---

[9]

[Vol . 5. No. 3. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. V. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, IULAIDH 18, 1896. No. 3.

Litir a Alba.

Bodachan a’ ghàraidh
Cho friogadach, cho frogadach,
Bodachan a’ ghàraidh
Cho frogadach ’s a bha e riamh.

MO BHALACH GASDA, —Tha seachdain no dha o nach d’fhuair mi ùine air sgriobhadh ugad. Bha mi anabarrach trang o’n a thainig an samhradh. Bha ’n t-earrach cho fliuch ’s nach d’ fhuair mi an gàradh a ruamhar ann an àm. Mar a tha fhios agad fhein, cha ’n ’eil e math do ’n talamh a bhith ’ga ruamhar ri sìde fhliuch. Bha mi fada gun na frasan a chur, agus an uair a thàinig an t-side bhriagha, bhlath oirnn eadar dha Bhealltainn, dh’ fhas na frasan ann an ùine anabarrach goirid. Agus cha b’ iad na luibhean nàdurra dad bu mhaille gu fas. Is minic a bha mi’smaointean gur ann mar so a tha ’n t-olc a tha gu nàdurra ann an cridhe an duine: fasaidh e anabarrach bras, agus mur cumar fodha e gheibh e làmh-an-uachdar air a’ mhath. Tha mi nis ùine mhath ri gàradaireachd, agus ghabh mi beachd gur e an dòigh a’s fhearr gus na luibhean nàdurra a ghlanadh as a ghàradh, an spionadh a rithist agus a rithist as an talamh, agus an sin an talamh a chabadh gu math ’s gu ro mhath leis an tobha. Ach ma chabar an talamh gun na luibhean a spionadh as an toiseach, fasaidh iad cho bras ’s a rinn iad riamh, ma bhios an t-side tais blàth. Is ann mar sin a bha an t-side mar bu trice o’n a thàinig an t-earrach agus an samhradh.

Tha ’chuis coltach gu ’m bi gàraidhean na duthchadh so glé phailt anns gach seorsa meas, ach ùbhlan a mhàin. Tha daoine a’ gabhail beachd gur ann a’bhliadhna a’ bhios reothadh teann ann ré a’ gheamhraidh a’s fhearr a dh’ fhasas na h-ùbhlan. Nach faodadh aon de na Gàidheil chòire, fhiosrach a tha eòlach air mar a tha na measan a fas ann an America a bharail a thoirt dhuinn anns a’ MHAC-TALLA mu dheidhinn na cùise so. Tha sinn anns an dùthaich so a faotainn mòran ùbhlan a America agus tha e air innseadh dhuinn, gu bheil iad cuid de bhliadhnachan moran ni’s pailte na tha iad bliadhnachan eile. Bu mhath leinn fios fhaotainn ciod is aobhar dha so. Cha’n eil teagamh nach eil fios an aobhair aig iomadh neach araon an so, agus thall agaibhse.

Mun ruig an litir so thu bidh am MAC-TALLA a’ dol a steach anns a chòigeamh bliadhna de aois, agus tha mi ’tuigsinn gu’m bi e ni’s mò na bha e. Is ait leam an sgeul so a chluinntinn. Tha dòchas agam gu seas na Gaidheil air a thaobh, agus gu’n toir iad dha fàilte chridheil, chaoimhneil mar bu ghnàth leis na fìor Ghaidheil a thoirt do gach fear-dùthchadh treun, duineil, treibhdhireach a ruigeadh na dorsan aca. Ach, mo thruaighe, tha àireamh mhòr de Ghàidheil na dùthchadh so air fas anabarrach Gallda. Cùl mo laimhe ris na Gaidheil Ghallda. Cha tugainn boineid Neill bhàin orra. Tha gaol na sgillinn agus cleachdadh nan Gall air thuar gach caoimhneas is duinealas a bh’ annta gu nàdurra a chur buileach glan as an t-sealladh. An Gaidheal aig nach ’eil meas air cànain a dhùthchadh cha’n fhior Ghàidheal e. Faodaidh e dhol gu feill no gu banais ann an trusgan suaicheanta nan Gàidheal, agus toirt air fein a chreidsinn gur fior Ghaidheal e, ach is iomadh fear air am bheil fhileadh bheag is sporran donn is cota goirid anns a’ chom a labhras gle thàireil ann an comunn nan Gall mu’n Ghaidhlig agus mu na Gaidheil. Tha eagal orm gu faodar a radh le fìrinn nach ’eil ann am moran diubh ach na sionnaich ann an craicionn nan caorach.

Biodh so mar a thogras e, feumaidh gu seas na fìor Ghàidheil air taobh an aon phaipear-naigheachd a tha aca anns an t-saoghal. Lean thusa romhad mar a tha thu ’deanamh, agus theid a’ chùis leat. Tha na fàidhean bréige a bha cur air do mhanadh nach seasdh tu do chasan gus an diugh, a nis ’nan tosd, agus bhiodh e cho math leotha nach d’ fhosgail iad am beoil riamh mu dheidhein. Cha rachainn an urras nach biodh iad air àireamh do dhluth-chàirdean mu’n tig bliadhn’ o’n diugh. Is iomadh rud cho iongantach ris a thachair.

Cha’n ’eil guth no iomradh aig Gàidheil na h-Alba air paipear-naigheachd a chur air chois ’nam measg fhein. Ach o nach ’eil de dhuinealas annta na nì so, nach fhaodadh iad am MAC-TALLA a ghabhail? Na toir thusa guth air so, ach creid thusa mise nam faighinnsa cothrom air na bheil de Ghàidheil Ghallda ann an Alba, ghabhainn air a h-uile mac màthar dhiubh le taod fliuch. “Nam b’ urrainn duit,” ars’ iadsan. Seadh, dìreach nam b’urrainn domh. Ach gu fortanach dhaibhsan cha’n urrainn domh. Nan deanadh dùrachd e bhiodh làrach an taoid air cliathach gach fir dhiubh. Is tric leam greiseag a thoirt air reusanachadh ris na Gaidheil a dh’ éisdeas ri reusan, agus tha dochas agam gu’m buadhaich mi air cuid diubh latha no latha eiginn.

Cluinnidh tu uam an ùine gun bhith fada.

Is mi d’ fhior charaid
BODACHAN A’ GHARAIDH.
Latha Fheill Peadair, 1896.

GRAMAR UR GAILIG. —Tha Gràmar ùr Gàilig air a chur a mach o chionn ghoirid leis an Dotair H. C. Mac ’Illiosa ann an Lunnainn. Tha e ’na leabhar a tha sinn an dochas agus an dùil a bhios gle fheumail dhaibhsan a tha airson eòlas math a chur air cainnt nan Gàidheal. Tha e leantuinn ann an ceumannaibh Gramar an Stiùbhartaich, ach tha e ’cur soilleireachadh air iomadh puinc a bha leabhar an Stiubhartaich a fagail car dorcha. Tha e air a’ sgriobhadh gu math agus gu pongail, agus air a chur an clo gu snasail. Tha sinn ag earbsa gu faighear creic mhath dha, agus gu’m bi e ’na mheadhon air moran de Ghàidheil òga bhrosnachadh gu bhi cur tuilleadh eolais air cainnt an sinnsir. Tha e ’na chomharradh soilleir air gu bheil ar cànain a’ deanamh adhartas, leabhraichean dhe’n t-seorsa so a bhi ’g an cur a mach, Gheibhear Gramar ’Ic ’Illiosa air son tri tasdain us sia sgillinn (3s. 6d) bhoDavid Nutt, 270-272 Strand, London, England.

Tha dealbh-chuimhne Fionghal Dhomhnullach ri bhi air a chur suas ann an Inbhirnis an ùine ghoirid. Tha e ri bhi air a chur air Cnoc a Chaisteil, far am bi Fionghal ’sna bliadhnaichan ri teachd ag amharc ris an àirde ’n iar far ’n do thog Prionnsa Tearlach a bhratach. Tha an dealbh a’ cosg mile punnd Sasunnach; chaidh an t-suim sin a thoirt do’n bhaile le fear de luchd-daimh Fionghail, Caiptean Iain Henderson Domhnullach, a Lunnainn. Tha e gle iomchuidh gu’m biodh dealbh-chuimhne air a chur suas do’n mhnaoi-uasail threin so ann an ceanna-bhaile na Gàidhealtachd.

Chaidh fios a chur air falbh à New York o chionn ghoirid a chaidh ceithir-thimchioll an t-saoghail, a cheud fhios a rinn an turus sin riamh. Shiubhail e ochd mile fichead de mhiltean, agus b’ e ’n ùine thug e air an t-astar sin a dheanamh, da fhichead mionaid s’a h-ochd.

An ceòl air feadh na fidhle.

An ceòl gàire bha ’n uiridh aca, ’na cheòl guil am bliadhna.

---

[10]

[Vol . 5. No. 3. p. 2]

SILIS NIC-COINNICH.

SEAN SGEUL GHAIDHEALACH.

(Bho Bheurla Sheumais Hogg, Ciobair Ettrick.)

II.

