---

[265]

[Vol . 4. No. 34. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, FEBRUARAIDH 29, 1896. No. 34.

Litir a Alba.

MO BHALACH GASDA: —Anns an litir a sgrìobh mi thugad mu Nollaig thug mi gearr-iomradh air mar a tha daoine òga an latha ’n diugh cho spaideil ’s cho mòr asda fhéin. Thuirt mi gu ’n tugainn iomradh anns an ath litir air cuid eile de ’n atharrachadh a thàinig air a Ghàidhealtachd o chionn dà fhichead bliadhna. Ach cha do chum mi ri m’ fhacal. A dh’innseadh na firinn dut cha robh e furasda dhomh cumail ri m’ fhacal; oir chuir an tuairsgeul cogaidh a bh’ anns an t-saoghal air an àm a h-uile naigheachd eile as m’ aire. Dh’éirich so do ’n chuid a’s mò de shluagh na rioghachd. Chuireadh e ioghnadh ort an spiorad cogaidh a dhuisg anns gach duine, ach duine ainneamh. Nam b’ éiginn e, rachadh mòran de bhodaich mar a tha mi fhéin a chogadh an aghaidh nan Geancach agus nan Gearmailteach. Ach is cinnteach gur beag a dheanamaid an uair a sheasamaid ri aghaidh batail an coimhes ri daoine òga, treuna, làidir, ionnsaichte mar a tha saighddearan na rioghachd. Ach dheanamaid ar dìchioll. “Cha dean an duine lag ach a dhìchioll.” “Is fhearr dìchioll an duine laig na neo-shunnd an duine làidir.”

Feumaidh mi nis beagan a sgrìobhadh mu ’n atharrachadh a thàinig air an duthaich, mar a gheall mi.

Thogadh mòran de dheagh thaighean air feadh gach cearn de ’n Ghàidhealtachd o chionn da fhichead bliadhna. Ach is mò a thogadh de thaighean matha a chionn chòig bliadhna deug na thogadh ann an còig bliadhna fichead roimhe sin. Mar is trice, is e taighean geala a tha daoine ’togail o chionn deich no dusan bliadhna. Tha iad a’ cur stuadhannan orra, agus tha iad air an tubhadh le sgliat, no le paipear-tearra(felt) ,no le sinc. Tha na ballachan air an deagh thogail le cloich ’s le aol, ach tha am balla-muigh air a dheanamh dìonach, daingean le sement. Tha am balla stigh an darra cuid air aoladh gu snasail, ar neò air a lìnigeadh le giubhas. Gheibhear giubhas dhachaidh as a’ Ghalldachd air a shàbhadh, air a locradh, agus air a ghròbadh, mòran ni’s saoire na dheanteadh anns an duthaich e, ged a gheibhteadh na làileathan agus na plancannan gun sgillinn. Mar is trice, tha coig seomsaichean anns gach taigh—a tri gu h-ìosal ’sa dhà gu h-àrd.

Mu’n tig coig bliadhna deug o’n diugh cha’n eil mi creidsinn gu ’m bi teine ri fhaicinn air meadhon urlair ann an Alba. Ann an iomadh àite tha a’ mhòine air fàs gann. Tha na bogaichean a bha faisg air làimh air ruith a mach gu buileach. Tha mòran de dhaoine òga na duthchadh an aghaidh seasamh ann am poll-mònadh. Cha toir fear seachad latha buain mhònadh a nis, mur faigh e da thastan, no ma dh’ fhaoidte leth-chrun, agus dà dheadh bhiadh. Am fear aig nach ’eil each is cairt dha fhein, feumaidh e crun ’san latha a thoirt a dh’ fhear a théid le each is cairt a tharruinn na mònadh dhà. O chionn beagan bhliadhnaichean tha daoine a faicinn gur e an gual a’s saoire dhaibh na mhòine. Gheibhear deadh ghual ann an àite sam bith, ach àite ainneamh, air son còig taisdain deug an tunna. Ach cha fhreagair an gual do neach aig am bheil an teine air meadhoin an urlair, oir cha ’n ’eil deathach a’ ghuail fallain.

Is ainneamh àite anns am faicear crann-treabhaidh fiodha. Tha cuimhne agamsa an uair nach robh crann-treabhaidh iarruinn aig fear sam bith ’san duthaich ach fear-baile. Anns an àm sin bhiodh saoir na duthchadh glé thrang fad a’ gheamhraidh ’s an earraich a’ deanamh chrann is chliathan. Ach an diugh, cha ’n e mhàin gu bheil crann-iaruinn aig gach fear, ach tha cliath iaruinn aige mar an ceudna.

Tha ’n duthaich air fàs anabarrach Gallda. Ann an cuid de nithean cha ’n fheàirrd an duthaich sin dad. Cha mhisde an duthaich na taighean a dh’ fhàs Gallda; ach cha ’n fheairrde i dad na bheil ’n ar measg de bhiadh Gallda, ’s de dh’ aodach Gallda, ’s de dh’ fhasanan Gallda, ’s de chainnt Ghallda, ’s de bheachdan Gallda. Tha na bheil de ghnothaichean Gallda ’n ar measg an deis atharrachadh mòr a thoirt air nàdur dhaoine. Mar is Gallda a tha daoine a’ fàs ’s ann is lugha a nochdas iad de chaoimhneas do na daoine a tha bochd feumach anns an duthaich. “Ma bhios mi beò gus am faigh mi bàs,” mar a thuirt am fear roimhe, cluinnidh tu uam gun mòran dàlach.

Is mi do charaid,
BODACHAN A’ GHARAIDH
Taobh an Locha.

Gheibh ar leughadairean anns an àireamh so da litir ghasda as a Ghàidhealtachd; aon bho “Iain” a toirt dhuinn naigheachdan na seann dùthcha, agus aon bho “Bhodachan a’ Ghàraidh,” a toirt cunntas air an liuthad atharrachadh a thainig air a’ Ghàidhealtachd o’n thainig Gàidheil na duthcha so air imrich. Tha sinn cinnteach gu’m bi ar leughadairean uile glé thaingeil dha’n “fhodachan” chòir air son a litir, agus gu bheil iad an dòchas gu’n cuir e nall tuilleadh dhiubh ag innse mu chor na duthcha, agus an t-sluaigh. Ged a tha dàimh mhor aig sliochd nan Gàidheal anns an duthaich so ri tir an athraichean, mar bu dual ’s mar bu chòir, cha’n eil a chuid mhor dhiubh ach gle aineolach air cor na duthcha aig an àm so, agus uime sin bidh gach fiosrachadh a gheibh iad air an dòigh so gle thaitneach leotha.

Reicidh D. J. Domhnullach, na th’ air fhàgail de’n bhathar thioram, ’s de na soithichean, cho saor ’sa ghabhas deanamh. Taghail aige.

---

[266]

[Vol . 4. No. 34. p. 2]

BEAN A’ MHISGEAR.

CAIB. V.

