---

[25]

[Vol . 4. No. 4. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, OGUST 3, 1895. No. 4.

AN CRANNCHUR.

(Air a leantuinn.)

“Ciod e aobhar an gaireachdaich?” arsa Da’idh Sulair ris fhein; “am bheil suil aca gu ’m buidhinn iad uile?” agus car tiota dh’ eirich seorsa de amharus ’n a inntinn mu a shoirbheachadh fein. Thainig fallus fuar air a’ smaointeachadh na ’n cailleadh e; ach thilg e dheth gach teagamh agus sheas e a dh-fheitheamh na crich. Cha d’ fheum e feitheamh fada. Thainig balachan beag a stigh le cuirneachadh air a shuilean agus aon d’ a lamhan ceangailte air a chulaobh; chuir e a lamh lom ann an bocsa, thug e ’mach cairt agus shin e do ’n chleireach i, a leugh a mach air aireamh; an sin thog balachan air taobh eile an tighe cairt as a bhocsa fein agus shin e i do chleireach eile, a ghlaodh a mach, “Falamh” Rinneadh so fichead uair, gus mu dheireadh, an d’ thainig da chiad gu leth punnd Sasunnach air fear eigin. Thog iad iolach ard ’n uair a chual iad so; ghlac a chairdean air lamh an duine fortanach air an d’ thainig an da chiad gu leth, ach sheap an dream aig an robh an cairtean “Falamh,” as an rathad.

“Falamh, falamh, falamh falamh; is i mo bharail gu bheil iad ach beag uile falamh,” arsa Da’idh ris fein; “cha ’n ’eil so idir mar a shaoil mi; ciod a dheanainn na ’n tuiteadh do m’ chairt fein a bhi falamh. Tha an t-am agam a bhi a’ gluasad a choir an doruis.”

Falamh, falamh, falamh, leth-chiad uair eile as deigh a cheile, agus a’ sin, coig ciad punnd Sasunnach do chuideigin. “Falbh,” arsa Da’idh, “is fhiach sin rud-eigin, ach is suarach e lamh ris na tha suil agamsa ’fhaighinn. Ciod sud a chuala mi? ’S e sin an t-aireamh aig a’ chairt sgamsa; a dhaoin’ -uaisle, ma ’s e ur toil e; is mise ‘77’” — “Falamh” ars’ an cleireach, agus thuit Da’idh Sulair bochd air a bheul ’s air a shroin, mar gu ’n cuirteadh urchair ann. Shaoil iad uile gu ’n robh e glan mharbh, ach cha robh. Fhuair iad a mach c’ aite an robh an duine bochd a comhnuidh; agus, a thaobh gu’n robh e astar air falbh, thairg duin’ -uasal a bha ’lathair a charbad fein gu caoimhneil chum Da’idh bochd a ghiulan dachaidh. Chuir lad anns a’ charbad e ’s dh’ fhalbh iah leis.

Bha Peigi fad uair an uaireadair a’ freiceadan aig an uinneig. A chum is gu ’n rachaidh aice na b’ fhearr air orduighean Dha’idh a chur an gniomh, fhuair i cuideachadh aon de na coimhearsnaich, chruinnich i gach stob airneis a bha ’s an tigh ann an aon seomar-mullaich, agus bha i ’nis ’n a suidhe gu foighidinneach a’ feitheamh a’ charbaid. Mu dheireadh, an uair nach mor nach robh i air toirt thairis, faicidh i an carbad a’ tighinn m’ an cuairt an oisinn? A suas chaidh an uinneag ann an tiota, agus a sios chaidh an airneis car ar char air an t-sraid gu h-iosal. Cathraichean, buird, sgathain, poitean, clobhachan ’s gach ni air an ruigeadh lamh, a sios chaidh iad, muin air mhuin, ’n am mirean air a’ chabhsair. Bha seana bhodach a’ dol seachad aig an am, ’s dh’ amhairc e suas dh’ fheuch ciod a bu chiall do ’n fhrois eagalaich, ach bhuail gob a bhuilg-sheididh anns an t-suil e, agus am feadh a bha e ’n a laidhe a’ sporathail thainig ultach de shoithichean creatha ’nuas air a chaol-druim nach mor nach do bhrist a chnaimh-droma. Ruith marsanda a mach as a bhuth air taobh eile na sraide ’s e cumail a suas a lamhan ’s a’ smeideadh ri Peigi sgur d’ an obair sgriosaich, ach fhuair e strabhaileadh de chuinneig anns an smig a chuir car dheth anns an eabar. Leum am ministeir, duine mor, sultmhor, ’s e ’dol seachad, a nall a chur casg air a’ bhristeadh uamhasach, ’n uair thainig gùn drogaid leis a’ chaillich a nuas thar a chinn, ’s ghrad thug e ’chasan as le naire. Fad na h-uine so, agus ann am meadhon na h-aimhreite bha Da’idh Sulair, agus e ’nis air tighinn gu ’mhothachadh, ’n a sheasamh anns a’ charbad a’ glaodhaich airde ’chinn ’s a’ smeideadh ri Peigi a stad; ach shaoil ise gur ann a bha e ri iolach ’s ’g a brosnachadh; chuir i roimhpe nach biodh stob a stigh m’ am biodh uine aig Da’idh air bhi ’nios an staidhir; agus gus an do leum e ’stigh mar dhuine air a’ chuthach ’s an do rug e air chaol da dhuirn oirre, cha do thuig i ciod a bha e a’ ciallachadh. Mu dheireadh dh’ innis e ’n fhirinn bhronach dhi, ’s shuidh iad le cheile a chaoidh an leir-sgrios a thug an goraich a nuas orra.

Am feadh a bha iad mar so a’ tuireadh ’s a’ bron an cor bochd, thainig an duine caoimhneil, cneasda sin, Seumas Mor, a stigh ’g am misneachadh. Cha d’ thuirt e idir riutha mar a theireadh cuid a dhaoine, “Nach d’ thuirt mi ribh; cha ghabhadh sibh mo chomhairle.” Cha d’ thuirt e ni d’ a leithid, ach ’n uair a chunnaic e mar bha cuisean, dh’ fhalbh e gun fhacal a radh, chuir e tional beag air chois, agus ann an latha no dha thruis e mu thuaiream da fhichead punnd Sasunnach a chuir Da’idh Sulair gu comhfhurtachail air a chasan a rithisd. Is ann mar so a bu choir do dheadh choimhearsnaich deanamh r’a cheile. Cha do chuir Da’idh Sulair agus Peigi a bhean sgillinn gu brath tuille ann an crannchur. —Mur do shiubhail iad uaith sin tha iad beo fhathast.

Eadar le I. B. O.

Aodaichean deante, Adan, Curraichdean, Brògan, Flùr, Min, Ti, Siùcar, agus ioma seòrsa eile aig D. J. Domhnullach, math agus saor. Taghail aige.

Is fhearr làn an dùirn de cheaird na làn an dùirn de dh’ or.

---

[26]

[Vol . 4. No. 4. p. 2]

EACHDRAIDH MU BHLIADHNA THEARLAICH.

(Air a leantuinn.)

