---

[241]

[Vol . 4. No. 31. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, FEBRUARAIDH 8, 1896. No. 31.

AN T-EASBUIG SELWYN.

Feumaidh mi tuilleadh a chantainn mu na Maories mu’n tòisich mi air innse mu’n Easbuig Selwyn; gun sin a dheanamh, cha bhi eachdraidh an easbuig cho furasda h-innse. Dh’ innis mi cheana mu na Maories, gu robh iad nan daoine làidir, deante, agus neo-chumanta tapaidh, agus glensda air son sealltuinn an deigh an gnothuich féin. Tha comunn ann an Lunnainn. “Luchd-dion nan Innseanach agus nan daoine dubha,” a tha deanamh an uile dhichioll air na Maories agus daoine fiadhaich eile a challdachadh. Bha ceud luchd-àiteach Bhreatuinn nan daoine mòra fiadhaich, itheadh a chéile mar bha Maories. Le bhi air an co mheasgachadh le sluagh dhùthchannan eile dh’ fhàs na Breatunnaich nan sluagh foghainteach mar tha iad an diugh. Co aige tha fios na’m biodh na Maories air an calldachadh, nach tigeadh iad gu bhi nan sluagh tuigseach tapaidh, mar an ceudna? ’Nuair a thainig na daoine geala do’n dùthaich an toiseach, bha na Maories cha lionmhor ’s gu feumadh iad a bhi glé sheòlta air son a bhi sitheil riutha. Bha marsantan, daoine inbheach eile, agus iasgairean nam mucan-mara a’ gabhail còmhnuill anns an dùthaich gun bhacail sam bith. Seòladairean agus daoine bochda eile, bha na Maories ag itheadh! Bha iad a faicinn feum air na marsantan, bha tlachd mòr aca dhe’n cuid bathair, ach cha robh iad a’ faicinn feum idù anns na daoine bochda, agus mar sin bha iad a’ deanamh feum dhiubh! Bha na marsantan agus an fheadhain eile a gabhail mhnathan de na Maories thuca féin, agus, ’nuair a thainig an luchd-teagaisg, agus an t-Easbuig Selwyn am measg chàch, thug iad a h-uile misneach dhaibh na pòsaidhean sin a chumail air adhart, an dùil gu’m biodh an sliochd ni b’ fhearr na Maories féin. Ach cha do thionndaidh an sliochd sin a mach cho math ’sa bha iad an dòchas. Tha cuid de na leth-chaistich(half-castes)nan daoine measail, ach tha chuid a’s mò dhiubh air atharrachadh sin, lan de’n olc. Thug iad bho’n aithrichean geala gach droch bhuaidh a bh’orra, agus cha d’thug iad math sam bith bho ’m màthraichean dubha. Tha na boirionniach leth-chaisteach gle bhriagha, agus tlachdmhor, ach cha’n eil iad idir cho math ’s bu choir dhaibh a bhi. Agus le innse na firinn cha d’ thug na daoine geala eiseamplair a b’ fhearr dhaibh.

Thàinig an t-Easbuig Slewyn do’n dùthaich anns a bhliadhna 1842, ’s e air ùr shuidheachadh mar easbuig ann an siorrachd Auckland, agus an eileanan a chuain mhòir far an robh luchd-teagaisg na h-Eaglais Shasunnaich a saoithreachadh. Dh’ionnsaich e cainnt nam Maories air a thurus a mach á Sasunn, agus labhair e ’sa chainnt sin ’sa cheud shearmon a rinn e an deigh dha tighinn air tir! Bha e na dhuine gle laidir. Nuair bha e na dhuin’ óg a’ dol dh’an sgoil, bha e na ghaisgeach air snamh ’s air iomradh bata, air thoiseach air gach aon de chompanaich ann an neart, agus ann an gleachd no an stri de sheòrsa sam bith, cha robh duine dhiubh a chuireadh a dhruim ri lar. Bha neart inntinn aige còmhla ri neart cuirp, agus bha e lan fhreagarrach air son an t-suidheachaidh a thugadh dha. Bha soitheach beag aig an eaglais air son a bhi cur cuairt air na h-eileanan, agus bhiodh an t-Easbuig a falbh oirre bho àite gu àite. Bha e ’na dheagh sheòladair; ghabhadh e riaghladh an t-soithich na lamhan féin, agus dh’ fhenmadh an sgiobair agus gach duine bhiodh air bòrd a bhi gle umhail dha. Bhiodh e ’g obair air bòrd mar dhuine sam bith eile de’n sgioba, cas-ruisgte ’glanhadh clar-uachdar na luinge le sguabaich, agus a’ glanadh ùrlar an t-seòmair aige fein gun a bhi ’n eiseamail sgalaig no duin’ eile. Bhiodh e taghall air eileanan air an robh daoine fiadhaich, fuilteach, agus ’nuair nach b’ urrainn bàta dhol air tir ghabhadh e an snàmh. Chumadh e treis de sheanchas ris na daoine gun eagal sam bith aige rompa. Bha inneal aige air a dheanamh de dh’fhiodh aotrom, air son a cheangal ri bhroilleach gus e féin a dhion bho na creagan corrail a tha glé lionmhor agus glé bhiorach anns na h-uisgeachan sin. Bha i air a deanamh air cumadh toiseach bàta gus e bhi furasda dha dhol troimh ’n uisge leis. Thainig aon uair, deasbud eadar e-fhéin ’san sgiobair, an sgiobair a’ diùltadh ni a dh’ iarr e air a dheanamh. “Mur-a dean, bheir mis’ ort,” ars an t-easbuig, agus le sin rinn e greim air an sgiobair, ’s am priobadh chuir e a dhruim ri clàr na luinge. “De do bheachd orm a nis?” ars esan. “ ’Si mo bharail,” ars an sgiobair, “gur-a duine tapaidh thu ach gur-a donas easbuig thu.” An deigh cuairt a chur air na h-eileanan, rachadh e ’n sin troimh ’n tir-mhor, a’ taghal anns gach àite ’san robh gin, de’n eaglais aige. Bha ’n dùthaich garbh, gun rathad mor no drochaid, ach bha esan làidir, agus shiùbhladh e gun stad, air uairean a marcachd, ach mar bu trice dha chois. Cha chuireadh amhainn sam bith bacadh air, shnàmhadh e troimpe! Bhiodh na h-uaislean gu tric a toirt cuiridh dha gu latha no oidhche chur seachad còmhla riutha, ach cha rachadh e ceum bhar a dhleasanais air son a h-aon dhiubh. Aon uair thainig an oidhche air aig tigh duine bochd, a mach air an dùthaich. Cha b’e bhochduinn gu leir bu choireach, ach cha robh greim bidh a stigh aig an àm. Ach bha poca de chôrn aig an easbuig a bha e ’giùlan air son an eich. Thugadh lamh air a sin, rinneadh min air le muillean bheag iaruinn, a bha gle phailt ’s an am sin, agus mar sin bha aca na chuir seachd an oidhche dhaibh. Bha an t-easbuig cho toilichte le sin ’s ged a bhiodh am biadh a b’ fhearr ’s an dùthaich aige.

IAIN ROTHACH.

---

[242]

[Vol . 4. No. 31. p. 2]

SEANN SGEULACHD.

(An Gaidheal, 1874.)