“Oir thig am misgeir agus an geocaire gu bochdainn. ”—

Gnath. 23. 21.

Aird-fheasgair an là ’r na mhàireach, thàinig am maor-sìthe mar a gheall e. Fhuair e Seònaid bhochd ’na suidhe ri taobh an teine ’s i gu trom, tùrsach. Shaoileadh e gu robh i còig bliadhna ni bu shinne na bha i an latha roimhe sin. An uair a dh’éirich i ’bhreith air làimh air bha ’ceum trom, agus bha dath a’ bhàis air a h-aghaidh. Dh’fheuch e ri comhfhurtachd, agus misneach a thoirt dhi mar a b’ fhearr a b’ urrainn da; ach cha robh sin furasda ’dheanamh. Dh’ innis e dhi gu faigheadh i do’n phrìosan a dh’fhaicinn Sheumais, nan togradh i dol ann air an fheasgar ud fhéin.

Gun dàil sam bith rinn i deas air son falbh. Dh’fhàg i ’chlann air cùram a bana-choimhearsnaich gus an tilleadh i. Chuireadh i truas air duine ’bhith ’ga faicinn a’ coiseachd na sràide leis an staide anns an robh i. Bha i ’n ’n dùil gu robh a h-uile neach a thachradh rithe ag amharc sios oirre. Ar leatha gu robh i cluinntinn cuid ag ràdh. “Nach fhaic sibh bean Sheumais bhàin a’ falbh do ’n phrìosan a dh’amharc air ’se ann an sàs air son droch-bheairt? Chunnaic sinne uair i ’s bu mhoiteil as i. Bha dùil aice nach robh fear eile cho math ris ri ’fhaotainn ann an ceithir ranna ruadha ’n t-saoghail. Mur toir so oirre a beachd atharrachadh is neònach e.”

An uair a ràinig i ’m prìosan thugadh a steach i do ’n chùil anns an robh Seumas. A’ cheud shùil a thug i air cha d’ aithnich i e. Thugadh dheth am falt briagh, bàn, air an robh leithid de mheas aige, agus an fheusag. Bha e còmhdaichte le éideadh a’ phrìosain, agus e na shuidhe ’cìreadh chalcais. Ghrad dh’aithnich esan ise; ach cha b’ urrainn aon seach aon facal a labhairt fad mionaid no dha. Mu dheireadh labhair Seumas mar so:—

“A Sheònaid, a ghràidh nam ban, nach ann agad a tha ’n deagh nàdur an uair a thàinig thu idir ’g am amharc-sa! Na ’m biodh cho beag de mheas agad ormsa ’sa th’ agamsa orm fhìn cha bhruidhneadh tu rium air an t-sràid. Bha meas agam riamh ort o ’n a chuir mi eòlas ort. Bha ioghnadh orm iomadh latha gu robh thu cho ciùin, foighidneach rium an uair a bhithinn anamoch gun dol dhachaidh, agus mi air mhisg. Och, Och, is mi ’dh’ fhaodadh a ràdh mar a thuirt am fear roimhe—‘ ’Se ’n stòp a rinn mo bhristeadh, ’se ’n t-òl a dh’ fhàg gun mheas mi.’ B’ fhada mise ’n aghaidh luchd an òil latha ga robh mi. Bha mi ’n dùil an uair sin nach b’urrainn gu ’m bithinn fhìn ’n am mhisgear gu bràth. Tha eagal orm gu robh mi air mo lìonadh le féin-fhìreantachd, agus le féin-spéis: —da cheap-tuislidh ro mhòr. Ach, a Sheònaid, feumaidh mi innseadh dhuit gu bheil mi a’ creidsinn nam briathran a labhair mo sheanair am éisdeachd an uair a bha mi ’n am bhalach beag. Bha mo sheanair, tha mi ’creidsinn, ’n a dhuine diadhaidh. Bha e anabarrach fada an aghaidh luchd-an-òil. Thuirt e gur i an smugaid a chuir an droch-spiorad as a bheul a chuir a’ bheirm ris a’ cheud uisge-beatha. B’ iomadh latha a rinn mi ceòl-spòrs de bhriathran an t-seann duine chòir. Ach tha mi-fhìn ’n am cheol-spòrs an diugh, agus ’n am chuis-thruais. Agus a Sheònaid, is cuimhne leatsa gu ’n do gheall mise dhuit sgur de ’n òl ’s de ’n ghòraiche; ach an uair a théid duine a chur an aghaidh buairidh ’na neart fhéin faodaidh e bhith cinnteach gu ’n tuit e. Tha mise a’ faicinn gu soilleir nach ’eil ann ach amaideas mòr do neach sam bith a bhith cur earbsa ’na neart fhéin.”

“Ma ta, Sheumais,” arsa Seònaid, “thàinig, mise ’g ad amharc, cha ’n ann a chum teannadh ri do ruith sios, oir tha mi ’faicinn gu bheil thu fada gu leòr shios mar tha, ach a chum misneach a thoirt dhuit. Dh’ fhàg thu mise agus do chlann bheag fo mhasladh; ach ma bhios tu glic, eadhon a nis, faodaidh gu ’m bi gnothaichean ceart gu leòr fhathast. Mar a tha ’n fhìrinn ag ràdh, ‘Le shlighibh féin lìonar esan a thionndaidheas air ais ’na chridhe.’ Is duilich leam, a Sheumais, thu bhith anns a’ chùil bhig, chumain so. Nan robh comas agamsa air d’ fhuasgladh cha bhiodh tu oidhche eile anns an àite so; ach feumaidh tu cur le cùisean mar a thig iad. ‘Ge b’e ni a shiol-chuireas duine, an ni ceudna buainidh e.’ Feumaidh cùisean a bhith mar so; ach gun tuilleadh dàlach thoir thu fhéin suas gu buileach, eadar chorp agus anam, do Dhia. Na biodh eagal sam bith ort nach gabh Dia riut. Cha téid Dia an cois fhacail gu bràth.”

Ach am feadh ’sa bha i toirt nan comhairlean so air, agus iomadh comhairle mhath eile, bha fear-coimhid a’ phrìosain a’ gabhail fadachd nach robh an còmhradh a a bh’eatorra ’tighinn gu crìch, agus thuirt e gu feumadh iad aig an àm dealachadh.

Dh’ fhàg iad slàn aig a chéile mar nach biodh iad gus a chéile ’fhaicin a chaoidh. Thill Seònaid dhachaidh mòran ni bu toilichte na bha i an uair a dh’ fhàlbh i; oir thuig i gu robh Seumas air a thoirt gu bhith ’faicinn gu ’n do pheacaich e gu h-antromaichte ann am fianuis Dhé. Bha fhios aice gu ’m b’e ’n t-eòlas so air a staid thruaigh fhéin aon de na ceuman leis am bheil am peacach air a thoirt a dh’ ionnsuidh Dhe.

