---

[305]

[Vol . 4. No. 39. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, APRIL 4, 1896. No. 39.

Litir a Alba.

“Bodachan a’ ghàraidh
Cho friogadach ’s cho friogadach;
Bodachan a’ ghàraidh
Cho friogadach ’s a bha e riamh.

MO BHALACH GASDA—Is math a’s aithne dhomhsa “Iain,” agus gu cinnteach rinn mi gàire no dha an uair a leugh mi an litir anns an d’ innis e mu na tubaistean a dh’ eirich dha an uair a bha e ann an taigh an duin’ uasail air a dhinneir. B’ aithne, dhomh “Iain” o’n a bha e ’na ghille òg. Bha e na dhlùth chompanach dhomh. Mar bu trice bhitheamaid reidh gu leòr, ach is minic a thàinig facail eadrainn. Cha b’ ann aon uair no da uair a thug mi deadh chaineadh dha ann an clàr an aodainn ach cha ghabhadh e gu h-olc ni sam bith a theirinn ris. Bha làn fhios aige gu ’m bu toigh leam e; agus air an aobhar sin dh’eisdeadh e rium gu ciùin, foighidneach.

An uair a leugh mi an litir, chuir mi romham gu rachainn far an robh e agus gu feòraichinn deth car son a sgrìobh e an litir; oir bha fhios agam gu robh e ni ’b fhearr modh agus tùr na gu ’n deanadh e na nithean a dh’ ainmich e.

Coma co dhiubh, ràinig mi. Chuir e fàilte orm gu cridheil mar bu ghnàth leis. Thug mi am mach a’ phiob as mo phocaid agus las mi i. Gabhaidh esan ceòthan de ’n phiob an dràsta ’sa rithist, agus an uair a chunnaic e mi ’lasadh na pìoba, thug e làmh air a’ phìob aige fhein, agus lion e i de thombaca pronn, bàn, car coltach ri bàrr a’ bhrisgein. Am bheil fhios agad air so? Cha chuirinn-sa suas aon latha leis an t-seòrsa tombaca ud. Bu cheart cho math leam teannadh ri smocadh càth mhòr an sgiollaidh ri bhith ’ga smocadh. B’e aon ùnnsa a cheannaich mi riamh dheth, agus loisg e mo theangadh. Ach is e so an tombaca a bhios na h-uaislean a’ smocadh.

Coma leat! Thòisich mi fhèin is “Iain” ri bruidhinn a null ’s a nall mu chaochladh nithean.

Arsa mise ris, “Ciod a thug ort an litir ud a sgrìobhadh thun a’ MHIC-TALLA? Nach tu a bha as do chiall an uair a sgriobh thu a leithid de litir? Nach bu ghòrach an gnothach dhut fhein teannadh ri innseadh do luchd leughaidh a’ MHIC-TALLA, mar a dh’ eirich dhut? Am bheil fhios agad gu bheil am MAC-TALLA aìr a leughadh air feadh ceithir Ranna, Ruadha an t-Saoghail? Is iomadh latha a throid mi riut; ach cha do shaoil mi riamh gu robh thu cho gòrach ’s gu ’n innseadh tu do shluagh an t-saoghail a h-uile tubaist a dh’ eirich dhut. Am bheil cuimhne agad air an t-sean-fhacal a tha ’g radh “Is fhada bhios fear o’n taigh mu ’n toir e droch sgeul dhachaidh air fhein.”

Bha “Iain” greis ’na thàmh. Mu dheireadh fhreagair e, agus thuirt e,— “Ma ta, ’charaid, ma chuir an litir ioghnadh ort-sa, chuir i a’ cheart uidhir a dh’ioghnadh orm-sa. Tha còrr is fichead bliadhna o’n a sgriobhadh an litir a dh’ionnsaidh paipear-naigheachd a bh’ ann an Inbhirnis, do ’m b’ ainm An t-Ard-Albannach. Ged is e mise ’sgriobh an litir, cha b’ ann domh a dh’eirich na tubaistean idir. Dh’eirich iad do dhuine laghach air an robh mi eòlach. Chaidh e far an robh mi, agus dh’ iarr e orm an litir a sgriobhadh air a shon. An uair a bha i sgriobhte, cha robh e ’deònach ainm a chur rithe. A nis, mar a tha fhios agad fhein, cha ghabh na pàipearan litir no naigheachd sam bith, mur bi ainm an duine a sgriobh i aig bonn an sgriobhaidh, no an duilleig eile, far am faic an deasaiche e. An deigh dhomhsa greis mhath de ’n oidhche chur seachad a’ sgriobhadh na litreach, thuirt mi rium fhein, gu’m b’ fhearr dhomh m’ ainm a chur rithe. Ach nam b’e an diugh an de dhomh, is dòcha nach do chuir mi m’ ainm rithe fhathast. “Mar a chò chaidhidh.” Cha robh uiread is cuimhne agam gu ’n do sgriobh mi riamh i, gus an do leugh mi m’ ainm fhein aig a bonn. Sin agad an tul-fhirinn air a h-innseadh dhuit, a charaid.

“Ach cia mar a fhuair am MAC-TALLLA greim air an litir.” arsa mise.

“Cha ’n ’eil fhios agamsa.” ars “Iain.” “Tha iomadh ni air aithris anns na paipearan a chuireadh ioghnadh air duine sain bith. Tha sùilean is cluasan air luchd nam pàipearan a tha iongantach. Cha chreid mi nach ’eil iad, mar a’s trice cho math claisneachd ris an fhear a chluinneadh am feur a’ fàs.”

“Tha deasaichean nam paipearan an comhnuidh deònach greim ’fhaotainn air gach naigheachd a shaoileas iad a chòrdas ris an luchd-leughaidh,” arsa mise.

“Tha mise coma ged a bhiodh daoine ’faotainn beum dhomh fhad ’s a bhios m’ inntinn fhein ag innseadh dhomh gu bheil mi ’feuchainn rìs an ni a tha ceart a dheanamh. Is ann a chum toileachadh agus fiosrachadh a thoirt do dhaoine eile a tha mi ’sgriobhadh. Ach tha fhios agam nach urrainn mi a h-uile duine a thoileachadh. Cha’n urrainn an Tì a tha uile-ghlic agus uile-fhiosrach a h-uile neach a thoileachadh. An rud nach urrainn Esan a dheanamh, cha ruig mise, no mo leithid, a leas feuchainn ris. Sin agad mar a tha mise ag amharc air cùisean, ars’ “Iain.”

“Tha thu ceart gu leòr, a charaid,” arsa mise. “Is e comharradh an dearg amadain teannadh ri toileachadh nan uile. Ma bhios tu fhein ’s do chògais réida ri ’chéile faodaidh tu a bhith coma ged a bhiodh earrann mhòr de shluagh na dùthchadh diámbach dhiot.”

Sin agad mar a bh’ eadrainn. Sgriobhaidh mi thugad fhathast mu ’n mu ’n teirig ri t-earrach.

Is mi d’ fhìor charaid.
BODACHAN A’GHARAIDH.
Taobh an Locha, Latha Fheill Pàdraig.