Mu’n bhliadhna 1430, thainig tighearna Aird-ghobhar air sgriob do Raineach, agus phos e nighean do thighearna Shruthain, ceann-cinnidh Chloinn-Donnachaidh. An uair a thug fear Aird-ghobhar a bhean leis gu ’chaisteal fein, chuir fear Shruthain coignear ghillean sgairteil maille ri ’nighinn, a bha ’n an cairdean dileas dh’i, agus anns am feudadh i a h-earbsa ’chur am measg choigreach. Thug uachdaran Aird-ghobhar seilbh fearainn do ’n chuignear oganach sin dluth d’ a aite-comhnuidh fein, agus rinn e gach ni ’n a chomas chum gu ’n soirbhicheadh leo. Bha iad measail aig muinntir Aird-ghobhar, air sgath na baintighearna do ’n robh mor speis aca; agus cha ’n ’eil teagamh nach gabhadh iad fein agus an sliochd ’n an deigh, comhnuidh air fearann Aird-ghobhar mur b’e mar a thachair. Bha gach aon de ’n choignear a chaidh o Raineach, treun agus gaisgeil, ach thug am fear bu lugha dhiubh barrachd air cach uile, do thaobh gaisg’ agus tapachd, agus gu sonruichte do thaobh a theomachd euchdaich le bogha agus le saighead. B’e Alasdair Beag Mac-Dhonnachaidh a b’ ainm do’n oganach ealanta so, agus cha b’ fhada gus an do dhuisg a luth-chleasan, eud agus gamhlas ’n a aghaidh ann an cridheachan luchd-leanmhuinn Aird-ghobhar.

La de na laithean, dh’ eirich connsachadh eadar Alasdair Beag agus oganach sgiamhach eile de mhuinntir Aird-ghobhar. Chaidh na fir a’m fionnsgan a’ cheile, ach cha b’ fhada gus an do leag Alasdair Beag an t-oganach gun deo air an raon! Cha deanadh fuireach feum tuille—b’ eigin do Mhac-Dhonnachaidh am fireach a thoirt air gun dail sam bith. Thug e na buinn as air ball, agus cha do ghabh e tamh, no fois, gus an d’rainig e a cheann-feadhna euchdach agus cruadalach fein, “Ian Dubh Gearr,” no mar a theireadh cuid ris, “Ian Dubh nan lann,” a bha ’gabhail comhnuidh ann an Gleann-Duibh—ris an abrar a nis Gleann-Liobhainn. Dh’ innis e do ’n treun-laoch Iain Dubh mar a dh’ eirich dha an Aird-ghobhar; agus thubhairt Iain ris, “Cha ’n eagal duit a Mhic Dhonnachaidh, gabh fasgadh fo ’m sgeith-sa, agus ma thig mac mathar o Aird-ghobhar a chur dragh’ ort, cha teid e dhachaidh a dh-innseadh a sgeoil.”

Fagaidh sinn a nis Iain Dubh agus Alasdair Beag ann an Gleann-Liobhainn, a’ tighinn air an gniomhara gaisgeil fein f’a seach, agus theid sinn le ’r sgeul, car tamuill bhig gu Srath-ghlais ann an Siorramachd Inbhirnis.

Air la araidh bha ’n Siosalach, uachdaran Shrath-ghlais, agus buidheann thaghta maille ris, a mach a’ sealgaireachd air feadh nam beann. Air dhoibh a bhi air an sarachadh le siubhal nam beann chaidh iad a steach, aig cromadh an anmoich, do bhothan bantraich thruaigh a bha ri taobh an rathaid, agus, gun a cead iarraidh, mharbh agus dh’ ith iad an t-aon laogh a bha air a seilbh. Co a thachair a bhi stigh ’s an am ach duine bochd o Ghleann-Liobhainn a bha ’siubhal o aite gu aite ’g iarraidh na deirce. Cha robh na cuisean a’ cordadh ris an duine bhochd air chor sam bith, agus thoisich e ri bhi cur dheth agus a’ gearan. Thionndaidh an Siosalach agus thubhairt e, “Ciod a tha cur ort a bhodaich leibidich, dhranndanaich?” “Cha’n ’eil a’ bheag (deir an duine bochd,) ach tha fios agam air aon ni, ’s cha bhinn leat a chluintinn—tha fios agam far nach biodh a chridhe aig an t-Siosalach e fein a ghiulan mar a rinn e ’s a’ bhothan so.” Las an ceann-cinnidh uaibhreach le corruich, agns thubhairt e, “Innis domh a bhodaich dhona c’ ait nach biodh a chridhe agamsa mo thoil fein a dheanamh?” “Is soirbh an ni dhomhsa sin a dheanamh (ars’ am bodach,) oir ann an duthaich ‘Iain Duibh nan lann,’ dh’ fheumadh tu a bhi umhal.” Mhionnaich an Siosalach gu ’m biodh dearbhadh aige-san air sin mu ’n rachadh moran laithean seachad.

Thuig an duine bochd nach biodh cuisean reidh; agus cha do chaill e uine sam bith gus an d’ rainig e “Iain Dubh nan lann,” agus gus an d’ innis e dha focal air fhocal mar a thachair. Fhuair Iain Dubh coire mhor do’n duine bhochd air son a luathas-teanga, ach thug e maitheanas da, agus thoisich e air gach ni a dheanamh deas air son teachd an t-Siosalaich.

Cha b’ fhad a chuir an Siosalach dail ’s a’ ghnothach; oir cha deachaidh seachdain thairis an uair a bha fir Shrath-ghlais, agus an uachdaran air an ceann air fraithibh Ghlinn-Liobhainn.

Bha freiceadan aig muinntir a’ ghlinne a mach a’ gabhail beachd air gach bealach, agus chunnaic iad na tuathaich naimhdeil a’ tarruing am fagus.

An uair a roghnaich an Siosalach aite-taimh freagarrach air a shon fein agus air son a cheatharnaich, chuir e teachdaireachd a dh-ionnsuidh Iain Duibh, ag innseadh dha cuirm a bhi deas aige air son beagan cuideachd a bha teachd a dh-amharc air o’n Airde-tuath,— “agus mar bi,” ars’ an Siosalach, ach cha d’ thubhart e tuilleadh.

Fhuair Iain Dubh an teachdaireachd agus thuig e gu ro mhaith a seadh. Ghrad chuir e fios air ais gu ’m biodh gach ni deas a bha freagarrach air an son, agus iad a thighinn air an aghaidh gu h-ealamh— “ach ma thig” ars’ Iain Dubh, agus stad e ’an sin.