AN là an déigh a’ bhlàir chual’ e gu’n robh cuid de na daoine buailte fathast beò, a dh’ aindeoin gach leòin agus ana-cothruim a fhuair iad, ’n an sìneadh a muigh air an raon fo ’n uisge throm a thuit feadh na h-oidhche. Chuireadh cuid de ’n arm-dhearg a mach o Inbhernis a chum cur as doibh so; agus ma bha ’n t-òrdugh sgreamhail, chaidh a chur ’an gnìomh air mhodh cho gràineil. Air an là ’m màireach chuireadh cuideachdan a mach air feadh na dùthcha a rannsachadh gach tighe anns an saoileadh iad an gabhadh na daoine leòinte fasgadh. Fhuaradh àireamh mhòr dhiubh; mhortadh iad uile ach fear no dhà a fhuair as le bàighealachd aoin de na h-oifigich. Bha duine measail, nach buineadh do thaobh seach taobh, a chunnaic a dhà-dheug agus trì-fichead air an cur gu bàs mar so air an treas là an déigh a’ bhlàir.

Cha robh ’an so ach faoineachd ann an coimeas ri uamhais eile a chuireadh ann an gniomh. Dlùth do ’n bhlàr-chath, bha bothan chaorach far an d’ iarr cuid de na daoine leòinte fasgadh; fhuair an t-arm-dearg a mach iad; dhùin iad an dorus, agus chuir iad r’a theine e; ionnas gu’n do loisgeadh, cha’n e a mhàin na bha dhaoine leòint’ ann, ach mar an ceudna cuid de mhuinntir iochdmhor a thàinig a fhreasdal doibh. An déigh do na h-uile-bhéistean gràineil a rinn so an t-àit’ fhàgail, fhuaras le muinntir na dùthcha dà-fhichead corp anns a’ bhothan thruagh so, ann an cor nach urrainn cainnt a chur ’an céìll. Cha-n ainmich sinn ach aon sgeul eile. Fhuaras naoi Oifigich dheug ann an coille a’ call fala, ghiùlaineadh iad dlùth do thigh Chùil-fhodair, ach cha robh a’ chridhe fasgadh tighe ’thoirt doibh, no idir an creuchdan a cheangal suas. Bha aon fhear-muinntir bochd ’s an tigh mhòr so, a ghabh de mhisnich beagan bìdh a thoirt doibh, ged a bha e’n cunnart dìoladh gu trom air a shon. Fhuaradh iad so a mach air an treas là leis an arm-dhearg, cheangladh iad gu cruaidh teann, thilgeadh iad air muin a chéile ann an cairt; chuireadh a mach iad ri aodann balla àird, ’us mu-m b’ urrainn doibh aon ùrnuigh ghoirid a chur suas, loisgeadh orra le sreath de shaighdeirean a sheas mar uidh dheich troidhean doibh, agus ’an earalas gu-m biodh an deò ann an aon diubh, dh’iarradh air na saighdeirean iad a chur as doibh le èarr an gunnachan. Ach cha-n urrainn duinn an casgradh oillteil so a leantuinn na ’s faide.

Bha iomadh tein’ -éibhnis ann an Sasunn, agus ann an cuid de dh’ Albainn ’n uair a chualas mar a thachair air monadh Chùil-fhodair. Cha robh urram a b’ urrainn uachdarain na rìoghachd a chur air Diùc Uìlleam nach d’ rinn iad. Shocraich iad dà-fhichead mìle Punnd Sasunnach air ’an comhair na bliadhna fhad ’s a bu bheò e; agus do réir gach cunntas fhuair e na h-uiread mheas air son a’ chuid a b’fhèarr ’fhaotainn de Thèarlach Stiùbhard, agus a fhuair Wellington ainmeil air son buadhachadh an aghaidh an duine urramaich sin a thug oidhirp air an Roinn-Eòrp uile a chur fo dhaorsa. Tha so a’ leigeadh ris an t-eagal a chuir còig mìle Gàidheal air rìoghachd mhòr Bhreatuinn.

Am feadh ’s a bha’n t-arm a bhuadhaich a’ sealbhachadh gach molaidh, urraim, agus duais a tha ’n saoghal do ghnàth ullamh air a bhuileachadh orra-san leis an soirbhich, b’éigin do Thèarlach bochd teicheadh, mar am fiadh a leònar, do dh’ uaigneas nam beann, agus do dhubhar na coille, ’g a dhì-fholach féin ’s na bha a làthair d’a dhaoine, o’n fhaghaid choimhich a bha ’nis air an tòir.

AM PRIONNS’ AIR ALLABAN.

“Tha ar cinn fo’n choille,
’S éigin beanntan ’us gleanntan ’thoirt oirnn;
Sinn gun sùgradh gun mhacnus,
Gun éisdeachd ri binneas no ceòl;
Air bheag bìdh no teine,
Air na stùcaibh air an luidheadh an ceò;
Mar chomhachaig eile,
Ag éisdeachd ri deireas gach lò.”

An déigh Blàr Chùil-fhodair a chur, thug a’ mheud de na Gàidheil ’s a thàinig beò as an àrfhaich, orra do na monaidhnean a b’ àirde agus a bu chreagaiche a bha r’a fhaotainn ’s an dùthaich: far an d’fhuair mòran diubh bàs le call fala agus acras. Cha robh a h-aon ’n am measg a dh’fhuiling allaban ’bu truaighe na Tèarlach féin. Ràinig e tigh Ghoirtleig, mu’n anmoch, maille ri beagan chàirdean a lean ris. Ann an so, choinnich e Mac Shimidh na h-Airde, a bha fo uamhas mòr ’n uair a chual’ e mar a chaidh do’n latha. ’An déigh an comhairl’ a chur r’a chéile, cho-aontaich iad nach robh so ’n a àite tèaruinte do’n Phrionnsa fuireach ann, agus gun tàmh a ghabhail, le cridhe goirt, thug e féin ’s a’ bhuidheann bheag a bha maille ris orra gu Inbhergharaidh, Caisteal Mhic ’Ic Alastair. Cha robh ’s an tigh so ’s an àm, ach aon fhear-muinntir, agus bha an tigh gun bhiadh gun èarnais. Luidh am Prionns’ air an oidhche sin ’n a aodach féin air lom an ùrlair. Fhuaradh air an là ’m maireach bradan as a’ Gharaidh a dh’ith iad le mòr chìocras ged nach robh aca leis ach deoch as an tobar. Air an là ’m màireach dh’fhàg iad an t-àite so, agus thug iad Arasaig orra, dlùth do’n àite ’s an d’ thàinig e an toiseach air tìr. Sgap a’ chuid eile de na Gàidheil, agus dh’iarr gach fear tèaruinteachd dha féin, mar a b’ fhèarr a dh’ fhaod e. Dh’ fhan am Prionnsa ceithir làithean ann an Arasaig, a’ feitheamh gus an tigeadh Dòmhnull Mac Leòid as an Eilean Sgiathanach, air an do chuireadh fios gu bhi ’n a fhear-iùil da. Mar bha ’m Prionns’ a mach ’s a’ mhonadh gun duine leis, chunnaic e seann Ghàidheal a’ dlùthachadh air; chaidh Tèarlach ’n a choinneamh agus dh’ fheòraich e dheth am b’esan Dòmhnull Mac Leòid? Is mi, ars’ an Gàidheal. Is mise do Phrionnsa, arsa Tèarlach, is mi a chuir fios ort; tha mi ann an airc, agus tha mi ’g a m’ earbsa féin riut: dean rium mar is àill leat. Air an oidhche sin féin chuir iad fa sgaoil á Loch-nan-uamh ann an ochd ràmhaich fhosgailte; an seann Leòdach air an stiùir, agus am Prionnsa ’n a shuidhe eadar a dhà ghlùn. Bha Dòmhnull eòlach air coslas nan speur; dh’fhosgail uinneagan an athair gu gruamach dorcha, agus thuig e gu-n robh stoirm ’am fagus, ach chuir am Prionnsa roimhe dol air ’aghaidh. Bha aca feòrlan mine, agus poit ’s a’ bhàta, ach cha robh aca aon chuid teine no connadh.