Le cuideachadh chàirdean agus luchd-eòlais fhuair i na dh’ fhoghainn di fhéin ’s do ’n chloinn fad na h-ùine a bha Seumas anns a’ phriosan. Bha araon i fhéin agus cuid eile de na càirdean an dòchas gu faigheadh e steach do ’n obair anns an robh e roimhe, agus o’n a bha h-uile coltas gu ’n tugadh e’n aire dha fhéin ni b’ fhearr na rinn e riamh, bha iad an dùil nach biodh éis air fhéin no air a theaghlach fhad ’sa bhiodh a shlàinte aige.

Ach an latha bha dùil ris dhachaidh cha d’ thàinig e. An uair a rinneadh forais air a shon anns gach àite anns an saoilte anns am faighte iomradh air, cha robh sgeul ri ’fhaotainn air. Cha robh fhios co dhiu bha e beò no marbh. Bha a’ chuid bu mhò de na càirdean ag ràdh gu robh iadsan cinnteach gur ann thuige sid a thigeadh a’ chùis air a cheann mu dheireadh. Cha robh Seònaid ag ràdh a bheag. Ach an còrr uair a labhradh i mu ’n chùis theireadh i gu robh dòchas aice gu faiceadh i fhathast e ’na dhuine measarra, modhail, deanadach.

CAIB. VI.

Chaidh latha ’n déigh latha seachad, agus cha chualas guth no iomradh air Seumas. B’ éiginn do Sheònaid bhochd air a’ cheann mu dheireadh dùil thairis a thoirt dheth.

Cha deanadh i fhéin ’sa ceathrar phàisdean feum as aonais bìdh, agus aodaich, agus blàthais. Cho math ’s gu robh ’na càirdean agus an luchd-eòlais—agus feumar aideachadh gu robh iad glé chaoimhneil rithe—bha fhios aice nach robh iad comasach air i fhéin ’s a chlann a chumail

---

[267]

[Vol . 4. No. 34. p. 3]

suas.

An ceann ùine ghoirid b’ éiginn di an taigh fhàgail agus aon seòmar beag, mi-chomhfhurtail a geabhail ann an àite ìosal, iomallach de’n bhaile. Cha robh i fada anns an àite so an uair a thòisich an aon bu shinne a bh’ aice—caileag bhòidheach, ghlan—ri searg ’s ri dol as. B’i ’chaileag so an aon chuideachadh a bh’ aice. B’ ann le fuaghal, ’s le fighe air bhioran a bha i ’feuchainn ri i fhéin ’s a chlann a chumail beò. Bhiodh a’ chaileag so a’ dol air thursan beaga dhi, agus ag altrumas an aoin a b’ òige an uair a bhiodh i fhéin a’ fuaghal, ’s a fighe. Mu dheireadh bhrist air slàinte na caileig gu buileach. Cha b’ urrainn i fhein a’ bheag sam bith a dheanamh ach an aire a thoirt air a’ chloinn gus an rachadh iad a laidhe ’s an oidhche. Shuidheadh i ’n uair sin aig an fhuaghal, no aig an fhighe gus am biodh e suas ri tri uairean ’s a mhaduinn. ’Se bh’ ann gu ’n do thòisich a slàinte fhéin ri géilleadh mu ’n d’ thug i fa near e.

Am measg a càirdean bha aon bhean chòir a bha glé iochdmhor, truasail, ri creutairean bochda mar a bha Seònaid, agus a pàisdean. Air latha àraidh tàinig i far an robh Seònaid a’ fuireach. ’Sann a ghabh i uamhas an uair a chunnaic i ’n staid anns an robh i fhéin ’s na pàisdean. Bha ’n euslainte, ’s am bròn, ’s am bristeadh-cridhe, an déigh Seònaid bhochd a chnàmh cho mòr ’s ged a bhiodh i leth-bhliadhna ann an tinneas. Bha ’chaileag bhòidheach, ghlan, a b’ abhaist dhi fhaicinn gu h-ùrail beothail, sunndach, ’na sìneadh ’san leabaidh, ’s dath a bhàis air a gnùis. Cha robh ach gann na dhathadh an luch de theine ’s an t-simileir. Cha robh an dreach fhéin air a chuid a bha slàn de ’n chloinn. Cha b’ urrainn a’ bhean chòir so facal a ràdh gus an robh i tiotadh ’na suidhe ’s an t-seòmar; oir thàinig mar gu ’m biodh, meall ’na h-amhaich. Mu dheireadh, an déigh dhi feòraich mu ’n chaileag a bh’ anns an leabaidh, ’s mu nithean eile a bhuinneadh do shuidheachadh an teaghlaich, thubhairt i:—

“A sheònaid bhochd, ’s ann agam a tha’ n truas riut, fhéin ’s ris na pàisdean laga th’ air am fàgail agad. Cha ’n eil ’nam chomas-sa mòran cuideachaidh a dheanamh leat. Ach ni mi ni ’s urrainn mi a chum thu fhéin ’s na truaghainn bheaga so a thoirt troimh ’n t-saoghal gu comhfhurtail, ma chaomhnas an Freasdal sinn taobh air thaobh. Gabh misneach, agus feuch ri do chridhe chumail suas cho math ’sa dh’ fhaodas tu. Gus a so chum an Ti a tha riaghladh, agus do ’m buin na h-uile nithean, suas thu fhéin ’s na bhuineadh dhuit. Tha iomadh a h-aon air feadh an t-saoghail cho mi-fhortanach riutsa. Feumaidh iad a bhith beò ged a tha iad ann an éis. Earb thusa thu féin agus do chlann ri freasdal an athair a ta air nèamh. Tha fios agamsa gu bheil thusa, anns an t-seadh a’s àirde na do leanabh dha. Nis, thoir fa near an gradh a th’ agad fhéin do na leanaban beaga th’ agad an so, agus cuimhnich gu bheil e sgriobhta ann an iomadh àite ’s a’ Bhìobull gu bheil gràdh Dhé d’a chloinn, agus a chùram ùmpa, mòran ni ’s mo na ’s urrainn sinne ghabhail a steach. Mu thimchioll an duine thruaigh a thug le amaideas fhéin masladh is trioblaid, is bròn, air fhein ’s air a theaghlach, cha ’n eil feum a bhith ’g ràdh a bheag. Aig an fhreasdal tha fios c’ àit am bheil e, no am faic thusa no mise sealladh dheth gu bràth. Thug mise iomadh comhairle air ged nach do ghabh e iad. Ma tha e beò tha e far nach ruig mo chomhairle-sa, no do chomhairle-sa air; ach ruigidh cumhachd agus gràs-bacaidh Dhé air. Air an aobhar sin, biomaid le chéile a’ tagradh ri Dia gach latha air a shon.

