---

[145]

[Vol . 4. No. 19. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, NOBHEMBER 16, 1895. No. 19.

Beachdachadh.

Bha manach Turcach uair air turas, agus air dha bhi dol troimh fhàsach leis fhèin, thachair da cheannaiche air. “Chaill sibh càmhal,” ars esan ris na ceannaichean. “Chaill gu dearbh,” ars iadsan. “Bha e dall air a shùil dheas, agus crùbach air a chois chearr, nach robh?” ars a manach. “Bha, gun teagamh,” ars na ceannaichean. “Agus nach robh e air a lòdadh le mil air an darra taobh agus le cruithneachd air an taobh eile?” “Bha, gu cinnteach,” fhreagair iadsan, “agus o’n chunnaic thu e o chionn ghoirid, ’s gu’n do ghabh thu beachd cho sònruichte air, cha’n eil teagamh nach teid agad air ar seòladh far am beil e.” “A chàirdean,” ars am manach, “cha’n fhaca mise ur càmhal riamh, ’s cha mhò a chuala mi diog uime ach na chuala mi uaibh féin.” “Seadh, direach, ’s coltach an sgeul sin,” arsa na ceannaichean, “ach c’àite ’m beil na seudan a bha còmhla ris a mhil ’s ris a chruithneachd?” “Cha’n fhaca mi aona chuid ur càmhal no ur seudan,” ars’ am manach. Air do na ceannaichean so a chluinntinn, ghlac iad e, agus ghreas iad leis gu breitheamh a bhaile a b’fhaisge orra; ach an deigh a rannsachadh, cha d’fhuaireadh ni aige a bhuineadh dhaibh-san, ’s cha mhò a fhuair iad bonn sam bith air fhaotainn ciontach de mheairle mo de dh’innse bhreugan. Bha iad a’ dol ’ga thoirt gu tagradh air son busdseachd, ’nuair a labhair am manach ris a bhreitheamh gu ciùin, stòlda, mar a leanas;— “Bha e ’toirt spòrs mor dhomh a bhi ’gur n-éisdeachd, agus feumaidh mi aideachadh gu robh aobhar agaibh a bhi amhrusach da’m thaobh; ach tha mise ’fas sean, chuir mi moran de m’ ùine seachad am aonar, agus theid agam air moran beachdachaidh a dheanamh eadhon ann am fàsach. ’Nuair a chunnaic mi lorg a chamhail’ dh’aithnich mi gu robh e air chall do bhrigh nach robh lorg duine ri fhaicinn ’na chois. Bha fhios agam gu’n robh ’n càmhal air leth shùil a chionn nach robh e ag criomadh an fheòir ach air aon taobh dhe’n rathad; agus gu robh e crùbach a chionn nach robh té de ’chasan a’ deanamh luirg cho domhain ri càch. Thuig mi cuideachd gu robh fiacail ga dhith, oir gach àite anns ’n do chriom e, bha badan dhe’n fhiar air fhagail slàn am meadhon gach greime. Agus a thaobh an eallaich a bh’air, le amharc air àite ’s ’n do laidh e, dh’innis na seangain dhomh gu’m bu ghràn a bh’air an darra taobh; agus na cuileagan gu’m bu mhil a bh’air an taodh eile.”

A Framboise.

Is fada bho’n a bha mi’n dùil sgriobhadh ad ionnsuidh ach gus a so cha robh sin furasda dhomh. Cha robh moran naidheachdan agam ri innse dhuit co-dhiu; ach aon naidheachd mhath a th’ agam gu robh am bàrr feoir agus arbhair anabarrach math againn air an fhoghar so, agus cha robh am buntàta bho chionn àireamh mhòr bhliadhnaichean cho pailt. Cha do chuir an daolag dragh mòr sam bith oirnn ré an t-samhraidh ged a bha i glé sgriosach an àiteachan eile agus mar sin fhuair am buntàta cothrom ni b’fhearr air fàs. Bha’n t-iasgach glé mhath, fad an t-samhraidh, ach bho thoiseach an fhoghair bha ’n t-side car stoirmeil airson iasgach truisg, ach rinneadh glachdadh mor sgadain air na cladaichean, gu h-àiraid a mach a Fourchie. Cha’n ’eil prìs an sgadain ach iosal an dràsda agus thatar ga reic airson da dholair gu leth am barailte; cha’n eil moran buanachd aig an iasgair bhochd dheth mar sin, ach ’s beag a shaoileas fear aig baile, ga gharadh ri éibhil sin. Bha na giomaich gu math pailt ri’ m faotuinn fad an t-samhraidh, ach a phris na b’isle na bha i bho chionn a dha no tri shamhraidh. Ach tha cuideachd a mhuinntir Nova Scotia a’ togail tigh mòr airson cuir suas ghiomach air a chladach so, agus cha’n eil teagamh nach bi a phrìs na’s fhearr againn air an t-samhradh s’a tighinn a thoradh air sin. Tha’n George MacKenzie, an t-inneal cladhaich(dredge)a bha ri cladhach acarsaid Fourchie bho thoiseach an fhoghair an deigh laidhe suas airson a gheamhraidh; dh’fhas an t-side gle stoirmeil air a son. Rinn iad obair mhath fhad ’sa bha iad ris agus tha iad an dùil gu’n tòisich iad a ris cho luath ’sa cheadaicheas an aimsir dhaibh air toiseach an t-samhraidh. Bha iad a glanadh air falbh meall mor de làthaich ’s de chriadh a chruinnich am beul na h-acarsaid tha mi ’creidsinn ri linn Oisein, agus a bha ’cur grabadh mor air soithichean ’sair bàtaichean a bhiodh a dol a mach ’sa steach. Tha iad an dùil sin uile a ghlanadh as agus a ris na h-aiteachan is ao-doimhne a stigh a chladhach nis doimhne; is mor is fheairrde i an sgùradh ud a thoirt dhi, agus bhatar a’ bruidhinn air tigh-soluis a thogail aig a beul an uair a rachadh a cladhach. Ach cha’n eil cùram gu’n toir e moran soluis bhuaithe a cheud ghreis. Tha sinn gle riaraichte co-dhiù leis na fhuair sinn aig an àm.

Thatar gus Tormod Mac Asguill a chumail mar chomhairliche na trì bliadhna so fathast. Tha e nis uin’ fhada ’san dreuchd sin, agus cho freagarach, tha sinn a creidsinn, ri aon duine dh’fhaodamaid a thaghadh airson na dreuchd. ’S mar sin cha’n eil duine a’ ruith na aghaidh. Ged a dh’fhuiling e call mor le teine toiseach an t-samhraidh, cha robh a chothrom riamh a coimhead cho gealltannach ’sa tha e ’n duigh.