Chriothnaich Silis, threig a misneach i, agus tharruing i air a h-ais o ’n t-sealladh uamhasach; ach ’n uair thug i fainear an dannarrachd a bha gu soilleir ri fhaicinn ann an gnuis gach aon de chach, chuir i roimhpe gu ’n leanadh i iad; dhuin i a suilean agus ghreimich i gu teann ri gairdean a fir, agus ghabh iad an toiseach. Lean Carnach agus mac a bhrathar, Bar-a- mhuilinn, air an sail agus Achadh-na-sion agus Monar air dheireadh. Air meadhon na drochaid, ghlac Carnach agus Bar-a- mhuilinn Silis, agus ann am priobadh na sul’ thilg iad bharr na drochaid i. Bha an gniomh air a dheanamh cho grad ’s nach robh uine aice air sgal no sgread a thoirt aisde, no eadhon a suilean ’fhosgladh; ann an tiota chaidh i as an t-sealladh; bha an sruth cho laidir a’s gu ’n do ghiulain e air uachdar i cho aotrom ri iteig. Thuit i air a druim ’n a leth shuidhe, cha deachaidh i oirleach fodha, dh’ fhalbh i air uchd na tuil mar shaighead o’n t-sreing, agus ann an uine ro ghoirid chaidh i as an sealladh.

III.

CHA bu luaith’ a thilgeadh Silis bharr na drochaid-mhaide, na ghlac na maithean ud an ceann-fine ’n an gairdeanan, agus ghiulain iad eatorra e air ais do’n Chaisteal. Chaidh e gu buileach as a chiall; bha e mothachail air a chall, ach cha robh beachd toinisgeil aige ciamar a thachair e, cha b’ urrainn e a thuigsinn. Anns a’ cheud dol a mach mhallaich e Barr-a- mhuillinn, agus bhoidich e gu ’m faca e le a shuilean fein e ’g a putadh bharr na drochaid; ach bhoidich cach an aite sin, gur h-ann a thug Barr-a- mhuillinn ionnsaidh air greim a dheanamh oirre ’n uair a mhothaich e i a’ tuisleachadh leis an tuaineal a chaidh ’n a ceann, leis an t-sealladh uamhasach a bha air gach taobh dhi, agus a thug oirre leum bharr na drochaid; agus mu ’n d’ thainig an oidhche, thug iad air a chreidsinn gur h-ann mar sin a bha chuis.

Cho grad ’s a ghabhadh e deanamh, chuir iad eich agus gillean air falbh gu beul na h-aibhne, ann an dochas gu ’m faighte corp Silis an oir a’ mhuir-lain; fhuair iad bàtaichean agus iasgairean, le ’n lìn agus le an greimichean ann an ordugh cho cabhagach ’s bu chomasach dhoibh; sgriob iad an cladach thall ’s a bhos gus an d’ thainig an oidhche orra, ach cha d’ fhuair iad Silis. N’ uair a chuala am Moraire nach d’ fhuaradh i, chaidh a bhron thar cuimse, chaill e a chiall agus a bhreithneachadh gu buileach; chuir e roimhe gu ’m feumadh e fein togail a mach air toir a Shilis ionmhuinn ionghradhach; stoirmeil dorcha mar bha an oidhche, an e gu ’m fanadh esan fo dhion no fo fhasgadh gun fhios nach faodadh annsachd a chridhe a bhi ’g a luasgadh ann an oir a mhuir-lan re na h-oidhche, gun duine a sealltuinn a’ mach air a son; O! na ’m b’ esan a bhiodh na h-aite, is i a Shilis ghaoil, nach leagadh a ceann ri cluasaig air an oidhche ud mar a bha a chairdean ag asluchadh air a dheanamh. Ri h-ùine, gheill e do chomhairle a chairdean; ach bha a bhron cho domhain agus nach e a mhain gu’n robh a chridhe fein an impis sgaineadh, ach gu ’n robh a leithid de bhuaidh aige air cridheachan bruideil an-iochdmhor nam maithean uaibhreach ud, a’s gu ’n do chriothnaich iad le uamhann agus le geur-aithreachas airson a’ ghniomh aingidh, fhuiltich anns an robh an lamhan air an deargadh. ’N a aonarachd dheuchainnich, bha, a reir an aideachaidh, an comhfhulangas a’ bu chaomhala aca ris a’ cheann-fhine, cha ’n fhagadh iad leis fein e; ach cha ’n fhaodadh iad fuireach ro fhada ’n a chuideachd, agus air falbh bho an teaghlaichean fein; uime sin chomhairlich iad dha, e sgur d’ a chaoidh cho ealamh a’s a b’ urrainn e, oir ged a dh’ fhaodadh e bhi an aghaidh a thoil agus ’fhaireachduinn aig an am, gu ’m b ’e a dhleasdanas—cha b’ ann a mhain air sgath a chinnidh chumhachdaich air an robh e ’n a cheann— ’inntinn a dheanamh suas gun dail gu sealltuinn a mach airson ceile a bhiodh airidh air a laimh, agus air an inbhe aird agus chudthromaich anns an robh e air a shuidheachadh. Agus ged bha a chall agus aobhar a thrioblaid aig an am ’n a fhreasdal dorcha, co aig an robh fios nach b’i toil an Uile-chumhachdaich gu ’n tachradh e, gu bhi toirt as an rathad a’ chuspair ud, uasal, aillidh agus ion-ghradhach ged bha i; ach a reir coslais, a bha seasamh eadar esan agus oighre dligheach ’fhagail ’n a dheigh gu bhi cumail suas ainm agus teaghlach ’athraichean, agus gu bhi tiorcadh a chinnidh o thuiteam n’ an traillean agus ’n an iochdarain fo neach do nach robh aon chuid, speis no urram aca. “Aidichidh mi” ars am Moraire, “gu ’m bheil ’n h-aobharan a chuir sibh fo m’ chomhair, cudthromach agus reusanta. Ged bha mi riamh mothachail gu ’n robh mo chrannchur a reir toil agus ordugh an Tighearna, gidheadh, bha e ’n a ’dhoilghios dhomh. Ach cha ’n ’eil na nithe so aig duine air bith, ’n a chumhachd fein, agus ged tha cuid ann, aig am bheil an cridheachan cho suidhichte air na nithe d’ an crioch am fein bhuanachd, a’s gu ’m bheil am faireachduinnean agus an gniomharan air an riaghladh leo, cha ’n e sin cor mo chridhe-se aig an am so. Ma thig an latha anns an urrainn mise mo chridhe briste a lubadh gu bean eile a ghabhail do m’ ionnsaidh, ni mi sin, ach c’ uin a thig an latha sin orm, cha ’n urrainn mi a radh. Ciamar is urrainn mise mo lamh a thairgseadh do mhnaoi eile fo ’n ghrein? An gradh a thug mi do Shilis, cha toir mi gu brath do mhnaoi eile. Dh’ fhaodainn mo lamh agus mo bhoidean-posaidh athoirt dhi; ach ’n uair a dhuisginn anns a’ mhaduinn agus a gheibhinn a mach gu’r te air bith eile ach mo Shilis a choidil ’n am bhroilleach, chuireadh e a leithid de bhuaireas orm a’s gu r h-eagal leam gu ’n cuirinn lamh ’n a beatha, agus ’n am bheatha fein mar an ceudna. A chairdean gradhach, calma, creidibh mi agus na cuiribh teagamh ann, —tha call mo Shilis fein, air a dheargadh cho domhain air mo chridhe a’s nach urrainn mi gu brath te eile a chur ’n a h-aite. Ach ma ’s comasach gu ’n tig atharrachadh air mo chridhe, ge b’ e uair a thig e, geillidh mi d’ ur comhairle, ach gus an tig, cha gheill.”

Cha robh freagradh a’ Mhoraire do chomhairle a chairdean idir cho fabharach ’s a bha fiughair aca; chuir e fo ghruaim agus fo amhladh iad; chrath gach aon dhiu a cheann le feirg agus le duil-bhristeadh. Thug iad fuil neo-chiontach air an cinn, gun a’ chuis a dheanamh dad ni b’ fhearr, ach moran ni bu mhiosa. Cho fad ’s a bha Silis beo, bha rudeigin de dhochas aca nach basaicheadh Eidirdeil gun oighre fhagail ’n a dheigh, oir mo chreach! ghearradh as i mu ’n robh i ach gann naoi bliadhna fichead a dh-aois; bha a h-aite nis falamh, agus cuisean, a reir coltais, ni bu duirche na bha iad riamh. Bha cridheachan ardanach nam maithean uaibhreach ud a nis air am bioradh le geur-aithreachas.

Ma bha mi-fhortan a’ Mhoraire gach latha, o mhoch gu anmoch, ’na chuis sheanchais eadar e fein agus a chairdean, cha bu lugha bha e mar sin am measg nan seirbheiseach shios an staidhir, ach bha mor easaonachd am measg nan seirbheiseach d’ a thaobh—gach aon fa leth dhiu de chaochladh barail mu’n doigh air an do thachair an sgiorradh craiteach ud leis an do chaill iad banmhaighistir a bha cho uasal, cho aoidheil agus cho so riaghlaichte. Am measg nam fineachan Gaidhealach bha gach diomhaireachd agus comh-chordadh am bitheantas aithnichte do ’n iomlan dhiu, ard a’s iosal, ach dhoibhsan an aghaidh am faodadh falachd no aimhleas a bhi air a dheilbh. Am measg an fhine so, gu sonruichte, gheibhte na h-iochdarain de ’n aon bharail mu gach cuis ris na h-uachdarain. Bha na h-iochdarain cho trailleil agus cho eisimeileach a’s gu’m faodadh na h-uachdarain, gun eagal gun soradh, gach diomhaireachd earbsadh riutha. Re ioma bliadhna, cha robh antlachd agus mi-run nan uaislean do Shilis, ’n an diomhaireachd do neach sam bith ach dhi fhein a mhain; cha do smuaintich ise riamh gu ’n robh i ann an cunnart. Bha geur-amharus aig na seirbheisich gu ’n robh lamh aig na maithean cuilbheartach ud, air doigh eigin, ’n a bas, ach ’n an traillealachd dhiblidh, cha ’n aidicheadh iad e; ciod air bith barail a bh’ aig a’ Mhoraire agus aig a chairdean shuas an staidhir mu ’n chuis, b’i sin am barail-san mar sn ceudna. Ach bha caileag og, thapaidh, bhiorshuileach am measg nan seirbhiseach, d’ am b’ ainm Oighrig Nic-Coinnich, a bha ’n a comhdhalta do Shilis; agus d’an robh mor speis aice. Bha Silis lan-earbsach a dilseachd Oighrig anns na h-uile ni, agus bha Oighrig

---

[11]

[Vol . 5. No. 3. p. 3]

da-rireadh airidh air a muinghinn. B’i barail Oighrig gu ’n robh na maithean ud ciontach do bhas na ban-mhoraire, agus cha b’ eagal leatha a h-amharusan aideachadh an lathair neach air bith, coma co e. Bha a h-amharus laidir air seann fhear Charnaich, mar cheann agus mar fhear-stiuraidh do chach; bha i lan-dearbhta ’n a beachd fein, agus cha b’ eagal leatha ’chur as a leth, gun athadh, gun soradh, gu’n do mhoirt e a bhan-tighearna, agus gu ’n robh e a’ mealladh a’ Mhoraire, a chionn gu ’n robh deagh fhios aige gur h-e fein a b’ fhaisge ann an daimh do ’n cheann-fheadhna, agus na ’m basaicheadh am Moraire gun oighre fhagail ’n a dheigh, gu ’n tuiteadh an tiodal agus an ceannas-cinnidh air fein agus air a theaghlach, do bhrigh nach geilleadh am fine gu brath do Nagaar. Ged a bha na seirbheisich ’ga breugnachadh agus a’ maoidheadh gu ’n casaideadh iad i mur cumadh i a droch theanga fo smachd, a dh-aindeoin gach bagraidh, sheasadh Oighrig gu calma ris na thubhairt i; bha i coma co a chluinneadh e. Chuir i na seirbheisich fo eagal agus fo bhuaireas le a danachd neo-sgathach; chruinnich iad m’ a timchioll a’ crathadh an cinn, a’ splèucadh agus a’ dur-shealltainn an aodannaibh a cheile. “Tha mi lan-dearbhta” arsa Oighrig.— “Is math is aithne dhomh na bha de innleachdan diomhair, cuilbheartach air an deilbh le maithean suarach, drochmhuinte ur cinnidh, an aghaidh ur deagh bhan-mhaighistir, uasal, aobhach, neo-choireach mar bha i; ach gu sonruichte leis an t-seann nathair lùbach ud, Carnach, a bha air ceann chaich, mar shealgair air ceann lothainn chon-luirge, a’ feuchainn gach innleachd gu cur as dhi; mo chreach agus mo dhiubhail gu ’n deachaidh leis; ach beiridh dioghaltas airsan gun dail. Thig fianuis do ’n Chaisteal mu ’n teid moran laithean seachad, a dhearbhas a chionta; tha mi lan-chinnteach as, oir chaidh ’fhoillseachadh dhomhsa bho an duthaich tha taobh thall na h-uaigh nach fada gus am faic mi a sheann chorp mosach, gun deo gun anail ’n a shineadh air bearradh na creige eadar an abhainn agus an Caisteal, le ’fheoil air a reubadh agus a chnamhan air am bristeadh.”

(Ri leantuinn.)

COMHRADH.

EADAR MURACHADH BAN AGUS COINNEACH CIOBAIR.

MUR. —A dhiulanaich mo ghraidh, ciod ris am bheil thu mar so, le d’ chaibe mor, le d’ gheimhleig fhada, agus le d’ phiocaid gheur? Ann an ainm an aigh, ciod is obair duit, agus ciod is ciall do ’n toll mhor, fharsuing a tha thu a’ cladhach air a’ chomhnard so?

COIN. —Gleidh mise! Am bheil mo shuilean a’ cur an ceill na firinn, no am bheil iad ga m’ mhealladh le faoin-sgailibh luaineach, no le taibhs’ -shealladh air mo charaid runach? Is tusa th’ ann, fhir mo ghaoil, is tu a th’ ann gun teagamh. Ochan! ochan! tha sòlas an diugh mar chaomh-sholus na greine a’ boisgeadh anns gach ionad agus oisinn mu ’n cuairt, do bhrigh gu ’n do nochd thu thu fein gun fhios gun aire, gun dail gun dochas riut. Is mairig a their nach ’eil brigh ann am bruadar. Chunnaic mi ’n am chadal an raoir thu, agus thubhairt mi ’s a’ mhaduinn ri Seonaid, “Cha ’n fhada gus am faic sinn Murachadh Ban,” —agus nach b’ fhior e! Ochan, a Righ!

Is i do bheatha do ’n Ghoirtean-Fraoich,
’S aighearach, aobhach an diugh mi:
A Mhurachaidh, thig, ’s dean suidh’ ri m’ thaobh,
Dh’ fhag d’ fhaotainn balbh gun ghuth mi.

Tha Seonaid ’dannsadh air an raoin,
Tha ’n Goirtean-Fraoich gu cridheil;
Gach beag a’s mor a’ glaodhaich mar aon—
“Tha Murachadh Ban air tighinn!”

MUR. —B’ e ’n t-ioghnadh e, a Choinnich, b’ e ’n t-ioghnadh caraid fhaicinn a chunncas leat gu tric roimhe, a chunncas leat o cheann ghoirid, agus a chithear leat fathast gu tric ma bhios cothrom agus comas nan cas aig seann Mhurachadh Bàn. Ach tha moran agam r’ a fhoighneachd mu ’n ghne oibre a th’ agad os laimh an sin; mu ’n bhardachd a rinn thu a dh-altachadh mo bheatha aon uair eile do ’n Ghoirtean-Fraoich, agus mu chor Seonaid a tha ’dannsadh air na raontibh ma ’s fior a deagh chompanach. Tha eagal orm, gidheadh, nach ’eil anns an dannsadh sin ach aon de na dealbhaibh luaineach a shuidhich na Ceolraidhean anns an inntinn innleachdaich aig Coinneach Ciobair. Ach biodh sin mar a ’fheudas, cha d’ innis thu riamh dhomh gu ’n robh gride na bardachd ’s a chlaigeann chruaidh sin agad, agus cha do smuainich mi riamh gu ’n robh thu air do dheasachadh le spiorad nan ceolraidh, gus an cual mi na rannan ud a rinn thu air ball, an uair a thainig mi ort gun fhios gun aire dhuit. Tha deagh fhios agam gu ’m bheil thu taghta air na h-oranaibh ged nach robh comas agam aig am sam bith do chluinntinn. Ach cluinnidh mi an deigh so caileigin de ’n rannaireachd air am bheil thu gun teagamh co ro ghleusda. Aig an am so, gidheadh cha ’n ’eil uin’ agam r’ a bhuileachadh air na nithibh sin, dh’ aindeoin co taitneach ’s a bhitheadh iad.

COIN. —Nach minic a chual thu, a’ Mhurachadh, “gur luaithe deoch na sgeul!” Air do ’n chuis a bhi mar sin, fagam an toll mosach, salach so, far am bheil mi, mar a tha thu ’faicinn, co bog, fluich, tartmhor, sgith, agus rachamaid a choimhead air Seonaid, air am bheil fadal gu leoir, gu d’ fhaicinn, agus feuchaidh sinn ciod a dh’ fheudas a bhi ’s an t-searraig-dhuibh, oir tha e cinnteach gu ’m bheil feum nach beag agad-sa air boinne ’s air bonnach an deigh do thurais; agus cha mhiste mi fein an t-suil a fhliuchadh an deigh m’ aornagain agus mo luidridh ’s an t-sloc dhuibh ud. Tiugainn ma ta, thugamaid an tigh oirnn, oir co cinnteach ris an airgiod bhaistidh, tha Seonaid air call a foighidinn.

MUR.— “Co cinnteach ris an airgiod bhaistidh,” an e thubhairt thu, a’ Choinnich choir. Bha ’n la sin ann, ach am measg nithe eile, dh’ fhalbh e. Cha ’n ’eil guth an diugh air airgiod baistidh, ach ’n a aite bheirear seachad mir mor paipeir co leathann ri dorus a’ mhuillinn, air am bheil gach ni mu ’n leanaban air a chur sios; ach is tu fein a’s eolaiche air so a chleachd e. Air mo shon-sa dheth, tha ’n la sin seachad, ach cha d’ eirich sin duit-sa, fhir mo ghraidh. Ciod, gidheadh, is ciall do ’n t-sloc uamhasach sin anns am bheil thu a’ cladhach?”

COIN. —Is comadh leam sin, a’ Mhurachadh, agus cha ’n ann a thoirt droch fhreagairt ortsa; ach cha chuireadh e mor-dhuilichinn orm, ged dheanadh e leabadh re seachdain do ’n fhear a’s coireach ri bhi ga ’dheanamh.

MUR. —Seadh, ach co e am fear sin?

COIN. —Co, ach Sir Seumas an aigh! So mar a bha ’n gnothuch. Bhruadair e air oidhch araidh gu ’n robh am fearann aige lan guail, agus nach robh an gual ach beagan shlat sios o bharr na talmhainn, anns a’ cheart aite far am bheil mi a’ cladhach. Uime sin, dh’ orduich e dhomhsa cumadh an tuill a ghearradh a mach, agus a bhi ’criomadh ris mar a dh fhendas mi, gus an cuir e comunn laidir ga ’oibreachadh air an ath sheachdain. Theid e sios, tha e ’g radh, gu doimhneachd thri no ceithir fichead aitheamh; ach ged a rachadh e sios gus an tig e a mach air taobh eile pheileir na talmhainn, cha ’n fhaigh e smad guail.

MUR. —Cha chual mi a leithid riamh! An e so aobhar a’ bhurachaidh a tha thu a’ deanamh, a charaid? Tha ’n obair mor, ach cha ’n ’eil i taitneach, agus gu cinnteach, mar a thubhairt thu, cha bhi i tarbhach.

COIN. —A reir mo bheachd-sa, a Mhurachaidh, tha ’n gnothuch mar so—cha ’n ’eil teagamh agam ann—agus ’s e sin, gu ’m bheil bruaillean iongantach ann an eanchainn Shir Seumas riamh o ’n dhealaich e ris an tuath mhor aige, agus o ’n ghabh e na fearanna ’n a laimh fein. Gach la o ’n am sin, bha e cosmhuil ris a’ bhuideal a bha cas-ruidhleadh leis an leathad, gun arcan ann, agus a bha sìor chur nan car dheth, ach cha robh car ach car gu call. Mar sin, dh’ eirich do Shir Seumas. Bho am an dealachaidh so, cha robh tlachd no rath air ni sam bith a bhuineadh dha. Ghabh e searbh aithreachas, ach cha ’n aidich se e. Dh’ fhas e co frionasach, crosda, greannach ’n a nadur ri cearc-Fhrangach, agus cha robh e ’faotuinn fois ’n a inntinn fein a la no dh-oidhche. Cha do fhreagair an spreidh Eireannach ’s an tir so idir. Chaidh na h-uiread de na h-eich a dhith air, agus iadsan nach deachaidh, dh’ fhas iad co caol, cruaidh ri bulas na poite. Chaill an crodh na laoigh, shearg na caoraich as leis a’ ghalar-greidh, agus cha ’n ’eil ach mi-shealbh air gach ni o ’n la dheistinneach sin air an

(Air a leantuinn air 6 taobh.)

---

[12]

[Vol . 5. No. 3. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton.

SIDNI, IULAIDH 18, 1896.

Tha MAC-TALLA air tòiseachadh air bliadhn’ eile, an coigeamh bliadhna de ’bheatha. Le cuideachadh nan càirdean air ’n do chuir e eòlas re nan ceithir bliadhna ’chaidh seachad, càirdean a tha nise araon lionmhor agus dileas, tha e ’n dòchas gu’m bi e air a’ bhliadhna so fad air thoiseach air mar a bha e bliadhna sam bith eile. Tha àireamh mhath de dheagh sgriobhaichean air a chulaobh a chumas sgeulachdan, eachdraidhean, litrichean, agus seanchas math eile ris, nach urrainn ach a bhi taitneadh ris an luchd-leughaidh. Cha ruig sinn a leas gin dhiubh ainmeachadh, oir tha iadsan a tha leughadh a phaipeir o sheachdain gu seachdain eòlach orra uile. Ach tha iad air fad a’ gealltuinn gu’n dean iad air a’ bhliadhna so, mar a rinn iad ’s na bliadhnaichean roimhe, gach cuideachadh is urrainn daibh a thoirt dhuinn air sgàth am paipear Gàilig a chumail suas. Tha sinn an dòchas gu’m bi iadsan a tha ’ga leughadh dhe’n aon rùn, agus nach e mhàin gu’n déilig iad ris cho math ’sa b’ àbhaist daibh a dheanamh ach moran na’s fhearr. Ma theid na tha de fhior Ghàidheil a’ faicinn MHIC-TALLA ’na chuairtean seachdaineach an guaillibh a chéile ’s gu’n cuir iad rompa deagh theachd-an-tir a chumail ris, cha ’n eagal dha. Tha làn earbsa againn á duinealas us dilseachd nan Gàidheal, agus tha làn dhòchas againn gu’n cuir iad ’nar comas am MAC-TALLA thoirt troimh ’n bhliadhna so na’s fhearr na thainig e troimh bhliadhna fhathast.

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH: —Tha e air a radh rud ’s an teid dàil gu’n teid dearmad. Cha mhor nach ann mar sin a tha mise; tha ’n ùine cho fada bho nach do sgriobh mi ’s gu bheil mi nis air fàs mar gu’m b’ ann suarach mu sgriobhadh idir. Ach coma co dhiu, mar thuirt fear roimhe “feuchaidh sinn a ris e.” Cha a bhi mi ’g innse—tha fios aig a h-uile h-aon a dh’ fheuch e—nuair nach bi duine ann am fonn sgriobhaidh nach bi ann ach obair suas am bruthach.

Tha gach duine nise air socrachadh bho’n chaidh an Taghadh seachad, agus gu cinnteach ’s iomadh duine gòrach a bha deanamh amadain dheth féin air sgath a phàirtidh ge b’ e de phairtidh d’ am buineadh e. Ach coma co aca, tha mhuinntir a bha roimhe so air an taobh lag a nise air an taobh làidir, tha iadsan a bha stigh fad nan ochd bliadhna deug a chaidh seachad a nise air an cur a mach agus iadsan a bha mach air an cur a stigh. Tha sinn an dòchas gu’n tig na timeannan na’s fhearr a nis, agus ma thig gu cinnteach tha sinn feumach orra.

Rinn na leumadairean feòir cron mor air a’ bhàrr anns an àit so; tha cuid ann aig nach d’ fhàg iad mir feòir no corca gun ithe. Ach thainig frasan math’ uìsge o cheann beagan lathaichean agus tha ’n t-ionaltradh air fàs gorm a ris, agus cha ’n eil iad cho dona a nis. Tha mi ’faicinn nach robh an t-side cho tioram agaibh ann an Ceap Breatunn ’sa bha i againn ’san àite so fad Mhai us Iùn. Tha i nis air reir coltais ’dol a bhi fliuch ri àm an fheòir. ’S e chluinnear a nis aig moran, “O nach i sin an t-side tha fliuch!” Roimhe so cha chluinnte aca ach, “Nach i ’n t-side tha tiòram; b’ fhearr gu’n tigeadh an t-uisge.” Le bhi cluinntinn a’ ghearain a bhios air cuid a dhaoine air uairean ’s ann a shaoileas tu a bhios iad ’faotainn coire d’ an cruithfhear air son a dheiliginn riutha. Ach ’s math nach ann aig daoine tha riaghladh na side, oir na ’m b’ ann bhiodh an saoghal gu math neònach. Bhiodh am feur a frasadh air fearann an duine fhuair a chuid feòir a stigh tioram, agus a’ ghrian a’ dearrsadh le neart air fearann a choimhearsnaich aig a bheil a chuid fheòir a muigh fhathast.

Tha biadh cruidh air reir coltais dol a bhi gu math gann aig cuid am bliadhna rithist, ach tha biadh duine gu math saor. Flùr cruithneachd air $3 .50 am barailte. Bha am buntàta a creic air 15c. agus 25c. am poca fad na bliadhna, ach tha e beagan na’s daoire nis o’n tha e fàs gann.

Tha mi faicinn gu bheil MAC-TALLA gu bhi air a mheudachadh gun dàil. Soirbheachadh math leis anns an àm ri teachd! Feuchaidh sinn ri Gailig a chumail ris an dràsd ’sa rithist mar a’s fhearr is urrainn duinn. B’ fhearr leam gu’n tòisicheadh tuilleadh air sgriobhadh uige. Cha ’n fhaic mi aon á Ontario a sgriobhadh ach mi féin, agus cha’n eil an onair a dhith ormsa air fad. Feuchadh cuid-eigin eile agus bi’dh mi fada ’na chomain.

Bha moran tinneis anns an àite so bho’n thainig an samhradh, ach tha pàirt dhiubh a faotainn na’s fhearr. Tha mi smaoineachadh gu sguir mi a nis, oir tha gu leòr cho math ri féusd agus moran na’s fhearr.

Bhur Caraid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville, Ont., 10, 7, ’96.

Amadan aig deich ar fhichead, amadan am feasd.

An cliù a ghaibh duine ’na òige, is e a’s docha leantuinn ris.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .,
SIDNI, - - C. B.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, B. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

Siosal & Crowe.
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c .
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

So a Mhic!
Ciamar a tha d’ Uaireadair?
Ma tha e am feum càraidh air doigh sam bith, their e gu
Rhodes & Gannon,
SIDNI & SIDNI TUATH.
Cha chosg a ghlanadh ach 75c., Mainspring , 75c.An da chuid, $1 .25.
Agus theid iad an urras air an obair.

STOR UR TAILLEARACHD.
ANN AN
StorW . E. Peters.

Aodaichean Mathadhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
MacCoinnich & Co.
Sidni, C. B.

---

[13]

[Vol . 5. No. 3. p. 5]

NAIDHEACHDAN

Tha tigh mor ri bhi air a chur suas ann am baile Halifax air an t-samhradh so, agus cha’n eil clach ri bhi ann ach marbal. Tha ’m marbal ri bhi air a thoirt á Beinn a Mharbail, an Ceap Breatunn.

Chaochail Caiptean Aonghas Mathanach aig a dhachaidh anGrand Riverair an t-seachdain s’a chaidh. Bu bhràthair e do Ioseph Mathanach, a tha ’na fhear-pàrlamaid do shiorrachd Richmond.

Tha ban-phrionnsa Maud, nighean do Phrionnsa Wales, ri bhi air a pòsadh ri Téarlach, Prionnsa Lochlunn, Di-ciaduin s’a tighinn. Tha a Bhan-righ gu bhi aig a phòsadh, agus tha a’ chàraid òg dol troimh Lunnainn gus am faigh an sluagh air fad cothrom air fàilte chur orra.

Tha moran de na muillean cotain ann amFall River, Mass. ,air sgur a dh’ obair, agus tha ’n luchd-obrach uile ’nan tàmh. ’N am measg bha àireamh mhor de Fhrangaich á mor-roinn Chuibeic, agus tha iad sin uile air tilleadh dhachaidh dh’ an dùthaich fhéin.

Tha an t-side air fàs anabarrach teth o chionn seachdain, agus iadsan a bha ’gearain gu mor air an fhuachd o chionn dha no tri sheachdainean, tha iad a nise cheart cho briathrach a’ gearain air a’ bhlàths. ’S duilich cuid a dhaoine ri ’n toileachadh. ’Nuair a bhios am fuachd ann ’s fhearr leotha ’m blàths, agus ’nuair a thig am blàths ’s fhearr leotha ’m fuachd.

Tha an t-Easbuig Camaran, á Antigonish, an dràsd air chuairt ann an Ceap Breatunn. Bha e anns a Bhaigh ’n Ear deireadh na seachdain s’a chaidh, ann an Sidni Di-domhnaich ’s Di-luain, agus tha e uaithe sin ann an caochladh aitean an ceann a deas na siorrachd. Tha e ’dol tuath gu Ingonish ’s Ceap Nor toiseach na seachdain s’a tighinn, agus bi’dh e air ais ann an Sidni Tuath Dior-daoin.

Chaidh fear Fionnladh Mac Suain a mharbhadh ann a mèinn a’ Reserve Di-sathairne s’a chaidh, le tòrr guail a tuit air ’se aig ’obair. Bha e marbh mus d’ fhuaireadh an gual a thoirt dheth. Dh’ fhàg e bean agus dithis chloinne. B’ àbhaist dha bhi ’fuireach air Caribou Marsh, ach bha e ’g obair anns a’ mhèinn o chionn àireamh bhliadhnaichean. Bha e ’na dhuine a bha gle mheasail am measg na bha eòlach air. Bha e mu thri fichead bliadhna dh’ aois.

Tha coithional Amhuinn Dhennis us Mhalagawatch an deigh gairm a chur dh’ ionnsuidh an Urr. Iain Ròs, a tha ’n drásda suidhichte ann an cearna de dh’ Ontario, agus tha sinn a’ cluinntinn gu bheil e ’n deigh an gairm a ghabhail, agus nach fhada gus am bi e tighinn. Bha Maighstir Ròs àireamh bhliadhnaichean ann a’ Hogamah ach o chionn cheithir bliadhna chaidh e dh’ Ontario. Bidh a chàirdean uile toileach fhaicinn ann an Ceap Breatunn a rithist.

Thaghail an soitheach-smuide Hope aig a’ bhaile air an t-seachdain so, air a turus gu Greenland le Lieutenant Peary a tha nise an t-siathamh uair a cur aghaidh air an àirde tuath. Ghabh an soitheach luchd guail a stigh aig New Campbellton, agus chuireadh moran bidh us nithean feumail eile air bòrd ann an Sidni. Tha dùil aca dhol cho fada tuath ri Bowdoin Bay. Tha àireamh mhor air bòrd, agus fuirichidh grunnan beag dhiubh an sid ’s an so air cladaichean na fuar-thir sin gus an till an soitheach ’s an toir i leatha dhachaidh iad. Bidh dùil aig an t-soitheach a bhi air ais an so mu dheireadh September. Am measg nithean iongantach eile a bhios aice tigh ’n dhaichaidh, bidh dreug (meteor) a thuit aig Cape York, agus a thomhaiseas da fhichead tunna.

Chaidh tri mile giomach beò a chur a mull gu Columbia Bhreatunnach á Nova Scotia, o chionn ghoirid air son iad a bhi air an cur a dh’uisgeachan a’ Chuan Chiùin far am bheilear a smaoineachadh gu’n siolaich iad ’s gu fàs iad cho math ’s ged a b’i sin an dùthaich màdarra. Rainig iad an ceannuidhe gun dhochann sam bith a bhi air a dheanamh orra.

Tha mèinnean òir Cholumbia Bhreatunnach a tarruing moran aire aig an àm so. Tha e coltach nach eileas ach a’ faotainn a mach am beairteis. Tha Mr. Pritchard á Lunnainn, duine tha gle sgileil air mèinnean, air feadh na dùthcha o chionn da mhios, agus ’si bharail-san gu bheil an t-òr anabarrach pailt, a cheart cho pailt, mur eil na ’s pailte na tha e ann an ceann a deas Africa.

Chaochail an t-Urr. Padruig Domhnullach, ministeir Eaglais St. Andrew’s ann am Boston, Diluain s’a chaidh. Bha dùil aig am bail fhagail Dimàirt gu tigh’n air sgriob do Cheap Breatunn. Shearmonaich e tri uairean air la na Sàbaid, agus thatar a deanamh mach gu’n do ghreas sin a thinneas. ’S e tinneas a chridhe a thug a bhàs. Fhuair e àrach ann an Ceap Breatunn, faisg air Hogamah, far a bheil a’ chuid mhòr de chairdean a fuireach. Cha robh ann ach duin’ òg, agus a rèir coltaìs ann an deagh shlàinte.

Iadsan a Phaigh.

Cailean Domhnullach, Round Island.
Tearlach Buchanan, Sidni Tuath, 50c
Iain D. Mac Leoid, Gut-a- Deas, $3 .00
An t-Urr. Calum MacLeoid, Baile-nan-Gall.
Domhnull Mac Cuthais, Seana Bhridgeport.
Domhnull Domhnullach, Gleanngarraidh.
An t-Urr. Uilleam Grannd, Port Morien.
Uilleam Patterson, Forks Shidni.
Domhnull Mac Amhlaidh, Meinn Reserve.
Ruairidh Moireastan, Whitney Pier.
Bean Alasdair Mhic Rath, Sidni.
E. D. Nic Amhlaidh, Amhuinn Dhennis.
Raonull Domhnullach, Kempt Road.
A. N. Mac Gillfhaollain, Dunbheagain, $3 .00
Iain Mac Illembaoil, Loch Mhic Adhaimh.
I. W. A. Mac Neacail, Oban.
Iain C. Mac Neìll, Narrows Mhora,
A. I. Mac Fhearghais, Caribou Marsh.
Caitriona Nic Iomhair, Beinn an t-Sealgair.
Iain Mac Odrum, Sidni.
Niall Mac-a- Phearsain, Sidni.
Seumas A. Mac Ille Mhaoil Eileanan Coille, E. P. I.
A. D. Mac Leoid, Kinross, E. P. I.
Iain R. Mac Leoid, Darlington, E. P. I.
Donnacha Mac Leoid, Halifax, N.S.
Iain Ros, (Clachair) Iron Rock, N.S.
An t-Urr. A. Mac Gillebhràth, Lismore. N.S.
Alasdair Domhnullach, Braigh na h-Aibhne Deas.
Domhnull Mac Ille-ghlais, Stellarton, N.S.
Eachunn Mac Fhionghain, Stellarton, N.S.
Bean Iain ’Ic Gilleain, Eilean Phictou, N.S.
Iain T. Smith, Quesnelle, B. C.
I. W. Siosal, Douglas, Alaska.
Bean Iain Dhughlaich, Mooreton , N. Dakota.
Iain L. Brower, New York.
Iain N. Peutan, Hamilton , Mont.
Iain G. Mac Eachuinn, Woburn , Mass.
Murchadh Mac-an-t- Saoir, Gaylord , Mont.
I. S. Mac ’Ille-dhuibh, Pomona , Ont.
Calum S. Mac Amhlaidh, Southampton , Ont. 50c
Domhnull Mac Leoid, Southampton , Ont. 50c
Niall Mac Leoid, Duneideann, Alba.
Domhnull Mac Coinnich, Glascho, Alba.
C. L. Domhnullach, Scéabost, Alba
M. B. Mac Coinnich, Waipu, New Zealand.
Murchadh Domhnullach, Alba, C.B. 25c
A. R. Domhnullach, Barrachois, C.B. 25c
D. S. Mac Fhionghain, Shunacadie, 25c
Padruig Mac Raing, Mabou, 25c
Domhnull Moireastan, Blue’s Mills, 45c

G . H. GUZZWELL,
Seudair agus Uaireadairiche,
Uaireadairean Oir us Airgid agus Seudan dhe gach seorsa.
Uaireadairean air an glanadh ’s air an caradh.
SIDNI, - - - C. B.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seor sa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c , &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Illemhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. Mac Fhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chlòimh a chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[14]

[Vol . 5. No. 3. p. 6]

(Air a leantuinn o 3 taobh.)

d’thainig eadar e fein agus na tuathanaich cheanalta a bha ’g àiteachadh an fhuinn aige. Cha sugradh mi-ghean agus droch-ghuidhe an duine bhochd. Cha ’n ’eil teagamh nach iomadh mallachd a ghuidheadh dha leo-san a chuireadh air imirich, gun fhios aca c’ ait an rachadh iad. Agus is iad na feidh, na gearain, agus na cearcan-fraoich bu choireach ri sin. Bu cho maith, tha mi an duil, le Sir Seumas urchur a losgadh air a chuid cloinne agus a losgadh le tuathanach air na h-eoin-ruadha, no air na coilich-dhubha, a bhiodh a’ milleadh nan adag, agus a’ saltairt air an arbhar fo ’n cosaibh. Bu chruaidh a bhi ga ’m faicinn mar sin a milleadh toradh na talmhainn, agus gun chridhe bhi aig neach ite a chur asda le fudar agus luaidh, no le innleachd sam bith eile. Cha ’n ’eil mi ga ’mheas ’n a pheacadh idir, a Mhurachaidh, urchair a ghabhail ma gheibhear i gun fhios; agus cha ruig duine a leas a bhi fo rugha-gruaidhe ged a bheireadh e crann á coille, bradan à sruth, no fiadh à fireach. Ach tha ’n t-am air teachd chum gu ’m biodh na nithe sin air an socrachadh le lagh na rioghachd. Tha uachdarana-fearainn mar dhaoine air bhainidh a thaobh na seilg. Tha iad caoin-shuarach, coma, ciod an diomhail a ni na creutairean sin air pòr an tuathanaich, agus a dh-aindeoin na ni iad de chall, cha mhaithear aon sgillin ruadh air a shon, air an la anns an togair na màil.

MUR. —Chual mi gach lide a labhair thu, a’ Choinnich. Tha mi ag aontachadh leis gach ni a chuir thu an ceill, agus tha duilichinn orm gu ’m bheil Sir Seumas co fada, fada ’n a sholus fein, agus co dian an aghaidh soirbheachadh nan daoine ceanalta a rugadh agus a dh’ araicheadh air an fhearann aige. An aite sin, bu choir uaill a bhi air, air son muinntir co treun, cliuiteach, gaisgeach a bhi ’n a fhochair, agus ann an seadh a bhi leis fein. Is mor am milleadh agus am mi-shuaimhneas a tha ’n sealg sin a’ deanamh. Tha seann oran ag radh:—

“Is aoibhneach an obair an t-séilg,
Is mairg nach faigh comas air.”

Ach cha meas na tuathanaich bhochda ’n a ni ro aoibhneach e, a bhi faicinn nan raon aca air am milleadh leis, an deigh gach cosdais a tha ’n an lorg. Cha ’n ’eil e furas do Shir Seumas seasamh an aghaidh nan nithe sin, oir tha ’n calldach mor agus dorranach, —agus cha lughaid e idir nach ruig a leas duil a bhi aige ri co’ -fhulangas sam bith fhaotainn uatha-san a ta mu ’n cuairt da. Their iad:— “Tha chead aige—thoill e gu leir e—is maith an airidh gu ’m faigheadh e a cheannsachadh, oir cha d’ rinn e baigh ri ard no iosal air an oighreachd aige. Cha sugradh gaoir an duine bhochd.”

COIN, —Is mise tha sgith dhe bhi cluinntinn seanachais de ’n ghne sin gach la tha mi ’g eirigh agus a’ gluasad, agus o bheul gach neach a dh’ fhosgaileas am bilean mu ’n chuis. Tha eagal mor orm gu’m bheil na nithe sin uile a’ cur bruaillein ann an ceann an ridire oir tha e ’g orduchadh gu ’m biodh sud agus so air a dheanamh gun fhios idir c’arson. Nach amaideach an obair so fein, a bhi ’cladhach tuill ann an aite far nach faigh e gu brath fiach na sgillin ruaidh air son a shaothaireach?

MUR. —Cha ’n ’eil thu fad am mearachd, a Choinnich, agus cha mhinic a bha, ach fhad ’s a bhitheas tu ri sin cha bhi thu ri ni eile, agus cha ’n ’eil comas agad air.

COIN. —Gle cheart, ach is fhad o ’n chual sinn gur “cruaidh a bhi ’breabadh an aghaidh nan dealg.”

MUR. —Tha ughdarras againn gu ’m bheil sin ceart, ach an deigh sin, a Choinnich, tha thusa cosmhuil ris a’ ghiullan Ileach a bha ’breabadh agus a’ bualadh a bhroige ri creig, an uair a ghlaodh e gu ’m “bu mhiosa do ’n chreig na dhi.” Mar sin, tha do chuid bhrog-sa a’ bualadh nan dealg ’n an smuir, gun dochunn sam bith a dheanamh air do bhrog.

COIN. —Tha mi ga d’ thuigsinn gu ro maith, ach cha ’n fhuras idir do dh-fhuil agus do fheoil pheacach giulan leis na nithibh sin. Tha e air innseadh dhuinn, gidheadh, gu ’m faigh foighidinn furtachd, agus air an aobhar sin, feumar foighidinn a ghnathachadh gu ’n fhios c’ uin a chuireas “cuibhil an fhortain” car dhi.

MUR. —Is maith nach ’eil fios againn air na nithibh a ta chum teachd,oir n’ am biodh, cha bhiomaid sona re aoin la; tha iad gu glic’ agus gu trocaireach air an ceiltinn uainn. Ach tha ’n t-am agam-sa, a’ Choinnich, an gnothuch a thug air car so mi, a chur du ceill duit.

COIN. —Ma ta, Mhurachaidh, cha ’n fhurast do Choinneach Ciobair mar dean e spairn chruaidh chum do thoil-sa a dheanamh a reir a chomais. Ach, a charaid, ciod a th’ air d’ aire? oir cha ’n ann gun ghnothuch a thainig thusa do ’n chearnadh-sa, gun fhios gun aire dhuinn.

MUR. —Innsidh mi mo ghnothuch ann am beagan bhriathraibh, a Choinnich, agus ’s e so; tha duil aig Seonaid—a’ chaileag is sine againn—ri posadh; agus do bhrigh gur ì a’ cheud aon dhe ’n teaghlach a chaidh a mach air an doigh sin, tha sinn a’ cur romhainn beagan de na cairdibh a thoirt cuideachd, agus crioman beag bainnse a bhi againn; agus thubhairt a’ bhean agam nach biodh rath air a’ ghnothuch mar biodh Coinneach Ciobair, agus a dheagh-bhean, Seonaid maille ruinn. Dh’ fheudainn litir a chur ad ionnsaidh, agus dh’ fheudadh tusa an litir a dhiultadh; ach an aite sin thainig mi fein, oir air gnuis bheirear breith, agus cha ghabh mi diultadh, cha ’n ’eisd mi ri diultadh, agus cha bhi diultadh ’s a’ ghnothach idir.

COIN. —Dean air do shocair, a charaid, dean air do shocair, agus na tig co ro chas orm. Guidheam ort, thoir cead smuaineachaidh agus labhairt dhomh. Sgeul an aigh! Seonaid og gu posadh! Tha i òg da-rireadh, coimh-aois Dhomhnuill againn ach aon tri laithean. Ach co tha i ’faotuinn? —a’ chaileag cheanalta agus, bu dual mathar di sin! —co tha i faotuinn?

MUR. —Tha geadh dhuine, duine siobhalta, duine ionraic, agus duine cothromach, eadhon Seumas, aon mhac fir Ach-an-t- seilich.

COIN. —Oganach ceanalta, tapaidh, tlachdmhor. Fhad ’s a chi suilean dhaoine, tuitidh Seonaid òg air a cosaibh an la sin, agus gu robh buaidh agus piseach a’ leantuinn nighean a h.athar agus a mathar, uile laithean a cuairt! Ach c’uin tha ’n la taitneach sin a’ tighinn, no am bheil e air a shonrachadh fathast?

MUR. —Ud! Ud! ’s e tha—tri seachdain o maireach ’s e sin a’ cheud Dimairt de ’n ath-mhios; ach bithidh duil agam riutsa agus ri Seonaid air deireadh na seachdain roimhe sin, gun ath-sgeul, gu ’n leisgeul sam bith.

COIN. —Ma bhios Seonaid agus mise ann an slainte, ged tha ’n uidh fada, cha diobair agus cha treig sinn ar deagh chairdean ’n am an solais agus am mor thoilinntinn. Ud, ud! cha treig; oir le falbh trath ni an t-each dubh an gnothuch air mu ’n tig an oidhche. Is mor an t-aobhar taingeileachd a ta aig fear agus aig bean-na-bainnse maraon, gu ’m bheil an athraichean beo, slan, fallain, oir “is lom tigh gun bhunait;” no mar thubhairt an t-oran:

“Cha ’n ’eil tlachd sam bith mu ’n tigh,
Cha ’n ’eil tlachd no sealbh;
Gean no gaire cha bhi stigh,
Is fhear-mo-thigh’ air falbh.”

MUR. —Gu ma h-aighearach dhuit, a Choinnich! dh’ aithnich mi gu ’m bu bhard thu, agus a nis thug thu dearbhadh dhomh gu ’m bheil fonn, cail, agus ceol ’s a’ cheann sin. Feumaidh mi an ath-ghoirid an t-oran sin a chluinntinn o thus gu deis, agus a nis feuch gu ’m bi e air mheothair agad.

COIN. —Ma tha sin chum toileachadh dhuit-se, a Mhurachaidh, ni mi mo dhichioll air an oran sin a ghabhail.

MUR. —Buaidh leat! rach air d’ aghaidh, ma ta.

COIN.—

SEISD.

Cha ’n ’eil tlachd sam bith mu ’n tigh,
Cha ’n ’eil tlachd no sealbh;
Gean no gàire cha bhi stigh,
Is fear-mo-thigh’ air falbh.

’S am bheil làn chinnt gur fior an sgéul,
Gu ’m bheil e fallain, slàn?
Bhur cuibhle tilgibh uaibh gu grad;
Cha ’n àm gu sniomh an t-snàth,
Cha n ’eil tlachd, &c .

An àm gu sniomh no obair so,
I s Cailean dlùth air làimh?
A nuas mo bhreacan, ’s théid do ’n phort,
Gu ’fhaicinn tighinn gu tràigh.

Greas, sguab dhomh taobh an teallaich glan,
’Phoit shomalta cuir air,
A chòta Domhnach do dh-Iain beag,
’S a frogan sròil do Cheit.

Am brog biodh dubh mar airneagaibh,
An stocaidh bàn mar shneachd,
Gach aon ni ’thoileachadh mo chiall,
’S e ’m faicinn briagh a thlachd.

---

[15]

[Vol . 5. No. 3. p. 7]

Tha dà chearc reamhar anns a’ chrò,
A bhiadhadh mios a’s còrr;
Grad-shniomh am nuineal ’s cur air doigh,
Gu cùilm dha ’s blasda sògh.

Is cuirnnich bòrd gu h-eireachdail,
Le h-eilein a’s le dealbh,
’Chur furain failt’ air fear mo ghraidh,
A bha cho fad air falbh.

O, fair an so mo bhoineid dhomh,
Mo rogha gùin de ’n t-siòd’;
’S do bhean a’ Bhàille ’n innis mi
Mu Chailean ’thighinn gu tir?

Mo bhrògan biorach cuiream orm,
Mo stocnais fiamh-ghorm fann,
A los gu ’n toilich fear mo ghaoil
’Sheas fio ’n a ghaol gun fheall.

Gur binn a ghuth, gur min a ghloir,
Mar àileadh ’anail caoin;
Tha fuaim a’ chos ’s e tighinn a steach,
Mar èun-cheol àit nan craobh.

Gach fead-ghaoth fhuaraidh gheàmhradail,
Mo chridhe taom a chraidh,
Air séideadh seach’, ’s e tear’nt am ghlaic,
’S cha dealaich—ach am bàs.

Ach ’d e chuir dealachadh am cheann?
’S maith dh’ fhéudt’ gur fad e ’n céin;
An t-àm ri teachd cha ’n fhac aon neach,
An t-àm tha làthair ’s leinn fein.

Biodh Cailean slàn, ’s lan thoilicht’ mi,
Cha n iarr mi ’n còrr gu brath;
’S ma bhios mi beò air son a leas,
Gur sona mis’ thair chàch.

An e gu ’n cluinn mi ’ghuth a rìs!
Gu ’m faic mi ’ghnùis gun smal!
’S ann ’tha tuaineal inntinn orm,
’S mi ’n-impis dol a ghal.

Cha ’n ’eil tlachd sam bith mu ’n tigh,
Cha’n ’eil tlachd no sealbh,
Gean no gaire cha bhi stigh,
Is fear-mo-thigh’ air falbh.

MUR. —Mile taing dhuit, a Choinnich, air son an orain thaitnich sin d’ an d’ rinn thu fior-cheartas ga ’sheinn. Is minic a chual mi ’s a’ Bheurla e, ach am bheil fios fo ’n ghrein co a dh’ eadar-theangaich air mhodh co grinn e?

COIN. —Cha chual mi riamh ’s a’ Bheurla e, agus ged a chluinneadh, cha mhor a dheanainn-sa dheth; ach tha e anmoch a nis, a’ Mhurachaidh, rachamaid le beannachd an Ti a’s airde gu tamh, agus na bi mar chearc air groideil theth, ag eirigh ’s a’ mhadainn. Direach fuirich ad leabaidh gus an duisg mise thu. Fhir mo ruin, deagh chadal duit. Beannachd leat.

MUR— (Anns a mhadainn) —Failte na maidne dhuit, a Choinnich! Ma dh’ eirich thu gu moch, cha d’ thainig thu gu moch ’n am char-sa. Tha e fada ’s an la. Mo nair orm fein! bu choir domh a bhi leth na slighe dhachaidh.

COIN. —Cha bhiodh tu sin ged dh’ fhalbhadh tu an uair a thug thu do leabaidh ort, a’ Mhurachaidh chòir. Gabh an gnothuch air do shocair. “Cha ’n ann na h-uile la a bhios mod aig Mac an Toisich, “agus cha b’ fhearr gu ’m biodh.

MUR. —Cha dean e an gnothuch idir, a Choinnich, oir bu choir domh a bhi dhachaidh air airde au fheasgair. Tha liubhairt agam ri ghabhail moch ’s a’ mhaduinn am maireach á deich fichead caora cheannaich mi air Feill-Chalamain, gu stoc a chur air aite nam molt air Beinn-a- Chlaiginn, agus feumaidh mi mo chasan a thoirt as.

COIN. —Ciod nach dean fear an airgid, a Mhurachaidh? Ach cha ’n fhalbh cnaimh dhiot gus an teid thu ’mach a dh-fhaicinn a’ bheagain cruidh a bhuineas domh-sa.

MUR. —Rachamaid, ma ta, dh’ ionnsaidh na buile a dh-fhaicinn a’ bheagain a th’agad, ma ’s fior thu.

COIN—Beagan da-rireadh, an coimeas ris a’ moran a th’ agad-sa thall ’s a bhos; ach tha thu ag iomairt gu cruaidh chum do chuid a mheudachadh; agus is minic a chual sinn— “Cha chaill ’s a’ bhuinnig, am fear nach cuir a chuid an cunnard.” A nis, a Mhurachaidh, am bheil thu a’ faicinn na bà riabhaich ud?

MUR. —Is mi a tha, agus is maith i. Cha tric a chithear a leithid.

COIN. —Tha laogh ’n a cois; tha deagh bhainne aice; tha i cho soilidh ri uain; air a ceud laogh; agus cha ’n ’eil i na ceithir bliadhna a mach. Tha mi ga ’sonrachadh mar chuspair comain do bhean-na-bainnse—Seonaid og—agus bithidh i na toiseach piseach dhi, le mile beannachd o Choinneach Ciobair ’n a cois.

MUR. —Tha chomain mò ’s mor; ach chi sinn, mar a thubhairt an dall; agus mu chairdeas Seonaid, cha ’n abair mi, ach a mhain— “gur mise ’bha thall ’s a chunnaic.”

ALASDAIR RUADH.

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

AN CRANN TARA

(Am Fiery Cross. )

PAIPEAR MIOSAIL AIR SON ALBANNAICH CANADA, anns am bheil air a chlo-bhualadh Dealbhan agus Beath-Eachdraidhean Gaidheil Chanada; Eachdraidh nam Fineachan agus dealbhan an snaicheantais; Ceol, Bardachd, asus Sgeulachdan; agus sgriobhaidhean mu iomadh ni eile. Pris: — $1 .00 ’sa bhliadhna, no sia miosan air son 50c. Sgriobh us cuir airgead guT . D. MACDONALD, 2591 St. Catherine Street, Montreal.

Bathar Tioram.

20 paidhir de bhrogan bhan, 65c am paidhir.
Seall air Deiseachan fhirionach a tha sinn a creic air $3 .25.
Tha sinn a dol a sgur a chreic Bathair Tioram, agus creicidh sinn na th’ againn gle shaor.
IAIN A. Mac COINNICH & CO.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

CARADH
Uaireadairean.
Glanadh, $0 .50
Mainspring, .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar uthcha tha ’nar beachd

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

---

[16]

[Vol . 5. No. 3. p. 8]

MARBHRANN.

DO BHAILIDH EACHAINN, INBHIR-FEOTHARAN, MAC FEAR LEITIR-IUGH.

AIR FONN—“ ’S mi ’m shuidhe ’m ’onar. .”

O’s truagh an sgeula tha ’n diugh ri fheutainn,
Thug gal air ceudan a measg an t-sluaigh,
Mu Eachainn gleusta ’bha fearail, feumail,
Gun da ghlac an t-eug thu a threun-laoich cruaidh:
’S mor bron do Chinnidh, mar eoin na tuinne,
Tha ’n cronan duilich ’s an ullaidh uath,
’S bho nach duisg an gair thu, ’s nach cluinn thu ’n gailich,
Se chlaoidh do chairdean do bhàs cho luath.

Tha do chairdean cianal, tha bron da’n lionadh,
Tha ’n inntinn pianail bho ’n ghlac thu ’m bàs,
’S iad a ghnath fuidh thiorachd, ’s nach faigh iad sgial ort,
Ach thu bhi iosal an ciste chlar.
Bu tu ceann na riaghailt ’us lamh na fialachd,
A sheoid gun fhiaradh, gun ghiomh, gun sgath,
’Sa nis bho ’n thriall thu, ’s sinn lan dha d’ iargan,
S nach eil ’s na criochan fear a lionas d’ ait.

Bha d’ aite miaghail ’s gach cas an iarrt’ thu,
A reir mo sgiala bu teirc do luach:
Bha thu pairteach, briathrach, ri ard ’s ri iosal,
Gun chas gun dioghaltas air an tuath.
Bha foghlum Iarl’ agad, ’s ciall fear riaghlaidh,
Bu mhor an diobhail nach da liath do ghruag,
’S ann a bhàrc an t-aog ort mas d’ thainig aois ort,
A ghnuis bha faoilteach air chaochladh snuaidh.

Bha do shnuadh cho aillidh ’s nach fhaodainn s’ aireamh,
Mar ròs a gharaidh ri maduinn dhriuchd,
Bu chuachach, fàineach, do ghruag an càradh—
Mar theudan clarsaich an’ inneal ciuil
Do ghruaidh dhearg dhathte, do chuil mar dhearcag,
Fuidh ghnuis na maise bu tapaidh sùrd
Rasg aotram, geanach, bho ’m b’ fhaoilteach sealladh,
Beul muirneach tairis, ’s deud thana dhluth.

O! ’s dluth bha buaidhean a stri mu’n cuairt duit,
Cha b’eol dhomh suairceas nach robh ’do chrè;
Bha thu ciallach, narach, ’s tu briathrach, pairteach,
’S tu rianail, daimheil, ri d’ chairdean fhein:
Bu tu firean, fallain, bha rioghail, geanach,
’Sa leoghann tapaidh bu ghlaine beus;
Bhiodh mìn ’us gairg’ ort, bhiodh sith ’us fearg ort,
Nuair chit’ air falbh thu bhiodh colg na d’ cheum.

Se do cheum bu bhrisge, ’s bu shubailt d’ iosgaid,
Bha moran ghibhtean ri d’ leasraidh fuaight.
Bu tu glas nan Gaidheal, bho mhuir gu braighe,
Gu crioch Chinntaile ’s na tha bho thuath.
O! ’s lionmhor oigfhear tha ’n diugh gu bronach
A fàsgadh dhorn, ’us ruith-dheoir le ghruaidh,
’Bhiodh dana, sgaiteach, gun sgath gun ghealtachd,
Na ’m bu namhaid pears’ bheireadh Eachainn bh’uainn.

Bha thu mor an onair, bu mhor do mholadh,
Bu mhor do shonas, ’s tu gun dolaidh gibht’
Bu mhor a b’fhiach thu, bu mhor do riaghailt,
Bu mhor do mhiagh ann an ciad s an tuigs’,
Bu mhor do churam, bu mhor do chuisean,
Bu mhor do chliu ann an cuirt ’sa meas,
Bu mhor do stata, ’s bu mhor do nadur,
’S cha mhor nach d’ fhag thu na Gaidheil brist,’

O! ’s priseil, laidir, a ghibhte ’dh-fhag sinn—
’S mios ’da Ghaeltachd bàs an t-seoid,
Tha Mhachair tursach bho n’ chaidh an uir ort,
’S tu dh-fhuasgladh cuis daig gach cuirt mu bhoid,
Bha’ Ghalldachd deurach ri cainnt mu d’ dheighinn,
Gu ruig Dun-eidin nan steud ’s nan cleoc,
’S cha ghabhainn gealtachd, air son a chantuinn,
Gur call do Bhreatuinn nach eil thu beo.

’S tu chraobh a b’ aillidh bha ’n tus a gharaidh,
’S i ùr a fas ann fuidh bhlath ’s fuidh dhos,
O! ’s truagh a dh-fhag thu ma thuath na Gaidheil
Mar uain gun mhathair ni ’n sgath ri frois,
’S tu b’urr’ an tearnadh bho chunnart gabhaidh,
’S an curaidh laidir, chuireadh spairn na tost,
Tha ’n tuath gu craiteach, ’s na h-uaislean càsail,
’S bho ’n chaidh am fad ort ’s truagh gair nam bochd.

IOMRADH AIR MO THURAS DO CHEAP BREATUINN.

(Air a leantuinn.)

Dh’ fhàg sinn Antigonish, agus ann an uine nach robh fada chaidh sinn seachad cùl Rudha Phorcupine a tha seasamh suas le sròin aird agus aghaidh air Ceap Breatuinn thall ma choinneamh air taobh eile chaoil. Tha Caol Chanso seachd mile deug a dh’ fhad agus eadar mile agus da mhile air leud, a riuth eadar Nuadh Albainn agus eilean Cheap Breatunn. Tha ’m bata-aiseig a’ feitheibh rinn aig Mulgrave aite-stad a charbaid air an taobh so; agus am beagan mhionaidean tha sinn air ar giulain tharais gu Rudha Thuppair taobh eile chaoil. Tha carbad Cheap Breatuinn ga’r gabhail a stigh ann sin agus a falbh leinn tre ghlinn ’us chòmhnardan an eilean bhoidheich sin. Mar tha sinn a’ dol air aghaidh tha an sealladh a’ dol nis maisiche. Gu sònruichte an nuair tha uisgeachan a’ Bhra’ d’ Oir a’ tigh’n am follais tha ’n sealladh neo-chumant’ aluinn. Neach air bith leis an aill Nàdur fhaicinn ann an iomadh caochladh dreach, garbh ’us min, ard us iosal, rachadh e cuairt do Cheap Breatuinn.

Rainig sinn an drochaid mhor mun deach a’ ghrian fodha. Tha ’n drochaid so air a togail air áite cumhang far am beil an rathad-iaruinn a’ dol gu taobh eile an loch agus as a sin a dol air aghaidh gu Sydney. Dh’ fhàg mise an carbad an sin ’s ghabh mi ’n smuid-shaoitheach gu Baddeck. Bha ’n t-uisge a dòrtadh ’s a ghaoth a séideadh ’nar ’n aghaidh. Bha sinn rudeigin coltach ris an t-seòladair nuair thubhairt e, “Dol timchioll Rudha Mhic Iolain bha uisge mor’ us ceo ann, ‘sa Righ! bu fhliuch mo chota nuair thug i sròn do’n fhairge.” Bha sinn ni b’ fhaide air an t-slighe na b’ àbhaist. Bha ’n oidhche air dorchadh nuair rainig sinn Baddeck, ceann-bhaile siorrachd Victoria. Tha e so na bhaile boìdheach ’s tha e sior-fhàs. Tha e na aite-tuineachaidh aig moran de dh’ uaislean nan Staitean ré teas an t-samhraidh. Dlùth air a bhaile so tha “Beinn Bhriagha,” cnoc àrd naiseach, le uisge a Bra’ d’ Oir, ga chuartachadh air a thri taobhan,agus mullach corrach a “Chnuic Mhoir” ag éiridh suas air a chùl. Ann a so tha an Professor Bell a deanaibh a dhachaidh gach samhradh. Cha’n ionghrnadh leam sin; àite a b’ àillidhe bu duilich dha fhaotuinn thall no bhos. Tha ’n duine so iomraiteach anns gach àite dheth ’n t-saoghal do bhrigh gur e fhuair a mach an t-innleachd ùr ud an Telephone. Tha e cho bearteach ri Iùdhach, ach cho iriosal ri aon de shluagh chumanta an àite. ’S leis fhéin “Beinn Bhriagh” á grunnd, agus gu bhi nochdadh dhuibh gu bheil taobh aige ris a Ghàidhlig ’s e fhéin a thug an t-ainm Gaidhealach so air an àite.

C. C.

(Ri leantuinn.)

An cleas a bha aig Niall, bha e riamh ris.

Am facal a thig a i frinn, is e a gheibh ma’s e a bheir.

An cliù a gheibh duine ’na òige, is e a’s docha leantuinn ris.

MacDonald Hanrahan & Co,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co
Mai 4. ’95;

Ma ruigeas tu stor
D. J. DOMHNULLACH
Air Straid Wentworth

chi thu gu bheil gach seorsa bathair a th’aige cho math ’sa gheibh thu an stor sam bith sa bhaile, agus gu bhil e ’ga chreic
GLE SHAOR.

Nuair a thig thu do’n bhaile, s’ cor dhuit a dhol ’ga choimhea gun fhios nach eil ni eigin aige a tha dhith ort, agus ma tha gheibh thu
DEAGH BHARGAN.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MHAC-TALLA. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.