“Ach, a Sheònaid, cha’n fhaod thusa fuireach ni ’s faide ’san àite bhochd so. Araon ann an seadh aimsireil, agus spioradail, tha cunnart mòr ann dhuit fhein ’s do na pàisdean a bhith fuireach an so. Tha barrachd chairdean agad fhéin ’s aig do theaghlach na tha thu ’n dùil. Chuir na càirdean so airgiod cruinn agus ghabh iad taigh anns am bheil tri seòmraichean air do shon gu ceann bliadhna. O’n a chuala iad gu ’n d’ thug an éis ’s an éiginn ort rud de ’n innsreadh a b’ fhearr a bh’ agad a reic, chuir iad innsreadh anns an t-seòmar a’s fhearr. Ni an citsin, agus a’ chlòsaid a chùis math gu leòr dhuit fhéin ’s do ’n chloinn, agus faodaidh tu duine no dithis a bhith agad ’s an t-seòmar eile.”

Bha Seònaid ag éisdeachd fad na h-uine a bha a bhanacharaid a’ labhairt. Mu dheireadh, cha b’ urrainn di cumaìl oirre fhéin gun teannadh ri gul. Thug so faothachadh dhi. An sin thubhairt i:—

“Gun teagamh sam bith tha làimh an Fhreasdal anns an obair a ghabh na càirdean os làimh a dheanamh air mo shon-sa ’s air son mo chloinne. Tha mi toirt taing dhasan a chuir ’nan cridheachan oidhirp a thoirt air mo thoirt as an àite thruagh so, agus mar an ceudna dhaibhsan a nochd a leithid de mhòr chaoimhneas dhomh. O chionn làithean air ais, bha mi gu tric air mo lionadh le cùram agus le iomaguin mu thimchioll nam pàisdean bochda, neo-chiontach a th’ agam. Tha mi ’n dùil gu bheil mi ’fuireach ’s an earrann a’s aingidhe de ’n bhaile. Cha do shaoil mi idir gu robh e comasach gu ’m biodh a chainnt eagallach, agus na gnìomharran aingidh tha dol air adhart anns an àite so a’ dol air adhart ann an àite air talamh nam beò. Mar a tha ’n fhìrinn ag ràdh, agus mar a tha fios agamsa air mo chosg, “Truaillidh droch comhluadar deagh bheusan.” Mar a dh’fhaodas neach sam bith a thuigsinn, tha e glé chruaidh le màthair dealachadh ri aon de ’cloinn; ach is iomadh uair a thuirt mise rium fhìn gu ’m b’fhearr leam, nam b’ e toil an Fhreasdail e, iad a bhith air an gairm air falbh nam pàisdean beaga mu ’n truaill am peacadh gnìomh iad, na iad a bhith ’tighinn beò anns an dòigh ghràineil, aingidh anns am bheil am beag, cho math ris a’ mhòr a’ tighinn beò ’s an àite chianail so. Chum geallaidhean an Tighearna m’ inntinn suas gu h-iongantach gus an nis. An diugh fhéin thàinig an gealladh so gu làidir fa chomhair m’ inntinn:—

“Cha’n fhàg agus cha tréig mi ’m feasd thu.”

Agus nach mi dh’fhaodas a ràdh gu ’n cùm an Tighearna ri ’ghealladh?”

Tha ceud ’sa h-aon deug air fhichead de luchd-lagha anns a Phàrlamaid Bhreatunnach, agus ceud ’sa còig de luchd-fearainn. Tha da fhichead ’sa h-aon de mhic no de bhràithrean mhorairean ann, naoidh deug air fhichead de dh’ Oifigich airm, air muir ’s air tir, a h-aon deug air fhichead de luchd-phaipearan-naigheachd, a h-aon deug de lighichean, deich oilearan, coig deug de thuathanaich, agus a dha dheug de luchd-oibreach.

---

[268]

[Vol . 4. No. 34. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, FEBRUARAIDH 29, 1896.

A Loch Lomond.

Tha na càirdean ag iarraidh oirnn iomradh a thoirt air cor nan Gàidheal anns gach àite ’sam bheil an còmhnuidh. Cha do sgriobh duine mu thimchioll an àite so, far am bheil dluth air sia fichead teaghlach a thàinig a mach às na h-Earadh, agus à Uidhist-a- chinn-a- Tuath anns na bliadhnaichean 1828, 1842, agus 1843. ’S e sin a tha toirt ormsa an litir bheag so a chur ugaibh.

Cha ’n eil tinneas agus bàs a’ dearmad an àite so nas mò na àit’ eile, ag innse dhuinn nach eil an so àite-còmhnuidh seasmhach againn, agus sinn a chur ar taigh an ordugh, oir gu cinnteach gheibh sinn bàs. Chaidh bean Phàdruig Dhùghlaich a bhualadh le pairileis an la roimhe agus i ’deilbh ann an taigh coimhearsnaich. Tha sinn taingeil gu bheil i nise na ’s fhearr. Chaochail Eilidh, nighean òg chliùiteach le Murchadh Mac Cuthais, air a cheathramh latha de ’n earrach, aig aois bliadhn’ air fhichead agus naodh miosan. ’S i chaitheamh a thug am mach i, an tinneas a tha glé choitchionn anns an dùthaich. Tha piuthar dhi, Seònaid, an te eile dhe natwins, glé iosal leis an tinneas cheudna. Tha e glé dhèuehainneach air an teaghlach. Dh’ éug am mathair chaomh dlùth air ceithir bliadhna air ais. Chaochail mar an ceudna air an ochdamh latha de ’n mhios so, Gilleasbuig, Mac Néill ’Ic Cuthais, ann am Boston, far an robh e féin agus an teaghlach a còmhnuidh dlùth air còig bliadhna. Chaidh a chorp a thoirt dhachaidh le Niall a mhac agus adhlacadh. Bha e ’na dhuine còir sìobhalta aig an robh meas nan uile bha eòlach air. Bha e tri fichead bliadhna a dh’ aois. Dh’ fhag e bean, ceathrar nighean, triùir ghillean a caoidh athair agus còmpanach a bha dìleas agus dleasanach.

’Se piuthar-athar do Mhac-Ille-Mhaoil a tha sgriobhadh ugaibh á Eileanan na Boille (E. P. I. ), agus a companach a’ chàraid a’s sinne a tha anns an àite so. Tha iad còmhladh a nise o chionn còrr us tri fichead bliadhna, agus tha iad le chéile gu slàn tapaidh fhathast.

UIDHISTEACH.

O chionn faisg air bliadhna chaidh gille dubh a mharbhadh le nìghinn òig ann am baile Washington. Bha e goid ubhlan á gàradh a h-athar agus loisg i urchair air, a chuir crioch air air a bhad. ’S ann an la roimhe thugadh gu cuirt i agus fhuair i as le càin coig ceud dolair a phàigheadh agus a dhol d’ an phriosan fad thri uairean. Nach càm ’s nach dìreach an lagh! Tha beatha ’n duine dhuigh bhochd anabarrach saor anns na Stàitean.

Sean Fhacail.

Gléus ur air seana mhaide.

Glòir mhòr aig collainn bhig.

Glac am méirleach mu ’n glac e thu.