Tha am ministeir againn, an t-Urr Calum Mac Leòid agus a baean, air chuairt am Boston an dràsda. Bithidh iad air falbh ceithir Sàbaidean. Chi e moran a dh’òigridh Cheap Breatuinn, ’sa bhaile mhor ud, agus cuid mhath de dh’ òigridh a choimhthionail aige fhéin a bhios toilichte fhaicinn ’sa chluinntinn; ma gheibh e uireid caoimhneis uapa air an turas so sa fhuair e ’n uiridh ’se bhios ann gu’n deònaicheadh e dhol ann na bu trice. Gheibh sinn searman na dha o’n Urr Mr Sinclair am feadh ’sa bhios e air falbh.

CEANN LIATH.
6, 11, ’95

---

[146]

[Vol . 4. No. 19. p. 2]

AN CEANNAICHE GLIC.

Tha lionmhorachd sluaigh ’s an t-saoghal so a ta le ’n giulan fein a’ fireanachadh cosamhlachd an Stiubhairt eucoraich. Tha e air innseadh dhuinn gu ’m bheil “Clann an t-saoghail so ’n an ginealach fein ni ’s glice na clann an t-soluis,” agus tha e ro fhior. Ceart direach mar sin bha ’n ceannaiche glic air am bheil sinn ’dol a thoirt iomraidh, d’ am b’ ainm Seumas Mac Uilleim Mhic Alasdair. Bha e a chomhnuidh ann an Garaidh-Mhuiltein far an robh buth mor, deagh thigh, agus teaghlach aige. Bha Seumas Mac Uilleim ’n a dhuine ro churamach, teoma, fad-sheallach, agus mar choimhearsnach bha iomadh deagh bhuaidh air. Bha e cairdeil, comunnail, coingheallach, agus ro thaitneach ann an comhradh. Bha e, gidheadh, ’n a nadur fein crion, spiocach, cruaidh, agus fein-speiseil, agus an deigh sin cha soradh e comain a chur air caraid, agus dragh nach bu bheag a ghabhail chum deagh ghniomh a dheanamh do neach sam bith a bhiodh ’n a eiginn. Cha chaomhnadh e saothar na coluinn chum neach a riarachadh, ged nach bu mhaith leis aon sgillin ruadh a chur mach chum neach a theasairginn ’s an sgailc a’s mo. Bu cheannaich e ann an aon de na h-Eileanaibh ann an aird-an-iar na h-Alba. Bha buth mhor aige ann am meadhon na sgireachd ’s an d’ rugadh ’s a thogadh e. Cha robh ni, ach beag, fo’n ghrein nach faighteadh ann am buth Shaumais Mhic Uilleim. Bha i mor, farsuing, le seomar-cuil, agus le seileirean, agus ionada-tasgaidh air an deanamh gu h-iosal fo ’n urlar. Ceithir thimchioll bha sgeilpichean air an caramh gu riaghailteach, agus air an suidheachadh aig astairean freagarrach o cheile le laimh innleachdaich Sheumas fein. Cha robh ionad falamh ’s an tigh air fad. Bha gach cuil agus oisinn air an cur gu deagh bhuil. B’ eiginn do’n chuis a bhi mar sin, do bhrigh gu ’n robh bathar de gach uile sheorsa ’s a bhuth; —seadh, eudaichean de gach gne, agus gach sgeudachadh a bha feumail do ’n duine o ’bharr gu bonn, o’n bhoineit gu broig, —gach ni ’n aon fhocal, air son fir no mna, a thaobh an cinn, an cosan, no an coluinn. Bha leann-laidir, leann-caol, portair, fion-geal agus dearg, beoir-dhubh, —spiorada de gach seorsa, —aran, im, caise, ti, suicar, coffi, —obair-iaruinn, agus mar sin sios, ann am buth Sheumais. Cha robh seachduinn ’s a’ bhliadhna anns nach robh Seumas a’ faotuinn luchd nan carn de bhathar bog agus cruaidh as an taobh-deas, agus gach seachduin bha e ’cur moran a mach, cuid air chreideas, agus cuid air son airgid ullaimh. Ge b’e ciod a bhiodh a dhith air duine, bha e cinnteach gu ’n riaraicheadh Seumas Mac Uilleim e. Re aireimh bliadhnaichean bha gnothuichean a’ soirbheachadh gu grinn, taitneach le Seumas, ach mu dheireadh thainig atharrachadh air cuisibh. Dh’ fhas na h-amanna cruaidh. Thog bochduinn a ceann am meag an t-sluaigh. Bha moran diubh gu trom air an saruchadh, agus cha robh iad a’ seasamh an creideis, no ’cumail an geallanna ris a’ cheannaiche mar anns na bliadhnaibh a dh’ fhalbh. Cha ’n ’eil teagamh nach d’ thug an airc a’s an eiginn caochladh mor air nadar nan Gaidheal bhochda. Cha robh e idir co furas doibh creideas a chumail riusan an robh iad a’ deanamh an gnothuichean fein, agus dh’ fhas iad a’ chuid ’s a chuid ni ’s caoin-shuaraiche air an dleasnas a dheanamh air an doigh sin. Ged a chitheadh an Ceannaichte Glice, mar a theireadh iad ris, ceart co fada troimh ’n cloich-mhuilinn ri duine sam bith eile, gidheadh, b’ eiginn da moran a thoirt air dail, agus dh’ aindeoin a chrionntachd agus a churaim, bha corr is mile punnd Sasunnach a mach aige, agus dh’ fhairtlich air ach neoni fhaotuinn a stigh dheth. Ghnathaich e gach innleachd ’n a chomas chum greim fhaotuinn air na fiachaibh aige, ach fathast cha deachaidh a’ chuis leis. Dh’ fheuch e ri sodal, ri miodal, agus ri cainnt chiuin, thla, ach cha deanadh sin an gnothuch. Bhagair e, an sin, ceumanna cruaidh a ghabhail, agus mhaoidh e an lagh orra, ach cha robh gnothuichean idir ni b’ fhearr, ach moran ni bu mhiosa. An sin, bha ’n ceannaiche bochd ann an cruaidh sgailc; cha ’n e nach robh gu leoir aige, oir rinn e na miltean, ach bha a chridhe air a shuidheachadh gu teann air na fiachan a bha aige a mach, agus cha robh sin idir iongantach, oir co nach bitheadh? Mu dheireadh cha robh e ’faotuinn codal na h-oidhche. Bha e ’dol do ’n leabaidh ach cha dhunadh e suil. Bha e a’ luasgadh a null ’s a nall, ag eirigh agus a’ luidhe, a’ caoidh agus ag osnaich, an uair a bha gach neach ’eile ’s an tigh ’n an suain. Bha eagal air a chairdibh gu ’n rachadh e as a rian. Bha na h-uile a’ cur beachd air a’ chaochladh a thainig air Seumas Mac Uilleim. Bha cuid fo bhron air a shon, agus bha cuid eile caoin-shuarach m’a thimchioll. B’e sin direach cleas an t-saoghail. Mu dheireadh thainig innleachd ’n a inntinn, agus smuainich e n’ an rachadh aige air a cur an gniomh, gu’m biodh gach ni ceart maille ris fathast. Ach a chum gu ’n tuigear an innleachd so, feumar na meadhonan a mhìneachadh trid an do chuireadh an gniomh i.