Thuig na laoich air gach taobh gu’n robh na cuisean gu bhi garbh, agus air gach taobh rinneadh uidheamachadh air an son. Chaidh na Siosalaich gu faicilleach air an aghaidh, agus bha Iain Dubh Gearr mar gu ’m b’ ann air eutromas le mireadh-chatha chum deannal cruaidh, teith, a thoirt doibh. Bha seachdnar mhac aige, agus bu treun iad. Bha iad ’n an oganaich co clis agus ealanta ’s a ghiulan riamh iughar agus dorlach. Chaidh ceathrar diubh air laimh dheis an ’athar, agus an triuir eile air a laimh chli, maille ris an robh mar an ceudna Alasdair Beag Mac-Dhonnachaidh, a bha comharraichte ’n a linn fein air son cuimse a ghabhail le saighead. Theirinn an Siosalach air ceann a dhaoine chum na h-aibhne an uair a bha na Liobhannaich thall f’an comhair air an taobh eile. Bha ceann-feadhna Srath-ghlais air’ eideadh o bharr gu ’bhonn le luirich-lannaich, clogaid agus ceann-bheairt, air chor ’s nach ruigeadh saighead air a leonadh. Bha ’n latha grianach—agus chunnacas gathanna na greine miltean air aster, a dearrsadh mar ghrad bhoisge an dealanaich air armachd nan laoch! Thog an Siosalach a chlogad suas os cionn a shul, agus air a’ mhionaid sin thilg Alasdair Beag saighead a bhuail an clar an aodainn ceannard nan Siosalach. Ghrad sparr an duine leonta a lamh air an lot, agus ghlaodh Mac-Dhonnachaidh, “A Shiosalaich, gheibh thu an t-saighead air do chulthaobh;” ach bha ’n Siosalach gun chomas freagairt—oir thuit e marbh air an laraich! Tha ’n t’ aite far an d’thug e suas an deo fathasd air a chomharrachadh a mach le cloich, ris an abrar gus an la ’n diugh, “Clach an t-Siosalaich.” An uair a chaill na naimh-

---

[243]

[Vol . 4. No. 31. p. 3]

dean an ceannard, threig am misneach iad, agus thionndaidh ied an cul air na Liobhannaich. Chuir Ian Dubh ruaig orra, agus cha d’ fhagadh mac mathar diubh beo ach am piobaire a mhain. Thugadh cead dasan dol dachaidh a dh-innseadh sgeul a bhroin d’ a chairdean agus d’ a chinneach.

Goirid an deigh sin, thug “Iain Dubh nan lann” a nighean ’n a mnaoi do Alasdair Beag Mac-Dhonnachaidh, agus tha e air ’innseadh gu’m bheil an sliochd fathasd lionmho anns na criochan sin.

SGIATHANACH.

BEAN A’ MHISGEAR.

CAIB. I.

“Oir thig am misgeir agus an geocaire gu bochdainn.” —Gnath. 23. 21.

“Tha eagal ormsa, ’Sheumais, gu’n d’ thig thu dhachaidh a’ nochd mar a thàinig thu dhachaidh iomadh oidhche o chionn tri bliadhna. Och, och, is beag a shaoil mi mu ’n do phòs sinn gur h-ann mar so a bhitheadh. Bu mhòr do thlachd air a bhith ’n am chuideachd ’s an àm ud; ach is fhearr leat a nis, a réir choltais, na feasgair a chaitheamh anns an taigh òsda ag òl an airgid bu chòir dhuit a chur ann an aodach ’s an caiseart do d’ chloinn bhig rùigste.”

So cuid de na briathran a labhair bean Sheumais Bhàin rithe fhéin ’s i ’n a suidh’ aig taobh an teine ’càradh aodaichean na cloinne, eadar aon uair deug is da uair dheug ’s an oidhche. Bha ’n triùir bu shinne de’n chloinn ’n an cadal gu socrach, sàmhach, anns an leabuidh agus bha ’m pàisde a b’ òige—aois shia mìosan— ’n a shuain chadail anns ’a chreathail ri glùin a’ mhàthar. Is gann a bha sradag beò ’s an teine. Bha ’n gual daor, agus bha ’n t-airgiod gann. Bha Seonaid—oir b’e so ainm bean Sheumais Bhàin—cho faicilleach ’s cho cùramach mu ’n airgiod a bha i ’faighinn o Sheumas ’s a b’ urrainn nigheann màthar a bhith. A bharrachd air sin, bha i o a h-òige air a cleachdadh ris gach obair anns am feum bean-taighe a làmh a chur. Cha robh fiach na sgillinn air a chaitheamh, le mi-bhuil, no le scaireap, eadar da cheann a’ mhios. Mar b’ e gu robh so mar so cha’n ’eil fhios ciod a bh’ air éiridh dhi fhéin ’s do ’n chloinn.

Bha Seumas Bàn, ’n a ghille òg cho modhail, measail, deanadach ri h-aon a bh’ anns an dùthaich, ri ’linn. Fhuair e comhairlean agus eisimpleirean math o ’athair ’s o ’mhathair. Dh’ ionnsuich e glé mhath a h-uile ni ris an d’ fheuch e. Bha e ’n a shaor-geal cho math ’s a bh’ anns an dùthaich. O nach robh pailteas de ’n obair a fhreagradh air aige ri ’fhaighinn anns an dùthaich, thog e air do ’n bhaile-mhòr. Cha robh e tri làithean ’s a’ bhaile-mhòr an uair a fhuair e obair gu leòr agus deagh thuarasdal. Bha e glé ghlic, agus glé chùramach; agus bha e araon a deanamh cuideachaidh le ’athair ’s le ’mhàthair, agus a’ cur airgiod ma seach air a shon fhein. Cho fad ’s is fhiosrach sinn lean e air an dòigh so fad ceithir no coig de bhliadhnachan.

Bha e fhéin agus Seonaid nigheann Alasdair Ruaidh eòlach gu leòr air a chéile mu ’n d’ fhàg e’ n dùthaich. Ma bha na bha daoine ag radh fior, bu glé thoil leò a bhith gu math tric an cuideachd a chéile. Cha robh so a’ cur ioghnaidh sam bith air daoine; oir tha, ’s bha, ’s bithidh e nàdurra gu leòr do ghillean agus do nigheannan òga bhith toigheach air a chéile. An déigh dha ’n dùthaich fhàgail cha do dhi-chuimhnich e Seònaid. Cha b’ urrainnear a ràdh mu ’thimchioll mar a dh’ fhaoidte a radh mu thimchioll iomadh fir eile, “An uair théid fad’ o’n t-sùil théid fad o’n chridhe.” Ge b’ e àm de ’n bhliadhna anns an tigeadh e dhachaidh a dh’ fhaicinn a chuideachd dh’ fheuchadh e ri earrann mhath dheth ’ùine a chaitheamh ann an taigh Alasdair Ruaidh. Mar a tha n seanfhacal ag ràdh, “Far am bi do chràdh bidh do làmh, ’s far am bi do ghràdh bidh do thathaich.”

Le làn thoil an càirdean taobh air thaobh, phòs Seumas agus Seònaid. O’n a bha ’h-uile duine ann am beachd gu ’m bu ghille glic, stòlda, deanadach, curamach a bh’ ann a’ Seumas Bàn, agus o’n a bha e ’s an ainm gu robh deannan math airgid aige ’s a Bhanca theireadh iad nam measg fhein gu ’m b’ fhortanach do Sheonaid nigheann Alasdair Ruaidh gu ’n d’ fhuair i greim air. Bha Seonaid i fhein glé thoilichte le a crannchur. An uair a fhuaradh gach ni deiseil an déigh na bainnse, dh’ fhalbh iad do ’n Bhaile mhòr, far an do ghabh iad da sheomar bheaga. Bha cùisean a’ dol lèo mar nach b’olc fad corr is da bhliadhna. An sin thòisich Seumas ri frithealadh nan coinneamhan a bh’ aig cuid de ’n luchd-oibre a bh’ anns a’ bhaile mu thimchioll àrdachadh nan tuarasdal. An uair a sgaoileadh na coinneamhan rachadh cuid de na fir do na taighean-òsda a ghabhail deur beag mu ’n dealaicheadh iad ri ’cheile. Bhiodh a leithid aca ri ràdh ’s nach tugadh iad guth no iomradh air na taighean-òsda fhàgail gus an iarrta orra dhol a mach aig an aon uair deug. Dh fheumadh iad greis eile de sheanchus a bhith aca mu ’n dealaicheadh iad aig oisinn na sràide. ’Se bhiodh ann gu ’m biodh e suas ri da uair dheug mu’n ruigeadh fear seach fear dhiubh an taighean fhein.

