fheum so. Cha ’n urrrainn sinn ise a thoirt air ais. Ach cha ’n fhaicear tàmh agamsa gus an dean mi dioghaltas air son ise a bha co taitneach ’s co àillidh, a chur gu bàs.” Air an dearbh oicdhche sin thionail e deich fir fhichead de dhaoine dileas, misneachail, ’s chaidh e gu sàmhach a steach do ’n bhaile. Ràinig iad tigh an uachdarain. Bha e féin na luidh’ ’an rum uachdrach gu dorus an robh ceuman staidhreach a’ dìreadh suas o ’n t-sràid. Dhìrich Uallas suas an staidhir so, chuir e neart ’an aghaidh an doruis, ’s dh’ fhàisg e steach roimhe e. Leum an Sasunnach, làn uamhais; a mach as a leabaidh, ’s ghlaodh e, “Co tha deanamh na h-iorghail so? Tha mise, Uallas a bha thusa sireadh fad an là.” Le sin bhuail e co guineache, ’s gu ’n do sgoilt e’ cheann ’s gu ’n deachaidh an claidheamh sios gu cnàimh na h-amhach. Dhùisg buaireas air feadh na sràide. Thionndaidh na saighdearan Sasunnach a mach, ’s dh’éirich fir Lanairc thun a’ chòmhraig. ’N uair a shoilleirich a’ mhaduinn bha dà fhichead deug de na Sasunnaich nan luidhe marbh air na sràidibh, ’s na h-Albannaich ’n am maighstiribh air a’ bhaile.

Sgaoil iomradh a’ ghniomh-euchdaidh so air feach na dùthcha gu h-ath-ghoirid, agus thòisich àireamh de dhaoine tapaidh, colgant’ air tional gu Uallas, mar an ceannard. Bu duine neo-chumanta foghainteach Uallas, ’am pearsa co maith ’s an inntinn. Ma ’s fior na bheil air innseadh mu ’thimchioll le luchd-eachdraidh feumaidh gu ’m b’ aon e de ’na curaidhean co treum sa bha ’n linn no ’n àite sam bith. Ach tha e soilleir gu leòir o chaochladh nithibh mu nach urrainn teagamh a bhi, gu ’m bu duine neo-chumanta calm e. Ann am pearsa, garbh-chnàmhach; aghaidh fhada shoilleir; folt soilleir donn; sùilean soilleir geur-sheallach; scòrr air taobh clì na smeigid; coslas a ghnuis’ smuaireanach dubhach. So dealbh Uilleim Uallais, duine sònruichte a measg mhòran mhìltean. B’e ’n garg-churaidh so, air a lotadh ’na spiorad, ’s air a dhùsgadh suas mar leòmhan boirionn o’n do bhuineadh a cuileanan, a rùnaich, le co-chuideachaidh a luchd-dùthcha, gu ’n rotadh e mach, aig roinn na béigileid, a h-uile Sasunnach a bha cadar ceann a tuath ’us ceann a deas Alba. B’ ann goirid an déigh dha ’n cuideachadh a dh’ ainmich sinn fhaotainn, agus tighinn a dh’ ionnsuidh an rùin ud, a thachair an ni ris an abrar an ceann a deas Alba, Saibhlean Ara. * Bha na Sasunnaich a nis a’ tòiseachadh a’ gabhail eagal roimh an treubhantas agus a’ ghliocas a bha Uallas ’s a luchd-leanmhuinn a’ taisbeanadh ann an oidhirpidh air an tir a shaoradh o luchd-fòirneirt. Agus ’s ann a smuainich na h-uile-bheistean ud a nis air déiligeadh ri Uallas ’s a luchd-leanmhuinn le foill. Leig iad orra gu ’n robh iad air son sìth a dheanamh. Dh’ fhiadhaich cuid de ’n luchd-riaghlaidh Uallas agus a’ chuid oifigearan gu comh-labhairt riu féin mu chumhachan

*Barns of Ayr.

sìth. Bha ’choinneamh gu bhi air a cumail an taobh a muigh de bhail’ Ara, ann an aitreabh mhòr fhiodha. Gheall na h-Albannaich coinneachadh riu gu siochail, a reir an t-sean-fhocail fhirinnich, “an duine nach bi olc air aire, cha smuainich o olc fir eile.” Air taobh a muigh na h-aitreibh bha na h-uile ni gu maiseach agus an deadh òrdugh mar bu chóir a bhi. Ach air an taobh a stigh bha inneala bàis. Bha àireamh shaighdearan a’ feitheamh air son gniomh chrochadairean a dheanamh. Bha buill chainbe air an ceangal gu h-àrd ri sailibh na h-aitreibh agus snaimeanna-ruith air na ceannaibh a bha sios diubh air son cinn nan Albannach a thilgeadh annt’ a lion fear ’us fear, mar a bha iad a’ dol a steach. B’ e Sir Reiginald Crauford, Siorraimh Siorrachd ud féin, ’us bràthair-màthar Uallais, aon de’n cheud fheadhainn a thuit ’s an rib’ ud. Lean mòran as a dhéigh-san, gun duin a thoirt rabhadh dhoibh. Cha tàinig duine riamh a mach a chaidh a steach. Bha ’n cuirp air an tilgeadh ’n an aon dùn air muin a chéil’ an ceann shuas na h-aitreibh. Ach fhuair boirionnach fìrinneach ’s a’ chòimhearsnachd nach robh saor o an-amharus, innleachd éigin air sealltuinn a steach agus na nithe a bha dol air aghart fhaicinn. Bha Uallas, gu freasdalach, rud-éigin fadalach gun tighinn, ’s bha bhean so ga fheitheamh air son rabhadh a thoirt da. Co luath ’s a chunnaic i e tighinn fagus, chaidh i ’na choinneamh ’s ghlaodh i, “Oh Uallais ghaisgich, chroch iad do chàirdean mar dheanadh iad air na coinluirg!” Stad an gaisgeach ag éisdeachd na sgéil eagalaich, agus ’s gann a b’ urrninn e suidhe ’na dhiollaid le bròn ’us tùireadh. Ach ged bu duine teodh-chridheach Uilleam Uallas bha e fad o bhi meath-chridheach. Cha robh maith sam bith dol a dh’ iarraidh lorg air a leithid de ni is “géill,” ’s an fhoclair aige-san. Cha robh e riamh ann. Agus uime sin b’ e ’n ath char Dioghaltas! Ghabh e cuairt ’s a’ choimhearsnachd toiseach na h-oidhche gus am faiceadh e ciod a thachradh. ’N uair a chaidh na mortairean, ’s an t-sabhal mhòr ud, air mhisg le fuil’ ghabh iad an sin a’ mhisg le dibh làidir, leann Eireannach, ’us deochaibh mealltach eile, ’s chuir iad roinn mhòr de ’n oidhche seachad le danns ’us misg.

(Ri leantuinn.)

---

[52]

[Vol . 3. No. 7. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton

SIDNI, OGUST, 18, 1894.

CHA’N eil Japan us China ann an teas a chogaidh fhathast, ach tha iad nam fuil ’s ’nam fallus a’ deanamh deiseil, ’sa toirt ionnsaidhean beaga air a chéile ’nuair a gheibh iad an cothrom. Tha rioghachdan us dùthchannan na Roinn-Eòrpa ’s America aig an àm cheudna ’cur an cinn ri chéile feuch de ghabhas deanamh. Tha Breatunn air son an cumail o dhol a chogadh, ’s air son Corea a thoirt uapa ’s gun còir a bhi aig dùthaich seach duthaich oirre, agus ma gheibh i chuid a’s mò dhe na dùthchannan eile gus an aonta thoirt, ’s ann mar sin a bhitheas. Tha Ruisia air an laimh eile deònach air an leigeadh ’an cìreanan a chéile gun fhios nach teid China a lagachadh air dhòigh s’ gu faigh i féin a bheag no mhor de dh’fhearann a ghlacadh. Tha Ruisia a ghnàth a sireadh tuilleadh fearainn. Ma gheibh Ruisia a dòoigh fhéin ’s gu’n teid China us Japan air an aghaidh leis a chogadh, tha e doirbh a dheanamh mach cò air a ghabhair. Tha Japan air a deagh uidheamachadh air son cogaidh, tha saighdearan ionnsaichte aice, air muir ’s air tir, agus tha ’sluagh aonaichte mar aon dunne Tha China gun a bheag sam bith de shaighdearan ionnsaichte, s cha mhor nach faodair ràdh nach eil arm-mara aice idir. Cha’n eil aonachd sam bith am measg an t-sluaigh, agus cha mho tha gràdh aca do’n Iompaire, oir cha’n ann dhiubh féin e. Ach oibrichidh iad cuideachd air uairean, agus tha iad cho lionmhor ’s ged chailleadh iad duine mu choinneamh a h-uile duine tha ann an Japan, nach ionndraineadh iad as am measg iad. Tha e duilich a dheanamh mach uime sin ciamar a rachadh dhaibh. Tha ’n t-ionnsachadh air taobh Japan ach tha ’n àireamh air taobh China.

Tha Cuideachd a Ghuail a’ cur seisd ri luchd reic na deoch-làidir. Bha deichuear aig cùirt ’sa bhaile an là roimh. Dh’ aidich dithis, ’s phàigh iad a chàin, chaidh ceathar eile dhìteadh, ’s ceathrar eile leigeadh seachad gu àm eile.