Bha leth-sheann bhoirionnach d’ am b’ ainm Seonaid Nic Ruairidh, a fantuinn ann an bothan beag mar mhile astair o thigh a’ cheannuiche. Bha Seonaid luaineach ’n a nadur, agus a’ gabhail mor-thlachd ann a bhi ’taoghal air na h-uile, a’ faotuinn agus a’ giulan gach naigheachd fo ’n ghrein. Chuireadh i deagh chaoin air gach comhradh, agus dh’ aithriseadh i gach ur-sgeul le deagh riadh ann an cluasaibh gach neach a bheireadh eisdahchd dhi. Cha b’ urrainn Seonaid ni sam bith a chealachadh a chluinneadh i, ged a bhiodh e chum dochuinn dhi fhein. Bha da phunnd Shasunnach agus corr beag aig a’ cheannaich air Seonaid, ach ged ’bha e cinnteach as an airgiod aice, aig am sonraichte anns am b’ abhaist di cordadh ris, gidheadh b’i Seonaid an t-inneal trid an do steidhich e air an inleachd aige a chur an gniomh.

Air la de na laithibh thainig Seonaid a stigh do ’n bhuth, agus chuir i failt air Seumas Mac Uilleim, aig an robh dha no tri litrichean mora, agus co fada ri broig ’n a laimh. “Failt ort an diugh, a’ Sheumais” arsa Seonaid, “Ubh! ubh! is mor na litrichean a th’ agad an sin, cha’n fhac mi an leithid riamh. Cha’n fheud e bhi nach ’eil naigheachdan an t-saoghail annta sin a thaobh am meud.” — “Cha’n ’eil, a Sheonaid choir,” deir an ceannaich, “ach tha naigheachdan gle thaitneach annta d’ am thaobh fein, ach cha’n fheud mi smid a radh mu ’n timchioll car uine, cha’n fheud, —cha’n fheud,” — “Od! Od! a Sheumais choir, na abair sin idir; tha deagh fhios agad nach mise na h-uile te, agus nach sgaoil mise na naigheachdan agad fhad ’s is beo mi, —innis domh, a charaid, ciod a th’ ann, —innis domh, oir tha fios agad gu’m bheil deagh dhurachd agam duit, agus nach tig mi thairis air smid dheth ri neach fo ’n ghrein.” — “Cha’n ’eil mi air son sin a dheanamh idir, a’ Sheonaid, cha’n ’eil gun teagamh, ach do bhrigh gu ’m

---

[147]

[Vol . 4. No. 19. p. 3]

bheil mi gle eolach ort, agus gu’m bheil mi lan-chinnteach nach innis thu do chreutair air thalamh e, leigidh mi ris duitse na cuisean mu ’m bheil na litrichean so air an cur ’n am ionnsuidh; ach feuch, a bhan-charaid, gu ’n cum thu an uaigneas e. Tha fios agam, a Sheonaid, gu ’m bi thu anabarrach toilichte a chluinntinn gu ’m bheil mise a nis ’n am dhuine saibhear, oir tha na litrichean so a’ cur an ceill domh gu ’n d’ fhagadh miltean gun aireamh anns na h-Innsibh dhomhsa, le brathair athar domh a chaochail an sin. Uime sin, bheir mi gun dail thairis a’ bhuth, ceannaichidh mi oighreachd fearainn, agus gabhaidh mi an saoghal gu socaireach tuille. Ach, a’ Sheonaid, chum innseadh dhuitse nach aithris e, cuiridh mi an ceill dhuit ciod a tha mi ’cur romham a dheanamh. Tha moran fiachan agam a mach, a’ Sheonaid, tha na miltean, ach cha ’n ’eil annta ach neoni dhomhsa a nis. Tha mi dol a mhaitheadh nam fiach sin do na h-uile mar thiodhlac deagh ruin uam fein, ach feumaidh iad an toiseach am paigheadh, agus an ceann miosa an deigh sin, bheir mi do gach neach gach sgillin diubh air ais a ris, an uair a thig iad an rathad. Ach, air na chunnaic thu riamh, a’ Sheonaid, na tig air so do neach sam bith, oir cha’n ’eil mi ’g iarraidh a bhi ’g eigheach aig oisinnibh nan sraid an gniomh beag so, a tha mi ’cur romham a dheanamh. Faiceam do chunntas beag fein, a Sheonaid, —tha e ’s an leabhar so, —seadh, —so e, —direach da phunnd is sea tasdain. Cha’n ’eil ann nach neoni. So dhuit, a’ Sheonaid choir, tri puinnd Shasunnach, agus gearraidh mi mach as an leabhar thu. Ni mi an cleas ceudna ris na h-uile, an uair a dh’iocas iad na fiachan aca, agus a thaoghlas iad orm an ceann mhiosa an deigh sin; ach, mar a thubhairt mi, a Sheonaid choir, cumso uile agad fein.” Dh’ fhalbh Seonaid gu surdail, sunndach leis na tri puiund Shasunnach ’n a dorn, agus mu ’n deachaidh i dhachaidh, chaidh i do thri aitean fa leth le gairdeachas a dh’ innseadh mu ’n fhortan a thainig air Seumas Mac Uilleim, agus mar bha e ’runachadh a dheanamh ri ’luchd-fiach! Is maith a bha fios aig a’ cheannaich ciod a dheanadh Seonaid, agus gu ’m biodh an naigheachd air a sgaoileadh am fad ’s am farsuing mu ’n rachadh da la seachad. Ach a nis, chum an sgeul a dheanamh goirid, shoirbhich gach ni leis an innleachd so a dhealbh an ceannaich. Bha ’bhuth aig Seumas Mac Uilleim Mhic Alasdair lan sluaigh gach la an deigh sin, agus gach neach ag iocadh nam fiach air muin a ’cheile gu toilichte, agus a’ gabhail na slighe dhachaidh. An uair a chualadh an sgeul, agus gu sonraichte an gniomh cairdeis a bha ’n ceannaich gu dheanamh, rinn gach neach air an rohh fiachan aige strith chruaidh air an airgiod a chruinneachadh, le bhi ’g a ghabhail an iasad, agus le innleachdaibh eile, gus mu ’n deachaidh mios uine seachad, nach robh sgillin ruadh aig Seumas Mac Uilleim air anam beo! Ach feudar a smuaineachadh gu ’m bu mhor mealladh-dochais nan uile, an uair nach cualas riamh guth air an airgiod fhaotuinn air ais. Cha robh greim no gealladh aca air, agus cha d’ fhuair an ceannaich ach a dhlighe fein. Gidheadh cha d’ rinn e gu ceart, agus cha ruigeadh e leas duil a bhi aige gu’m biodh beannachd an Fhreasdail air fein, no air a’chuid. Cha robh treibh-dhireas no firinn anns an innleachd a rinn e. Cha robh idir. Ghnathaich e seoltachd an Stiubhairt eucoraich, agus le sin ghlac e an cothrom gu buannachd a dheanamh á faoineachd agus miann boirionnaich ghoileamaich, chum a ruinte fein a chur air an aghaidh. Rinn e an ni sin a bha peacach ann fein chum a leas aimsireil fein a chur air aghaidh. Cha b’ fhad gus an d’fhuaradh a mach an innleachd eucorach aige, agus mar dhioghaltas air a shon, rinn muinntir na duthcha air fad an cinn a chur r’a cheile nach ceannaicheadh iad ni sam bith tuilleadh á buth Sheumais Mhic Alasdair. Ni mo a rinn iad. Sheas iad uile gu daingean anns an run so, agus chaidh am bathar aig a’ cheannuich a chuid ’s a chuid a dholaidh ’n a bhuth. B’ eiginn da mu dheireadh an dorus a dhunadh, agus air da a bhi air a mhaslachadh ann an sgireachd a bhreith dh’ fhag e an duthaich, thug e na talmhainnean a mach air, agus cha chualas riamh iomradh air ciod a dh’ eirich dha.