A’ cheud oidhche a bha Seumas fada gun tighinn dhachaidh bha Seonaid glé neo-fhoiseil ’na h-inntinn. Bha i air a clisgeadh gu ’n d’ éirich alltapadh air choireiginn dha. Cha ’n fhaodadh i na pàisdean fhagail leò fhein anns an t-seòmar gu a dhol air a thòir, ged a bhiodh fios aice c’ àite an robh e. Agus ged a bhiodh neach ann aig am fàgadh i a’ chlann bha làn fhios aice gu ’m bu cheart cho math dhi fuireach far an robh i ri dhol ’g a iarraidh air feadh sraidean a’ bhaile.

IAIN.

(Ri leantuinn.)

Na bith tuilleadh is deas gu neach sam bith a ghabhail mar dhlùth charaid. Leig leis a’ chàirdeas fàs suas gu nàdurra mar dh’ fhàsas a h-uile ni eile. Is e am fliodh, agus na luibhean gun fheum eile, a’s braise a dh’ fhásas na ’m barr a dh’fhàsas, na ’m barr a bheathaihceas duine agus ainmhidh. A h-uile ni a’s braise a dh’ fhàsas, ’s e is luaithe sheargas. Is i chraobh dharaich a’s cruaidhe fiodh, agus is feumaile airson iomadh ni ach is i craobh a’s fhaide a bheir air fàs is aithne dhuiun. Gabh beachd sònraichte air so.

Na bi tuilleadh is deas gu ni sam bith a ghealltuinn. Cuimhnich gu bheil facal glé chumanta am measg nan Gaidheal a tha ’g ràdh gur fiachan air duine rud a gheallas e. Smuainich uair no dha air co dhiu a théid agad air ni sam bith a thoirt seachad no nach téid. Ni sam bith a’s urrainn duit a thoirt seachad do dhuine sam bith aig am bi feum air cuideachadh, thoir seachad e. Ach na geall e mur urrainn duit a thoirt seachad.

---

[244]

[Vol . 4. No. 31. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, FEBRUARAIDH 3, 1896.

Tha caisteal mor, air a dheanamh gu h-iomlan air deigh, air a chur suas ann an Leodville, an Calorado air a gheamhradh so, an caisteal deighe a’s mo a chuireadh suas riamh. Tha e toirt a mach tri acraichean fearainn, agus chosg e coig mile fichead dolair. Cho luath ’sa thig beagan blàiths, tuitidh an togalach so as a chéile.

Fhuair sinn litir bho “X. Y. Z.” à Amhuinn Dhennis, nach b’ urrainn dhuinn a chur ’san àireamh so. Bheir ar luchd-leughaidh fa-near gu bheil a’ cheud chaibideil de sgeul le “Iain,” do’n ainm “Bean a Mhisgear,” anns an àireamh so. Tha “Iain” comasach air sgeul innse air dòigh a thaitneas ris gach aon a leughas i, agus tha sinn cinnteach gu’n còrd a sgeul mu “Bhean a’ Mhisgeir,” ri luchd-gabhail a MHAC TALLA air fad.

Tha muinntir nan Stàitean a’ cur anns an òl na h-uile bliadhna, tri dolair dheug ( $13 ) mu chinoneamh gach duine, bean us pàisde th’ anns an dùthaich. Tha muinntir Bhreatuinn pailt na’s miosa na sin, oir tha iad a’ cosg sia dolair dheug ’sa bhliadhna mu choinneamh gach aon dhe’n t-sluagh. Ged nach eil muinntir Chanada idir cho stuama ’s a dh’ fhaodadh iad a bhi, cha’n eil iad a cur a leth uiread ann an deoch làidir ’sa tha sluagh nan Stàitean us Bhreatuinn.

Litir o Chabar-Feidh.

FHIR-DEASACHAIDH: —Bha mi glé dhuilich a bhi faicinn anns an aireamh mu dheireadh a fhuair nu de ’n phaipeir gu ’n do thachair a leithid de thubaisd do ar caraid còir “Iain,” ach mar thubhairt sibh féin, ’s math nach robh a chuis ni bu mhiosa, agus is math an gnothach gu ’m beil e an comas toiseachadh rithisd air a naigheachdan Gàidhealach a chuir thugaibh, oir is ann da fein is math is aithne sin a dheanamh.

COMUNN GAIDHEALACH LUNNAIN: —Bha ceilidh gasda aig a chomunn so air oidhche Di-sathuirne—oidhche chollainn anns an t-seann chunntais. Bha mn chuairt air ceud gu leth de chàirdean a làthair, agus tha e glé mhisneachail daibhsan a tha air ceann a chomuinn a bhi faicinn àireamh cho mor de na Gàidheil a gabhail tlachd anns an obair a tha iad a deanamh. Chuir Mr. Ian Mac Coinnich fàilte air a chuideachd ann am beagan fhacal, agus an sin ghairm e air Mr. Cailean Siosal gu àite fir-an-taighe ghabhail. Rinn Mr. Siosal òraid ghoirid agus an deigh sin chum e an taigh an deadh òrdugh fad an fheasgair. Bha coignear phiobairean a làthair agus mar sin cha robh easbhuidh air ceòl no dannsadh. Le sin agus pailteas de dh’ orain agus seanachas chaidh oidhche gle thaitneach a chur seachad. Bha gach òran agus òraid anns a Ghàidhlig.

Tha fear eile de phàipeirean-naigheachd na Gàidhealtachd a’ dol a thòiseachadh air Gàidhlig a chlòth-bhualadh gach seachduin, ’s e sin an “Naigheachd Ghàidhealach” an Inbhirnis. Tha so na chomharradh air gu ’m beil ar cànain a’ soirbheachadh.

CABAR FEIDH.
Lunnain 21, 1, ’96.

Chaidh duin’ òg, Alasdair Mac Leòid (mac Ailein) a’ ghoirteachadh gu dona aig anInternational PierDi-ciaduin. Bha e ’g obair air mullach na laimhrig nuair a thainig tuisleadh air choireign air agus thuit e thairis. Chaidh droch ghearradh a dheanamh air clàr aodainn, agus bhatar an dùil an toiseach nach b’ urrainn da bhi beò a bheag a dh’ ùine; ach tha sinn toilichte chluinntinn nach eil e cho dona ’sa bhatar a’ deanamh a mach, agus gu bheil e a’ dol gu math na’s fhearr. Tha iomadh sgiorradh dhe’n t-seòrsa cheudna air tachairt mu’n laimhrig ud o chionn da bhliadhna.

