---

[57]

[Vol . 3. No. 8. p. 1]

Mac-Talla.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n athris mi maireach.”

Vol. III. SIDNI, C. B. DI-SATHAIRNE, OGUST 25, 1894 No. 8.

As na h-Eileanan Coille.

Fàilt’ air a Ghàidheal a rithist! —Bho ’n tha MAC-TALLA an nis air inntreachadh air an treas bhadhnal gu mireagach, sùnndach, agus siùbhlach, mar bu mhiann le ’chàirdean anns gach cearna dhe ’n t’saoghal, tha aobhar dòchais gu ’n gabh sinn uile ris gu suilbhearra, agus gu ’m bi sinn nis fearr dha na bha sinn riabh, air cha robh e fathasd ach ’ga altrum air broilleach na ban-athrum, ach a nis ’s coltach dha gum bi e ’g iarraidh teachd-an-tir nas’ treise ’s na’s brioghmhoire na m bainne-cich. Tha na h-uile dochas againnre gu’m bi gach mac agus nighean Gaidheil no anns am bheil boine do dh fhuil nan treun laoch bho ’n d thainig iad a mosgladh suas, agus a cur dollar an urra a dh’ionssaidh an fhir-dheasachaidh a chum agus gu’ m bi e comasach air beathachadh làidir fallain a toirt dha agus gu ’m fàs e uiread eile ’sa tha e air a bhliadhna air am beil e nis air tòiseachadh. Le beagan dichill, faodaidh iadsan aig a bheil gràdh do chainnt an aithrichean, agus dha bheil e dùthchasach a bhi ’ga labhairt, sin a dheanamh agus ma ni, chi iad ’an ceann na bliadhna gur e dollar a MHAC-TALLA dollar as fearr luach a pheighinn ris ’n do dhealaich iad riamh.

Bha mi air chuairt ghoirid ann an Eilean Phictou air an t-samhradh so, agus feudaidh mi a radh le firinn, gun a h-aon a thoirt as no ann dhuibh, gur iad sluagh a’s caoimhneile agus a’s suairce ris ’n do thachair mi riabh; chuala mi de’n Ghàilig mhilis bhlasda a chleachd mi an tùs m’ òige na chuireas aiteas air mo chridhe fad greis mhaith, agus ciod e chuir mo ghàirdeachas am miad ach a bhi faicinn a MHAC-TALLA gu siubhlach ’na measg agus neòr-thaing mar an robh e faotinn di-beatha, agus boirionnich aosda, còire, cho math ri nigheanan òga agus daoin’ oga ’s sean ’ga leubhadh gu fileanta. Air dhòigh ’s gu robh mi gle riaraichte le mo chuairt do ’n Eilean.

Tha mi a cur sgeulachd bheag d’ ur n-ionnsuidh anns an litir ns mu ni a thachair anns an dùthaich so o chionn fad, ’n uair bha daoine air ùr shuidheachadh innte. Faodaidh sibh a clò-bhualadh ’n uair a chi sibh freagarrach. Agus a nis co-dhùnaidh mi, ag altrum an dòchais gu ’m buin na Gàidheil gu math ris a MHAC-TALLA, gu ’n cuir iad an t-airgiod ’g ur n-ionnsuidh gun slaodaireachd sam bith. Cuimhnicheadh iad gur fearr ian ’san làimh na dha dhiag air iteig. Ged nach eil mo bhliadhna fhéin suas fhathast tha mi ’cur an dollair ’san litir so, ’s tha mi ’g earbsa gu ruig e sibh gu sàbhailte. Is mise ’ur caraid agus caraide na Gàilig a h-uile latha chi ’s nach fhaic.

SEUMAS A. MAC ILLE-MHAOIL.

A Framboise.

Bha againn mar thuirt am fear roimhe, “samhradh breac riabhach,” agus tha choltas air an àite gu’m bi bàrr math againn air an fhoghar. Tha ’m buntàta ’coimhead anabarrach math, agus saor o’n daolaig fhathast; b’ fhearr nach amaiseadh a bhiastag mhillteach ud air a cheann so dhe’n eilein am bliadhna.

Ach ged tha ’n t-side fabharrach do’n tuathanach, cha ’n eil i mar sin do’n iasgair. ’S fada bho nach robh an t-iasgach cho fad air ais air na cladaichean so. Bha ’n t-iasg gann ’s bha ’n t-side cho stoirmeil ’s nach faigheadh iad a mach do’n chuan ach ainneamh. Agus a ris cha d’fhuaras cead mar a b’ àbhaist a bhi glacadh a ghiomaich ach gus an còigeamh latha deug de mhios deireannach an t-samhraidh, a dh’ aindeoin gach iarratus agus tagradh a chuireadh fa chomhair an luchd-riaghlaidh.

Chaidh Sacramaid na Suipeir a fhrithealadh ’san àite so latha na Sàbaid s’a chaidh. Bàa ’n aimsir fàbharrach agus chruinnich moran a bharrachd air na chunnaic sinn riamh cruinn aig a leithid a dh’ àm. Bha moran ann á Grand River, á Loch Lomond, á St. Peter’s, á Gabarus agus á Mira. Bha sinn ro thoilichte na h-uidhir fhaicsnn, agus gu h-àraidh air son cho modhail, cho òrdail ’s cho stuama sa bha iad. Shearmonaich an t-Urr. Mr. Mac Coinnich Ghrand River a Bheurla ’san eaglais Di-sathairne, agus Mr. Laing, á Halifax, air an t-Sàbaid. Shearmonaich Mr. Calder à Mira, aig a cheart àm, am muigh anns a’ Ghàilig. Di-luain bha Mr. Laing a rithist ’san eaglais a’n ceann na Beurla agus Mr. Mac Coinnich am muigh ’an ceann na seirbhis Ghàilig. Tha sinn an dòchas gu’m bi iad uile air an duaiseachadh ’nan saothair.

Tha sinn fior thoilichte ann a bhi ’g innse gu bheil moran de’n òigrìdh againn ’nar measg dhachaidh as na Stàitean. Cha ’n urrainn duinn a radh gu bheil iad uile cho dreachmhor sa bha iad mu’n d’ fhalbh iad, ach neòr-thaing deagh chòmhdach, agus, tha sinn an dòchas, gliog math ’nan sporain. Tha sud glé mhath ’na àite fhéin, gidheadh, tha beagan agam ’nan aghaidh agus ’se so e, an dimeas a tha cuid dhiubh a’ deanamh air a Ghàilig. Iad sin a labhradh a Ghàilig gu math mu’n d’ fhalbh iad, ’s ann tha iad a nise, an deigh dhaibh a bhi beagan bhliadhnaichean air falbh, ma’s fior air a diochuimhneachadh. ’N uair a chòmhlaicheas mi iad le cainnt bhinn bhlasda mo mhàthar nach ann a their iad rium“No Gaelic; ”ach cumaidh mise ’Ghàilig riutha, ’s ma thuigeas iad mi, ’s math, ’s mur tuig cha’n eil comas air. CEANN LIATH.
14, 8, ’94.

Ann an Constantinople, ceann-bhaile nan Turcach, tha tri latha as na h-uile seachdain air an cumail mar Shàbaid. Tha na Mahometanaich a’ cumail Di-haoine, na h-Iùdhaich a’ cumail Di-sathairne, agus na Criosduidhean a’ cumail Di-dòmhnaich.

Tha da fhichead mile pears’ a bàsachadh ann am Breatuinn na h-uile bliadhna leis a mhisg; agus da fhichead mil’ eile le gort, sgiorraidhean, agus tinneasan a tha air an aobharrachadh leis an air òl, chor ’s na’n cuirte stad air reic na deoch làidir gu’m biodh am beatha air a gleidheadh dos cheithir fichead mile, eadar bheag ur mhòr, na h-uile bliadhna.

CumMinard ’s Liniment ’san tigh.

---

[58]

[Vol . 3. No. 8. p. 2]

UILLEAM UALLAS.

LE AONGHAS MAC COINNICH.

(Air a leantuinn.)

CHOIDIL mòran diubh ’an ceann eile na h-aitreibh ’s an robh cuirp na muinntir a mhort iad na ’n sìneadh. ’S bha mòran diubh air bhileitibh ’an caochladh thighibh feadh bail’ Ara. ’S e àireamh ro bheag dhiubh a chaidh do ’n Chaisteal an oidhch’ ud. Bha na tighean ’an ceann a deas Alba ’s na linnibh ud air an togail le fiodh, mar tha tighinn cinn a tuath America an diugh. Thug Uallas òrdugh do ’n “mhnaoi fhirinnich” ud comhara so-fhaicsinneach a chur le cailc air na tighibh ’s an robh na Sasunnaich a’ cur seachad na h-oidhche. Thàinig e féin air mharbhan a’ mheadhon oidhche le tri cheud fear, ’s le mòran de bhuill chainbe, ’s cheangail iad co diongalta o’n taobh a muigh na h-uile tigh air an d’fhuair ian an “comharra” ’s nach gabhadh iad fosgladh o’n taobh a stigh. Chruinnich e móran connlaich ’us gheugan leis an do chuir e na h-aitreabhan fiodh’ ud ri theine. Bha mòran air an losgadh gun dùsgadh idir á codal. A’ chuid a bha dùsgadh ’s a briseadh a mach troimh ’n cheò ’s an lasair, bha na h-Albannaich ga ’n coinneachadh ’s ga ’m pilleadh air ais do ’n losgadh, no ga ’n reubadh as a chéile le ’n cuid armachd. Cha deachaidh Sasunnach beò as an oidhch’ ud a bha mach air geat’ a’ chaisteil. ’N uair a dh’ fhàg buidheann Uallas an t-àite ’s a’ mhaduinn, cha robh ri fhaicinn ach làthraichean nan aitreabhan a bha na ’n connanh a’ losgadh cuirp na muinntir a chaidh a mharbhadh. Mar so chriochnaich “Parlamaid Dhubh Ara.”

Ach a nis gu obair a’ ghlanaidh air an dùthaich o na mortairibh Sasunnach, le spionnadh ’us rùn ath-nuadhaichte. B’ e ’n rian a ghabh Uallas ’n a cheud éiridh, bhi ’cumail tearc de luchd-leanmhuinn còmhladh ris féin, leis an tugadh e garg-ionnsuidh air buidheann bhig sam bith de ’n arm Shasunnach a gheibheadh e air leth o chàch, ’s leis an glacadh e stòr bidh no armachd a bhiodh a’ dol gu aon sam bith de na caistealan, Leis an rian so bha e deanamh mòran call’ air an nàmhaid, aig an àm cheudna an robh e ’toirt a’ cheart aire gu ’n seachnadh e aghaidh a thoirt do bhuidheann lionmhor sam bith dhiubh air nach robh e cinnteach gu ’m b’ urrainn e buaidh fhaotainn. Bha aig an àm cheudna mòran de lùchd-fearainn ’s do àrd-mhaithean na rioghachd ag oibreachadh fo òrdugh-san agus far am b’ urrainn iad, a’ creachanh ’s a’ marbhadh nan Sasunnach, ’s a’ cur na h-uile moill’ a b’ urrainn iad orra. Cha robh fear no bean ’s an tir leis nach feudadh Uallas teachdaireachd a chur. ’S nuair a chitheadh e àm fàbharrach ghrad thionaileadh e àireamh de na beag oifigich ud as gach cearna timchioll air, ’s nuair a chriochnaicheadh iad obair an là, le gearradh as buidheann Shasunnach a bh’ air thuras o aon àite gu àite eile, ghrad sgaoileadh e ris iad, gach fear da chearna féin. Leis gach lotadh ’us bruthadh a bha ann, bh’ na naimhdean a dol’ an teircead. Ach an déigh Saibhlean Ara, ’s an dioghaltais a lean, dhùisg spiorad an t-sluagh suas, air feadh na dùthcha gu h-iomlan, ’s fhuair Uallas uiread de luchd-leanmhuìnn ’s nach gabhadh na Sasunnnaich orra coinneamh a’ thoirt da ’s an àm anns an achdadh fhosgailt, ach dhruid ’s iad iad féin suas ’s na daingnichibh gus an tigeadh tuilleadh cuideachaidh á Sasunn. Ach thòisich na h-Albannaich air glacadh nan daingnichean féin, ’s air marbhadh na dream a bha ’cumail freiceadan annta. Bha iad a’ spealgadh as a chéile le ’n cuid tuaghaibh geatachan cuid de na caistealan, ’s gun na saighdearan comasach air an cur air falbh, ’s bha iad a’ glacadh cuid eile dhiubh le seòltachd. Thraill Uallas troimh thaobh ’s ear Alb’ air ceann armailt lionmhoir, agus air a cur a deadh òrdugh, ’s cha robh caisteal, eadar uisge Thath’ agus Crombagh, nach do thuit roimh’ ’am beagan sheachduinibh, ach caisteal Dhundeagh a mhàin. Phill Uallais gu deas a chur séis ris an daingneach so an cud mhìos an fhoghair, 1297, direach an ceann bliadhna an deigh do Edeard dol air ais do Shasunn, ’an dùil gu ’n robh Alba gu do-sgaraicht’ aig air a h-aonadh ri ’rioghachd féin

’S ann a’ teannachadh caisteal Dhundeagh a bha Uallas leis an arm Albannach ’n uair a chuireadh teachdairean thuige gu ’n robh Iarla Shurreigh a’ tighinn ’n a aghaidh le feachd Sasunnach anns an robh leth-cheud mìle fear, ’s gu ’n robh e cur roimhe thighinn thairis air amhainn na Friù aig drochaid Shruileidh. Dh’ fhàg Uallas Dundeagh air ball, ’s rinn e air son a bhi aig an drochaid, na ’m

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO
GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN.

G . H. GUZZWELL,
SIDNI, C. B.

C . B. TRAVIS,
SIDNI, C. B.

Pianos, Orgain, agus Innealan-fuaighil dhe na seorsachan a’s fearr.

Stoc math de dh’ accordeos, Harmonicas, teudan-fidhle, ’s de leabhrichean ciuil.

Snathadan, Olla, agus gach ni air an cuir Innealan fhuaighil feum, air dlaimh aonnan.

---

[59]

[Vol . 3. No. 8. p. 3]

bu chomasach, mu ’n ruigeadh na Sasunnaich i. Mhàrsail e ’n t-arm co cabhagach ’s a b’ urrainn iad, ’s ràinig e mullach cnnic a tha da mhìle ’s ear air Sruileadh, mu ’n tàinig Sasunnach idir air fàire. Ach cha b’ fhada gus am facas am brataichean a’ snàmh ’s a’ ghaoith, ’us tromlach an airm a’ dlùthachadh ris an drochaid. Bha Iarla Shurreigh glé shean agus an droch slàinte. B’ ann aig Uisdean Cresingam Fear-ionmhas Alb’, a bha comannd’ an airm da rìreadh.

Bu shagart Cresingam, duine dàna, fuilteach, leis am bu roghnuiche gu mòr clogaid an t-saighdear na còt’ an t-sagairt. Rinn cuid de na tighearnan Albannach cabhag gu iad féin ùmhlachadh do righ Shasuinn ’n uair a chunnaic iad an armailt so a’ tighinn air a h-aghart, air eagal gu ’n cailleadh iad an cuid fearainn. Cha robh iad a’ creidsinn gu ’m b’ urrainn Uallas seasamh ris an fheachd ud a bha trì uairean ni bu lionmhoire na ’n armailt a bh’ aige féin, Ach air a shon so uile sheas Uallas agus a luchd-leanmhuinn gu neo-sgàthach, a’ gabhail alla ris an armailt Shasunnaich a’ tighinn air aghart. Dhlù lean Sìr Iain Greumach ri Uallas, ’s bha e ’na aon de ’chàirdean bu dealaidh. Lean mar an ceudna Sir Uilleam Dùghlas, uachdran Shrath Dhùghlais, agus ceann-tighe tha gu tric air ainmeachadh ’an eachdraidh Alba, ris. Cha robh dòigh air faotainn seachad air an amhainn, ach air drochaid fhada, chumhaing, fhiodh’ a bha ni b fhaide shuas air an amhainn na drochaid an là ’n diugh. Champaich Uallas air tulaichibh àrd’ air taobh tuath na h-aimhne, ’s dhlùthaich an t-arm Sasunnach ris a’ bhruaich dheis. An déigh seasamh greis fa chomhair a chéile, chuir Uareinn, an t’ Iarla Sasunnach, dithis shagartan a null far an robh Uallas a thairgseadh maitheanais dha féin ’s d’ a luchd-leanmhuinn na ’n leigeadh iad sios an armachd. B’ e freagradh Uallais iad a dhol air ais gu Uareinn ’us innseadh dha nach b’ ann a dheanamh chùmhnantan sìth a thàinig iadsan an sud, ach a thoirt blàir do na Sasunnaich agus saors’ aiseag do ’n dùthaich. “Thigeadh na Sasunnaich air aghart, tha sinn a toirt dùbhlain doibh gu ’m feusagaibh.” ’N uair a chual na Sasunnaich am freagradh uaibhreach so, bha iad ro dheònach air a dhol air aghart thun a’ chòmhraig. Ach bha cuid de na h-oifigearan bu tùreil’ a’ cur impidh orra fuireach air ais a thaobh meud a’ chunnart a bh’ anns an drochaid chumhaing a ghabhail anns nach robh ach rùm dithis air leud, ’s an nàmhaid aig a ceann. Ach cha ghabhadh Cresingam diùltadh. Bha e air son a dhol air aghart air na h-uile cor, ’s crioch a chur air a’ chogadh leis an aon bhlàr, ’s dh’fheumadh e thoil féin fhaotainn deanta. Fhuair an armailt òrdugh dol air aghart. Ghabh Sìr Marmaduke Teng air thoiseach air ceann nan réisimeid each, a bha còmhdaichte le armachd thruim stàilinn, araon each ’us marcach. Lean Cresingam an déigh sin leis an roinn de ’n arm a bho fo’ chomannda féin. Sheas na h-Albannaich air an taobh tuath a’ gabhail alla riu a’ dol thairis air an drochaid, Fhuair an réisimeid each an òrdugh cath’ air an taobh tuath; ach dh’ òrduich Uallas buidheann threun luchd-sleagha dhol timchioll sios air taobh na h-aimhne, ’s ’nuair a bha mu leth an airm air tighinn a nall sméid e orra iad a ghabhail sealbh air an drochaid ’s na bha thall a chumail thall, ’s na bha bhos a chumail a bhos. “Nis” ars’ Uallas ri chuid saighdearanibh, “air ’ur bonnaibh ’s nam badaibh.” Bhuail na h-Albannaich le ’n uile neart air na marcaichibh a bha dìreadh leathad an tulaich, ’s ruaig iad sios iad air muin nan coisichean a bh’ air ùr thighinn a nall. Chaidh na coisichean ’s na marcaichean troimh a chéile, ’s an àit’ a bhi cuideachadh, ’s ann a bha iad a’ cur moill’ air a chéile, ’s na h-Albannaich ga ’n sgathadh sios mar am feur air gach taobh. An còrr nach deachaidh a mharbhadh dhiubh ’s an fhaing sin, leum iad a mach air an amhainn ’an dùil gun tearnadh siad iad féin air an t-snàmh. Ach mar bha iad co trom le ’n cuid armachd, bha iad a’ dol fodh’ air ball, no ’n sruth ga ’n giùlan sios ni b’ fhaide far nach robh dol as o bhàthadh. De ’n àireamh mhòr sluaigh a thàinig thar an drochaid an là ud cha d’ fhuair as beò ach triùir. B’ e Sir Marmaduke Teng an treas fear dhiubh sin. Bha Cresingam a measg a’ cheud fheadhainn a chaidh a mharbhadh, ’s tha cuid ag ràdh gu ’n do rùisg na saighdearan e, ’s gu ’n d’ fhionn iad an craicionn deth leis an fhuath a bh’ aca dha, air son e bhi fionnadh an t-sluaigh leis a’ chis thruim a bha e ’leagadh orra.

’N uair a chunnaic Iarla Shurreigh ’s na h-oifigearan eile bha còmhladh ris air taobh tearuinte na h-aimhne, mar a bha ’n la ’dol ’s mar a chaidh e, ’s nach b’ urrainn iadsan a leasachadh, cha do mheas iad taobh tearuinte na h-aimane tearuinte ni b’ fhaide. Thug iad na buinn di gu deas. Cha do lasaich Iarla Shurreigh eang gus an do ràinig e Beruic aig a’ chrìch Shasunnaich. Sgaoil a chuid feachd feadh na dùthch’ anns an ruaig, ’s thilg iad uath’ an cuid armachd ’us bhrataichean gus am faigheadh iad an cosan as o na h-Albannaich ghuineach a lean gu dian air an tòir. Cha b’ e mhàin gu’n do theich iarmad sluaigh Shurreigh a mach as an rioghachd an déigh àr drochaid Shruileidh, ach co luath ’s a sgaoil iomradh gaisge nan Albannach an là ud air feadh na tìre, thréig na saighdearan Sasunnach gu h-iomlan an tearc de chaistealan a bha fathast ’n an làmhaibh ’an ceann a deas Alba, ’s teich iad a mach as an rioghachd. Cha d’ fhoghainn le Uallas an t-saorsa so oibreachadh d’ a dhùthaich féin, ach bhris e steach air taobh tuath Shasuinn le fichead mìle fear, ’s rinn e mòran call’ air feadh na duthcha sin mar dhìoghaltas air son an fhòirneirt a bha na Sasunnaich a’ deanamh air Alba. ’N uair a phill iad air ais o ’n sgrìob so ghairm an t-arm agus an sluagh Uallas gu bhi ’n a Ard-riaghlair air Alba. Theirteadh ris, an déigh so, Sìr Uilleam Uallas, Riaghladair Alba.

(Ri leantuinn.)

TAGHAIL AIG
AONGHAS DOMHNULLACH,
Ceannaiche,
SIDNI—C. B.
Tha Flur, Min, Siucar, Ti, Tombaca, Coirce, Feur, agus iomadh ni eile aige.
RI’N REIC SAOR.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugsinn a feorach mam prisean.

---

[60]

[Vol . 3. No. 8. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsaidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu.
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton

SIDNI, OGUST, 25. 1894.

CHA’N eil atharrachadh mor sam bith air cùisean anns an Aird an Ear seach mar bha iad air an t-seachdain s’a chaidh. Cha chualas mu bhlàr a bhi eadar China us Japan o chionn beagan lathaichean, ach tha iad ag ullachadh, agus faodaidh sùil a bhi againn ri fios fhaotainn latha sam bith gu’n do choinnich an armailtean ’s gu’n do chuir iad blàr. Ma leigeir leotha fhéin, bidh an cogadh air a bheil iad an dràsd air tòiseachadh na chogadh ruighinn, fuilteach, ach ’se ’s dòcha gu’n téid rioghachdan na Roinn-Eorpa ’san eadraiginn mu’n dean iad milleadh mor air a chéile, agus gum cuir iad stad orra.

MAR nach fòghnadh aon aimhreit gu bhi ’cur dragh air an t-saoghal, b’ fheudar connsachadh éiridh eadar Breatuinn ’s an Fhraing mu Africa. Fhuair an Fhraing leud a coise de dh’ fhearann anns an dùthaich fharsuinn sin o chionn àireamh bhliadhnaichean, agus riamh uaithe sin tha i ’cur ris, gus a nis am beil stall mhòr aice. Tha Breatunn ris an obair cheudna mar tha i anns gach cearn’ eile dhe’n t-saoghal agus tha nise ’n da fhearann air fàs cho mor ’s gu bheil iad a bualadh ’na chéile. An stiall mu dheireadh a chuir an Fhraing ri ’cuid fhéin, rinn i e cho falchaidh ’e nach cuala Breatunn uiread us fathunn uime gus an robh ’n obair deante. Chuir so corruich air Breatuinn, ’s tha i ’cur gu math searbh an aghaidh na Frainge air son a bhi cho mealltach. Cha ’n eil e air innse fhathast ciod a tha dol air adhart eatorra, ach tha gach aon aig a bheil fhios ag aideachadh gu faod cùisean a bhi gle dhoirbh an ceartachadh, agus nach gabhadh e moran gus an cur a chogadh.

Chaidh tuathanach a chur ’an greim faisg air Wìndsor, Ontario, o chionn ghoirid air son na sòilean a chur as na mucan aige fhéin air son an cumail o dhol air feadh a chuid barra.

Anns a chogadh a bh’aig Breatunn anns na h-Innsean ’sa bhliadhna 1857, a cur sios na ceannairc a bhrist a mach am measg nàisinnich na dùthcha, bha aon réiseamaid aca anns an robh ceud gu leth càmhal, agus Gàidheil Albannach ’g am marcach. Tha’n càmhal na bheathach anabarrach treum ri aghaidh blàir; seasaidh e ri teine a chuireadh each á cochull a chridhe.

BO CHOSGAIL. —Tha duine ann an Chicago aig a bheil bó a tha ’cosg naoidh mile deug dollair ’sa bhliadhna dha. Tha tigh mor aige anns a chuid a’s uaisle dhe’n bhaile, agus ri taobh an taighe tha pàirce bheag bhòìdheach anns am faodar a bhò fhaicinn a’ criomadh na h-uile latha. Thainig duine beairteach an rathad o chionn ghoirid agus b’ àill leis gu’n creiceadh e phairce ris. ’N uair a thuig e nach robh e deònach sin a dheanamh, smaoinich e gu’n toireadh e bhar a chasan e le pris mhòr a thairgse, agus thuirt e ris gu’n tugadh e dha tri cheud mile dollair ( $300 ,000) air son na pàirce. Cha d’ fhuair e freagradh sam bith ach, ’nach gabhadh e pris sam bith oirre, a chionn nach robh àit eil’ aig anns an cumadh e bhó’. Na ’n robh e air an tairgse ghabhail, dh’ fhaodadh e ’n t-airgiod a chur ’na bhanca, agus thàirnneadh e naoidh mile deug dollair réibh na h-uile bliadhna.

Iadsan a Phaigh.

Domhnull Johnstone, Springhill , N. S.
A. J. MacFhearghais, do.
Iain Domhnullach, Antigonish ,
Alasdair D. Friseal, Lost River, Que,
D. Mac Cuaig, Ottawa , Ont.
M. D. Domhnullach, Narrows Creek, P. E I.
Callum Mac Gill-fhaollain, do.
Domhnull Mac Gill-fhaollain, do.
Dr. G. Gillios, Dundas .
Domhnull Peutan, Cardgan Bridge.
Donnacha Mac Coinnich, Mitchell River.
Michael Mac Fhionghain. Lakevale , C. B.
Raonaid Nic Gilleain, Mira .
Eoghan Mac Gille-mhoire, (50cts.)
Ruairi Mac Coinnich, Sidni, (50cts.)
Padruig Dùghallach, Loch Side, (55cts. )
Alasdair Steele, Caledonia Mines.
Alasdair D. Mac Suain, Glascho, C. B.
Aonghas Mac Gill-fhaollain, Stewartdale .
Aonghas Buchanan, Marsh Lake.
F. D. G. Mac Fhionghain, Acarsaid Chloinn Fhionghain.

JOST BROS.
(Roimhe so, C . S. Jost & Co.)
STOC MOR DE BHATH ARUR

Bathar Tioram, Caiseart, gach seorsa.
Airneis taighe, Bathar Cruaidh, Soithichean, Siucar, Ti, &c ., &c .

Prìsean beaga, moran bathair, ’s bidh sinn gle thoileach a bhi ’ga shealltuinn. Taghail againn aig an t-seann stor,

CHEAPSIDE WAREHOUSE.

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

Gllios & MacEachuinn,
Comhairlichean agus Fir-Tagridh aig Lagh
SIDNI & ST. PETER’S, C. B.
J. A. Gillios. AJ. G. MacEachuinn.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. Mac Rath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain ’san aite cheudna.

---

[61]

[Vol . 3. No. 8. p. 5]

NAIDHEACHDAN

THA gach cùnntas a fhuair sinn as a Ghàidhealtachd ag innse gu bheil am bàrr na’s gealltanaiche air an fhoghar so na bha e o chionn iomadh bliadhna.

THA féill mhor air na dearcan gorma. Chuireadh còrr us sia mile deug bocsa dhiubh air falbh à Yarmouth, N. S., air an t-seachdain s’a chaidh, agus tha tuilleadh ri dhol ’nan deigh an ceann beagan lathaichean.

CHAIDH da stòr ’nan teine ann an Glace Bay oiche Luain, aon le Iain I. Mac Aonghais, Port Morien, agus aon le Alasdair Mac Phearsain anns an robh D. I. Mac Leòid ri ceannachd. Cha d’ fhuaireadh a bheag sam bith dhe na bh’ annta a shàbhaladh.

BHA cruinneachdadh mor aig na tuathanaich ann an Truro Di-màirt. Bha dòmhlachadh mor sluaigh cruinn agus chuir iad an latha seachd gu cridheil. Bha ’n t-Ard Riaghladair ann air an ceann ’s thug e òraid no dha dhaibh a thaitinn ris na h-uile.

CHAIDH grunnan de mhaoir a thigh ann a Halifax an la roimhe, g’ a rannsachadh air son deoch làidir. ’N uair bha iad a’ rùrach anns na cùiltean, chaidh làn-dùirn de phiobar dearg a chur air an stóbh, agus dh’ fhàg iad an tigh le cabhaig ’s na deòir ’nan sùilean.

CHA’N eile gnothuichean ach fada gu leòr air ais anns na Stàitenn fhathast, ach tha iad a dol am feabhas. Tha dòchas math aig muinntir nan Stàitean gu ’m bi obair na’s pailte agus malairt na ’s fhearr air a gheamhradh so na bha iad re na bliadhna chaidh seachad.

THUIT fras mhòr uisge ann am Boston feasgar Di-luain. Cha ’n eil cunntas aig cléireach na sìde air fras cho trom a thuiteam anns a’ bhaile riamh roimhe. Bha tuil uisge air na sràidean, agus ruith e stigh do na seallerean. Chaill na ceannaichean fiach deich mile dollair de bhathar.

SPRINGHILL. —Tha litir a fhuair sinn á Springhill ag innse nach eil an obair ach car fad air ais anns an mèinnean-guail o’n thainig an samhradh. Tha iad ag obair na h-uile latha ach cha ’n eil an gual air a thoirt air falbh o na gearradairean air dhòigh ’s gu ’n téid aca air tuarasdal ceart a dheanamh.

CHAIDH duine òg Uilleam Mac Isaic a leònadh aig a Mhèinn a Tuath air an t-seachdain s’a chaidh. Dh’ fheuch e ri leum air carbad-guail ’s e falbh, agus thuit e ’measg nan cuidhlichean. A bharrachd air a bhi air a bhruthadh gu dona, bha a shròn air a bristeadh agus an òrdag air cur bhar té dhe ’chasan.

MADUINN Di-luain, chuireadh stad air àireamh de mhuillein cotain ann am New Bedford, Mass., ’s tha sùil ri tuilleadh a sgur an ceann latha no dha. Bha so air aobhairachadh, mar a’s àbhaist, le eu-còrdadh a thaobh an tuarasdail. Bha aona mile deug de luchd oibreach ’nan tàmh, ach uaithe sin chaidh beagan dhiubh air ais gu’n obair.

THA flùr a reic ’sa bhaile aig $4 ,00; min bhuidhe aig $3 .00; ìm, 17c gu 18c; uidhean, 10c; seann bhuntàta, 50c; buntàt’ ùr, 80c am buiseal, tuianeap ùr, 50c; trosg bog, 2c am pùnnd; trosg tioram, 5c; feòl uan, 8c. feòil mairt, 10c. gu 14c.; feòil muice, 10c.; ti, 20c. gu 30c.; siùcar; 4c. gu 6c.; suidheagan, 8c. gu 10c. an càrt; dearcan-gorma, 8c; càise dùthcha, 8c; càise factoridh, 13c. gu 14c. am punnd.

CHAIDH soitheach a bhatar a’ togail ann an Glascho air son a bhi ’na soitheach cogaidh aig China, a ghlacadh toiseach na seachdain so le òrdugh o’n Riaghladh Bhreatunnach. Chaidh té eile ghlacadh ’an Newcastle Di-sathairne. Fhad ’sa bhios Breatunn gun bhi gabhail taobh seach taobh anns a chogadh, cha ’n fhuiling an lagh soitheach a thogail ’san rioghachd air son a dhol dh’ an chogadh air taobh seach taobh.

BHA stoirm mhor air a cheann so dhe’n eilein feasgar Di-haoine air an t-seachdain s’a chaidh. Bha uisge anabarrach trom againn ’an Sidni, ach cha robh na tàirnneanaich ’s na dealanaich cho trom ’s bha iad a mach rathad na’m mèinnein. Chaidh tigh le fear Seumas Farrell, eadar Glace Bay us Bridgeport a bhualadh leis an dealanach, ach gu fortanach cha do ghoirticheadh duine. Bhuail e cuideachd ann an sabhal le Lachuinn Mac Gilleain, air Rathad Chow Bay, agus chaidh e ’na theine.

Tha Lighichean a cleachdadhM ’ds Liniment

THUG duine dubh ann an Kentucky droch ionnsuidh air duine geal an la roimhe, agus thug e uaithe a chuid airgid. Chruinnich na maoir air ball ’s chuir iad as a dheigh; rug iad air ’s chuir iad dh’an phriosan e. Air an ath oidhche bhrist buidheann de dhaoine geala a stigh do’n phriosan, thug iad am mach an duine dubh ’s chroch iad e ri drochaid. Tha ’n obair ud glé chumanta anns na Stàitean, ’s na bliadhnaichean so, cho chumanta ’s nach cuir sgeula crochaidh duine ioghnadh no mulad sam bith air moran de an t-slugh, gu h-àraidh ma sa duine dubh a bhios air a chur a dhith, rud is tric is e.

Minards Linimentair son Loine.

OIDHCHE Haoine air an t-seachdain s’a chaidh theich gille, ’s nighean le Dr. Weeks, Rose Blanche, Newfoundland, o’n tigh le bàta beag seòlaidh agus chuir iad an aghaidh air Ceap Breatunn. Bha iad air chall uaithe sin gu oidhche Mhairt, ’s bha dha no tri de bhàtaichean smùide, air a chuan ’g an iarraidh, gus an d’ thugadh géill dhiubh. Mu mheadhon oidhche Di-ciaduinn thainig soitheach a stigh gu Sidni Tuath agus iad aic’ air bòrd beò slan, ’s i an déigh an togail a stigh air a chuan mhòr. ’S e thug orra teicheadh o’n tigh, gu robh am muime dona dhaibh, agus nach robh an athair dad na b’ fhearr. Cha’n eil an gille ach seachd bliadhn’ deug a dh’ aois agus an nighean còig bliadhn’ deug. Tha iad an drásd a fuireach comhla ri bràthair an athar ann an Sidni.

CHAOCHAIL an t-Urr. Callum Ros ann an Charlottetown air an t-seachdain s’a chaidh. s’ e ceithir fichead bliadhna ’sa h-aon a dh’ aois. Rugadh e air a’ Ghàidhealtachd ’sa bhliadhna 1813, agus shaothraich e àireamh bhliadhnaichean ann an Ceap Breatiunn. Bha e na shàr shearmonaiche gu h-àraid anns a Ghàilig. Bhuineadh e do’n eaglais Bhaistich. ’S e bu shine de ministeirean Eilean a’ Phrionnsa air fad.

An S. S. Arcadia.
THA’N ARCADIA a ruith eadar Sidui us Bagh St. Lawrence na h-uile seachdain, a falbh a Sidni aig ochd uairean maduinn Di-mairt, agus a taghal air an rathad aig Sidni Tuath, St. Ann’s, Ingonish, agus Aspy Bay, agus a tilleadh na h-uile Diordaoin.
P . KERR,
Maighstir.

SANAS.

Bathar Ur na h-uile Seachdain.

Na prisean na’s isle na bha iad riamh.

Caileagu,
Aodaichean,
Caiseart,
Dluth Geal.
Tha Gailig aig na cleirich.

STOR SHAOR SHIDNI.
F . A. CROWELL,
Fear-Gnothuich

Taillearachd.
Tha’n stor-taillearachd a bha ’sna bliadhnaichean a dh’ fhalbh air a cumail le
Donnacha Mac Ill-Innein
a nis air a ceannach agus ri bhi air a cumail na dheigh so le
Niall Mac Fhearghais,
tha stoc mor dhe gach seors aodaich aige air laimh; bidh tuilleach a dol na cheann gach seachdain. Taghail aige ma thu air son do chuid aodaich a bhi
San Fhasan.

---

[62]

[Vol . 3. No. 8. p. 6]

Beath-Eachdraidh Challuim Chille.

CAIBIDEIL III.

Bha Calum-Cille mar an ceudna saoithreachail aig a’ bhaile ann an I. Bhitheadh e a’ teagasg na h-òige, ’s ag uidheamachadh nam fòghlumach air son dreuchd na ministreileachd. Bha e a’ caitheamh mòran ùine ann an ùrnuigh, leughadh, agus sgrìobhadh. Bha e a’ cur theachdairean soisgeulach, cha ’n e ’mhàin air feadh na h-Alba, ach mar an ceudna do Shasuinn, agus do cheàrnaibh eile, do robh eilean I-Chaluim-Chille ’n a àrd lòchran. “B’ fhionnar an tobar do’n uisge bheò a dh’ fhosgladh ’s an eilean uaigneach sin, agus b’ ìocshlaint do dh’ iomadh dùthaich thioraim, thartmhoir, na sruthana fallain a bha ’sgaoileadh naithe gu fada, farsuing.”

Air latha na Sàbaid, an naoitheamh là de mhios mheadhonaich an t-samhruidh, ’s a’ bhliadhna 597, anns an t-seachd bliadhna deug thar thrì fichead d’ a aois, chrìochnaich Calum-Cille a thuras, agus chaidh a ghairm leis an Ard-Mhaighstir o shaothairbh lìon-mhor, chum suaimhneis siorruidh. An latha roimh ’n oidhche a chaochail e, dhìrich e an cnoc os ceann a’ Chlachain, ann an I, ghabh e a chead do ’n eilean ’s do na tighibh-aoraidh, agus dh’ fhàg e a bheannachd aig a bhràithribh. Air dha teachd a nuas, lean e air ath-sgrìobhadh Leabhair nan Salm, gus ’n do ràinig e meadhon an treas salm deug thar an fhichead, ’n uair a stad e; agus dh’ ainmich e Baithein mar an neach a ghabhadh ’àite. Chuartaich e an sin an t-aoradh gnàthaichte anns an eaglais, ’s thug e na h-aitheantan mu dheireadh do ’bhràithribh, a’ guidheadh gu ’m bitheadh sìth agus gràdh ghnàth a’ riaghladh ’n am measg. Aig meadhon-oidhche chaidh e a ris do ’n eaglais a dh’ ùrnuigh, ’s fhuaradh an sin e ’n a shìneadh gun lùs, le Diarmad. Chruinnich a’ bhuidheann uile mu chuairt da, a’ gul airson esan a bha ’n a athair dhoibh a bhi nis a’ bàsachadh. Dh’ fhosgail e a shùilean ’s dh’ amhairc e orra le gràdh agus aoibhneas, an sealladh mu dheireadh. An sin dhùin e air an t-saoghal so iad a chum am fosglaidh ann an glòir. “Agus chuala mi guth o néamh, aig ràdh rium, Sgrìobh. Is beannaichte na mairbh a gheibh bàs ’s an Tighearn, á so a mach Seadh, tha an Spiorad aig ràdh, chum gu faigh iad fios o’n saothair; agus leanaidh an oibre iad.” (Taisb. XIV. 13.) “Agus dealraidh iadsan a tha glic mar shoilleireachd nan speur; agus iadsan a thionndaidheas mòran gu fìreantachd mar na reultan, fad saoghal nan saoghal.” (Dan. XII. 3.) “Aig Dia ’s ro-phrìseil bàs a naomh.” (Salm CXVI. 15.)

“Ach co an cridh’ a bhreithnich e,
No ’n t-sùil a chunnaic riamh,
Mòr mheud is gnè an ulluchaidh,
D’ a phobull féin rinn Dia!
Ach ’s sona dhoibh ’s is beannaicht’ iad
’Fhuair aithne ghlan air Criosd:
Oir meallaidh iad, ’n a chomunn san,
An sonas ud, gu sior!”

Chaidh an obair a thòisich Calum-Cille a ghiùlan air a h-adhairt leis na teachdairibh a dh’ fhàg e ’na dhéigh gu soirbheasach; agus bha I-Chaluim-Chille fad linntean an déigh an ama sin ’n a chathair dhiadhachd, eòlais, sgus fòghluim. Fad cheudan bliadhna an déigh a bhais, bha ministeirean I-Chaluim-Chille a’ dol fo ’n ainm Cuildich, a thugadh dhoibh do bhrìgh ’s gu ’n robh an còmhnuidhean, mar bu trice, ann an àitibh uaigneach. Bha daoine ionnsaichte agus ainmeil a ghnàth a’ tàmh ann an I Chaluim-Chille; agus bha cruinneachadh mòr do leabhraichibh luachmhor air an gleidheadh ann an Tigh-nam-Mànach, no Chathair-Chùildich, an sin. Bha cuid de rìghribh na h-Alba, Eirinn, agus Lochlainn, agus mòran de chinn-feadhna Ghàidhealach air an adhlacadh ’s an Eilean iomraiteach so. Tha e air aithris gu ’n dubhairt Calum-Cille, ùine bheag mu ’n do chaochail e,—

“I mo chridhe, I mo ghràidh,
’An àit’ guth Manaich bi’dh geum bà;
Ach mu ’n tig an saoghal gu crìch
Bi ’dh I mar a bha.”

Thainig a’ cheud chuid de ’n fhàigheadaiaerchd so gu teachd; chaidh Cathair nan Cùildeach a chreachadh, ’s thuit aineolas agus dorchadas air an Eilein sin, a bha ’n a lòchran a measg nan eileanan. Cha ’n ’eil e mi-choltach nach ’eil coimhlionadh na cuid mu dheireadh de ’n fhàidheadaireachd air tòiseachadh. Tha I-Chaluim-Chille gach bliadhna a nis air a fiosrachadh le mìltibh as gach dùthaich, a tha a’ taghall a choimhead air seann láraichibh a mòrachd. Maith a dh’fheudtadh nach deachaidh na smaointean a dhùisgear anns an inntinn ann a bhi a’ gluasad mu chuairt air ballachaibh brist eaglaisean I-Chaluim-Chille, agus air an leacaibh-lighe aosmhor fo ’m bheil daoine a bha aon uair cumhachdach ’n an luidhe, a chur an cainnt ni

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siorasan
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE-TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra oir reicidh iad riut an Gailig.

---

[63]

[Vol . 3. No. 8. p. 7]

s eireachdaile, na mar a labhair an t-Olla Johnson, agus a tha air an eadar-theangachadh mar a leanas, ann an Caraid nan Gaidheal:— “Bha sin a nis ’n ar seasamh air an Eilean ainmeil sin, a b’ àrd lòchran fad linntinn, do Ghàidhealtachd na-Alba—as an d’ fhuair Cinnich fhiadhaich agus ceathairne bhorba sochairean eòlais, agus beannachdan na saorsa. Cha bu chomasach, ged a dh’ fheuchtadh ris, an inntinn a thogail o na smaointibh a dhùisg an t-àite so, agus b’ amaideach an oidhirp, ged a bhiodh i comasach. Ge b’ e ni a thàirngeas air falbh sinn o chumhachd ar ceud-fàithean; ge b’ e ni a bheir do na shiubhail o chian, no do na tha fathast ri tachairt, làmh-an-uachcar air na tha a làthair, tha so ag àrdachadh ar n-inbhe mar bhithibh tuigseach. Gu ma fad uam-sa agus o ’m chàirdibh an fheallsanacad reòta sin a dh’ aomadh, mi gu gluasad gu caoin-shuarach eutrom, thar aon àit’ a dh’ fhàgaeh urramaichte le gliocas, le fearalas, uo le maise. Cha chulaidh fharmaid an duine sin nach mothaicheadh a ghràdh d’ a dhùthaich air a neartachadh air blàr-catha Mharaton, no an cràbhadh nach blàthaicheadh am measg làraichcan briste I-Chaluim-Chille.”

A’ CHRIOCH.

MO THURUS DO’N GHAIDHEALTACHD.

LEIS AN URR. RUIRIDH MAC LEOID.

(Air a leantuinn.)

Ràinig sinn Barbhas aig am na dineir agus chuireadh fàillte chritheil oirnn leis an Urr. Nial Moireaston ministeir na h-Eaglrls Shaoir ’an sin. Bha e an deigh an carbad a chur air dòigh agus e a dol gu Niss. An deigh na dinneir thug ni sgriob mu’n cuairt do ’n mhansa. Chithinn mansa na h-Eaglais Stéidhichte air an aonach a tuath orm. Is e sgir Bharbhais aon cho sean ’s a tha ’n Leòghas. Chuala mi o sheana Mhaighstir Domhnullach ann a Hampden o chionn ghoirid, gu’n robh aig Maighstir Aonghas, ministeir na sgir so aon uair, Leòghas gu h-iomlan mar pharaisde. Is iomadh anam a dh’ fheumadh a chaidh a dhith gu’n an soisgeul a chluinntinn ’s na laithibh sin. Tha ’n diugh tri coth onalan deug aig an Eaglais Shaoir an Leòghas agus ceithir no cuig aig an Eaglais Stéidhichte.

Saoilidh muinntir a dh’ fhàg an t Seann Duthaich tri fichead bliadhna roimh so gu’m bheil na bailtean anns an do rugadh iad leth fhàsaichte, ach cha ’n ann mar sin a tha ’chùis. Tha na bailtean tiomchioll Bharbhais cho làn de thighean ’s a bha iad riamh. O chionn àireamh bhliadhnaichean chaidh iasgach Steornobhaigh na’n aghaidh agus tha, do bhrigh sin, mòran air feadh Leòghais gle bhochd na’n cranachur. ’Nuair a bha mise ann am Barbhas ’s e an obair a bha aca ’cur tubhadh sùidh air a bhuntàta. Chiteadh na fearaibh air mullach na’n tighean a’ toirt a nuas an tubhaidh agus na muathaibh le cléibh g’a ghiùlan air am muinn a chum na’n iomairean. Bha mòran de na gillean òga air falbh aig an iasgach Ghallach.

Thug Maighstir Moireaston orm searmonachadh air a shon air an t-Sàbaid. Is ann an sin a bha an cothional ciallach eireachdail. Bha air na fearaibh deiseachan de chlòth dorcha glas a chaidh a dheanamh air clòimh na’n caorach agus leis a chuidheil bhig agus leis a bheairt fhighe a b’ àbhaist a bhi aig na Gàidheil o shean. Bha air na boirionnaich gùintean do dhrògaid Ghaidhealaich agus bha air an cinn, a chuid a bha pòsda dhiubh, curraichdean breagha, geala, air an iarnnaigeadh gu h-eireachdail oidhche Shathurna; agus air a chloinn nighean a chuid mhòr dhiubh cha robh comhdach cìnn ach an comhdach a thug am freasdal dhoibh, falt breagha liomhta gu’n bhearradh gu’n dathadh no casadh mar a gheibhear aig mòran do dh’ òisichean Chanada. Cha’n fhaca mi bonaid iteagach no phlùranach air ceann aon dhiubh ach air aon no dithis a bha air ùr phòsadh. Cha mhòr de chothionalan a shearmonaich mi riamh dhoibh a bha na bu shuidhichte. Air Diluain ghabh mi cuairt a chum na tràthad. Choinnich mi ri mòran de’n t-sluagh ag obair air glanadh a a bhuntàta air a mhachaire. Dh’ fhoghlum mi o’n ’chòmhradh a ghabh àite eadaruinn nach robh aig tuathanaich na’m bailtean nu’n cuairt ach tri agus ceithir acraichean fearainn, far a chéile, agus tha cuid de na teaghlaichean sin anns am bheil deich agus dusan de shluagh. Ciod a dheanadh Gàidheil Chanada air na fearuinn bheaga ud?

Ghabh mi slàn le Barbhas air maduinn Di-màirt. Thug Maighstir Moireaston pios de’n rathad mi le a charbad agus choisich mi an còrr. An deigh oidhche a chur seachad ann an Steòrnobhadh ghabh mi carbad nan librichean gn Bailallan. Choinnich an t-Urr-Maighstir Domhnullach mi air an turas so agus chaith sinn beagan do dh’ùine gle thoilichte a’ labhairt air ministeirean agus eòlaich air feadh Cheap Breatuinn. Chuir e gu h-uasal a charbad leam gu Ard a Mhùlaich. Is furasda aithneachadh air an Urr. Maighstir Domhnullach gu’n do chaith e cuid de ùine ann an Canada. Tha uaisle ann agus daimh a tha ionmholte. Choinnich mo cheud charbadair mi aig Aird a Mhùlaich agus ghabh sinn ar turas air ais a chum an Tairbeart. Dh’ fhan mi an sin re seachduin agus air an t-Sàbaid shearmonaich mi dà uair ’san Eaglais agus aig sea uairean ’an eilean Sgalpaidh.

(Ri leantuinn.)

Anns an
Acadia House
Gheibh thu
Brogan air pris sam bith eadar 50 c. us $5 .00.
Brogan seomar, no Cuarain air 25c.
Rubbers dhe gach seorsa.
Aodaichean Deante air gach pris.
Curraichdean ur Adan.
Feuch gun taghail thu.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH,
Air Straid Wentworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ coir dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

---

[64]

[Vol . 3. No. 8. p. 8]

Gearan Bean an Amadain air a Fear.

LEIS A PHIOBAIRE MAC-GILLEBHRATH.

AM PIOBAIRE. —Latha dhomh’ i ’bhi anmoch
Ag ol an taigh Thormaid
Bha ’bhean ann am feirg rium,
’S gum b’ ainmic an seol sin.

LUINNEAG.
Ho gun sguir mi de thumadh an stopain!
Ho gun sguir mi de thathich an ruma,
’S i ’n obair gun bhuidhinn i,
S diomain a solas;
Ho gun sguir mi de thumadh an stopain.

A BHEAN. —Chuir i failte le magadh;—
Gur blath thu ’tigh ’nt dachidh;
Tha failinn ad chasan,
Is lapaich ad chomhradh.

Gur h-uasal an nadar
’Bhi briodal na dalach
Cho diblidh ri meirleach,
’S gun fhairdein ad phoca.

’S nach doir iad de mheas ort
Do shron ’thoirt ’nan citsin,
Ach laigh’ air an t-siteig,
Fo shlignich an reota.

’S ioma di-millteach bodaich
Ga shnaidheadh le bochduinn
’Bu lìonmhor a stoc
Mur bhi copan a gheocaich.

Call uin’ agus cosgais,
Call chiu agus codach,
Call tuir agus coiseachd,
Tha ’m fochair an t-seors’ ud.

Gur lionmhor call eil’ ann
A dh’ innsear gu soilleir,
Call sithe, droch oilein,
’S ro fhoilleil nan comhradh.

De ’s graind’ air an t-saoghal
Na fear air an daorich;
Sruth fala le aodunn
Is aodach na shroicean.

’Bhean phosd ’s a phaisdean
’Nam broin a dol bas
A cur comhla gach la
Cuid an trath’ o ’n luchd-eolis.

Gu h-aog-neulach glas
Air an claoidh leis an acras
’S cuis smaoinntinn am faicinn,
’S an craiceann troimh ’n comhdach.

Thig esan gan ionnsaidh
Gun aithne, gun chuimhne,
’S a stamac tionndadh
A phuinnsein a dh’ ol e.

AM PIOBAIRE. —Thuairt mise gu cianail,
A bhean bi aig siochaint
’S cha deid diar gu siorruith
A sios air mo sgornan-s’

A BHEAN. —Thuit ise neo-sgrubail,
Cha n-fhiach leam a chuid sin
’S nach iarr iad gu spuirt
Ann an cuideachdha choir thu.

Ma theid thu ’n taigh-leanna
S tu feumach air drama,
Tagh companach glan
Nach gabh barrachd ’s a choir dheth.

Ach seachinn an glutair
A dh’ oladh dheth bucaid,
’S nach stoldadh ’s an tuiteadh
E ’n guitear an otraich.

Gach aon dha ’m bheil reusan,
Bheir aonta dha ’m sgeula;
Bhi saors’ e na dheidh so
’S mi-fein a bhiodh deonach.

Fear an Leadain Tlaith.

Fhir an leadain tlaith,
Dh’ fhag thu mi fo bron;
Tha mi trom an drasd,
’S e sin fa mo dheoir!

Fhir chuil dualaich, chleachdaich,
’S boiche fiamh ri fhaicinn,
Tha do ghaol an tasgaidh
’N seomar glaist’ am fhaoil.
Fhir an leadain, &c .

Tha do ghruaidh mar shubhan,
An garadh nan ubhall,
’S binne leam no chuthag,
Uirighill do bheoil.
Fhir an leadain, &c .

An toiseach a’ gheamhraidh,
’S ann a ghabh mi geall ort,
Shaoil mi gu ’m bu leam thu,
’S cha do theann thu ’m choir,
Fhir an leadain, &c .

Fhir an leadain laghaich,
’S tu mo run ’s mo roghainn,
’Na ’n sguireadh tu’ thaghal,
’S an tigh am bi an t-ol.
Fhir an leadain, &c .

Fhir an leadain chraobhaich,
’S og a rinn thu ’m aomadh,
Thug thu mi o ’m dhaoine
Fhuair mo shaothair og.
Fhir an leadain, &c .

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o dhroch cnatan
Oxford , N. S. R. F. HEWSON

LeighisMINARD ’S LINIMENTmise o chas ghoirt.
Yarmouth , FRED COULSON.

LeighisMINARD ’S LINIMENTRòs Dubh ormsa.
Inglesuille , J. W. RHGGLES.

THA D. J. Domhnullach an deigh stoc mor flùir fhaighinn a stigh, ’s tha e ’ga chreic saor. Agus tha ’n t-ìm cho math leis ris an airgiod.

IarrMinards Liniments na gabh ach e.

BLIADHNA MHATH UR!

Tha sinn an deigh aireamh mhor de bhrogan a cheannach, agus air son rum a dheanamh dhaibh, reicidh sinn na th’againn air laimh

Gle shaor air son airgid.

Brogan a’s fhiach $2 .25 air $1 .75 agus cach a reir sin.

Soithichean Creadha agus Glaine.

Tha sinn mar an ceudna ’cumail nam brogan a thatar a deanamh ’san Fhactoridh aig Sidni a Tuath, na brogan a’s fhearr cosg a tha ri’m faotainn, agus tha sinn ’gan reic air pris na factoridh

Brogn-uachdair agus Rubbers dhe gach seorsa.

SIABUNN

air a phris air am faighear e ann a Halifax. Flur o $3 .00 suas, Ti o 20c. Reiseadain o 85c. am bocsa.

AMHLAN DHE GACH SEORSA GLE SHAOR.

Ceannaichidh sinn Coirce, Im, Uidhean, agus Feoil, agus bheir sinn a phris a’s fhearr orra an coinneamh bathair.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.
Feb. 2, 1894.

Ma tha dealbh mhath a dhith ort, ruig
UILLEAN W. DILLON,
SIDNI, C. B.

Bi’dh e toileach feitheamh ort uair sam bith ’a thig thu. Dealbhan beaga air am meudachadh agus air an deanamh cheart cho boidheach.

Sgathain agus gloine air a phrìs a’s isle.

Seallaidhean air Ceap Breatuinn air laimh an comhnuidh ’s air an reic gu saor.

CLOIMH.

THA ’m fo-sgriobhair ag iarraidh coig mile punnd cloimhe ri ceannach, agus paidhidh e a phris a’s fhearr sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH,
Baddeck C. B.