Glas air an tigh an deigh na gadachd.

Glac thusa foighidinn, us glacaidh tu iasg.

‘Gug, gug,’ arsa ’chubhag, latha buidhe Bealltainn.

Gob a chalmain-chàthaidh, bidh tu slàn mu ’m pòs thu.

Iasad a chaibe gu’n a chur ’san talamh.

Im ri ìm cha bhiadh ’s cha ’n amhlann e.

B’e sin a bhi cur na caora air theadhair làimh ri tigh a mhéirlich.

Bata ’s treise na ’n cuaille, gille ’s uaisle na mhaighstir.

Bha coinneamh aig a Chomunn Chaledòineach oidhche Dior-daoin. Bha àireamh de bhuil ura air an taghadh, agus bha gnothuichean eile a thaobh math a’ chomuinn air an cur air dòigh. Bha Iain Siosal a làthair, agus thug e dhaibh dha no tri chuairtean gasda air a phiob. Bidh an ath choinneamh aig a chomunn air an Dior-daoin mu dheireadh dhe’n Mhàrt.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC
An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s còir dha toghal air

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas cungaidhean air son leigheas agus neartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, thoir e gu
RHODES & GANNON,
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c. Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, - - - C. B

---

[269]

[Vol . 4. No. 34. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha Mr. Daibhidh Mac Keen, a bha àireamh bhliadhnaichean ’na fhear-pàrlamaid do’n t-siorrachd so, a nise air a ghairm do’n t-Seanadh.

Cò aige gheobh sinn an leabhar-òrain do’n ainm “Co-chruinneachadh Ghlinn-a- bhàird?” Bheir sinn air a shon “Orain Iain Luim,” no 35c a dh’ airgead.

Chaidh seachd fichead ’sa h-ochd de na h-iasgairean a bh’ air cabhlach iasgaich Ghloucester a bhàthadh an uiridh. Bha àireamh mhor dhuibh sin a mhuinntir Cheap Breatunn, Nova Scotia, us Eilean a’ Phrionnsa.

Bha stoirmeannan gàbhaidh air a Mhuir Dhuibh air an t-seachdain so. Chaidh seachd soithichean smùide agus ochd deug de shoithichean seòlaidh a chur dh’ an ghrùnnd. Tha iad a deanamh a mach gu ’n deachaidh còrr us ceud duine a bhàthadh.

Tha Seanalair Middleton, a bha ’na cheannard air arm Chanada ’nuair a bha cheannairc ’san Iar-Thuath, a nise ’na fhear-gleidhidh an t-suaicheantais rioghail, ann an Tur Lunnainn. Tha e ri bhi faighinn ceithir mile punnd sa bhliadhna mar thuarasdal, agus dachaidh shaor anns an Tùr.

Bha reis each air an acarsaid so Di-sathairne s’a chaidh. Cha robh an deigh glé mhath leis na bh’ oirre de shneachda, agus mar sin cha robh e comasach do na h-eich an luaths a nochdadh. Choisinn each Challaghan, ’sa bhaile so, a cheud duais, agus láir Phower, ’sanReservean darna duais. Bha sluagh mor cruinn ’g an amharc.

Thatar a lodadh guail ann an Louisburg a chuid a’s mò dhe’n ùine, agus tha cuid de na mèinnean ri roinn mhath de dh’ obair. Tha iad an dùil gu’m bi a bhliadhna so gu math na’s fhearr anns na mèinnean na bha bhliadhna ’n uiridh. Tha acarsaid Louisburg fosgailte fad a’ gheamhraidh, ’nuair tha gach acarsaid eile ’san dùthaich dùinte.

Phàigh Stàit Maine an uiridh coig ceud deug us deich dolair fhichead air son marbhadh mhathan us mhadadh-alluidh. ’Se aon mhadadh-alluidh a chaidh a mharbhadh, agus b’e a cheud fhear o chionn iomadh bliadhna, ach bha tri cheud ’sa còig de mhathain air am marbhadh. Bha coig dolair an ceann air a phàigheadh air son cur as daibh.

Chaidh clag Louisburg a reic an la roimhe, agus tha e gu bhi air a thoirt gu Montreal. Bha e fad àireamh bhliadhnaichean ann an te de dh’ eaglaisean Halifax, far an deachaidh a thoirt direach à Louisburg an deigh am baile bhi air a thoirt bho na Frangaich. Tha an clag a nise, ma dh’ fhaodar, a radh, air a sheann eòlas a measg nam Frangach. ’Se phris a chaidh a phàigheadh air, ceud dolair.

Thatar a nise ’n deigh amhrus mor a leagail air fear eile air son mort Anna Kempton, aigBear River, N. S.Dh’ fhàg Innseanach, do’n ainm Eòseph Pictou, an t-àite tràth ’sa mhaduinn a cheart latha a fhuaireadh an nighean bhochd marbh ’san tigh. Bha e ’g radh gu robh e ’dol a dh’ obair dh’an choille àireamh mhiltean air falbh, ach an àite sin ’s ann a chaidh e gu ruige Yarmouth, agus ann an sin chuir e seachad an ùine bhuaithe sin na thàmh. Tha iomadh ni air tigh’n am follais a tha cur amhruis air, agus tha cuid dhe’n bharail gur h-e tha cionntach agus nach e Wheeler.

Thainig an soitheach-smùide Strathcarron a stigh do Louisburg a sheachdain gus an Di-ciaduin s’a chaidh. Bha i luchdaichte le ceithir mile tunna siùcair à Java, agus bha i seachdain no dha air deireadh, agus air ruith a mach à gual. An uair a bha i tìgh’n a stigh bhuail i air sgeir air taobh an ear na h-acarsaid, agus chaidh beagan millidh a dheanamh oirre. Cha robh fear-iùil air bòrd aice gus an deigh dhi bualadh, agus an deigh dhi fear a ghabhail air bòrd bhuail i air an sgeir a rithist, ach cha d’ rinneadh uiread millidh oirre air an turus sin. Bha tri fichead tunna sa coig deug dhe’n t-siùcar air a mhilleadh.

A sheachdain gus an Di-ciaduin ’sa chaidh, chaidh fear Iain A. Strathy, a mharbhadh air starsach a thaighe féin le fear do’n ainm Brennan. Thainig Brennan dh’ ionnsuidh an tighe aige, agus bha sabaid aca mu’n dorus, Strathy a feuchainn ri chur a mach as an tigh, agus ’se chrioch a thainig air a ghnothuch, gu’n do loisg Brennan air an fhear eile le daga, ’ga mharbhadh air a bhad. Bha Brennan o chionn faisg air da bhliadhna dealaichte o bhean, ’s cha robh fhios aige càite ’n robh i. Bha e dhe’n bharail gu robh fhios aig Strathy, agus chaidh e g’a ionnsaidh a dh’ fheòrach dheth. Cha ’n innseadh Strathy dha, agus ’s ann mu sin a chaidh iad bhar a chéille. Thug an duine truagh e féin suas do na maoir gun dáil. Thachair so ann am Barrie, an Ontario.