---

[306]

[Vol . 4. No. 39. p. 2]

NA SITHICHEAN.

Feudaidh sinn ainmeachadh gu robh ar n-athraichean gu mor air an toirt gu bhi geilleadh do shaobh-chrabhadh. Bhiodh iad gu tric (na ’m beachd fein) a faicinn nan cnoc fosgailte air feadh na h-oidhche, agus ceol, danns, agus fleagh ’dol air adhart a stigh.

A reir a chunntais tha againn air puirt nan daoine sith (bho’n tha mi duilich innseadh dhuibh nach do chuir iad uiread de urram ormsa ’s gun cuala mi riamh iad) tha e coltach gu robh uiread de bhuaidh-tharruing anns a cheol aca ’s a bha an ceoldruidheachd eilein “Muir-Meadhon-tire” mu ’n do labhair “Homer” ann an eachdraidh “Ullisseis.”

Tha beulaithris ag innseadh dhuinn gu ’n deach muinntir iomadh uair a steach do’n bhruth agus mar sin gu’n do chompairtich iad ann an aghmhorachd nan cnoc. Tha e coltach gu robh neach a gheibheadh a steach a call a’ chuimhne air gach caraid agus uile nithean talmhaidh—mar a thuirt am bard—

Mi mar neach do’n bhruth a thàradh
’Chomuin danns nan sithich airsidh
Nithean talmhaidh thigeadh sgail orr’
’S mile la mar mhionaid leis.

Tha ’n seanachas a leanas a toirt beachd dhuinn air cho goirid sa dh’ fhairicheadh muinntir Celidh a bhruth. Bha dithis bhraithrean ’dol dhachaidh le soitheach uisge-beatha air muin an dara fir. Chunnaic iad am bruth fosgailte agus a cluintinn a chiuil cha ghabhadh fear an uisge-bheatha ’bhi air a chumail gun dol a steach. Bha e danns’ an sin le “Macnabraich” air a mhuin gus an robh a bhrathair dol seachad air a chnoc bliadhna an deigh sin, agus bha ’n dorus fosgailt (mar a dh’ fhag e iad bliadhna roimh sin—a danns agus a’ ceol). Ghrad leum e steach agus thug e spionadh air a bhrathair amach. “Gu ma h-olc dhut” ars esan— “carson nach do leig thu dhomh aon ruidhle a’ dheanamh.”

Bhiodh na sithichean mar an ceudna ’togail chloinne bho mathraichibh agus a cur spioradan na ’n aite—aig am biodh ciocras agus call neochumanta do’n bhiadh, gidheadh gun phiseach sam bith faicsinneach orra gu corporra.

Bha bean ann bho chionn aireamh mhaith bhliadhnachan agus bha làn amharus aice gur e spiorad de’n t-seors ud a bha aice an àite a leanabh fein. Chaidh i shealltuinn air seann duine glic a bha sa bhaile airson comhairle fhaotainn: “Rach dhachaidh,” ars am bodach, “ agus dean cruathachadh eorna ann am poit air an teine agus a h-uile tionndadh a ni thu air dean tuathal e gus an dean thu bonnach dheth agus an sin cuiridh tu leac na muilne ris ga bhruich, gabh a ris do chathair, suidh ann, agus ith an t-aran le do chulthaobh ris an teine.” Bha an leanabh a faicinn so uile agus ’s ann a chuala bhean a naoidhean ag radh air dhi bhi direach air sgur a dh’itheadh a bhonnaich. “Bha mise 750 bliadhna ann an creagan Dhonnachaidh mhic Thormaid agus leithid deasachaidh na h-oidhche nochd cha’n fhaca mi!” Thug na briathran so dearbhadh dhi gu’m b’e “duine-sith” a bha i ’g altrum. Thilg i do’n amhainn e, agus nuair a rainig i an tigh bha leanabh fein aice.

Chuala mi aon seanachas a tha toirt fios dhuinn gu robh iad (na sithichean) a dol an dail dibhe. Se so e. Bha bean araidh an comhnuidh a toirt iasad de choire mor a bha aice do na sithichean a bha tamh ann sa choimhearsnachd airson a bhi bruich am bidh. Bha te de na “maighdeanan-sith” ’tighinn air toir a choire h-uile feasgar agus bha ’bhean ga thoirt dhi, aig an am cheudna ag canntuinn ris a bhoirionnach-sith— “Dleasaidh coire cnamh ’s a chur slàn gu teach.” Thigeadh i leis a choire gach oidhche ach troimh am leisg aon latha cha do ghabh a bhean an rann, agus cha do chuireadh dachaidh an coire. Sgiurs fear-an-tighe i do’n bhruth air toir a choire agus nuair a rainig i steach cha robh ann ach da bhodach agus cù dubh ceangailte. Ars an dara bodach ris an fhear eile nuair a chunnaic iad i falbh leis a choire (gun focal a labhart)—

A bhean ud ’s a bhean bhalbh
Thaing thugainn à tir na marbh
Thug i leatha ’n coire na cruth
Fuasgail an dubh ’s leig an dearg
Stig iad an cù innt’ agus mharbh.

Bhiodh mar an ceudna banachaigean a doirteadh bainne air na cnuic-shith gus nach marbhadh iad an crodh leis an t-saighead-shith. ’Sann uaine bhiodh an t-aodrch aca an còmhnuidh, ach ghabhadh iad olcas nuair a chuireadh duine sam bith culaidh uaine no ghorm air. Tha na Gaidheil a cumail a mach gur e dath aodach nan sithich bhi air aodach Dhundee a dh-aobhraich gun do chaill iad blar Choille Chragaidh. —FEAR NAN SGEUL, ’saHighland News.

Ceart mar a b’ Abhaist.

Tha mi creidsinn, tha e ’g radh, gu’m bheil moran Ghaidheil anns an duthaich so a dh’ ’fhag Albainn ’nan oige a chuala iomradh air an Urramach, Maighstir Lachlunn MacCoinnich, ministeir Lochcarroin, ann an Siorramachd Rois. Cha’n ’eil fhois—ged nach ’eil a gle choltach—nach fhaod neach no dha a bhi fhathast beo ann an Canada a chunnaic e ’na laithibh aosda, agus a dh’ amhairc air a ghnuis, ’n uair a bhitheadh i a dealradh le eud durachdach anns a chrannaig ’s e cur an ceill firinn ghlan an Fhocail. Tha e air innseadh gu’n do shearmonaich e aon uair air a pheacadh mor sin, a bhi ’g innseadh bhreug. Thug e comhairlean d’a luchd eisdeachd a dian-sparradh orra an fhirinn innseadh ’s na h-uile cuis, ’s air gach doigh oir b’e’ n dleasdanas sin a dheanadh; b’e an ni a b’ fhearr a dhiongadh ’s an t-saoghal so, agus a b’ fhearr a sheasadh ri aghaidh siorruidheachd. Bha na briathran a buntuinn ri cogais aon duine a bha lathair a bha smuaineachadh air iomadh breug a dh’innis e ’na la, ’s a bha de’n bharail nach robh e comasach do dhuine faotainn troimh ’n t-saoghal gu’n breug bheag, gheal an drasd ’s a rithist. A thuilleadh air a sin, cha robh e faicinn moran cron anns na breugan beaga sin. Ach chaidh e far an robh Mr. Lachlunn a dh’fheorachadh dheth mu’n chuis. B’e “smugalair” a bh’ann; ’s e sin ri radh, bhiodh e ri grudaireachd gu tric, agus mar sin gu tric a’n cunnart oifigeich na rioghachd a bhitheadh daonan air toir luchd-briseadh an lagh. Ars’ esan ri Mr. Lachlunn, “Am bitheadh e cearr dhomh an gaidsir a chur bharr a lorg le breug bheag ’n am bitheadh e air toir bracha?” Cha b’urrainn Mr. Lachlunn cead a thoirt dha eadhon sin a dheanadh, agus thug e comhairle chruaidh dha cumail ris an fhirinn ’s gu’n eireadh gu maith leis. Cha robh e fad’ an deigh so gus an robh an “smugalair” air a chuir air fhacal. Air an ath sheachduinn thainig an gaidsir air a chuairt, ’s thubhairt e ris an duine mar a b’abhaist, “Am bheil a bheag de dh’ uisge-beatha no braich agad an diugh?” Chuimhnich an

---

[307]

[Vol . 4. No. 39. p. 3]

duine briathran a mhinisteir, agus fhreagair e gun dail, ach le teagamh ’na chridhe, “Tha tri baraillean uisge-beatha agam air uir tharruing, ’s tha iad air am folach ann an aite ’chaidh ’dheanadh air an son fo mo leabaidh. Ma dh’ fheuchas tu fein ann an sin gheibh thu iad.” “A shloighteire,” ars’ an gaidsir, “ ’n ann a deanadh amadain dhiom a tha thu? nam biodh uisge-beatha agad am folach, ’s tu an neach mu dheireadh a dheanadh casaid.” Le sin dh’fhalbh e, agus ’n uair a bha e cho fad air falbh ’s nach cluinneadh e guth, agus ’n uair a bha uine aig an “smugalair” coir anail a tharrainn, ghlaodh a mach, “O, Mhaighstir Lachluinn, Maighstir Lachluinn! Bha thu ceart mar a b’ abhaist!” —Scottish Canadian.

AN T-EASBUIG SELWYN.

(Air a leantuinn:)

Bha e ’cumail sgoile an “Kohimarima,” faisg air àite-còmhnuidh an easbuig, air son foghlum a thoirt do chloinn dhubha a bha e toirt as na h-eileanan. Bha iad air an cur dhachaidh dha ’n àiteachan féin gach geamhradh; bha ’n dùthaich so tuilleadh us fuar dhaibh. Bhiodh iad ann mu leth-cheud an àireamh. Aon uair thainig da phàisde òg nighinn am measg chàch. Cha robh tuilleadh ’sa chòir dhe’n aodach orra, agus chaidh an t-easbuig a dh’ obair agus rinn e éideadh dhaibh de chuibhrig uachdrach a leapa féin. Bha e ’na thàillear math, ’s ghearr e an t-aodach ’s dh’ fhuaigh e h-uile grein dheth. Rinn e so air bòrd an t-soithich, “Crois” a bha aige air son a chlann dhubh a thoirt air ais ’s air adhart dha’n sgoil as na h-eileanan. Anns a bhliadhna 1867, bha an sgoil so air a cur gu eilean Norfolk; bha ’n aimsir an sin ni bu fhreagarraiche do na gillean a bha tighinn á àiteachan tetha. Chaidh easbuig eile de’n ainm Patterson a thaghadh air son nan eileanan, agus bha eilean Norfolk na àite còmhnuidh aige. Chaidh esan a mharbhadh beagan an deigh sin. Bha ’n t-easbuig Selwyn a rithist an Auckland. An deigh sin chaidh a ghairm gu Sasuinn, ach an toiseach dhiùlt e muigh ’sa mach sin a dheanamh. Bha a chridhe an New Zealand far an robh e ’faicinn moran obrach fhathast ri dheanamh, agus far an robh a chòmhnuidh fad chòig bliadhna fichead. Chaidh an sin òrduchadh gu Lichfield, far an robh mèinnean agus obair iaruinn, agus moran de shluagh bochd. Bha Selwyn na fhear-teagaisg nach cùmhnadh e féin, agus a bha làn iarrtach air math a dheanamh. Sheas e treis mhath an aghaidh dhol air ais gu Sasuinn, ach mu dheireadh thug e aonta. Thuirt e gu feumadh esan a bhi umhail cho math ri duine sam bith eile. Bha e fo riaghladh Ard-easbug Canterbury, agus na ban-righ, s b’e ’dhleasanas a bhi umhail dhaibh. Chaidh e dhachaidh anns a’ bhliadhna 1868. Bha mi féin am baile mor Auckland an latha dh’ fhalbh e. Bha sluagh mor cruinn air an laimhrig air son soraidh a thoirt da. Bha carbad greadhnach air ullachadh air son a ghiùlan dh’ ionnsuidh an t-soithich smùide, ach cha rachadh e ann idir. Ghabh e carbad beag, ceithir-chuidhleach, a bhuineadh do thé de na bùithean agus a thainig ’san rathad aig an àm. Cha robh mor-chuis idir ann. Bha glaodh cridheil air a dheanamh ris air an laimhrig le iomadh neach a bha glé mhuladach ’ga fhaicinn a falbh. Bha an t-easbuig uair a’ dol a shearmonachadh ann na eaglais anns sn robh e mar chleachdadh gu feumadh gach duine pàigheadh aig an dorus mu’m faigheadh e stigh. Thug e so fa-near, agus cha do chòrd e ris idir. Bha moran de shluagh bochd a chuala cliù air an easbuig, air tional, nach b’ urrainn pàigheadh, agus a bha uime sin air an dùnadh a mach. Ach ’nuair a thainig àm an t-searmoin, chaidh an t-easbuig a mach do ’n sgàth-thigh, agus as a sin shearmonaich e dhaibhsan a bha mach aig an aon am ’sa shearmonaich e dhaibhsan a bha stigh. Cha robh riaghailt sam bith a dol ’ga chumail o shearmonachadh do na bochdan cho math ris na beairtich. Chuala mi féin e teagasg aon uair agus gu dearbh bha e comasach, agus bu taitneach a bhi ’ga éisdeachd. Bha so aig àm fosglaidh eaglais ùr a chaidh a thogail aig an Thames, far an robh méinnean òir air an ùr fhosgladh, mu leth-cheud mile bho bhaile Auckland. Ghabh e mar cheann-teagaisg, Col. II. 3; “Anns am bheil uile ionmhasan agus eòlas folaichte.” Labhair e air na briathran “Ionmhasan Folaichte.” Bha air a’ bhliadhna sin bochduinn mhòr ann am baile Auckland, agus ’s ann a dol na bu mhiosa bha i, gus an deachaidh na mèinnean òir so fhosgladh. Thug sin fuasgladh mor do mhuinntir a bhaile sin ’s na dùthcha mu’n cuairt. Labhair an t-easbuig ag radh nach robh ionmhasan folaichte air an toirt ris cearta còmhla, ach bho àm gu àm mar a chitheadh Dia iomchuidh sin a dheanamh. Cha d’ thainig e idir thairis air an òr, ach dh’ aithnicheadh duine sam bith gur h-e ’n t-òr a bha e ciallachadh. A rithist thug e iomradh air daoine mar a nochdas cuid dhuibh deagh bhuadhan a tha annta a lion beagan us beagan mar a chuirear eòlas orra. Rinn e ’n t-searmoin a cho-dhrùnadh le iomradh a thoirt air na Maories. Ged a chaidh iad iomrall, thachair cuid dhiubh ris anns an d’ fhuair e “ionmhrsan.” Bhiodh na Maories gu tric air aire. Thug an cor bristeadh-cridhe mor dha. Ged tha seachd bliadhna fichead o’n chuala mi an searmon ud aig an Thames the cuimhne agam air na cinn a bh’ aige gus an latha ’n diugh, agus bithidh fhad ’s is beò mi. Bha e ainmeil air son a chinn-theagaisg. Bhiodh iad cho freagarrach air an am ’s air an àite. An àm a chogaidh shearmonaich e gu tric ochd uairean ’san latha, agus ceann-teagaisg ùr agus freagarrach aige gach uair. B’e fear de dhaoine ainmeil a linn ’s a latha, agus tha ainm cùbhraidh ann an iomadh àite. Chaochail e ’sa bhliadhna 1879, aig aois tri fichead bliadhna ’sa naodh. Bha moran tuilleadh agam ri innse mu dheibhinn, ach tha ’n eachdraidh nis air a leantuinn cho fada ’s gu’n toir mi gu crich i. Is mi ur fior charaid.

IAIN ROTHACH.

“AM FAIGH A GHAIDHLIG BAS?” —Cha’n ’eil e gle choltach aig an am so, ’n uair a tha co minic oidheirp dhurachdach air a dheanadh air a sgath. Aon do na gaisgeich a’s foghaintiche air a taobh, ’n ar laithne, is e Mr. Mac Bheathain ann an Ionarnais. Tha e an deigh obair mhor a choimhlionadh air a son, le ’bhi ’cur a mach Foclair Gaidhlig a tha neo-chumanta ionnsaichte, agus a tha tabhairt dhuinn mor-eolas air freumhan, agus tobraichean ar cainnt ghaolaich. Cha ’n eil duine am measg Ghaidheil an la diugh a tha air a mheas cho comasach ri Mr. Mac Bheathain air son saothair de’n t-seorsa so agus tha ’n leabhar a reir na h-uile iomradh, airidh air cliu ionmholta. Is cinnteach gu’m bi reic math air an leabhair luachmhor so, ’s gu ’m bi feum math air a dheanadh dhi leosan a cheannaicheas i.

---

[308]

[Vol . 4. No. 39. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, APRIL 4, 1896.

Tha cheannairc a sior dhol air adhart ann an Cuba. Tha an t-eilean bòidheach iin, eilean a tha gu nàdurra cho torach ’s cho beairteach ri àite sam bith air an t-saoghal, an imis a bhi air a dheanamh na fhàsach. Tha na ceannaircich, a reir gach sgeòil, a faotainn a chuid is fhearr dhe ’n t-strith; tha iad a’ cur nan Spàinnteach gu mor nan éigin. Tha an Spàinn gu trom ann am fiachan, agus cha ’n urrainn di mar sin a neart bu mhath leatha chur an aghaidh nan Cubach Mu tig car eile ’sa chùis an ùine ghoirid. Cha ’n eil ni a’s coltaiche na gu ’m bi Cuba air a chall do ’n Spàin, ’s air a chur suas mar dhuthaich dh’ héin.

Bi ainmean na feadhnach a phàigh am paipear air a mhios so ’dh’ fhalbh anns an ath àireamh. Bu chòir iad a bhi ’san àireamh so fhein, ach rinn sinn dearmad orra gus an robh e tuilleadh us anmoch. Ma chuir neach sam bith pàigheadh ugainn agus nach d’ thug sinn creideas dha air a shon, cuireadh e fios ugainn agus ni sinn sin a chur ceart ma ’s urrainn duinn.

Thuirt am Morair Tagraidh ann am Pàrlamaid Bhreatuinn an la roimhe nach robh soirbheachadh mor sam bith leis na croitearan a chuidich an Riaghladh gus a dh’ol a mach dh’ an Iar-Thuath. ’S ann gle ainneamh a shoirbhichas sluagh a gheobh cuideachadh anns an dòigh sin. Gheobh iad air adhart na ’s fhear ann an duthaich ùir ma bhios aca ri earbsa asda fein.

EACHDRAIDH NAM FRISEALACH. —Chuir caraid ugainn caibideil no dha dhe ’n leabhar so, a tha nise beul ri bhi mach. Bu mhath leinn an clo-bhualadh, ach cha cheadaich meud a phaipear sin a dheanamh. Tha ’n eachdraidh air a sgriobhadh le Alasdair Mac Coinnich, ann an Inbhirnis, a tha cheana ainmeil mar Fhear-eachdraidh nam fineachan Gàidhealach. Sgriobh e roimhe so eachdraidh Cloinn Choinnich, Cloinn Dònuill agus àireamh de na fineachan eile. Cha ’n eil teagamh nach bi na Frisealaich anns gach cearna dhe ’n t-saoghal toilichte an eachdraidh fhaotainn, agus gu ’n nochd iad an comain do ’n ughdar le bhi ’ga ceannach.

Tha Ruisia bho chionn àireamh bhliadhnaichean ag obair air deanamh rathad-iaruinn troimh Siberia. ’Nuair a bhios e ullamh, theid aice air eadar leth-cheud us ceud gu leth muillein buiseal cruithneachd a reic ri duthchannan eile a h-uile bliadhna. Tha mòran de dh’ fhearann Ruisia anabarrach math air son togail cruithneachd. Tha an cruithneachd gle shaor ’s na bliadhnaichean so, ach ’nuair a thòisicheas Russia air cur dh’an mhargadh, fàsaidh e mòran na’s saoire.

Tha àireamh mhor de mhuinntir Shiria suidhichte ann anQuincey , Mass.Is iochdrain iad do Shultan na Tuirce, agus fhuair iad òrdugh uaithe o chionn ghoirid a dhol dhachaidh gus a dhol dh’an arm aige. Cha robh toil aca sin a dheanamh, agus uime sin, tha iad a’ dol a sgur a bhi ’ga aideachadh mar uachdaran, agus tha iad gu bhi o so a mach nan iochdarain do na Stàitean.

Chaochail Beniamin Franklin ann am Philadelphia o chionn còrr us ceud bliadhna. Rinn e tiomnadh mu ’n do chaochail e, agus am measg nithean eile, dh’ fhàg e mile dolair aig baile Bhoston. Bha ’n t-airgead ri fhàgail air riabh gu ceann ceud bliadhna, agus anns an uine sin dh’ fhàs an aon mhile gu bhi ’na cheud us aona mile deug.

A dh’aindeoin gach cosgais a tha air Breatuinn air a bhliadhna so, a dh’aindeoin gach soitheach-cogaidh us eile a tha i togail, theid aice air coig muilleinean fichead a chur a phaigheadh na h-ainbhfheich. Cha ’n eil duthaich air an t-saoghal an diugh aig am bheil uiread teach-a- steach ri Breatuinn.

NIALL DOMHNULLACH,
Ceannaiche.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c . &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

---

[309]

[Vol . 4. No. 39. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Rinneadh còrr us da mhile pòsadh ann an Nobha Scotia an uiridh.

Bha nighean bheag, Nic Gilleain, ann am Baoghasdal, còmhla ri cloinn eile a’ cluich le sleighe bheag an latha roimhe, agus air dòigh-eigin chaidh bior-fuilt an sàs ’na cois, agus thug e a bàs.

Bha muinntir Louisburg a’ taghadh fear-comhairle Di-sathairne s’a chaidh. Fhuair Le Vatte a stigh le seachd fichead bhòt ’sa dha dheug, sia deug a bharrachd air na fhuair O’Toole, a bha ruith ’na aghaidh.

Tha carbad-iaruinn an drasda ruith eadar Sidni agus Sidni a Tuath da uair ’san latha. Leanaidh e air ruith gus an tòisich am bàt-aiseig, agus tha e ri bhi ruith mar sin gach geamhradh an deigh so fhad ’sa bhios an acarsaid dùinte.

Tha duiue beairteach ann am Montreal, Uilleam C. Domhnullach, an deigh leth muillein dolair a thoirt do Oil-thigh McGill. Thug e roimhe so da mhuillein dolair do’n Oil-thigh cheudna. Rinn Mr. Domhnullach a shaoibhreas air an tombaca.

Thuit fear Tomas Hinch eadar da charbad-iaruinn ann a Halifax, Dior-daoin air an t-seachdain ’sa chaidh. Chaidh a dha chois agus te dhe lamhan a chur dheth, agus bha a chorp air a dhroch shracadh. Chaochail e an ceann da uair anns an ospadal.

Bha da stoirm shneachda ann air an t-seachdain so, Di-màirt agus Di-haoine. Thuit cnap math sneachda Di-màirt; ach dh’ fhalbh a chuid bu mho dheth mu’n d’ thainig an stoirm an de. Cha’n eil sinn buileach cuibhteas an geamhardh fhathast.

Tha moran de na paipearan-naigheachd a deanamh a mach gu’m bithear a’ taghadh Parlamaid ùr ann an Canada toiseach an ògmhios (Iun). Cha’n eil sin ach da mhios air falbh, agus cha’n fhada gus am feum iadsan a tha gu bhi ’san t-stri a bhi ’dol ’nan uidheam.

Chaidh tòrradh thairis air an deigh eadar an t-Eilean Mor ’s am Bras d’ Or Beag aon latha air an t-seachdain s’a chaidh, agus da fhichead each us sleighe ann. An la’r- na-mhaireach bha an t-uisge fosgailte far an deach iad thairis. Bha an deigh air falbh gu buileach.

Tha duine ann am baile Halifax an dràsda a choisich a h-uile ceum thairis eadar an Cuan Ciùin agus an Atlantic, astar ceithir mile de mhiltean. Thug e nall botull beag lan de shàl as a Chuan Chiùin agus an la roimhe dhòirt e anns an Atlantic e, mar gu’m b’ eadh a’ “pòsadh nan uisgeachan.”

Fhuaireadh Còirneal Amyot, aon de na fir-pàrlamaid a bh’ aig Cuibeic ann an Ottawa, marbh ’na leabaidh am baile Chuibeic, ’sa mhaduinn Di-luain s’a chaidh. Bha e leth-cheud bliadhna ’sa tri a dh’ aois. Bha e ’na fhear-parlamaid o chionn chòig bliadhn’ deug. Bu Chonservative e, agus bha e ’leantuinn gu dlùth ri Sir Iain Dòmhnullach ’nuair a bha e beò.

Tha fios á St. John’s, Newfoundland, ag radh gu bheil e coltach gur i bhliadhna so bliadhna cho fad air ais a thaobh iasgach nan ròn ’sa bh’ aca o chionn fhada. Mu’n àm so ’n uiridh bha tri cheud gu leth mile ròn air an glacadh, ach am bliadhna cha do ghlacadh ceud mile fhathast. Tha iomadh sgiorradh a tachairt do na soithichean. Chaidh ceithir no còig dhiubh a chall, agus tha feadhainn eile air an droch mhilleadh.

Chaidh fear Tearlach Boudrot, a bha na mheat air an t-soitheachPatriot ,a bhàthadh faisg air beul acarsaid Halifax Di-sathairne s’a chaidh. Chaidh a thilgeadh thar bòrd le te de da slatan. Rinneadh gach dichioll air a shàbhaladh. Chaidh ròp a thilgeadh g’a ionnsuidh, agus fhuair e greim air, ach ’nuair a bhatar ’ga tharruinn a stigh chaill e ghreim agus chaidh e fodha. Bha e tri fichead bliadhna ’sa ceithir a dh’ aois. Bha e pòsda, agus dh’ fhàg e teaghlach.

Chaidh Domhnull Caimbeal, bràthair do’n Urr. Calum Caimbeal, ministeir Strath-Alba, a mharbhadh le beum-sleibhe ann an Oregon, air an ochdamh latha dhe’n Mhàrt. Bha e aig an àm ’na leabaidh an tigh caraide dha, D. G. Domhnullach. Bha an tigh air a chur as a chéile, agus chaidh esan a mharbhadh, agus mar an ceudna nighean do Mhr. Domhnullach, a bha aig an àm a’ beothachadh an teine ’sa chidsinn. Thachair so mu leth-uair an deigh seachd ’sa mhaduinn la na Sàbaid. Fhuair a chuid eile dhe’n teaghlach as le ’m beatha. Bha an tigh air a thogail aig bonn bruthaich nach robh ro àrd, ach a bha gle chas. Thainig Mr. Caimbeal dh’an bhaile oidhche Shathurna a choimhead an Domhnullaich ’sa theaghlaich, agus mar sin chaill e a bheatha. Tha sgeul a bhàis na bhuille chruaidh dh’a chàirdean, gu h-àraidh dh’a mhàthair, a tha fuireach air a Chladach a Tuath, ’san eilean so, agus a tha nise ’na seann aois.

BAIS.

Air taobh deas Amhuinn Mhira, air an treas latha dhe’n Mhàrt, Mairi Dhomhnullach, ceithir bliadhna fichead a dh’ aois.

Air Taobh Tuath an Eilein Mhoir, an tigh a peathar, air an naodhamh latha deug dhe’n Mhàrt, Iseabail Chaimbeul.

Aig Kerrowgare, am Pictou, Domhnull A., mac do Iain I. Sutharlan, tri bliadhna fichead a dh’ aois.

Ann am Mabou, air an fhicheadamh latha dhe’n Mhàrt, Iain Mac Raing, (mac Dhonnachaidh), da fhichead bliadhna ’sa tri a dh’ aois. Bha e ’na dhuine air an robh deagh chliù, agus gle mheasail aig gach duine bha eòlach air. —R. I. P.

POSAIDHEAN.

Ann am Malagawatch, an 25 latha dhe’n Mhárt, leis an Urr. Alasdair Ros, M. A., Niall I. Gillios, Orangedale, us Caorstaidh, nighean Dhomhnuill ’Ic Griogair, Malagawatch.

Deiseachan Deante, Aodaichean dhe gach seòrsa, Leintenn, Adan agus Brogan Fhirionnach aig D. J. Domhnullach. An aon stòr ’sa bhaile nach eil a cumail dad ach Còmhdach Fhirionnach. ’S còir dhuit taghal a stigh.

APRIL, 1896.

1 Di-ciaduin. La Fhéill Bride (La gnothuch na cuthaige).
2 Dior-daoin
3 Di-haoine. Di-haoine na Ceusda.
4 Di-sathairne. An Crtl mu dheir. 8.10 feasg.
5 DI-DONAICH. Di-donaich Caisge.
6 Di-luain. Sith nan Staitean, 1865.
7 Di-mairt. Fhuaireadh Canada, 1499.
8 Di-ciaduin. Breith Righ Lochlann 1818.
9 Dior-daoin. Di-cheannadh Morair Sim, 1747.
10 Di-haoine
11 Di-sathairne. Chrùnadh Uilleam us Mairi 1689.
12 DI-DONAICH. A Mhion-chaisg.
13 Di-luain. An Solus Ur. 0.9. maduinn.
14 Di-màirt. Bas Sheòrsaidh Ghrannd, 1835
15 Di-ciaduin. Ceitein na h-òinnsich.
16 Dior-daoin. Blar Chuil-fhodair, 1746.
17 Di-haoine. An Fheill Donnain.
18 Di-sathairne. An Fheill Mholis.
19 DI-DONAICH. II. Di-donaich an deigh Caisge.
20 Di-luain. A cheud chairteal, 6.33, fessg.
21 Di-màirt. Coinneamh Ghlinn Eillge 1653
22 Di-ciaduin. Breth Sheu’s Ghreumaich 1765
23 Dior-daoin. Crùnadh an II Tearlaich 1661
24 Di-haoine
25 Di-sathairne. Crùnadh Ceann-mor, 1057.
26 DI-DONAICH. III. Di-donaich ’deigh Càisge.
27 Di-luain. An Solus Lan, 9.33, mad.
28 Di-màirt. (27) Bas an III. Alasdair, Righ Alba, 1124.
29 Di-ciaduin
30 Di-daoin. Blar Fontenoi, 1745.

Leabhraichean
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

---

[310]

[Vol . 4. No. 39. p. 6]

CEOL NAN GAIDHEAL.

FHIR MO CHRIDHE, —Tha na gillean-truisirnis cho lìonmhor, falbhanach, ’s nach eil annas agam dhuit an turus seo. Mu ’n gann a dh’ aithrisear sgial-ùr, gheobhar air ais ás a’ Ghalldach e air na carbaid thoite ’s each, na ’eige de chlòth-dubh Chille-Math-Chùc; a bhuidheachas sin daibhsan, na gillean ceanalta, agus do ’n dealan a tha nis, ach beag anns gach baile. Mur teid mi chromadh air “a’ bhalg-thionail,” ma ta, cha’n eil fhios agam ciod a thairgeas mi dhut. Na ’m biodh tu làmh-rium ghabhainn port-a- bial dhut, bho ’n

“Is tric a bha sinn, fhir mo chridhe,
Gun phìob gun fhidhill a’ dannsa.”

Cleas ioma rud eile, tha na puirt a’ dol air chall. Gheobhar, gun teagamh, mòran diubh an leabhraichean-ciùil, agus sin gu tric fo ainm Gallda. Ach c’àite bheil na facail a tha na camagan dubh ud a’ riochdachadh? Is cullaidh-ioghnaidh nach beag gu ’n leigteadh aog fuinn agus puirt a bha flaithin ’s an daoine bho linn gu linn ag éisdeachd ’s ag cluith mu seach air a’ chlàrsaich ’s air a’ phìob, gun urad ’s lorg am buinn fhàgail. Is ann de bhuaidhean a’ chiùil, mar is math tha fios agad, an ìnntinn a chur ionnan ’s thairis am plathainn éibhneis. As aogais nam facal a tha e ’riochdachadh, cha ’n eil ann ge tà, ach faileas—cha’n eil an inntinn, ach mar gu ’m b’ eadh, an nial-cadail; ach cho luath ’sa dh’aithrisear na ’chois na briathran, mosglaidh i ás a ceal, thig i ga h-ionnsaidh fhein, agus, na ’geal-fhaireachadh, blaisidh i gu riochdail air cupan milis a h-àidh.

Is fior-thaitneach an rud an ceòl. Agus co a b’ fhearr a thuig sin na ar sinnsirean. Eadar a bhreith ’sa bhas, cha robh rud ris an cuireadh an Seann-Ghàidheal a làmh, aig a’ bhaile no bhuaithe, ag cuallach na spréidhe no ag àiteach an fhuinn, nach robh fonn no port freagarrach aige mu ’choinneamh. Ma ’s ann ag altrum an naoidhein mhaoth ’s an uchd, nach robh an Tàladh mùirneach aig a’ bhanaltruim, a chur gean a’s cadail air. Anns a’ bhuailidh a’ bleoghan na spréidhe, nach cluinnteadh “Gaol-ant-aghan” air bilean gach banaraich. Aig a’ bhrathainn, no cur àird air calanas, am biodh bean gun a Cronan fhéin. Latha-breith an oighre, nach rachadh a’ Phìob ath-ghléusadh a chluith cuairte air an Fhàilte chridheil, chùirteil an lathair an fhlath. Ma ’s ann ag cruinneachadh nan daoine, nach robh an Co-thional gu chur suas—cuimhneachan air buaidh-làraich, no ma dh’ fhaoite, air éucoir a rinneadh uair-eigin air a’ chinneadh. Ma ’s ann air astar mara no tire, a chumail an còrach riutha no thoirt a mach na h-aichmhealach, nach robh an Iorram no ’n Spaidsearachd ann a bheothachadh neart agus spéirid nan alt lùthmhor. Ma ’s ann ri uchd an nàmhaid, nach robh am Brosnachadh caithreamach, sùrdail ann, a dhùsgadh cuimhne air cruadal nan daoine bho ’n d’ thàinig iad. An tigh na féille, nach robh na puirt ruithleumach, mhireagach dhannsa ann, a dh’fhuadach smuairein ’s a dh’ altrum càirdeis. Agus an uair bu bhàs do ’n triath, nach robh an cumha tiamhaidh ga chur suas—a’ brùchdadh á grùnnd a’ chridhe—gach beag a’s mòr, sean a’s òg ag caoidh a chùil-thaice.

An uair a chluinneas an Gàidheal, ’s e air aineol, ceòl na pìoba, ciod a tha toirt air a chridhe éirigh ris? An e binnead a’ chiùil? Is gann gur h-é, bìnn, leadarra ’s mar a tha e ach gu ’m beil e dùsgadh suas dha seann chuimhneachain air an àm a bha e an tir nam beann ’s nan gaisgeach. Tha ’chridhe a’ blàthachadh ris a’ cheòl agus le h-ath-ghuth ga fhreagradh:—

“ ’Se siod am fonn a chuala mi
An uair a bha mi òg.”

Tha “An uair a bha e òg” ga h-ùrachadh na chuimhne. Chì e, mar gu ’m b’ann an sgàthan, Tir-nam-Beann. Chì e ìomhaidh a leannain dh’an do gheall e bhi tairis—a phiuthar-chridhe nach do thuig e riamh a gaol da—a bhràithrean—a chompanaich—a dhìlsean, ’s a chàirdean—an fhàrdach ’s an do rugadh e—gach béinn, a’s gleann, a’s coire, a’s coille, ’s ionad a b’ aithne dha, ’s gach ni a bha annta—chì e sin uile ’s athair, ’s e ’n dùil gu’m beil e faireachadh anail bhlàth a mhàthair ’s i ga thaladh gu beadarrach, mùirneach na h-uchd mar a b’ àbhaist! Creid mi, fhir mo chridhe, is culaidh e g’a chumail bho dhroch-stil.

Cha ’n eil féum ’s an iomchoire; ach nach saoileadh tu gu ’m bu chòir an t-sheinn a theagasg do ’n òigridh anns gach sgoil ’s a’ Ghàidhealtachd? Nach tog thu do ghuth na h-aobhar? Cha ’n eil teagamh agam nach toirear feairt ort. Tha fhios agam gu ’m beil daoine còire air feadh na duthcha a bheir a chreidsinn air sluagh baoghalta nach eil ’s na puirt ach faoineis, rudan air bheag brìgh ’s gur còir an grad-leigeadh air dìo-chuimhne. Faodaidh iad a bhi ceart; ach air mo shonsa dheth, cha léur dhomh coire no dolaidh sam bith annta, ma ghabhar le cuibheas diubh, agus sin ’n an àm fhein.

Dh’ fhaoiteadh cùnntas gun àirimh a chur fhathast cruinn de na puirt, na ’n rach’teadh seòlta mu ’n cuairt do ’n chùis. Tha moran an comas nan “Comunn,” na ’m biodh an toil ’s an dùrachd aca; agus gun dol fada bho ’n taigh, tha bean chòir ’s a’ bhaile seo, ’s na ’n rachadh i ceart air ghléus, chuireadh a’s chumadh i “gun phiob gun fhidhill” “a’ chléir fhéin ge sianta ’n còta,” air an ùrlar bho ’Luain gu Sathurna. Gun tuilleadh cagnaidh ma ta, chuir mi-fhìn ’am ònrachd còrr a’s ceithir fichead diubh cruinn; ’s cha ’n ob mi an toirt seachad a nasgaidh do dhuine sa bith a shaoileas mi an ni féum dhiubh.

Bheir mi nise, le d’ chead cuairt dhut.—

TALADH.

Ba-hò, mo leanabh,
Ba-hò, ba-hò;
Ba-hò, mo leanabh,
Ba-hò, ba hò;
Bà, hi-rì, hill-ù, hill-arum
Gu ’n till iad fallain,
Na dh’ fhalbh air sàil’.
Ba-hò, &c ,

Gur h-ioma cruaidh fhortan
Tha ’n lorg nam màth’r;
’S gu ’m beil mo chuid-sa
A nochd nam làimh:
An àite bhi mùirneach,
Sùnntach, aighearach,
’S ann tha mi na ’m laidhe
Fo phràmh, fo phrámh.
Ba-hò, &c ,

LUINNEAG.

Iù hòileagan, iù,
Hò, m’ aghan;
Iù hòileagan, iù,
Hò, m’ aghan;
Iù hòileagan, iù,
Hò, m’ aghan;
Mo chrodh-laoidh a’s aighean,
Air gach taobh de’n abhainn.

M’ fhéudail de ’n chrodh,
Gur h-i ’Ghuaill-fhionn;
Cha b’ i ’Cheannfhionn,
Bò bu shuaraich.
Beannachd banaraich
A’s buachaill’
Cha bhiodh tu duilich
A chuallach.
Iù, &c .

Is math a b’ aithne
Dhomh do mhàthair,
Nighean Glasaig—
Ogha Blàraig.

---

[311]

[Vol . 4. No. 39. p. 7]

Is tù a lìonadh
An stòp cairt domh,
’S cha bhiodh air
Mo mhùirnein fàillinn.
Iù, &c .

DANNSA A’ CHLAIDHIMH.

Gille-Callum, dà pheighinn,
Gille-Callum, bonn-a- sia.
Gille-Callum, dà pheighinn,
Gille-Callum, bonn-a- sia.
Gheobhainn bean air da pheighinn,
Gheobhainn bean air da pheighinn,
Gheobhainn bean air da pheighinn,
’S tagha ’s rogha air bonn-a- sia!

Rug an luchag uan boirionn,
Thug i dhachaidh cual chonnaidh,
Miasmhine, cliabh sallainn,
Gille-Callum, bonn-a- sia! &c ., &c .

RUIDHLEADH NA COILICH-DHUBHA.

Ruidhleadh na coilich-dhubha,
’S dhannsadh na tunnagan.
Ruidhleadh na coilich-dhubha,
’S dhannsadh na tunnagan,
Ruidhleadh na coilich-dhubha,
Air an tulaich làmh ruinn.

Air an tulaich againn fhìn,
Air an tulaich urad ud.
Air an tuilich againn fhìn,
Air an tulaich làmh ruinn.
O, ruidhleadh, &c .

Tha cuimhne agad air an fhear seo; ach tha eagal orm nach eil e agam ceart, ’s cha ’n eil am piobaire aig an tigh an diugh gu ’m sheòladh.

CUMHA MHIC A AROIS.

Neo Cumha Mhic-an-Tôisich.

Céud nan creach,
Leag iad thu!
Och nan och,
Leag iad thu!
Céud nan creach,
Leag iad thu
’M bealach a’ ghàraidh!
Céud nan, &c .

Leag an t-each ceanfhionn thu,
Leag an t-each ceanfhionn thu,
Leag an t-each ceanfhionn thu,
’M bealach a’ ghàraidh!
Leag an t-each, &c .

Am fion bha gu ’d bhainis,
Am fion bha gu ’d bhainis,
Am fion bha gu ’d bhainis,
Am fion bha gu ’d bhainis,
Gu ’n d’ òladh air d’fhairis’ e!
Dheagh mhic a Arois.
Céud nan creach, &c .

Ach is ’eudar sgur. Mu’n d’thuirt am fear nach maireann e, “Dh’ fhaoiteadh leabhar gàbhaidh a sgrìbheadh mu ’n chùis seo na ’m biodh duine ann aig am biodh lan-eòlas, pailteas ùine, agus na bu leòir de dh’ airgiod gus a chur a mach an nasgaidh!” —D’ fhaicinn slàn. ABRACH.— ’sa Ghaidheal, 1874.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

Caradh Uaireadairean.
Glanadh, $0 .50
Mainspring , . 60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON.
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bhil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
math ar duthcha tha ’nar beachd

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

---

[312]

[Vol . 4. No. 39. p. 8]

ORAN.

Air an aois agus air faoineachd an t-Saoghail.

LE GILLEASBUIG MAC ILLEOLAIN, AM BROADCOVE.

An so am shineadh air leabaidh iosail,
Mo smaointean diomhair ma ’n tìm a thriall,
An tìm a dh’ aoin bhuainn mar cheò ni sgaoileadh
Le oiteag ghaoithe bho ’n Aird-an-Iar:
Ged tha an òige ro-lan de dhochas,
Ni ’n aois an còmhnuidh sud fhògairt sios;
Thig iomadh breoitach, thig crith ’us lòinidh
’S ged theid thu ’d chòmhdach, cha dean thu gniomh.

Tha ’n aois a táladh gach aona là bhuainn
A h-uile tàlaint a fhuair sinn riamh;
Thig iomadh fàillinn a mhilleas slàinte,
’Sar cosnadh làthail bi’dh bhuainn a triall;
Tha am a chùnntais nis teannadh dlù oirnn,
Bi’dh mid n’ar dùsgadh, le tùr is ciall
A cumail fhàintean an Ti a’s àirde,
’Sa guidhe fabhor ’nuair thig a’ chrioch.

Tha sannt an t-saoghail ’sa chinne-daonna,
Go trusadh maoin as gach taobh mu’n cuairt;
A deanamh stòras ’s ga thrusadh còmhlath,
’S le barrachd dòchais ’se ’n còrr tha ’uap’;
Ma’s ann le dòbheart a thruis thu ’n t-òr sin,
’S gu’n tug thu bheò’laint o dhòiri truagh,—
A sporan mor sin ’s am beil do dhòchas
A dhuine ghòraich, cha bhi e buan!

Cha tugainn béuman do bheartais saoghalt’,
Cha bhi clann daoine as aonais ceart,
Ach malart chòmhnard bhi measg gach seòrsa
Gun dad a rògaireachd bhi ’nam bheachd;
Ma rinn u stòras ’s gu’n d’fhuair u còr dheth,
Ruig tigh na deòiri ’tha ’n còmhnuidh n’airc.
’S theid riadh ri ’d chùnntas bhios air a dhùbladh
’Nuair theid thu nùll aig a chùirt bhios ceart.

Tha beartas saoghalta mealladh dhaoine
Cuir iomadh smaointan tha faoin ’nam beachd
Tha aitreamh leòmach, tha sannt is mòrchuis
Is iomadh gòraich tigh’nn dhaibh fonear:
’Nuair thig am bàs ort, na rinn thu tharsuin,
Cha dean e stà dhut mur eil thu ceart;
Cha téid fo ’n fhòid leat na rinn thu stòras
Ach beagan còmhdaich le bòrd is leac.

Bha Solamh rìomhach air cathair rìoghail,
Le ’dheise shìoda dol sios fo chas;
Bha mèinean òir aige ’tional stòrais—
Bha mèinean òmair ’s gach seòrsa chlach;
Gach beartas saoghalta ghabhadh faotainn,
Bha nise ’taomadh gach là dha steach;
’Nuair dh’fhàs e aosda, gu ’n d’rinn e faosaid
Nach robh ’s an t-saoghal ach maoin gun dreach.

Bha iompair’ uaibhreach ann, fada bhuaithe,
’S bha mòran sluaigh aige suas ga feachd;
Gun robh e buadhair ’sa h-uile tuasaid,
’S gu ’n chuir e cuairt air an àird-a- Near:
Cha robh ’san t-saoghal de chumhachd dhaoine
Na bheireadh claoidh as, no chuir air ais,—
Chaidh e gu taobh agus ghuil is chaoin’ e
Gun tuilleadh saoghail bhi ann ri ghleachd.

Faodaidh e bhith gun abair an leughadair nach eil rogha bàrdach no ard sgoraileachd air an òran so; ach ’nuar a chluinneas e gu ’m beil an t-ùghdair 91 bliadhna a dh’ aois, agus nach robh e cleachdadh bhi deanamh òrain ’na òige, bithidh lethsgeul aig air an t-seann duine chòir a tha mar so a’ cur seachad roinn dheth ’ùine, bho ’n a chaidh a fhradharc agus a chlaisneachd beagan air ais, agus nach eil e nise cho furasda dha idir conaltradh a bhi aige ris na càirdean agus ris na coimhnearsnaich ’sa b’ àbhaist.

CONAL.
Margari, Am Màrt 1896.

ORAN DO SHINE WOODS.

LE SEORAS CAIMBAL.

Chunnaic mi ’n òigh a’s boidhch’ air thalamh:
Do phòg air bhlas meala, ’chaoin chagair mo chridh’.
Dhuir’ ginn a pòsadh le deòin gach caraid:
Gun or, gun earras, cha ghabhainn ach i.

Tha mi fo ghruaim ’s cha dual dhomh bhi maireann,
Mu ’n sgeula so ’fhuaras Di-luain thar a Chaoil.’
Gun do chaochail gach ùis ’s gach suairceas banail,
’S gach suaimhneas, carantachd, gean, agus gaol.

Ma thug thu rium cùl ’s gu ’n d’ dhiult thu m’ fhuran,
’S mi giùlan mulaid le fulangas buan,
Nan deanadh mo shùil an driuchd a chumail,
A rùin, cha chluinnteadh mi tuilleadh ga d’ luaidh.

Treigidh a ghrian an iarmailt buileach,
Sguiridh na sruthain a ruith chum a chuain,
Mun lughdaich mo speis do ’n gheig a’s luraich’,
Ach ’s fheudar cur leis, ma thug thu dhomh fuath.

Ach so dhuit mo lamh le cairdeas tairis,
’Se blàths a mhaireas ma bhitheas mi beo,
’S na cum mis’, a ghraidh, gam chradh na ’s fhaide,
’S do ghràdh gam mhealladh ’s nach fhaigh mi ort còir.

SGEUL MIODALACH AN DOCHAIS.

Le miodal sgeoil thuirt dòchas.
Gum pilleadh sòlas caomh;—
Ach m’ osnaich cha dean fòir orm,
’Se ’s dàn ’bhi bròn do ’n ghaol.

A! ceana shiubhail dòchas?
’S ann theich e uam gu bràth;
Dh’ fhalbh bruadair gaoil na h-òige.
’S gun d’ thàirmich bròn na àit.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC:
An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aig F. & J. Morley.
Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s còir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas cungaidhean air son leigheas agus neartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, thoir e gu
RHODES & GANNON,
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c. Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, - - - C. B