SGIATHANACH, ’sa Ghaidheal.

AN DOIGH AIR SEARMON A DHEANAMH GOIRID. —Thug seann mhinistear ann an siorrachd Bhaniff cuireadh do mhinisteir òg a bha air teachd a mach á colaiste air son a cheud shearmon a’ liubhairt anns an eaglais aige féin air an ath Shàbaid. Anns a mhaduinn air an rathad do ’n eaglais dh’ fheòraich an seann mhinistear dhe ’n t-searmonaiche òg, “De cho fad ’sa bhios an searmon agad, a Sheumais?” B’e am freagradh a fhuair e, “Mu thiomchioill tri chairteil na h-uarach.” “Hut! Hut! Cha dean sin an gnothach,” arsa an seann duine; “tha coinneamh seisean ann an deigh na seirbheis, ’s bi’dh na daoine air bainidh ma bhios iad ro fhada gun faighinn dhachaidh gu ’n dinneir; feumaidh tu a dheanamh ni’s giorra.” Fheagair an duine òg, “Tha e agam an so, ’s cha’n urrainn mi dheanamh aon chuid fada na goirid; feumaidh mi thoirt seachad direach mar a tha e.” Bha sùil aig an t-seann mhinistear beagan fhacal a radh aig toiseach na seirbheis, ach air eagal ùine chosg cha dubhairt e dad. ’Nuair a bha an t-seirbheis seachad ’sa thainig an t-òganach a nuas as a’ chùbaid, chuir an seann mhinistear a làmh air a ghuallainn, ’s thuirt e ris; “a Sheumais innsidh mise dhuit gu de ni thu ris an t-searmon ud; glaodh a h-uile da dhuilleag dhe ri ’chéile; ni sin gu math na’s giorra e, agus cuiridh e iongatas mor ort cho beag sa ni e do eadar-dhealachadh na bhrigh.”

STAD GUN SGUR. —Bha e ’na chleachdadh aig seana bhean uasal Albannach a bha fuireach fada bho ’n eaglais a bhi ’dol a dh’ ionnsaidh na seirbheis ann an carbad. ’Nuair a shaoileadh an carbadair gu ’n robh an searmon gu criochnachadh, ghoideadh e mach gu sàmhach air son an carbad fhaighinn deas. An deigh an carbad fhaighinn aon la, thill e gu dorus na h-eaglais ’s bha e dol mu ’n cuairt gus ’n do ruith e mach á foighidin. ’Nuair a bha e seachd sgith a feitheamh, chuir e ’cheann a stigh air an dorus ’s chual e am ministear a seanachas cho trang ’sa bha e riamh. Shnàig e sios gu suidheachan a bhan-mhaighstir, ’sa sanais rithe dh’ fheòraich e dhi, “Am bheil e deas fhathast?” Bha a bhean uasal i féin an deigh ruith a mach á foighidin o chionn fhada, ’sa tionndadh gu feargach ris fhreagair i air chor as gu’n cluinneadh gach neach a bha faisg orra i, “Deas! bha e deas o chionn corr as leth uair, ach cha do stad e fhathast!”

---

[148]

[Vol . 4. No. 19. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, NOBHEMBER 16, 1895.

Tha sgeul bhrònach a tighin air an t-seachdain so á Jamaica, fear de dh’eileanan nan Innsean a Niar. Tha sgireachdan de’n eilean anns am beil an sluagh an imis bàsachadh le gort. Toiseach an t-samhraidh so chaidh, cha do shil na h-uisgeachan àbhaisteach, agus air tàilleabh sin cha do dh’fhàs am bàrr, agus an nise tha mu shia mìle dhe’n t-sluagh an cunnart bàsachadh leis an acras Tha gach ni cho gann ris a bhiadh; tha sgireachdan anns nach fhaighear duine bean no pàisde aig am beil bad de dh’aodach slàn. Tha na naigheachdan a tha daoine tha dol air feadh an t-sluaigh ag innse glé mhuladach. Ach tha uisgeachan briagha a sileadh a nise, agus ma nithear cuideachaidh leis na daoine bochda an dràsda ’s cha’n eil teagamh nach dianar sin, cha’n fhada gus am bi iad ann an suidheachadh ni’s fhearr.

Tha geur-leanmhuinn agus sgrios nan Armenianach a’ dol air adhart gun lasachadh. A dh’aindeoin gach gealladh a tha Sultan na Tuirce a toirt do rioghachdan na Roinn Eòrpa tha e coltach nach d’thug e fathast oidhearp sam bith air an obair fhuileachdach a chasg. Cha robh an Turcach riamh leisg air a dhol an cois fhacail, agus ged nach toireadh e an ionnsuidh bu lugha air a ghealladh a choi-lionadh anns a’ chùis so, cha chuireadh e ioghnadh sam bith orrasan a tha eòlach air a dhòighean. Tha fiosan a thainig as an àirde near air an t-seachdain so ag innse gu robh, a reir barail dhaoine aig am bu choir deagh fhiosrachadh a bhi, deich mile de shluagh bochd Armenia air an cur gu bàs le saighdearan na Tuirce o chionn mios, agus gu bheil mu dha cheud gu leth mile ann an cunnart bàis le gorta air an àm so, air tailleabh an léir-sgrios a tha na murtairean an-iochdmhor sin air a dheanamh ’san dùthaich. Is Criosduidhean a mhor chuid de shluagh Armenia, agus cha’n eil e idir ao-coltach gu bheil rn t-Impire Turcadh. le fuath do’n creidimh, suidhichte air cur as daibh gu buileach. Ach cha’n urrainn do na rioghachdan eile a leigeadh air adhart moran ni’s fhaide; mur dean e na tha iad ag iarraidh air, agus sin gu’n dàil, bheir iad leasan dha a’s fheaird e an ùine glé ghoirid.