Thachair sgiorradh uamhasach ann am Viedendrop baile beag anns an Transvaal, a sheachdain gus an Di-ciaduin s’a chaidh. Bha ochd carbadan luchdaichte ledynamitenan seasamh air an rathad-iaruinn, agus spraidh iad. Cha robh tigh am faisg leth-mhile mu’n cuairt nach deach a leagail gu làr, agus an taobh a stigh de chairteal na h-uarach chaidh da fhichead corp a thoirt as na droighnichean. Chaidh mu cheud a mharbhadh air fad, agus còrr us da cheud a leònadh. Cha mhor gu’n d’ fhàgadh losan glainne slàn anns a’ bhaile. Bha moran sluaigh air am fàgail gun dachaidh. Chaidh leth muillein dolair a chur cruinn air son iad sin a chuideachadh. Tha iad a’ deanamh a mach gur h-e dh’ aobharraich an spraidheadh fear de na nàisinnich, a bha aineolach air an stuth, feuchainn ri fear de na soithichean anns an robh e fhosgladh.

FEBRUARAIDH, 1896.

1 Di-sathairne. (2) Blar Inbher-Lochaidh, 1645.
2 Di-Domhnaich. IV Domhnaich an deigh an Taisbeanaidh.
3 Di-luain
4 Di-màirt. Rugadh Robert Peel, 1788.
5 Di-ciaduin. An cairteal mu dheireadh dhe’n t-solus, 8.24, feasgar.
6 Dior-daoin
7 Di-haoine. A Ghrian ag eiridh, 7.17.
8 Di-sathairne. A Ghrian a’ laidhe 5.11.
9 Di-Domhnaich. V. Domhnaich an deigh an Taisbeanaidh.
10 Di-luain
11 Di-mairt. Fad an latha, 10u. 7m.
12 Di-ciaduin
13 Dior-daoin. Murt Ghlinn Comhain, 1692
14 Di-haoine. (13) An Solus Ur, 11.59, maduinn.
15 Di-sathairne
16 Di-Domhnaich. Di-Domhnaich na h-Inid.
17 Di-luain. A Ghrian ag éiridh 7.02.
18 Di-màirt. A Ghrian ag eiridh 7.00.
19 Di-ciaduin. I latha dhe’n Charghus.
20 Dior-daoin. (21) Bas an III. Uilleam.
21. Di-haoine A cheud chairteal dhe’n t-solus, 5.01, feasgar.
22 Di-sathairne
23 Di-Domhnaich. I. Di-Domhnaich ’sa Charghus.
24 Di-luain
25 Di-màirt
26 Di-ciaduin. A ghrian ag eiridh 6.47.
27 Dior-daoin. A ghrian a’ laidhe 5.41.
28 Di-haoine. An Solus lan, 3.47, feasgar.
29 Di-sathairne. Fad an iatha, 11u. 1m.

Leabhraichean
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

---

[270]

[Vol . 4. No. 34. p. 6]

NA H-UBHLAN.

Bha duine ann aon uair aig an robh aon mhac, agus mar is tric a thachair, bha am mac so a’ faotainn barrachd de thoil fhéin na bu chòir dha. Thòisich e an uair a bha e eadar còig deug agus fichead bliadhna ri bhith ’leantuinn cuideachd ghillean òga a bh’ bh’ air dhroch oilein. Thug ’athair an aire mar a bha, agus gu tric labhair e ris gu ciùin, sìobhalta, agus dh’ innis e dha gu robh e anabarrach cunnartach dha a bhith ’cumail cuideachd ri gillean gòrach, gun mheas, gun mhodh. Dh’ innis e dha iomadh naigheachd air mar a bha gillean agus nigheannan òga gu tric ag ionnsachadh an uilc o dhroch companaich. Dh’ éisdeadh a mhac gu foighidneach ri naigheachdan de’n t-seòrsa so, ach bha e sior leantuinn air a bhith cumail cuideachd nan droch companach a h-uile cothrom a gheibheadh e. Cha robh so uile gun fhios d’a athair; agus rud nach b’ioghnadh bha cradh mòr air ’inntinn air a shon.

Latha de na làithean, thu e leis a mhac do sheòmar beag cùil a bh’ anns an taigh, agus ’na làthair chuir e da ùbhal dheug a bha ùr abuich, agus fallainn, ann am bocsa beag, agus an teis-meadhon nan ùbhlbn matha so chuir e ubhal a bh’ air teannadh ri grodadh, agus dhùinn e ’m bocsa gu cùramach. An uair a dh’ fheòraich a mhac dheth ciod bu chiall de’n rud a rinn e, thuirt e. “A mhic dean thusa foighidinn, agus gheibh thu fios air an aobhar air son an d’rinn mi so ri ùine.

Cha robh air so ach so fhein. Chaidh gnothaichean air an aghaidh mar a b’ àbhaist daibh. A reir choltais dhichuimhnicheadh gu robh na h-ùbhlan anns a’ bhocsa. Uair is uair chuimhnich an gille òg gu’n do chuireadh ann iad, ach an corr smaointean cha d’ éirich ’na chridhe mu’n timchioll.

Air latha àraidh thuirt ’athair ris, “ ’S fhearr dhuit am bocsa anns an do chuir sinn na h-ùbhlan a thoirt do m’ ionnsuidh feuch am faic sinn cia mar a tha iad.”

Thugadh am bocsa làthair, agus dh’ fhosgladh e; ach ma dh’fhosgail, bha h-uile te de na h-ùbhlan a bha ùrabuich, agus fallainn, an latha chuireadh ’s a’ bhocsa iad, air grodadh ’s air a dhol o fheum. “Nach iongantach a mhic mar a chaidh na h-ùbhlan matha chuir mi anns a’ bhocsa so o fheum ann an ùine cho goirid!” “Ma ta, athair, cha’n ’eil e ’na ioghnadh sam bith leamsa. Nach do chuir sibh fhéin ùbhal ghrod nan teis-meadhon an latha ’chuir sibh anns a’ bhocsa iad? Na’n do chuir sibh na h-ùbhlan matha anns a’ bhocsa leò fhein cha b’ eagal daibh. Ghrod an aon ubhal ghrod a h-uile te de chàch. Nach noònach nach tug sibh fein so fa near?”

