---

[233]

[Vol . 5. No. 31. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. V. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, FEBRUARAIDH 6, 1897. No. 31.

Oran do Mhac-Talla.

AIR FONN: —E ho ro mo run an cailinn.

’O ’n tha ghaoth a muigh a srannraich,
’G iomain an t-sneachda thar bheannta,
Suidhidh mi stigh, mar is annsa,
’S theid an rann so gu MAC-TALLA.

Gu ma slàn do ’n òigeir uasal
A rinn fàs ’na nadar suairce;
Tha do Ghàilig glan gun truailleadh,
Fallain, fuaimneach ’sa MHAC-TALLA.

’S iomadh aon nach fhaca riamh thu,
Tha ri iomradh ort am bliadhna,
A gabhail eòlas math is miadh ort,
Tre do bhriathran ’sa MHAC-TALLA.

Feoraichidh iad ainm an uaisail
’S ciod an dùthaich as ’n do bhuaineadh,
’S e bu duth’chas dha Strath-Shuardail,
N’a ’m beann fuara ’s a MHAC-TALLA.

Tha na Gàidheil dhuit cho dileas
’S’ tha iad lìonmhor anns an tìr so,
’S ’nuair a ni iad uile ’n dìchioll,
Cha bhi dith air a MHAC-TALLA.

Cha ’n eil ait air feagh an t-saoghail
Anns nach eil na suinn ’ga [ ? ]
Deas us tuath thar chuan us aonach,
’S uallach, aotrom am MAC-TALLA.

Fhir a thuigeas brith mo bhriathran,
’Nuair a sheinnear dhuit le rian iad,
Cuir do dholar gorm ’ga iarraidh
’S gheibh thu bliadhna de ’n MHAC-TALLA.

Cuir ’ga iarraidh mar is còir dhuit,
’S cuiridh na Gàidheil ort eòlas,
’Nuair a chi iad t-ainm an clò
Air duilleag bhoidheach a MHAC-TALLA.

Na bu diù leat a bhi spiocach;
Na leugh e idir an iasad;
Fosgail do sporan gu fialaidh,
’S cur a dh’ iarraidh a Mhac-Talla.

Fhir a fhuair e ’s nach d’ thug dioladh,
Pàigh a null le sunnd am bliadhna,
’S mor an comharradh air siochair’
A bhi ’m fiachan do Mhac-Talla.

Cha bu bheag leam fhin an tàmailt,
Gum biodh éis do ’n phaipeir Ghàilig,
’S nach eil aon fo’n ghréin a làthair
Ann ar cànain ach Mac-Talla.

AN CIARAN MABACH.

Posadh a’ Cheaird.

LE FIONN.

’N uair a bha an Eaglais Easbuigeach air a cuir sìos ann an Albainn, cha robh comas pòsaidh no baistidh aig na ministeirean a bhuineadh dhi, gun chunnart a bhi air an tilgeil ann am priosan, agus ùladh trom a leagail orra. Bha duine tuigseach fiachail, deas-chainnteach de ’n t-seòrsa so a’ gabhail an rathaid ’sa Ghàidhealtachd, agus choinnich e buidhionn cheàrd air an rathad mhor. Dh’ aithnich iad gu math co e. Chuir iad stad air. Dh’ innis iad dha gu ’n robh càraid òg ’sa chuideachd aig an robh toil pòsadh, ’s gu ’n robh iad air tòir ministeir. Cha robh math dha diùltadh—chuartaich iad e, agus thuirt iad ris nach faigheadh e ceum air aghart gus an ceangladh e an t-snaim. “C’àit’ a bheil a chàraid òg?” ars esan; “Seasadh iad suas.” Le so thàinig balach òg, robach luideagach—gun bhoineid gun chaiseart—seòrsa de luideig stròichte, bha uaireigin na chota-geàrr, air a dhruim; agus luireach bhroineagach de sheana bhriogais nach ruigeadh a ghlùn. Ach na dhéigh sin uile, bha e ’na bhalach aoidheil, iasgaidh, luaineach; agus bean-na-bainnse cho coltach ris féin air gach doigh, ’sa dh’fhaodadh a bhi—caileag òg mu thuaiream ochd-bliadhn’ -deug a dh’ aois—a falt fada, co dubh ri it an fhireìn, a sios m’a guaillibh, ’s air a h-uchd na dhuala trom—a sùil mar dhearcag an tuim—a h-aodann air a losgadh leis a ghréin agus làn bhreacasionain. Seòrsa de chota-bàn oirre nach robh toirt moran fasgaidh dhi o’n fhuachd no o’n ghaillinn—gun bhròg gun osan, ach dà chois foidhpe, agus aobrain cho cuimir sgiobalta ’sa lùb feòirnein.

Phòs am ministeir iad ann an làthair fhianuisean—am pàrantan, am bràithrean ’s am peathraichean ’san làthair. ’N uair a bha am pòsadh seachad, thàinig an seana cheard mòr, righ na cuideachd, air aghaidh, agus thug e, ann an ainm nan ceard ’s nam bana-cheard, mile taing do’n mhinisteir. “Ach,” ars’ esan, “tha tri nithe fhathast r’a dheanamh, agus cha’n fhaodar leibh an diultadh. An toiseach thugaibh dhuinn fo ar laimh, teisteanas gu’n do phòs sibh a charaid òg, air eagal gu ’n abair iad na dheigh so nach robh iad idir air an ceangal r’a cheile le pears’ -eaglais.” Cha robh e comasach do ’n mhinisteir so a thoirt dhaibh air an dòigh chumanta, agus ’ainm a chur ris; ach thug e mach paipeir agus peann, agus thug e dhaibh an teisteanas a leanas:—

“Tha mise ’n so ’nam shuidhe air cloich
A’ pòsadh Esan ri Ise, ’s Ise ri Esan,
Cha ’n ’eil leud mo bhoise de dh’ aodach air Ise,
’S cha ’n eil falach a mhàis air Esan;
Ach fòghnaidh Esan do Ise, agus Ise do Esan.

Chuir e ’ainm ris an teisteannas so, agus bha ’n ceard mor toilichte.

Ciod tuille tha dhith ort?” ars’ am ministeir, “nach leig thu leam triall a nis ?” “Cha leig,” ars an seana cheard, “cha bhiodh sin sealbhach, gun òl air a chàraid òig.” Cha ghabhadh an ceard diùltadh, agus b’ eiginn do ’n mhinisteir sgaile drama ’ghabhaìl, agus greim de ’n bhonnach-bainnse; agus theagamh nach robh so ’na chruadal mor air monadh Gàidhealach.

“A nis,” ars’ an ceard, “mo mhile, mile taing! Seid suas do bholg ’Eachainn Ruaidh.” ’se smeideadh air giullan beag a bha dlùth dha, agus piob fo ’achluis. Sheas a’ chuideachd gu taobh. “Ciod so a nis?” ars’ am ministeir. “Cha ’n ’eil ach aon ni eile, a dhuine ghaolaich—gu’n imir sibh na ‘Tulachean’ a dhannsa le ban-righ nan ceàrd.’ “N e mise?” ars’ am ministeir. “Da riribh, sibh fein a dh’ imreas sin a dheanamh,” ars’ an ceàrd. “Fosglaidh mi féin an dannsa le bean-na bainnse—bean mo dheagh mhic; agus so agaibh màthair fir-na-bainnse, mo bhan-righ fein, agus chunnaic mi latha nach amhairceadh pears’ -eaglais fein ’sios oirre.” Rinn am ministeir ni b’ urrainn da chum dol as o’n dannsadh, ach cha robh math dha bhi bruidhinn. Thòisich an ceòl, dh’ eirich an ceard mor agus bean-na-bainnse, agus thainig an t-seana bhana-cheard, agus thog i am ministeir, le ’chasaig dhuibh. Cha do chum iad fad’ e a’ dannsadh, ach coma co dhiu, chuir an t-seana bhana-cheard mu’n cuairt ’s mu ’n cuairt e, gus an robh tuainealaich ’na cheann, agus ’anail na uchd.

Fhuair e as mu dheireadh agus fhad’ ’s bu bheò e, cha robh uair a thainig na ceàird an rathad, nach do thaghail iad, agus nach d’ fhàg iad leth-dusan do na spàinean a b’fhearr a b’urrainn iad a dheanamh, aig a mhinisteir chòir. Is iomadh latha a dh’ innis e fein an sgeul, a’ call a lughais le gàiricich. —Highland News.

MIONNAN SINEACH. —Chaidh Sineach a chur air a mhionnan ann an cùirt am baile Lunnainn, agus ’se ’n dòigh a ghabh e, fhuair e coinneal laiste, agus le oiteag de ’anail chuir e as i. Bha sin a’ ciallachadh gu robh e deònach, mur innseadh e an fhirinn ghlan, gu’m biodh anam air a chur as mar a chuir e-fhein as a’ choinneal.

Tha còrr us mile soitheach, de gach seòrsa agus meud, a’ dol troimh ’n Chaol Shasunnach, (English Channel), a h-uile latha dhe ’n bhliadhna, agus ’s gann a tha mionaid dhe’n latha nach eil mu dha cheud aig Ceann-Tire(Land’s End), a dol a stigh no tigh’nn a mach as a Chaol.

---

[234]

[Vol . 5. No. 31. p. 2]

Sean-fhocail.

CUM AN FHEILL AIR AN LATHA.

(Air a leantuinn.)

Ann an Gaidhealtachd na h-Alba, creididh mi gu’m fàsamaid neo-shuidhichte ’n ar doighean ged nach biodh a’ bhuaidh dual dhuinn mar Shluagh. Chuidicheadh gnè na Tìre, agus gu h-araid ar n-Eachdraidh, inntinn luasganach a ghintinn, no co-dhiu a neartachadh, annainn. Ré moran uine bha caithe-beatha an t-Sluaigh agus am beatha fein cho neo-chinnteach ’s gu’m biodh e eucomasach gu’m faigheadh riantan steigheil aite ’n am measg. Cha ’n ’eil teagamh nach ’eil agus nach bi sinne iomadh latha fathasd ag itheadh de shearbhadas nan linntean buaireasach a chaidh, taing do’n Fhreasdal, thairis. Agus ged tha sinn a nis o chionn iomadh bliadhna a’ mealtainn sith, agus nam miltean beannachd a thig an lorg na sochair ro-luachmhoir sin, tha agus bithidh iomadh ni ’n ar crannchur anns a’ Ghaidhealtachd a dh’ fhagas e fior dhuilich dhuinn leasan an t-Sean-fhocail iunnsachadh, agus an comhnuidh a chuimhneachadh. “Cum an fheill air an latha;” —is furasda radh, agus ann an iomadh aite cha ’n ’eil e ro dhoirbh a dheanamh. Ach ann an Tìr neo-thorach, le siantan caochlaideach, le monaidhean sgith, le aisig chunnartach, leis gach goireas a dhith ort, is beag nach fanoid an earail. An ann á fearann a tha d’ earbsa? Mo chreach! is beag do choir air. Agus ged shaoithrich thu cho goirt ’us ged a bhiodh cinnt agad nach rachadh do mhàl ardachadh no do thigh a chur ma sgaoil aig ceann na bliadhna, nach tric a ni latha fliuch ’s an fhoghar obair na bliadhna chur a dholuidh. A’ bheil beo-shlainte do theaghlaich an crochadh ris a’ mhuir? Cha ’n ’eil sgoil fo’n ghrein cho eifeachdach, ann an rathad, a dh’ iunnsachadh foighidinn, dichill, saothair bhunailteach cho math ri bàta iasgair. Faic e le ramh no le seol a’ toirt a mach calaidh, no a’ cur fodha rudha; a nis a’ buidhinn ’s a rìs a’ call; a bheatha an crochadh r’a neart ’s r’a sheoltachd; agus gheich thu leasan air stri bhuan agus dhian nach faigh thu ach ainmig. Ach an uair a tha ’n rudha seachad, ’s an caladh fo shroin, theid an leasan a dhi-chuimhneachadh gus an toir fein-fhiosrachadh cruaidh a chrannchuir fa chomhair an iasgair ’s an ath ghàbhadh e. ’S e neo-sheasmhachd na gaoith, an t-sruth, ’s na fairge, agus neo chinnteachd a’ bheatha fein an co-cheangal riu a ghleidheas aite an inntinn an iasgair, agus a ni “Cum an fheill air an latha” ’n a eubh fhaoin ’n a chluais-san.

Tha e na’s feumaile air doigh no dha dhuinne a bhi gleidheadh teagasg an t-Sean-fhocail air chuimhne na tha e do mhoran. Chaidh, ma dh’ fhaodte, a chur mar coinneamh air aon doigh no doigh eile gle thrath. So a’ chumadh air an d’ fhuair mi fein e: Procrastination is the thief of time.Air a’ chumadh so, leugh ’us sgriobh ’us litrich ’us bhr[ ? ] ficheadan uair. Co-dhiu a lughdaich an t-saothair mairneal no mheudaich i dichioll ann am chrè, cha ’n fhios domh; ach bhiodh e ’n a pheacadh an aghaidh gach riaghailt theagaisg an leasan a thoirt domh air dhoigh ’s gun tuiginn e. ’N ar Sean-fhocail Ghaidhealach gheibhear an teagasg ceudna gu minic agus ann an caochladh cainnt ’us samhladh. Tha so ’n a dhearbhadh soilleir gu’n robh meas cubhaidh aig ar n-Aithrichean air an fhirinn, co-dhiu bha no nach robh iad an comhnuidh dileas d’i.

Ach bhiodh e mealltach a bhi saoilsinn gu ’n robh na seann daoine, eadhon ’n an teagasg, a ghnath iomlan. Bha iad a’ cur luach ard agus cubhaidh air sonas, ach cha ’n ’eil mi cho earbsach gu ’n d’ amais iad daonnan air mathair-aobhair an t-sonais d’ an robh an tlachd cho mor. Theireadh iad: “Is fearr a bhi sona na bhi saoithreachail;” “Is fearr a bhi sona na bhi crionna;” —ach saoilidh mi gu ’n do dhi-chuimhnich iad nach faighear, ’s an t-saoghal so co dhiu, an sonas is airde a bheir e seachad sgarte’ bho shaothair; agus nach mair sonas ard no iosal ro fhada sgarte’ bho chrionntachd. Cha ’n ’eil teagamh nach robh meas mor aca air fois ’s air socair, agus nach d’ thug iad seachad teagasg mearachdach an co-cheangal ris na staidean so a tha ’n an aite fein ionmholta. Cia b’e air bith an rùn leis an do chuireadh ri cheile iad, cha ’n ’eil teagasg nan Sean-fhocal a leanas air aon chor fallain: “Cha d’ ith na coin an aimsir;” “Am fear a dh’ imich an cruinne, cha b’ fhios d’a co-dhiu b’fhearr luathas no moille” (saoilidh mi nach ’eil fios fathasd ciod a thug dha a thigh fhagail); “Is maith an saoghal so ma mhaireas e;” “Tha iasg ’s a mhuir cho maith ’s a thainig riamh as;” “An neach nach cinn ’n a chodal, cha chinn e ’n a fhaireach;” “Treabhaidh na daoi ’s cha dean na saoi ach treabhadh. “Cha ’n ’eil teagamh nach ann o’n bhaigh so ri fois a dh’ eirich an Sean-fhocal, “Is fearr a bhi tamh na obair an nasguidh;” oir cha robh meas air leisg,— “Am fear a bhitheas ’n a thamh, cuiridh e ’n cat ’s an teine;” “Is leisg le leisgein dol a luidhe, is seachd leisge leis eirigh.” ’S e na taillearan a thug seachad an Sean-fhocal leibideach so, agus airson teagasg cronail ’s gann a dh’ amais a leithid orm; “Greim fada, ’us grad bhi ullamh.”

Tha teagasg nan Sean-fhocal so mearachdach; agus cha ’n ’eil teagamh nach robh agus nach ’eil a’ chumhachd air fhaireachduin a chum na cuid is measa ’n ar measg. Ach ged tha na Sean-fhocail a tha air an taobh chlì na ’s lionmhoire na bu mhaith leinn; cha ’n ’eil an àireamh ach gann ann an coimeas ris na gheibhear a’ moladh aghartais, dichill, ’us seasmhachd. Bha ar n-Aithrichean lan dearbhta nach faighear maith gun dragh. Tha focal an maith deas aig na h-iasgairean a tha teagasg na firinn so: “Cha ’n ’e gogadh nan ceann a ni ’n t-iomram.” So aon bho na sealgairean: “Cha d’ rinn theab riamh sealg.” Agus cha robh na buachaillean air deireadh: “Cha dean corag mhilis ìm.” Cha ’n ’eil teagamh nach e ceannaiche a dh’ eisd iomadh uair ri leth sgeul air a deagh labhairt a thuirt; “Cha diol toileach fiach.” De ’n aon teagasg tha ’n radh: “Cha d’ rinn thugam ceum ’s cha do chailleadh theab.” Agus cha b’ urrainnear rabhadh a bu chumhachdaiche na so a thoirt seachad an aghaidh leisg, mairneil, ’us cion suim: “Cha ’n fhaighear an diugh air ais an dè.”

Airson ceartais ’us coir a ghleidheadh eadar duine agus duine—fiachan a dhioladh agus geallaidhean a cho-ghealladh, cha ghabhadh a bhi na b’ fhearr na na Sean-fhocail. Theirte gun teagamh: “Cha teid gad air gealladh,” agus cha ’n ’eil teagamh nach robh iomadh aon ’s a’ Ghaidhealtachd cho maith ri aitean eile a dh’ fhairich firinn an radh; ach cha ’n e so air aon chor teagasg nan Sean-fhocal. “Cha ’n ’eil fealladh ann is mo na gealladh gun a cho-ghealladh;” “Is fearr a bhi leisg gu ceannach na righinn gu paigheadh;” “Is fiach duine na gheallas e;” agus a rìs “foill,” cia b’e air bith mar thig i, air a diteadh air dhoigh ’s gun saoil thu gur e Daibhidh tha labhairt: “Cha mhair sliochd fir foille.” Co-dhiu bha no nach robh ar luchd-duthcha comharraichte air son am firinn—their ar coimhearsnaich gu tric nach robh—cha robh an teagasg ’s an rathad so an deigh-laimh. Tha ’n dearbhadh soilleir anns na briathran anns a’ bheil gloine, onoir, firinn, ’us breugan a ghnath air an ainmeachadh Firinn an smuain, an cainnt, ’s an gniomh; ’s e so gun teagamh teagasg nan Sean-fhocal, ’g a sparradh ort an comhnuidh mar do dhleasdanas agus mar do bhuannachd.

Am measg nan Sean-fhocal a tha moladh aghartais us gniomhachais, chithear gu bheil meas mor air moch-eirigh. Their Lighichean gu bheil a’ chleachduin maith airson slainte a’ chuirp a chumail suas; agus their Sgoilearan gur e mhaduinn is fear na ’n oidhche airson iunnsachaidh. Cha mhor dhaoine is cuimhne leam a bhuidhinn cliu ard dhoibh fein nach do chleachd eirigh trath; agus chi sinn gu ’n robh beachd cothromach aig na seana Ghaidheil air a’ chleachduin cheudna. Thuirt aon diubh, gun teagamh, a bha ’creidsinn gu laidir ann am fortan tur sgarte bho dheanadas fein: “Is fearr an t-àdh na moch-eirigh.” Ach cha ’n e so ach teagasg aoin. Theireadh na Druidhean, “Bi gu subhach, geamnuidh, moch-thrathach, mosgaileach ’s an t-samhradh.” A rìs, theirear: “Is meamnach gach moch-thrathach;” “ ’S i mhoch-eirigh ’luain a ni ’n t-suain ’mhairt;” agus a rìs, mar gu’m b’e Lighiche theireadh e: “Is fearr eirigh moch na suidhe anmoch.”

Tha aon ni a tha ro chomharraichte mu na Sean-fhocail Ghaidhealach a tha buntainn ris an earail a tha f’ar comhair an traths; agus ’s e sin a’ meas tha air a chur air saothair chinnteach, sheasmhach, os cionn neart an uair nach ’eil dichioll maille

---

[235]

[Vol . 5. No. 31. p. 3]

ris. Chunnaic sinn roimhe an luach a bha ar n-Aithrichean a’ cur air cruinnealas, ged bha iad comharraichte air son am fialaidheachd. Air a cheart doigh ’n an obair. Tha firinn ’us onoir eadar duine ’s duine air a mholadh. Tha moch-eirigh air a mholadh. Tha bhi ’n a àm an ceann do ghnothuich air a mholadh— “Am fear a ni obair ’n a àm, bithidh e ’n a leth thamh.” Tha ’m fear a thoisicheas obair air a neartachadh leis an radh— “Is trian obair toiseachadh.” Agus tha saothair chriochnaichte gun teagamh a faotainn na duais a thoill i; “Am fear a cheanglas, ’s e shiubhlas;” “Am fear is fearr a chuireas, ’s e is fearr a ghearras;” “An rud a nithear gu maith chithear a bhuil.” Ach os cionn moch-eirigh, os cionn toiseachadh, ’s os cionn criochnachadh, tha obair chinnteach, leanailteach air a moladh, mar a dhearbhas na Sean-fhocail a leanas gu soilleir: “Cha ’n e ’muileann nach bleth, ach an t-uisge nach ruith;” “Ge b’e nach beathaich a choin, cha bhi iad aige latha na seilge;” “Is ann o’n bheagan a thig am moran,” “Cha ’n ann leis a’ cheud bhuille thuiteas a’ chraobh;” “Gabhaidh connadh ùr le bhi ’g a sheideadh;” “Am fear a theid a’ ghnath mach le lìn, gheibh e eoin air uairean;” “Cha bhi dichioil air deireadh;” “Beiridh am beag tric air a mhor ainmig;” “Is fearr greim caillich na tarruing laoich.”

Is teagasg fallain, ionmholta air gach doigh an teagasg so; agus cha ’n urrainn dhuinn a bhi ro thaingeil d’ ar n-Aithrichean air a shon. B’ fhearr leam gu’m faicteadh na tri Sean-fhocail mu dheireadh a dh’ ainmich mi, ann an litrichean òir, air balla gach tigh-sgoil anns a’ Ghaidhealtachd. Cha ’n ’eil mi gun amhurus nach paigheadh an leasan na ’m biodh e air a dheagh iunnsachadh, eadhon do’n Mhaighstir-sgoil latha cheasnachaidh, cho maith ri leughadh blasda nach tuig a’ chlann; agus tha mi dearbhta nach faigh a’ chlann leasan a bhitheas cho feumail dhoibh fein, d’an cloinn, ’s do chlann an cloinne bho Mhaighstir-sgoil fo’n ghrein. Is eigin aideachadh gu ’n d’ fhuair mi barrachd toilinntinn o’n teagasg so, a chionn nach robh sùil agam ris. ’S e barail mhorain nach d’ thug ar Sluagh moran geill do chomhairlean de’n t-seorsa so; agus feudaidh cuid bhi mar bha mise a’ creidsinn nach d’ thugadh na comhairlean ro thric riamh orra. Cha ’n ann mar dhuine dichiollach, aghartach, a’ cur earbsa a obair chinnteach a lamhan fein, daonnan am bun a ghnothuich a bhreithnicheas coigrich air Gaidheal an latha diugh; —cha ’n ann, —ach ri sgiathalaich air ais agus air aghaidh, an diugh ag oibreachadh na croit, a maireach ag iasgach, ’s air an ath sheachduin a’ drobhaireachd—latha no leth latha diomhanach eadar gach atharrachadh obair, ’n a sheasamh le aon no dha de chompanaich, le lamhan gu maith domhain ’n a phocaichean, ’s le cutag phiob ’n a phluic, a’ cumail suas le shlinnein oisinn taighe, ’s a tighinn air a choimhearsnaich. Co beachd a tha fior, bhiodh e duilich, ma dh’ fhaodte, cunnartach, a radh. Creididh mi gur e chuis gu bheil iad araon fior ann an tomhas; co-dhiu cha ’n ’eil an Gaidheal fathasd cho dichiollach ’s gu’m feud e leasan an t-Sean-fhocail a dhi-chuimhneachadh.

Cluinnidh sinn gu tric feartan ’us cliu ar Sluaigh air an dearbhadh le eisempleirean air bunailteachd ’s air soirbheachadh o’n tigh, agus coire gach ni tha air deireadh aig an tigh ’g a chur air an àite, —air ni sam bith ach na daoine. Cha ’n ’eil mi smuaineachadh gu bheil am beachd so uile gu leir fior, agus ’s e mo bharail gun deachaidh na tha de fhirinn ann a sheirm tric gu leoir. Tha sinn ro dheas gus a’ choire a chur dhinn fein, ma ghabhas e idir deanamh. Saoilidh mi, thuilleadh air so, gu bheil sinn ’s a’ Ghaidhealtachd a’ cur barrachd de’n choire air droch cothrom na tha freagarrach. Is tric a chuala mi na ’n saoithreachadh an Gaidheal aig an tigh cho dichiollach ’s cho dian ’s a shao thricheas e o’n bhaile gu’m biodh e na b’ fhearr dheth. Ach tha e cosmhuil gu’m feum crioch na saothair a bhi ’n sealladh ar Sluaigh mu’n oibrich iad le ’n uile dhurachd. Agus cha mhiste iad Gall no Sasunnach a bhi r’ an taobh a bhitheas a’ bagairt dol rompa. Shoirbhich gu mor le’r luchd-duthcha an America, agus dh’ eirich cuid diu gu inbhe ard; ach theirear gu bheil an soirbheachadh na ’s fearr far a’ bheil Goill ’us Gaidheil measgta, na tha e far an Gaidheil iad uile gu leir. Ma tha so fior, nach ’eil pairt de’n t-seann nadur a’ leantuinnn ar Sluaigh thar a’ chuain; agus nach ’eil dearbhadh laidir againn gur sinn fein na coirich air son moran de’n mhi-shoirbheachadh air a’ bheil sinn cho tric ’n ar fianuisean aig baile. Tha e fior nach faod sinn, ’s an rioghachd so no ’n rioghachd eile, gun chunnart, earail an t-Sean fhocail a dhearmad, D. M‘K.

I Chalum-Chille.

Buinidh an t-eilean ainmeil so do sgireachd an Rois Mhuilich. Tha e trì mìl’ air fad, agus mìl’ air leud. Chaidh sinn gu tìr aig Camus-nam-Mairtireach, an t-àit anns am b’ àbhaist doibh cuirp nan daoine a dh’ adhlaiceadh san eilean so a chur air tìr. Beagan os ceann a’ phuirt so, tha àit air a chuairteachadh le seann bhalla cloiche, ris an abair iad Clachan-nan-Druidhneach, far am bu ghnàth do na Druidhibh a bhi air an adhlacadh ri linn dhoibh an t-eilean so bhi aca; mu’n d’ thàinig Calum-Cille, ’s a luchd-leanmhuinn aca; oir ann an seann eachdraidh Eirinn, ’s e Eilean-nan-Druidh a b’ ainm dha. Ghabh sinn air ar n-aghaidh a dh’ ionnsuidh tighe nan Cailleacha-dubha. Bha ’n eaglais aca so ochd-troidhe-deug agus da fhichead air fad, agus fichead troidh air leud. Tha leachd-lighe na mna-Aba a bha mu dheireadh san eilean so r’a faicinn a stigh air ùrlar na h-eaglais: tha ’cruth air a shnaidheadh air a lic; tha aingeal air gach taobh fo thaic a cinn: air ceann eile na lice, tha dealbh na h-Oighe Muire, le coron air a ceann, an naoidhean IOSA ’na gàirdeanaibh, a’ ghrian agus a’ ghealach os a ceann, ’ga comharrachadh a mach mar bhan-righ nèimh; agus tha ’n ùrnuigh so air a sgrìobhadh aig a cosaibh ann an Laidinn, “A Mhuire naoimh, Guidh air mo shon.” Mu’n cuairt air an lic tha air a chur sìos sa’ chainnt cheudna, “ ’Na luidhe an so tha Ban-tighearn Anna ni-mhic-Dhòmhnuill- ’ic-Thearlaich, a b’ àrd bhan-Aba ann an I, ’s a chaochail anns a’ bhliadhna 1511: a h-anam tha sinn a’ tiomnadh do’n Ti is àirde.” —Tha leachdan nan Cailleacha-dubha eile air taobh a muigh na h-eaglais; agus astar beag uatha, ann an cùil leatha féin, tha piuthar bhochd ’na luidhe nach do sheas dileas d’a bòid.

Air an t-slighe chum na h-eaglais àirde, tha crois Mhic- ’Illeathain, clach eireachdail air a snaidheadh gu h ìnnleachdach. Bha e ’na chleachdadh cumanta anns na linnibh sin, croisean do ’n t-seòrsa so a thogail, ’s math a dh’ fheuidte chum an ainm agus an cuimhn’ a chumail suas; agus is dòcha mar thaisbeanadh air meud an urraim, dhàsan a cheusadh air a’ chrann. Tha e air a radh, gu’n robh trì cheud agus trì fichead dhiubh so aon uair san eilean; ach gu’n do mhilleadh a’ chuid a bu mhò dhiubh le òrdugh àrd-sheanaidh Earra-Ghàidheal, agus a’ chuid nach do mhilleadh mar so dhiubh, thugadh air falbh, agus chìthear iad gus an là ’n diugh ann an iomad àite feadh na rìoghachd.

Ràinig sinn Réidhlic-Orain, cladh farsuing làn do leachdaibh-lighe, fo’m bheil righrean agus cinn-fheadhna, agus ceatharnaich a bha cumhachdach agus ainmeil ’nan latha féin, a’ cadal taobh ri taobh ann an suain a’ bhàis. Ann an so tha’n t-àite ris an abair iad Iomaire-nan-righ, far am bheil ochd agus dà fhichead do righribh na h-Alba; cearthar do righribh na h-Eirinn; ochdnar do righribh Lochluinn; agus a h-aon no dhà do righribh na Frainge. Air cuid do na leachda, tha ainm nan daoine tha fòdhpa sa’ Ghailig, mar air lic Dhòmhuill fhad-chosaich. Air cuid eile dhiubh, tha na h ainmean sa’ chainnt Eirionnaich, mar air lic Mhurchaidh-a- Ghuinn. ’S i ’n eaglais bheag a tha ’n Réidhlic-Orain a’ cheud tigh a thog Calum-Cille san eilean so. Aig ceann na h-àirde deas dhith, tha crùiste Lachuinn ’ic-Ionmhuinn, athar an Aba; agus leachd Aonghuis òig ’ic-Dhòmhuill, tighearn Ile agus Chinntìre, an triath urramach sin a chuir an cath le buaidh le Raibeart de Bruce, air blàr ainmeil Bhanocburn. Dlùth dha so tha uaigh agus leachd Ailein-nan-sop, ceatharnach do Chloinn-an-Leathain, o’n d’ thàinig teaghlach Thorloisg. Tha leac Thighearna Chola an so mar an ceudna, le ’chlogaid ’s le ’lùirich; ’s Mac- ’Illeathain Dhubhairt agus Lochabuidhe, Mac-Guaire Ulbha, agus Iain Beaton, an t-Olla Muileach, le’n suaicheantas ’s an airm-chatha os

(Air a leantuinn air taobh 238.)

---

[236]

[Vol . 5. No. 31. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, FEBRUARAIDH 6, 1897.

Tha a phlàigh ’sa ghort anns na h-Innsean a sior sgaoileadh. Bha riaghladh na dùthcha sin an dùil an toiseach gu robh iad fhéin comasach air cobhair a dheanamh air an t-sluagh bhochd, ach fhuaireadh a mach nach robh, agus a nise tha fios air a chur troimh ’n Impireachd Bhreatunnach air fad ag iarraidh cuideachaidh. Chuireadh fios gu Ard-riaghladair Chanada, agus troimhe-san gu riaghladairean nam mor-roinnean, ag guidhe air an t-sluagh an uile-dhichioll a dheanamh air son cuideachadh le ’n co-chreutairean a tha fulang. Tha sinn an dòchas gu’n dean muinntir na dùthcha so mar bu chòir dhaibh, agus gu’n cuir iad gu fialaidh cuideachadh dh’ionnsuidh nan daoine bochda do’m bheil acras agus plàigh a cur as anns an dùthaich fhad-as ud. ’Nuair a tha sinne ’mealtuinn slàinte, agus pailteis bidh againn, cha bu chòir dhuinn iadsan a tha fulang le cion an da bheannachd mhor sin a dhiochuimhneachadh.

Dh’ iarramaid aire ar leughaidearan a thoirt gu toiseach na h-àireamh so, far am faigh iad òran bòidheach do’n MHAC-TALLA. Agus bu chòir dhaibhsan nach do phàigh, rabhadh a ghabhail anns na ceathrannan mu dheireadh. Tha ’n “Ciaran Mabach” a cheart cho comasach air aoireadh ’sa tha e air moladh, agus ma gheibh e mach an ceann treis a dh’ ùine gu bheil cuid nach do ghabh a dheagh chomhairle, “Paigh a null le sunnd am bliadhna,” cha rachamaid an urras nach cluinn iad uaithe ann am briathran a bhios fada o bhi min. ’S e ’n duine glic a ni dhleasnas ’na àm.

Tha e air innse gu ’n do thog fear de dh’ easbuigean na h-Eaglais Shasunnaich tigh-aoraidh am measg nan Escimòthach a tuath airHudson Bay.Cha’n eil bior fiodha ri fhaotainn anns an dùthaich sin, agus rinneadh an eaglais air aisnean mhuca-mara air an còmhdach thairis le béin Walrus. Bha an eaglais cho mor ’s gu’n toilleadh ceithir fichead duine na broinn; ach dh’ fhàs na coin acrach, agus dh’ ith iad suas i.

Fhuair sinn an litir a leanas á Ceap Nòr:—

Fhir-deasachaidh ghaolaich: —Faigh anns an litir so dolair air son a MHIC-TALLA. Tha mo léirsinn ’gam fhàgail gu mor, agus tha e doirbh leam a dheanamh a mach an e leughadh MHIC-TALLA (gun a phàigheadh) no ’n e ’n aois is coireach ris. Is mi do charaid dileas,
IAIN RUADH.

Faodaidh sinn a radh ri ar caraid nach eil teagamh sam bith againn nach e ’n aois is aobhar do e bhi ’call a léirsinn, oir cha d’ rinn e dearmad riamh air MAC-TALLA. Ach tha sinn an dòchas gu’m buin an aois fhéin gu fàbharrach ris, agus nach teid a fhradharc na’s fhaide air fhais na tha e. Gu ma fada beò e!

Cha ’n eil duine ann an Africa a’s tranga na Kruger riaghladair an Transvaal. Aig leth-uair an deigh ochd, ’nuair nach bi righrean agus riaghladairean eile ach a’ fàgail an leapannan, tha “Oom Pòl,” mar a theirear ris, aig ’obair agus tha gu leòr aige ri dheanamh. Agus cha ’n eil eadhon fois na Sàbaid aige air uairean, oir latha sam bith a bhios am ministear tinn, no air falbh o’n tigh, gabhaidh Kruger dh’ an chùbaid, agus ni i searmon.

Tha boirionnach, Clara Brett Mhàrtuinn, a nise na bean-lagha ann an Ontario. Fhuair i an cleòca o chionn ghoirid, agus tha i nise deiseil air son càsan a thagradh aig cùirtean—a cheud bhoirionnach a fhuair an dreuchd ann an Canada riamh.

Chaidh trosg a reic ann an Sidni Tuath air an t-seachdain s’a chaidh a bha naodh troighean us deich òirlich a dh’ fhad. Chaidh a ghlacadh ann an loch a Bhras d’Oir.

A Antigonish.

A MHIC-TALLA GHEADHAICH: —Ged nach eil moran ùr no annasach agam ri chur an ceill, gidheadh bu mhath leam còmhradh beag a dheanamh rìbh ged nach biodh ann ach fàilte na Bliadhn’ Uire a chur oirbh.

’Sann le mor eibhneas a chunnaic mi an cùnntas a thug sibh air an oidheirp a tha “Cabar Feidh” ’s luchd na Gàidhlig ’san t-seann dùthaich a’ deanamh airson inbhe na cainnt aosmhor àrdachadh. Tha ’leithid so na aobhar toil-inntinn do shliochd “Tir nam Beann.” Gu ma math a theid dhaibh! ’S i dùrachd mhath na bheil agam fhéin ri ’sheachnadh an dràsd.

Chruinnich na gillean a’ raoir mar ’s àbhaist dhaibh gach seachduinn, agus chaitheadh an tim gu h-aighearrach. Tha “Comunn an Fhraoich” gu beò, smiorail, agus cha’n eil teagamh nach faigh iomadh neach air a thàilleabh eòlas air cainnt agus cleachdannan a shinnsribh a bhios gu buannachd dha ’san àm ri tighinn.

Bho na thainig an geamhradh chithear gach beag ’us mor le caman na dhorn, ’s gun ni a’ cur air ach nach fhaigh e ’m ball iomain cho tric ’s bu mhath leis.

’S mi do charaid,

AONGHAS.
Oil-thigh Nmh. F. X., 2, 2. ’97.

STOR UR TAILLEARACHD.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa. Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair,
MacCoinnich & Co.
Sidni, C. B.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c , &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de ’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D.D. Mac Fhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chloimh a chur air falbh, Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[237]

[Vol . 5. No. 31. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha Ard-Phàrlamaid Chanada ri bhi air a gairm cruinn, gu gnothuichean na dùthcha a chur air dòigh, air an 11mh latha dhe’n Mhàrt.

Chaidh fear Domhnull Domhnullach, a mhuinntir Antigonish, a reothadh gu bàs an an Rossland, B. C, a sheachdain gus an Di-màirt s’a chaidh, ’se dol dhachaidh bho chuirm.

Bha tuathanach agus a bhean, a’ dol tarsuinn air an rathad-iaruinn ann an cearna de Ontario an la roimhe, agus rug an carbad orra ’s chaidh am marbhadh le chéile. Chaidh na h-eich a bh’ aca mharbhadh cuìdeachd.

Chaidh seann duine do’m b’ ainm Ruairidh Domhnullach a mharbhadh le sgiorradh ann am Bay St. George, Newfoundland, mu mheadhon a mhios a dh’ fhalbh. Bhe e anns a’ choille a’ gearradh connaidh, agus thuit craobh air, ’ga mharbhadh air ball. Bha e tri fichead bliadhna ’sa seachd deug a dh’ aois; fhuair e ’bhreith us àrach ann an Ceap Breatunn.

Tha cuid a’ deanamh gur e dh’ aobharaich an sgiorradh a thachair aig Dorchester air an t-seachdain s’a chaidh, gu robh sia tunna de bhuinn chopair (sentichean) air bòrd fear de na carbadan, agus air dhaibh a bhi ’s an darna ceann, gu robh sin a fagail a’ charbad gun a bhi cothrom. Ach tha cuid eile ag ràdh nach deanadh sin an carbad a chur bhar an rathaid idir.

Chaidh seana bhean, Nic Dhiarmaid, air chall ann an Cantley, an Ontario, o chionn ghoirid. Fhuaireadh i aig bonn craoibhe ’sa choille, agus i a réir gach colthais marbh. Chaidh a giùlan dhachaidh agus a deanamh deiseil air son adhlacaidh, ach ’nuair a bhatar ’ga h-aire, dh’ éirich i ’na suidhe. Chaidh gabhail aice gu math an sin, agus an diugh tha i cho slàn ’sa bhi i riamh.

Chaidh garg ionnsuidh a thoirt air beatha fir Kaulback, ann a Halifax Di-màirt s’a chaidh, le fear Handley. Bha Kaulback na fhear-teagaisg ann an Oil-thigh Whiston agus Frazee, agus b’e Handley mac na mna a bhiodh a glanadh an taighe ’s ga chumail air dòigh. Chaidh an dithis bhar a chèile mu rud-eigin, agus tha e coltach gu’n do bhuail Handley am fear eile le tuagh, oir fhuaireadh e aig bonn na staidhre agus gearradh gnàda ’na cheann. Bhatar an dùil nach robh dòigh aige air a bhi beò, ach an deigh dha dhol fo laimh nan dotairean, chaidh e ’m feobhas, agus tha h-uile coltais air gu’n tig e uaithe. Chaidh Handley a chur an greim gu grad. Cha ’n eil ann, a reir sgeòil, ach duine gun a bhi ro thùrail, agus dh’ aidich e-fhéin gu robh e treis a dh’ ùine anns an tigh-chaothaich. Tha e mu choig bliadhna fichead a dh’ aois. Tha Kaulback ’na dhuine gle mheasail.

Bha coinneamh mhor aig luchd-na-stuamachd ann a Hogamah Di-màirt. Bha àireamh mhor cruinn as gach cearna de shiorrachdan Inbhirnis, agus Victoria, maille ri beagan a siorrachdan Richmond us Cheap Breatunn. Bha roinn mhath de dheagh luchd-labhairt aig a choinneamh agus chaidh gach aon a bha ’g an éisdeachd dhachaidh toilichte. Chuir càirdean na stuamachd ann an Inbhirnis tagradh gu comhairle na siorrachd air a mhios a dh’ fhalbh, ag iarraidh orra duine thuarasdalachadh air son sealltuinn as deigh na feadhnach a tha bristeadh an lagha le bhi creic stuth làidir, ach bha ’chuid bu mhotha de bhuill na comhairle ’an aghaidh sin. Tha càirdean na stuamachd a nise dol a dh’ fhastadh duine iad fhein ’s a’ dol ’ga phàigheadh air son na h-obrach, mar sin a nochdadh nach eil iad idir a’ call am misnich. ’S e Mr. Seumas Calder as a Bhaigh ’n Iar a tha gu bhi aca, agus is duin’ e a ni a dhleasnas gu dileas. Bha e ’san obair cheudna an uiridh agus a faotainn tuarasdail bho’n chomhairle.

Chaidh taighean an Riaghlaidh Stàit Phennsylvania a losgadh gu làr Di-màirt s’a chaidh. Bha pàrlamaid ’na stàite cruinn aig am àm, agus b’ fheudar do na buill teicheadh le ’m beatha. Chaidh moran de sgriobhaidhean luachmhor a chall. Tha ’n call uile air a meas aig muillein dolair.

Cha ’n eil a’ chòmhstri ann an Springhill thairis fhathast. Tha luchd-seilbh na méinnean agus an luchd-obrach le chéile cho dian ’nam barail fhéin ’s nach eil moran de cholthas na réite air a chùis idir. Cha ’n eil iad ach gle bheag na’s fhaisge air còrdadh na bha iad a cheud latha sheas na daoine mach.

Anns an àireamh so gheibhear ainmean na phàigh air son a phaipeir o’n bha “Iadsan a Phàigh” ann roimhe. Ma rinn sin dearmad air neach sam bith ’se dhleasanas fios a chur ugainn gun dàil. Agus neach sam bith nach eil am paipear a ruigheachd gu riaghailteach, bhitheamaid ’na chomain ’nan cuireadh e fios ugainn, oir cha bu mhath leinn duine bhi ’ga chall.

Bha Mr. Crowe air a thaghadh mar mhayor ’sa bhaile Di-màirt, le ceud us ceithir bhòt a bharrachd air na fhuair Mr. Richardson. Anns an treas earann, fhuair Domhnull Domhnullach a stigh mar fhear-comhairle, le ochd bhòtaichean a bharrachd air Murchadh Moireastan. Fhuair N. E. Muggah agus Isaac Greenwell, a stigh anns a cheud ’s an darra h-earann, gu h-aon-ghuthach. Ann an Sidni Tuath bha Uilleam Purves air a chur a stigh ’na mhayor, agus bha Rudderham, Hacket, Musgrave, agus Tobin air an cur a stigh ’nan luchd-comhairle.

Chaidh fear Frank Butler, a ghlacadh ann an San Francisco, Di-màirt s’a chaidh air amhrus gu bheil e ciontach de mhort tri no ceithir-filte. ’S ann an Astralia a rinneadh na moirt, agus bha esan air tigh’nn direach as an dùthaich sin air soitheach air an d’ oibrich e ’fharadh mar sheoladair. Bha roinn mhath de dh’ imrich aige, agus fhuaireadh àireamh nithean air a shiubhal a dhearbhas a chionta. Cha robh fhios aig sgiobair an t-soithich co bh’ aige gus an deach innse dha le sgiobair soithich eile a thachair air air a chuan. An deigh sin chum e sùil air a mhortair, ach cha do leig e ris dha gu robh amhrus sam bith aig air, agus tha e ’g radh gu ’m b’e seòladair a b’ fhearr a bh’ air bòrd. ’SeLee Welleran t-ainm a thug Butler seachad, ainm fear de ’n fheadhain a ’chaidh a mhort.

Iadsan a Phaigh.

Niall D. Mac Iomhair, Graniteville , Vt.
Iain D. Mac Gilleain, Avalon , Cala.
Aonghas Mac Gill-fhinnein, Boston , Mass.
Domhnull Mac-a- Phearsain, Providence , R. I.
D. I. Mac Dhomhnuill, Greenfield , Ont.
H. A Mac Ille-mhaoil, South Finch, Ont.
Alasdair Buchanan, Braidalbainn, P. E. I.
An t-Onarach Uilleam Ros, Halifacs, N, S.
C. D. Domhnullach, Halifacs, N. S.
Dr. A. H. Mac Aoidh, Halifacs, N. S.
An t-Onarach Aonghas Mac Gillebhrath, Antigonish
An t-Urr. Iain I. Siosal, sagart Phictou.
Seumas I. Mac Gilleain, Woodbine , C. B.
Iain Domhnullach, Ceap Nor.
Domhnull Moireastan, Ceap Nor.
Gilleasbuig Mac Neill, Cape Dauphin.
Ceit C. Dhomhnullach, Grant , South Cove.
A. I. Mac Coinnich, Christmas Island.
Iain K Mac Rath, Boulardarie Centre.
Ceit M. Dhomhnullach, Broan Cove Marsh.
Iain Mac ’Ille-mhaoil, Horn ’s Road.
Aonghas òg Mac Gill-fhaollain, S. W. Margaree.
A. R. Mac Neacail, Barrachois Harbor.
Lachuinn Mac Ille-mhaoil, Loch Ainslie.
Iain Dillon, Round Island, Mira.
Mairi B. Nic-a- Bhiocair, Enon.
Iain Mac Fhionghain, Rosedale .

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

THA D. J. Domhnullach air son rùm a dheanamh do bhathar an earraich, agus tha e ’creic na th’ aige de bhathar geamhraidh gle shaor. Reicidh e ni sam bith a tha ’san stor, ach a mhain brogan, 20 p. c. na’s isle na bha iad roimhe so. Rud air am pàigheadh tu $1 .00 roimhe so, cha chosg e dhut an drasda ach 80c. Cha mhair so ach mios. Thig trath agus faigh bargan.

NIALL DOMHNULLACH,
CEANNAICHE.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B,
Tha e na fhear-gnothuich do’n MHAC-TALLA, agus faodar pris a phaìpear, agus ainmean luchd-gabhail a thoirt dha.

---

[238]

[Vol . 5. No. 31. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 235.)

an ceann. A bharrachd orrasan tha àireamh mhòr do laoich thréun leis am bu mhiann an ainm a bhi air chuimhne; ach bha ’m beatha mar shlighe na saighde o’n spear, a shiùbhlas gu luath seachad, agus air ball a tha air a dhruideadh suas. ’San iar-thuath o dhorus na h-eaglais so, tha leac mhòr anns am bheil dòirneagan cruinne ris an abair iad clacha-bràth, a b’ abhaist doibh ann an làithibh an dorchadais a thionndadh mu’n cuairt air mhodh araid, gu h-amaideach a’ creidsinn nach tigeadh latha-bhràth no deireadh an t-saoghail gus am biodh an leac sin air a caitheamh gu buileach troimpe.

Tha ’n eaglais àrd taobh na h-àirde tuath do’n chladh so; tha i cùig-troidhe-deug agus cùig fichead air fad, agus trì-troidhe-fichead air leud. Tha tùr àrd dreachmhor ag éiridh ’na meadhon, agus tha na h-uinneagan air an snaidheadh gu h-ealanta. Air cuid do chlachaibh barra-bhalla ’n tighe so, tha dealbhan agus cuid do eachdraidh a’ Bhìobuill air an gearradh gu ro-ìnnleachdach. Bha altair do mharmor geal aon uair san eaglais so; ach bhriseadh i, agus thugadh gu buileach air falbh i, leis an fhaoin smuain gu’n robh buaidh agus éifeachd àraid fuaighte ris a’ mhir a bu lugha dh’i. Làimh ris an altair tha uaigh an Aba Mhic-Ionmhuinn, air am bheil leac a thug bàrr air gach aon eile m’a timchioll. Air ùrlar na h-eaglais tha leac Mhic-Leòid Dhunbheagain, agus iomad aon eile air nach ’eil eachdraidh againn. Air cùlthaobh na h-eaglais so, tha làrach tighe nam manach, far am bheil na clacha dubha a bha aon uair co ainmeil ann an Gaeltachd Alba, air am b’ àbhaist d’a h-uaislibh an cùmhnantan a nasgadh le mionnaibh os ceann uaigh Chalum-Chille. Dlùth do thigh nam manach tha tigh an Easpuig, far an do ghabh Easpuigean Earraghael còmhnuidh, an déigh do’n eilean Mhanach a bhi air a dhealachadh uaithe. Tha ri fhaicinn an so iarmad nan lios a bh’ aig na Manaich far an robh mòran do luibhibh ìocshlainteach. Tha làrach a’ mhuilinn agus na h-àtha fathast air an comharachadh a mach: tha ’n t-àite san robh ’n linne-mhuilinn a nis gun uisg’ ann, agus ’s ann aisde tha iad a nis a’ tilgeadh na mòine tha iad a’ losgadh. Tha e cosmhuil gu’n robh callaid àrd chloiche mu thimchioll na h-aitreabh naoimh so, gu h-àraid aig an taobh mu thuath, chum au dion o’n luchd-creachaidh a thàinig orra o’n àirde sin, aig nach robh ach beag suim do dhiadhachd no do dhaoinibh matha bha thàmh san àite sin. —Leabhar nan Cnoc.

Urnuigh Oisein.

Oisein.
Aithris sgeul, a Phàdruig,
An onair do leughainn,
Am bheil nèamh gu h-àraidh
Aig Fiannaibh na h-Eirinn?

Padruig.
Bheireams’ briathar dhuitse,
Oisein nan glonn,
Nach ’eil neamh aig t’ athair,
Aig Oscar, no aig Goll.

O. ’S olc an sgeul, a Phàdruig,
A th’ agad dhomhs’, a chléirich;
C’ uim’ am bithinn-sa ri cràbhadh,
Mur ’eil neamh aig Fiannaibh Eirinn?

P. Nach dona sin, Oisein,
Fhir nam briachra boile,
’S gu’m b’ fhearr Dia ré aon uair’,
Na Fianna Eirinn uile?

O. B’ fheàrr leam aon chath làidir,
A chuireadh Fionn na Féinne,
Na Tighearn a’ chràbhaidh,
Agus thusa, chléirich.

P. Ge beag a’ chuil chrònanach,
Agus mònaran na gréine,
Gun fhios do ’n Righ mhòralach,
Cha teid fo bhil’ a sgéithe.

O. ’N saoil thu ’m b’ionnan e’s MacCumhail,
An righ ’bh’ againn air na Fiannaibh?
Dh’ fhaodadh gach neach ’bha air thalamh,
Dol ’n a thalla-san gun iarraidh.

P. Oisein! ’s fada do shuain,
Eirich suas is éisd na sailm,
O’n chaill thu nis do lùth ’s do rath,
’S nach cuir thu cath ri là garbh.

O. Ma chaill mi mo lùth ’s mo rath,
’S nach maireann cath a bha aig Fionn,
Do d’ chléirsinneachd is beag mo spéis,
’S do cheòl éisdeachd ni ’m fiach leam.

P. Cha chual thu co math ri m’ cheòl,
O thùs an domhaìn mhòir gus a nochd;
’S tha thu aosda an-ghlic liath,
Fhir a dhioladh cliar air chnoc.

O. ’S tric a dhiol mi cliar air chnoc,
’Ille Phadruig a’s olc rùn,
’S eucoir dhuitse ’chàin mo chruth,
O nach d’ fhuair thu guth air thùs.

Chualas ceòl os cionn do cheòil,
Ge mòr a mholas tu do chliar;
Ceòl air nach luidh leth-trom laoich,
Faoghar cuile aig an Ord Fhiann.

’N uair a shuidheadh Fionn air cnoc,
Sheinneamaid port do ’n Ord-Fhiann,
’Chuireadh ’n an codal na slòigh,
’S ochòin bu bhinne e na ’chliar.

Smeòrach bheag dhubh o Ghleann Smàil,
Faoghar nam bàrc ris an tuinn,
Sheinneamaid an leithid’ a phuirt,
Is bha sinn féin ’s ar cruit ro bhinn.

Bha tri gaodhair dheug aig Fionn,
Leigeamaid iad ri Gleann Smàil;
’S bu bhinne glasghairm ar con,
Na do chluigs’, a chléirich chàidh.

Cuide ruinne Fionn ar dia,
A riar char agus sgoil
Thug e là air bronnadh òir
’S an ath lò air meaghar chon.

P. Aig meud ’fhiughar ri meaghar chon,
’S e dioladh sgoil gach aon là,
’S aig lughad eisimeil ri Dia,
A nis tha Fionn nam Fiann an làimh.

O. ’S gann a chreideas mi do sgeul,
A chléirich le d’ leabhar bàn,
Gu ’m bitheadh Fionn, no cho fial,
Aig duine no aig Dia an làimh.

P. Ann an ifrinn tha e ’n laimh,
Fear le ’n sàth bhi bronnadh òir,
Air son a dhimeas air Dia,
Chuir iad e ’n tigh pian fo lèon.

O. Nan robh Clanna Morni steach,
Is Clanna Baoisgne, na fir threun’,
Bheireamaid-ne Fionn a mach,
No bhiodh an teach againn féin.

P. Coig choigeanna na h-Eirinn ma seach,
’S air leat-sa gur mòr am feum,
Cha tugadh sin Fionn a mach,
Ged bhiodh an teach agaibh féin.

O. Nach math an t-àite ifrinn féin,
A chléirich dha ’n léir an sgoil?
Nach co math is flaitheas Dé,
Ma gheibhear innt’ féidh is coin?

Bha mise là air sliabh Bhòid,
Agus caoilte ’bu chruaidh lann.
Bha Oscar ann is Goll nan sleagh,
Dòmhnull nam fleadh isfraoch o’n ghleann;
Fionn Mac Cumhail, borb a bhrigh,
Bha e ’n a righ os ar cionn.

Tri maca àrd-righ nan sgiath,
Bu mhor am miann air dol a shealg,
A Phàdruig nam bachall fiar,
Cha leigeamaid Dia os ar cionn.

Bu bheag leam Diarmad O’ Dhuinn,
Agus Fearrghas ’bu bhinne glòir,
Nam bu chead leat mi do ’n luaidh,
A chléirich nuaigh a theid do’n Ròimh.

P. C’uim’ nach cead leam thu do ’n luaidh,
Ach thoir t-aire gu luath air Dia?
O’n tha nis deireadh air t-aois,
Sguir do d’ bhaois, a shean-fhir léith.

O. A Phàdruig, ma thug thu cead,
Air beagan a labhairt duinn,
Nach aidich thu, ma ’s cead le Dia,
Flath nam Fiann a ràdh air thùs?

P. Cha d’thug mise comas duit,
A shean-fhir chiùrt, agus thu liath,
B’ fhearr Mac Muire ré aon là
Na duine a thàinig rìamh.

O. Nior robh math aig neach fo ’n ghréin
Gu ’m b’ fhearr e féin na mo thriath;
Mac mùirneach nach d’ éitich cliar
’S cha leigeadh e Dia os a chionn.

P. Na comhaid thusa duine ri Dia,
A shean-fhir léith, na breithnich e;
Is fada o’n thainig a neart,
Is mairidh a cheart gu bràth.

O. Choimhaidinnse Fionn nam fleadh
Ri aon neach a sheall ’s a’ ghréin;
Cha d’ iarr e riamh ni air neach
’S cha mhò dh’ eur e neach mu ni.

Bheireamaid seachd cathan fichead, an Fhiann,
Air sithean Druim Cliar a muigh;
Cha tugamaid urram do Dhia,
No ’cheann cliar a bha air bith.

P. Seachd cathan fiichead dhuibhse, ’n ar Féinn,
Cha do chreid sibh ’n Dir nan dùl;
Cha mhaireann duine do’r sliochd,
’S cha bheò ach riochd Oisein ùir.

O. Cha ’n e sin bu choireach ruinn,
Ach turas Fhinn a dhol do ’n Ròimh,
Cumail cath Ghabhra leinn féin,
Bha e claoidh ar Féinn gu mòr.

P. Cha ’n e sin ’chlaoidh sibh uile ann
A mhic Fhinn, o ’n geàrr gu d’ ré;
Eisd ri ràdh Righ nam bochd,
’S iarr thusa nochd nèamh dhuit féin.

O. Comraich an dà abstol deug,
Gabhaidh mi dhomh féin a nochd;
Ma rinn mise peacadh trom,
A chur an cnoc nan tom a muigh.

---

[239]

[Vol . 5. No. 31. p. 7]

Prionnsa Tearlach an Deigh dha Breatunn Fhagail.

Ged bu ghann a fhuair Teàrlach as le ’bheatha an deigh blàr Chùil-fhodair, cha robh smuaineachadh sam bith aige féin no aig na lean e do’n Fhraing an cogadh a thoirt thairis: Beagan làithean an deigh dol air tir dh’iarr ’us fhuair e cothrom air Liuthais XV., righ na Frainge, fhaicinn. Ghabh an righ ris gu subhach, ’s rinn e òraid ghoirid, a moladh a’ Phrionns’ air son a mhisneachd ’s a threubhantais. Bha, réir coslais, eagal mòr air luchd ùghdarais Bhreatuinn gu’m biodh Liuthas ro chaoimhneil aig an àm so ri Teàalach—gu’n tugadh e armailt dha gu thighinn air ais còmhladh ais na Gàeil, gus an ath dheannal a thoirt air an arm dhearg. Agus mar sin chum iad na bha dh’ arm am Breatunn gun dol gu tir-mòr na h-Eòrpa, ged a bha ’n cogadh a’ sior dhol air aghart ’an sin eadar iad féin ’s an Fhraing. Agus air an aobhar sin fhuair an Fhraing buaidh air Sasunn ’s a luchd cuideachaidh aig an àm ud. Ach fhuair cùirt Shasuinn a mach a’ chuid ’s a’ chuid, nach robh am Frangach glé dheònach air armailt a thoirt idir do Theàrlach; agus mar sin, chaidh an t-arm a chur a null far an robh feum mòr dha. Rinn sin ni bu ro dhoirbhe do ’n Fhrangach cuideachadh le aobhar nan Stiùbhartach. Bha righ na Frainge gle dheònach air a bhi cho cairdeil do Thearlach ’s a b’ urrainn e. Rinn e solarachadh saibhir air son nan uaislean a lean e null as Alba. Chuireadh suim mhor airgid air leth air son a bhi ga roinn orra sin gach bliadhna, réir an inbhe; agus rinneadh dithis diubh ’nan ceannardaibh air réiseamaid ’s an arm. Ach ’n uair a thuig Tearlach nach robh e dol a dh’ fhaotainn a’ chòmhnaidh air an robh ’inntinn suidhichte, bu mhòr a chràdh cridhe, ’s bha ’chion foighidin a réir sin. ’Null a thug e do’n Spàin an sin, a dh’ fhaicinn ciod a dheanadh righ na tire sin air a shon. An déigh beagan caitheamh bhead a dheanamh air ’an ceann-bhaile na Spàinne, thuig e nach b’ fhearr Spàinneach na Frangach, ’s phill e air ais do Phàris.

Ach fadheòidh, mu thoiseach na bliadhna 1747, thàinig e gu bhi soilleir gu’n robh na Frangaich a’ fàs sgith de ’n chogadh. Ged a bha iad a’ cosnadh mir fearainn ’an àite ’s an àite, bha iad air call an cuid luingeas cogaidh, cha mhor gu h-iomlan; agus bha call ro mhor a dol air an cuid malairt. B’ e righ na Fraing’ a thairg cumhachan sith an toiseach; agus ann am mios deireannach an earraich, chum na righ-theachdairean, aig an robh cumhachd an t sith a nasgadh, coinneamh ’an aite ris an abrar Aix la-Chapelle ’s a Ghearmailt. Leugh Tearlach an t-eagal ’n uair a chual e iomradh air sith eadar Breatuinn ’san Fhraing; agus sgriobh e Protest, a chuir e dh’ ionnsuidh gach fir-ionaid rioghachd aig an robh gnothuch ris an t-sith a dheanamh, a togail fianuis an aghaidh iad a dheanamh ni sam bith nach robh co-sheasmhach ri ’athair-san aideachadh mar righ nan eileanan Breatunnach. So na b’ urrainn Tearlach a dheanamh. Rinn ’athair an ni ceudn’ air a shon féin. Ach cha do chuir luchd deanamh na sith mor shuim ’am Protest nan Stiubhartach. Chaidh bann na sith a sheulachadh leis na rioghachdaibh fa leth, gun tuilleadh a chur ris, air an t-seachdamh là de mhios deireannach an fhoghair.

’Am measg nithe eile ris an d’ aontaich righ na Fraing’ air sgàth sith, b’ eigin da gealltuinn nach feudadh Tearlach Stiùbhart fuireach ’an àite sam bith an taobh stigh de chriochan na Frainge. Chaidh so innseadh do Thearlach. Ach cha robh e ’cur suim sam bith ann. Bha e ’seasamh air comh-chòrdadh eil’ a bh’ eadar e féin ’s Luthais mu’n deachaidh e dh’ Alba, gu ’m biodh iad a ghnàth ’an comh-bhoinn ri ’chéil’ an aghaidh Shasuinn. Cha b’ urrainn Luthais seasamh ri so, ’s fhuair Tearlach iomadh rabhadh gus an Fhraing fhàgail. Chuireadh paipear bàn d’ a ionnsuidh leis an righ gus e féin a chur sios suim sam bith a thogradh e iarraidh, ’s gu’m pàigheadh an Fhraing sin dha ’s e dhol do àite sam bith eil’ a thogeadh e. Ach cha ghabhadh Tearlach sin. Bha e air son fantuinn ’am Pàris air gach aon chor. Chuir Luthais teachdair’ ’us litir do ’n Ròimh thun a’ Chebhalier de St George, a’ gearan air do lùbaidheachd Thearlaich. Chuir an Cebhalier litir air ais thun an righ, ’s té eile gu Tearlach a’ guidheadh air comhairl’ an righ a ghabhail. Ach bha Tearlach cho rag ’sa bha e roimhe.

(Air a leantuinn air taobh 240.)

CARADH
Uaireadairean
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar uthcha tha ’nar beachd.

D. A. Mac FHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .,
SIDNI, C. B.

“Eagle Parlor” Matches
Tha iad gle mheasail air smocairean, agus aig mnathan-taighe.
Tha iad gle thaitneach ri ’n ùisneachadh, oir cha’n eil faileadh dhuibh idir.
THE E. B. EDDY Co LIMITED
HULL, MONTREAL, TORONTO.

---

[240]

[Vol . 5. No. 31. p. 8]

(Air a leantuiun o thaobh 239.)

Cha ghiùlaineadh ministeirean Luthais le Tearlach ni b’ fhaide. Chuir iad thun an righ gu barantas a sheulachadh gu Tearlach a chur ’an làimh. Air maduinn an deicheamh là de mhios meadhonach a gheamhraidh thug duin’ uasal rabhadh do Theàrlach, mur teicheadh e gu’m bitheadh e air a chur an làimh an là sin féin. Ach cha do chuir e suim sam bith an sin. Rinn e air son dol do’n tigh chluich an oidhche sin. ’N uair a theirinn e as ’inneal-siubhail aig dorus an tigh chluiche, ’am beul na h-oidhche, bha seisear oifigeach ga fheitheamh; rinn iad greim air, ’s ghiùlain iad e do chùirt na lùchairt rioghail a bha dlùth air làimh. Thugadh ’armachd uaith’ an sin, ’s cheangladh a làmhan le còrd làidir sioda, ’s chuireadh air falbh e ’an inneal-siubhail, fo gheàrd làidir gu Caisteal Uicennes. Chuireadh a steach do sheòmar beag ’am mullach a’ chaisteil e gun duine còmhladh ris ach Nial Mac Eachainn, gille frithealaidh Fionghaill Dhòmhnullaich, a lean e as Alba. Fhuair e beagan saorsainn a ris gu ceum sràideachd a ghabhail timchioll a’ chaisteil. Agus air a’ chuigeamh là deug, air dha ’ghealladh a thoirt nach pilleadh e air ais do ’n Fhraing, fhuair e cothrom falbh gu ruig Avignon, a bhuineadh do ’n Phàp aig an àm sin, ged a tha e ’m meadhon na Frainge.

Feudar a chuid de eachdraidh Thearlaich a thachair an déigh sud, co fad ’s a bhuineas sin do Bhreatuinn, innseadh am beagan bhriathraibh. Cha robh e ùine sam bith an Avignon an uair a thug e cheann fodha, ’s cha robh fios c’ait an deachaldh e. Fhuaradh a mach ’na dhéigh sin gu ’n deachaidh e air ais do ’n Fhraing gu folchuidh, gun còmhladh ris ach aon duine, ’s gu ’n robh e ’m Pàris toiseach an t-samhraidh. Ach chaidh e ris air chall, ’s cha robh fios c’àit’ an robh e fad còrr ’us bliadhna. Bha Prionns’ Eanruic, a bhràthair, air a dheanamh ’na Chàrdinal leis a’ Phàpa goirid roimhe so, ’s thug sin air Teàrlach cùl a chur ris; cha ’n fhuilingeadh e fhaicinn. Ach bha e gu tric a’ sgrìobhadh gu ’athair. B’ ann ’an Lunnuinn a rinneadh an ath lorgachadh air Teàrlach, ann am mios meadhonach an fhoghair, 1750. Chuir a chàirdean a bh’ air tìr-mòr ’na cheann tighinn a nall a dh’ fhaicinn an robh na Seumasaich Shasunnach ullamh gu éiridh air a thaobh. Ach cha d’ fhan e ’n Lunnuinn ni b’ fhaide na coig làithean, an uair a thuig e nach robh ullachadh air bith ga dheanamh. An déigh falbh á Lunnuinn air an turus ud thuit e dh’ ionnsuidh nan dòighean folchuidh a bh’ aige roimhe. Fhuaradh an ath shealladh dheth ’an eilean Mhidelborg ann am mìos meadhonach an earraich, 1752. Tha cuid a’ smuaineachadh gu’n do thaghail e ’n Lunnuinn an ath bhliadhna. Ach cha ’n ’eil dearbhadh sam bith air sin, no fòs air gu’n robh e ’n Lunnuinn aig àm crùnaidh Sheòrais III. Bha e call a mhisneachd a lion cuid ’us cuid an déigh sìth Aix-la-Chapelle, agus a’ call a mheas mar an ceudna. Chuir a chàirdean Sasunnach teachdairean d’a ionnsuidh caochladh uairean ga chomhairleachadh air son cuid a rudan a bha dol air aghart ’na theaghlach. Ach cha ’n fhuilingeadh e chluinntinn gu’n gabhadh a chuid iochdarana orra esan a chomhairleachadh; ’s thàinig iad mar sin gu bhi fàs leth choma dheth. Bha e còmhnuchadh ’an Avignon an déigh so gu bàs ’athar, thachair ’am mìos meadhonach a’ gheamhraidh 1766 ’s an Ròimh, far an d’ adhlaiceadh e le greadhnachas rìoghail. Dh’ fhàg athair mòran sheudan luachmhor, ’us cur a stigh cuibheasach aig Teàrlach, a thog ionad còmhnuidh ’an Albàno ’s an Eadailt. Goirid an déigh sin phòs e ban-Phrionns’ á teaghlach Gearmailteach ris an abras Stolberg Guediran. Ach thionndaidh e mach gu bhi ’na phòsadh mì-fhortanach, mar theirear. Cha robh e féin ’s a’ bhan-Phrìonnsa réidh, ’s dhealaich iad ri chéile, ’s bha esan an déigh sin a’ tuiteam ann am meas gus an do bhàsaich e’ air an là mu dheireadh de’n gheamhradh 1788, trì fichead bliadhna ’s a seachd a dh’ aois. Dh’ adhlaiceadh e ’an eaglais Frescàti air an robh a bhràthair, Càrdinal Iorc, ’na Easbuig. Cha robh duin’ a làthair a nis de theaghlach nan Stiùbhartach gus an crùn Breatunnach a thagradh ach an aon Phears’ eaglais so. Agus mar a eig esan deth na h-uile smuain air dragh sam bith a chur air teaghlach Hanòbhair, shuidhich rìgh Shasuinn ceithir mìle Punnd Sasunnach ’s a’ bhliadhna de phàigheadh air ré a bheatha. —Eachdraidh na h-Alba.

Tha am bathar aig D. J. Domhnullach ’ga chreic gle shaor. Cùmhnaidh duin’ airgead le bhi ceannach uaithe. Tha e ’n dràsda ’creic ghalaisean is fhiach 25, 50, 75c, agus $1 ,00, air 18c am paidhir. Agus tha cotaichean-uachdair aige air $2 ,80. Taghail aige. Tha ’m bathar aige an còigeamh cuid na’s saoire na aig marsanta sam bith eile.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leigsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill, teisteannais us urrais.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia. —agus—127 State St., Boston, Mass.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MHAC-TALLA. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.

NUAIR THEID THU ’BHADDECK
taghail an stor
Albert I. Hart.
Tha Stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.
Bathar Tioram, Bathar Cruaidh
Amhlan, Aodaichean, Caiseart,
Adan, Curraichdean, agus iomadh ni eile.
An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.
ALBERT I. HART.
Baddeck, Aug. 1, ’90.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

McDonald Hanrahan & Co,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95