OIGHRE NAN STIUBHARTACH. —Fhuair sinn pasgan da phaipearan beaga á Lunnuinn o Mhiss Iosephine M. Nic Dhomhnuill, na Ceapaich, anns am beil i toirt dealbh, agus cunntas goirid air beatha, “Oighre nan righrean Stiùbhartach.” Cha’n eil teagamh nach eil moran gun fhios gu bheil a leithid ann. ’Se ’s ainm dha, Prionnsa Rupert mac do Prionnsa Bhavaria, agus ’se an t-siathamh glùn o righ Tearlach I., tre a nighean bu shine. Tha e sia bliadhna fichead a dh’aois, agus ’na oifigeach anns an arm am Bavaria. Tha e na dhuin’ òg a tha glé ghealltanach, agus fior mheasail aig gach aon a chuir eòlas air.

OIDHCHE SHAMHNA. —Bha coinneamh ghasda aig Gàidheil New York air oidhche shamhna. Bha Mr. Niall Dnmhnullach, ceann-suidhe a Chomuinn Ghàilig ’sa chathair, agus rinn Domhnull Mac Mhuirich òraid Ghàilig a toirt iomraidh air cleachdaidhean na samhuinn. Labhair fear no dithis eile air a bhonn cheudna ’sa Bheurla. Bha na h-uiread de dh’ òrain Ghàilig air an seinn, agus bha piobaireachd agus dannsan Gàidhealach aca. Tha buill a chomuinn so a réir coltais a leantuinn gu dlùth ri cliù an sinnsir.

Bha tuiltean mora ann an cearnan de’n Fhraing toiseach na seachdain so. Bha uisge trom a sileadh fad da latha, agus chuir moran de na h-aimhnichean thar am bruachan. Bha aon amhuinn anns ’n do dh’éirich an t-uisge naodh troighean. Rinneadh call mor leis an uisge, ach cea chuala sinn gu’n do chailleadh beata idir.

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, thoir e gu
RHODES & GANNON.
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c. Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

A’ Choisir Chiuil—Orain Ghailig.

Tha ’n leabhar ciùil Gàilig so air a chur a mach ’na thri pàirtean. Tha 62 de dh’ òrain bhinn, bhlasda nan Gàidheal ann, seann òrain agus òrain ùra; 21 oran ’sa cheud Phairt, 21 ’san darra Pàirt, agus 20 ’san treas Pàirt. Tha ’n ceòl, (Tenor , Alto, Soprano,agusBass) ann mu choinneamh gach òrain. Tha sinn air son àireamh mhor de na leabhraichean so a thoirt seachad dhaibh-san a geobh luchd-gabhail ùr do’n MHAC-TALLA. Tha fhios againn gu bhail moran ann a chuireadh ’ga iarraidh nam biodh cuid-egin ann a ghabhadh an t-airgead bhnatha ’sa chuireadh air adhart e. Cuiridh sinn aon Phàirt, de’n Choisir-chiùil gu neach sam bith a chuireas ugainn ainm agus dolair aon fhear-gabhail ùr, agus cuiridh sinn na tri Pàirtean gu neach sam bith a chuireas ugainn da ainm ur agus da dholair.

---

[149]

[Vol . 4. No. 19. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Chaidh fear Seumas Smith a thachdadh ann an St. John, N. B., an la roimhe ’s e ’g itheadhorange .

Chaidh soitheach seolaidh air na creagan faisg air Digby ris an storim a bh’ ann air an t-seachdain s’a chaidh, agus chailleadh gach duinne bh’ air bòrd.

Mharbh Ailein Mac Leoid, aig anInternational Pier,muc an la roimhe, aois tri miosan deuga gu leth, agus thomhais i ceithir cheud ’s tri fichead us seachd puinnd deug.

Tha paipear á Nova Scotia ag innse gu’n do bhuain nighean faisg air Annapolis leth chàrt de shuidheagan da latha ’n deigh a chéile o chionn ghoirid. Cha’n eil sin dona do ’n dùthaich fhuar so.

Chaill fear Iain Somers a chas le sgiorradh anns a mhèinn a tuath air an t-seachdain s’a chaidh. Chaidh an carbad-smùide thairis oirre, ’ga pronnadh ’s ’ga gearradh cho dona ’s gu’m b’ fheudar a toirt dheth.

Tha Dior-daoin s’a tighinn air a chur air leth le riaghladh na dùthcha air son Latha Taingealachd. ’S abhaist do’n latha sin a bhi air a chumail anns an dùthaich so gu riaghailteach na h-uile toiseach geamhraidh.

Bhuail da charbad na chéile aigWindsor JunctionDi-ciaduin air an t-seachdain s’a chaidh, agus chaidh dithis dhaoine a dhroch leònadh. Bha ceò ann aig an àm agus cha’n fhaca fear-stiùiridh an darra carbaid an carbad eile.

Tha fear Dicks ann an Toronto aig cùirt, ’s air fhàgail air gu’n do chuir e a thigh fhéin na theine ’s a bhean na bhroinn. Chaidh a bhean a losgadh gu bàs. Thatar a’ deanamh a mach gu’n d’ rinn e so air son airgead-urrais a bha air a beatha fhaotainn.

Tha ’n t-side a’ fàs fuar, ach a cumail glé bhriagha. Tha a chuid eile de Chanada a’ teannadh ri dùldachd a gheamhraidh, ach cha b’ urrainn do Cheap Breatunn geamhradh a radh ris na thainig cho fad so. Cha d’ thainig ach fras no dha de shneachda fhathast. Ach cha’n eil eagal sam bith oirnn nach tig e.

Chaidh Domhnull Mac Aonghais, á Baddeck Mhor, a thoirt do’n ospidal ann a’ Halifax air an t-seachdain s’a chaidh, Mar a thug sinn iomradh roimhe, chaidh a ghoirteachadh le tuiteam á carbad, agus tha e coltach gu robh e air a ghoirteachadh ni bu mhiosa na bhatar an dùil an toiseach.

Thatar an deigh mèinnn ghuail fhosgladh air cladach an ear Newfoundland. Gus a so cha robh fhios gu robh leithid ri fhaighinn air an eilean idir, agus bha muinntir St. John’s a toirt an cuid guail á Ceap Breatunn. Cha’n eil teagamh nach cum so air ais malairt guail an eilean so ann an tomhas beag, ach ’s math an ni do Newfoundland gu bheil gual air fhaotainn ann, oir ni e cuideachadh mor leis an t-sluagh bhochd, a bha roimhe so cha mhor gu h-iomlan an earbsa ris an iasgach air son teachd-an-tir.

Dh’ fhalbh soitheach, an Eva Maud, le luchd guail á Sidni Tuath o chionn faisg air mios air a turus gu St. John’s Newfoundland, agus cha chualas guth oirre uaithe sin. Dh’ fhalbh àireamh de shoithichean as a phort cheudna mu’n aon àm rithe so, agus rainig iad an ceann-uidhe gu sàbhailte. Cha’n eil teagamh nach eil i air a call.

Chaidh pairt de luchd soithich de stuth làidir ’s de thombaca a ghlacadh ann an Cheticamp toiseach na seachdain. Thainig e áSt . Pierre,agus chaidh a chur air tir gun e dhol an còir tigh-cuspuinn. Chaidh fiach sia ceud dolair a ghlacadh, agus tha pairt de’n luchd nach d’ fhuaradh fhathast. Tha moran de’n obair so a dol air adhart.

Chunnacas an nathair uisge aon uair eile! air an turus so an ear air Scatarie. Chunnacas i le triùir iasgairean, agus cha robh i ach mu leth-cheud slat uapa. Cha’n fhac’ iad ach pàirt di, ach na chunnaic iad bha e mu fhichead troigh a dh’ fhad, agus eadar ceithir ’sa coig a throighean a ghairbhead. Thainig a chuid sin dhith air uachdar an uisge a dha no tri dh’ uairean, ach cha’n fhac iad a ceann idir.

Cha robh cho beag de rionnach air a ghlacadh o chionn iomadh bliadhna ’sa bha air a’ bhliadhna so. Tha na soithichean Geancach a bha ’ga iasgach fad an t-samhraidh ’s an fhoghair, air a dhol dhachaidh agus cha’n eil ach gle bheag aca air son an saothair. A bharrachd air an t-iasg a bhi gann air a bhliadhna so, bha ’n t-side glé stoirmeil, agus cha robh cothrom ceart air iasgach a dheanamh.

Tha’n fhactoridh bhròg ri bhi air a cur air obair ann an Sidni Tuath a rithist. Bha i air a dùnadh air an earrach s’a chaidh: cha robh i a pàigheadh na feadhnach leis ’m bu leis i. Ach tha cuideachd ùr air a’ gabhail os laimh ’s tha iad an dùil a bhi uidheamaichte air son tòiseachadh an ùine gun bhi fada. Bha’n fhactoridh so a’ deanamh deagh bhrògan ’s an àm a bha i ’g obair roimhe, agus cha’n eil teagamh nach dean i a cheart cho mrth an deigh so. Bi’dh i na meadhon air moran airgeid a sgaoileadh air feadh a bhaile.

Di-màirt s’a tighinn bi’dh muinntir na siorrachd so agus gach siorr eile achd an Nova Scotia, a taghadh luchd-comhairle air son nan tir bliadhna tha tighinn. Cha ’n eil iad idir gann a tha ’g iarraidh na h-onair a bhi ’sa chomhairle; cha mhor gu bheil àite anns nach eil dithis no triùir ag iarraidh a stigh. Tha sinn an dòchas gu’n tagh an sluagh na daoine a’s glice ’s a’s earbsaiche tha nam measg anns gach àite oir tha e gle iomchuidh gu’m biodh riaghladh gach siorrachd air a chur ann an lamhan nan daoine ’s fhearr a ghabhas faotainn innte.

Posaidhean.

Ann an Sidni, air an t-seachdamh latha dhe’n mhios so, leis an Urr. I. F. Forbes, Alasdair Mac Leoid (mac Ailein,) aig anInternational Pier,us Sine Nic-a- Ghobha á Pictou.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[150]

[Vol . 4. No. 19. p. 6]

Oilean na h-Inntinn.

Anns na linntean so againne tha a chuid is mò d’ ar n-eòlas a’ sruthadh bho Leabhraichean. Gun teagamh sa bith tha leabhraichean ro fhéumail chum ar cuideachadh gu ruigsinn air eòlas, agus ann an tomhas mòr gus gach ealain agus fòghlum tarbhach a chur an cleachdadh, ach cha’n iad air alt sa bith prìomh thobraichean no tobraichean nàdurra ar n-oilein, agus a reir mo bheachdsa, tha an éifeachd ealamh gu bhi air a meas mò ’s a’ chòir eadhon anns na meuraibh eòlais sin anns an saoilteadh nach biodh e comasach deanamh as an éugmhais. Cha bhuin daibh cumhachdan cruthachaidh ann an seadh sa bith: cha’n ’eil annta ach cuideachaidhean, innealan, buill-acfhuinn; cha’n ’eil annta ach buill dheanta, air an cur riuthasan a bhuilich roimh-òrduchadh glic a’ Chruithfhir oirnn; tha iad mar na gloineachan-fad-sheallach agus na gloineachan-méudacheidh a tha chum mòr chuideachaidh ann an cùrsa ar rannsachaidh le bhi a’ foillseachadh iongantasan do-bhreathnaichte, ach nach bu chòir air chor sam bith ar mealladh gu bhi a’ cur ar sùilean fein ann an neo-shuim no a’ dearmad a bhi ’g an cleachdainn. Cha’n iad leabhraichean prìomh thobraichean no tobraichean àraidh ar n-eòlais, ach beatha, cleachdadh, beachdachadh, faireachdainn, agus gnìomh. An uair a ghabhas duine mach leotha sin faodaidh leabhraichean iomadh bealach a lionadh suas, mòran a tha gann a chur am farsaingeachd; ach as eugmhais cleachdaimh beò mar bhlàr-oibre cha’n ’eil leabhraichean ach mar dheàrrsadh gréine agus mar fhrasan uisge a’ tuiteam air talamh cruaidh, glas, anns nach deachaidh crann. —Prof . Blackie.

Beachd nan Hinduach.

Anns a’ chunntas bheag leanas tha iomradh, a réir aon bhuidhean a measg nan Hindùach, air na firinnibh freumhail air am beil an creideamh aca air a bhonntachadh. Cha’n ’eil fhios nach robh beachdan am measg nan seann Ghaidheal nach robh mòran ni b’ fhearr.

Tharruing Bràm a mach ás féin triùir dhée eile—Bràmà—Bhishnu—agus Shìbha. ’S iad so Trianaid aidmheil nan Innsean: ’N a dhéigh sud thug Bràm a mach ugh mòr! Do bhroinn an uighe ud chuir e sìol gach ni cruthaichte—bha na saoghail’ s an ugh ann am pòr—agus maille riutha chaidh Bràmà—ceud phearsa na Trianaid.

Dh’fhan Bràmà ’san ugh fad ceithir mìle agus trì cheud muillion de bhliadhnachaibh.

B’obair dha ré na h-ùine ud, a bhi ’cur beatha agus cinneis anns gach gné phòir a bh’anns an ugh, gus an d’thàinig gach ni gu fhìor chumadh.

Fad nam muillionnan bliadhn’ ud bha an t-ugh a’ snàmh mar bhuilgean air aghaidh nan uisgeachan sìorruidh—a’ sìor fhàs ann am meud—agus a’ dearg-lasadh le lainnireachd mìle cuairt ni’s dealraiche na ghrian ann a làn neart! !!

Fadheòidh sgealb an t-ugh, agus thàinig Bràmà a mach á ’phrìson air uigheamachadh le mìle ceann, mìle sùil agus mìle làmh!

Cha ’b iongantas idir e bhi làidir, geur-sheallach agus glic.

As an ugh thàinig a mach mar an ceudna ni iongantach—dealbh nuadh nach facas riamh, roimhe. Ciod so? An cruinne-ce-glòrmhor agus iongantach—an cruinne-cé ullamh agus uidhimichte mar a nis, le a shaoghail, a ghréin, a ghealaich, agus a reultain.

Their luchd mineachaidh na beachd so gur e Bràm fèin an cruinne-cé: Bràm, cha’n e Bràmà.

’S iad na luibhean agus craobha na frìthe, maille ri neòil nan speur, folt a chinn; ’s iad na dealanaich fuilteine fheusaig; ’s e an t-àile anailsan—agus ’s e a ghuth na tàirneanaich.

’S iad a’ ghrian agus a’ ghealach a shùilean—na h-aimhnichean a chuislean—na creagan ionganna—agus cnàmhan a chuirp na beannta mòra?

Thàinig ceithir saoghail dheug a mach ás an ugh; bha seachd dhiubh maith agus sé uile olc; ach anns an aon eile bha olc agus maith measgaichte— ’s e so am fear ’s am beil againne ar còmhnuidh. Tha sea dhiubh os ar ceann, agus seachd fodhainn. Anns an t-seachd iochdrach tha còmhnuidh aig gach creutair olc agus gràineil: agus ann an t-sé a’s àirde na sinne tha ionada-còmhnuidh nan dé.

Cha’n iad na nithe a ta sinn a sealbhachadh, no na nithe nach ’eil sinn a’ sealbhachadh a mhéudaicheas, no a lughdaicheas ar sonas féin. Is e bhi ’g iarraidh barrachd na tha againn, agus a bhi ’gabhail farmai driusan aig am beil barrachd, a ta milleadh sith ar n-inntinn, agus a’ tarruinn truaigh oirnn mu dheireadh.

LOCH MEGANTIC: —Tha fear de’r luchd-leughaidh, Domhnull Mathanach a’ sgriobhadh ugainn as an àite so ’s ag radh gu robh am bàrr aca air an fhoghar so trom agus glé mhath. Bha mu òirleach de shneachda air an talamh an latha sgriobh e, an t-siathamh latha fichead de dh’October. Tha moran de Ghàidheil air an suidheachadh thimchioll Loch Megantic. Tha i ann am mor-roinn Chuibeic, seachd fichead mile ’sa ceithir deug an ear air Montreal, air an rathad iaruinn (C. P. R.) agus mu cheithir mile deug o’n chrich eadar Canada agus na Stàitean.

UIDHIST. —Tha an t-uachdaran a tha air Uidhist a chinn a tuath aig an àm so, ma’s fior na tha na paipearan-naigheachd a fàgail air, a feuchainn ri bhi na dhuine anabarrach cumhachdach. Is Sasunnach e do’n ainm Sir Iain Orde. Air reir a’ chùnntais a tha sinne ’faotainn air, tha e ’na uachdaran a tha glé chruaidh air na daoine bochda. Tha fear-lagha do’n ainm Wilson ann an Loch-nam-madadh a tha ’na sgolb ’san fheòil do Shir Iain riamh o’n thainig e do’n dùthaich, oir bi’dh e gu tric a’ tagradh ’na aghaidh aig cùirtean. Cha toir Sir Iain tigh do Mhr. Wilson anns an dean e fuireach, ’s cha mhò a cheadaicheas e do dhuine th’air an oighreachd a ghabhail a stigh no fasgadh a thoirt dha. Tha Wilson air an aobhar sin air a dhroch chàradh. Bha e treis dhe’n bhliadhna air aoidheachd aig bantraich do’n àbhaist a bhi cumail bhòrdairean, ach b’ fheudar dha sin fhàgail, oir bhagair Sir Iain a’ bhantrach a chur as an tigh. Cheannaich e ’n uair sin soitheach a chuir e air acaire a mach o’n chladach agus fad àireamh mhiosan, rinn e ’comhnuidh air an uisge, ach air tighinn a gheamhraidh ’s eigin dha an dachaidh luasganach sin a thréigsinn. Tha sinn a’ tuigsinn gu bheil ministeir na h-Eaglais Shaoir a nise dol ’ga ghabhail a stigh, agus ma dh’fheuchas Sir Iain ri dragh sam bith a chur orra, theid iad gu lagh leis a’ chùis nas luaithe na leigeas iad leis a dhòigh fhéin a bhi aige

Tha sinn an dòchas gu’n dean iadsan a th’air deireadh ann am pàigheadh a phaipeir an uile dhichioll air a’ phrìs a chur ga’r n-ionnsuidh gun dàil. Tha mòran airgeid againn ri phàigheadh a mach eadar so us bliadhn’ ùr, agus ged is beag an t-suim dolar, ni gach aon a thig a stigh deagh chuideachadh.

---

[151]

[Vol . 4. No. 19. p. 7]

A’ Giulan an Eallaich.

O chionn fhada bha aig àireamh de sheirbhisich ri dhol do bhaile àraidh le caochladh sheòrsachan bathair, ugus an àm dhaibh a bhith ’falbh thagh gach fear an t-eallach bathair bu roghnaiche leis fhein. O’n a bha ’n t-astar fada dh’fheumadh iad biadh gu leòr a thoirt leotha, agus b’e am biadh an t-eallach bu truime dhe na h-eallaich gu léir. Roghnaich am fear bu mheata ’s bu laige dhe na seirbhisich an t-eallach bidh. Bha gach aon de chàch a’ deanamh ceòl-spors dheth a chionn gu’n do ghabh e os làimh an t-eallach bu truime a ghiùlan. Coma co dhiu dh’fhalbh iad gu math moch ’s a’ mhaduinn, agus an uair a choisich iad àireamh mhath mhìltean bhuail an t-acras iad. Shuidh iad a ghabhail am bìdh, agus o’n a bha géireag mhath orra gu léir thun am bìdh, dh’fhas an t-eallach bìdh gu math ni b’eutruime. Mu àird-fheasgair shuidh iad aig an ath bhiadh. Dh’fhag so an t-eallach bìdh a leith cho trom ’sa bha e an uair a dh’fhalbh iad ’s a’ mhaduinn. An la-iar-na-mhàireach ghabh iad trì bìdh mar an ceudna, agus chuir iad crìoch air a’ bhiadh gu léir. Ann am beul anamoch na h-oidhche, ’s gun iad ach beagan mhìltean o’n bhaile, thug gach fear dhiubh thairis, ach am fear a roghnaich an t-eallach bidh. O nach robh dad aigesan ri ’ghiùlan choisich e gu sunndach do ’n bhaile.

Tha so na ’shamhladh air mar a tha sluagh an t-saoghail a’ dol troimh chùrsa na beatha so. Tha ’n duine sanntach a’ roghnachadh òir is airgid; tha ’n duine mòr-chuiseach a’ roghnachadh rìomhaidh; tha fear eile a’ ròghnachadh eallach de ghlòir agus de dh’urram an t-saoghail so: a dh’aon fhacal, tha gach fear aig am bheil ’aire air nithean an t-saoghail so a roghnachadh an ni a’s fhearr a chòrdas ri inntinn thalmhaidh fhein. Ach tha ’n duine glic riaraichte leis na nithean a chi Dia iomchuidh a thoirt dha. Ma bhios biadh is aoduch aige maille ri beadh-ghean an Fhreasdail is leòr; oir tha fios aige gur ann mar is lugha a bhios a dh’uallach air is fhusa dha imeachd air an t-slighe gu nèamh.