“A mhic, tha mi toilichte gu’n tug thu fhein fa near an t-aobhar air son an deachaidh na h-ùbhlan matha o fheum. Ach bha toil agam d’inntinn-sa tharruinn a dh’ ionnsuidh a’ chunnairt leis am bheil thu air do chuairteachadh o latha gu latha. Nis, ma chuir an aoa ubhal neò-fhallainn a chuir mi ’sa’ bhocsa, an da ubhal dheug eile a bha fallainn, o fheum ann an ùine cho goirid, nach cuireadh da ubhal dheug neò-fhallainn, aon ubhal fhallainn o fheum ann an ùine mòran ni bu ghiorra? Tha thu fhéin a’ tuigsinn so gu math. Tha cheart uibhir de bhuaidh aig na droch companaich thairis ortsa ’s a bhiodh aig da ùbhal dheug neò-fhallainn thairis air aon ùbhal fhallainn. Ma leanas tu an comunn truaillidh a tha thu ’g iarraidh a bhith leantuinn, an ùine gun bhith fada, bidh tu gun fheum, gun mheas, gun chiataidh, gun tlachd. Nach tric a dh’ innis mi dhuit gu’n truail droch comhluadar deagh bheusan. Cuimhnich air na h-ùbhlan.”

Naigheachdan as a’ Ghaidhealtachd.

Tha sìde anabarrach math againn o chionn corr is mios. A reir beachd nan seann daoine is ann a tha ’n t-sìde tuilleadh is math. Cha ’n fhaca sinn a’ bheag de shneachda o thoiseach a’ mhios mheadhonich a’ gheamhraidh. Fhuair sinn gaoth is uisge gu leòr, ach cha d’ thainig stoirm mhòr o mheadhon a’ gheamhraidh. O’n a thàinig a’ bhliadhn’ ùr is gann gu robh latha fuar againn. Bha na làithean mu dheireadh de’n gheamhradh anabarrach, blàth. O’n a thàinig an t-earrach a steach (a sheachdain gus an diugh) bha ’n t-side gle bhlàth. Mar is trice is ann o’n deas ’s o’n iar-dheas a tha ’ghaoth, agus tha na gaothan so blàth an comhniudh. Ach is cinnteach gu tig fodha so mu’n teirig an t-earrach. Bha daoine o chionn fada ’gabhail beachd gur i a’ bhliadhna anns an tigeadh a’ ghaillionn na h-àm fhéin a’ bhliadhna a b’ fhearr. Ged a tha ’n t-sìde mhath gu math, agus ’na toileachadh mòr fhad ’s a mhaireas i, is e i thighinn ’na h-àm fhein is fhearr.

Cha ’n ’eil làn an dùirn de shneachda ri’ fhaicinn air a’ bheag de na beantan a’s àirde ’s a’ Ghaidhealtachd. Tha ’n Cuilithionn, a’ bheinn a’s àirde ’san Eilean Sgiathanach, cho glan o shneachda ’s a b’ àbhaist di a bhith ann an ceud mhìos an t-samhraidh.

Ged a tha ’n t-side gu math cha d’ rinn daoine a’ bheag a dh’ obair tuathanachais fhathast, mur tug iad greisean air feamanadh. Ann an iomadh àite de’n Eilean Fhada fhuair iad cuid mhath de dh’ fheamainn, agus tha pìosan mòra aca air a thodhar air son buntata ’s arbhair.

Cha d’ rinneadh a’ bheag de threabhadh fhathast, ach na chaidh eilbheadh air son tuirneip is buntata. Tha e car tràth air son teannadh ri treabhadh talmhainne laig. Tha na tuathanaich mhòra ag obair air treabhadh a’ ghlais, agus tha ’n t-àm aca.

Tha stoc na dùthchadh a’ seasamh ris gu math. Tha biadh gu leòr aig caoraich am beinn ’s am baile. Mur tig fior dhroch shìde mu’n teirig an t-earrach bidh am fodar pailt gu leòr.

Tha am biadh cho saor ’s a bha e an uiridh, agus foghnaidh sin. Tha so gu mòr ann am fàbhar nan daoine bochda a dh’ fheumas a bhith ’ceannach na mine, mar a dh’ fheumas an àireamh a’s mò de shluagh na duthchadh a dheanamh anns na bliadhnachan so.

Cha ’n ’eil a’ bheag de naigheachdan annasach againn ri innseadh aig an àm so. Is math an naigheachd a bhith gun naigheachd. Cha ruig sinn a leas guth a thoirt air na bagraidhean cogaidh a tha sinn a’ cluinntinn, oir tha na paipearan-naigheachd cho lionmhor anns gach àite ’s gu bheil fios aig sluagh gach dùthchadh air mar a tha cùisean, ged nach tugamaid iomradh air. Faodar a ràdh gu bheil spiorad beothail, treun a’ chogaidh anns na Gàidheil mar a bh’ annta riamh. Rachadh iad do ’n arm gu toileach nan saoileadh iad gu robh an rioghachd ann an cunnart. Tha a’ cheart spiorad ri fhaotainn anns na Goill. An àm a bhith bruidhinn air a’ chogadh, cha’n aithnichear co dhiubh a tha daoine ’nan Goill no ’nan Gàidheil; ’nanLiberalsno ’nanTories .Is ann mar so bu chòir do’n chùis a bhith an comhnuidh.

IAIN

---

[271]

[Vol . 4. No. 34. p. 7]

Beatha ’n Tuathanaich.

Tha aon ni gu mòr am fàbhar an tuathanaich; ’se sin gu bheil an obair aige na’s fallaine na obair sam bith eile. Tha iadsan a chuir beachd air a chùis ag innse dhuinn gu bheil da fhichead tuathanach as a’ cheud a ruigheachd aois tri fichead bliadhna ’sa deich. Cha’n eil a measg cheannaichean ach coig deug air fhichead as a cheud, a measg shaighdearan tri deug air fhichead as a cheud, agus a measg luchd-lagha us leighichean naodh air fhichead as a cheud, a ruigheachd na h-aoise sin. Tha na’s lugha de dh’ iomguinn an co cheangal ri obair an tuathanaich na tha ri obair no ceaird sam bith eile, agus ’si ’n iomguinn a tha giorrachadh saoghail dhaoine, ’s cha ’n i ’n obair. Gun teagamh sam bith, tha aige ri obrachadh gu cruaidh, agus tha a theachd-an-tir ann an tomhas mor air a chumail air ais le droch shide, le biastagan a bhios a nuilleadh a bharra, agus le ais-innleachdan dhroch luchd-malairt; ach thoir fa-near an ceannaiche, am bancair, am fear-teagaisg, no am pears eaglais, agus chi thu gu bheil a’ chuid mhor dhiubh a’ saoithreachadh gu cruaidh, agus gu bheil an iomguin ’s an cùram féin aca. Tha àireamh bheag anns gach ceaird, aig nach eil ach beagan obrach ri dheanamh agus a tha faotainn pàighidh mor, ach ’sann gle bheag a tha ’n àireamh. Tha na ceannaichean ’s na bancairean gu tric a’ bristeadh. ’Se àireamh bheag as a’ cheud dhiubh a tha seasamh an casan fad am beatha. Tha moran aig fear-teagaisg na sgoile, agus aig a’ phears’ -eaglais ri ghiulan nach tig am feasda chur dragh air an tuathanach. ’S iad na tuathanaich, aig am bheil fearainn shaor, agus a tha pàigheadh an cuid fhiachan, na daoine a’s neo-eiseamailiche, agus a’s fhearr dheth a th’ air uachdar an domhain. Na ’m faiceadh na gillean òga tha fàs suas an diugh, nithean direach mar a tha iad, bhiodh a chuid mhor dhiubh gle thoileach tòiseachadh le beagan air mir fhearainn, agus an criochan a mheudachadh a reir ’s mar a bhiodh iad a’ faotainn air adhart. Cha chòir do’n mhac a bhi ’n dùil gur coltach dha bhi cho math air a dhòigh, ’sa cheud dol a mach, ’sa tha ’athair an deigh dha bhi saoithreachadh uile làitheana bheatha. Tha ’n duthaich a toirt bàrr air a’ bhaile a thaobh slàinte, “uisge glan us àile,” ceòl ian, measan cùbhraidh, agus biadh fallain; agus ma tha ’n tuathanach saor o fhiachan, tha cogais ghlan aige, agus tha e ’cur seachad a shaoghail na’s sona agus na’s sùnndaiche na tha fear a tha leantuinn ceaird sam bith eile.