Bha réis mhor an uiridh air an taobh sa’ dhe ’n chuan eadar soitheach Geancach us soithoach Breatunnach agus fhair an Geancach buaidh. Chaidh an soitheach ceudna null a Bhreatuinn air an t-samhradh so, a chur réis ri soitheach eile, agus chaill i gu dona, cho dona ’s gu bheil am fear leis an leis i ag radh nach cuir e réis leatha tuilleadh.

CHA’n eil sluagh air an t-saoghal an diugh cho fad air ais mar dhaoine ri nàisinich Australia. ’S gann gu bheil eadhon tùr nàdarra aca, ’s cha’n eil e comasach dhaibh reusanachadh sam bith a dheanamh. Cha’n eil smuain aca thaobh cumhachd a’s àirde na iad féin ach eagal. Tha iad eadar a bhi dubh ’sa bhi donn ’sa chraicionn, ’s cha’n eil iad a cosg ach fior bheagan aodaich. Na tha de dh’ innealan tuathanachais no cogaidh aca tha iad air an deanamh air fiodh agus air an cumadh cho gròigeil ’s cho seana-ghnàthach ’sa bh’ann riamh o linn Adhaimh.

’SE b’ ainm dh’ an ghille chaidh a bhathadh aig a bhaile so air an t-seachdain s’a chaidh Sidney Meagher ’s cha b’ e Marr mar thuirt sinn ’sa MHAC-TALLA Di-sathairne. Bha e féin us gìll’ eile a cleasachd mu sheann bhàta, ’s thuit esan dh’ an uisge. Ruith am fear eile gus cuideachadh fhaotainn, ach ’n uair a thill e bha e air a bhàthadh. Bha e aona bliadhn’ deug a dh’ aois.

DH’ fhàg Winnie Nic Isaic, caileag òg aois dheich bliadhna, a dachaidh aig Gallas Point, E. P. I., o chionn còrr us seachdain, agus a dh’ aindeoin gach siubhail a rinneadh air a son cha d’ fhuaireadh i gu ceann nan seachd latha, ’nuair thachair i air duin òg a bha dol troimh thom coille mu dha mhile o ’dachaidh, Bha i beo fad na h-ùine sin air suidheagan àrda. Cha robh i gearain an acrais idir, ach bha pathadh mor oirre,

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost & Co.)
STOC MOR DE BHATH ARUR

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c , &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[53]

[Vol . 3. No. 7. p. 5]

NAIDHEACHDAN

CHAIDH tigh ’na theine ann an Danesville Ont, an oidhche roimhe, agus chaidh am fear a bha comhnuidh ann a losgadh gu bàs,

BHA droch thienntein ann am Manitoba, air an t-samhradh so, agus tha moran dhe ’n choille b’ fhearr a bh’ anns an dùthaich air a milleadh.

CHAIDH duin’ òg de ’n ainn Black a bhathadh ’an Grand Mira air an t-seachdain s’a chaidh, Bha e mach a’ snàmh ’nuair a thachair sin.

FEUMAIDH Seumas Mac Illemhaoil ’s na h-Eileanan Coille, E, P, I., ar leisgeal a ghabhail, Fhuair sinn a litir, agus bi’dh i air a clo-bhualadh ’s an ath àireamh.

THA ’N t-Easbuig Camaran a tighinn a Cheap Breatunn air an t-seachdain s’a tighinn; agus bidh e aig a phic-nic a tha gu bhi aig a Bhras d’Or Di-máirt ’s Di-ciaduin.

BHUAIL soitheach-smùide ann an soitheach seòlaidh aig Sidni Tuath aon la air an t-seachdain s’a chaidh. Cha deach gin dhiubh a chur o fheum ach gabhaidh e da mhile dollar gus an soitheach beag a chur na h-àite fhéin a rithist,

TAA ’N soitheach-smuid “Arcadia” a ruith eadar Sidni us Bay St Lawrence na h-uile seachdain a fàgail Shidni aig ochd uairean ’sa mhaduinn Di-màirt ’sa taghal aig Sidni Tuath, St, Ann’s Ingonish us Aspy Bay, agus a tileairadh Dior-daoin.

CHAIDH Seumas Dunn, a mhuinntir a bhaile so, a mach do Ghlace Bay Di-ciaduinn, agus ’an sin thuit e marbh beagan an deigh dha ruigheachd. Bhual a ghrian e air a mhios s’a chaidh agus cha d’ fhuair e ’shlàinte ceart riamh uaithe sin.