Reicidh D. J. Domhnullach, na th’ air fhàgail de’n bhathar thioram, ’s de na soithichean, cho saor ’sa ghabhas deanamh. Taghail aige.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC:
An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s còir dha toghal air

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas cungaidhean air son leigheas agus neartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, thoir e gu
RHODES & GANNON,
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c. Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, - - - C. B

---

[245]

[Vol . 4. No. 31. p. 5]

NAIDHCAHDEAN,

Bha sioraachd Northumberland ann anNew Brunswick,a taghadh fir-pàrlamaid Diordaoin. Fhuair anconservatie, Mr. Rober-son, a stigh. Cha chuala sinn ciod an àireamh bhòtaichean a fhuair e bharrachd air an fhear a bha ruith ’na aghaidh, an t-Onarach Paruig Mitchell

Cha’n eil teagamh sam bith, a nise, nach b’e Wheeler a chuir a chaileag òg gu bàs air an t-seachdain s’a chaidh aigBear River:tha a h-uile ni a sealltuinn mar sin, ged nach fhaca duine e ris a’ ghniomh. Tha e ’sa phriosan aca, agus tha e ri bhi air fheuchainn aig cùirt an ùine ghoirid.

Chaochail fear Iain Moriarty anns a choille am Maine o chionn cho’ -la-deug. Bha e ’na dhuine anabarrach mor; bha e sia troighean ’s naodh òirlich ’s tri chairteil a dh’ àirde, air ceannaibh a stocainnean; bha e da cheud ’s da fhichead pùnnd a chudtrom, agus bha a neart a réir a mheudachd. Chaidh a thoirt air falbh le fiabhrus. Cha robh e ach da bhliadhn’ deug air fhichead a dh’ aois.

Chaidh fear Alasdair Horne, aig Drochaid Horne, am Pictou, a mharbhadh le peilear gunna ’se na sheasamh aig dorus sabhal ’athar air am 16mh latha de Dhesember s’ chaidh. Cha d’ fhuaireadh a mach fhathast co loisg an urchair, agus tha riaghladh Nova Scotia an dràsda ’tairgsinn duais, coig ceud dolair, do dhuine sam bith a bheir dhaibh fiosrachadh a chuireas air luirg an duine chiontaich iad.

Thainig latha ’n taghaidh agus dh’ fhalbh e, agus tha Sir Tearlach Tupper air a chur a stigh. Fhuair e mu achd ceud us fichead bhòt a bharrachd air na fhuair Murray. Bha glé fhaisg air seachd mile bhòt air an roinn eatorra, barrachd mor ’sa chaidh a thoirt seachad aig taghadh anns an t-siorrachd so riamh roimhe. Dh’ fhalbh Sir Tearlach air a charbad ’sa mhaduinn Di-ciaduin, agus mu’n ruig so an luchd-leughaidh, bidh e measg a chàirdean ann an Ottawa. ’Se so taghadh cho ionraiteach ’sa bha ann an Canada o chionn iomadh bliadhna.

Tha sluagh bochd Armenia a sior fhulang ainneirt an Turcaich, agus cho fada ’s is urrainn daoine fhaicinn, cha’n eil fuasgladh faisg orra. Bhiodh Breatuinn gle dheònach air cur as do chumhachd an Turaaich, ach cha’n urrainn dhi sin a dheanamh gun Ruisia agus a Ghearmailt a bhrosnachadh na h-aghaidh féin, agus cha’n eil toil sam bith aice sin a dheanamh. Tha fathunn a dol mu’n cuairt gu bheil Ruisia agus an Tuirc air a dhol ann an co-bhonn ri chéile, agus ma tha sin ceart, cha’n eil ach an droch choltas air gu’m faigh na h-Armenianaich saorsa a cheud treis. Ach ged a theid neart thar ceart car ùine, thig an t-àm anns an toir an ceart buaidh.

Iadsan a Phaigh.

Domhnull Mac Illemhaoil, Priceville , Ont.
Dughall Mac Gilleain, Priceville , Ont.
Calum Mac Illemhaoil, Priceville , Ont.
Padruig Crawford, Oldfield . Ont.
Tigh nan Cumantach. Ottawa , Ont.
Iain Mac Thearlaich, Ottawa , Ont.
Murchadh Mac Rath, Ottawa , Ont.
Bean R. A, ’Ic Rath, Brodie , Ont.
A. M. Caimbeul, Aldboro , Ont.
Bean D. Fhriseil, Brucefield , Ont.
Iain Dùghlach, Sowerby , Ont.
H. A. Mac Illemhaoil, South Finch, Ont.
Alasdair Domhnullach, Thedford , Ont.
Domhnull S. MacLeoid, Tolosta , Que.
D. Mac Cuaig, Abbotsford , B. C.
Iain D. Mac Fhionghain, Moosomin , N. W. T.
Niall Seathach, Roseberry , Man.
I. H. Staples, Bruachdryne, Alba.
An t-Urr. A Mac Coinnich, Tomatin, Alba.
An t-Urr. D. Healy, Pierce City, Mo.
Aonghas Mac Aoidh, Providence , R. I.
I. D. Mac Gilieain, Avalon , Cala.
C. C. Mac Fhearghais, San Francisco, Cala.
Bean A. W. Nordling, San Francisco, Cala.
Alasdair Mac Citheagain, Everett . Mass.
Domhnall Mac Rath, Milton , Oregon.
Murchadh Mac Leoid, Beighe Bhaddeck.
Ailein Camaran, Amhuinn Dhennis.
D. H. Mac Cuithein, Port Morien.
Iain Gillios, Sidni.
An t-Urr. I. F. Forbes, Sidni.
Iain Mac Aonghais, Allt nam Breac.
Aonghas Mac Ritchie, Baile-nan-Gall.
D. B. Mac-a- Mhaighstir. Creaganais.
An t-Urr. L. J. Mac-a- Phearsain, D’escousse.
Iain Mac-a- Phi, Seana Bhridgeport.
M. D. V. Mac Neill, Xmas . Island.
Bean D. F. Dhomhnullaich, Amhuinn Dhennis.
Calum Mac Gill-fhaollain, Margaree .
Alasdair M. Mac-an-t Saoir, Gabarus .
A. Dùghlach, (Taillear,) Margaree .
Gilleasbuig Peutan, Siudaig Bheag.
Raonull Mac Citheagain, Gut Chatalone,
Raonull Dùghlach, Grand Mira Tuath.
Domhnull Mac Iomhair, Port Morien.
A. J. Mac Gill-fhaollain, B . C. Chapel.
Iain Domhnullach, Ceap Nòr.
Niall I. Mac Neill, Gillis Point East
Iain Dillon, Beighe Mhira
I. F. Murphy Acarsaid Chloinn Fhionghain
M. H. Mac Fhionghain, Gleann-garaidh
Bean Neill Mhoireastain, Salem Road
Micheil Mac Neìll, Xmas Island
An t-Onarach Iain Mac Neill, Mabou
Bean Choinnich ’Ic Gillinnein, Melford
Donnacha Mac Leoid, Baddeck Mhor
Aonghas Mac Asguill, Rudha ’n Rothaich,
D. M. Caimbeul, Beinn-nan-Caimbeulach
Iain I. Gillios, Forks Shidni,
Aonghas Og Mac Fhearghais, Framboise
Iain A. Mac Ille-mhaoil, Grand Mira,
Iain D. Caimbeul, Narrows Mhora.
An t-Urr, A, L, Domhnullach, Hawkesbury
D, F, Camaran, Bridgeville , N. S.
D. Mac Neill, Loch na h-Aimhne Deas,
Iain M. Domhnullach, Stellaron .
Seumas Friseal, Alma , N. S. (50c)
Màiri Nic Neill, Iona , C. B. (50c)
A. Mac an-t- Saoir, Catalone , (50c)
D. M. Mac Neill, Xmas Island, (50c)
A. D. Mac Suinn, Glascho, (50c.)
M. A. Nic Eachairn, B . C. Chapel. (50c)
A. Mac Leoid, Allt-nam-Breac, (50c)
Iain M. Gillios, Rona , P. E. I. 25c
A. M Mac Neill, Iona , C. B. 25c
I. A. Siosal, Glace Bay. 25c

FEBRUARAIDH, 1896.

1 Di-sathairne. (2) Blar Inbher-Lochaidh, 1645.
2 Di-Domhnaich. IV Domhnaich an deigh an Taisbeanaidh.
3 Di-luain
4 Di-màirt. Rugadh Robert Peel, 1788
5 Di-ciaduin. An cairteal mu dheireadh dhe’n t-solus, 8.24, feasgar.
6 Dior-daoin
7 Di-haoine. A Ghrian ag eiridh, 7.17.
8 Di-sathairne. A Ghrian a’ laidhe 5.11.
9 Di-Domhnaich. V. Domhnaich an deigh an Taisbeanaidh.
10 Di-luain
11 Di-màirt. Fad an latha, 10u. 7m.
12 Di-ciaduin
13 Dior-daoin. Murt Ghlinn Chomhain, 1692
14 Di-haoine. (13) An Solus Ur. 11.59 maduinn.
15 Di-sathairne
16 Di-Domhnaich. Di-Domhnaich na h-Inid.
17 Di-luain. A Ghrian ag éiridh, 7.02.
18 Di-màirt. A Ghrian ag eiridh, 7.00.
19 Di-ciaduin. I latha dhe’n Charghus.
20 Dior-daoin. (21) Bas an III. Uilleam.
21 Di-haoine. A cheud chairteal dhe’n t-solus, 5.01, feasgar.
22 Di-sathairne
23 Di-Domhnaich. I. Di-Domhnaich ’sa Charghus.
24 Di-luain
25 Di-màirt
26 Di-ciaduin. A ghrian ag eiridh, 6.47
27 Dior-daoin. A ghrian a’ laidhe 5.41.
28 Di-haoine. An Solus lan, 3.47, feasgar.
29 Di-sathairne. Fad an latha, 11u. 1m.

Leabhraichean
Leabhraichean Sgoile
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

---

[246]

[Vol . 4. No. 31. p. 6]

Litir a Strath-Alba.

A CHARAID IONMHUINN: —Faidh anns an litir so da dhollar bho dhithis dhaoine còire a tha car socharach iad fhéin gu sgriobhadh ad ionnsaidh, ach a tha nam fior chàirdean duit air son sin. Cha mhaith leo deanamh as aonais MHAC-TALLA, agus fhads’ nach cosg e ach dollar, mo làmhsa gu ’m bi e aca.

Cha ’n ’eil moran naidheachdan agam duit aig an àm so. Tha geamhradh briagha againn a dh’ ionnsaidh so. Cha dàinig fuachd mor fathast. Cha ’n eil sneachda domhain againn ach tha gu leòr ann gu rathaidean matha a dheanamh. Tha roinn de ’n t-sluagh a gearain cnatain agus tinneasan de ’n t-seòrsa sin. Ach cha ’n eil tinneas gabhaltach air bith ’n ar measg. Gidheadh cha’n eil am bàs na thàmh anns an tir. “Tha sean ’us òg a dol sios do ’n uaigh.” Chaochail nàbuidh gasda dhomh bho chionn ghoirid Ailean Màrtuin, Mac Alasdair Mhic Ailean, á uige, ’s an Eilean Sgiathanach. Thainig Alasdair Màrtuin do ’n dùthaich so anns a bhliadhna 1830. Thog e fearann anns an sgire so far an d’ rinn e dachaidh sheasgair da fhéin agus da theaghlach. Bha e measg a cheud fheadhainn a thùinich anns a phàirt so do’n eilean. Chaochail Alasdair Màrtuin bho chionn còig bliadhna. Bha e ceithir fichead bliadhna ’sa seachd aig àm a bhàis. Bha e thaobh a’ mhathar càirdeach do Chaimbeulaich Uige. ’Si Màri nighean Eoghann Chléirich bu mhàthair dha. Thuinich Alasdair mar thuirt sinn anns an sgire so. B’e Ailean an t-aon mhac a dh’ fhan maile ris air an àite agus mar sin a fhuair fearann agus dachaidh ’athar. Bha teaghlach mor aig Ailean. Bha e na bhantraich bho chionn àireamh bhliadhnachan, agus a nis tha e fhéin air a thoirt air falbh ’s tha chlann bhochd air am fagail gun athair gun mhàthair aca chum cùran a ghabhail diu. Ach cha ’n eagal daibh ma chuireas iad an dòchas anns an Ti agheall a bhi na athair do na dilleachdain.

’N uair thréigeas m’ athair mi gu tur
’S mo mhàthair fàs faraon
Do ni an Tighearna an sin
Mo thogail suas gu caoin.

Chuir bas Ailean Mhàrtuin mulad air iomadh aon anns a sgire so. Bha e da fhichead bliadhna ’s a h-ochd deug a dh’ aois.

Thuirt sinn nach d’ thainig fuachd mor air a gheamhradh so, ach ’s cinnteach gu bheil e dh’fheithibh oirnn fathast. “Cha dig fuachd gu ’n tig earrach.” Ach nuair thig e tha sinn ullaichte air a shon. Tha sinn nar cairtealan geamhraidh, connadh again air son teine, agus biadh gu leor ’san tir air son duine agus ainmhidh. Chan eil eagal gorta no lathaidh oirnn mar tha air na h-Armenianaich bhochda. Gaidheadh tha moran againn gearain ’s tha sinn an dùil gu bheil na h-aobhair againn. Ged tha pailteas anns an tir cha’n eil fèill, ach gann, air ni sam bith. Tha mar sin airgiod gann agus duilich a dheanamh. Cha’n eil e mar sin soirbh do ’n duine bhochd a chreideas a sheasamh.

’S taitneach na litrichean a thr thu toirt dhuinne á Alba, Sasuinn, New Zealand, agus iomadh cearn eile. Cumadh na càirdean ud air aghaidh a’ toirt dhuinn iomradh air cor nan Gàidheal anns gach àite anns am beil an còmhnuidh. Moran taing duit fhéin agus daibhsan a tha cho cuimhneach air sgriobhadh ad’ ionnsuidh.
C. C.
Strathalba E. P. I., Ian. 27, ’96.

