---

[89]

[Vol . 4. No. 12. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, SEPTEMBER 28, 1895. No. 12.

Litir as an Eilean Sgiathanach.

FHIR MO CHRIDHE: —Ged is iomadh sgeul taitneach a chuala sinn uat fhein o chionn leith-bhliadhna, cha do chuir a h-aon seach aon de do chàirdean anns an eilean so a bheag de naigheachdan sam bith a’d’ ionnsuidh. Cha b’ ann mar so bu chòir do ’n chùis a bhith idir. Cha ’n ’eil mi fhein a’ teannadh ri gabhail leithsgeulan sam bith dhut. Cha ruig mi leas. Cha dean leithsgeulan feum dhomhsa no dhutsa. Mar sin, bheir mi oidhirp air cunntas a thoirt dhut ann am briathran cho gearr ’s is urrainn domh air cor na dùthchadh.

Ged a bha deireadh a’ gheamhraidh agus a’ cheud dà mhìos de’n earrach anabarrach fuar le reothadh ’s le sneachd, thainig sìde gle mhath mu àm na curachd, agus ’na dheigh sin. Cha robh am fodar cho pailt o chionn iomadach bliadhna ’s a bha e air a’ bhliadhna so. Mar dhearbhadh air so foghnaidh dhomh a ràdh gu bheil cruachan a dh’ arbhar na bliadhna an uiridh ri ’m faicinn ann an iomadh iodhlainn air feadh gach cearn de’n Ghàidhealtachd. Tha coltas math air barr na bliadhna so anns gach àite mar an ceudna. Cha’n ’eil a’ bhuain cho tràth am bliadhna ’sa b’àbhaist d’i bhith, oir bha am mios mu dheireadh de’n t-samhradh agus a’ cheud mhios de’n fhoghar car fliuch, agus cha d’thàinig an t-abachadh cho tràth ’sa b’àbhaist dha. Ach ma thig sìde mhath ’na dhéigh so gheibhear am barr cruinn ann an àm math fhathast. Tha h-uile coltas gu’m bi am buntata gu math pailt. Cha d’thàinig a’ bheag de choltas a’ ghaiseidh ann fhathast, agus a’ bhliadhna a dh’fhanas an gaiseadh air falbh gus an tig mios meadhonach an fhoghair gu math a steach, mar a rinn e am bliadhna, is ainneamh leis call mòr a dheanamh.

Bha toradh na mara gu math pailt am bliadhna. Rinn na h-iasgairean feum math araon air iasgach nan langan, agus mar an ceudna air iasgach an sgadain, ged nach robh a’ phrìs cho àrd ’s a bha i bliadhnachan eile.

Bha prìsean air crodh ’s air caoraich ni b’ àirde na bha iad o chionn aireamh bhliadhnachan. Thug so mòr-chuideachadh agus misneach mhath araon do’n tuath bhig agus do na tuathanaich mhòra. Ach cha’n ’eil prìsean cho àrd aig an àm so ’s a bha iad mu chaingis. Cha d’ fhàs an tuirneip aig na tuathanaich ’s an taobh deas cho math ’s a b’àbhaist d’i, agus mar sin cha’n urrainn daibh uibhir de stoc a bheathachadh. An uair a bhios an geamhrachadh pailt air a’Ghalldachd seasaidh na prìsean gu math gu deireadh na bliadhna. Ach o’n a bha na prìsean gu math fad an t-samhraidh reiceadh an stoc gu fìor bheagan mu’n do thuit iad.

Bha gluasad mor am measg an t-sluaigh air feadh na dùthchadh gu léir an uair a bhatar a’ taghadh buill na pàrlamaid. Re nan trì bliadhna a bha naLiberalsa’ riaghladh cha d’rinn iad feum mòr sam bith do’n Ghàidhealtachd, ged gheall iad mòran math a dheanamh. Thug so air an t-sluagh an cumantas a bhith ’smaoineachadh gu’m bu cho math dhaibh an riaghladh a chur car ùine ann an lamhan nan Tòiris. Is ann mar so a rinn iad. Ma chumas na Tòiris ri’n gealladh ni iad feum do’n dùthaich. Ach mur cum, cuirear as an dreuchd iad ann an ùine gun bhi fada, agus is math an airidh. Cha’n ’eil e ceart do dhaoine a bhith mealladh an t-sluaigh le bhith ’gealltainn nithean dhaibh nach urrainn daibh a cho-ghealladh. Tha na Tòiris a’ gealltainn Achd a dheanamh leis am faigh na tuathanaich bheaga is mhòra comas, le cuideachadh a’ Chrùin, air an cuid fearainn a cheannach as a’ ghrunnd, air dhòigh ’s gu’m bi a h-uile fear ’na uachdaran air a chuid fearainn fhein. Ma ni iad so, ni iad obair mhath. Tha iad a’ gealltainn mar an ceudna gu’n deanar rathaidean-iaruinn, air chosg a’ Chruin, ann an àiteachan iomallach de’n Ghàidhealtachd, a chum gu’m bi na h-iasgairean comasach air an cuid éisg a chur ùr a dh’ionnsuidh a’ mhargaidh.

Tha aire mòran de’n t-sluagh anns na làithean so air a tarruinn a dh’ionnsuidh na h-obrach a tha ’dol air aghart ann an Neu Dhorc. Is e miann gach neach gu’n coisneadh am bàta Breatunnach a’ bhuadh. Ach tha eagal oirnn nach coisinn. Nam b’ann air an aon chumadh a bhiodh an dà bhata air an togail tha sinn cinnteach gur i am bàta Breatunnach a bhuadhaicheadh. Mun tig seachduin o’n diugh bidh fios againn co an té a’s fhearr a sheòlas.

Cha bhi mi fada gun sgriobhadh ugad a rithist. Tha’n oidhche a nis a’ fàs fada, agus bidh móran a bharrachd ùine agam gu sgrìobhadh na bh’ agam o’n a thàinig an samhradh.

Is mi d’fhìor charaid an là a chì ’s nach fhaic.

IAIN.
12, 9, ’95.

Bha Co-sheirm Ghàilig aca anns an Oban air an deicheamh latha dhe’n mhios so. Tha co-sheirm mar so aca na h-uile foghar, Bha Piobaireachd agus òrain Ghàilig gu leòr aca, agus mar an ceudna dha no tri dh’òrain anns a Ghàilig Eironnaich us anns a’ chainnt Welshach. Bha i ’na co-sheirm cho math ’sa bh’ aca o chionn fhada.

Sean Fhacal.

Is fhearr aon tigh air a nighe na dha dheug air an sguabadh.

Is fhearr beagan stòrais na moran chàirdean.

Is fhearr bàrr mòr, ach fòghnaidh bàrr beag.

Is fhearr bean ghlic na crann us fearann.

Is ionann aithreachas-criche ’sa bhi cur sil mu Fheill-Màrtainn.

Is ioma te ’bhios cearbach aig a’ bhaile, a théid gu riomhach thun na féille.

---

[90]

[Vol . 4. No. 12. p. 2]

COMHRADH.

EADAR EOGHAN AGUS DOMHNULL.

DOMHNULL. —Failt Ort, Eòghain.

EOGHAN. —Failt ort féin, a Dhomhnuill; air a d’ghart, a dhuine, feuch am faigh thu aite-suidhe.

D. —An ann ri cràidhleig a tha thu, ghoistidh?

E.— ’S ann agus ged is ann cha mhath mo lamh oirre. Ach math no dona is ’fhearr i na bhi ruith nan iasad.

D. —Na h-iasadan, fhir mo chridhe! Nach ’eil iad an déigh mo chreachadh. Ma bhios cràidhleig a dhith air duine, tha te aig Domhnull Mor, ma’s e guit, no criathar, fal-feòir, na corran-speal, tor-sgian, no lair-cheibe, gu urad na corr-shugain, ruig Domhnull Mor, an duine coir, lamh na sgoinne, agus gheabh thu t-earligidh. Tha mi toilichte a bhi gad ’fhaicinn féin cho dian an nochd ri té dhuit féin bho’n a dhichuimhnich thu iasad na bliadhna an uiridh a chur dhachaidh.

E. —Mata, a ghoistidh, ’s feudar dhomh aideachadh gu’m bheil thu ceart, ach ’se do dhalta fein, Domhnull Beag, a dh’fhàg a mach ’san Lag Mhor i, agus nuair a fhuair mise i cha b’ fhiu i a cur dhachaidh; ach se do bheatha a dh’ionnsaidh na té so nuair bhios i reidh.

D. —Tapadh leat, ach ciod i do naigheachd? chuala mi gun tainig Mor dhachaidh, agus cuideachd gun do phòs i; agus thainig mi a dh’aon sgriob a nall ga ’faicinn.

E. —Mata, a ghoistidh, chuala tus’ an fhirinn; tha i agad ann an ceann eil’ an taighe gu leathan, laidir.

D. —Tha mo cheadsa aice, banag, ach gu de am fear a fhuair i, mur mi mhodhail a cheist?

E. —Ud, ud, cha’n eadh, a ghoistidh. Tha i air a deagh phòsadh, ’s’an làn chothrom, ’s gu de is fearr na sin.

D. —Tha mi toilichte sin a chluinntinn, ach ciod is ceaird dha?

E. —Mata, a ghoistidh, tha ceaird iongantach, ceaird nach ’eil feadh na Gaidhealtachd againne— ’s nach cuala mise riamh; tha’r leam gur ecow - feedermhuc thuirt Mor rium a theirteadh ris.

D. —Fheara ’sa dhaoine, ’ne Frangach no Ruiseanach a tha ann? oir tha mi ’m barail nach e Eirionnach a bhios ann oir cha chuala mi a cheaird riamhfeeder!

E. —Se ba-thigh mhuc tha e gleadhadh.

D. —Ud! a Ghoistidh nach robh cho math dhuit ba-thigh each a radh ri ba-tigh mhuc.

E. —Mata, Dhomhnuill, cha’n fhios dhomhsa co dhiubh is ba-thigh muice no circe tha’nn, ach seo agad Mòr féin à tighinn bho’m faigh thu bun gach sgeòil.

Mor. —Ciamar tha thu, Dhò’ill?

D. —Tha mi ann an riaghailt.

M. —Ciamar tha bhean ’sa clann?

D. —Taing dhuit, a Mhor, tha iad gu lan mhath gun dith ’s gun deireas.

M.— ’S mi thahappysin a chluinntinn, bha gaol mor agam orra, cha da leig mi riamh as morecollectioniad.

D. —Ciamar bha thu fein bho’n a dh’ fhalbh thu?

M. —Bha misefirst class;bha mi aigmistressuamhraidh math ’s iextraordinary kind. ’S bha feum agamsa air sin, ceann toiseach a geamhraidh, cha’n ann ach aigNew Year Day,fhuair mi drochtouchdo nabroon Katiesagus an deigh dol ni b’ fhearr, bharelapseagam bhadesperate severe.

D. —Tha mi duilich sin a chluintinn; ach an lighiche Galld a bha frithealadh ort, cha chreid mi nach do stad pairt da chuid chunganibh na’d mhuineal.

M. —Dear me!cha’n eil mi tuigsinn a Dho’ll.

D.— ’S mise a dh’fhaodas sin a radh riut-sa le’dextraordinaries , recollections, happy, broon Katies.Ach de an te bh’ann amBroon Katies?

E. —Mo mhile beannachd ort féin a Dhòmhnuill; cha do thuig mise an darra leth da cainnt bho’n a thainig i.

M. —Ridiculous !Ciamar nach do thuig sibh mi, aphapa ?

E. —Ciamar a thuiginn thu chaomhag le d’ phrabartaich Bheurla am miosg do Ghailig, ainmean ur air a h-uile rud, Ash pit,air toll na luatha, Hearth Stone,ri clach an teintein, Grate ,ris a chagailt, Pass door,ri dorus a chathadh, Parlourri ceann-eile an taige, naHattics ,ris an fhàradh; gu de nis a their thu féin ris an dòigh ùr so, a Dhòmhnuill.

D. —Mata, a ghoistidh, cha’n eil mise a gabhail mor iongantais sam bhith do’n chothlamadh Ghàidhlig tha aig an àl òg. ’Nuair nach ’eil aon sgoil Ghàilig an nis san dùthaich so, tha eadhain na ministeirinn féin, na h-aghaidh, co mor agus nach ’eil i air a treagasg ’s na sgoiltean Sàbaid aca. Tha na h-uaislean fein na h-aghaidh, agus saoilidh mi, gu’m bheil uaislean beaga nam buithean iad féin a toirt an cùl rithe.

E. —Tha’n fhirinn agad a rithis, a Dhomhnuill; tha mi faicinn a h-uile car tha nis a’ tighinn air an t-saoghal agus nach measar daoine nan ’uaislean ma labhras iad Gàilig.

D. —Nach ’eil e ann sa bhun ’s ann ’sa bhar dhiu, mar tha a ghaoid ’sa bhuntàta. Thainig Mairi bheag agam dhachaidh bhar a céilidh an oidhche roimhe, ’s thuirt a mathair rithe sealltuin an robh an buntata bruich ’s nuair a thaom i e, ghlaodh i ri mathair, tha soliterally spoilt.Nach faic thu sin, aois nan dusan bliadhna, nach d’fhàg riamh teintein a h-athar; ach nach fhaod sinne bhi coma; bithidh Gaidhlig ann am fad sa bhios sinne beò.

M. —Sin sibh fein, a Dho’ill, bhaopinionduinesensibleagam riamh oirbh, ’s cha ’n ionnan ’s nahillerateseile tha feadh na duthcha againn, a thavoidguncommon sense.

D. —Tog dad shodal a Mhor, cha’n fhaod mi leigeadh leat, feumaidh mi tiunndadh ort, agus innseadh dhuit, gu bheil thu nad chulaidh bhurd ’s nad chuis nàire do’n dùthaich da’m buin thu, le d’ fhacail mhora Bheurla am measg na Gàilìg, agus gun fhios agad ciod is brigh dhaibh na ’s momha na tha aig bonn mo bhroige.

M. —Oh dear me!Dho’ill, tha sibhrather severeorm.

D. —Cha’n eil misevere ,ma ’se sin a their u ris.

M.— ’S fheudar dhomh aideachadh gum bheilme quite out of practiceair a Ghàilig.

D. —Gabh, a Mhor, a h-uile leisgeul a thogras tu agus cha shaor iad thu bho d’ chionta. ’S e lan aineolas, cion tuire, uabhar ’s mead-mhor gun chur leithe, tha toirt ort bhi cho Gallda.

M. —Tha fios agam na’m biodh sibhse amoveadhanns ansocietysam bheil mise, nach biodh sibhone iotana b’ fhearr.

D. —Leigidh mi tàmh dhuit, a Mhoir tha thu n’ deigh m’ fhàgail tinn.

M. —Eisdibh rium, a Dho’ill, agus faodaidh sibh mo chreidsinn, ach feumaidh mi an aire thoirt do m’ theanga, bhon tha sibh choparticularmu’r Gailig. Nam bithinnsa gun facal Beurla ’nam cheann, cha robh mi’n diugh posda

---

[91]

[Vol . 4. No. 12. p. 3]

riMr . Michael Cassidy of the Calton Piggeries.

D. —Ne so an duine tha agad, Eirionnach gu chùl, agus drobhair mhuc. Carson nach d’ thug thu dhachaidh e?

M. —Ne mise a bheireadh don chrusgail thaighe so e. Nan d’ thugadh, cha chluinnin a chuid mu dheiridh dheth—I ’ll warrant.

E.— (A tilgidh na craoidhlig uaithe) —Air t-athais, a Mhor, ged is tu mo nighean, cha leig mi leat e. Esan an teangaire baoth gum biodh do dhànadas agad a thoirt a steach do m’ fhardaich chaoimh! Cha leig mi an tàmailt dhiom gu siorruidh Eirrionach a bhi dhomh na cliabhain; agus ma ’s e sin meas tha agad air bothan a bhlathais, ris nach do dhlùthaich riamh an t-acras truis do chuid ghiobag agus tarruing leis aClydesdaleDi-màirt.

M. —Ni mi sin, ’s dhaoite nach fheirdesibhse sin.

D. —Eoghain, tha thu tuille is trom air Mrs. Cassagach, feumaidh mise a leisgeul a ghabhail.

E. —Cha leig thu a leas thu féin a chur san dragh a Dho’ill, cha d’ thubhairt mi ni ach rud a thoill i. Nach d’ aichidh i a h-athar ’sa màthair agus a dùthaich. Mo naire oirre ’s air a h-uile gin dhe seorsa, prabagan odhar a mhiallaidh tha san àl so; ma gheibh iad bonaid sgrath orra, ’s gùn sioda cha’n eil a chridhe sealltinn orra.

(Chaidh e a mach.)

D. —B’fhear leam nach d’thàinig mi riamh do’n tigh so, oir sann ri m’ linn a dh’eirich an aimhreite. Bha Mor cearr ’s bha a h-athair cearr; ach co rachadh eadar rìu? agus gabhaidh mise mach air an dorus cùil ’s mur h-aithris iad féin e cha’n aithris mise e.

NA PIOBAIREAN IS NA CEAIRD.

Bha righ no triath aig na ceaird ann an Alba uair ris an abradh iadBilly Marshall.

Nuair a chaochail e ’sa ’bhliadhna 1792, bha e sia fichead bliadhna dh’ aois. “Is mor a chi an duine a bhios fada beò” agus na’m b’ fhior sin bu mhòr a chunnaic agus a thuilleadh air sin bu mhor a rinn e fad a shaoghail fhada. Ghabhadh e leabhar mor cùnntas a thoirt air na gniomharan a rinneadh leis-fhéin is le cuideachadh na fine mòire ’bha ’ga leantuinn. Nuair a bha Billy ’na dhuine òg ghabh e ’san arm agus beagan an deigh sin chuireadh a’ réiseamaid air falbh gus an Olaind. Bha na h-oifigich ’s na saighdeirean glé eòlach air Billy ’s air a dhòighean saor, fiadhaich, ach bu mhòr an t-ionganntas a chuir e air ceannard na buidhne d’ am buineadh e le bhi foighneachd latha “a bheil naigheachd air bith agaibh do bhur muinntir aig an tigh?” “Carson a tha thu foighneachd?” “O, “arsa Billy,” “nam biodh naigheachd agaibh dh’ innsinn i do bhur càirdean’ nuair a chithinn iad.” “Moran taing dhuit a dhuine!” ars’ Mac Cullach (be sin ainm an ofigich) “ach bithidh e fada gus am faic aon chuid thusa no mise caraid air bith ’an Albainn ma chi sinn iad idir.” “Theagamh, theagamh, ach cha-n eil mi cho cinnteach. Co dhiu air mo shon-sa dheth bithidh mise air falbh an nochd gu Albainn.” “Am bi,” arsa MacCullach, “co bhuaith a fhuair thu cead?” “Cha-n eil cead a dhith orm.” “Nach eil?” ars’ an ceannard, “cuimhuich gu bheil thu nis ad’ shaighdear agus uime sin fo riaghailtean ’s fo smachd nan oifigeach.” “Cha bhi ni ’s faide,” thubhairt Billy, “cha robh am Margadh Mor aig Coille ’n Duin (Kelton) riamh roimhe-so gun mise a bhi ’am broilleach na cuideachd agus fhad ’s a bhios comas nan cas agam ’s ann an sin a bhios mi gach féill bhliadhnail. Innsidh mi do bhur leannan gu bheil sibh slan sùnndach. Beannachd leibh’ ,” agus thug e an rathad air. Ceart mar a dh’ fhàs e féin na bu shine gach bliadhna chaidh iomradh air a ghniomhara sgaoileadh na b’ fhaide’ mach air feadh na duthcha. Ach latha bha ’n sin thachair a leith-bhreac air. Air do dha phiobaire Gaidhealach athghearr a ghabhail thar a mhonadh bha ’n oidhche tighinn orra ’s iad gun fhasgadh. Sùil dha ’n d’thug fear de na piobairean chunnaic e lorg dhaoine air an fheur. Leanadh iad gu deireadh is ràinig iad creag mhòr. Chuir iad as a chéile na preasan ’s am fraoch a bha ’n sin agus fhuair iad beul uaimh mòire. Smuainich iad gum b’e so ionad dionach sam faodadh iad fuireach gu maduinn. Chaidh iad ’nan dithis gu dàna steach agus an deigh dhaibh solus a lasadh, chunnaic, iad cho mor is cho ard is a bha ’n uamh—coltach ri talla ’an caisteal Righ. Agus gu dearbh cha b’e gach uile caisteal mòr anns am biodh an urad de nithe luachmhor ri fhaotainn, oir b’e taigh-tasgaidh nan ceard anns an robh iad, is bha airgiod is òr, eudach is seudan, àirneis is biadh air an càrnadh suas air làr an t-seòmair so gun guth idir air na bhitheadh anns na seomraichean beaga eile. Is gann a bha iad tuigsinn gu ceart nach robh iad ’nan cadal is nach b’e bruadar so uile ’nuair a chlisg iad le bhi cluinntinn fuaim dhaoine aig beul na h-uaimh. Ciod a bha r’a dhianamh oir mhothaich na ceàird gun deach cuid-eigin a steach do’n uaimh aca, is bha iad a muigh ri mionnan ’s ri mallachd, air inbhe fheuchainn co bha stigh.

An robh da phiobair rìamh an staid bu mhiosa? Ach co dhiu cha do chaill iad am misneach. Chuir iad as do’n t-solus, thog iad am pioban agus mar a thug Billy roid a steach is a dhaoine ’na dheigh dh’eirich as an dorchadas fuaim motharach, uamhasach nach cualas riamh a leithid le cluasan dhaoine agus fhreagar mac-talla nan creag le mile guth. Thug na ceàird am buinn dhi ann an tiota is ruith iad leis a bhruthaich. Bu mhiann le gach fear a bhi air thoiseach air a chompanach, oir, “an duine bhios air dheireadh, beiridh a ’bheisd air” agus bha iad làn-chinnteach gu’m biodh an Donas e-féin air” an tòir. Cait an creutair saoghalach a dhianadh a leithid de thoirm fhuaimneach sgreuchail? Bho ’n la sin a mach cha rachadh am fear bu thréine nam measg a steach do’n uaimh so. Ghabh na piobairean fois gu socair an oidhche sin, agus anns a mhaduinn chaidh iad air an aghaidh le cridhean aotram ach le ’n cuid sporanan, us mhaileidean, is pocaidean cho trom is a b’ urrainn a bhi—làn de gach ni luachmhor a b’ fhurasda ri ghiùlan.

Chaidh am Morair Gilleasbuig Caimbeul le chuid phiobairean troimh Ghleann Comhain air feasgar an deicheamh latha dhe’n mhios so. Bha mòran bruidhne air a dheanamh mu dheibhinn roimh làimh, agus bha cuid ag radh nach leigeadh Clann Domhnuill leotha dhol air adhart gun mhaille chur orra, ach ’nuair a thainig an latha cha do chuireadh bacail sam bith orra. Ged a bha na Caimbeulaich ’s na Domhnullaich ’nan naimhdean fuilteach d’a chéile anns na laìthean a’ dh’fhalbh b’olc an obair d’an sliochd a bhi cumail suas gamhlais air an sgàth.

Is mairg a thréigeadh a leannan buan air son fear fuadain na h-aon oidhche

---

[92]

[Vol . 4. No. 12. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, SEPTEMBER 28, 1895.

Cha’n eil a nise teagamh sam bith nach eil ceannaircich Chuba a’ dol a dh’fhaighinn an làmh an uachdair air na Spàinntich. Tha iad a sior ghleidheadh agus càch a sior chall, agus ann an ùine gun bhi gle fhada, bidh sùil againn ri chluinntinn gu bheil na Spàinntich an deigh en t-eilean àluinn sin a chall gu buileach. Tha e ’na fhàgail aig an Spàinn a bhi call a cuid fearainn anns gach cearna dhe’n t-saoghal. Bhuineadh a chuid mhor de cheann a deas Amesrica dh’i ceithir fichead bliadhna roimhe so, agus an diugh cha ’n eil òirleach dheth leatha.

Tha trioblaid aig an àm so eadar Breatuinn agusBelgium .Tha dùthaich ùr ann an Africa ris an canarCongo Free State,agus tha làmh aig àireamh de rioghachdan mora na Roinn Eorpa ’na riaghladh, ach tha chuid a’s mò dhe ’n ùghdarras air fhagail aigBelgium .Ghlac oifigeach ann an arm nanBelgians ,d’an ainm Caiptean Lothaire, ceannaiche Breatunnach, Mr Stokes, agus air son cionta èigin nach eil ro ihoilleir, chroch e e. Tha corr us bliadhna o’n chaidh seo a dheanamh, ach cha d’ fhuaireadh fios air ann am Breatuinn gus o chionn ghoirid, agus a nise tha Riaghladh na dùthcha sin ag iarraidh gum bi an caiptean air fheuchainn air son mort, oir thatar a’ tagradh nach robh Stokes air a dhiteadh, no air a chur gu bàs le cùirt dhligheach, agus ma gheobhar ciontach an caiptean bidh e air a chur gu bàs, agus feumaidhBelgiumpàigheadh glé dhaor air son a chuid oibreach. Cha’n fhuiling Breatunn aon d’a h-iochdarain a bhi air an cur gu bàs gu h-eucorach ann an cearna sam bith dhe’n t-saoghal, gun an tòrachd a thoirt a mach.

Tha na Frangaich a strith riMadagasgara chisneachadh, ach cha’n eil a’ dol leotha ach gu h-olc. Tha iad a nise ’g obair o chionn àireamh mhiosan, tha na saighdearan a bàsachadh ’nan ceudan le tinneasan a th’air a thoirt orra le mi-fhalaineachd na dùthcha, tha dha uiread airgid air a chosg cheana ’sa bha iad an dùil an toiseach a chosgadh an cogadh gu h-iomlan; ach a dh’aindeoin sin, tha ’n t-eilean gun a chisneachadh. Tha iad a nise deanamh a mach gu’n toir e chuid a’s mo de’n gheamhradh ’s de’n earrach dhiubh an dùthaich a chur fo’n ceann-sal.

Bha coinneamh mhor aig na h-Eirionnaich ann an Chicago Di-màirt agus Di-ciaduin s’a chaidh. Tha iad air fàs sgith de dh’àmhuiltean am fir-parlamaid féin ann an Tigh nan Cumantach an Lunnuinn, agus tha iad air son pàirtidh ùr a chur air chois, pàirtidh aig am bi ’san amharc Eirinn a’ sgaradh gu h-iomlan bho Chrùn Breatuinn. Tha iad air son Eirinn a bhi na Coimh-flaitheachd coltach ris na Stàitean, air a riaghladh le Riaghladair a thaghadh iad fhèin. ’Si ar barail nach faigh iad sin an da latha seo, agus ged a gheobhadh nach bicdh iad dad na b’ fhearr dheth mar sluagh na tha iad an diugh fo riaghladh Chrùn Bhreatuinn.

Ged a chaill na Breatunnaich an réis ann an New York aon uair eile, cha ’n eil iad idir a’ call am misnich. Tha bruidhinn aca ’n dràsda air cuideachd laidir a chur air chois air son bàta ùr a thogail a bhios na astraiche na’s fhearr na, cha’n e mhàin bàtaichean nan Staitean, ach bàtaichean an t-saoghail uile. Tha e air a radh gu bheil Prionnsa Wales air fear dhiubhsan a tha gu bhi ’sa chuideachd sin.

Tha teintean mora anns na coilltean air bruaichean AmhuinnSt . Lawrenceeadar Montreal us Cuibeic. Tha aireamh de thaighean air an losgadh agus iadsan a bha fuireach annta gun ni air fhàgail aca, ach cha do chailleadh beatha fhathast. Tha ’n ceò cho dùmhail air an amhuinn ’s nach urrainn soithichean ach gann falbh oirr’ idir.

Is leisg le leisgein dol a laidhe, agus is seachd leisge leis éirigh.

A’ Choisir Chiuil—Orain Ghailig.

Tha ’n leabhar ciùil Gàilig so air a chur a mach ’na thri pàirtean. Tha 62 de dh’ òrain bhinn, bhlasda nan Gàidheal ann, seann òrain agus òrain ùra; 21 oran ’sa cheud Phàirt, 21 ’san darra Pàirt, agus 20 ’san treas Pàirt. Tha ’n ceòl, (Tenor , Alto, Soprano,agusBass) ann mu choinneamh gach òrain. Tha sinn air son àireamh mhor de na leabhraichean so a thoirt seachad dhaibh-san a geobh luchd-gabhail ùr do’n MHAC-TALLA. Tha fhios againn gu bhail moran ann a chuireadh ’ga iarraidh nam biodh cuid-egin ann a ghabhadh an t-airgead bhnatha ’sa chuireadh air adhart e. Cuiridh sinn aon Phàirt, de’n Choisir-chiùil gu neach sam bith a chuireas ugainn ainm agus dolair aon fhear-gabhail ùr, agus cuiridh sinn na tri Pàirtean gu neach sam bith a chuireas ugainn da ainm ur agus da dholair.

SGEUL EACHUINN

Bha mi ’dol sios an t-sràid an oidhche roimhe, ’s mi an cabhaig mhòir gus litir a chur air falbh. Ach cho mòr ’s ga robh ’chabhag, cha b’ urrainn domh ach stad ’nuair a chunnaic mi solus boillsgeach, dealrach, air mo làimh dheis. Stad mi; agus chunnaic mi an sin uinneag mhor, bhriagha, luma-làn de dh’ uaireadairean, de dh’ fhàineachan, ’s de sheudan dhe gach seòrsa bu luachmhoire na chéile. Chuir e nàdar de dh’ ioghnadh orm nach fhaca mi ’n stòr so riamh roimhe, agus chuir mi cheisd ri fear a bha ’dol seachad, “Cò tha cumail ’san àite so? ’S fheudar nach eil ùine mhor o’n chaidh fhosgladh.” “Tha sin ceart,’ ars esan, “cha’n eil ach beagan us seachdain o’n dh’ fhosgail e mach. ’S e

RHODES & GANNON

a tha cumail an so.” “An e sin,” arsa mise, “Rhodes a bha còmhla ri Guzzwell a thri bliadhna ’n t-samhraidh so?” “ ’Se,” ars esan, “a cheart duine. Am b’ aithne dhuibh e?” “S ann dhomh a b’ aithne,” arsa mise, “agus cha bu droch eòlas a bh’ agam air idir.” Cha d’ fhuirich am fear eile ris a chorr aig an àm, ’s cha ’n abair mi-fhin an còrr an dràsda, ach tha mise ’g ràdh riut, an ath uair a thig mi dh’ an bhaile, cha bhi mo sporan cho falamh ’sa bha e ’n oidhche ud, agus tha duil agam taghal air. Tha uaireadair a dhith orm, agus ma dh’ fhaoidte rud no dha eile, agus cha rachainn seachad air air son rud sam bith. Chòrd e ro mhath rium ’nuair a bha mi déileadh ris roimhe.

---

[93]

[Vol . 4. No. 12. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha ’n t-Urr. Ruairidh Mac Aonghais, sagart Johnstown ann an siorrachd Richmond, a’ fàgail na sgireachd sin ’sa dol a bhi air a shuidheachadh aig a’ Mhéinn Uir(Reserve)air an t-seachdain so.

Thaghail Domhnull F. Mac Aoidh á Tairbeart St. Ann’s orinn an la roimhe, ’s e air a thurus gu Maine an deigh dha bhi fad an t-samhraidh ag obair aig Cuideachd a’ Ghuail. Tha deagh theisteannas aige uapa.

Bha side glé bhriagha againn air an t-seachdain so, side a thug oirnn a chreidsinn nach robh ’n geamhradh a’ tighinn buileach cho tràth ’sa bha sinn an dùil. Bha teas mor ann Di-luain, agus ged nach robh a chuid eile dhe’n t-seachdain cho teth, bha i anabarrach briagha.

Tha ’n t-uisge anabarrach gann air an eilean air an fhoghar so. Thatar ag radh nach cuimhne leis na daoine ’s sine ’san dùthaich foghar fhaicinn riamh a bha cho tioram ris an fhear so. Dh’ innis duine dhuinn an la roimhe gur aithne dha àiteachan a b’àbhaist a bhi cho bog ’s nach b’urrainn duine coiseachd orra, a tha ’n diugh cho cruaidh tioram ’s gu’n rachadh each us cairt thairis orra. Tha na fuarain ’s na h-uillt gle iosal, agus ann an àiteachan beul ri bhi tioram buileach.

Bha féill bhliadhnail Eilean a’ Phrionnsa air a fosgladh ann an Charlottetown Di-màirt, agus mhair i tri latha. Tha e air a radh gu’m bi an fhéill a b’ fhearr a bh’ anns an eilean riamh o’n a thòisicheadh air cumail féille. Bha drobh eireachdail ann de dh’ eich ’s de gach seòrsa spréidhe. Bha réisean each gu bhi aca Di-ciaduin ’s Dior-daoin. Bha réisbhicyclesaca Di-màirt, anns an d’ rinn am fear bu luaithe còig mile ann an ceithir mionaidean deuga. Tha ’n fhéill bhliadhnail seo a deanamh feum mor do Eilean a Phrionnsa, agus b’fhior thoigh leinn féill dhe’n t-seòrsa cheudna fhaicinn gach bliadhna ann an Ceap Breatunn. ’S iongantach nach eil iad a’ toirt ionnsuidh air té a chumail uair no uair-eigin.

Bha ’m fàidh ainmeal, Professor Wigginsag innse do’n chuid so de’n t-saoghal gu robh stoirm mhor gu bhi ann mu thoiseach na seachdain so, stoirm a chuireadh crith eagail air gach duine chitheadh i, ach tha ’n t-seachdain a nise seachad, agus tha ’n stoirm gun tighinn fhathasd. BhaWigginsmath riamh air deanamh fiosachd mu stoirmeannan a bha gu tighinn; ach ge b’e de bu choireach cha tigeadh gin dhiubh gu crich. B’ e Di-sathairne ’s Di-dòmhnaich s’a chaidh an da latha bu teotha dh’ fhairicheadh ann amMontrealam bliadhna agus bha chuid mhor de mhuinntir a bhaile coma ged tigeadh stoirmWigginsfeuch am faigheadh iad faochadh beag o’n teas.

Bho’n sgriobh sinn so thainig stoirm uisge oidhche Dior-daoin a dh’ fhaodadh cliù a chosnadh doWigginsna ’m biodh i air tighinn na bu tràithe ’san t-seachdain. Sail frasan briagha uisge an oidhche sin agus Di-haoine, frasan a ni feum mor do’n dùthaich.

Tha sgaothan de na geòidh fhiadhaich a’ dol gu deas, agus is math an comharradh sin gu bheil an geamhradh a’ tighinn. Tha na geòidh fhiadhaich na’m fiosaichean cho math ’sa thainig fhathast. Cha tig Wiggins suas riu idir.

Chaidh mathan a mharbhadh ann am Margaree air an t-seachdain s’a chaidh. Fhuair fear Domhnull Mac Leòid a lorgan air an rathad mhor mu leth-mhile bho ’n àite aige, agus fhuair e caora air a marbhadh faisg air sin. Chuir e ribe ’m falach faisg air an ablach, agus an ath mhaduinn fhuair, e ’m mathan ann air spòig, agus chuir e as da le urchair no dha as a ghunna. B’ fhearr gu’m faighte cur as do gach fear dhe sheòrsa ’san dùthaich.

Tha tuathanaich Eilean a’ Phrionnsa an deigh a chuid a’s mò dhe ’n bhuain a chur a stigh. Ged nach robh i cho math ’sa bha ’n samhradh cho gealltannach, cha ’n eil reusan gearain idir. Tha’n curithneachd fad air thoiseach air mar a b’ abhàist dha bhi bliadhnaichean roimhe so; bha cuid a thuathanaich a thug da fhichead buiseal bhar an acaire. Tha ’n coirce ’s am buntàta glé mhath cuideachd, agus ma bhios na prisean math, cha’n eagal do thuathanaich an Eilein air a bhliadhna tha rompa.

Rugadh air meirleach ann am Baddeck o chionn ghoirid an deigh dha bhi ris a cheaird o chionn treis a dh’ ùine. Bhatar ag ionndrain nithean á stòr Mhic Aidh ’s Mhic Asguill, ach cha deach àmhrus a leagail air duine gus o chionn ghoirid. Chaidh an tigh aig an fhear so a rannsachadh, agus fhuaireadh moran dhe na bha air chall. Thartar a’ deanamh a mach gu robh roimhe tóiseachadh air stòr a chumail dha fhéin, ach rugadh air tuilleadh us luath air son sin. Thainig e gu Baddeck o chionn beagan bhliadhnaichean á Newfoundland.

Cha b’ ann aig Ceap Nòr, tha sinn a’ cluinntinn, a bha ’n t-sabaid ghranda air an d’ thug sinn iomradh anns an àireamh mu dheireadh, ach ann an àit eile deich no dusan mile air falbh. Fhuaireadh fios anns a bhaile so toiseach na seachdain gu ’n do chaochail ceathrar de na daoine leòinte, agus gu robh am fear a rinn an cron an deigh e fhéin fhalach ann an tigh ’s e air armachadh le gunnaichean, ’sa cur roimhe nach leig e le oifigich an lagha a ghlacadh. Tha cuid a’ deanamh a mach nach urrainnear a ghlacadh far am bheil e gun saighdearan a chur air a thòir,

POSAIDHEAN.

Aig Braidalbainn, E. P. I., air 11 deSeptember ,leis an Urr. C. Caimbeul, Niall Caimbeul, (Station Master) Wiltshire,agus Alice Nic Aoidh, nighean Uilleam ’Ic Aoidh, Braidal bainn.

Fhuair D. J. Damhnullach a stigh moran de dh’ aodaichean uachdair bhan, deacaidean agus cleòchdannan. Tha iad uile ’san fhasan a’s ùire, agus ’nan deagh bhargain.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creie aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[94]

[Vol . 4. No. 12. p. 6]

Cleachdadh.

Bha mi ’n là roimh coiseachd sios aon do shràidean a bhaile bhig ’s am bheil mi ’chomhnuidh, agus ’measg iomadh ni eile air an robh mi gabhail beachd, thug mi fainear duine aosmhor air mullach tigh àrd, agus e ’ceumadh o cheann gu ceann cho socrach ’s cho mi-eagalach ’s ged b’ ann air an làr bhitheadh e siubhal. Cha robh ann ach ni a chunnaic mi iomadh uair ’s cha’n ’eil fhios agam nach robh mi minig uair anns an t-suidheachadh cheudna mi féin. Ach chuir e mi gu smuaineachadh ’s thàinig e stigh orm gur mor an t-eadar-dhealachadh tha eadar am fear tha cleachdaichte ri leithid sud a dh’obair agus am feir nach ’eil mar sin. Chuir an sealladh ud. ma ta, ged nach robh ann dad mi-chumant—chuir e mi gu smuaineachadh ma thimchioll a bhuaidh mhor th’aig a chleachdadh, ’s na nithe iongantach chum math no olc dhionnsuidh am faod sinn tighinn troimh. Smuainich mi airDemosthenes ,duine ainmeil ’bha aon uair ’measg nan Gréugach. Thachair e so ann an toiseach a làithean oidhirp a dheanamh air cùis araidh a mhineachadh an làthair cruinneachaidh mor sluaigh. Cha deach leis anns an dol a mach, ach gu h-olc. Bha e glugach—cearbach na chainnt—agus ’s ann rinn an luchd-eisdeachd fanoid air ’s b’éigin da ’n t-aite fhàgail le tamailt. Bha gidheadh spionnadh ann nach do leig le chridhe failneachadh. Chaidh e sios dhionnsuidh na fairge mar tha an Eachdraidh ag innseadh dhuinn, agus ’n uair bhitheadh a mhuir mhor feargach ’s na tuinn a deanauh buaraidh fiadhaich, ghabhadh e aìreamh do chlachan beaga ’s leo sin na bhéul bhitheadh e re iomadh là cleachdadh a ghuth sa bheoil gus an d’ thàinig iad le cheile gu bhi fo làn ùghdaras aig. Thachair da mar sin fadheoidh nach robh fear labhairt cosmhuil ris air aghaidh an t-saoghail. ’S cha ’n ’eil fhios againn an robh duine riamh ann bheireadh barrachd air thaobh a bhuaidh ’s an t-ùghdaras leis ’m bu ghnàth dha bhi lùbadh ’s a ceannsachadh inntinnean na mor-shluaigh ’bhiteadh a cruinneachadh ’nam miltean ’ga éisdeachd. Se ’n cleachdadh ma ta rinn sud.

Tionndadh m’ inntinn air falbh oDemosthenes , ’s mi fathast beachd-smuaineachadh air a chleachdadh, thàinig dh’ionnsuidh mo chuimhne ni bha cuir mor-iongantas orm ’n uair bhithinn ga leughadh ann an làithibh m’oige—an ni tha ’m Biobuil ag iomradh ma thimchioll Beniamainich araidh ’bha cii-làmhach ’s bha gidheadh co ealanta, ’s gum bualadh iad clach a crann tabhuil air léud ròineige. ’Se bha ’n so inneal air an ’robh mi fein gle dheigheal ’n uair ’bha mi am bhallach og, ’s ged nach tànaig mi riamh an taobh stigh do dheich troighean do chuspair dh’fhéuchainn ri bhualadh air leam, nam faighinn àireanh dheth na gillean òga leis am b’àbhaist dhomh bhi ri cluiche—air leam ged tha mi ’fàs liath ’s a cheann gu’n gabhainn moran tlachd ann sinn a bhi comhladh a’ féuchainn ar ’n innleachd leis an inneal cheudna.

Ach ’s e ’bha mi dol a ràdh gu’m b’iongantach an ealamhachd a nochd clann Bheniamain thaobh an inneil so. Cha ’n e ni sam bith bha anntasan, gidheadh, seach daoine eile gu nàdurrach, rinn iadsan cho comharaichte, ach iad a bhi ris an t-seòrs’ obair so faodaidh mi radh o rugadh iad, ’s tha gu leòir do bhallaich òga bhios a cluinntean nam briathran so dh’fhaodadh leis a chleachdadh ceudna bhi cho ealanta leis a chrann tabhuil no le inneal sam bith eile ’s a bha riamh muinntir Bheniamain. Ciod e gus nach toir an cleachdadh duine? ’S iongantach a bhi faicinn deasach an fhir sgriobhaidh ionnsaichte, sgriobhadh sios faodaidh e bhi meud litir dh’ionnsuidh chairdean ’m feadh bhitheadh am brogach òg a tha tòiseachadh sgoile cur ri cheile, agus sin ann an doigh mhi-shultmhor, nan litirchean a ni suas ainm féin. ’S iongantach mar an ceudua bhi faicinn sgiobaltachd meòirean na mnaoi uasail ’s iad a’ ruith réidh sios ’us suas iuchraichean a Phiano, ’s air leam nach e ni dad na ’s mi-iongantaiche ’s gu cinnteach cha ne ni dad a’s mi-thaitniche bhi faicinn dòigh ordail a phiobaire chòir deanamh a’ chiùil as binne rinn cridhe Gàidheil rramh aighearrach.

’Se mata, innseam dulbh, an cleachdadh tha deanamh na nithe ud gu leir, ’s cha ’n urrainn mi gu’n a channtainn gur tearc agus do-ruigsinn na nithe dh’ionnsuidh nach fhaod duine éiridh, ma chleachdas e e fhéin gu dichiollach m’ an timchioll ’s ma leanas e air an tòir gu misneachail ’s gu foghidinneach,

An Fheinn.

Cha’n urrain sinn innseadh ciod is brigh do’n ainm, no co uaith a thàinig e, ach tha sinn air léughadh moran mu’n tréubhantais ’s mu’n gniomharan calma ann an cogadh ’s an sith. Bha iad so ann, co fad ’s is urrainn sinne ’thuigsinn, bho chionn ceithir no cuig céug déug de bhliadhnachan, agus tha ainmean daoine tréun dhuibh, ’s an cliu, air an gleidheal ann am bàrdachd Oisein, fear a bha e féin dhe’n Fhéinn, agus a chuir r’a chéile dàin dhe ’m faodadhHomer, Horace,novirgil ,bhi prioseil.

Tha e air a radh gu’n robh na dàin so glé mheasail aig an duine thréun sin, “Napoleon,” ’s cha b’iongantach sin, oir duine aig an robh spiorad gaisgeil mar ’bha aige-san, cha b’ urrainn da gu’n a chridhe ’bhi air a bhlàthachadh le òrain anns an d’ fhuar e iomradh air gnothuichean ’s air feartan miorbhuileach ’rinn cliùiteach daoine cosmhuil ri Oscar, Fionn, Cuchullin agus Goll.

Bha cuid dhe ’n Fhéinn aig an robh ainmean anns am faod sinn brigh fhaicinn, ’s tha e ro choslach gu’n d’ thugadh dhoibh iad, a chionn iad bhi ’comharachadh mach ni eiginn a bha fior mu thimchioll pearsa nan daoine. Tuigidh sinn uile o’n ainm, ciod an seorsa gaisgich bha ann an “Caol,” “Dearg,” “Garbh,” agus Dearmaid.” Tha iomradh air Caol a bhi anabarrach luath-chasach ’s gu dearbh se ’n duine caol bu chòir a bhi mar sin, ’s cha ’n e ’m fear air am bitheadh an ro-mhoran feòil. Chuala sinn e air a radh, ged nach urrainn sinn a dheanamh dearbhta, gu’n robh e cho aotram ’na chéum ’s gu’m beireadh e air fiadh a bhitheadh a’ ruith air an fhraoch.

Bhitheadh cogadh aca so ro thric, air an aon làimh, ris na h-Eirionaich agus air an làimh eile ri muinntir na Lochlainn(Scandinavia) . ’S tha Oisean a’ cur air chuimhne ’na chuid dàin, tréun bheartan nan daoine foghainteach a thuit no thug buaidh air na caochladh blàirean air ’n do choinnich ’s air ’n do chog iad.

Bha Alabinn ’s an àm ud làn do fhiadh bheathaichean ’s bha e, measg nithe eile, na ghnothuch aig an Fhéinn ’bhi ri sealgaireachd. Tha iomradh air aon uair anns an deach tri mile dhuibh mach a mharbhadh nam fiadh; ’s ma tha’n sgèul fior, cha’n iongantach ged theirte gu’m b’i sud an t-sealg bu mhò ’chunnacas riamh. Bha aca tri mile cù ’s mharbh gach cù dà fhiadh; agus “Bran” cù og le casan buidhe—ged nach rohh ann ach cuilean—mharbh e uiread ri càch. Ach ged bha mort gu leòir ac le sud fhéin, mu’n d’ ràinig iad dhachaidh, choinnich ’s mharbh iad ceud torc mar an ceudna!

---

[95]

[Vol . 4. No. 12. p. 7]

Gu muinntir na h-Aimhne Tuath.

A CHAIRDEAN: —Air iarrtus moran de’n luchd-taghaidh, tha mi ’cur romham feuchainn ri bhi air mo thaghadh mar fhear-comhairle do ur sgireachd. Rugadh agus thogadh mi air an Amhuinn a Tuath, agus is aithne dhomh gabh cùil us cearna dhith. Ma ’s e ur toil mo thaghadh ni mi ni’s urrainn mi air son math na sgireachd agus na siorrachd air fad. Feuchaidh mi ris na ròidean ’s na drochaidean a leasachadh ’sa chumail air dòigh. Tha mi gealltinn cuideachd mo dhichioll a dheanamh air stad a chur air reic na deoch làidir. An dòchas ur fhicinn uìle roimh latha ’n taghaidh, Is mi,

Ur Seirbheiseach Dileas
NIALL DOMHNULLACH.
Baddeck , C, B., Sept. 21, ’95.

MAC-TALLA.

Tha na h-àireamhan a leanas dhe ’n MHAC-TALLA a dhith orm: tha mi ’deanamh leabhar dhiubh, agus tha mi air son na h-àireamhan a bhi agam uile. Vol. I. —Nos. 1 gu 10, 12, 12, 15 gu 22, 25 gu 27, 31, 33 gu 46, 49, 51, 52; Vol. II. —Nos. 2 gu 4, 7, 8, 10, 13, 21, 24, 26 gu 32, 34, 37 (April 7mh,) 44; Vol III. —2, 30 gu 32, 35, 37. Bidh ni toileach 3c. a phàigheadh air son gach àireamh, ma chuireas duine deich àireamh no barrachd d’ am ionnsuidh.

E. DOMHNULLACH,
33 St. Paul Street, Islington,
London, England

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. MacRath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain san aite cheudna.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

DR. T. C. MAC LEOID.
Faodar an Dotair fhaicinn ’na oifig anns an togalach ’s a bheilMoore & Johnstonri ceannachd, no aig a dhachaidh ann a “Sheerwood.”

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile. agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

D . A. HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais,
Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

Dr. T. G. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

---

[96]

[Vol . 4. No. 12. p. 8]

ORAN GAOIL.

LE GILLEASBIG MAC-PHAIL.

’S bochd an creachal ’th’ air m’ inntinn
Is cha ’n urrainn mi ’dhìobradh,
Ma tha ’n sgeula cho fior ’s tha iad ’gràitinn
’S bochd an creachal, &c .

Gu ’n do thionndaidh thu ’m fuath rium,
’N déigh do ghaol ’bhi cho buan domh,
’S gu ’n do thagh thu fear fuadainn am àite.

Gur h-e mheudaich mo ghaol ort,
Do ghruaidh dhearg ’bhi mar chaoran,
Is do ghnùis bhi ciùin aobhach, glan, nàrach.

Thu bhi sìobhalta caoimhneil,
Banail, baintighearnal, aoibheil,
Suairce, ceanalt’, gun fhoill ann ad nàdar.

Do chùl bòidheach, mìn, liomharr
Tha ’na chamagan snìomhain;
Tha gach mais’ ort, a ribhinn na h-àilleachd.

Gur h-i ’n naigheacd a fhuair mi
D hùisg an anshocair bhuan dhomh;
Dh’ fhàg i aiceadach truagh mi gun slàinte.

Ge b’ e fear ni do bhuannachd,
Gur leis déideag na h-uaisle,—
Guidheam piseach is suaimhneas ri d’là dhuit.

ORAN

Do Chailain Mac-Niomhain, Fear Ghrianail an Tirithe.

LE GILLEASBIG MAC-PHAIL.

Thoir mo shoraidh gu Fear-Ghrianail,
Fear flathail, foghainteach, fialaidh,
Iochdmhor, caoimhneil, dleas’nach, diadhaidh.
Ceanalta, ciatach, ro-spéiseil.

Duin’ uasal, urramach, cliùiteach,
Measail, cosgail, le deadh-ghiùlan,
Faighid’neach, aighearach, sunndach;—
Sonas leat ’s gach cùis mu ’n téid thu.

’N uair a shuidheadh tu ’s taigh-thàirne,
Cha ’n e ’m botal bochd a b’ àill leat,
Ach am buideal ’bhi ga thràghadh
Gus an cailleadh pairt an léirsinn.

Bu bheag an t-ioghnadh leam fhin sud;
B’ ùr a’ choill ’s an d’rinn thu cinntinn,
Cha ’n fhaiceadhmaid innte crìonach:—
Measan grinn air bhàrr gach géige.

Gu ’n robh do chàirdean, a Chailein,
Urramach ’s gach taobh r’ an leanachd,
O Dhun-da-Ràmh ’s Loch nan eala,
’S o thùr Mhic Cailean nan ceudan.

’S math leam mar-a rinn thu chùis so,
An sgriob air ’n do leag thu do chùrsa,
Bhuannaich thu ’n déideag a’s cliùitiche;
’S gorm an t-sùil tha ’n gnùis na féile.

Beul a’s grinne, deud a’s bòidhche,
Gruaidh a’s deirge na na ròsan;
’S gile ’cneas na ’n sneachd air mòintich;
’S taitneach anns gach dòigh a beusan.

Pearsa thlachdmhor ghasda chuimir
An deise shioda air a deadh-chumadh;
Cruinneachd nam baintighearnan uile,
’S tu gràine mullaich a cheutaidh.

MOLADH DO’N FHREICEADAN DUBH.

LE MR. ROB MAC-GRIOGAIR.

Faigheadh cliu o gach rann-fhear,
Gu ceolmhor ’s gu binn,
An Dubh-Fhreiceadan Gaidh’lach
A dh’ araich na glinn;—
Cuimir, fuasgailteach, finealta,
Slainteil ’sa chom;
Fearail, ceannsgalach, crudalach
Treun, agus trom.

’S gun robh buaidh leis na seoid
Ghuineach, gharg, agus bheo,
’Chaidh do bhuillsgein nam Frangach
Mar ghaoith ’dol sa cheo;
Is nach d’fheuch fhathasd cul
Do neach riamh nach robh leo;
Oir cha striochd sliochd nan garbh-chrioch
Is annta an deo.

’S math thig breacan-an fheilidh
Gu leir do na suinn;
Osain ghearr air na calbannaibh
Domhail, geal, cruinn;
Agus iteagan dorch
Air slios gorm-uidhim cheann;
Sud an t-eideadh sa bhlar
A chur naimhdean nan deann.
’S gun robh buaidh &c .

’S ceart a labhras iad canain
Na h-Alba o chian,
Mar a bha i aig Fionn
Is aig Oisein gu dian.
Cha do ghluais chum na tuasaid,
’S chaoidh iad cha ghlais,
Gun am bolg-fheadan mheur-thollach
Fhuaimneach nan cluais.
’S gun robh buaidh &c .

Cha tearc gabhadh is ait
As an danig le buaidh,
Gaisgich chalma na comhraig
’S nan dluth-bhuillean cruaidh,
Roimh gach diomhanas, sogh,
Aidhear, ’s aoibhneas a thagh
A bhi dionadh an saorsa
An duthcha ’s an lagh’.
’S gun robh buaidh &c .

’S iomadh deuchainn a fhuair
Na fir ardanach, bhras’,
Bhon nach geilleadh dhiu lamh
’S bho nach tionndadh dhiu cas
’S bhon nach feudadh gun caochladh
An dualchas no ’n cleachd,
Leis an d’ fhagadh gun samhladh
An sinnsir ’sa ghleachd.
’S gun robh buaidh &c .

Mar a bhlath-mhaduinn shamhraidh
Iad ciuin ann an sith;
Ach mar gheamhradh nam beann aca
Searbh ann an strith;—
Sgaiteach, gruamach, a luaithreadh
Nan naimhdean le feirg,
Gan cas-ruagadh ’s gan sguabadh
A araichibh dearg.
’S sun robh buaidh &c .

Is leis a mhéirleach mhath na cheileas e, ach cha leis na ghoideas e.

Is leis an fhitheach a’s moiche dh’ éireas sùil a bheothaich anns an fheith.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean .

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTE TOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra air reicidh iad riut an Gailig.