THA biastagan a choirce a’ deanamh call gu leòr ann an iomadh cearna dhe’n eilein. Thug iad an sgriob cheudna air feadh na dùthcha a cheithir bliadhna ’n fhoghair so. Bha ’n t-side gle fhàbharrach dhaibh am bliadhna, agus dh’ fhàs iad anabarrach pailt.

’N UAIR thainig ban-righ Victoria gu crùn Bhreatunn bha da fhichead ’sa h-aon as a h-uile ceud dhe ’n t-sluagh nach b’ urrainn leughadh; an diugh cha ’n eil ach seachdnar as gach ceud nach urrainn leughadh a dheanamh.

THUIT fear Iain Friseal a mhuinntir Sidni Tuath bhar mullach simileir a thatar a’ togail a mach faisg air méinn an Reserve agus chaidh a ghoirteachadh gu dona. Cha’n eil dùil aca ri e thighinn uaithe. Tha mullach an t-simileir bhar ’n do thuit e tri fichead troigh ’sa coig o’n talamh.

CHAIDH duin’ og, Seumas Foyle, a dh’ fhalbh á Baddeck o chionn ochd bliadhna a mharbhadh ann am Patterson, New Jersey, air a 24mh la dhe’n mhios a dh’ fhalbh. Bha e mach le carbad us paidhir each, ghabh na h-eich eagal ’s bha e air a thilgeadh a mach, ’s cha robh e beò ach beagan mhionaidean,

CHAIDH Coinneach Mac Fhionghain a bha ’g obair aig anInternational Piera ghoirteachadh gu dona feasgar Di-ciaduinn. Thuit pàirt dhe’n obair a bha iad a cnr suas, agus bha esan fodha. Chaidh a làmh a bhristeadh agus dealg na guaille, ’s chaidh a ghearradh ’sa bhruthadh gu dona a bharrachd air sin. Cha deachaidh duine ghoirteachdadh ach e fhèin ach chaidh àireamh cho faisg air ’s gu robh na geilbean, leis an robh iad ag obair, a thilgeadh as an làmhan.

Tha Lighichean a cleachdadhM ’ds Liniment

Iadsan a Phaigh.

Captn. E. Mac Amhlaidh, Gloucester , Mass.
Bean C. B. Fox, Mattapan , Mass.
A. R. DomhnullachAlbany , N. Y.
Iain W. Kerr, Quincey , Mass.
Donnacha. Kerr , do.
An t-Urr. M. Mac Coinnich, Morden , Man.
Bean D. Friseal, Brucefield , Ont.
Seumas Domhnullach, Priceville , do.
Eachunn Mac Fhionghain, do.
Domhnull Mac-a- Phi, Barry ’s Bay do
D. Mac Fhearghais, Penetanguishene , do.
Alasdair Mac Eallair do.
Iain MacFhearghais, Port Arthur, do.
Eoghan Mac Gilleain, Eilean Phictou.
Alasdair Mac-a- Phi, Amhuinn-a- Deas, N. S.
Iain A. Mac Gillebhràth, Dunmaglass do.
D. Mac Rath, Vancouver , B. C.
I. D. Mac-a- Pheasain, Green Marsh, E. P. I.
Iain G. Mac Leoid, Port Righ, ’san Eilean Sgiathanach.
A. D. Mac Fhionghain, do. do.
An t-Urr. D. Mac Gilleain, Durinish, do.
Padruig Dùghallach, Loch Side, C. B. (45c. )
Eós Currie, Sydney Forks.
E. D. Nic Amhlaidh, Amhuinn Dhennis.
Iain B. Gillios, Gleann nan Sgiathanach.
S. B. Mac Neill, Cleveland .
Iain I. Mac Fhearghais, Port Morien.
Niall Mac Leoid, (Eildeir) do.
Callum Mac Amhlaidh. do.
Iain Mac Amhlaidh. (Gobha)
Iain Mac Gill-Fhinnein.
Bean Iain Bhuchanan,
Aonghas Mac Fhearghais.
Domhnull Mac ’Ille-mhaoil.
Alasdair Mac Neacail.
Alasdair Domhnullach, (Saor.)
Gilleasbuig Mac ’Ille-mhoire.
Seumas Patterson, S ’y Forks.
Domhnull Mac Fhearghais, Caribou Marsh.
Tearlach MacLeoid, Framboise .
Aonghas Mac Cuish, Bridgeport ,
Domhnull Mac Phearsain, G , Narrows.
Murchadh Domhnullach, Ceap Nòr.
Capt. R. Domhnullach, Sidni Tuath, (25c.)
A. S. Mac Neill, an Amhuinn Mheadhonach.
Padruig Moireastan, Sydney .
Donnacha Mac Gill-Fhinnein, do.
Bean C W Hill, do ( $1 .50.)
Niall Mac Phearsain, do
Floiri Nic Amhlaidh, Catalone , ( $1 .50. )
Tormoid Mac Amhlaidh, Loch Ghabarus, (50c)
Eoghan Mac Aonghais, Horne ’s Road,
Aonghas Mac Amhlaidh, Kennington Cove,
Eoseph Domhnullach, Sidni Tuath,
Niall Domhnullach, Baddeck ,
D T Caimbeul, Bràigh Ghlencove (50cts,)

IarrMinards Liniments na gabh ach e.

Cha ’n eil Iarla Abaraidhean no ’bhan-Iarla dol a thighinn a Cheap Breatunn air an turus so idir.

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o dhroch cnatan
Oxford , N. S. R. F. HEWSON

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o chas ghoirt.
Yarmouth , FRED COULSON.

LeighisMINARD ’S LINIMENTRòs Dubh ormsa.
Inglesuille , J. W. RHGGLES.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.

Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[54]

[Vol . 3. No. 7. p. 6]

Beath-Eachdraidh Challuim Chille,

CAIBIDEIL II.

Dheònich a dha-dheug do na fòghlumaich aig Colum Cille falbh maille ris a Eirinn. Is iad an ainmean Baithen (a Chlerach), Diarmid (a mhinistear) Mochonna, Cobhach, Ernaan, Rus, Fechno, Scandal, Eochoid, Tochannu Cairnaau agus Grillaau. Bha Colum Cille a toirt comhairle air Mochonna (mac Righ Ulster) gu’n a dhùthaich agus a phàrantan fhàgail. Ach dhiùlt e tilleadh, a freagairt “Is e thusa m’ athair an Eaglais mo mháthair, agus an àite anns an cruinnich mi an toradh as mó do Chriosd, mo dhùthaich.” Bha mar so intinn theachdairean-soisgeulach aig Colum Cille agus a chompanaich a fagail Eirinn. Sheòl iad ann an currach, a bha na bàta laidir, agus rainig iad tìr aig Port-a- Churraich ann an Eilean I, (ris an abrar mar an ceudna Innis-nan-Drui’neachaig ’s an ám sin.) Dhirich Colum Cille an cnoc a b’àirde bha ’s an eilean, ’s chunnaic e gu robh e á sealladh Eirinn; oir bha do gràdh aig da dhùthaich, ’s nach bitheadh e toilichte a bhi ga faicinn gu’n bhi innte. Rùnaich e a chòmhnaidh a dheanamh san eilean bheag sin oir chunnaic e gu’ robh e so-ruigsinn do na h-eilleanan mun cuairt, agus gun robh e na eilean a bha maith airson bàrr agus ionaltradh, agus mar sin ro fhreagarrach airson àite tàimh fhoglumaich agus theachdairean. Bha so anns a bhliadhna A. D. 563. Chaidh càrn a thogail air mullach a chnuic a dh’irich Colum Cille, ris an abrar fhathast Càrn-cul-ri-Eirinn.

Thug Conal, Righ na Scuite (Scots), Eilean I do Choluim Chille mar sheilbh, agus dhaingnich Bruidhe no Bride, Righ na Piouich (Picts) a chòir, agus anns a bhliadhna 565, thog Colum Cille Cathair Chuldich anns an Eilean. Bha a Chathair a co-sheasamh ann an eaglais, tigh do na coigrich, agus tighean do na ministearan agus na fòghlumaich. Bha na tighean air an togail le fiodh agus slantan caoil.

Tha an t-Urramach Bede, a sgriobh Eachdraidh na-Eaglais ann an Sasuinn, mu chiad bliadhna ’n deigh bàs Choluim Chille, a toirt an cuntas a leanas air a theachdaireachd;— “Ann am bliadhna Chriosd, cuig ciad tri fichead agus a cuig, ’nuair a bha Iompaìreachd na Roimhe fo riaghladh Justin a b’òige, thainig Colum Cille a bha na Phreasbitair agus na Abba, agus a bha ro chliùiteach airson a shaothair agus a ghiùlan agus sin gu fiughail, á Eirinn do Bhreatuinn. Be a rùn ann a bhi teachd, —focal Dhé a shearmonachadh ann an dùthchannan nam Piocuich Thuathach(Nothern Picts)oir bha ’n sluagh a bha mu Dheas dhiubh sin air an iompachadh a chum a chreidimh le Finian ùine fhada roimhe an àm sin. Thainig Colum Cille do Bhreatuinn ’nuair a bha Bride, prionnsa ro chumhachdach a rioghachadh os ceann nam Piocuich, agus rinn cumhachd teagasg an duine naoimh agus buaidh es eamplair, an cinneach sin iompachadh a chum a chreidimh.”

Cha Colum Cille a thaobh a phearsa a chumhachd inntinn, agus ionnsachadh ro fhreagarrach airson an obair mhor agus iongantach a thugadh dha ri dheanamh—

“Is fior, nach faigh am focal buaidh
A dh’ aindeoin achd an teid a luaidh
A dh’ easbhuidh cumhachd Dhé nan sluagh
A bhi, ’s an uair’ ’g a chuideachadh.

Ach far ’n do chuir e roimhe féin,
A bhi le shoisg eul deanamh feum,
’N sin bheir e deasachadh is gleus,
Do ’n Inneal reir na h-oibre sin.”

Bhr e àrd, tlachdmhor na phearsa, a shùil ro bheothail, agus a ghuth cumhachdach gidheadh binn. ’Nuair bhitheadh e seinn nan Salm chluinnte mile air astar e. Bha e air mhodh chorporra treun agus foghainteach, air alt ’s gu’m b’urrain e moran saothair agus allaban a ghiùlan. Ged’ bha e duineil neo-sgàthach agus smachdail, bha e làn do shimplidheachd, dilseachd agus caomhalachd. Nuair a bha na tiodhlacaibh nàdurra so, air am maiseachadh le gràs agus e air uidheamachadh le “ullachadh s osgeil na sìthe,” bha buaidh shònruichte aig “claidheamh an spioraid” na làimh.

’N a phearsa, bha Calum-Cille àrd duineil, agus eireachdail. Bha a ghuth binn, agus làidir; air chor is gu’n cluinteadh e aig astar màr. Bha e ro ghaolach air seinn nan Salm. Chluinnteadh gu poncail ann am Muile e, thairis air a’ chaolas; ’nuair a bhitheadh e ’seinn nan Salm ann an I. Tha e air innseadh le a luchd-eachdraidh, aig aon àm, air do shagartaibh Drùidheil* agus Rìgh nam Pecht, ionnsuidh a thoirt air casgadh a chur air aoradh Chaluim-Chille gu’n do sheinn e féin agus beagan do a bhràithribh an cuigeamh Salm thar dà fhichead, air dhòigh cho drùidhteach, ’s gu’n robh an Rìgh air a ghlusad gu domhain,

*Druids .

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[55]

[Vol . 3. No. 7. p. 7]

agus dhìon e Calum-Cille o na sagartaibh, ’s ghabh e ris gu caoimhneil. Chaidh Rìgh Brìd’ iompachadh fo éisdeachd Chaluim-Chille, agus bhaisteadh e leis. Mar thoradh air so, bha e ro bhàigheil ri Calum-Cille, agus ri ’bhràithribh, agus thug e cead agus cuideachadh dhoibh airson searmonachaidh air feadh a Rìoghachd, agus tha e coltach gu’n robh e féin a’ moladh a’ chreidimh Chrìosdail d’ a shluagh. Aig cùirt an Rìgh so, choinnich Calum-Cille ri prionnsa Eileanan Arcaibh (Orkneys), agus mhol e dha Cormac, fear d’ a fhòghlumaichibh, mar theachdair soisgeulach, a bheireadh e do na h-eileanaibh sin. Bha Calum-Cille agus a chompanaich ro shaoithreachail am measg bheanntan agus ghleanntan na Gàidhealtachd, a’ craobh sgaoileadh an t-soisgeil. Bha iad mar an ceudna gu tric a’ seòladh air feadh nan Eileanan Iar, a’ searmonachadh, agus a’ togail thighean-aoraidh anns gach eilean. Bha tlachd àraidh aige anns an deachaidh a shaothair gu mòr a bheannachadh. Tha cunntas air a thoirt gu’n robh e latha a’ searmonachadh ’s an eilean sin faisg air a’ chladach, ’s g’un do glaodh e mach, “Mo chlann, chì sibh an diugh ceann-feadhna aosda, a chum ré a bheatha gu cùramach an lagh nàdurra, a’ teachd gu bhi air a bhaisteach agus gu bàsachadh.” Air ball, bha bàta air a faicinn a’ tighinn a dh’ ionnsuidh a’ chladaich, agus sean duine lag ’n a toiseach, —ceann-cinne treubh anns an nàbachd. Ghiulain dithis d’ a chompanaich suas e, chum a’ cho-thionail, agus dh’ éisd e le dùrachd ri teagasg Chaluim-Chille, a bha a’ labhairt troimh eadar-theangair. ’N uair a chrìochnaicheadh an t-searmoin, dh’ iarr an seann duine baisteadh. Caidh a ghabhail a stigh do ’n eagails Chriosduidh tre òrdugh a bhaistidh aig an àm sin féin; agus air ball dh’ eug e! ’s chaidh ’adhlacadh anns an dearbh ionad ’s an robh an co-thional cruinn. Thachair so aig beul aibhne, a chaidh ainmeachadh uaithe sin, Tobar Artbranain.” Bha eaglais agus Tigh-Manach air an togail le Calum-Cille, no a luchd-leanmhuinn, ann an eilean a bha ann an Loch Chaluim-Chille, an sgìreachd Chillmhoire, ’s an Eilean Sgiathanach. Bha eaglais mar an ceudna air a h-ainmeachadh air anns an eilean a tha ann an abhuinn Shnìsort. B’ e Loch Chaluim-Chille an t-ainm a bha air Loch Phort-rìgh, o chionn cheudan bliadhna, agus tha eilean anns an loch sin, ris an abrar fathast “I-Chaluim Chille,” Is ainneamh sgìreachd an Iar na h-Alba, nach ’eil ainm Chaluim-Chille, no fear d’ a theachdairibh, air a chumail air chuimh ann an ainm eaglais no claidh.

(Ri leantuinn.)

Luchd an Iasaid.

Tha sean-fhacal aig na Gàidheil, “Cha téid mi dh’ iarraidh iasad suachdain, us cha toir mi iasad seachad,” ach cha’n eil fhios aig moran cia mar a thainig e. Tha e air innse gu ro bean ann uair a bha tigh’nn beo, mar tha moran an diugh, air an iasad. Tha e coltach gu’n deach i chumail taighe gun moran àirneis a bhi aice, oir bha i àireamh bhliadhnaichean an eiseamail a bana-choimhearsnach air son suachdan (poit chreadha) anns am bruicheadh i a biadh o latha gu latha. Ach mu dheireadh, cheannaich i snachdan dhi fhéin, agus bha moit gu leor oirre ’n latha thug i dhachaidh e. Chuir i air teine e gus a dinneir a bhruich, agus gu de bh’ ann ach gu’n do bhuail an t-eagal i gu’m bitheadh a bana-choimhearsnaich ’ga iarraidh an iasad oirre mar bhiodh i féin orra-san. Ruith i thun an doruis, agus sheas i air cruach mòine no air rud-eigin agus dh’ eigh i àrd a claiginn air chor ’s gu’n cluinneadh a bana-choimhearsnaich uil i, “Cha téid mi dh’ iarraidh iasad suachdain ’s cha toir mi iasad suachdain seachad,” agus thill i stigh dearbh chinnteach ’na h-inntinn gu ’n d’ rinn i mar bu chòir dhi dheanamh. Ach air dhi an suachdan a ruigheachd cha robh aice ach an gad air an robh ’n t-iasg; bha e air a dhol na chlàran. Leis a chabhaig anns an robh i gu caismeachd a thoirt do na mnathan nach gabhadh ’s nach toireadh i iasad suachdain dhiochuimhnich i uisge chur ann, agus fhad ’sa bha ise ’gairm air a chruach-mhòine chuir teas an teine an suachdan na mhirean beaga, ’s cha robh air fhàgail aic’ ach am bùlas. Bha i nise na bu mhiosa dheth na bha i riamh. Bha i gun phoit mar bha i roimhe, agus beag-naire ’s ’g a robh i, cha robh ’bhathais aice na leigeadh leatha dhol a dh’ iarraidh iasaid air a bana-choimhearsnaich.

Minards Linimentair son Loine.

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI—C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
Rubbers dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[56]

[Vol . 3. No. 7. p. 8]

ORAN.

LE AONGHAS MAC-GILLESHEATHANAICH.

Tha ’n oidhche ’n nochd gle fhuar,
’S mi ri ullach mo cheile,
’Ga guilan air mo ghuallain,
Cha tuairisgeul bhreug e.
Cha ’n fhaod mi ’dhol an uaigneas
A chluaineis gu h-Eibhinn,
’S cha ’n urrainn mi ’cur bhuam
Ged nach d’ fhuair mi o’n chleir i.

Gur mairg a fhuair r’a giulan
Te ruisgte gun eudach,
A chaidleas ann san smurach,
’S nach ionnlaid mo leine,
’S a chuireas feum air burn
Gu bhi sguradh a creubhaig
Le cudthrom cupal phunnd
Eadar uileadh is bhreidean.

’N uair ’fhuair mi as an tur thu,
’S tu ur bharr na feille,
Bu bheachd dhomh gu ’m bu chliu
’Bhi ga d’ ghiulan gu h-eutrom.
’N uair ’tharruing mi thu dluth dhomh,
’S mi ’n duil ri bhi reidh riut,
Cha tuiginn guth dhe d’ chanain,
An Gaidhlig no ’m Beurla.

