---

[161]

[Vol . 5. No. 22. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. V. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE; DESEMBER 5, 1896. No. 22.

Oraid mu’n Ghailig.

Aig fosgladh a Mhòid Ghàidhealach ann am baile Pheirt air an treas latha fichrad de dh’ October, liubhair fear-na-cathrach, an Dotair Mac Griogair, á Inbhirnis, òraid bhriagha, a’ labhairt air rùintean a Chomuinn agus an oidhearp a bha iad a’ toirt as leth na Gàilig. O chionn beagan bhliadhnaichean air ais, ars esan, chuir àireamh de dhaoine dileas na Gàidhealtachd rompa gu’n rachadh iad an guaillibh a chéile mar chomunn air son a Ghàilig a thoirt gu bhi air a’ teagasg na b’ fhearr anns na sgoilean, gach misneach a bhiodh ’nan comas a thoirt do litreachas agus do cheòl na Gàidhealtachd, agus nithean eile a bhiodh a chum math na dùthcha. Ach bha iadsan nach robh dhe’n aon inntinn riutha ag radh “Ciod am feum? ’de math a bhi feuchainn ris a Ghàilig a chumail beò? Bàsaichidh i ’s gun taing dhuibh!” Bu cheart cho math dhaibh a ràdh ciod am feum a bhi biathadh ’sa còmhdach ar bodhaigean féin? Cha’n eil teagamh sam bith nach bàsaich sinn uile; a bharrachd air a sin, tha’n saoghal air am bheil sinn a fuireach, ri bhi air a chur am mugha air dhòigh ’s nach bi eadhon a làrach air fhàgail. Carson a leigeamaid leis a Ghàilig a dhol bàs? Bu chainnt eireachdail i, cainnt a bha deagh-fhuaimneach agus ceòlmhor—math air son sgeul innse no òran a sheinn. Dh’ fhaodadh e tighinn thairis air na facail a bha Ian MacLaren ’na leabhar, “Kate Carnegie,” a cur am beul Gàidheil—“ ’S e cainnt gle bhoidheach a tha anns a’ Ghàilig, gu sònruichte ’nuair nach eil thu gle bhuidheach de dhuine.” (gaireachdaich.) A nise le teisteannas dhe’n t-seorsa ud air taobh na Gàilig cò aige bha dhànadas na theireadh nach bu chòir dh’i a h-àite ghabhail am measg nan cànainean. Bha mòran ùine agus airgid air an cosg a teagasg Laidinn us Greugais. Ciod am feum a dheanadh na cànainean sin do ghille òg air a Ghàidhealtachd mur robh dùil aige bhi na phears-eaglais, na fhear lagha, na dhotair, no ’na fhear-litreachais? Cha bhiodh na cànainean sin a faisg cho feumail dha ’sa bhiodh a’ Ghàilig.

Ni eile bha a’ Ghàilig feumail mar mheadhon air son eòlas a thoirt d’ ar cloinn air a’ Bheurla. Ach their na h-eas-cairdean,— “Cha’n i cainnt nan ceannaichean, àgus mar sin ciod am feum a th’ innte?” Dh’ fheumadh e aìdeachadh nach robh focail anns a’ Ghàilig a fhreagradh air iomadh ni cealgach agus as-onarach a bhatar a cur an cleachdadh ann am malairt an latha ’n diugh, agus bha e gle thoilichte gu robh aige ris an aideachadh sin a dheanamh. A chainnt Shasunnach a bha ’bagradh àite na Gàilig a ghabhail, cha bu chainnt idir i. Cha robh innte ach cothlamadh de dheich no dusan cainnt eile; agus ged a b’ i Bheurla dh’ fheumadh a bhi na h-eadar-theangair eadar cinnich an t-saoghal ann am malairt, cha b’ aobhar sam bith sin aìr cainnt aosda agus fheumail mar a bha Ghàilig a leigeil bàs.

An deigh iomradh a thoirt air aosmhoireachd na Gàilige, thug e tarruinn air comuinn Ghàilig a bh’ air an cur air chois ann an dùthchannan fad as, agus na h-oidhearpan a bhatar a deanamh an sin air a chainnt mhatharail a chumail beò. Ann an Canada, an New Zealand, ’s an Astralia, cha’n e mhàin gu robh comuinn Gàilig aca, ach bha paipearan-naigheachd Ghàilig aca. Na b’ fhaisge air an dorsan fein bha na h-uaislean a teagasg na Gàilig d’ an cloinn. Cha bhiodh a Ghàilig cho iseal sa bha i mur biodh cion suime nan Gàidheal fhein. Bha Buird-Sgoile, ann an iomadh àite, gle dhearmadach a thaobh teagasg na Gàilig anns na sgoilean. Chaidh iad as an dleasanas, cha’n ann le cion ’s nach robh meas aca air an cànain ach le cion toirt fa-near. Gle thric, eadhon anns a’ chuid bu Ghàidhealaiche dhe’n dùthaich, cha b’e fear a theagaisgeadh Gàilig a chuireadh an Bord a stigh mar mhaighstir-sgoile nuair a bhiodh àite falamh ann, ach fear, ma dh’ fhaoidte, aig nach robh facal Gàilig ’na cheann. Bha ni eile ann a bha deanamh call mor do’n Ghàilig, agus ’se sin pearsachan-eaglais a bhi ’gabhail pharaisdean air a Ghàidhealtachd air chumha gu’n searmonaichadh iad Gàilig, agus an ceann beagan bhliadhnaichean sguireadh iad iad dh’i (caithream.) Gun teagamh bha iad a’ gabhail mar leisgeul nach fanadh an sluagh a dh’éisdeachd na Gàilig, ach an robh duine tùrail sam bith am barail nan deanadh iadsan an t-seirbheis cho brigheil agus cho taitneach ’s bu chòir dhaibh, nach fanadh an sluagh a dh’éisdeachd searmoin nan cainnt mhàthaireil fein? (caithream.) Nach bu bheag an t-ioghnadh, ma ta, ged a bha ’Ghàilig breòite agus eadhon a bagradh bàs fhaotainn nuair a bha na Buird-Sgoile agus a’ Chléir, do’m bu chòir a bhi air thoiseach air na h-uile ann an cumail suas na cainnte sin, a deanamh dimeas cho mor oirre, agus a teachd cho gearr air an dleasanas d’a taobh. Air son a Ghàilig a chumail beò ’s i bhi air a teagasg, feumaidh iad cuideachadh fhaotainn o’n Riaghladh gus maighstirean-sgoile fhoghlum innte, agus feumair teasasg na Gàilig a dheanamh cinnteach an àite bhi ’ga fhàgail aig saor-thoil nam Bòrd no nam maighstirean-sgoile.

Léugh sinn an la roimhe an sgeula beag a leanas, agus ma’s breug uainn i is breug ugainn i. Bha gille ’s nighean ann a Philadelphia a bha ro-dheònach air pòsadh, ach cha robh a dh’ airgead aca eadhon na phàigheadh am ministeir. ’S e rinn iad, fios a chur mu’n cuairt gu robh iad ri bhi air am pòsadh ann an àit àraidh air a leithid so de latha agus iad air an sgeadachadh ann an Deiseachan Rothairean, bean na bainnse ’s a cuid mhaighdeann ann am Bloomers, mar a theirear ’sa Bheurla. Bha acasan a rachadh dh’ ionnsuidh a phòsaidh ri suim bheag airgid a phàigheagh air son faighinn a stigh. Chruinnich sluagh mor, agus cha’n e mhàin gu’n d’rinn a chàraid òg na dhioladh saothair a mhinisteir, ach bha sporan beag aca air chul sin.

Cha’n eil e gu mor fheum a bhi toirt iomradh air mar a tha cuisean ann an Cuba; an sgeul a thig an diugh, nithear breugach am màireach i, agus an sgeul a thig am màireach, nithear an ceart ni rithe latha no dha an deìgh sin. Ach tha e gle choltach gu bheil gnothuichean anns an eilean sin troimhe chéile, agus mur eil na Spàinntich a’ call an greim air cha’n ann idir ’ga theannachadh a tha iad. ’S e ’s docha gu’n lean a cheannairc treis mhath a dh’ uine fhathast, agus gu’n caill na Spàinntich air a cheann mu dheireadh. Tha na Cubaich eòlach air an duthaich agus tha iad cleachdte ris an t-side; mar sin tha ’n cothrom aca air an naimhdean agus theid aca air seasamh a mach moran na’s fhaide.

Tha ar caraid Alasdair Caimbeul, á Strath-Lathuirn, an àm a bhi cur ugainn a dholair air son bliadhn’ eile dhe’n MHAC-TALLA, ag radh gu’m b’fhiach paipear Nèill Mhic Leòid air “Miann a Bhàird Aosda” barrachd mòr us pris bhliadhnail a phaipeir leis fhéin. Tha Mr. Caimbeul ’na dhuine tuigseach, breathnachail, mar a tha fios aig gach aon a tha eòlach air, agus is aithne dha rud math nuair a chi e e. Ged a bhios cuid a deanamh tàir air MAC-TALLA air son cho beag ’sa tha e, tha iomadh ni ri fhaotainn aige na’s luachmhoire na gheibhear anns a’ chuid mhor de na paipearan a’s motha ’san duthaich.

---

[162]

[Vol . 5. No. 22. p. 2]

ALBA ’NA H-AON RIOGHACHD.

Feumar a bhi o àm gu h-àm a’ sealltuinn gu deas ri eachdraidh Shasuinn a thaobh na dàimh ’s an robh an dà rioghachd a’ seasamh d’a chéile an sin, ’s an déigh sin. Goirid an déigh do na Sacsonaich sealbh a ghabhail air an tìr roinn iad i ’na seachd rìoghachdaibh, ris an abrair luchd-eachdraidh, Sacson Heptarchi—Heptarch, focal Greugach a tha ciallachadh seachd rioghachda. Bha laghanna air leth aig gach aon diubh sin dhi féin, ach bha àrd chomhthional ac’ air son Shasuinn uile, coslach ri Pàrlamaid anns an robh iad a’ deanamh reachdan air son na dùthcha gu h-iomlan, gu h-àraidh iad féin a dhìonadh o allamharaich sam bith. Bha na beag rìghrean ud coslach ri rìghribh na h-Alba féin, glé aimhreiteach ’n am measg féin, ’s ro eudmhor mu ’n sochairean ’s mu mòralachd féin. O nach robh reachd sam bith air a dhaingneachadh fathast air son an t-sreath rìoghail a tharruing dìreach thun a’ chrùin ’us uaithe, bhiodh am fear a thachradh air an rìgh-chathair a’ marbhadh nam mac a bhuineadh do’n t-sliochd rìoghail a shaoileadh e bhi coslach ri grabadh a chur air a mhac féin, no air fear éigin eile ’bu mhaith leis a bhi ’na oighre air. Mar so thàinig an sliochd rìoghail mhac gu bhi co tearc mu thoiseach an naoidheamh linne ’s gu’m b’ e Egbert, rìgh Uesecs oighre dligheach nam beag rìoghachdan ud uile. Bha so taitneach d’a nàdur dian-thogarrach, ’s chuir e roimhe gu’n deanadh e ’chuid féin diubh uile. Agus chaidh aig’ air sin a dheanamh a lìon té ’us té, le cogadh ’s le seòltachd. Anns a’ bhliadhna 827 bha iad uile air an aonadh fo a riaghladh-san, mu’n cuairt de cheithir cheud bliadhna an déigh do na Sacsonaich tighinn do ’n tìr ’an toiseach. Feudar leum thairis air rìoghachadh Ethelof, a mhic-san; ach ri linn Alfred, ogha Egbeirt, ris an abrar Alfred Mòr, thug na deas Lochlunnaich iomadh garg ionnsuidh air an rìoghachd a dheanamh dhoibh féin, agus mu dheireadh chaidh ac’ air sin a dheanamh car greis. Bhàsaich Alfred ’s a’ bhliadhna 901 ’an sìth. Tha e air àireamh a measg nan rìghrean a b’ fhearr ’s a bu chomasaiche ’shuidh riamh air cathair. Anns a’ bhliadhna 994 fhuair na Lochlunnaich a dh’ionnsuidh rìgh-chathair Shasuinn, ri linn Ethelred an treas, no’n ceathramh rìgh an déigh Alfred. B’ e Suein ainm an rìgh Lochlunnaich a choisinn a’ bhuaidh sin. Fhuair Cainiut, mac Shuein, an crùn ’an deigh ’athar. ’S ann ris an duine so a bha na h-uaislean Sasunnach a’ deanamh uiread de bhroscal ’s gu’n tug e mar airidh a chathair a shuidheachadh air an tràigh ’nuair a bha ’muir ag éiridh, ’s ’n uair bha e ’teannadh r’a chosaibh, ’s ris a’ chathair, thòisich e ri bagradh air a’ mhuir na’m bu dàna leis tighinn ni b’ fhaide. An uair nach robh am muir a’ toirt ùmhlachd sam bith dha, thionndaidh e r’a luchd-broscail, ag earalachadh orra gun a bhi ’toirt glòir do cho-chreutair nach robh dheth féin ach fann; ach iad a bhi ’toirt glòir ’us urram do’n Ti a bha riaghladh na faìrge ’s nan uile nithe. Bha e, gun teagamh, ag aithneachadh gur mò a bha de nàdur magaidh na de fhìor chàirdeas ’n an cuid broscail. Bha triùir mac aig an rìgh so, ’s dh’òrduich e aig àm a bhàis fear dhiubh na rìgh air Lochlunn a Tuath, fear ’eil air Lochlunn a Deas, agus an treas fear a bhi ’n a rìgh air Sasunn. Ach bhàsaich am fear mu dheireadh agus a mhac mu’n cuairt do shea bliadhna an déigh sin, ’s chaidh an crùn Sasunnach a thoirt air ais do’n t-sliochd rìoghail aca féin, ’s a’ bhliadhna 1041. Bha Edmund, mac Ethelred, a riaghladh car greis os ceann pàirt de thaobh tuath Shasuinn, ’s de cheann a deas Alba ri linn Chainiut. Bha dithis mac aig Edmund so, Eduin agus Eideard. Bha Eduin so, a’ cumail crìche ri rìghribh na h-Alba ’na là féin. Tha ’n diugh baile mòr ainmeil, inbheil, air machair na Galltachd aig a bheil creag anabarrach àrd air a thaobh a ’s iar. Cha ’n fhaighear a dh’ ionnsuidh na creige so ach air an taobh an ear dhi. B’ i chreag so ri linn Eduin a’ chrìoch eadar e ’s Alba. Thog e daingneach làidir air mullach na creige, ’s rinn e baile aig a bonn a bha furasd a dhìonadh o mhullach na daingnich. Thugadh Eduin ’s burgh mar ainm air a’ bhaile, air a ghiorrachadh, Edinburgh, ’s e sin Dùneidin, àrd-bhaile rioghachd Alba. Cluinnidh sinn fathast mu thimchioll a bhràthar, Eideard; ach thigeamaid a nis air ar n-ais do Alba.

An déigh bàis Dhomhuill MhicAlpinn, ’s a bhliadhna 863, thàinig Constantin, mac righ Coinnich, thun a’ chrùin. Bha esan ’s na rìghrean a lean as a dhéigh, mar iad-san a chaidh roimhe, air an cumail ’n an drip leis na Lochlunnaich, nach robh ’leigeadh tàmh leò ach a’ feuchainn ri briseadh a steach air an rioghachd an àit’ éigin. Feumaidh gu’n robh staid sluaigh Alba glé an-shocair ’s na linnibh ud, leis an trioblaid a bh’ aca dheth na naimhdean o’n taobh a mach, agus gach troimh-chéile a bh’ ac’ aig a bhaile, eadar buill fa leth an teaghlaich rìoghail a’ còmhstri co gheibheadh do’n righ-chathair na h-uile uair a bhiodh i falamh, ré 150 bliadhna an déigh Choinnich; oir cha robh reachd air a dhaingneachadh fathast a’ deanamh a’ chrùin cinnteach do cheud ghin an rìgh a bha air a’ chaithir. Do bhrìgh nach do thachair ni ùr sam bith ’s an rioghachd ris am bheil mòr ghnothuch againn ré a’ cheud gu leth bliadhn’ ud ach gun robh i, mar tha sgrìobhaidhean àraidh ag ràdh, air an innein gu ’bualadh ri chéile, ’s gu ’toirt a dh’ ionnsuidh a’ chruth ’s a’ chumaidh ’s an robh i gu fantuinn ré iomadh linn an déigh sud, feudar leum thairis air a’ chuid sin de ’n eachdraidh gun tuilleadh leudachaidh.

Tha àrd-theachdaire na Frainge ann an Lunnainn a’ faotainn da mhile dheug punnd Sasunnach ’sa bhliadhna mar thuarasdal. ’Se so an tuarasdal a’s àirde tha teachdaire sam bith a’ faotainn.

MEUDACHADH NA RIOGHACHD.

Feudar a ràdh gu’n d’ fhuair Callum II. an rioghachd ’s a bhliadhna 1003 anns an dearbh shuidheachadh ’san d’ fhàg a shinnsir Coinneach MacAlpinn i ceud gu leth bliadhna roimhe sin; na Lochlunnaich co draghail ’s a bha iad riamh, ged a bha iad a’ faotuinn rotadh uamhasach na h-uile turus as ùr a bha iad a’ tighinn. Ach an déigh sin uile chaidh aig’ air a chrìochan a chur am farsuingeachd air an làimh dheis. Tha ’chuid is lionmhoire de luchd-eachdraidh ag aideachadh gur h-ann ri ’linn-san a chuireadh a’ chrìoch Albannach co fada gu deas ’s a bha i air a socrachadh anns gach linn o’n uair sin, ged tha e coslach gun d’ thugadh ionnsuidh air a teannadh a tuath an déigh a bhàis. Mhair rioghachadh Challuim deich bliadhna fichead. ’N uair a bhàsaich e ghiulaineadh a chorp gu ruig I Challum Chille leis an t-sòluimteachd a bha cubhaidh aig a leithid de àm, ’s dh’ àdhlaiceadh e maille ri ’shinnsiribh ’s an eilean ud air an robh an sluagh ag amharc mar thalamh naomh. Dh’fhàg e dithis nighean, agus b’e mac té dhiubh sin, da’m b’ainm Donnachadh, a rioghaich ’na àite. Cha robh Donnachadh sea bliadhna a’ rioghachadh ’n uair a chaidh a mharbhadh le duine comharraichte da’m b’ainm Mac-Beith.