Sgriobh t-ainm fein le cairdeas, gradh agus trocair, air cridheachaibh na muinntir sin uile ris am beil do ghnothuich; agus cha di-chuimhnichear thu gu brath.

DR. T. C. MAC LEOID.
Faodar an Dotair fhaicinn ’na oifig anns an togalach ’s a bheilMoore & Johnstonri ceannachd, no aig a dhachaidh ann a “Sheerwood.”

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

Dr. T. G. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

---

[152]

[Vol . 4. No. 19. p. 8]

AN AISEIRIDH.

LE DOMHNALLACH NA TOISEACHD.

Och, a luchd-aiteachidh na h-uaigh’!
On dh’ fhalbh gach ailleachd ’nis is snuadh,
’S ann oirbh a laigh an tosdachd bhuan;
O! cuin a ghluaisear idir sibh?

Caidlidh an durrag anns an ùir,
Is gabhidh ’chuileag fois an cuil,
Ri doininn gheamhridh ’s gaillinn dhluth,
Ach duisgear leis an earrach iad.

Ach cuin ’thig earrach ’thogas suas
Luchd-comhnuidh thosdach, chiuin na h-uaigh’.
O! cuin a dhuisgear iad o ’n suain?
Is laidir buan an cadal e.

Thig duilleach fhathast air a gheig,
Ged tha i lom an diugh gun sgeimh;
Is pillidh ’ghrian air ais do ’n speur.
An deidh ’dhol as an t-sealladh uainn.

Ach cuin a chithear orr’ -san sgéimh,
’Tha seargt’ an diugh fo laimh an eig;
O! cuin a thig na gathan grein’
Ri’ n eirich iad o’n leabidh ud.

Seadh, pillidh blàths an deidh an fhuachd,
Is pillidh là ’n deidh oidhche bhuain,
Ach cuin a bhrisdeas là air uaigh,
’S a ghluaisear bhuaip’ gach doilleireachd.

Ach, anam, caisg do thuireadh truagh;
Oir brisdidh fhathast là mu ’n uaigh,
Roimh ’n teich gu sior a h-oidhche bhuan
’S gach gruaim ’bha riamh an ceangal rith’.

Is eiridh ’dhuslach-san a suas,
Oo-cionn ’n do ghuil thu iomadh uair,
Le tuilleadh ailteachd, mais’, is buaidh,
Na ged san uaigh nach laigheadh e.

Uaigh, lean am mach an diugh do bhuaidh,
Oir fhuair thu cead o Righ nan sluagh;
Seadh, imich romhad, lean do bhuaidh,
Is sluig a suas na fineachan.

Ach as do chumhachd na dean uaill,
Oir ged is maireann da, cha bhuan;
A chean’ thug Gaisgeach treum nam buadh,
Am mach a bhuaidh gu suthainn ort.

Is annsan togar suas a mhairbh,
’Nan cuideachd ghloirmhor— ’s iad a sheilbh;
’S an teanga tuilleadh cha bhi balbh,
On dh’ fhalbh gach ni a cheangail iad.

Tha Niall Domhnullach á Baddeck ’a sgriobhadh ugainn gu bheil e leigeadh dheth ruith air son a bhi na fhear-comhairle air son na h-Aimhne Tuath. Bha toil aig an fhear a bha ’san dreuchd roimhe a bhi air ath-thaghadh agus uime sin cha’n eil Mr. Domhnullach a’ dol a dh’fheuchainn idir.

Ma tha sinn ag iarraidh a bhi ’togail air steigh chinntich ann an cairdeas, feumaidh sinn air cairdean a ghradhachadh ni’s mo air an sgàth fein, na air air sgàth fein.

Tha uinneag bhriagha ri bhi air a cur ann an té dh’eaglaisean Phort Righ san Eilean Sgiathanach, mar chuimhneachan air Fionghal Dhomhnullach.

ORAN AN LEINIBH.

LE PADRUIG GRANNTA.

’S leanabh sòlasach mi,
’Chaidh gle òg mach a tim,
Chaidh mo threorach o ’n chìch do ’n uaigh.
’S ged bu ghorid mo thim,
’Gabhail fradhirc de ’n tir,
’S mor a th’ agam r’a inns’ do ’n t-sluagh.

Bha mi ’m chadal gu blàth
Ann am fasgadh mo mhath’r,
I gam phasgadh ’sa làmh fc m’ cheann;
Thanig teachdair’ o ’n bhàs
Thuirt gun siubhlinn gun dail,
Nach robh fuireach no tàmh dhomh ann.

Thug an anshocair buaidh,
Thanig piantan ’bha cruaidh
’S ruith an lot anns gach buaidh dhe m’fheoil;
Ann am mionaid na h-uair’
Dh’ fhas mo bhilean cho fuar,
’S neul a bhàis air mo ghruaidhean og’.

Dhuisg mo mhathair le gaoir,
’S thuirt i, m’ àilleagan gaoil,
Ciod dh’ fhairich thu? chan fhaod thu falbh.
’S rinn i grinn orm cho teann
’S nach biodh dealachadh ann,
Ged a bha mi cho fann ’s mi balbh.

Chaidh mo mhathair an cùil,
’S m’athir ’dh-ionnsidh na cuirt’,
’S bha iad ’tagradh gu dluth fo leon,
’S ag radh ri ’n Athair air neamh,
’Nis do thoil gun robh deant’.
Oir gu cinnteach ’s tu fein ’s fearr còir.

Nuair a dhuin iad mo shuil,
Thanig ainglean na cuirt’,
’S thug iad mis’ leoth’ cho dluth ’s cho luath;
’S ann am priobadh na sùl’
Bha gach ni dhomh cho ùr,
’S mi le Criosd san Irùs’lem shuas.

Nam faiceadh ni athair ’s mo mhath’r
Meud mo shonais ’san ait s’,
Bhiodh iad toilicht’ gun d’fhag mi ’n saogh’l.
’S bhiodh gach la dhaibh mar bhliadhn’
Gus am faigheadh iad triall,
Gu co-chomunn tha siorraidh, buan.

’S ann an seo a tha ’n cèol
Nach deid ’mheasgadh le bròn;
Tha e fantuinn na oran nuadh;
Cliu is onair is glòir
Do ’n Ti bha marbh ’sa tha beo;
Shaor e sinne bho ’n doruinn bhuain.

Chuireadh ar luchd-leughaidh comain oirnn, an àm a bhi ’ceannach bho na marsantan aig am beil sanais anns a phaipeir, ’nan innseadh iad dhaibh gu’n do leugh iad na bh’aca ri radh mu’n cuid bathair anns a’ MHAC-TALLA. Ni sin na marsantan ni’s deigheile air a bhi ’cur sanais ann. Bi’dh sin na bhuannachd do’n phaipeir, agus ni sam bith a bhios na bhuannachd do ’n phaipeir, thig e gu bhi ’na bhuannachd do’n luchd-leughaidh.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. MacRath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain san aite echudna.