A’ cheud la ’chuir mi snaim ort,
Dh’ fhag roinn mi de m’ leir sinn;
Chaidh laigsinn air no chuianhne
Is buidhread air m’ eisdeachd;
Chaidh m’ aigneadh uil’ air aimhreit,
’S mo cheann troimh a’ cheile;
Gur bochd dhomh bhi fo d’ chuing,
’S tu gun suim dhiom ’n am eigin.

An gunna a’ freagairt.

Ged tha thu ’n diu gun storas,
Gun chota, gun leine,
Gu’n d’ chuir mi roimhe ’n t-or
Ann san do’m nach robh gleidhteach,
Fichead gini comhlath
’N uair ’phos sinn le eibhneas;
’S gur cinnteach dhuit an corr
Ma ’s a beo sinn le cheile.

C’arson a bhiodh tu rium
Ged nach cunntar leam spreidh dhuit;
Aidh dollair dhuit g’ an cuineadh,
’S bidh flur air gach meis dhuit.
Bidh muic-fheoil ’s mairt-fheoil ur
Anns gach buth gus an deid thu;
’S leat t’ ar an cheithir punnd
Is do lionn, ’s cha bhi eis ort.

Tha cuid ag radh gun do rinneadh an t-oran so le Aonghas Mac-Gillesheathanich san Eilain Sgithanach. Tha cuid eile ag radh gun do rinneadh e le Granndach a mhuinntir Ghlinne Moireastainn. Cuireadh na Seathich ’s na Granndich a chuis ceart. Cha ruigdream seach dream dhiu a leas naira bhi orra as an oran.

THA D. J. Domhnullach an deigh stoc mor flùir fhaighinn a stigh, ’s tha e ’ga chreic saor. Agus tha ’n tìm cho math leis ris an airgiod.

Na Seangain agus na Cuileagan.

Ann an oisinn gàraidh tuathanaich bha dùn sheangan. Air feadh an t-samhraidh bha iad ro-dhichiollach o mhoch gu h-anmoch, a’ tarruing bìdh a dh’ ionnsuidh an dùnain. Dlùth dhoibh bha leabadh phlùrain far am bu ghnàthach le aireamh mhòr de cuileagaibh bhi ri cluich agus ri mire, ’nuair a bhi iad ag itealaich o aon diubh gu h-aon eile. Bha mac aig an tuathanach a chleachd bhi toirt fa’ near giulan nan creutairean so. Bha iongantas air gu ’n robh dealachadh co mòr eadar an dòigh anns an robh na seangain agus na cuileagan a’ teachd beò; agns air dha bhi ro òg agus air bheag eòlais, labhair e aon là ri ’athair air an dòigh so, “Am feud creutair air bith bhi cho baoth ris na seanganaibh so? Rà an là tha iad ag oibreachadh gu goirt, an àite bhi ri cluich agus a’ gabhail suaimhneis dhoibh féin mar na cuileagan, a ta, a réir coslais, ni ’s sona na creutair air bith eile fo’n ghréin.

Ann an ùine ghoirid an déigh dha so a labhairt, dh’ fhàs an aimsir fuar. Is gann a bha a’ ghrian a’ dealradh air feadh na là, agus bha reodha agus fuachd an cois na h-oidhche. Air do ’n òganach cheudna bhi ’g imeachd sa’ ghàradh cha ’n fhac e aon do na seaganaibh, ach chunnaic e na cuileagan ’nan luidhe an so agus an sud, —cuid diubh cheana marbh, agus cuid eile air ti bhi marbh. Air dha bhi teo-chridheadh ghabh e truas do na euileagaibh, agus dh’ fheoraich e ciod bu dol do na seanganaibh a chunnaic e san àite cheudna. Fhreagair ’athair e, “Tha na cuileagan marbh, do bhrìgh gu’n robh iad gun chùram, agus nach do thaisg iad lòn doibh féin fa chomhair an fhuachd; ach tha na seangain, a bha dichiollach air feadh an t-samhraidh, agus a thaisg suas lòn doibh féin fa chomhair airc, beò agus slàn, agus chi thu iad a rìs co luath ’sa thig aiteamh agus blàthas.”

FHUAIR Iompaire Ruisia moran litrichean o chionn ghoirid a maoidheadh a bheatha thoirt dheth. Cha’n eil annas sam bith aige dhe’n t-seòrsa sin, ach tha iad air an turus so cho lionmhor ’s gu bheil iad a ’cur nàdar de dh’eagal air a chàirdean ’ga thaobh. Air son an t-Sàir fhéin mur biodhte toirt ionnsuidhean air a bheatha cha chreideadh e gu’m b’ ann an Ruisia bhiodh e idir, ’s dh’ fhàsadh e aonranach.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAN W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith ’a thig thu. Dealbhan beaga air am meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine air a phrìs a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck C. B.