Tha luchd-seanachais ag innseadh co iomadh sgeul eug-samhail mu thimchioll Mhic-Bheith ’s gu feumar ni-eigin de rannsachadh a dheanamh air son ruigsinn air an fhirinn. Bhonntaich an cleasaiche Sasunnach ainmeil sin, Shakespear, aon de na puirt-chleasachd aig’ air na gniomharaibh bu mheas a bh’air an cur as leth Mhic-Bheith, ’s air na nithibh bu mheas a thachair dha gus an do chuireadh dheth ’n chathair e. ’S e bh’ aig a’ chleasaiche, ’s aig gach fear dheth sheòrsa ’s an amharc cliù fhaotainn dha féin air son a bhi co comasach air aignidhean dhaoin’ a ghluasad le foclaibh maith ’us droch fhoclaibh. Gidheadh tha cuid de luchd eachdraidh a’ deanamh ceann-iùil de’n chleasaich’ ud, a chionn gu bheil a sheanachas co sgeulamhuil, ’s co taitneach ri ’leughadh. Gu’n tug Mac-Bheith fiadhachadh caoimhneil do rìgh Donnachadh gu a chaisteal fein, gu’n d’ rinn e cuirm chàirdeil da, gu’n do chuir e mhisg air a gheard-pearsa, ’s gu’n do mharbh e le ’làimh fein ’na sheòmar codail e—fad locha buidh’ air a leithid sin de sheanachas. Ach cha ’n ’eil focal firinn ’an aoir an t-Sasunnaich do ’n Ghàel thapaidh ud. Rinn Mac-Bheith aramach ’an aghaidh an rìgh; chaidh an rìgh ’na aghaidh le àireamh shaighdearan gu ’cheannsachadh; choinnich iad a chéile faisg air Eilgin. ’S ann le Mac-Beith a chaidh an là. Thuit an rìgh ’s a’ bhlàr, ’s rinn am fear a choisinn na h-uile cabhag air son e féin fhaotainn air a chrùnadh ’na àite. Cha robh Donnachadh, mar tha cuid ag ràdh ’na sheann duine ’n uair a bhàsaich e; oir cha b’e bhràthair, no eadhon ’athair a bha rioghachadh roimh’ ach a sheanair, cha robh ach sea bliadhna o thàinig

---

[163]

[Vol . 5. No. 22. p. 3]

e féin a dh’ionnsuidh na righ-chaithreach, ’s cha b’ urrainn e bhi ach ’na dhuin’ òg aig an àm ud. Ach tha e coslach gu’m bu duine soirbh e, ’s gu’n robh Mac-Beith a’ smuain eachadh gu’m b’urrainn e gu furasd a chur, beò no marbh, dheth’n chathair, ’s gur e féin bu fhreagarraich air son àite rìgh a lionadh. Agus mar a bha ’inntinn suidhicht’ air sin, bha iomadh lethsgeul aig’ air son a dhol air aghart. A thaobh a mhàthar bha e féin de ’n t-sliochd rioghail. Bha e féin ’s an righ ’an dlùth dhàimh da chéile; agus bha e ’na cheann-feadhna co cumhachdach ’s a bha ’n Alba. Bha e ’na Mhaor-mòr air Ros, agus bha e air pòsadh bantrach Mhaor-mòir Mhuireidh, agus mar sin ’na cheann air an taobh Mhuireach gus an tigeadh Lùlaoch, mac a ceud fir-pòsda, gu aois. Craoch a b’ ainm do’n bhain-tighearn so: bu nighean i do Bhoidhe, mac rìgh Coinneach, a bh’ air a’ chathair roimh ’sheanair Dhonnachaidh, agus tha e coslach gu’n robh i de ’n aon chuideachd ri Iesebel, bean Ahaib, a’ sior bhrosnachadh a companaich gu h-olc. Co dhiù fhuair Mac-Beith e féin air a chrùnadh ’na rìgh le cuideachadh nan Rosach ’s nam Muireach, ’s tha e air innseadh gu’m bu deadh riaghlair e gus an do thòisich a spiorad a’ goirteachadh le iomaguin ’us eagal gu ’n deantadh ris mar a rinn e féin. Rinn e daingneach làidir air Dunsinnain ’an Siorrachd Pheirt, air son e féin a dhìonadh ’an aghaidh eascaraid sam bith a dh’fheudadh tighinn. Agus tha cuid ag ràdh gur e bagradh a leig e mach eadar ’fhiaclaibh ’an aghaidh aon de chinn-fheadhna Shiorrachd Fiofa bu mheadhon air a rìoghachadh a ghiorrachadh. Fhuair an ceann-feadhn’ ud sanas o charaid éigin ’s ruith e le ’bheatha gu cùirt Shasuinn, far an do thòisich e féin ’s oighre dligheach Alba air deanamh ullachadh air son Mac-Beith a thilgeadh dheth ’n chaithir.

Dh’ fhàg righ Donnachadh dithis mac, ainm an fhir bu shine Callum, da ’m bu cho-ainm Ceann-mòr, ainm an fhir a b’ òige Domhull Bàn. Theich Callum Ceann-mòr gu deas gu ruig Sasunn; theich Domhull Ban gu tuath do eileanaibh Innse-gall. Bha iad le chéile, na ’m fògarraich, fear a tuath ’s fear a deas ré nan cùig bliadhna deug a bha Mac-Beith air a’ chaithir. Bha Callum Ceann-mòr roinn mhaith de ’ùin’ aig cùirt rìgh Shasuinn, a bha glé chaoimhneil ris. ’N uair a ràinig ceann-feadhna shiorrachd Fiofa leis na h-ursgeulaibh a bh’ aige féin mu staid Alba, dheònaich righ Shasuinn cuideachadh a thoirt do Challum Ceann-mòr gus a chòir dhligheach a thoirt a mach; ’s mar a bha iad a’ triall troimh Shasunn ’us cheann a deas Alba, bha an luchd-leanmhuinn a’ dol ’an lionmhoireachd gus mu dheireadh an robh armailt mhòr aig Ceann-mòr a’ dlùthachadh ri daingneach Dhuinsinnain. Cha b’ann gu all-tapadh a chaidh Mac-Beith ’nuair a chunnaic e ’n armailt ud a’ tighinn ’na aghaidh, mar tha cuid a cur as a leth. Chrioslaich é chuid armachd air gu duineil ’s chaidh e’n aghaidh an nàmhaid air ceann a chuid saighdearan, ach tha e coslach gu’n robh cuid diubh ga thréigsinn ’s a’ dol a null thun an taobh eile. Co-dhiù, chaidh an ceud bhlàr ’na aghaidh, ’s b’ éigin teicheadh gu tuath, far an do lean e air a’ chomhrag ré dhà bhliadhn’ iomlan gus an do thuit e ’an cath, ’na ’lùirich mhàilich, le ’chlaidheamh ’na dhòrn. Cha ’n ’eil teagamh nach deachaidh Callum Ceann-mòr a chrùnadh goirid ’an déigh do Mhac-Beith teicheadh gu tuath; ach cha robh fois aig’ o chogadh gu ceann greis an déigh sin. Cho luath ’s a thuit Mac-Beith chaidh a dhalta, Lùlaoch, a bha de shliochd Choinnich IV. éigheach ’na rìgh leis a’ phàirtidh a bh’ an aghaidh Challuim. Ach chuireadh fodha Lùlaoch goirid ’an déigh sin, agus rioghaich Ceann-mór gu siochail ’s gu soirbheachail ré shea bliadhna deug thar fhichead.

Goirid an déigh do Challum Ceann-mòr a bhi air a stéidheachadh air rioghachd a shinnsearan rinn iad atharrachadh mòr air rioghalachd Shasuinn. Thàinig Harold, mac Chainiut, an Lochlunnaich, thun na righ-chaithreach ’s a’ bhliadhna 1036. Bhàsaich esan ’s a’ cheathramh bliadhna de ’rioghachadh. Thàinig Hardicainiut ’na dhéigh-san; bhàsaich esan mar an ceudna fo ’n mhisg an ceann dà bhliadhna. Ghabh na Sasunnaich an cothrom sin air a’ chuing Lochlunnach a thilgeadh dhiubh. Thug iad an crùn do Eideard, mac a b’ òige Ethelreid, a’ gabhail seachad air Edgar Atheling, ogha Edmuind, am mac bu shine, a thachair a bhi ’s an àm sin air chuairt ann a’ Hungari. Rioghaich Eideard 25 bliadhna. Theireadh iad an Confessor ris, a chionn e bhi ’na dhòigh ni bu choslaiche ri sagart na ri prionnsa. Bhàsaich e gun sliochd anns a’ bhliadhna 1066. Bha e air pòsadh nighean Iarla Uesecs, agus bha mòr ùghdarras aig an Iarla thairis air. Cha labhradh an righ a’ chainnt Shasunnach gu ro mhaith. ’S ann an Normandi a thogadh e, aig cùirt a charaid, Diùc na dùthcha sin; mar sin b’ i chainnt Fhrangach a b’ fhearr a labhradh e. ’Nuair a bhàsaich esan b’ e Edgar Atheling an t-aon oighre dligheach. Ach thug Harold, Iarla Uesecs, tàmhadh air a’ chrùn da féin, ’s bha ’athair an déigh pàirtidh co cumhachdach a dheanamh ’s an rioghachd ’s nach b’ urrainn an t-oighre dligheach a chòir féin a thoirt a mach. ’N uair a chual Uilleam, Diùc Normandi, mar a bha, ’s ann a rinn e féin airson tighinn a nall a thoirt a mach a’ chrùin, a bha e ’g ràdh air an d’ rinn Eideard dìleabach dheth. Rinn e gach ullachadh a bha ’na chomas air son a thaisteal do Shasunn a dheanamh soirbheachail. Fhuair e còmhnadh sluaigh us armachd o na prionnsaibh a bha timchioll air. Thàinig e gu oirthir Shasunn le càbhlach lionmhor. Thàinig e féin ’s a thrì fichead mìle saighdear air tìr ’an Susecs. Choinnich Harold e le àireamh shaighdearan nach robh faisg co lìonmhor an àite ris an abrar Hastings, air a’ cheathramh là deug de mhìos mu dheireadh an fhogharaidh, ’s a’ bhliadhna 1066. Chaidh an là leis na Normanaich. Chuireadh mòran de na Sasunnaich gu bàs. Thuit Harold féin mar an ceudna, ’s ghabh Uilleam sealbh dha fein air an rioghachd. Their luchd-eachdraidh a’ Bhuaidh Nòrmanach ri so, agus Uilleam am Buadhair ris an fhear a thàinig gu bhi ’na rìgh air lorg na buaidh ud. Bha ’shliochd gu ceann iomadh linn ’n an rìghribh air Sasunn. —Eachdraidh na h-Alba.

Turas a Mharaiche.

LE EOGHAN MAC LAOMUIN, M. A., D. D.

Bha mòr dhanachd aig na maraichean anns a chreideimh. Air dhaibh fios a bhi ac gu’n tilleadh na spùineadairean, dh’armaich gach duin’ e fein leis an inneal air am b’ eòlaich e. Ghlac Criosduidh Claidheamh an Spioraid agus dh’earailich e iad gu leir iad a ghluasad gu fearail agus a bhi tréun. Rinn Dotair Saor Ghras ullachadh airson a mhuinntir leòinte, ag àithneadh do na mnathan ceanglaichean agus nithean de’n t-seòrs’ ullachadh. Air do’n Phrionnsa Dhubh am faicinn stàmp e le feirg; mhallaich e iad an ainm Athair nam breug, agus mhaoidh e gu’n tugadh e am feoil dha iasg na fairge. Ghabh Criosduidh comhairle bho Thuigse, a thubhairt:— “Teich ma’s urrainn duit.” Ghabh e mòr ioghnadh ach dh’fheuch e ri umhlachd a thabhairt. Ach thug an “Sgrios Obann” a ghaoth as na siùil aca, agus thainig e nuas orra side mar fhiadh-bhéist air cobhartach. An sin thubhairt Tuigse: “Cuiribh umaibh uil armachd Dhé, chum gu’m bi sibh comasaah air seasamh an aghaidh cuilbheirtean an Diabhuil, oir cha’n eil sinn a gleacadh a mhain ri fuil agus feòil ach ri uachdaranachdaibh ri cumhachdaibh, ri riaghlairibh dorchadais an t-saoghail so, ri aingidheachd spioradail ann an ionadaibh arda. Ghrad ghluais na maraichean. Bha a chlaidheamh deas aig Peadar agus chuir e mu’n cuairt e gu h-àrd an aghaidh a Phrionnsa Dhuibh. Thubhairt Athair ris, “Dean uail as deigh a streup.” Shuath Tòmas a shùilean, agus dh’fheòraich e “nach eil mearachd ann? —faodaidh e bhi gu’n bhuail am Prionnsa Dubh sinn air thuaiream. Dh’aontaich Ceann Cruaidh ris—ach air do shaighead fead a thoirt seachad bha an teagamhan air an sgapadh, agus an teangan sàmhach. Bha Cuilc Bhruit agus Gluinean Laga ri urnuigh agus ri saothair—bha iad lag na’m pearsaibh ach treun mar leomhannan. Bha Faiceal fo churan a thaobh an Eu-dion do bhrigh gu’u robh e as an t-sealladh. Bha Deagh Mhisnich gun chùram, —Lean Dearsair air a shaìl mar sgàil—oir bu duine e aig an robh moran de mhaoin agus mar so na dhaingneachd chinnteach. B’e Timoteus a cheud aon bha ullamh—ach cha dubhairt e a bheag; ghluais a bhilean mar gu’m bitheadh e ri urnuigh.

Chaidh fheòrach de ghille beag uair cia meud duine bha ’san teaghlach. Fhreagair e gu robh còignear ann uile gu léir, —dithis dhiubh beò agus a triuir nach robh. An ceann tacan beag thuirt e, “ ’S mise fear dhe’n dithis a tha beò.”

De’n choig muillein sluaigh a tha ann am baile Lunnainn, tha còrr us muillein a tigh’n beo air na’s lugha na còig tasdain fhichead ’san t-seachdain, agus tha tri cheud mile ann mao bchdainn.

---

[164]

[Vol . 5. No. 22. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, DESEMBER 5, 1896.

Co tha Doicheal Cuileag do’n Bhard anns a “Mhac-Talla.”

Thainig tonn sgriosail air a Ghàilig, le fuar-chràbhadh moran na’s mo na le fior-chrabhadh. Tha cuid am barail gu’r peacadh a bhi leughadh nan òran a chithear anns a MHAC-TALLA. Theagamh gu’m feud iad sin a bhi cogaiseach gu leòr na’n dòigh fhéin. Tha cuid de dhaoine, nuair a ruigeas iad aois araid a tha de’n bheachd gu’m beil an gnothach ris an t-saoghal seachad, ach ma bheir sinn aire cheart, chi sinn nach ann mar sin bu chòir e bhi. Nuair a bha Iacob a faigheal a bhàis is ann a thug e seachad do a dha mhac dheug an t-òrdagh anns an cuireadh iad suas a’m brataichean. Thug e a chòt-airm fein do gach fear; an Leoghann do Iudah, ’s mar sin sios. Is ann air leaba a bhàis a chunnaic Daibhidh a mhac air a chrùnadh. Is ann air a chrann-chéusaidh a chuir Iosa air dòigh ullachadh air son na h-Oigh, a mhàthair; ’nuair a thubhairt e, “A bhean feuch do mhac,” agus an sin ris an duine òg, “feuch do mhàthair,” ag iarraidh air Eòin curam agus aire màthar a thoirt d’ì. Saoilidh mi gu’m beil sin a teagasg dhuinn curam a ghabhail do nithibh tìmeil co fad ’s a bhitheas sinn ann an tìm. Agus ciod e an ni saoghalta anns am bu chòir dhuinn barrachd tlachd a bhi againn na’n eileamaid anns am bi ar ’n inntinnean a beachdachadh ’sa smuaineachadh, ’s an compàirtich sinn ar smuain ri ar co-chreutair. Cha’n eil e aon chuid fearail no duineil ar cainnt a mhuchadh; agus na muchamaid spiorad nam bàrd, oir tha ar cainnt fo chomaine mhoir dhoibh.

Tha cuid ann a bhios ag ràdh gm’m beil na bàird a dol tuilleadh is fada air aon taobh; a deanamh tuilleadh ’sa chòir de mholladh no do dhiomolladh; is mar sin gu’m bheil moran bhreug anns na h-òrain aig na bàird Ghàidhealach. Tha sin fior au aon seadh, ach air an laimh eile tha e leigeil ris a chumhachd a tha aca gu nuadh chruth a chur air na nìthibh air am bi iad a labhairt ’s a deanamh suas bàrdachd. ’Nuair a tha ’m bàrd rioghail a caoineadh air son a charaide agus air son ’athar tha e ag ràdh, “Bu luaithe iad na iolairean, bu treise iad na leòmhainn. ’Nuair a ghabhas sinn sin bho bhàrd Eabhrach, car son nach gabhamaid bho Oisein, “Coimeas do’n charraig an triath, a shleagh mar ghiumhsaich air scòrr beinne, mar ghealaich ag eiridh o sgiath.” Gabhaidh sinn bho bhàrd ’Dàn nan Dàn “Mar shnathainn dearg air a dhath da uair tha do bhilean, mar mhir de phomgranat tha do chamagan ’am meadhon do chliabh,” ’s nach feud sinn

“ ’S ann tha cas-fhalt mo ruin-sa
Gu siubhlach a sniomh,”

a ghabhail bho Eobhain Mac Lachlainn. Gabhaidh sinn bho Ioel a bhi molladh a thir féin ag ràdh gu’n “sil na sléibhtean a nuas fion nuadh agus gun sruth na beanntan le bainne;” is car son nach gabh sinn bho Iain Mac Odrum a thir fein a mholladh:

“Si n’ tir sgiamhach tir na machrach,
Tir nan dithein miador daithte,
An tir aigeach, làireach, mhartach,
Tir an aigh gu bràth nach gaisir.”

Mar an ceudna gabhaidh sinn an 109mh Salm, is diùltaidh sinn bàrdachd Iain Mhantaich nuair a rinn e peanas dligheach air murtairean na Ceapaich, ’sa thubhairt e le taingealachd:

“ ’S buidheach an diugh do mo Dhia mi;
Fhuair mi ’n achanaich a dh’ iarr mi,
Diogladh bhiodagan ’nar cliathaich
’S tarruin ghad troi’ bhlaid us fiacail.”

Na innseadh Gall do Ghàidheal gu’m bi aon ’nar measg ’ag iarruidh spiorad a bhàird a mhuchadh.

Leubh mi le suilbhear litir Mhic Dhomhuill Bhreabadair; tha mi ’n dòchas gu’n cuir e thugainn an t-òran a rinn am ballach a tha thall an sud do ’n nighinn chliutaich a tha am Manitoba. Slan iomradh air Mac Dhomhuill Bhreabadair. Bu cho maith leam biadh gun sallan ri MAC-TALLA gun òran.

AONGHAS MAC AOIDH.
Providence ,R. I., 28, 11, ’96.

Fhuaìreadh fios ann an Canada an la roimhe gu robh dithis bhràithrean dhe’n ainm Beattie, a mhuinntir Columbia Bhreatunnach, air an glacadh ’s air an cur am priosan leis na Spàinntich ann an Cuba. Chuir Riaghladh Chanada a chuis air beulaobh Riaghladh Bhreatuinn. An ceann ochd uairean deuga thainig fios air ais ag innse gu’n deachaidh rabhadh a thoirt do’n Spàinn gu feumadh i an dithis ud a leigeil ma sgaoil, agus gu robh aice ri fhaicinn gu’m biodh a h-uile Canadach a dh’fhaodadh a bhi ’n Cuba sàbhailte. Cha’n e ’n sugradh do dhuthaich sam bith eucoir a dheanamh air duine tha ’na iochdaran do Bhreatuinn.

Ged nach eil rathad-uisge Suez ach ceithir fichead mile ’sa naodh deug a dh’ fhad, tha e ’giorrachadh na slighe eadar Breatunn ’s na h-Innsean ceithir mile de mhiltean.

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
Uaireadairean Oir us Airgid agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.
SIDNI, - - - C. B.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c , &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

Tha e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Illemhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. Mac Fhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E, Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chlòimh a chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[165]

[Vol . 5. No. 22. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha Prionnsa Louis Savoy, mac brathar do righ na h-Eadailte, an dràsda ann a Halifax. Rainig e am baile sin Di-donaich s’a chaidh.

Chaidh duine de’n ainm Lynch a mharbhadh ann am Moncton, N. B., Di-luain s’a chaidh, le each ’ga bhreabadh ’s e timchioll air anns a bhàthaich.

Gheibhear ainmean àireamh a phàigh air son a phaipeir anns an àireamh so. Ma chuir neach sam bith am pàigheadh ugainn, agus nach d’ fhuair e creideas, cuireadh e fios g’ ar n-ionnsuidh agus cuiridh sinn ainm anns an ath àireamh.

Chaidh triuir ghillean òga fhaotainn ciontach de mheirle ann a Halifax an la roimhe; fhuair dithis dhiubh da bhliadhna ’n urra dhe’n tigh-obrach, agus chuireadh am fear eile dh’ an phriosan. Cha ’n eil am fear a’s sine dhiubh ach coig bliadhn deug a dh’ aois.

Tha cuideachd a ghuail an deigh mu chairteal maillein tunna guail a chreic ri Rathad-iaruinn Bhoston us Maine air a bhliadhna so, agus chòrd e riutha cho math ’s gu bheil iad a dol a leantuinn air a cheannach. Bidh sin na ’chuideachadh math do mhèinneadairean na siorrachd so.

Bha tuiltean mora ann an Stàit Wisconsin mu mheadhon na seachdain so. Bha aon bhaileChippewa Falls,anns an d’ rinneadh call mor. Bha ’n tuil air éiridh cho ard ’s nach b’ urrainn do mhoran fuireach anns na taighean, agus bha eagal orra gu ’m biodh moran de na taighean air an toirt air falbh. Bha ’n call air a mheas aig muillein dolair.

Bha a cheud Dinneir bhliadhnail aig a Chomunn Chaledòineach oidhche Di-luain, ann an tigh-òsda “Chabot.” Bha àireamh mhor cruinn, bha a chùirm gle mhath, agus chuireadh an oidhche seachad gu cridheil, sunndach. Fhuaireadh fios us fàilte bho àireamh de Chomunnan eile eadar Anoigonish us Vancouver, a bha cumail Feill Andrais air an doigh cheudna.

Tha Mecsico an deigh an Seanalair Diaz a chur a stigh mar cheann-suidhe an coigeamh uair. Chaidh a thaghadh an toiseach ’sa bhliadhna 1876, agus tha e riaghladh na duthcha riamh uaithe sin. Di-ciaduin s’a chaidh, ghabh e an dreuchd air son coig bliadhn’ eile, agus bha othail agus greadhnachas nach bu bheag timchioll air. Tha e coltach gur-a fear-riaghlaidh glic e, oir thainig soirbheachadh air an dùthaich ri linn nach robh aice riamh roimhe.

Chaidh Harry Bagnell, duin’ òg a mhuinntir Shidni, a bhàthadh ann an Bordeaux, ’san Fhraing, a che-la-deug gus an diugh. Bha e na mheat air soitheach, agus chaidh e le bàta chur an sgiobair gu tir; air dha bhi tilleadh ’se leis fhéin, bha an sruth cho làidir ’s gu’n deach am bata chur fodha. Chunnacas e bhar an t-soithich, agus chaidh ròp a thilgeadh g’a ionnsuidh; ghreimich e air, ach an deigh sin chaill e greim, ’s cha’n fhacas e tuilleadh, Cha robh e ach da bhliadhn’ air fhichead a dh’ aois. Cha’n eil fhathast bliadhna o’n dh’fhàg e ’n tigh. Tha athair a fuireach mu dha mhile mach o’n bhaile.

Chaidh bantrach Aonghais ’Ic Gilleain, seanbhean a bha fuireach ann amMelville , Lot 30, E. P. I. ,a losgadh gu bàs a sheachdain gus an Diciaduin s’a chaidh. Bha i dall, agus i ’comhnuidh ann an tigh beag comhla ri nighean bhig, ogha dh’i fhéin. An latha thachair so, chaidh an nighean dh’ an tobar, agus, air dhi a bhi treis a dh’ ùine air falbh, nuair a thill i bha an tigh ’na theine. Ruith i a thoirt brath do na coimhearsnaich, agus ’nuair a fhuaireadh an teine chur as, fhuaireadh an t-seana-bhean bhochd marbh air an ùrlar, ’sa chuid bu mho dhe h-aodach air a losgadh dhith. Cha ’n eil fhios ciamar a thoisich a teine.

Bha stoirm mhor shneachda anns na Stàitean a Deas Di-ciaduin s’a chaidh; cha robh a leithid aca o chionn àireamh bhliadhnaichean. Thuit an sneachda cho trom ann am baile Petersburg, an Stàit Virginia, ’s gu’n do chuir e stad air na carbadan air an t-sràid, agus fad an fheasgair bha na sleigheachan a ruith.

Tha Riaghladh Newfoundland an deigh na tha de rathad-iaruinn ’san eilein sin a cheannach dhaibh fein. Phàigh ìad muillein gu leth dolair air a chuid mu dheireadh, a cheannaich iad air a mhios so. An deigh na Bliadhn’ Uire bidh rathaidean-iaruinn Newfoundland air fad fo laimh Riaghladh na dùthcha.

Chaidh tigh-coinneamh briagha farsuinn a chur suas ann an Gleann-nan-Sgiathanach air an fhoghar so, agus chaidh fhosgladh o chionn beagan us mios. Bha coinneamh mhor ann, agus bha òraidean gasda air an liubhairt ann an Gàilig ’s am beurla leis na h-Urr. Mr. Ros agus Mr. Bayne. Chaidh Comunn Stuamachd (I. O. G. T.) a chur air chois anns a’ Ghleann air an t-seachdain s’a chaidh.

Thatar ag radh gu bheil e anabarrach trom air sùilean neach a bhi leughadh paipear-naigheachd air son nach no phàigh e, no paipear a ghabh e an iasad. Tha eagal oirnn gu’m bi MAC-TALLA mar sin na mheadhon air moran dhaoine dheanamh dall—ach ’se ’n coire fhéin a th’ann. Duine tha air son a fhradharc a ghleidheadh, gabhadh e MAC-TALLA dha fhéin, ’s pàigheadh e air a shon.

Sheas Caipt. Delisle, sgiobair an Tibeir, cùirt ann am Montreal Di-ciaduin s’a chaidh, agus tha e ri bhi air a chur air ais gu ruige St. John ’s, Newfoundland, gu bhi air fheuchainn an sin. Cha ghabhadh am breitheamh urras idir, agus chaidh a chur dh’ an phriosan. Tha muinntir Newfoundland gle chruaidh ’na aghaidh, agus cha’n ioghnadh e, ma tha iad a’ smaoineachadh gu’m b’e bu choireach ri bàs nan tri duine deug a chaidh a bhathadh leis an sgiorradh. Tha an caiptean ’sa luchd-lagha dol a thoirt ionnsuidh air a’ chuirt a thoirt gu àit-eigin eile, oir tha iad dhe’n bharail nach b’ urrainnear jury fhaotainn ann an Newfoundland a bheireadh breith cheart air.

Iadsan a Phaigh.

Mairi E. Nic Neill, Meinn Ghardiner.
Donnacha Mac Fhionnlaidh, L. L’Ardoise.
A. D. Mac Cuthais, Salem Road.
Iain L. Mac Gilleain, Woodbine .
Iain A. Mac Isaic, Meinn a Tuath.
Uisdean K. Domhnullach, Point Tupper.
Murachadh Mac-a- Ghobha, Sidni.
Alasdair Caimbeul, Strath-Lathairn.
Iain Camshron, Grand River, $2 .00,
Eobhan Gillios. Braigh Mhargaree,
Iain D. Gillios, Loch Ghillosi
Tormoid Domhnullach, Dutch Brook.
Ruairidh A Mac Isaic, Loch Leven, 50c.
Bean Thearlaich ’Ic Gilleain, Loch Ainslie, 50c.
Calum Mac Neill, Acarsaid Mhargaree, $3 .50.
An t-Urr. R. Mac Coinnich, Arisaig, N. S.
Aonghas Mac-a- Phearsain, Loch a Ghranndaich, N. S.
An t-Urr. D. E. Siosal Amhuinn Larry, N. S.
Domhnull Mac Calamain, Kinross , P. E. I.
Domhnull Mac Coinnich, Orwell Cove, P. E. I.
Alasdair Martuinn, Valleyfield , P. E. I.
Ruairidh Johnson, Parkhill , Ont, 25c.
Iain Moireastan, Dunbheagain, Ont.
Domhnull Dùghlach, Longlaketon , Assa.
Alasdair Seathach, Hilton , Man.
Bean Eachuinn Ic Aidh, Marsboro, Que. 50c.
Calum I. Mac Leoid, Rockfort , Mass.
Domhnull Mac Gilleain, New York.
Iain Mac-a- Bhiocair, Rescue , Mich.
Aonghas Mac Lachlainn, Greenleaf , Mich.
Iain S. Mac Leoid, Sault Ste. Marie, Mich.
Calum Mac Aoidh, Sault Ste. Marie, Mich.
An t-Oilear Domhnull Mac Fhionghain Dun-Eideann, Alba.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

NIALL DOMHNULLACH,
CEANNAICHE.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B,
Tha e na fhear-gnothuich do’n MHAC-TALLA, agus faodar pris a phaìpear, agus ainmean luchd-gabhail a thoirt dha.

---

[166]

[Vol . 5. No. 22. p. 6]

Sealg an Tuirc-Fhiaclaich.

Air bruachan aibhne àraid `an Canada, tha bailteachaa Ghàidheal a chaidh air imrich á Tìr-nam-beann. Tha form a’ chòmhnaird a tha ’chòir na h-aibhne anabarrach feartach, torach, ach leis gu’m bheil an Geamiradh ro fhada, cruaidh, cha’n ’eil an luchd-àitich, mar na Goill air a Mhachair ’an Albainn, a sìor-chur ris an tuathanas; ach a thaobh an t-iasg ’s an ianlaidh a bhi gu math pailt, bidh iad ri mòran iasgaich ’us seilge.

Latha bha ’sid, ma ta thug dithis dhiùlnach lùthor, a choille orra a sherlg, gach fear na ’chulaidh-sheilg, le ’mhusg ’s le ’bhiodaig. Chùm iad an gabhail ri taobh uillt a bha ’ruith as a’ mhonadh air taobh-niar na h-aibhne—cuilidh a bha fios aca a b’ ionad-tathaich do’n torc-fhiaclach. B’ annsa leotha an torc na gin de luchd-àitich na frithe; agus ged a bha an t-ainm gu’n robh iad air leth làidir, alta cha robh teagamh aca nach leagadh iad co-dhiù dithis dhiubh, ach an sealbh ga,n cur nan caraibh. Cha d’ éirech an sealg leotha idir; agus leis an torc a mhain a bhi aca ’s an amharc, leig iad diùbh gach seòrsa eile, ’s beagan romh dhol-fodha na gréine, an uair a thug iad an aghaidh ri baile, cha robh aca a thoradh an saothrach ach aon choileach-frangach. Ach ciod air an d’thàinig iad, an uair a bu lugha dùil ris, ’s bu làn-aighir e, ach sloc domhainn de uamhridh—fail-mhuc, ’s cuain mhòr uirceinean leth-àraichte ann, ’s gun an t-seann chàraid a stigh. Bha fiach an t-saothair an so gun teagamh; agns le sgoltadh-beairte thuirt Dònull ri Tormaid: “A Thormaid, bho’n is tus is lugha, rach a stigh agus cuir bhàrr an t-saoghail na h-uirceinean, agus fanaidn mis ag aire ’n doruis.” Shìn Tormaid a mhusg do Dhònull, ’s rùisgear a bhiodag ’s gabhar a stigh ’at comhair a chinn aira mhàgan. Ah uair a bha e mu leth an rathaid bhuail an t-eagal e, agus glaodhar air ’ais: “Air ghaol an iochd, a Chonuill, cùm a mach na seana-bhéisdean.” “Na cuireadh sin culag ort,” osa Dònull.

Ged a bha bial na h-uamha cumhang, bha farsuinneachd mhòr na ’ceann-shuas, agus mu’n gann a bha Tormhid a stigh thòisich e air lannadh as nan uirceinean. Coma cha luaithe a dh’inttrig e na’n dàil na chunnaic Dònull an t-uile-bheist mòr ud a’ tighinn ’s e ’s a’ bhéuchaich ag casadh fhiaclan ’s a shùilean na’n caoraibh dearga. Dh’fhan Dònull na bhalbh-thosd seach Tormaid a dhol gu mìthapadh, ’s chuir e ’mhusg air an làn-thogail; ach los am peileir a bhi na bu mharbhtaiche, leig e leis tighinn mar uidhe céuma no dha dha; ’an sin tharrainn e an t-iarunn-leigidh ’an dùil an eanchainn a spòltadh as. Ach am fortan ga’r teasraiginn! dhiùlt i aingeal, no las am fudar-cluaise mhàin, cha chuimhne leam co aca. Cha robh ùine ri ’chall, thilg Dònull a mhusg an aodunn an tuirc, agus thugar na buinn. Leis gu’n cuala an torc téis nan uircean cha do lean e Dònull ro fhada, agus tillear na gharaidh. Cha mhòr fear nach cailleadh a mhisneach ’s a’ chàs so; ach cha b’e ’sin do Dhònull e: bha Tormaid an geall na b’fhiach e. Cho luath ’s a chunnaic e gu’n do thill an t-uile-bheist, thionndaidh e ’s shìn e air, ach leis an eagal a ghabh e gu’n riasladh an torc e, bha e fada bhuaithe mu’n d’thug e ’n aire, air chor agus gu’n robh e gu math air thoiseach air, ach cha d’fhàg e téud gun righeadh. Leig e éibh no ’dhà as, agus ged a bha ’chabhag ann cha d’rinn e diochuimhn’ air cobhair aslachadh as na h-àrdaibh. Cha robh an ùrnaigh ach goirid, gun teagamh; ach bha i brìgheil— “O Thighearna! Tormoid bochd! Tormoid bochd!” ghlaodh e le àirde ’ghuth ’s e ’sileadh nan diar. Ach a dh’ aindeoin a thapadh bha ’bhéist-chaothaich roimhe aig a’ gharaidh, ’s thugar a stigh air. Bha ’m bial tuilleadh ’s cumhang gu faighinn a stigh na sheasamh, b’ eudar dha dol air a bhroinn mar a chaidh Tormoid ann, air chor ’s mar so gu’n do chaill a chasan-deiridh an greim. ’S an t-sàs-a- chnaige so ràinig Dònull, ’s grainaichear ’n a ’earrabal mor, fada, ’s cuirear car no dha dheth mu ’dha làimh, agus a’ propadh a chas ris a fhruaich, thòisich e air a tharrainn le ’uile neart.

Cha robh fios aig Tormoid air car de na thachair air a bhlàr-a- mach, agus ghabh e iongantas uamhasach as an dall-dhorchadas a thàinig air a chlisgeadh. Dh’fheith e car tacain ’an dùil gur Dònull a bha ’g iomairt chleas air, ach leis nach robh lias-soilleireachd idìr a tighinn, ghlaodh e àirde a chinn: “Haoi! Chònuill, ’d é ’tha cur stad air an t-solus?” Bha anail Dhònuill na ’uchd, ’s e ’n greim ro nàistinneach, gu feart a thoirt air ceist a bha ’s an àm cho leamh leis. An deaghaidh géill ’as dubh-ghéill a thoirt, chaill Tormoid ’fhaighidinn, ’s ghlaodh e rithist na bu sheachd àirde. An fhreagairt a thug Dònull air ’s tric a chualas i; ach tha mi ’creidsinn nach robh riabh ’s nach bi tuille coimeas di ann: “A Chonuill, ma thà,” —os a Chònuill! “ ’de tha ’cur stad air an t-solus?” “Ma bhristeas am feaman bidh fios agad air sin” osa Dònull.

Lean Dònull ri ’ghreim gu duineil, agus cha b’ fhada gus an robh beoithichill aige ri buaidh a chosnadh. An uair a theannadh an torc ri dol air ’aghart, thairneadh Dònull air ais e; agus trath a theannadh e ri tilleadh, chuireadh e ’ghualainn ri ’cheirean ’s dh’fhùcadh e air ’aghart e; agus chum e ’s a’ chàs so e gus an d’fhuair e cothrom air a bhiodag a shàthadh fo’n chrom-aisne ’s ’n a mharbh e e.

Bha luach an saoithreach aig an dithis dhiùlnach air an sgriob, ’s bha obair aca na closaichean a thoirt gu baile. Chum iad annlann fad a’ Gheamhraidh ris na teaghlaichean aca, agus ’s ioma gàire a thug e orra fhéin ’s air càch a bhi ’g aithris mar a bh’ eadar iad fhéin ’s an torc.

NA BAIRD GHAIDHEALACH. —Cuirear an leabhar so gu duine sam bith a chuireas air adhart 35c., no tri airson dolair.

DUIN’ OG TAPAIDH.— ’S iomadh rud iongantach a bh’ ann ’nuair a bha na seann daoine ’nan daoine òga, ’se sin mur eil an cuimhne ’g am mealladh. “Mo chàirdean oga,” arsa duin’ aosda ann an Comunn Deasboireachd Ghlaschu, “dh’ iarrainn oirbh ur n-uile dhichioll a dheanamh air, cha’n e mhàìn leabhraichean matha leughadh, ach iad a bhi agaibh dhuibh féin. ’N uair a bha mise ’nam dhuin’ òg, ’s iomadh uair a bha mi air mo chois fad na h-oidhche a’ cosnadh airgid a cheannach leabhraichean, agus a dh’ eirich mi romh bheul an latha gus an leughadh!”

LATHA STOIRMEIL. —Bha dithis dhaoine uair a diosbud mu lathaichean stoirmeil; gach fear a deanamh a mach gu’m b’ iad na lathaichean a chunnaic e-féin bu stoirmeile na latha chunnaic duine sam bith eile. Arsa fear dhiubh, “chunnaic mise latha bha cho stoirmeil ’s gu’n d’ thug na fithich tri uairean an uaireadair ag gearradh iteig eadar àite Dhòmhnuill Bhàin ’san nead ’sa choille, s cha’n eil a dh’ astar an sin ach gann mile.” “Ud, ud! a dhuine,” ars am fear eile, “ ’s iomadh latha chunnaic mise ’ghaoth cho làidir ’s gu’m b’ fheudar dha na fithich an t-slighe dhachaidh a ghabhail dh’an cois.”

Anns na beanntan eadar na h-Innsean agus Persia, tha treubh chumhachdach a’ còmhnuidh aig am bheil cleachdaidhean iongantach. Am measg an t-sluagh sin tha còir aig na mnathan air am fir a thaghadh. ’Nuair a ni boirionnach a h-inntinn suas gu bheil an t-àm aice pòsadh, cha’n eil aice ach sgalag a chur air falbh gus neapaicean a phrionadh ri ad an fhir a tha i air son a phòsadh, agus feumaidh e a pòsadh gun dàil, air neo a dhearbhadh gu bheil e tuilleadh us bochd air son na tha a h-athair ag iarraidh air a son a phàigheadh.

Chaidh seana-bhean bhar na Gàidhealtachd a mach gu Galldachd a choimhead air nighinn dhi a bha ’ga cosnadh fhéin. An deigh dhi tighinn dhachaìdh bha i ag innse dh’a càirdean gach ni iongantach a chunnaic i air a turus“ ’S e ’n rud bu mho a chuir a dh’ ioghnadh orm air fad,” ars ise, “fitheach uaine a chunnaic mi ’s e bruidhinn mar gu’m biodh duine.”

Tha aisling ’nar n-anam, ’s briathra ’nar beul
Mu la ’s fearr is ni ’s bòich’ ’nan còir;
’S tha ar làithean a’ caitheamh ’s a ruith le chéil’
Gus an àm ud ceann-uighe an òir.
A nis sean tha an saogh’l, a nis òg tha e rìs,
Ach dùil ris an “Am mhath” tha ’g éiridh gun sgìs.

Tha an seòmar a’s motha th’ air an t-saoghal anns an Lùchairt Rioghail ann an St. Petersburg. Tha e ceud us tri fichead troìgh a dh’ fhad, agus ceud gu leth troigh a leud.

---

[167]

[Vol . 5. No. 22. p. 7]

Urnuigh an Duine Bhochd.

Air feasgar ciùin samhraidh bha duin’ -uasal ’na shuidh ’ga ghrianachadh fein aig dorus a’ thaighe, agus ag amharc air a mhuinntir a bha ’gabhail seachad air an rathad mhòr a bha goirid uaith. Bha seann duine air a luchdachadh le bliadhnaichibh, agus le ceann liath, a dlùthachadh ris le ceumaibh goirid, mall, agus chuir e failt air, le bhonait a thoirt de ’cheann, agus le ùmhlachd a dheanamh dha. “Ciod is gnothuch duit a dhuine shuaraich,” deir an duin’ -uasal “agus ciod a chuir ’an car so thu?” “Le’r cead, le’r cead a dhuin’ -uasail, tha mi bochd, éuslainteach, fànn, agus éu-comasach air mo theachd-an-tir fein a chosnadh, uime sin tha mi ’g iarraidh na deirce.” Sheall an duin’ -uasal gu gruamach, crosda, air an t-seann duine, agus thubhairt e ris, “A bhodaich shuaraich, c’arson tha dhànadas agad teachd cho dlùth air m’ fhàrdach-sa an uair bu choir duit a bhi ri obair air choireigin, chum thu fein a chumail suas, agus cha’n ann a bhi ’caitheadh do làithean ’nad’ leisgeatair a’ siubhal an rathaid mhoir. Bi falbh, bi toirt do chasan as, cha’n ’eil cuideachadh agam dhut.” Fhreagair an duine bochd e, ann an siobhaltachd, agus thubhairt e, gu’n do chuir seah aois o obair e, agus gu’m bheil e ’ga thilgeadh fein air Freasdal an Tighearna Dé, agus air truacantas dhaoine uaithe. Cha do chord briathran an duine bhochd air chor sam bith ris a pheacach uaibhreach agus fein-speiseil ris an robh e ’labhairt, oir bha e na ana-creideach. Uime sin, dh’ òrduich e do n duine bhochd, an dara h-uair, e fein a thoirt as gu h-ealamh, agus le gàire fanoid, labhair e mu Dhia, agus mu ’Fhreasdal Dé mar nithe do nach tugadh e géill sam bith. Dh’fhalbh an deirceach beagan chéuman uaith; agas thuit e air a ghlùinibh. An sin, chuir e suas an ùrnuigh a leanas: “O Dhe ghràsmhoir, tha mi ’toirt buidheachas duit do bhrigh gu’m bheil thu a’ taomadh nuas do bheannachdan aimsireil agus spioradail orm, agus do bhrigh gu’m bheil m’ aran agus m’ uisge fein cinnteach. Tha mi ’guidhe ort, air sgàth Chriosd, cuimhne a bhi agad air an duine dhall so, ged a rinn e tàir ort fein agus mar an ceudna tarchuis air do Fhreasdal. A Dhé, thoir maitheanas da, oir cha’n ’eil fios aige ciod a ta e ’g ràdh no ’deanamh.” Dh’fhalbh an deirceach aosda, agus mar sin chaidh na cùisean ré tamuill seachad. Ach bha na focail “A Dhé, thoir maitheanas da, oir cha’n ’eil fios aige ciod a ta e ’g ràdh no deanamh,” a fuaim gu’n sgur ann an cluasaibh an duine shaibhir. Bha e ann am mor àmghar rè na h-oidhche. Gidheadh air an ath là, air da a bhi air a ghairm do’n bhaile mhòir, rug e air an t-seann duine a’ gluasad air an t-slighe.

Bhuaileadh le seòrsa eagail e an uair a thilg e a shuilean air an duine bhochd gu’n dùil ris, agus dh’aidich e an déigh làimh gu’n do chuir an sealladh air chrith e le ciont agus eagal. Theirinn e bhàrrich, an e chrath e an duine bochd air làimh, an déigh fàilt a chur air, thòisich còmhradh ro thaitneach eadar an dithis, Thionndaidh an deirceach aosda ris an duin’ -uasal, agus thubhairt e ris, “Air an là ’n dé bha mi acrach, agus ghairm mi aig dorus duine shaibhir. Bha corruich air agus ann sin dh’ innis e dhomh nach robh e creidsinn aon chuid ann an Dia no na fhreasdal. Dh’iarr e orm falbh, agus dh’ fhalbh mi gu dorus eile far an d’fhuair mi gach aoidheachd a bha feumail. Ach feuch, b’e dorus tighe bantraich a bh’ ann, agus bha i ro bhochd.” Dh’ éisd an duine mor rè na h-ùine so agus ma dheireadh dh’aidich e gu’m b’ esan an duine saibhir a bhuin gu an-iochdmhor ris an duine bhochd, dh’iarr e maitheanas air, agus shin e dòrlach airgid d’a ionnsuidh. Ach cha do dhi-chuimhnich e riamh am focal, “Cha’n ’eil fios aige ciod a ta e a’ deanamh.” Dh’fhàs e ’na dhuine diadhaidh, agus cha do chuir e riamh an deigh sin deirceach truagh air falbh falamh o’n dorus aige.

Bathar Tioram.

20 paidhir de bhrogan bhan, 65c am paidhir.
Seall air Deiseachan fhirionach a tha sinn a creic air $3 .25.
Tha sinn a dol a sgur a chreic Bathair Tioram, agus creicidh sinn na th’ againn gle shaor.
IAIN A. Mac COINNICH & CO.

McDonald Hanrahan & Co,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

CARADH
Uaireadairean
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Tha so air a chumail do Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar uthcha tha ’nar beachd.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c .
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .,
SIDNI, C. B.

---

[168]

[Vol . 5. No. 22. p. 8]

Comhairlean Easbuig Carswell d’ a Mhac

(Anns a’ bhliadhna 1560.)

Latha bha sinn gu mear, uaibhreach,
A mhacaidh ud a’s guirme sùil:
Aon fhocal air leas an anama,
Gur seirbhe ’bhlas na ’m fèarn’ ùr.

Iain a’ bhaile so shuas,
Gur truagh nach tuigeadh tu ’m bàs:
Nach faic thu fear na h-uaille shìos,
’S am feur uaine trid troi’ fàs.

Ge mòr leat do ghiùdhrain mhuc,
’S do bhuaile bhuar bhallach, bhreac;
Uibhir an ubhaill ge beag,
Cha téid do’n uaigh chumhaing leat.

A dhuine thruaigh! nach gabh thu eagal;
’M faic thu ’n t-eug thugad ’na ruith;
Ionnan’s bhi air bhòrd na h-uaighe,
Ged bu tu bu bhuain’ air bith.

’Nuair bheìrear uait an ceann-adhairt,
’S a théid air fradharc do shùl;
Cuiridh iad thu sìnt’ air mhaidibh,
’S cha’n ann air leabaidh do ’n chlòimh.

Cuiridh iad thu ’n ciste chumhaing,
Aona bhrat lìn do bhi mu d’ chorp,
Druim do thighe ri cuinnein do shròine,
’S cumhang an teach còmhnuidh dhuit.

Trì slatan a dh’ anart margaidh,
Théid mu d’ chorp, ’s gur beag a phrìs;
’S bidh do chàirdean, ’s do luchd-comuinn,
’Ga ghearradh mu d’ bhonnaibh shìos.

Togaidh iad thu ’n darna-mhàireach,
Sluagh m’ an seach a’ dol fo d’ chorp;
’Ille ge mòr leat do mhire,
Nìtear cluich’ -na-Cille ort.

Carbad beag nach bi do snàth
Bheir iad leat gu beul an t-sluichd;
Làmh na ti bu chaomh air uairibh,
Uir gu tiugh ’ga sluaistreadh ort.

Bheir iad thu gu beul na h-uaighe
Gun neart, gun fhradharc, gun lùths;
Do chàirdean a d’ dhéigh gu brònach,
’S fàgar shìos a’ d’ ònrachd thu.

A dhuine thruaigh! nach gabh thu eagal,
’M faic thu ’n t-eug thugad ’na ruith,
Ionann’s bhi air bhòrd na h-uaighe,
Ged bu tu bu bhuain’ air bith.

Thogainn Fonn le Cridhealas.

ORAN DO MHAIGHDINN UASAIL AIG TAOBH LOCH-AIRCEIG.

LUINNEAG.—
O, thogainn fonn le cridhealas
Air nighinn a chuil cheutaich:
Gu sunndach, ceolmhor, innealta;—
’S tu finne nan dragh-bheusan.

O’n thanaig mi do ’n bhaile so
Cha ghainne ’bha mi ’leughadh;
Ach cridhealas is carthunnachd
Is geanalachd is ceutaidh.

Mo dhurachd aig a Chamaranach,
An duine calma gleusda;
Toil-inntinn dhuit gu maireannach,
Gun anshocair gun eislean.

Cha di-chuimhnich mi Ealasaid
A mhaighdean bharrail, bheusach;
Tha suilbhearachd is ceanaltachd
Gun mhearachd ann ad chreubhaig.

A ghnuìs am beil a bhoidhchead
Is gun leom a deanadh beud duit,
Rosg mall mu’n t-suil a’s comhnairde,
Mar dhealt an fheoir ’s a cheitean.

Tha banalachd is smearalachd
An ceangal rùit, is géire;
Tha fìosrachadh is aithn’ agad
Nach dealaich riut ’s an eug thu.

Cha leir dhomh ni do phroìs annad,
No goraiche fo ’n ghrein so:—
Is ged tha smachd na h-òige ort
Gu’n dean thu steornadh reumail.

Tha t’ aghaidh soilleir, flathasach,
Mar ghathan caomh na greine!
’S gruaidh chaoin air dhreach an roìs agad,
’S am beul a’s boidhche deudach.

Do mhuineal tha fìor-thaitneach
Cho geal ri canach sléibhe:
’S t’ fhalt dualach air dheagh-ordagh,
’S cho boidheach ris na teudan.

Beul binn a labhras fileanta,
Gu milis, modhail, beusach;
Do ghuth tha leam cho ceolmhor
Ris an smeoraich air na geugaibh.

Com cumadail, fior-cheanalta,
Lan fallaineachd, gun eislean;
Ceum fireachail, gun lodalachd,
Ach beothail, seocoil, eutrom.

Is math thig brogan sailteach dhuit
Am fasan ard Dhuneideann;
Is stocain ban mar anart
Air a chalba gheal a’s reidhe!

Tha thu tlachdmhor, comhraidhteach;
’S an comhnaidh ann an reite;
Gu fialaidh, ciallach, fabharach
Ri aon an càs na h-eigin.

Ged ’s iomadh ceum a choisich mi,
Bho ’Shiorrachd Rois gu Eirinn,
Cha’n fhacas te ’thug barrachd air
Og Ealasaid am beusaibh.

B’ fhearr leam fhìn gu ’m faicinn thu
Aig duine tapaidh, treubhach,
Dha ’m bitheadh or is earras,
Pailteas fearainn agus feudail.

Tha cairdean anns gach ait agad
Nach faic ort càs no eigin.
Na Camaranaich ’s na Stiubhartaich,
Fir chliuiteach ’n am na stréipe.

NUAIR THEID THU ’BHADDECK
taghail an stor
Albert I. Hart.
Tha Stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.
Bathar Tioram, Bathar Cruaidh
Amhlan, Aodaichean, Caiseart,
Adan, Curraichdean, agus iomadh ni eile.
An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.
ALBERT I. HART.
Baddeck, Aug. 1, ’90.

STOR UR TAILLEARACHD
ANN AN
StorW . E. Peters.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
MacCoinnich & Co.
Sidni, C. B.

Bheir mi NEAPACAIN BRIAGHA SIODA
An Nasguidh
Do gach aon a cheannaicheas fiach DOLAIR de bhathar uam. Thig gun dail agus
FAIGH FEAR DHIUBH.

THA AM BATHAR CHO SAOR ’SA GHABHAS
Bathar Math Faighinn.
D. J. DOMHNULLACH.