CAIRDEAN NA GAILIG: —Tha caraide do’n MHAC-TALLA a tha fuireach ann am fear de bhailtean mora nan Stàitean ag radh ann an litir a chuir e ugainn, gur h-aithne dha moran de Ghàidheil a tha gabhail orra fein gu bheil meas mor aca air cainnt an athar ’sam màthair, ach an deigh sin nach dùraig iad dolair a thoirt seachad air son cumail suas na cainnte sin ged is i a’s fhearr a th’aca. ’S duilich leinn a radh gur h-aithne dhuinn féin mòran dhe’n cheart sheòrsa sin, agus cha’n eil toil sam bith againn tuilleadh eòlais a chur orra. Cha’n eil sinn a meas gur càirdean do’n Ghàilig iad idir.

Ann an Sina, nuair a bhithear air son corp duine a ghleidheadh, theid a chur ann an ciste mhòir, agus ti thioram air a dhinneadh uime. Tha e air a radh gun gabh corp cumail air an dòigh sin, fad àireamh mhor bhliadhnaichean. ’Se ar barail nach cuala moran de luchd-òl na ti iomradh air a’ so riamh roimhe, ’s theagamh gu’m bu cho math le cuid dhiubh gun a chluinntinn an dràsda fhéin.

Is fhearr teicheadh math, na droch fhuireach.

A Framboise,

Ged a tha còmhdach math sneachda air an talamh, cha ’n urrainn sinn a ràdh nach robh na thàinig de’n gheamhradh anabarrach briagha. Cha robh de reathadh againn na dh’ fhag na deigheann an dad a bharrach ’sa bhi sàbhailte n’ gabhail fhathast ach mur tig fuachd ’san fhaoileach ’s dualach, gu ’n tig ’san earrach.

Chaidh sàcramaid na suipeir a fhrithealadh ’san àite so air a cheud sàbaidh dhe’n bhliadhna so. Thòisich an t-seirbheis di-sathaìrne, a’ criochnachad di-luain. Bha àireamh mhath sluaigh cruinn ach bhiodh barrachd ann mur a b’e gu robh an t-òrdugh ceudna aig Grand River aig an aon àm.

Tha Mr Hooper an duil an soitheach ùr a tha e ’togail a bhi deiseil gus a cur air sàl toiseach an t-samhraidh. ’Si so an coigibh soitheach deug a thog e, agus ’se ar barail gur h-i aon cho bòidheach ’sa thog e fathast. Tha i gu bhi ’ruith eadar na cladaichean so agus Halifax.

Ged a dh’ fhaodas smachachadh an fhreasdail a bhi a chum ar leis, gidheadh bidh e air uairean cruaidh air fuil air feòil, gu h-àraid ’nuair a chi sinn ar càirdean a’s dillse ga ’n gearradh air falbh leis a bhàs. Air an naothamh latha deug de’n mhios so, chaochail Peigi, bean Dhòmhnuill ’Ic Leòid, (Domhnull Mac Dhòmhnuill òig) an deigh dhi bhi tinn ach òine glé ghoirid; bhà i na boirionnach glic tuigseach aig an robh meas nan uile chuir riamh eòlas oirre. Dh’fhag i fear agus teaghlach mòr na déigh ach ged a thug a bàs beàrna mhòr anns an teaghlach nach gabh am feasd a bhlair a lionadh, tha sinn ag altrum dòchas gu bheil i lionadh àite anns an teaghlach sin anns nach cur bàs am feasd dealachadh. Bha i da fhichead bliadhna sa dha a dh’ aois,

CEANN LIATH.
28, 1, ’96.

Aig pòsaidhean Iùdhach, tha a bhean air a’ cur na seasamh aig laimh dheis an duine, nuair a bhios iad air an stòl-phòsaidh. Am measg gach sluaigh eile ’sann air làimh chli an duine a bhios a bhean am feadh ’sa bhithear ’gam pòsadh.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[247]

[Vol . 4. No. 31. p. 7]

An Obair ’na h-am.

Tha’n duine a’s glice bha riamh air an t-saoghal ag ràdh gu bheil àm ann air son gach ni fo’n ghrein. O’n a tha so sgriobhta anns a’ Bhiobull is ainneamh neach a ghabhas air fhein a dhanadas a radh nach eil e fior. Ach tha mòran ann a tha nochdadh gu soilleir le’n caitheamh beatha, agus le’n giùlan nach eil iad a toirt creideis no geill sam bith do bhriathran an duine ghlic. Is ainneamh leo car oibre a dheanamh aig an àm cheart. Tha da dhòigh ann air am faod muinntir a dhol cearr anns an ni so. Faodaidh iad teannadh ris an obair roimh ’n àm cheart, faodaidh iad gu’n teannadh rithe gus an teid e thar an ama. Mar is trice tha sinn a’ dol cearr ann a bhi leigeil leis an obair a dhol thar an ama. Uair is uair tha cion na foighidinn a’ toirt oirnn air lamh a chur san obair tuilleadh is tràth. Ma bheir sinn a’ chùis fa near gu ceart, chi sinn gu bheil sinn a’ deanamh dolaidh ro mhòr, aig iomadh àm, araon dhuinn fhein ’s do mhuinntir eile le bhith ’deanamh obair sam bith a th’againn ri ’deanamh aig an àm chearr.

Aig an àm so de’n bhliadhna cha’n urrainn daoine mòran a dheanamh air an fhearann. Tha na laithean car goirid fhathast, agus a bharrachd air a sin tha e nàdurra gu’m biodh an t-sìde car fuar, fliuch, fiadhaich, le sneachda, le uisge, ’s le gaoith. Thaoth e tuilleadh is trath a bhliadhna gu teannadh ri curachd, ach tha iomadh obair eile ann a ghabhas deanamh mar a tha deasachadh an t-sil-chuir, agus oibrichean de’n t-seòrsa sin. Ma bhios gach crann ’s gach cliath, ’s gach amull, is greallag, is sìnte, deas ann an àm, cha’n eagal nach tig sìde fhreagarrach air son teannadh ris an àiteach. Cha bhi cuid an Fhir-riaghlaidh dhe’n obair air dheireadh idir.

Tha fhios againn am fear nach cuir san earrach nach buain e san fhoghar; agus mar an ceudna gu’m bi a’ bhuain a reir na curachd. Their sinn uile gur e ’n t-earrach àm na curachd mar is e ’m foghar àm na buana. Cha bhiodh ann ach amaideas ro mhor teannadh ri sìol a chur anns an fhoghar. Cha chuala sinn gu robh neach riamh ann a bha cho amaideach ’s gu ’n d’fheuch e ri leithid so de ni a dheanamh.

Chuala sinn gu math tric a bhith coimeas àm na h-òige ris an earrach. Is e am na h-òige an t-am a’s freagarraiche air son gach ceard fhòghlum. Cuirear a’ chlann do’n sgoil an uair a thà iad òg, agus tha fhios aig gach aon gu bheil e ro fhurasda ni sam bith fhòghlum an uaìr a tha muinntir òg. Mar a tha ’n sean fhacal ag ràdh—

“Is e ’n t-ionnsachadh òg
A ni fòghlum gun taing.”

Is ann an àm na h-oige a ’s còir a bhith ’g ionnsachadh modha, “Ge b’e nach ionnsaichear ris a’ ghlùn cha ’n ionnsaichear ris an uilinn.” B’ ann ainneamh a thionndaidh na boadagain bhalach a bha mì-mhodhail, luath bheulach ’nan òige, gu bhith ’nan daoine còire, modhail iomchuidh, ’nan seanaois. Tha e furasda gu leòr na meanglain a th’ air a’ chraoibh a lùbadh fhad ’s a tha iad òg, maoth, ach mar a tha ’n sean fhacal ag radh— “An car ’bhios anns an t-seana mhaide is deacair a thoirt as.”

F. O. S.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

---

[248]

[Vol . 4. No. 31. p. 8]

A CHOILLE GHRUAMACH;

ORAN DO DH-AMERICA.

FONN:— “Coire Cheathaich.”

(Air a leantuinn.)

Cha ’n fhaic mi margadh no latha féille
No iomainn feadalach ann an dròbh,
No nì ’ni feum dhuinn a measg a chéile,
Tha ’n sluagh nan éigin ’s a h-uile dòigh,
Cha chulaidh fharmaid iad leis an ainbh fhiach
A reic na shealbhaich iad ann an còir:
Bidh fear nam fiachan is cromadh cinn air
Ga chur do’n phrìosan mar diol e ’n stòr.

Mu’n tig na cùisean á taigh na cùrtach
Gu’n déid an dùbhlachadh aig á mhòd,
Tha’n lagh a giùlan o làimh najury
Gu’n déid a spùinneadh ’s nach fiù e’n còrr,
Bidh earraidh siùbhlach air feadh na dùthcha
G’an ruith le cunntasaibh air an tòir;
Gur mòr mo chùram gu’n dig e ’m ionnsaidh
Cha ghabh e diùltadh ’s bidh diùbhail oirnn.

Cha’n fhaigh mi innse dhuibh anns an dàn so
Cha dean mo nàdar a chur air dòigh
Gach fios a b’ àill leam ’thoirt do na càirdean
’S an tir a dh’ fhàg mi ’rinn m’ àrach òg,
Gach aon a leughas e tuigibh reusan
’S na dugaibh éisdeachd do luchd a bhòsd,
Na fàidhean bréige a bhios gur teumadh,
Gun aca ’spéis dhibh ach déidh ’ur n-òir.

Ged bhithinn dichiollach ann an sgriobhadh
Gu’n gabhainn miosa ris agus còrr
Mu’n cuirinn crìoch air na bheil air m’ inntinn.
’S mu’n dugainn dhuibh e le cainnt m bheòil.
Tha mulad diomhair an déidh mo lionadh
Bho’n ’s éigin strìochdadh an so ri m’ bheò.
Air bheag thoilinntinn ’s a choille chruim so
Gun duine faighneachd an seinn mi ceòl.

Cha b’e sin m’ àbhaist an tùs mo làithean
’S ann bhithinn ràbhartach aig gach bòrd,
Gu cridheil sunndach an comunn cùirteil
A ruith ar n-ùine gun chùram oirnn,
Muair thug mi cùl ruibh bha mi ’gur n-ionndrainn
Gu’n shil mo shùilean gu dlùth le deòir,
Air moch Diar-daoin a dol seach an Caolas
’S an long fo h-aodach ’s a’ ghaoth o’n chòrs.

ORAN NA BAINNSE.

LE DUGHALL MAC-EACHEARN.

Tha mi ’n so ’n taigh ua bruaiche,
’S gur mor mo ghruaim is m’ aimeàdas,
’S mo smaointinnean cho luaineach
Ri luing air chuan gun mharaiche.
Cha chadal seimh ’s cha suain domh,
’S mi smaointinn air a ghruagaich;
An raoir gu’m b’ oil leam bhuam thu,
’S tu air a chuairt ’tha fadalach.

Gur muladach a tha mi,
’S mi ’n so san fhardaich ansheasgair,
Gun sunnd, gun cheol, gun ghaire,
’S cha b’ abhaist dhomh bhi falamh dhiu.
Tha cuid de m’ thinneas nadarr’,
S cuid nach h- ’eil fios aig cach air;
Mo cheann ged bhiodh gu sgaineadh,
Do lamh gu’m fagadh fallain e.

Gum bu slan do’n og-mhnaoi
Di-domhnaich ’dh’ fhalbh o’n bhaile so:
Gum b’ aite leam bhi comhl’ riut
Na ’g ol air fion a searagan.
Cha ’n ionghnadh dhomh bhi bronach
A cuimhneachadh do chomhraidh;
’S ma tha fear ur ga d’ phogadh,
’S ann leam nach deoin ma mheallar thu.

’S ged thuirt mi sud le curam.
Gur dubailt’ ann am barail mi,
Ged bhiodh tu bliadhna ’dh’uin’ bhuam.
Fear ur nach dean do mhealladh orm.
Gur h-earbsach mi mu d’ ghiulan:
Ged tha mi ’n drasd ga t’ iunndrainn.
’S ged chaidh thu bhuainn Cheip Louis,
Mo dhurachd-s’ thu thigh’nn fallain as.

Nuair ’chaidh mi ’thaigh na bainnse,
’S mi ’n duil gu teann ri t’ fhaighinn ann,
Bha cuideachda neo-ghann ann,
Gun robh thu ann b’e m’ amharus.
Ged shiubhail mi gach ceann dheth,
’S mi ’g ionndrainn air mo chall as,
Cha’n fhaca mi ann m’ annsachd.
’S ged dh’ fhan mi ann b’e ’n t-aindeoin e.

Shuidh mi an sin gu bronach,
’S cha robh mi deonach carachadh,
’S mi smaointinn air an og-mhnaoi
Nach leonadh mi le aineolas.
Ach suil mu’n dug mi foil bhuam
’S mi ’cluinntinn glug is cronain
Bha ’m botul dubh air sgornan
Aig Uilleam og, an caraiche.

Thuirt e gu caoimhneil, uasal,
“Mun cuairt a chuach gu caithreamach,
’S gu looir ann de ’n stuth uaibhreach
A chumail gluasad teanga ruinn.”
Gun d’ rinn e mar a b’ aill leis,
Gun d’ lion e mach gu straic i,
’S air eagal trod no tamailt,
Gun dug mi earrach ghlan oirre.

Cha luaithe dh’ ol mi ’n dram sin
Na thug mo cheann gu carachadh.
Bha ’n fhiodhull ’s i ’n a deann-ruith
’S mi ’sanntachadh nan caileagan.
Mo chasan chaidh gu aimhleas,
Is gann gun cumadh sreang iad;
’S nuair chaidh mi uil’ air aimhreit
Gun damhsainn ris na faileasan.

Is gum bu slan do’n uasal
A lion a chuach gu barrachdail,
Is a chuir oirnn an t-suaineach
A dh’ fhogair bhuainn gach anshocair.
Cha mhill e ’m beus bu dual dhuit
’Bhi cridheil, aobhach, suairce,
’S do chairdeas ris na h-uaislean
Nach d’ bhuaineadh de ’n phreas anabaich.

Cha’n fhaca mi fad m’ eolais
’Na shuidh’ aig bord ’thug barrachd ort;
B’ e sud an cliu ’bu choir dhuit,
’S chan neonach ged a lean e riut,
Bha tuigse, ciall, is foghlum
Gu nadarra ga d’ sheoladh,
’S gun fhacal breig’ no boilich,
Cha sgleo na tha mi ’g aithris ort.

(Ri leantuinn.)

Is fhearr tilleadh am meadhon an àtha, na bàthadh uile.

NIALL DOMHNULLACH
Ceannaiche.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c . &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE