---

[385]

[Vol . 4. No. 49. p. 1]

MAC-TALLA.

“An ni nach cluinn mi an diugh cha’n aithris mi maireach.”

VOL. IV. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IUN 13, 1896. No. 49.

CHAILL E PARAS.

Bha duin’ -uasal uair a’ gabhail an rathaid air muin eich, agus air dha tigh’n gu cnocan beag gorm a bha ’n sin, chunnaic e duine a ruamhar, agus a h-uile buille bheireadh e, theireadh e, “O! ’Adhaimh!” Stàd an duin-uasal an t-each, agus ag eigheach air fear an ruamhair dh’ fheòraich e dheth c’arson a bha e ’g aithris ainm Adhaimh cho tric air an dòigh ud. “Mata, le’r cead,” ars an duine, “mur bitheadh Adhamh, cha bhiodh agamsa no aig aon eile dhe ’shliochd ri obair a dheanamh idir; na’n robh e fhéin us Eubh air an aire thoirt air an gnothuch, cha bhiodh aig neach sam bith ri aran làitheil a chosnadh le falus a ghnùise, mar a tha mise deanamh.” “Gle mhath,” ars an duin-uasal; “taghail a’s tigh agams’ am màireach.” Rinn an duine sin, agus chaidh a thoirt gu seòmar eireachdail, riomhach, a bha fosgladh a mach ri gàradh anns an robh gach craobh us meas a b’ àillidhe na chéile a fàs. Dh’fheòraich an duin uasal dheth am bu mhath leis a bhi fuireach ’na leithid sid a dh’ àite. Thuirt mac Adhaimh gu’m b’ eadh gu dearbh. “Ma ta,” ars an duin-uasal ris, “faodaidh tu fuireach ann, ’s cha bhi dith no deireas ort. Gheobh thu do bhraiceist, do dhinneir, ’s do shuipeir de gach biadh a’s fhearr, agus gu riaghailteach gach latha, agus faodaidh tu na thogras tu dhe de’ ùine chur seachad anns a ghàradh. Ach thoir an aire gu bheil mi toirt so uile dhuit air chumha, agus ’se sin nach seall thu fo’n truinnsear ghlas a tha air a bheul-fodha air meadhon a bhùird.” Chuir so aoibhneas mor air an duine; bha e ’smaoineachadh nach robh duine riamh cho fortanach ris, agus thuirt e ris fhéin nach robh cùram gu’n sealladh e fodh ’n truinnsear ghlas. Ach an ceann seachdain no dha thòisich an truinnsear ri dragh mor a chur air. Cha b’ urrainn dha dheanamh a mach gu de bha fodha. Dh’ fhaoide gu robh néamhuid luachmhor ann, agus dh’ fhaoide nach robh sian ann. Aon latha ’n uair nach robh duine timchioll, thuirt e ris fhéin gu’n toireadh e sùil fo’n truinnsear—cha bhiodh cron sam bith ann—cha bhiodh fhios aig duine gu’n d’ rinn e e; thog e, uime sin, oir an truinnseir agus feuch! ruith luchag bheag a mach fodha, ’s thug i mach an dorus oirre. Ghrad leig e ’n truinnsear air ais mar a bha e, ach bha an cron deante. An la ’r na mhàireach thainig an duin-uasal far an robh e. “Bi falbh!” ars esan, “ ’s thoir an ruamhar ort, agus na abair ‘O! Adhaimh!’ am feasda tuilleadh, oir rinn thu fhéin an ceart ni a rinn e, —àite-còmhnuidh alluinn a chall le easumhlachd.”

Na Chunna mi ’s ’na Chuala mi.

LE CATO.

Na biodh eagal ort. Cha’n eil mi dol a thoirt ort éisdeachd ris gach ni a chunna ’sa chuala mi o’n rugadh mi. (Ged nach fhaca mi fior mhoran chuala mi gu leòr.) Cha’n eil mi ach a dol a dh’ innse dhuit mu na thachair rium air an t-seachdain s’a chaidh an uair a chaidh mi dh’ ionnsuidh na h-Aimhne Tuatha, gu coinneamh naDistrict Lodge.Chaidh àireamh mhath ainmeachadh gus a dhol ann o’nLodgeagainne, ach ’nuair thainig an latha, bha ’n seann radh air a choilionadh, “Tha moran air an gairm, ach beagan air an taghadh.” Ach dh’ fhalbh am beagan air an turus. Tha ’m feur gann mu’n àm so ’n bhliadhna, agus uime sin, mu’n d’fhàg sinn Baddeck, bha mòd againn feuch càite ’n deanamaid a cheud stad; dh’fheumamaid stad aig a’ cheud airte ’sam faigheamaid feur r’a cheannach. Le cuideachadh àireamh de mhuinntir a bhaile, dh’ aontaich sinn gu’n stadamaid aig àite Mhr. ’Ic Amhlaidh, aig ceann a bheighe, agus fhuair sinn e ’na dhuine anabarrach còir agus caoimhneil. Chuir sinn an oidhche seachad còmhla ris, agus ’sa mhaduinn dh’ fhalbh sinn air ar turus. Bha gach ni ag amharc gu math anns an dùthaich troimh ’n deachaidh sinn. Cha robh choltas air an spréidh gu robh dad a ghainne feòir no fodair orra. Ach chunna sinn aon each ri taobh an rathaid nach robh cho fortanach sin. Shaoileadh tu gu’m b’e fear de dh’ ainmhidhean caola na h-Eiphit. Coma co-dhiu, rainig sinn an Gut-a- deas, far an robh deagh shealladh againn air Beighe St. Ann’s; ach cha robh ach gle bheag eòlais againn air an liuthad rudha ’s còbh air an robh againn ri dhol seachad. Chaidh sinn thairis air aon leth-dusan Amhuinn a Tuath mu’n d’ rainig sinn an Amhuinn a Tuath fhéin. Chaidh sinn seachad air moran de chnocan de stuth bàn, agus bha bharail fhéin aig gach neach a thaobh ciod an stuth a bh’annta. Thuirt aon gur e marbal a bh’ ann, thuirt aon eile salann, agus bu mhath leamsa thoirt orm fhéin gur e siùcar geal a bh’ ann. Ach nuair a thainig sinn faisg orra, ’se bh’ann plaister. Aig àite ris an canar Rudha ’n Rothaich, bha sinn an sealladh na h-Aimhne Tuath, agus cha robh teagamh sam bith againn nach robh i tuath, moran na b’ fhaide tuath na dh’ iarramaid i bhi. Cha b’ fhada gus an d’rug sinn air cuideachd de ghillean ’s de nigheanan a dol dh’ an choinneamh. Is fior thoigh leam fhin miongan bòidheach, ach bòidheach ’s ’gan robh iad so, ’s e ’n ni bu bhòidhche leamsa aig an àm, a’ phoit ’s an coire a bha ’sa chuideachd. ’S fhad o’n chuala mi gu’m b’e ’n dòigh a b’ usa air cridhe duine ruigheachd, a bhiathadh gu math, agus aig a cheart àm bha mi ’faireachadh annam fhin gu robh an sean-fhacal sin gle fhirinneach.

(Ri leantuinn.)

Tha an t Onarach Daibhidh Mac Keen, a cur suas taighe dha fhéin faisg air Halifax, a tha dol a chosg coig mile fichead dolair.

---

[386]

[Vol . 4. No. 49. p. 2]

SEAN-FHOCAIL.

BITHIDH DUIL RI FEAR FEACHD, ACH CHA BHI DUIL RI FEAR LIC.

Bha Beatha a’ Ghaidheil an Albainn, rè a’ mhor chuid de eachdraidh, air a cuairteachadh le cunnairt air gach taobh, agus bha i neo-chinnteach thar tomhais; ach eadhon am measg nam pobull is siothchaile ’s is teuruinte crannchur, tha ’n fhirinn làn dearbhta nach ’eil dol as o’n Bhàs. Is moch ann an eachdraidh an t-saoghail a thainig a’ bhinn a mach,— “Is duslach thu, agus gu duslach pillidh tu;” agus an cualas riamh iomradh air Lagh a fhuair umhlachd cho iomlan? Bhiodh e faoin a radh, agus cha bhiodh e fior, gu’n robh no gu bheil ar Sluagh ann an doigh shonruichte a’ creidsinn ann an neo-chinnteachd Beatha agus ann an cinnteachd Bàis. Is firinn so a tha aig gach Sluagh, co-dhiu tha iad eolach no aineolach, ciùin no borb, saor no daor. Ach am measg nan Gaidheal, saoilidh mi gu’m faighear, ann an co-cheangal ris a’ ghreim a rinn an fhirinn so air an inntinnean, doigh-chainnt, buaidhean, ’us cleachduinean a tha airidh air an rannsachadh.

Tha na samhlaidhean anns a’ bheil cinnteachd a’ Bhàis air a chur f’ar comhair anns na Sean-fhocail Ghaidhealach ann an dlù cho-chordadh ri caithe-beatha an t-Sluaigh. Tha ’n Sgriobtur ag iomradh air “an tigh a dh’ orduicheadh do na h-uile bheò,” —air “an-iochdmhorachd na h-uaighe.” Tha ’m Bard Romanach a’ samhlachadh a’ Bhàis ri Maor amhuidh a bhuaileas gun letheachas aig talla an righ, ’s aig bothan an diol-deirce; agus gheibhear an smuain cheudna aig Rob Donn, ged nach cual’ e riamh iomradh air Horace:

“ ’S i mo bharail gur fior sud,
Gur àrd ’s gur iosal do shealladh;
Thug thu Pelham á mòrachd,
’S fhuair thu Eoghan ’s a’ Pholladh.”

Tha priomh Bhard Shasuinn a seinn mu’n “Tir bho nach till fear-turuis a chaoidh.” Ach gheibhear samhlaidhean dealaichte uapa so anns na Sean-fhocail Ghaidhealach. Bha ar n-Aithrichean a’ creidsinn gu’n robh crannchur gach neach air a shonruchadh ro-laimh le comhairle ghlic—àm ’us àite a’ Bhais cho maith ris gach ceum d’a Bheatha: “Is eigin dol far am bi ’n fhòid;” “Bheir foid a Bhreith ’s a Bhàis duine á àit’ ’s á eign.” Chunnaic sinn roimhe so an dearbhadh laidir a tha againn anns na sean-fhocail air cho duilich ’s a bha lòn fhaotainn ’n ar tìr. Ach gheibhteadh buaidh air an Acras ged nach faighteadh air a Bhàs: “Cinnidh mac a’ mhi-altruim, ach cha chinn e o’n aog.” Bha ar cladaichean o shean cho doirbh ’s a tha iad an diugh, ach cha robh ar bàtan cho comasach no ar Maraichean cho seòlta. Ged nach robh, “Bithidh dùil ri fear fairge, ach cha bhi dùil ri fear reilige.” B’e ’n coimhearsnaich naimhdean a bu chunnartaiche d’ar n-Aithrichean na eadhon an t-Acras no Mhuir. Gidheadh, “Is cruaidh an cath as nach tig aon fhear;” “Bithidh dùil ri fear feachd, ach cha bhi dùil ri fear lìc.”

Dh’earbamaid á daoine a bha air an iunnsachadh o’n òige ri cogadh ’s ri cruadal; a bha anns gach ceum d’am beatha buailteach do chunnairt mara ’s monaidh, gu’m biodh iad caoin-shuarach mu’m beatha, ’s gu’m faighteadh iad, ’n an cainnt cho maith ’s ’n an gniomh, a’ cur an ceill lughad an eagail roimh ’n “namhaid dheireannach.” Cha’n ann mar so a bha. Dhearbh iad, gun teagamh, gu minic agus air iomadh doigh, gu’n sealladh iad air “Righ nan uamhas” ’s an aodann gun tiomachadh. Theagaisg iad, le radh, le rann, le sgeul, ’s le eisempleir, gu’m bu chòir do neach, ann an aobhar freagarrach, —a chum còir a sheasamh, onoir a dhion, ’s dilseachd a dhearbhadh, —eadhon a bheatha chur ann an neo-shuim. Ach cha’n fhaighear iad, mar a gheibhear iomadh sluagh eile, a’ labhairt air a’ Bhàs ann an cainnt eutroim no shuaraich. Dhoibh-san, os cionn mhorain, bha ’m Bàs ’n a “ni uamhasach,” cia air bith mar thigeadh e. Saoilidh mi gu’n dearbh ar n-Eachdraidh ’s ar litreachas anns gach linn gur rian so airson an robh ar n-Aithrichean comharraichte am measg nam pobull. Feudaidh e bhi gu’m b’e creidimh mearachdach ar sinnsearan roinn de’n aobhar. Cha’n ’eil teagamh nach ’eil saobh-chreideamh ar latha fein, a lean ruinn o chéin, a’ beathachadh na buaidh so. Aidichear air gach laimh gu bheil gnè na tire cumhachdach gu bhi gintinn spiorad urramach ’us nadar sòluimte anns an t-sluagh. Ach minich e mar thoilicheas tu, cha ’n ’eil teagamh nach ’eil an t-urram ’s an t-uamhas leis an labhair ar sluagh mu’n Bhàs agus mu na Mairbh cho comharraichte ’s gu bheil e cur dreach air ar litreachas.

Thug mi fanear cheana na focail anns an labhair sinn gu cumanta mu na maribh; “Am fear nach maireann,” &c . Ach cha ’n e na focail a mhain, ach an guth ’s an t-suil a tha dearbhadh doimhneachd na faireachduin leis an labhair an Gaidheal mu ’charaid “a dh’ fhalbh.” Gheibhear an rian ceudna ’n ar Sean-fhocail. “Tha e nis air foid na firinn;” “Tha e nis air slighe na firinn.” Theirteadh, “An oidhche roimh ’n bhàs, bu choir do dhuine athais a thilgeadh;” agus cha’n fhuilingear olc a labhairt mu na mairbh. “Moladh mairbh,” “Na abair ach math mu na mairbh;” “Uir, ùir air beul Orain mu’n labhair a tuillidh comhraidh.” Gus an la diugh, cha toirear iomradh air failinn ann an neach nach ’eil a lathair gun a radh, “Cha ’n ann ri chur ’n a dhèigh e.”

Ach cha ’n e so a mhain. Saoilidh mi gum feudar a radh le firinn gu bheil inntinn Gaidheil Bhreatuinn thar cheann, a’ gabhail tlachd ann an smuaintean dubhach, cianail. Ma dh’ fhaodte nach dearbh Eachdraidh gur feart so a tha dual do na Gaidheil mar Shluagh; ach tha mi meas gur feart e a tha ro chomharraichte ann an litreachas nan Gaidheal anns na rioghachdan so. O chionn iomadh ceud bliadhna bha iad air an taobh lag, agus feudaidh e bhi gur e so is aobhar do’n chuis. O chionn beagan bhliadhnachan chualas duinne cho geur chuiseach ’s a bha ’n ar measg—Disraeli—ann an seorsa de fheal-a- dhà, a’ toirt seachad mar aobhar airson neo-thoileachas nan Eirionnach, gu bheil an dachaidh a chois a’ Chuain. Cia air bith an t-aobhar, cha ’n ’eil teagamh nach ann air taobh dorcha na sgeithe is miann leis a’ Ghaidheal sealltainn. Tha e neo-thoilichte le cùisean mar tha iad; agus feudaidh sinn a radh, ann an tomhas co-dhiu, gu bheil aobhar aige; co-dhiu dh’ aidicheas sinn no nach aidich gu bheil e ’gnathachadh meadhonan freagarrach ’us dichioll cothromach airson a channchuir a dheanamh na’s fearr. Gheibh sinn ar Baird an comhnuidh a’ caoidh na tìm a dh’ fhalbh; gu minic ag iarraidh o uachdarain ’s o chumhachdan nithean nach toir uachdarain no cumhachdan fo’n ghrein dhoibh ach iad fein. ChomharraichMathew Arnoldam feart so gu soilleir ann am Bardachd Ghaidhealach Bhreatuinn, agus lorgaich e mach a’ bhuaidh a

---

[387]

[Vol . 4. No. 49. p. 3]

th’aig na Baird Uelseach gu sonruichte thairis air Bardachd Shaauinn anns a’ cheum so.

’N ar litreachas fein, tha bhuaidh ro chomharraichte. Gheibhear ’s na Sean-fhocail am feart so gu cumanta. “Cha’n fhacas riamh muirn mhor nach robh ’n a deigh dubh-bhròn;” “Is beag tha eadar do ghal ’s do ghaire;” “Thig maith á mulad.” Bha tlachd ar Sluaigh ann an comunn a cheile do-innseadh; ach bha gu’m b’ eigin dealachadh an comhnuidh fa chomhair an inntinn: “Is maith ma mhaireas;” “Is iomadh muthadh a thig air an oidhche fhada gheamhraidh;” “Ge cruaidh sgarachdainn, cha aobh dithis gun dealachadh;” “Is deireadh gach comuinn sgaoileadh.” Thugadh seachad uair ’us uair mar dhearbhadh gur e Mac Mhuirich a sgriobh “Oisean” an rann ainmeil—

“Caithear oidhche ann am mln dhàn
Faighear gairdeachas ’s a bhròn.”

Co-dhiu ’s e MacMhuirich no MacFhinn, no cia b’e sgriobh an rann, bu Bhard e bha fior eolach air inntinn a’ Ghaidheil. Tha sgeul a’ bhròin taitneach d’ar cluasan; agus is ann le fior thoilinntinn a dh’ iomras seann daoine an diugh air “Oisean an déigh na Féinne.” ’S ann mar is mo gheibh sinn de’n fheart cheudna ann an searmoin is mo a dhrùigheas i oirnn. ’S e puirt thiamhaidh is taitniche leinn. Tha ’sgal na pioba cianail, ’s i an t-inneal-ciuil is roghnaiche leinn. ’S ann tuirseach, trom, a tha mhor chuid d’ar fuinn. ’S ann muladach a tha, mar is trice, cainnt ar n-orain, co-dhiu ’s “eagal, eudach no gaol” an steigh. Tha mhor chuid de’r Seana Bhardachd, agus gu h-araid a chuid is cumhachdaiche dh’i, a’ caoidh nan tréun a dh’ fhalbh. Ma bheir thu na “Cumhachan” á “Sàr obair nam Bard Gaidhealach,” bheir thu roinn mhor leat; agus is ann a’ caoidh a tha chuid mhor de no dh’ fhagas tu. Agus nach ann a’ “cumhadh” ni-eigin a tha gach Sgonn-bhard a ghleusas a ribheid ’n ar latha fein? Ma their sinn gur e cumha ’us cumhachd an aon fhocal, nach feud sinn a radh gu’n tug ar daoine barrachd geill do chomhairle Sholaimh na thug riamh e fein: “Is fearr dol do thigh a’ bhròin na do thigh na cuirme.”

Bhiodh e duilich a chreidsinn, an aghaidh a leithid so de fhianuis, gu’m bu daoine cruaidh-chridheach, fuilteach, no naimhdeil ar n-Aithrichean. ’S e spiorad blàth, caomh, truacanta a nochdas ar litreachas. Ach ma tha bhuaidh calg dhireach an aghaidh dioghaltachd ’us mi-ruin, tha i air an laimh eile ann an dlù dhaimh ris na feartan is airde s is cliuitiche a bhuineas do’n duine. Tha mòrachd dlu-cheangailte ri irisleachd. Their an Sean-fhocal, “ ’S i ’n dias is àirde is ìsle chromas a ceann;” agus cha ’n ann mu mhuinntir àrd ann an inbhe a mhain a tha ’n Sean-fhocal fior. Co-dhiu lorgaicheas sinn beatha nan daoine a b’airde buaidhean air a’ bheil iomradh againn, na co-dhiu rannsuicheas sinn gu cridhe na cuise fein, gheibh sinn an comhnuidh mòrachd, irisleachd, ’us stòldachd a’ siubhal lamh air laimh. Cia mar bhiodh an t-atharrach fior? Air do chuairteachadh le diomhaireachd air gach taobh; —an talamh fo d’ chasan; na speuran os do chionn; d’inntinn do-rannsuichte fein; do bheatha—a tus ’s a crioch; t-aite anns a’ chruthachadh anns a’ bheil do chrannchur; —is ceistean iad so a dh’ fheoraicheas gach neach air an do bhuilicheadh a bheag de thuigse gu tric dheth fein. Feudaidh e bhi creidsinn gu bheil na ceistean do-fhuasgailte, ach cha chum so e gun an cur. Gheibh e mach gu bheil coslas foilleil; nach ’eil nithean mar a chithear iad; gu bheil fianuis na sùl mealltach; gu’m feumar amharc an cridhe nithean cho maith ri cridhe an duine mu’n ruigear air firinn. Gheibh thu a leithid so de neach a’ feoraich, ann an spiorad tur-dhealaichte o’n spiorad anns an d’fheoraich Pilat o shean, “Ciod e firinn,” no, “A’ bheil e comasach do dhuine ruigheachd air firinn.”

Is cnuic iad so a tha gun teagamh fada uainn; ach is cnuic iad a mheall, le’n guirmead, na h-inntinnean a bu mhisneachaile ’s a bu tréine de’n chinne-dhaonna anns gach linn. Tha ’n cunntas a tha againn air fein-fhiosrachadh nan gaisgeach so ro luachmhor dhuinn, —co-dhiu thuit iad anns an direadh, mar thachair do’n mhoran: no co-dhiu rainig iad aon de na mullaichean far am faicear seallaidhean ’s an cluinnear guthan nach tuig an Saoghal, ’s a sheall iad, le suil na h-iolaire, air firinn aghaidh ri aghaidh, —ni a b’e cu bhrionn glòrmhor aon do dhà. Cha ’n ’eil neach a dh’ imich air an t-slighe so, co-dhiu a dh’ fhailnich e air an turus, no rainig e, le mor shaothair, a cheann-uighe, nach robh na b’irisle ’s na bu stòlda, co-dhiu bha no nach robh e na bu ghlice. Ma ruigeas tu inbheachd “Gaisgeach” Dhughaill Buchannain, s’ gu’n seall thu air an t-Saoghal ’s air a luchd-aiteachaidh mar sheall eean, saoilidh mi nach e aighir no sùgradh is trice bhitheas air d’ aire:

“Mar tholman ùire faic an Saoghal
’Us daoin’ mar sheangain air mu’n cuairt;

“A null ’s a nall guu fhois gun tàmh,
A’ cruinneachadh ás gach àit do’n cist’,
Gu lionmhor marcachd thae a’ chéil’,
’S a’ trod gu géur mu bhioran brìst. ’”

Nach ’eil e fior, ann an tomhas mor, mu na daoine a b’airde buaidhean, a b’ fharsuinge eolas, ’s a bu doimhne fiosrachadh, gu’n robh an beatha foluichte o’n t-Saoghal? Chunnacas, ma dh’ fhaodte, uair no dha, ann an Eachdraidh an t-Saoghail, leithid priomh Bhard Shasuinn, aon a dh’ fhaodteadh a ghabhail mar mhac-samhuil air inntinn an duine, anns gach linn, anns gach cearn, ’s anns gach gléus; ach gu bhi gabhail fior righrean a’ chinne-dhaonna thar cheann, ’s ann aonaranach a bha ’m beatha, agus is ann cianail a bha ’n smuain. Gun toibheum nach faodteadh a radh mu’n timchioll ged bha iad anns an t-Saoghal, nach b’airidh an Saoghal orra, agus nach b’ann de’n t-Saoghal iad. Tha ar Bardachd fein ag innseadh dhuinn gu’n do chaith Oscar òg an oidhche mu’n do chuir e ’cheud bhlàr, a reir cleachduin a’ Shluaigh, ann an co-luadar diomhair ri spioraid Aithrichean. A’ charaid, bha creidimh ar Sinn-searan diomhain, meallta; ach, anns a’ cheum so, bha ’n cleachduin ionmholta. Cha robh gairdean Oscair na bu laige an la’r- na-mhaireach; agus bha mhisneach na b’airde ’s inntinn na bu shoileire, na ged chuireadh e seachad an oidhche ann an cuideachd fhaoin no ’n a chodal. Feudaidh thu bhi cinnteach, air meud do neirt no air airde do bhuaidhean, nach dean thusa gniomh a choisneas urram dhuit rè do bheatha no cliu bhuan an deigh do bhàis, gun iomadh oidhche ’chur seachad ann an co-luadar diomhair ri d’ Spiorad fein.

(Ri leantuinn.)

A’ cur glais air an stàbull an déis na h-eich a ghoìd.

A’ cur suas inisg, agus a bun aig a’ bhaile.

---

[388]

[Vol . 4. No. 49. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Editor “Mac-Talla,”
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IUN 13, 1896.

Tha àireamh mhor de luchd-gabhail a’ phaipeir nach do phàigh fhathast airson na bliadhna ’tha nise beul ri bhi mach, agus bu mhath leinn iad a chur an airgeid air adhart ugainn gun an còrr dàil a dheanamh. Tha sinn feumach air airgead, agus cha n urrainn dhuinn an gnothuch a dheanamh as aonais.

Tha còrr us muillein gu leth punnd Sasunnach de dh’ airgead-urrais air beatha Humbert, righ na h-Eadailte, barrachd ’sa th’air beatha duine sam bith eile air an t-saoghal. Bha muillein punnd Sasunnach air beatha Alasdair III., Sàr Ruisia, agus tha sia cend gu leth mile punnd air beatha Prionnsa Wales,

Bha Ard-sheanadh Eaglais na h-Alba, agus Ard-sheanadh na h-Eaglais Shaoir, le chéile air am fosgladh ann an Dun-eideann air an aonamh latha fichead dhe’n Mhàigh. Cha robh ni ùr no neo-àbhaisteach mu fhosgladh aon seach aon dhiubh, ach gun do dh’ aobharaicheadh beagan ùprait timchioll a charbaid anns an robh Morair Tweeddale, fear-ionaid na ban-righ, a gabhail a thuruis gu seanadh na h-Eaglais Stéidhichte, le fear de na h-eich a bh’ anns a charbad a thuiteam marbh. Bha ’n t-Urr. Dr. Scott air a thaghadh gu bhi na cheann-suidhe air seanadh na h-Eaglais Stéidhichte, agus an t-Urr. Dr. Miller gu bhi ’na cheann-suidhe air seanadh na h-Eaglais Shaoir.

Chaidh boirionnach do ’m b’ ainm Mrs. Dyer a chrochadh ann an Lunnainn Di-ciaduinn s’a chaidh. Fhuaireadh ciontach i de mhort phàisdean a bha i ’gabhail a stigh air son an àrach. Thatar a deanamh a mach gu’n do chuir i as do na ficheadan dhiubh, ach chaidh a dhearbhadh gu soilleir gu’n do mhort i moran. An deigh a diteadh thug i ionnsuidh uair us uair air crioch a chur oirre fhéin, ach fhuaireadh a cumail uaithe, agus lean an lagh a chùrsa

Tha na fiosan mu dheireadh thainig a St. Louis ag innse gu robh còrr us tri mile tigh air a chur as a chéile no air a mhilleadh leis an stoirm a bh’ ann air an t-seachdamh latha fichead dhe’n Mhàigh. Tha ’n call air a mheas aig da mhuillein air fhichead dolair. Ach bu shuarach sin mur robh na h-uiread air am marbhadh.

Tha sinn fada ’n comain nan cairdean a tha o àm gu àm a’ cur phaipearan-naigheachd ugainn, ’nuair shaoileas iad a bhios naigheachdan annta bu mhath leinn fhaotainn. Cha leig sinn a leas duine ainmeachadh, ach tha sinn a toirt taing dhaibh uile, s an dòchas nach sguir iad ’gan cur g’ ar n-ionnsuidh.

Dh’ fheòraich duine aig nach robh moran modha ri sheachnadh, uair de bhoirionnach aosda, c’ar son nach do phòs i. Fhreagair ise, “Se bu choireach nach do phòs mise nach robh mi cho soirbh mo thoileachadh ’sa bha do bhean-sa.”

Litir.

A MHIC-TALLA NAN CREAG: —A charaid ghasda, Gheibh thu an so deich tasdain a chum ’s gum bi do thaghal gach seachdain ’ga chumail suas, g’ am ionnsuidh féin agus gu mo charaid, a reir an sgriobhadh-seòlaidh a tha leis a so. “Bliadhna eile fhathast.” Is mi do charaid,

A. B.
Port Hawkesbury,Maigh 30, ’96.

Ailleagan na luathadh, luathragan a’ chlachain.

Ainmeachas bà air buachaill, agus ’ga toirt uaithe feasgar.

Air a mhàgan roimh na casan.

Ma tha Ad no Currachd no Brògan no Deise no Aodach-uachdair no Leine no ni dhe’n t-seòrsa sin a dhith orr taghail aig D. J. Domhnullach. Tha iad aige ’s tha iad math.

STOR UR TAILLEARACHD.
ri bhi air a
fosgladh air an 10 la, ann an
STORW . E. PETERS.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
MAC COINNICH & CO.
Sidni, C. B.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

Dr. G. T. MacGILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington.
SIDNI, C. B.

SIOSAL & CROWE.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean
Notairean, &c .
SIDNI, - - C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE

---

[389]

[Vol . 4. No. 49. p. 5]

NAIDHEACHDAN

Tha a h-uile duine chi sinn a’ gearain air cho fuar ’sa tha ’n t-side fuireach, ach cha’n eil againn ach cur suas leatha mar is fhearr is urrainn duinn.

Chaidh paidhir de dhaimh bhiadhte a thoirt gu Sidni Tuath a Margaree air an t-seachdain so, agus thomhais iad ochd ceud deug air fhichead.

Bha ’n sgadan cho pailt mu chladach Shediac, N. B., air an t-seachdain s’a chaidh ’s gu robh na tuathanaich ’ga tharruinn air falbh air son leasachadh a dheanamh dheth.

Chaidh coignear bhoirionnach, ban-tiallearan, ghlacadh an Ottawa airson bhi ’goid bathair a bùithean ’sa bhaile. Fhuaireadh mu fhiach seachd ceud dolair de bhathar anns na taighean aca.

Tha Ard-sheanadh Eaglais Chéireach Chanada an dràsda cruinn ann an Lunnainn, Ont. Bha a’ cheud choinneamh aca Di-ciaduin. Bha an t-Urr. Dr. Gordon, á Halifax, air a thaghadh gu bhi ’na cheann-suidhe.

Thacircusri bhi ann an Sidni air an 22 latha dhe’n mhios so. Cha mhor nach eil am baile air a chòmhdach le paipearan ag innse mu dheibhinn. Ma tha na tha na paipearan so ag radh fior ’secircusda-rireadh a bhios ann.

Chaidh fear Robert Burns a mharbhadh ann am muillean-sabhaidh am Bridgewater, N. S., Di-luain s’a chaidh, le te dhe na h-innealan leis an robh e ’g obair a bhristeadh agus mirean dhi a bhualadh air mu choinneamh a chridhe. Dh’ fhag e bean us triùir chloinne.

Tha Meinn Victoria ’na tàmh o’n thainig an samhradh, leis an uisge bhi bristeadh a stigh innte. Tha iad ag radh gu bheil i gu bhi air a h-oibreachadh gu math an deigh so. Thatar a faighinn phioban-taomaidh air a son a chumas an t-uisge mach. Tha sinn an dòchas gu bheil so fior.

Thainig bàs cianail air nighin òg air an t-seachdain s’a chaidh ann an Torbay, Newfoundland. Bha i a’ cruinneachadh dhitheanan ris a’ chladach far an robh e àirde mhòr os ceann an uisge. Air dhi a dhol tuilleadh us faisg air bile nan creagan a ruigheachd air na ditheanan, chaill i a greim agus thuit i leis a cheig. Chaidh a marbhadh air ball.

’S e Di-màirt s’a tighinn latha ’n Ainmeachaidh, agus cha’n eil teagamh nach bi e gu math stoirmeil ann an iomadh àite, ach tha sinn an dòchas nach bi e mar sin an taobh so. Faodar a radh gur e ’n ruma ’s an t-uisge-beatha ’s coireach ri moran dhe’n troimhe-chéile bhios aig coinneamhan mora dhe’n t-seòrsa, agus bu chòir do gach pairtidh feuchainn ri chumail fo ghlais. Mar a thuirt duine ruinn an la roimhe, “thapoliticsdona gu leòr, ach tha ’n dunaich orra ’nuair a bhios an t-ol na ’m measg.”

Chaochail ban Innseanach, bantrach Phadruig Sayeres, ann an Caughnawaga, an Ontario, air a cheud latha dhe’n mhios so. Tha ’n treubh d’ am buineadh ag radh gu robh i ceud us schd bliadhn’ deug a dh’ aois. Bhr meas mor oirre anns an treubh. Dh’ fhag i moran de dh’ oghaighean ’s de dh’ iar-oghaichean, ach cha’n eil beo de cloinn ach aon nighean. Chaochail a fear o chionn ochd miosan deuga aig aois ceithir fichead bliadhna ’sa dha dheug. Bha a falt cho dubh, a fiaclan cho slàn, ’s a tùr ’sa h-aithne aice latha ’bàis cho math ’sa bha iad latha riamh.

’S iad na naigheachdan a’s pailte aig an àm sopolitics ,agus o nach eil MAC-TALLA air taobh seach taobh, cha bhi e ’gabhail moran gnothuich riutha. Cha’n eil e sàbhailte dha bhi ’g radh moran, neo bidh cuideigin ag radh gu bheil aomadh aige ris an darra taobh no ris an taobh eile. Tha Tupper aig an àm so ann an Ontario, a’ cur an ceill a bheachdan mu ciod bu chòir do’n t-sluagh a dheanamh a thaobh riaghladh na dùthcha: tha Laurier ’sa mhor-roinn sin cuideachd a’ cur a bheachdan fhéin an céill. Tha ’n cath mar sin a’ dol air adhart anns gach cearna de’n dùthaich. Cha’n eil a nise ach mu dheich latha gus am bi cùisean air an cur an darra taobh, agus feumaidh iad oibreachadh gu cruaidh.

BAIS.

Air cùl Amhuinn Hume, an siorrachd Victoria, air an 2rra latha dhe’n mhios so, Coinneach Mac Asguill, mac do Mhurchadh Mac Asguill, deich bliadhna fichead a dh’ aois. Bha e na dhuine air an robh deagh chliù, agus gle mheasail aig na h-eòlaich uile. Cha robh e pòsda ach mu dha bhliadhna, agus tha co-fhaireachdainn aig na coimhearsnaich uile ri bhantraich, agus ri ’athair a bha fuireach còmhla ris.

Iadsan a Phaigh.

Tearlach R. MacLeoid, Glace Bay
Seonaid A. Cheanadach, Valley Mills.
Aonghas MacAmhlaidh, Gut-a- Tuath, $3 .00
A. Bain, Port Hawkesbury.
Domhnull Caimbeul (eilder) Baddeck Mhor.
Aonghas Smith, Tarbert , $3 . 00
Ruairi Mac Neill, Glace Bay. 2. 00
Iain Mac-a- Phi, Seana Bhridgeport.
Iaìn I. Mac Neill, Reserve Mines.
Iain Moireastan, Gut-a- Deas.
An t-Urr. Coinneach Mac Coinnich, Narrows Bheaga.
Calum I. MacLeoid, Beinn Chain, 50c
D. M. Caimbeul, Dunbheagain, Ont.
Dr. Mac Dhiarmaid, Maxville , Ont.
Eoghan Mac Eoghain, Maxville , Ont.
N. A. Donhnullach, Bute , Mont.
An t-Oilear J. D Prince, New York.
Bean Dhomhnuill ’Ic Fhionghain, Mooreton , N. D.
Seònaid Chaimbeul, Vancouver , B. C.
A. R. Mac Leoid, Stirling, Alba.
Alasdair Sutharlan, Garadh Edein, N. S.
Alasdair Camaran, Lochabar, N. S.
Iain Mac Fhionghain, Murray Har So., P. E. I
A. D. Mac Leoid, Charlottetown , P. E. I.

Air deireadh a rug i an t-oighre.

IUN, 1896.

1 Di-luain. Blar Dhrum colg 1679.
2 Di-màirt. (3) Breith T. àig ’Ic Leòid, ’12
3 Di-ciaduin. Bàs Dhùghaill Buchanain 1768
4 Dior-daoin. (3) An Cairteal mu dheireadh 3.49, mad.
5 Di-haoine
6 Di-sathairne. (7) Bàs Raibeart Brus, 1329.
7 DI-DONAICH. I. Di-donaich na Trianaid.
8 Di-luain. Eaglais na h-Alba, 1696
9 Di-màirt. An Fheill Chaluim.
10 Di-ciaduin. Blar Ghlinn-seile.
11 Dior-daoin. An Solus Ur, 4.29.mad.
12 Di-haoine. Bas Righ Seumas III. 1488.
13 Di-sathairne
14 DI-DONAICH. II. Di-donaich na Trianaid.
15 Di-luain. Breith Dhomhnuill ’IcCoinich 1783.
16 Di-màirt
17 Di-ciaduin. Blar Raon-Ruairidh, 1689.
18 Dior-daoin. Blar Waterloo, 1815.
19 Di-haoine. (18) A cheud Chairteal, 7.27, mad.
20 Di-sathairne. An fheill Fhaolain.
21 DI-DONAICH. III. Di-donaich na Trianaid.
22 Di-luain. (21) La a’s fhaide ’sa bhliadhna
23 Di-màirt. Bas Mhorair Chaimbeil, 1861.
24 Di-ciaduin. An fheill Eathain.
25 Dior-daoin. Blar Allt a’ -Bhonnaich, 1314.
26 Di-haoine. (25) An Solus lán, 2.41. mad.
27 Di-sathairne. Murt Chawnpore, 1857.
28 DI-DONAICH. IV Donaich na Trianaid.
29 Di-luain. Féill Pheadair us Phoil.
30 Di-màirt. Bàs Marcuis Earaghaidheal, 1685

Bathar Tioram.

20 paidhir de bhrogan bhan, 65c am paidhir.

Seall air Deiseachan fhirionach a tha sinn a creic air $3 .25

Tha sinn a dol a sgur a chreic Bathair Tioram, agus creicidh sinn na th’ againn gle shaor.

IAIN A. MacCOINNICH & CO.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC:
An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s còir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96

---

[390]

[Vol . 4. No. 49. p. 6]

Na Seann Ghaidheil,

Sgriobh Seorus Buchanan Eachdraidh na h-Alba ann an Laidinn agus tha e labhairt innte mu thimchioll a’ cheud luchd-aitich a ghabh comhnuidh annam Breatunn. B’i a bharail san gum b’e an t-aon sluagh a bha chomhnuidh anns na tiribh ris an abrar a nis an Fhraing, an Spainn agus a’ Ghearmailt no an Ollaind, gun do labhair iad an aon chànain, agus gum b’e an t-ainm leis an robh iad aithnichte do na Romanaich Galli no Celtae. Bha iad roinnte ’nam fineachan no ’nan treubhan eadar-dhealaichte o cheile anns an doigh labhairt, ged a bha an aon chanain aca thaobh duchais. A reir beachd Sheoruis Bhuchanain is ann o oirthir thuath na Frainge ris an abairteadh Armorica a thainig a cheud luchdaitich do cheann deas Bhreatuinn; thainig na ceud dhaoine as an Spainn do Eirinn; agus thainig a cheud sluagh do cheann tuath Bhreatuinn as a’ Ghearmailt no Lochluinn. Ach ged a thainig iad a nall as na tiribh so fa leth gidheadh labhair iad an aon chanain Ghaidhealach le beagan dealachaidh a thaobh gum b’e an aon sluagh a bha a chomhnuidh air tir-mor na Roinn-Eorpa aig an am so. Thachair na nithean so a reir coslais fada mun do thog an sluagh sin an ceann o’n d’ thainig na Sasonnaich, na Lochlunnaich agus Gearmailtich an la an diugh. Theirteadh na seann Bhreatunnaich ris an t-sluagh a thainig a nall o Armorica as an Fhraing; b’iad so sinnsearan nam fineachan a tha chomhnuidh ann an Duthaich Wales, agus labhair iad cainnt a labhrar anns an tir sin air an la an diugh. Theirteadh na Caledonich no na Pictich mar ainm ris an fheadhainn a thainig gu ceann tuath Bhreatuinn agus labhair iad Gailig cosmhuil ris a’ Ghailig a labhrar an diugh ann an Albainn. Agus theirteadh Scoti mar ainm ris an t-sluagh a thainig as an Spainn do Eirinn agus labhair iad Gailig cosmhuil ris a’ Ghailig Eirionnaich. Chaidh dream araidh dhiubh so a nunn a Eirinn do Earraghael agus ghabh iad comhnuidh am measg an luchd-aitich a bha an sin o chian. B’ ann diu so a bha an teaghlach rioghail a thainig gu bhi rìoghachadh os ceann Albainn gu leir ’nuair a chuireadh an rioghachd fo aon riaghladh.

Tha Buchanan mar an ceudna ag radh gun d’ thugadh Caledonaich mar ainm air an t-sluagh a bha ann a Albainn a chionn gun robh iad a chomhnuidh ann an tir a bha lan de choille challdainn; gum b’e Dun-challdainn no Dun chailleann ceann-bhaile na rioghachd aca agus gun d’fhuair e an t-ainm so o’n aobhar cheudna. A reir sin tha an t-ainm Caledonaich a’ cialluchadh Calldainnich. Mar so chi sin gun robh Seorus Buchanan a’ creidsinn gum bu Ghaidhil na Picti, agus gun robh iad fein agus na Scoti cairdeach d’a cheile. Tha e a’ nochdadh gun robh Bede dhe ’n bheachd cheudna ’nuair a tha e ag radh gun d’thug na Picti do na Scoti pairt de ’n tir aca fein anns an earrainn sin a bha air bheag sluaigh no falamh. Tha e ag radh mar an ceudna roimh theachd nan Sasonnach gun robh ach beag an aon chanain air a labhairt le uile luchd-aitich an eilein Bhreatunnaich.

D. B. B.

ELIAH.

(Air a leantuinn.)

Cosmhuil ri Samuel a chaidh roimhe tha ath-leasachadh mor aige ri dheanamh. Tha cath cruaidh, deuchainneach aige r’a chur: tha stri ’s spairn nach faoin a’ feitheamh air. Tha feum aig ’anam air neart ’us treubhantas ’us mor-ghaisge. ’Na aonar gun chuideachd laidir no mheamnach, no aghartach air a chùl, tha aige ri seasamh suas as leth urraim an àrd-righ a tha nis air a dhi-chuimhneachadh gu mor le luchd-tuinidh na tire. Ceart mar nach do dhiobair Dia mhuinntir féin aig àm air bith, ceart mar shin e ’ghairdean cumhachdach a mach as leth ainm ’us aoraidh fein aig iomadh am an uair a bha beachdan mearachdach a’ gabhail freumh ’s a’ fàs làidir suas, ’s a bha fior-àilleachd us iomlanachd a mhorachd us ionracais féin ach beag air an dubhadh as ann an duibhre dhùldaidh thiugh an aineolaìs agus an iodhal aoraidh, tha e ’dol a dh-oibreicheadh a mach aig an àm so atharrachadh mor am measg nan Eabhruidheach agus air sgath nan daoine direach a tha air am fògradh bho ’n dachaidhean. Tha ’m fàidh Eliah sgiobalta, mileanta, ’s easguidh a’ dol an coinneamh Ahaib. Mun tig an latha mor air Sliabh Chairmeil anns an téid faoineis ’us amaideachd nan daoine tha sleuchdadh do Bhaal a dhearbhadh gu soilleir ann an lathair an t-sluaigh, tha ’n Tighearna ’cur teachdaireachd a dh-ionnsuidh an righ amaideach agus ag innseadh dha nach sil dealt air talamh agus nach tuit uisge air na h-achaidhean re bliadhna no dha. Crionaidh mar so gach lus ’us preas ’us cinneas as eugmhais taiseachaidh us ùrachaidh an uisge; tiormaichear suas na sruthan tormanach, fuaimneach, agus bithidh goinne lòin us uisge ’s an tir. Mar thachras gu minic ann an dòighean cumanta ’n t-saoghail, coisnidh droch-dheanadas ’us mibheus aon neach mor thriobhaid ’us amhluadh ’us àmhghar dhaibhsan a tha ann an dlùth-dhàimh ris, ged dh-fhaodas iad féin a bhi gu tur neo-lochdach, neo-chronail, agus neo-choireach; mar dh-fhàgas gu minic comhluadar aimhreiteach us mi-stuama neach imcheist ’us masladh ’us tuireadh ann an cridheachan a chàirdean, is ann air a mhodh cheudna ’chuir gràdh Ahaib do iodhalan balbha nan Sidonach, do Bhaal ’us do Astaroth bruaillean us buaireas air an t-sluagh gu h-iomlan. An deigh do Ahab agus d’ a dhaoine bhi gu trom air an smachdachadh air sgàth an easurraim agus an tàmailt a chàruich iad air ainm ’us feartan Iehobhah, bha Eliah aig iarrtus an Ti ghlòirmhoir d’ an robh e ’deanamh seirbhis, a’ tréigsinn an ionaid iomallaich uaignich anns an d’ fholuich e e féin bho ghnùis ’s bho chorruich an righ bhuirb, aineasaich. Tha Eliah ’g a nochdadh féin a rithist le cridhe gaisgeil, calma, do’n righ. Tha ’n rùn a bha aig Dia ann an aogas na talmhainn a dheanamh tartmhor agus tioram, criochnaichte ’s riaraichte. Le mor chaoimhneas ’us tairiseachd tha e ’dol a thogail a làimhe de’n chinneach bhochd so, ’s a’ dol a chur pailteis a rithist anns na sruthan agus anns na h-achaidhean. Tha Eliah a’ faotuinn an òrduigh so, —Falbh, nochd thu féin do Ahab, agus bheir mise uisge air aghaidh na talmhainn. Ach mun téid an rùn so choilionadh, tha gniomh treubhach mor—tha euchd cunnartach aig Eliah an Iisbhitheach r’a dheanamh. Tha geillt us uamhas ann an cridhe Ahaib, ged a tha e ’g oidheirpeachadh air sgàile tharruing air, agus tha e ealamh gu stiùradh an fhàidh, an duine molach, aigeannach, a leantuinn. Is ann air Slìabh Charmeil a tha fàidhean Bhaail agus fàidhean nan doire ’us fàidh aonaranach àrd-chridheach an Dia mhòir ri ’chéile ’chòmhlachadh. Ged nach ’eil caraid cumhachdachd maille ris; ged dh-fheumas e cogadh a dheanamh an aghaidh feachd an nàmhaid a tha

---

[391]

[Vol . 4. No. 49. p. 7]

araon mor ann an àireamh agus fuileachdach; gidheadh cha’n ’eil a threòir ’ga thréigsinn, cha-n ’eil a chridhe ’fannachadh no a’ meatachadh. Tha onair Iehobhah ann an earbsa ris, agus carson a bhitheadh eagal air? An trath tha teanntachd chruaidh ag éiridh, agus tha amannan dorcha duaichni ann, tha Dia daonnan a’ deasachadh nach airson a chùis féin a dhion, agus a’ buileachadh comais ’us cumhachd ’us treòir anabarrach air.

CONA.

OIDHCHE FHLIUCH. —Bha duin-uasal o chionn ghoirid a’ gabhail a dhinneir ann an tigh caraid, agus am feadh ’sa bha iad aice thòisich stoirm mhor uisge. Dh’ fhuirich an t-aoidh cho fad ’sa b’ urrainn da feuch an tigeadh turadh, ach ’s ann a bha ’n t-uisge sior dhol na bu mhiosa. Chuir fear an taighe impidh air fuireach gu maduinn, agus o nach robh choltas air gu’n rachadh an t-side na b’ fhearr dh’ aontaich e sin a dheanamh. Ach an ceann beagan mhionaideam dh’ ionndrain iad e, ’s cha robh fhios càit an d’ thug e air. Cha robh sgeul shios no shuas air. An ceann leth-uair a thim, thainig e stigh ’s e bog fliuch. “An ainm an àidh,” arsa fear an taighe, “càit an robh thu?” “Bha mi,” ars esan ’s e ’ga chrathadh fhéin, “aig an tigh; chaidh mi a dh’ innse do m’ mhnaoi nach b’ urrainn domh dhol dhachaidh gu maduinn leis cho fliuch ’s a bha i.”

A’ dol an sinead ’s am miosad.

A’ dol eadar thu ’s do chadal.

Ag itheadh na cruaiche fo ’n t-sioman.

A’ deanamh teadhair de ròineig.

A’ deanamh balg ri gréin.

A’ taomadh na mara le cliabh.

A’ deanamh math an aghaidh an uile.

A’ ghnè a bhios ’s a’ mhàthair, is gnàth leis a bhith ’s an nighinn.

A’ h-uile rud ach an rud ’bu chòir.

Aidhear fidhleir dhuibh an Taoibh-tuath.

A nàdur fhein a’ tighinn ’s a’ choileach.

A’ phoit a’ tilgeadh air a’ choire gu bheil a mhàs dubh.

A’ tilgeadh sin uat mar gu’n tilgeadh bò buachar.

Adhaircean fada air a’ chrodh a bhios anns a’ cheò.

MacDonald Hanrahan & Co. ,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

Caradh Uaireadairean.
Glanadh, $0 .50
Mainspring , . 60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON.
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a Mhac-Talla. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.

G H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
SIDNI, C. B.
Uaireadairean Oir us Airgid, agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
math ar duthcha tha ’nar beachd.

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wetworth,

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bhil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhead, gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith rt, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

D . A HEARN,
Fear-Tagraidh, Notair &c ., &c .,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia, QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - C. B

---

[392]

[Vol . 4. No. 49. p. 8]

An t-Ailleagan.

O soiridh slàn do ’n Ailleagan
’Bha ’n so mn ’n tràth so ’n dé;
Gu ’n d’ lot thu dh’ ionnsuidh m’ àirnean mi,
’S mi cràiteàch as do dheigh:
Ma ’s teachdair ’tha bho ’n bhàs thu,
’S nach slànaich mi gun léigh,
Gu ’n tug mi gaol bho m’ chridhe do
Dh’ òg-nighinn nan rosg réidh.

Bho dh’ fhalbh thu ’n dé mu ’n tràth so uainn
Tha mi fodh chràdh ’s fodh leòn;
’S e ’n gaol a thug mi ’n céud là dhut
A dhrùidh air m’ fhuil ’s air m’ fheòil;
Ach chì mi ’n diugh nach d’ thàinig thu,
’S air nàile cha b’ i ’chòir,
Tha m’ osna tròm an uaignidheas
A’ smuain air bean do neòil.

Och! tha mo smuaintean cairiseach
Bho dhealaich sinn Di-luain,
’Gheug ùr nan glaca mìn-bhasach,
A leannain chaoimh gun ghruaim;
Ma tha buaidh mu ’n t-sùgradh ort,
’S nach lùb thu le meud stuaim,
’S e d’ ghaol a leasaich m’ iomguin dhomh,
’S a chuir an giorrad m’ uair.

’S e ’chuir, an uair, an taice rium
Gu ’n d’ ghlac thu cleachdadh ùr;
Gu ’n d’ rinn thu gniomh nach b’ àbhaist dhùt,
Mo ghràdh-sa ’chur air chùl.
Cha d’ aithnich mi riamh fàiling ort,
Bho chàirich mi ort m’ iùl,—
Gu h-uasal, banail, bàiraigeach,
Gu tairis, càirdeil, ciùin.

’S mìn, tairis, ciùin a labhradh tu,
’Gheug ùr nach maìl ’n a d’ chéill,
Air Machthir no air Gáidhealtachd
’S tearc samhail bean do bheus,
Cha ’n ionghnadh cliù ’bhi fuaighte riut,
’S gu ’n d’ fhuaradh thu gun bheud,
’S tu ’shiol na fala connspuillich
Le suaineas ceann an fhéidh.

’S mìn, soitheamh, sèimhidh, suaimhneasach
An rìbhinn uasal òg,
Gur lionmhor cìs a bhuannaich thu
Nach d’ fhuaradh riamh cho mòr.
Do dhà ghruaidh dhearg cho taitneach
Do shlios mar shneachd’ an lòin,
Do shùilean mealla, mìogach,
Mar ghrian air tionntadh neòìl.

Muile nam Mor-Bheann.

Am Muile nan craobh tha ’mhaighdean bhanail,
D’ an d’thug mi mo ghaol ’s mi faoin a’ m’ bharail,
’S ma chaidh e fo sgaoil ’s nach faod mi’ faighinn
Gu’n taobh mi caileagan Chòmhaill.

SEISD.—
O’n tha mi gun sunnd; ’s is dùth dhomh mulad,
Cha tog mi mo shuil ri sugradh tuile:
Cha teid mi le muirn gu cuirt nan cruinneag
’S mo run am Muile nam mor-bheann,

Tha maise a’s uaisle, suairceas a’s ceanal,
A’ direadh a suas an gruaidh mo leannain;
Ma bheir thu dhomh fuath, ’s nach buan do ghealladh
Ni uaigh a’s anart mo chomhdach.

Tha maise no dha ri ’aireamh fhathast
Air bean a’ chuil bhain, nam blath-shul Meallach;
Ma bheir thu do lamh, gu’m fas mi fallain,
’S bu shlainte mhaireann do phog dhomh.

Do shlios mar an fhaoileann, taobh na mara,
Do ghruaidh mar an caorann, sgoilt’ air mheangan;
Suil ghorm is glan aoidh, fo chaoin-rosg thana:
’S tu ’n oigh a mhealladh gach oigear.

Tha smuaine no dha an tràth-s’ air m’ aire;
Cha ’n innis mi ’chach ceann-fath mo ghalair;
Ged laidheas mi trath, cha tamh dhomh cadal,
’S do gradh ga m’ sgaradh an comhnuidh.

Gur math’ thig an gùn o’n bhùth do’n ainnir,
’S an fhasan is uire ’n cuirt nan Gallaibh;
Troidh ghloin am broig ùir— ’s i duint’ le barr-iall—
Nach lub air faiche am feoirnein.

Do chul mar an lion ’n a mhile camag,
Nach greannach fo chir, a’s siod’ ’g a cheangal:
Do dheud mar na disnean, dionach, daingean:
Beul binn, a ghabhail nan oran.

’S e ’sgar mi o m’ chiall ro mhiad do cheanail,
’S o’n chaidh thu do ’n t-sliabh, nach b’ fhiach leat m’ fharaid:
’S e t’ aogas a’s t-fhiamh ’chuir pian a’ m’ charamh,
’S cha mhiann a bh’ agam air storas.

AN CRANN TARA

(Am Fiery Cross. )

PAIPEAR MIOSAIL AIR SON ALBANNAICH CANADA, anns am bheil air a chlo-bhualadh Dealbhan agus Beath-Eachdraidhean Gaidheil Chanada; Eachdraidh nam Fineachan agus dealbhan an suaicheantais; Ceol, Bardachd, agus Sgeulachdan; agus sgriobhaidhean mu iomadh ni eile. Pris: — $1 .00 ’sa bhliadhna, no sia miosan air son 50c. Sgriobh us cuir airgead guT . D. MACDONALD, 51 Sparks, St., Ottawa, Ont.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

Tha e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin. Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille-mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. MacFhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek. Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chloimh a chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, thoir e gu
RHODES & GANNON,
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c. Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

MOORE & JOHNSTON.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, - - - C. B