Ceart mar a thubhairt Mac Leòid, is gann a chuir iad a mach gu fairge ’n uair a dh’ éirich an doinionn. Shéid a’ ghaoth gu h-uamhasach agus dh’ éirich na tonnan gu ro bhuaireasach; agus bha ’n oidhche cho stoirmeil ’s nach faca Mac Leòid riamh a leithid air a’ [ ? ] sin. A

---

[27]

[Vol . 4. No. 4. p. 3]

mheudachadh am mì-shealbh, shil an t-uisge orra ’n a thuiltibh anabarrach, agus bha iad gun phìob-thaosgaidh gun chairt-iùil. Bha’n oidhche cho dorcha, ’s nach b’ fhios do aon neach a bh’ air bòrd c’àit’ an robh iad; agus iad fo eagal gu’n caillt’ am bàta, no gu-n rachadh iad gu tìr air an Eilean Sgiathanach, far am biodh e ro chunnartach do’n Phrionnsa dol, a thaobh an airm a bh’anns an Eilean. Fa dheòidh chaidh crìoch air an eagal, shoillsich an latha, agus thuig iad gur ann air còrsa an Eilean Fhada ’bha iad. Chaidh iad air tìr air Rudha Roisinnis, ceann na h-àird-an-ear de dh’ Eilean Beinne-mhaoil; tharruing iad am bàta air tìr, agus rinn iad deas beagan bìdh leis a’ mhin a bh’aca, agus le feòil mairt a ghlac agus a mharbh iad.

’Chum a thuigsinn an cunnart ’s an robh am Prionnsa, is còir ’innseadh gu-n robh £30 ,000 (deich-mìle-fichead punnd Sasunnach) de dh’ airgiod-cinn air a thairgseadh as, leis an rìoghachd: agus bha saighdearan agus soithichean-cogaidh air an càradh anns gach àite far an saoileadh iad am bitheadh e. B’ i àithne Dhiùc Uilleam do na daoin’ a bh’ air a thòir, gun aon phrìosanach a ghlacadh— “Tha sibh ’g a m’ thuigsinn,” deir esan.

Cha-n ’eil e ’n ar comas, mion-chunntas a thoirt air gach losgadh agus creachadh a rinneadh air luchd-leanmhuinn Thèarlaich, agus tha e ma dh’fhaoidte cho iomchuidh gu-n rachadh an dì-chuimhneachadh gu tur; cha mhò a tha e ’n ar comas gach caol thèarnadh a dh’ fhiosraich e féin a chur ’an céill.

Tha e duilich a chreidsinn gach cunnart agus gàbhadh as an d’ thàinig e, air ’ais agus air ’adhart, eadar Leòghas agus an t-Eilean Fada, ach cha do chaill e féin air àm sam bith a mhisneach; cha do dhìobair duine riamh e, ris an d’ earb e e féin; agus ged a b’ àrd an t-airgiod-cinn a bha as, agus ged a bu bhochd an sluagh a bha e ’n am measg, cha robh a h-aon diubh leis nach b’fhèarr am bàs ’fhulang na a bhrath.

FIONNAGHAL NIC DHOMHNUILL.

Flora Macdonald.

Agus an uair nach robh dol as aige agus e air a chlaoidh gu goirt, dh’ earb e e féin ri Ainnir uasail, nach faodar ainmeachadh ach leis a’ mheas a’s àirde. B’i sin Fionnaghal Nic Dhòmhnuill; nighean do Fhear Bhaile-mhuilinn ann an Uist a’ chinn-a- deas; bean uasal òg, àillidh, a bha ainmeil r’a linn féin, air son gach beus a bu chliùitiche. Bha oide na mnà uaisle so ’n a cheannard aìr feachd an Rìgh, a thachair a bhi’n Uist air an àm, agus fhuair ise cead sgrìobhta fo a làimh air a son féin, a gille, agus a searbhanta, ’chum an leigeadh thairis do’n Eilean Sgiathanach. B’e ’n gille a thug i leatha Niall Mac Eachainn, neach a b’e seanair an duin’ ainmeil, an t-àrd Cheann-feachd sin, Diùc Tharentum, a choisinn na h-uiread chliu ann an cogadh fo Bhonaparte; agus b’i ’n searbhant a thug i leatha, Prionns’ Tèarlach, ann an éideadh boirionnaich.

Dh’fhàg iad Uist ’s an anmoch ann an sgoth bhig; bha’n oidhche dorcha, dòbhaidh; mu ghlasadh an là, fhuair iad iad féin fa chomhair Rudha Bhatarnis ’s an Eilean Sgiathanach, ach mar a bha iad dlùth do thìr chunnaic iad na saighdearan dearga ’feitheamh orra air an tràigh. Bha iad mar urchair gunna dhoibh mu-n d’thug iad an aire; ach cho luath ’s a mhothaich iad an cunnart, thill iad a mach gu fairge. Ghlaodh na saighdearan riu iad a thighinn gu tìr no gu-n loisgeadh iad orra, ach cha do ghabh iad suim d’am bagradh; loisg an t-arm-dearg orra, agus bha na peileirean a’ feadail mu-n cuairt doibh; ach dh’ iomair an sgioba gu tapaidh, agus chaidh iad as a’ chunnart.

Thàinig a’ bhean uasal mhisneachail so, agus a luchd-muinntir air tìr aig Mugstat, ionad-còmhnuidh Shir Alastair, Triath Shléite. Bha ’fhios aice gu-n robh Sir Alastair o’n bhaile, agus chuir i fios a dh’ionnsuidh na Baintighearna gu-n robh iad a’ tighinn. Dh’fhàg i ’m Prionnsa fo sgòrr creige, aig a’ chladach, am feadh a ràinig i féin an tigh a dh’fhaotainn naidheachd nan crìoch. B’fhortanach gu-n robh i cho faicilleach, oir fhuair i àireamh de dh’ Oifigich an Rìgh a stigh. Chaidh i ’n an làthair, agus labhair i mar nach biodh iomaguin no cùram oirre.

O’n nach b’urrainn Baintighearna Chloinn Dòmhnuill am Prionns’ a thoirt a dh’ ionnsuidh an tighe, chuir i duin’ uasal as an robh i làn earbsach, Fear Chinnseburg far an robh e, leis gach goireas a shaoil i a bha feumail; agus thug an duin’ uasal measail sin leis e ’chum a thighe féin. B’e latha na Sàbaid a bh’ann; agus bha ìoghnadh air muinntir na dùthcha, ’us iad a’ dol dachaidh o’n t-searmoin, ’n uair a chunnaic iad boirionnach cho ro àrd, agus cho neo-sgiobalta ’n a coslas, ag imeachd le Cinnseburg. Chuir e ’n aon oidhche so seachad gu cridheil leis an duin’ uasal shuairce so, a chaidh leis ’s a mhaduinn maille ri Flòra do Phort-rìgh: far an do dhealaich am Prionnsa riu le chéile, a’ gabhaìl a chead diubh le caomhalachd mhòr, agus na deòir a’ ruith o ’shùilibh. O Phort-rìgh rinn e air son Eilein Rathasa, far an do ghabh Mac ’Ille Chalum òg gach cùram dheth. An déigh dha latha n’a dhà a chur seachad ’an sin, thug e air Srath Mhic Ionmhuinn, gun duine leis ach Calum Mac Leòid; am Prionnsa ’n a ghille-màileid aig Calum, a chum ’s nach cuirt’ umhail air. As an t-Srath thug e bàta nunn do dh’ Arasaig, agus chaidh e gu tìr aig Loch-Nibheis, an déigh caol thèarnadh o bhàtaichean a bha làn shaighdearan, ach nach d’thug sùil orra le gairbhead na sìde. Dhealaich Mac Ionmhuinn an t-Sratha ris aig tigh Fir Bhoradail, agus thill e dhachaidh. Cha luaithe a chuir e ’chas air tìr, na chaidh breith air féin agus air a ghillean leis an arm-dhearg. Chaidh fear de na gillean a sgiùrsadh gu goirt a dh’fheuch an aidicheadd e c’àit’ an d’ fhàg iad am Prionnsa; agus mhaoidheadh an ni ceudn’ a dheanamh air Mac Ionmhuinn agus air a’ chuid eile dhiubh; ach bu dìomhain gach bagradh. Chaidh Mac Ionmhuinn an t-Sratha, agus Calum Mac Leòid a ghlacadh agus an cur air bòrd soitheach-cogaidh do Lunnuinn. Ghlacadh mar an ceudna Flòra Nic Dhòmhnuill, agus Fear Chinnseburg, agus chuireadh as an dùthaich ’n am prìosanaich iad. Cha b’ uilear dha leabhar air a shon féin, mu-n cuirteadh ’an céill gach caol dhol as, a bh’aige feadh Arasaig agus Mhùideart, agus an t-ànradh troi ’n d’ thàinig e a’ cur seachad an latha ann an uaimhean fliucha àitidh, gun leaba, gun bhiadh, gun chòmhdach. B’ iad na companaich a bh’ aige air an allaban bhochd so, Fear Ghlinn.aladail agus a bhràthair, mac Fir Bhoradail, agus Camshronach Ghlinne-peighinn: ainmean nach dìchuimhnichear fhad ’s a bhios iomradh air Bliadh-

Air leantuinn air taobh 6.

---

[28]

[Vol . 4. No. 4. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, OGUST 3, 1895.

Comhairle Ghlic.

Chaidh duin’ òg a bha gun obair o chionn ghoirid gu seann duine air an robh e eòlach air son comhairle. “Bha mi,” ars esan, “anns an àite mu dheireadh ’san robh mi ’g obair a’ faotainn deagh thuarasdal. Ma ghabhas mi an dràsda fasdadh an àite anns nach fhaigh mi ach leth no ma dh’ fhaoite treas cuid an tuarasdail a b’ àbhaist dhomh fhaotainn, nach bi mi a’ deanamh tàire orm fhéin, agus a’ leigeadh fhaicinn do fheadhain eile, mar gu’m b’ eadh, nach fhiach mo sheirbheis uiread ’sa b’ fhiach i roimhe so?” “Iain,” ars an seann duine, “b’e mo chomhairle-sa do dhuine sam bith a tha gun obair e ghabhail a cheud obair a thig ’na rathad ach i bhi onarach. Biodh an obair cruaidh no socair, biodh an tuarasdal beag no mor, gabh an obair a gheobh do làmh ri dheanamh, agus dean i le d’ uile dhichioll. Tha thu moran na’s dòcha obair mhath fhaotainn ’nuair a tha thu cheana ’g obair na tha thu ’nuair bhios tu ’n ad thàmh aig an tigh. ’N am latha fhéin, bha mi uair nach fhaighinn obair ach a bhi nam phortair ann an tigh-ceannachd air dolar ’san latha. Ghabh mi an obair sin: an diugh is leam a chuid mhor dhe’n tigh sin ’s dhe na tha ’na bhroinn, agus tha mi a’ riaghladh a ghnothuich gu h-iomlan.” “Ach” arsa ’n duin’ òg, “bha sin o chionn leth-cheud bliadhna. Thainig atharrachadh mor air an t-saoghal uaithe sin.” Fhreagair an seann duine, “An rud a bha fior o chionn leth-cheud bliadhna, tha e fior an diugh. Cha bhuinig duine sion air a bhi ’na thàmh a feitheamh ri obair a’s fhearr na tha ’na thairgse. Gabhadh e a cheud àite gheobh e, agus ma bhios e fhéin ceart, cha’n eagal nach fhaigh e àite ’s fhearr ri ùine.

An uair a bhatar a cluinntinn mu Mhanitoba ’san dùthaich so an toiseach, thog dithis Leòdhasach coire orra, agus chaidh iad ann. Cheannaich iad fearann, agus thoisich iad air oibreachadh. Bha iad aon latha ’gearradh coille, agus air do Thormaid craobh a leagadh, thuit i air muin Mhurchaidh. “O, mhic, a mhic!” arsa Murchadh, “nach robh Manitoba farsuinn gu leor agad gus a chraobh sin a leagail, gun thu ’ga leagail dìreach air mo mhuin-sa?”

Bha sgioba dhaoihe ag obair air rathad mor ann an cearna de Stàit Virginia, o chionn ghoirid, agus thainig iad air cnàmhan duine anns an talamh agus iad air an cuartachadh le cro iaruinn. Cha’n eil teagamh nach b’ iad cnamhan murtair no meirleich a bha air a chur gu bàs o chionn ceud gu leth, no dh’ fhaoite da cheud bliadhna. Bha iomadh doigh aca ’sna làithean sin air luchd droch-bheirt a pheanasachadh ’sa chur gu bàs nach eil air an cleachdadh idir air an latha ’n diugh.

Bha duine ann an carbad-smuid, an latha roimhe, aig an robh lamhan anabarrach geal, ach bha a shròn dearg. Bha seana bhean an lathair, agus dh’ amhairc i tamull beag air a lamhan, agus an sin dh’ fharraid i dheth ciod e a rinn iad cho geal. A nis, shaoil e gu’n deanadh e fala-dha dhi, agus thuirt e, gu’n robh e ’gan goileadh gach madainn fad choig mionaidean. Thuig i na bha ’na inntinn, agus thuirt i gu ciuin “Is mòr am beud nach goileadh thu do shròn an àm ceudna.”

Tha lagh aca ann an Norway a’ bacail do dhuine sam bith craobh anns am bi dad a mheudachd a leagadh gun tri craobhan beag a chur faisg air a làraich. Tha ’n lagh so a cumail dhaoine o bhi gearradh na coille ach ’nuair a bhios iad fior fheumach air fiodh. ’Sann ’sa choille a tha moran de shaibhreas na dùthcha sin, agus tha’n lagh so glé fheumail ann a bhi cumail chraobhan òga a’ fàs suas mar a tha na seana chraobhan ’gan gearradh. Mur fàs muinntir na dùthcha so na’s cùramaiche mu’n choille, cha bhi fada gus am feumar lagh éigin mar so a dheanamh air son a dion.

SGEUL EACHUINN.

Bha mi ’dol sios an t-sràid an oidhche roimhe, ’s mi an cabhaig mhòir gus litir a chur air falbh. Ach cho mòr ’s ga robh ’chabhag, cha b’ urrainn domh ach stad ’nuair a chunnaic mi solus boillsgeach, dealrach, air mo làimh dheis. Stad mi; agus chunnaic mi an sin uinneag mhor, bhriagha, luma-làn de dh’ uaireadairean, de dh’ fhàineachan, ’s de sheudan dhe gach seòrsa bu luachmhoire na chéile. Chuir e nàdar de dh’ ioghnadh orm nach fhaca mi ’n stòr so riamh roimhe, agus chuir mi cheisd ri fear a bha ’dol seachad, “Cò tha cumail ’san àite so? ’S fheudar nach eil ùine mhor o’n chaidh fhosgladh.” “Tha sin ceart,’ ars esan, “cha’n eil ach beagan us seachdain o’n dh’ fhosgail e mach. ’S e

RHODES & GANNON

a tha cumail an so.” “An e sin,” arsa mise, “Rhodes a bha còmhla ri Guzzwell a thri bliadhna ’n t-samhraidh so?” “ ’Se,” ars esan, “a cheart duine. Am b’ aithne dhuibh e?” “S ann dhomh a b’ aithne,” arsa mise, “agus cha bu droch eòlas a bh’ agam air idir.” Cha d’ fhuirich am fear eile ris a chorr aig an àm, ’s cha ’n abair mi-fhin an còrr an dràsda, ach tha mise ’g ràdh riut, an ath uair a thig mi dh’ an bhaile, cha bhi mo sporan cho falamh ’sa bha e ’n oidhche ud, agus tha duil agam taghal air. Tha uaireadair a dhith orm, agus ma dh’ fhaoidte rud no dha eile, agus cha rachainn seachad air air son rud sam bith. Chòrd e ro mhath rium ’nuair a bha mi déileadh ris roimhe.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, —C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Leabhraichean Gailig.
RI ’N REIC AM BADDECK.
Tha Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa ri’n reic aig Niall Domhnullach, anns an stor aig D. F. MacRath. Gheibhear Mac Talla gach seachdain san aite cheudna.

---

[29]

[Vol . 4. No. 4. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Dhiùlt bearradair(barber)ann am Boston o chionn ghoirid falt duine dubh a ghearradh: chuir an dulne dubh ’san lagh e, agus faodar a pheinisteachadh le cain tri ceeud dolair a chur air no bliadhna priosain a thoirt da.

Fhuair sinn taosg soithich de bhuntàta ùr bho Ailein Mac Leoid, a tha fuireach aig anInternational Pier,air an ochdamh latha deug dhe’n mhios a chaidh seachad. Tha sinn a’ creidsinn gnr h-iad a cheud buntàta ùr thainig dh’ an bhaile am bliadhna. Bha iad ’nan cuapaich mhatha agus glé bhlasda ri ’n itheadh.

Chaidh fear Ioseph Miller a mhuinntir Arichat a bhàthadh aig an iasgach air an t-samhradh so. Bha e mach aig na bancaichean air soitheach Geancach, agus air dha fhéin s do dhithis no triùir eile bhi ann am bàta beag, thàinig oiteag ghaoithe a chuir am bata thairis ’s chaidh am bàthadh. Bhuineadh càch do dhùthchannan eile.

Tha na tàillearan ann am Brooklyn, N. Y., air sgur a dh’obair, cha’n eil iad fhéin us iadsan a tha ’g am fasdadh a’ còrdadh. Cha’n eil teagamh, mar is tric a thachair, nach eil roinn dhe’n choire taobh air thaobh. Tha mu mhilé duine ’na thàmh co-dhiu, agus tha cdoltas air gu feum muinntir Bhrooklyn deanamh as aonais aodaichean ùra gus an togair na tàillearan a dhol a dh’ obair.

Tha ’m bàrr gu bhi gu math na’s fheaar ann am Manitoba agus anns na Stàitean an Iar air an fhoghar so. Ann am Manitoba tha dùil gu’m bi aca mu choig muillein deug buiseal de chruithneachd a bharrachd air na bha ’n uiridh ann, agus anns na Stàitean tha dùil gu’m bi an corn am bliadhna ceud muillein buiseal air toiseach air biiadhna bh’ann riamh roimhe. Tha e mar sin glé choltach gu’m bi am biadh saor air a bliadhna tha romhainn.

Chaidh Domhnull A. Mac Néill, duin’ òg a mhuinntir nan Narrows Mhòra, a mharbhadh le sgiorradh aig anInternational Piera chei’r- la-deug gus an diugh. Bha e ’g obair air lòdadh guail air feadh na h-oidhche agus air dha bhi coiseachd air mullach na laimhrig, thuit e troimh tholl, agus mu’n d’ rainig e ’n t-uisge bha e marbh. Cha rrbh e aig an obair ach beagan sheachdainean.

’Se fear Mac Leòid a bha ’na fhear-inneil air a charbad-iaruinn a bhuail ’sa charbad eile aig Craig’s Road an Cuibeic air a mhios s’a chaidh. Bha e na dhuine aig an robh cliù a bhi ’n còmhnuidh dileas agus earbsach ’na obair, agus tha e duilich a dheanamh a mach ciamar a leig e ’n carbad ’na ruith air muin n fhir eile, oir cha’n eil e fhéin a nis a làthair gus sin innse, chaidh a mharbhadh còmhla ri mòran eile de’n fheadhain a bha air a charbad mhi-shealbhach sin. Tha cuid a deanamh dheth gu robh e air a bhualadh le pairileis, no dh’ fhaoite leis a bhàs, air an rathad agus nach robh e mar sin air chomas a dhleasanas a dheanamh.

Tha na tuathanaich air feadh na dùthcha ag obair gu traug air an fheur, agus cuid dhiubh ullamh dheth. Bra e abuich air son a ghearradh am bliadhna moran na bu tràithe na b’ àbhaist. Tha uisge gu leòr a sileadh an dràsda, agus ged tha e tuilleadh us anmoch air son feum a dheanamh dh’ an fheur, cuidichidh e leis an arbhar ’s leis a bhuntàta.

Tha fear Iain Robertson ’na thàillear ann am Montague an Eilean a Phrionnsa, agus tha e ceud bliadhna dh’ aois. Rinn e air an t-samhradh so peiteag us triùbhsair a ghearradh us fhuaigheal dha fhèin. Tha tàillear eile ’sa bhaile cheudna, Alasdair Caimbeal a tha ceithir fichead bliadhna ’sr ceithir a dh’aois. A sheachdain gus an diugh, rugadh nighean òg dha. Tha sinn a’ creidsinn gur gann baile tha ’n Canada aig am bheil da thàillear a dh’ fhaodar a choimeas ris an dithis so.

Chaidh an sabhal aig an t-sagart air taobh an iar Loch Ainslie a losgadh gu làr air Dior-daoin, an ochdamh latha deug dhe’n mhios a dh’ fhalbh. Thòisich an teine ann am barailte anns an robhas a’ cumail luathainn agus bha e cho fad air adhart mu’n d’ thugadh fa-near dha ’s gu ’m b’ ann air éigin a shàbhaileadh an tigh. ’S e sabhal glé mhath a bh’ ann, agus bha luach moran airgid na bhroinn, a rinn an call na bu mhotha. Chaidh muinntir a pharaisde dh’ obair gun dàil air sabhal ùr a thogail, agus cha bhi ’n ùine fada gus am bi e deas.

Tha seann bhoirionnach dubh a fuireach ann an Kentucky, do ’n ainm Hannah White. Tha i ceud bliadhna ’sa h ochd deug a dh’aois. Tha i ann an deigh shlàinte, agus a deanamh obair an taighe gach latha cho sùrdail ri té og ’san dùthaich. Tha ceithir deug de chloinn aice, agus sia fichead ’sa ceithir de dh’oighaichean ’s de dh’ iar-oghaichean. Tha am mac a’s òige th’ aice fuireach comhla rithe, ’se na fhior sheann duine. Bha i ’na tràill gus an robh i seachad air ceithir ficheàd, agus chaidh a reic ’sa ceannach air rup ceithir uairean.

POSAIDHEAN.

Ann an Sidni air 23mh de Iulaidh, leis an Urr. D. Smith, D. D., Seumas Howard, a mhuinntir Shidni, us Sine Bharry, a mhuinntir Arichat.

BAIS.

Air Beinn nan Sgiathanach, air an treas latha de Iulaidh, Muchadh Mac Leòid, 32 bliadhna dh’ aois. Bha e tinn fad cheithir miosan, agus dh’ fhàg e bean us dithis chloinne.

Air Rathad nan Caimbealach, am Baddeck Mhor, air an 22ra latha de Inlaidh Bantrach Thormaid ’Ic Asguill 87 bliadhna dh’ aois. Chaochail a céile o chionn ochd bliadhna fichead, ’se 70 bliadhna dh’ aois. Bha i ’na boirionnach clioiteach, diadhaidh, agus tha i nise air a dhol gu ’duais.

Leabhraichean!
Leabhraichean Sgoile,
Leabhraichean Sgeoil,
Leabhraichean Dhealbh,
Papear Litrichean,
Comhdach Litrichean,
Sgliatan Pinn Inc,
agus ioma ni eile nach gabh ainmeachadh ’an so, ri ’n creic aig
E. G. MAC FHIONGHAIN,
Oifig a MHAC-TALLA.
Sidni, C. B.

Acadia House.
Airneis dhe gach seorsa,
Aodaichean Deante.
Brogan agus Botainnean.
Amhlan dhe gach seorsa air son na Nollaig, air son na Bliadhn’ Uire ’s air son gach àm eile dhe’n bliadhna.
THA NA PRISEAN CEART.
INGRAHAM & MacGILLEAIN.

MOORE & JOHNSTON,
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MhacTalla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith rot cuir litir thugainn a feorach mam prisean.

---

[30]

[Vol . 4. No. 4. p. 6]

Air leantninn o Taobh 3,

na Thèarlaich ’s a’ Ghàdhealtachd. Thachair gnothuch mu’n àm so, a chuidich gu mòr chum an cunnart ’s na robh an Prionns’ a lughdachadh. Bha òganach eireachdail de mhuinntir Dhun-éideann a bha ’g a fholach ann an Gleann-Moristain, a ruaigeadh leis na saighdearan dearga, agus an uair a thuig e nach robh dol as aige, sheas e gu duineil; thilg na saighdearan air agus thuit e, a’ glaodhaich le àrd mhisnich, “Mharbh sibh ’ur Prionnsa.” Ann an dùil gu-m faigheadh iad an t-airgiod-cinn a bha air a thairgseadh, bha na saighdearan a leag an t-òganach làn gàirdeachais; bhuin iad an ceann deth, agus tha e air a ràdh gu’n do thàrr Diùc Chumberland as leis ’n a charbad do Lunnuinn. Leis a’ so chaidh mòran de na saighdearan a tharruing as an dùthaich, agus cha robh iad cho tìtheach air tòir a’ Phrionnsa.

Chaidh Tèarlach do Dhùthaich Mhic Dhòmhnuill-duibh far an do chuir e seachad an ùine air feadh bheanntan fiadhaich na dùthcha sin, le Mac Dhòmhnuill-duibh agus Tighearna Chluainidh, gus an treas-là-deug de mhìos meadhonach an fhogharaidh, ’n uair a fhuair e fios o Fhear Ghlinn aladail gu-n d’ thàinig na soithichean a bha ri e féin agus r’a chàirdean a ghiùlan do’n Fhraing. ’N uair a fhuair e ’n sgeul aoibhneach so, thug e féin agus a chàirdean orra gu grad do Mhùideart.

Is furasd’ a smaointeachadh gu-m bu ghoirt a chridhe ’n uair a thàinig e a rìs ’an sealladh an àite sin far an do thog e ceithir mìosa-deug roimhe sin, a bhratach ri crann. Bha e ’s an àm sin ann an àird’ a dhòchais, bha fiughair aige ri rìoghachd a shinnsir; agus cha robh r’a chluinntinn ’s an àite sin ach iolach shòlais o mhoch-thrà gu feasgar, mar a bha na Fineachan treuna Gàidhealach a’ cruinneachadh le pìob ’us bratach mu’n cuairt da. A nis, tha e ’dlùthachadh air an àite cheudna ’n a fhogarach bochd, a cholann air call a dreach, agus ’inntinn fo bhuaireas trom. Bha a luchd-comhaideachd air an claoidh le h-ànradh, air call na bh’ aca de’n t-saoghal, agus an luchd-millidh anns gach àit’ air an toir; a h-uile ni a’ cur ’n a chuimhne gu-n robh gach dòchas agus dùil a dh’ àraich e riamh a nis air am mùchadh gu bràth.

AM PRIONNS’ A’ FAGAIL ALBAINN.

“Ach ’s fheudar dhomh-sa nis falbh uaibh,
A Ghàidheala calma mo ghràidh;
Bu mhòr m’ earbs’ as ’ur fòghnadh,
Ged a dh’ fhòghnadh dhuinn ’s an àr;
’S iomadh ana-cothrom a choinnich
Sinn, ’s a’ choinneamh ’bha gun àgh;
Ach gabhaidh mis’ a nis mo chead dibh
Uine bheag; ach thig mi tràth,”

Ràinig e ’n tràigh, far an do labhair e riu-san a lean e le misnich agus le bàigh mhòir. O shùil gach treun-fhir dhìleis a bha ’làthair, bha na deòir a’ tuiteam gu frasach agus cha robh r’a chluinntinn ach an osna throm. “Pillidh mi fhathast, mo chàirdean dìleas,” deir Tèarlach, “biodh agaibh-sa deadh mhisneach, théid sinn fhathast do’n àrfhaich le chéile; ithidh agus òlaidh sinn ann am pàilliunaibh an Rìgh, agus an sin chithear an spéis a th’ agam-sa do na Gàidheil.” Bha e ’n sin car tamuill ’n a thosd, agus tharruing e osna throm—cha b’urrainn e cumail na b’ fhaide air féin; b’ éigin d’a dheòir tuiteam. Chaidh e féin agus ceud d’a luchd-leanmhuinn air bòrd na luingeis agus chuir iad air ball fa sgaoil. Sheas iad a mach gu fairge, thàinig an soirbheas ’n an déigh: sgaoil iad gach seòl ri crann; chunnacas iad mu thrà feasgair a mach eadar Eilean-nam-Muc ’us Cola; agus mu-n deachaidh a’ ghrian fodha, ghiùlaineadh air falbh an t-aon mu dheireadh de na Stiùbhardaich o ’dhùthaich a shinnsir.

Cheannaich duine-uasal araidh beagan slatan aodaich, aon latha, agus thug e leis gu taillear e, agus dh’ iarr e air deise a dheanamh dha. Thomhais an taillear an t-aodach gu curamach, agus thuirt e nach robh gu leòir ann airson deise a dheanamh. Chaidh an duine-uasal gu taillear eile, thomhais esan an t-aodach gu curamach, mar a rinn a’ chiad fear, agus an sin thuirt e gu’n deanadh e an deise. Rinn e sin, agus bha an duine uasal cho toilichte leatha ’s gu’n do chuir e uime air ball i, agus gu’n deach e gu taigh a’ chiad taillear, agus gu’n d’ thubhairt e ris. “Nach tusa an taillear tapaidh, seall ri so, rinn taillear eile deise air mo shon leis an aodach a thuirt thusa nach deanadh an gnothach.” “Tha sin coltach gu leòir” ars an taillear “ach cha-n ’eil mac an duine sin cho mòr ri mo mhac-sa.”

Cha dean fear a’ sporain fhalaimh ach beag farum ’san tigh-osna.

Domhnull Greusaiche agus na Minisdirean.

Bho chionn leth cheud bliadhna bhiodh minisdearan Phicto a tighinn an nall do Bhelfast aig am comanachaidh. ’S e Domhnull Domhnullach, Domhnull Greusaiche, an Eilein Phicto a bhiodh a tighinn leotha. Air aon bhliadhna, nuair a bha iad leitheach rathaid, thubhairt Domhnull riutha, Nach h-eil an t-am agaibh na pioban a tharruinn? Thug a h-uile fear aig an robh phiob am mach i agus thoisich e air smuideadh an tombaca. Bha fear no dha anns a bhata nach dug lamh air piob. Carson, arsa Domhnull riutha seo, nach ’eil sibhse smuideadh cleas chaich. Chan fheil sinne, fhreagair iad, ris a phiob. Chan fheil mi fhein rithe nas mo, arsa Domhnull; ach tha e iomchuidh gum biodh a h-uile duine air fhagail aig saorsa thoile fhein. Bhon tha iadsan ris a phiob gabhadh iad dh’ i, agus gabhaidh sinne an rud a thaitneas ruinn fhein. Thug Domhnull an sin lamh air botal uisge-bheatha a bha aige ann an oisinn. Thug e drama do na daoine aig nach robh piob, agus cha do rinn e dearmad air fhein. Chuir e an sin am botul seachad.

IAIN AN RUDHA.

’S math is fhiach dhuit so a leughadh ma ghabhas tu a chomhairle bheirear ort. ’S taitneach an ni ri fhaicinn bean air a deagh sgeadach, agus ’se ’n ni ’s fhaisge thig air sin ann an taitneas duine fhaicinn ’sa chuid aodaich a freagairt air gu math. Agus ma tha thu air son thu fein a bhi mar sin, ma tha toil agad aodach math a bhi ’nad dheise, ’san deise air a sar-dheanamh, ’s coir dhuit a dhol gu
IAIN MAC-LEOID & CO.

Tha stoc mor de dh’ aodach aca, ’s tha na gearradairean aca cho math sa ghabhas faotinn. Tha iad a deanamh gnothuich aig
207 QUEEN ST., CHARLOTTETOWN, E. P. I.

Cuimhnich nach deid thu seachad orra air reicidh iad riut an Gailig.

---

[31]

[Vol . 4. No. 4. p. 7]

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de
Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEOESA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & . Co.
Mai 4. ’95:

S . J. BROOKMAN,
SIDNI, C. B.

Flur, Min, Ti, Siucar, Fiar, Biadh, us Amhlan dhe gach seorsa.

Uidheaman Tuathanachais Mhassey-Harris, Croinn, Cliathan, agus Innealan Speallaidh.

S . J. Brookman,
Mai 17, 1895.

CLOIMH.
DA mhile punnd (2000) de Chloimh mhath a dhith orm. Pàighidh mi a phris a’s airde ’sa mhargadh oirre.

D . F. Mac RATH.
Baddeck, C. B. ,Mai 6, ’95.

Dr. T. G. MacGILLEAIN,
Dotair Fhiacal,
Oifig: Os cionn Stor Harrington
SIDNI. C. B.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile agus gu bheil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

Tha so air a chumail do
C . B TRAVIS,
SIDNI, C. B.
Pianos, Orgain, Innealan Fuaghail etc.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
Bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar Duthcha tha ’nar beachd

ADAN! BONAIDEAN!

THA
Mairi A. Nic Fhionghain
air a bhliadhna so a cumail stor ri taobh na“County Hall”agus tha i deiseil gu bhi feitheamh air aon sam bith a tha ’g iarridh

AD NO BONAID,
RIBINNEAN,
FLURAICHEAN,
ITEAN NO GEUGAN

no ni sam bith eile a’s a gnath leis na mnathan a bhi cur ma’n cinn. Tha moran de nithean eile aice nach gabh ainmeachadh an so. Thig thusa agus
FAIC DHUIT FEIN

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland
SIDNI. —C. B

---

[32]

[Vol . 4. No. 4. p. 8]

CALL GHADHAIG.

LE CALUM DUBH MAC-AN-T- SAOIR.

(Air a leantuinn.)

Nam bu daoin’, a bheireidh dhinn thu,
Bhiodh Cluainidh air thoiseach na strithe;
Cha b’fhada ’bhiodh t’ eiric gun dioladh,
Bhiodh tional air fir na tire,
Le caismeachd ard sgal na pioba
’Thoirt t’ aichmheil am mach gu dileas:
Mun tilleadh an cat mor ’s a linn bhiodh
Fuil air an lon ’s feoil ga sioladh.

’S cruaidh an sgeul a dh’fheumar fhulang
Mu ’n fhear threun bu slar ghlan buille;
Leann dubh air a chloinn a dh’ fhuirich,
Tharruinn am bas lamh o’n uilinn,
’S leag e ’m flur ’s an grainne mullich;
Dh’ fhag sud do bhraithrean gun fhuras,
Mar Oisein ’bha ’ghnath ri tuireadh
’N deidh na Feinne, dall air tulich.

Oid’ agus athir an fheumich,
Dh’ fhuasgleadh air airich ’s air eignich!
Nam b’ urrinn mi dheaninn leich dhuit
Ghleidhinn cuach-iocshlaint’ na Feinn’ dhuit,
’Thug Fionn Mac-Cumhil a Eirinn;
’S thoginn a rithisd o’n eug thu,
’S maithean ag ol do dheoch-reite

Gu mu slan a thig e dhachidh,
Oighr’ Iain oig Mhic-a- Phearsain,
An Caiptin ’tha ’n arm Chlann-Ailpein;
Ma bheir e an dualchas o ’athair,
Eighear am mach air thus feachd e.
’S bidh muirn ann an duthich nam badan,
Cinnidh fiar aig miad an dealta,
’N deidh dorcha na h-oidhch’ thig maduinn.

Sheid gaoth is sneachd as na speuran
’Chuir an taigh-claich’ as a cheile,
’S a chuir a choignear ’nan eiginn,
Naidheachd a’s bronach ri h’ -eisdeachd
Bhur faotuinn ’n ur laighe fo chreuchdibh,
Gun chomas labhirt no sgeula;
Ar dochas gun d’ fhuair sibh reite
Air sgath na fal’ a chaidh ’cheusadh.

ORAN GAOIL.

Air Anna Buchanan, le Mr. Seumas Mac Griogair, s a bhladhna 1785.

FONN— “Mairi bhan Og.”

Gur mise bheir gràdh gu bràth do ’n chailin
A dh’ fhàg mi’ sealan a’ m’ dhéidh;
Tha aice os chàch gach àgh ’s gach barrachd
’Mar àilte gealaich measg reul.
’S i séamh-osag fhann an t-sàmhraidh chaoimhneil
’Bheir gleann is coille fo bhlàth,
’S le dui-neoil a gheamhraidh ’s ànnradh gaillinn
Cha ’n annsa fanail r’a sgà.

Tha t’ aghaidh, le fàilt, mar fhàir na maidne;
Mar dhealra deàrrsaidh na gréin’;
Gu bheil thu gu nàrach, màlta, caoimhneil;
Gur àluinn, banail do bheus.
Thàinig gathan o d’ shùilibh dù-ghorm, flathail
A dhùisg dhomh farum mo chléibh,
’Nuair theannainn riut dlù bu chùbhraidh; t’ anail
Na ùbhlan abaich air gheig.

Gruaidh dhearg mar an ròs, is pògan meala
Cùl òr-bhuidh, maiseach nan teud;
Beul meachair, ’s a cheòl mar smeòraich coille;
Geal, bòidheach, daingeann do dheud;
Do bhràighe glan caomh mar mhaothan eala
Air caolas mara a’ snàmh;
Cneas gràdhach, séimh, caoin; is gàirdean canach;
Meòir chaol’, bas gheal, is min làmh.

Calba cruinn, lùthar, ùr-gheal daingeann;
Gur ciùine, farasd do cheum,
Troig chuimir a shiùbhlas dlù air choiseachd;
Cha lùb do chasan am feur.
Do chumadh o’d’ bhàrr gu d’ shàil, gun chron air,
Ach sàr-dheas, cothromach, grinn;
Gu meal thu do shlàint’ le àgh ’s le onair,
Le d’ ghrádh ge d’ robh mi gu tinn.

’S leat inntinn nam buadh ’dh’fhàs uasal, ceanalt’
’S gach buaidh tha ceangailt ri mnaoi;
Ge mòr ’tha de dh’ uaisl’ ’m fuil sluaigh do shloinne,
Cha truaill thu boinne dh’ i chaoidh.
Do ghliocas gun bheud; do chéill gun mhearachd;
Is ré do t’ aithne gach gniomh;
Do thuigse co gheur; do reusan barraicht’,
Gun éis, gun char ann, gun ghiamh.

’S beag tùirse no gruaim ’tha ’n gruaidh na h-ainnir:
Is fuath leat sgainneal is beum;
Is coma leat tuaileas shuas an domhain,
Gach uabhar dona, ’s gach beud.
Cha’n ’eil thu ’ad ghaoithein aotrom caileig;
Ciall aosd’ tha agad le d’ òig;
Gu h-iriosal, aoidheil, faoilidh, farasd;
Gu gaolach, carthannach, còir.

Gu bheil thu gu cràbhach, gràdhach, cridheil;
Gu bàigheal cinneadail, caoin;
Gur fialaidh de làmh, gur blà do chridhe,
Gur pàirteach bhitheadh mu d’ mhaoin.
Gun seasadh tu riabh gu fior le d’ charaid,
Rud crion cha’n abair, ’s cha dean;
Gu piseachail, crionta, gniomhach, rathail;
Neo-dhiolt do mhath chur am miad.

Gu bheil thu gu teom air fòghlum banail;
Gu h-òrdail, ealamh, le snà’id;
Gu’n dealbhadh tu còrr na h-eòin ’s na crannaibh
Le seòltachd ainneimh do làmh.
Cha danig riabh ceann air tionnsgna innealt
Nach ionnsaich ise ri luaths;
Gu’n tàirneadh do làmhan peann le grinneas;
’An cainntean thigeadh leat buaidh.

Cha’n ’eil, ’ann mo leursainn, té air thalamh
Is beusaich’, glaine na thu;
Cha d’ fhàs i fo ’n ghréin a’ gheug, no ’n gallan
Do ’n géilleadh caileag mo rùin;
’S tu féin an lùb àluinn; dh’ fhàs thu tlachdmhor,
’S tu ’n t-àbhal gasd’ anns a’ choill,
’S tu ’n ròs anns a’ ghàradh, dh ’fhas thu maiseach;
’S tu ’m blàthan, paisgte le sgoinn.

’S tu éiteag nan càrn, ’s iad càch na clachan;
’S tur sàr-leug thaitneach nam buadh:
’S tu fhéin ’n eala bhàn, ’s iad càch na lachaibh;
’S tu sgàthan maiseach gach uaill’;
’S tu ’n cruinneachd glan ùr, ’s leat cliù na chinneas;
’S tu ’n drùchd a shileas gu caoin:
’S tu ’n gallan a lùb fo ù bhlaibh milis,
Is tu na shirinn ri m’ shaogh’l.

DR. T. C. MAC LEOID.
Faodar an Dotair fhaicinn ’na oifig anns an togalach ’s a bheilMoore & Johnstonri ceannachd, no aig a dhachaidh ann a “Sheerwood.”

I. O. G. T.
Tha coinneamh aig“Victory Lodge, No. 138, I. O. G. T., ”ann an Talla nan Saor Chlachairean, a’m Baddeck, na h-uile oidhche Di-luain, aig leth-uair an deigh seachd.

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair, &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

C . H. HARRINGTON & CO

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlrn, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.