Caradh Uaireadairean.
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON.
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

---

[272]

[Vol . 4. No. 34. p. 8]

ORAN

LE UILLEAM ROS NACH EIL IDIR ’NA LEABHAR.

’S tu Mhòrag rinn mo bhuaireadh,
Bho’n chunna mi Di-luain thu;
Tha m’ aigne leat a gluasad,
Cha tàmh e mar bi buaidh leis,
’S mar géill thu bidh mi truagh dheth.

LUINNEAG.
’S i luaidh mo chadail Morag,
Mo ghaol ’s mo chagar Morag,
Gu ’m b’ ait leam agam Morag,
’S bu taitneach leam do chomhradh,

A Mhorag ghrinn nan dlùth-cheum,
Nan còtaichean ’s nan gùintean,
’S nan ribeanan bho ’n bhùtha;
Mar d’ rinn mi mearachd cùnntais,
Bu ro-mhath ’n céile Diùchd thu.

Ged ’s lionar te a chi mí
Cha ’n eil iad uile ’m pris riut.
’S tu Bhenus measg nam miltean,
’S e t-eugas thug mo chlith bhuam
’S a dh’ fhag an diugh làn dith mi

God ’s iomadh ceum a bha mi
Cha’n fhacas te thug bàrr ort,
Do phearsa tha ro dhàicheil,
Do bheusan tha gun fhàillinn,
’S tu ’n fheinics measg an àil so.

’S tu ’n reul a measg nan òighean,
Do mhaise rinn mo leònadh,
Do ghruaidh dh’ fhag fann na ròsan,
Do dheud dh’ fhag glas an neoinin,
Cha leir dhomh smal ad bhòidhchead.

Gur tric mi air mo ghluasad
’S mi cuimhneachadh nan uairean
A bha mi leat an uaigneas
’S a ruith le ceuman luatha,
’S nach till iad tuille nuadh oirnn.

’Nuair bhios mi ann am ònar
Na’m chadal ann am sheòmar
’S mi bruadar air do bhòidhchead,
Sin duisgidh mi le sòlas
An dùil gu ’m bi sinn còmhla.

Tillidh an t-uisg ri sléibhtean,
Bidh sneachda dubh air gheugan,
Mu ’n caochail air mo spéis dhuit:
’S tu m’ annsachd ’s mo dheo-gréine
’S cha dibeir mi ’nam chéil thu.

Do shaighdean rinn mo leònadh
’S a chuir mi uil á òrdugh,
Cha bhi mi tuill an sòlas
Mur failtich thu le pòig mi,
’S do làmh a’ gealltainn còir dhomh.

Nis chuala tu mar tha mi,
Gu bheil mo chridhe ’n gràdh ort;
O cuimhnich air do nàdar
Is tionndaidh ann am blàths rium,
’S na faic a chaoidh ’nam thràill mi.

’S’ i luaidh mo chadail Morag,
Mo ghaol ’s mo chagar Morag,
Gu m’ b’ ait leam agam Morag
’S bu taitneach leam do bhomhradh.

BHO ALASDAIR AN RIDGE.

Iarr gach ni air Camaronach, ach na iarr ìm air.

Far an Robh mi ’n Raoir.

Cha ’n ’eil fios aig duin’ air thalamh,
Far an robh mi ’n raoir;
Cha robh leam ach Mairi Ailein,
Far an robh mi ’n raoir;
Fhuair mi gealladh bho mo chaileig—
Beul nach canadh foill—
Ann an gleannan caoin a’ bharraich,
Far an robh mi ’n raoir.

Bha na h-eoin a’ seinn le caithream
Far an robh mi ’n raoir:
Iad a’ danns’ air bharr nam meangan
Far an robh mi ’n raoir;
Faile cubhradh driuchd ’us meala
Dheth gach bad ’sa choill;
Cha robh smuid no stur a’ bhaile
Far an robh mi ’n raoir.

Cha robh feum air grein no geallaich
Far an robh mi ’n raoir;
Barr nan craobh a’ sgaoileadh tharainn
Far an robh mi ’n raoir;
Le mo ghaol a ’s caoile mala
Dh’ fhan mi seal de ’n oidhch’
Measg nan neoinean boidheach, geala
Far an robh mi ’n raoir.

Cha robh smaoin air maoin no fearann
Far an robh mi ’n raoir;
Cha robh stor no or air m’ aire
Far an robh mi ’n raoir;
Cha robh luchairt riamh air thalamh
Ann an dreach ’s an loinn,
Air am fagainn sgail a’ bharraich
Far an robh mi ’n raoir.

Bidh mi ’cuimhneachadh ri m’ mhaireann
Far an robh mi ’n raoir;
’S air an oigh o’n d’ fhuair mi gealladh
Far an robh mi ’n raoir;
Gus an cairear mi ’san anart
Cha tig smal no foill
Air mo ghradh do Mhairi Ailein
’S far an robh mi ’n raoir.

NIALL MAC LEOID.

Tha Dr. Jamieson, am fear a chaidh air ceann feachd do’n Transvaal a chogadh an aghaidh riaghladh na duthcha sin, a nise ann an Lunnainn far am bheil aige ri cuirt a sheasamh air son a chuid oibreach. Tha ceithir duine deug eile còmhla ris air an coireachadh air son a dhol a chogadh ri duthaich a bha aig sith ri Breatuinn. Tha iad a mach fad che’ -la-deug air urras, da mhile punnd am fear.

A’ CHOISIR-CHIUIL. —Gheobhar aon phàirt de ’n Choisir air son ainm agus dolair aon fhear-gabhail ur a chur a dh’ionnsaidh a MHAC-TALLA, agus na tri pàirtean air son da ainm ur agus da dholair. Tha àireamh mhath an deigh am faotainn mar tha, agus tha sinn ag earbsa gu ’n coisinn mòran eile iad an uine gun bhi fada.

NIALL DOMHNULLACH,
Ceannaiche.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c . &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE