---

[257]

[Vol . 5. No. 34. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. V. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, FEBRUARAIDH 27, 1897. No. 34.

Na Marbhrannan.

(Air a leantuinn.)

Feudar gabhail seachad ann am beagan fhocal air an dara linn a dh’ ainmich mi. Cha ’n ’eil ar fiosrachadh mu dheidhinn ach easbhuidheach. Mar dh’ ainmich mi cheana, gheibhear aon chùnntas earbsach a tha againn mu Bhàrdachd na linne so anns an leabhar ris an abrar gu cumanta a nis “Leabhar Deadhan Lis-mhoir.” Chaidh an leabhar a sgriobhadh o chlonn tri-cheud-gu-leth bliadhna leis an Ridire Seumas Mac Griogair, Deadhan Lis mhoir, agus le Donnachadh a bhràthair—neach a bha e fein ’n a bhard, agus ’n a leth-sheirbheiseach, leth-chléireach d’a bhràthair, an Ridire,— ’n a “dhaor-òglach,” mar thuirt e fein: “Duncha Deyr oclych mcDowle uec opne Reywich,” no mar a sgriobhamaid a nis: “Donnachadh, daor-òglach, mac Dhughaill mhic Iain Riabhaich.” Ged is iomadh leabhar de’n t-seòrsa a cha dh a reir coltais a sgriobhadh o shean anns a’ Ghàidhealtachd, cha ’n eil a bheag dhiu a nis ri fhaotainn. Ach gu fortanach ghleidheadh am fear so sàbhailte, ged nach ’eil fhios ciamar. O chionn dlù air ceud bliadhna fhuair Comunn Gaidhealach Lunuinn seilbh air an leabhar. Thug an Comunn so seachad e do Chomunn Gàidhealach Albainn an uair a bha an Comunn a’ rannsuchadh airson fianuis mu shaothair Oisein. Tha e nis, leis na chaidh de sheann leabhraichean de’n t-seòrsa a chruinneachadh, air a a ghleidheadh gu cùramach ann an Leabhar-lann an Luchd-tagraidh ann an Duneideann.

Dh’ ath-sgriobh an sgoileir Gaidhlig ainmeil, Eobhan MacLachluinn nach maireann, an leabhar agus thug e cunntas seachad do Chomunn Gaidhealach Albainn mu thimchioll. Leugh ’us dh’ ath-sgriob ’us dh’ eadar-theangaich an t-Olla Tomas MacLachluinn an leabhar o chionn cuig-bliadhna-deug. Chaidh a chuid mhor dheth a chlo-bhualadh anns a bhliadhna 1862 mar a sgriobh Mac Griogair e fein e, leis a’ Ghàidhlig air a sgriobhadh ann an litrichadh ar latha-ne agus le sin a rìs air eadar-theangachadh do’n Bheurla, leis an Olla MacLachluinn. Sgriobh sgoileir Gàidhlig ainmeil eile, W. F. Skene, roimh-radh foghluimte do’n leabhar mu Eachdraidh agus mu litreachas nan Gàidheal o shean. Gheibhear an leabhar air a dheanamh suas mar so fo’n ainmThe Book of the Dean of Lismoreanns gach bùth leabhraichean.

Bu shaothair chruaidh an leabhar a leughadh agus eadar-theangachadh. Fhuair agus thoill an t-Olla MacLachluinn cliù mor air son na saoithreach so. Tha cuid de’n phaipeir air caitheadh air chor agus nach urrainnear an sgriobhadh a leughadh. A ris cha ’n ’eil an lamh sgriobhaidh idir cho cumachdail agus a gheibhear gu tric ann an seann sgriobhaidhean. A thuilleadh air so, cha do ghnàthaich MacGriogair am modh-litreachaidh no eadhon na litrichean anns an robh a’ Ghàidhlig air a sgriobhadh ’n a linn. ’N ar seann sgriobhaidhean is e litrichean agus modh-litreachaidh nan Eirionnach a chleachd ar luchd-dùthcha. Ach ’s e litrichean na Beurla a ghnàthaich MacGriogair anns an sgriobhadh so; agus litrich e na focail mar a b’fhearr a b’urrainn d’a, a reir am fuaim. A rìs tha moran de na focail a bha cumanta anns an là ud a tha nis air chall. Feudar a thuigsinn ma ta nach bu ghniomh soirbh an sgriobhadh a leughadh no idir an sgriodhadh a thuigsinn.

Tha “Leabhar Deadhan Lismhoir” ro luachmhor airson aobhar no dhà. Cha mhor nach bardachd e uile gu léir. Is anns an leabhar so a mhain a gheibh sinn cùnntas earbsach air a ghné bhàrdachd a bha am beul Gàidheil an la ud. Sgriobh MacGriogair na dh’ amais air de’n bhàrdachd a bha siubhlach am measg an t-sluaigh ’na latha fein mar a sgriobh Caimbeulach Ile Sgeulachdan ar latha-ne. Cha do rannsaich Mac Griogair airson bàrdachd cho dlù no cho farsuing agus a rannsuich an Caimbeulach airson sgeulachdan. Ach cha ’n ’eil teagamh nach faighear anns an leabhar a bhardachd a bha, tri-cheud-gu-leth us ceithir cheud bliadhna roimhe so, ’lionadh an àite a tha Mac-Mhaighstir-Alastair, Donnachadh Bàn, agus Dùghal Buchannan a’ lionadh ’n ar latha-ne. Tha roinn de’n bhàrdachd air a h-ainmeachadh air Oisean. Tha roinn eile dh’i a tha air ainmeachadh air ùghdair eile mu thimchioll euchdan nam Fiann. Tha e fior nach faighear anns an leabhar uiread agus aon sreath, focal air fhocal, cosmhuil ri sreath ann an “Oisean” MhicMhuirich. Ach tha ’n leabhar ’n a dhearbhadh nach aich’ear gu’n robh bàrrdachd na Féinne am beul an t-sluaigh o chionn ceithir cheud bliadhna, agus gu’n robh bàrdachd, bàird ’us sgoilearachd Ghàidhealach anns an àm sin cumanta ’n ar tìr. Tha aon ni eile gu sònruichte anns a’ bheil leabhar “Deadhan Lis-mhoir’ ro luachmhor. Tha e toirt seachad dearbhadh gu’n robh a Ghàidhlig Albannach air a giallachd—co-dhiu air a seinn anns an àm ud. Amach o’n leabhar so is ann sa Ghàidhlig Eirionnaich a tha ar seann leabhraichean air an sgriobhadh; agus their cuid nach ’eil anns a’ Ghàidhlig Albannach ach meur no nighean de’n Ghàidhlig Eirionnaich a rugadh o chionn beagan cheudan bliadhna. Cha ’n eil so fior. Gheibher Gàidhlig Eirionnach agus Gàidhlig Albannach anns an leabhar. Is dà phiuthar—clann na h-aon mhàthar—an dà-chànain. Ach chuir iad suas tigheadas air leth o chionn còrr ’us mile-gu-leth bliadhna, ged ghleidh iad deigh chàirdeas mar thigeadh do choimhearsnaich agus do pheathraichean. Thuigeadh iad a cheile ri linn Chaluim Chille: ach cha robh tuilleidh ann. Bha chùis mar sin an uair a sgriobhadh an leabhar so; agus tha chùis mar sin an diugh.

A mach o’n bhàrdachd a tha air a h-ainmeachadh air Oisean, cha bhuinneadh a bheag de na tha ri fhaotatnn anns an leabhar moran urraim. Ann an coimeas ris a’ bhàrdachd Oiseinich, agus ris a bhàrdaahd Ghàidhealaich a tha againn o’n àm sin, tha leabhar Deadhan Lis-mhoir comharraichte gu sònruichte air son dà ni. ’Se sin cho tearc agus a tha Marbhrannan; agus cho lionmhor agus a tha Aoirean gu sònruichte air mnathan agus air sagartan. Ma tha bhàrdachd so a toirt seachad cùnntas creideasach air caithe-beatha nan làithean ud, thainig atharrachadh mor air na mnathan Gàidhealach a chum na cuid is measa o linn Oisein, agus air na sagartan o linn Chaluim Chille. Agus a dh’ aindeoin darnndail ar luchd gearain thainig, taing do’n Fhreasdal, atharrachadh mor a chum na cuid is fearr air mnathan, air sagartan, agus air ministeirean na Gàidhealtachd o’n àm ud. So eisempleir air “Cumhachan” na linne a rinn Eafric NicCoreadail air MacNeill Dhun-Suibhne:

“A phaidrein a dhùisg no ghàir,
Ionmhuinn mar a bhi ort,
Ionmhuinn cridhe failteach fial,
G’an robh riamh gus an nochd,
D’a eug is tuirseach a taim,
An laimh mum bidhte gach uair,
Nach cluinnean e bhi an clì,
Agus nach faiceadh e uam;
Mo chridhe-sa is tinn a ta,
O tig crioch an la dhuinn
Goirid a dh’ éisd r’a ghlòir,
Ri focalaibh an òige ùir;
Beul aitheasach da ’m bu shèimh glòir,
Dh’ aithnichteadh a ghuth ’s gach tìr,
Leomhan Mhuile ’u am mùr geala,
Seabhag Ile nam magh nìne;
Fear a b’ fhearr meodhar air daoine,
O nach deachaidh daimh gun diol,
Toiseach deagh eanach suairce seimh,
Aig am faighteadh mèin mhic righ,” &c .

—D. M‘K. ’sa Ghaidheal, 1877.

---

[258]

[Vol . 5. No. 34. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

V. —EACHDRAIDH AN IASGAIR.

Ach bha ard-chomhairleach an righ ’na dhuine sanntach, farmadach, agus gu nadarra comasach air iomadh gnothach eucorach a dheanamh. Cha b’ urrainn da gun fharmad a bhith air an uair a chunnaic e mar a bha ’n righ a’ sior nochdadh caoimhneis is fabhair do ’n lighiche, agus air an aobhar sin chuir e roimhe gu ’n deanadh e gach ni ’na chomas gus cridhe an righ a thionndadh an aghaidh an lighiche. A chum so a dheanamh chaidh e a dh’ aon ghnothach far an robh an righ, agus thuirt e ris, gu’n robh e air son comhairle a thoirt air a thaobh ni a bha anabarrach cudthromach. An uair a dh’ fheoraich an righ ciod a bh’ ann, thuirt e ris,— “Le ’r cead, a righ, tha e ’na ghnothach gle chunnartach dhuibhse a bhith ’cur earbsa ann an duine sam bith gus an dearbh sibh gur duine dileas e. Ged a tha sibh a’ nochdadh iomadh fabhar do Dhouban, an lighiche, agus ’ga ghabhail mar bhur dluth-chompanach, tha e cheart cho docha nach ’eil ann ach am mealltair a’s mo a tha beo. Cha rachainn an urras nach ann gus sibhse a chur gu bas a thainig e do ’n luchairt.”

“Co bha ’g innseadh sin dhut?” ars’ an righ. “Am bheil thu ’gabhail ort fhein a radh, gu bheil an fhirinn agad? Thoir an aire co ris a tha thu ’bruidhinn, agus cuimhnich gu bheil thu ’g innseadh dhomhsa rud nach ’eil soirbh dhomh a chreidsinn.”

“Le ’r cead,” ars’ an t-ard-chomhairleach, “dh’ innis urra gle chinnteach dhomhsa na bheil mise ag innseadh dhuibhse; air an aobhar sin, cha ’n ’eil e sabhailte dhuibhse an corr earbsa a chur anns an duine. Tha eagal orm gu bheil sibh ’n ’ur cadal. Ma tha, duisgibh gu grad. Tha mi ag innseadh dhuibh aon uair eile, nach d’ thug dad air Douban, an lighiche, tighinn an so as a’ Ghreig, ach a chum gu ’n deanadh e oirbhse an gniomh oillteil sin air an d’thug mi iomradh.”

“Cha ’n ’eil mi ’creidsinn facal de na bheil thu ’g radh,” ars’ an righ. “Tha mi deimhin nach ’eil duine eile anns an t-saoghal a’s fhearr agus a’s beusaiche na ’n duine, ged a tha toil agadsa a dheanamh am mach, gur e duine eucorach, mealltach, a th’ ann. Agus cha ’n ’eil duine an diugh beo de ’m bheil uiread de thlachd agam. Tha fhios agad gu ’n do leighis e mise ann an doigh iongantaich; agus na ’m biodh toil aige mo chur gu bas, cha ’n ’eil mi faicinn c’arson a leighiseadh e mi. Dh’ fhoghnadh dha leigeadh leam mar a bha mi. Cha b’ urrainn dhomh a bhith beo; oir bha mi gu math dluth air a’ bhas. Grad sguir, ma ta, de bhith ’g am lionadh le droch amhrusan. An aite bhith ’toirt cluaise dhut, tha mi ag innseadh dhut, gu bheil mi suidhichte gu ’n toir mi mile bonn airgid ’s a’ mhios de ’n duine mhor ud fad uile laithean a bheatha. Agus ged a bheirinn leith na rioghachd dha, cha phaigheadh e na rinn e de mhath dhomh. Tha mi ’faicinn gur e cho fior mhath ’s a tha e a tha ’toirt ortsa a bhith cho farmadach ris ’s a tha thu. Na bi ’smaointean gu ’n creid mise droch sgeul sam bith air. Tha mi ’cuimhneachadh gle mhath mar a thuirt an t-ard-chomhairleach ri righ Sinbad, a mhaighstir, gus a chumail air ais o a mhac a chur gu bas.”

“Le ’r cead, a righ,” ars’ an t-ard-chomhairleach, “tha mi an dochas gu ’n toir sibh mathanas dhomh a chionn a bhith cho dana ’s gu feoraich mi dhibh ciod a thuirt an t-ard-chomhairleach ri righ Sinbad a chum toirt air nach cuireadh e a mhac gu bas.”

“Innsidh mi sin dhut,” ars’ an righ. An uair a chuir an t-ard-chomhairleach ud Sinbad, an righ, ’na fhaireachadh air eagal, air chomhairle a mhathar-cheile, gu ’n deanadh e gniomh air son am biodh aithreachas air, dh’ innis e dha an sgeul so:—

Bha duine araidh ann aig an robh bean mhaiseach, agus bha tlachd cho mor aige dhi ’s gur gann a leigeadh e as a shealladh i. Air latha araidh thachair gu ’n robh aige ri falbh o ’n taigh air gnothach gle chudthromach, agus mu ’n d’ fhalbh e cheannaich e, o fhear a bha reic a h-uile seorsa eun, pioghaid, nach e mhain a bhruidhneadh gle mhath, ach mar an ceudna, a dh’ innseadh gu saor, soilleir a h-uile rud a chitheadh ’s a chluineadh i. Dh’ fhag e a’ phioghaid aig a mhnaoi, agus dh’ iarr e oirre a cumail anns an t-seomar aige fhein, agus curam math a ghabhail dhith gus an tilleadh e.

An uair a thill e dhachaidh, dh’ fheoraich e de ’n phioghaid mu gach ni a chunnaic ’s a chuala i fad ’s a bha e air falbh. Dh’ innis i dha iomadh ni mu thimchioll na mna nach do chord ris. Gharg-chronaich e a bhean air son cho neo-dhileas ’s a bha i dha fhad ’s a bha e air falbh. Cha ’n aidicheadh a bhean gu ’n d’ rinn i ni sam bith cearr, ged a bha i ciontach. Bha i ’n duil an toiseach gur e na seirbhisich a dh’ innis dha an obair a bh’ aice fhad ’s a bha e air falbh. Ach thug a h-uile aon duibh am mionnan nach d’ innis iad facal riamh oirre. Agus thuirt iad rithe gu robh iad cinnteach gur i a’ phioghaid a bha ris an innsearachd.

A chum toirt air fear an taighe nach biodh e ag eudach rithe tuilleadh, bhuail e anns a’ cheann aice, gu feuchadh i ri toirt air a chreidsinn, nach robh anns na dh’innis a’ phioghaid dha ach na breugan. A’ cheud uair a dh’ fhalbh fear-an-taighe air turus o ’n taigh, thug i air fear da na seirbhisich teannadh ri bleith brathann fo ’n aite anns an robh a’ phioghaid an crochadh anns a’ chliabh; thug i air fear eile a bhith crathadh uisge air a’ chliabh; agus thug i air an treas fear sgathan fhaotainn, agus a bhith ’g a ghluasad a null ’s a nall mu choinneamh na coillne, a chum gu ’n tilgeadh e an solus mu shuilean na pioghaid. Bha iad ris an obair so earrann mhor de ’n oidhche, agus chaidh iad rithe gle sgoinneil.

An ath oidhche, an uair a thill fear-an-taighe dhachaidh, cheasnaich e a’ phioghaid mu thimchioll gach ni a thachair fhad ’s a bha e air falbh. “A dheadh mhaighstir,” ars’ ise, “cha ’n ’eil e ’n comas dhomh cainnt a chur air na dh’ fhuiling mi fad na h-oidhche leis na bh’ ann de dhealanaich ’s de thairneinich ’s de dh’ uisge.”

O ’n a bha fhios aig fear-an-taighe nach robh aon chuid dealanaich, no tairneinich, no uisge ann, smaoinich e nach robh aig a’ phioghaid ach na breugan, an uair a thug i dha droch sgeul air a mhnaoi. Rug e oirre, agus mharbh e i. Ach ’na dheigh sin fhuair e am mach nach robh aig a’ phioghaid ach an tul-fhirinn; agus bha aithreachas gu leor air a chionn gu ’n do mharbh e i.

An uair a chriochnaich an righ Greugach an naigheachd mu ’n phioghaid (ars’ an t-iasgair ris an fhathach), thuirt e ris an ard-chomhairleach, “O ’n a tha fuath agadsa do Dhouban, an lighiche, ged nach d’ rinn e cron riamh ort, is e do mhiann gu ’n cuirinn-sa gu bas e. Ach bheir mi an aire nach dean mi sin, air eagal gu ’m bi aithreachas orra mar a bh’ air an fhear ‘ a mharbh a’ phioghaid.”

Ged a dh’ eisd an t-ard-chomhairleach ris na briathran so, bha e cho lan de ’n olc ’s gu robh e suidhichte gu ’n tugadh e air an righ Douban a chur gu bas.

“Le ’r cead, a righ,” ars’ esan, “cha robh ann am bas na pioghaid ach ni suarach, agus tha mi ’creidsinn nach robh a maighstir fada ’g a caoidh. Ach car son a chumadh eagal gu ’n deanadh sibh olc air duine neo-chiontach sibhse o chur an lighiche gu bas? Tha barantas gu leor agaibh air son a chur gu bas an uair a tha e air innseadh dhuibh, gu bheil a run air bhur beatha a thoirt air falbh. A chum beatha ’n righ a chaomhnadh, bu choir gu ’n gabhtadh amhrus mar dhearbhadh cinnteach. Is fhearr, an neo-chiontach a chur gu bas na ’n ciontach a leigeadh as. Ach, le ’r cead, cha ’n ’eil teagamh sam bith nach ’eil Douban suidhichte air sibhse a chur gu bas. Cha ’n e farmad a tha ’toirt ormsa a bhith cho fada ’na aghaidh idir. Is ann a tha mi air mo lionadh cho mor le eud is le curam mu thimchioll bhur beatha-se ’s nach urrainn domh gu ’n chomhairle a thoirt oirbh. Ma tha mo bheachd mearachdach, is math an airidh peanas a dheanamh orm mar a rinneadh air ard-chomhairleach a bh’ ann o chionn fada, an uair a rinn e olc.”

“Ciod an t-olc a rinn an t-ard-chomhairleach,” ars’ an righ Greugach.

“Innsidh mi sin duibh, ma ’s aill leibh eisdeachd rium. Bha righ ann o chionn fada aig an robh mac a bha deidheil air a bhith sealgaireachd cho tric ’s a thogradh e; ach thug e teann ordugh do ’n ard-chomhairleach a bhith dol comhladh ri’ mhac a h-uile latha do ’n bheinn-sheilg, agus gun e ’ga leigeadh as a shealladh air chor sam bith.”

Air latha araidh, an uair a bha iad ’s a’ bheinn-sheilg, lean mac an righ an deigh

---

[259]

[Vol . 5. No. 34. p. 3]

aon de na feidh cho fada ’s gu ’n do chaill e a rathad. Bha e ’n duil gu robh an t-ard-chomhairleach ’g a leantuinn. Ach cha robh suil aig an ard-chomhairleach air mar bu choir dha. An uair a thuig e gu ’n deachaidh e iomrall anns a’ bheinn, dh’ fheuch e ris an rathad cheart a dheanamh am mach; ach cha b’ urrainn da. Mharcaich e, sios is suas feuch an amaiseadh e air an rathad cheart; ach cha ’n amaiseadh. Chunnaic e boirionnach anabarrach maiseach ’na suidhe ri taobh an rathaid ’s i sior chaoineadh. Stad e leis an each, agus dh’ fheoraich e dhi co i, agus cia mar a thachair dhi a bhith anns an aite aonaranach ud.

“Is mise,” ars’ ise, “nighinn righ nan Innsean. An uair a bha mi marcachd an so thainig an cadal orm, agus thuit mi bhar an eich. Thug an t-each e fhein as, agus dh’ fhag e an so mi.”

Ghabh mac an righ truas dhi, agus dh’ iarr e oirre suidhe air a chulaobh air muin an eich. Rinn i so gu toilichte.

An uair a bha iad a’ dol seachad air taigh a bha air tuiceam, thuirt am boirionnach ris, gu robh toil aice tighinn air lar. Thainig ise bhar muin an eich an toiseach; ’na dheigh sin thainig esan air lar; agus choisich e leis an each, agus e air shrein aige, suas a dh’ ionnsuidh un taighe. Ach faodar a thuigsinn gu robh ioghnadh mor air an uair a chuala e ise, an deis dhi a dhol a steach, ag radh, “A chlann, thug mi duine og, maiseach, a tha gle reamhar, do ’r n-ionnsuidh.”

Ghrad thuirt iadsan, “A mhathair, c’ait am bheil e, a chum gu ’n ith sinn anns a’ mhionaid e; oir tha ’n t-acras mor oirnn.”

An uair a chuala mac an righ so, thuig e gu robh e ann an cunnart, agus nach robh anns a’ bhoirionnach ach te a bha ’fuireach ann an aite uaigneach, agus a’ tighinn beo air feoil dhaoine a bha i ’toirt a dh’ ionnsuidh an taighe leis na caran. Cho luath ’s a b’ urrainn da leum e air main an eich gu falbh dhachaidh.

Anns a’ cheart mhionaid thainig i am mach as an taigh, agus an uair a chunnaic i gu robh mac an righ a’ falbh, thuirt i, “Na biodh eagal sam bith ort. Co thu? Co tha thu ’g iarraidh?”

“Chaill mi mo rathad,” ars’ esan, “agus tha mi ’feuchainn am faigh mi e.”

“Ma chaill thu do rathad,” ars’ ise, “cuir thu fhein air curam Dhe, agus bheir e fuasgladh dhut ’na d’ eiginn.”

An sin thog mac an righ a shuilean suas gu neamh, agus thuirt e, “A Thighearn Uile-chumhachdaich, amhairc orm, agus saor mi o ’n namhaid so.”

An uair a chuala am boirionnach so, thill i steach do ’n taigh. Mharcaich mac an righ air falbh cho luath ’s a’ b’ urrainn da. Gu fortanach dh’ amais e air an rathad, agus rainig e taigh ’athar gu sabhailte. Dh’ innis e ’dha athair a h-uile car mar a dh’ eirich dha air shailleamh gu ’n do dhearmad an t-ard-chomhairleach suil a chumail air mar a dh’ iarradh air. An uair a chuala an righ so, dh’ orduich e an t-ard-chomhairleach a bhith air a chur gu bas.

“Le ’r cead a righ,” ars’ ard-chomhairleach an righ Ghreugaich, “mur toir sibse an aire mhath, faodaidh an t-earbsa a tha sibh a’ cur ann an Douban, an lighiche, am bas a thoirt dhuibh an uine ghoirid. Tha mise lan-chinnteach nach ’eil ann ach fear-brathaidh a chuir bhur naimhdean do ’n rioghachd a chum bhur beatha ’thoirt air falbh. Tha sibh ag radh, gu ’n do leighis e sibh; ach, mo chreach, co is urrainn a bhith cinnteach? A reir choltais is docha gu ’n do leighis e sibh; ach co aige tha fios nach cuir na cungaidhean a thug e dhuibh am bas oirbh air a’ cheann mu dheireadh.”

Bha ’n righ Greugach gu nadarra ’na dhuine anns nach robh a’ bheag de thur, agus air an aobhar sin, cha robh e comasach air na cuilbheartan a bh’ anns an ard-chomhairleach a thuigsinn. Agus cha mho na sin a bha e comasach air seasamh ri ’bheachdan fhein. Chuir briathran an ard-chomhairlich gu mor as a bharail e.

“Ard-chomhairlich,” ars’ esan, “tha thu ceart. Faodaidh gu ’n d’ thainig e a dh’ aon ghnothach gus mo bheatha ’thoirt air falbh. Is docha gu ’n teid aige air sin a dheanamh le faileadh cuid de na cungaidhean a tha e’ gnathachadh. Feumaidh sinn smaointean ciod an doigh a’s fhearr dhuinn a ghnathachadh anns a’ chuis.”

An uair a chunnaic an t-ard-chomhairleach gu ’n d’ aontaich an righ leis, thuirt e, “Le ’r cead, a righ, is e an doigh a’s cinntiche agus a’s ealamha air bhur beatha a shabhaladh, fios a chur air Douban, an lighiche, agus ordugh a thoirt seachad an ceann a chur dheth cho luath ’s a thig e.”

“Gu firinneach ceart,” ars’ an righ, “tha mi ’creidsinn gur e sin an doigh air a chumail o chron a dheanamh.”

An uair a thuirt e so, chuir e fios air fear de na saighdearan, agus dh’ ordaich e dha a dhol air thoir an lighiche. Thainig an lighiche gun dail sam bith ’s gun fhios aige c’ar son a chuireadh fios air.

“Am bheil fhios agad,” ars’ an righ, “c’ar son a chuireadh fios ort?”

“Cha ’n ’eil,” ars’ esan. “Tha mi feitheamh gus am faic sibh iomchuidh fios a thoirt dhomh.”

“Chuir mi fios ort a chum gu ’n tugainn do bheatha dhiot,” ars’ an righ.

Cha ghabh e innseadh an t-ioghnadh a chuir na briathran so air an lighiche.

“Le ’r cead, a righ, c’ar son a bheireadh sibh mo bheatha dhiom? Ciod an t-olc a chuir mi ’n gniomh?” ars’ esan.

“Tha e air innseadh dhomhsa le urra chinnteach, gur ann gus mo bheatha a thoirt air falbh a thainig thu do m’ luchairt; agus a chum bacadh a chur air do dhroch run, bheir mise air falbh do bheatha-sa. Thoir buille dha,” ars’ an righ, ris an fhear a bha gus a mharbhadh, “agus saor mise o ’n mhealltair thruaillidh a thainig an so gus mo chur gu bas.”

An uair a chuala an lighiche an t-ordugh cruaidh-chridheach a thug an righ seachad, thuig e ’s a’ mhionaid gu ’n do choisinn an urram agus na fhuair e o ’n righ de dh’ airgiod, naimhdeas is mirun dha, agus gu ’n do chuireadh droch comhairlean ann an ceann an righ. Ghabh e aithreachas a chionn an righ a leigheas o ’n luibhre; ach cha deanadh aithreachas feum dha.

“An ann mar so,” ars’ esan ris an righ, “a tha sibh ’dol ’gam phaigheadh air son bhur leigheas?”

Cha ’n eisdeadh an righ ris, ach thug e ordugh an dara uair do ’n fhear a bha gus a mharbhadh buill a thoirt dha. Mu dheireadh, ghuidh an lighiche air e leigeadh a bheatha leis, “Och, a righ,” ars’ esan, “thoir dhomh fad-laithean, agus bheir Dia dhutsa fad-laithean. Na cuir gu bas mi, air eagal gu ’n cuir Dia thusa gu bas.”

Stad an t-iasgair a dh’ innseadh na naigheachd do ’n fhathach, agus thuirt e ris; “A nis, ’fhathaich, tha thu ’faicinn gu ’n do thachair dhomhsa agus dhutsa direach mar a thachair do Dhouban agus do ’n righ Ghreugach.”

“An aite eisdeachd a thoirt do ’n lighiche (ars’ an t-iasgair ’s e dol air aghaidh leis an naigheachd), an uair a ghuidh e gu durachdach air gu ’n caomhnadh e a bheatha dha, is ann a thuirt an righ Greugach ris, “Feumaidh mi do chur gu bas, ar neo is docha gu ’n toir thusa air falbh mo bheatha-sa leis a’ cheart innleachd leis an do leighis thu mi.”

Thoisich an lighiche ri gul ’s ri caoidh ’s ri gearain air an euceart a bha ’n righ a’ deanamh air, an deis na rinn e dha de mhath an uair a leighis e e.

Cheangail am fear a bha gus a mharbhadh aodach m’ a shuilean, agus cheangail e a lamhan, agus bha e ’dol a thoirt a chinn deth leis a’ chlaidheamh.

Bha uaislean na luchairt an lathair, agus air dhaibh truais mor a ghabhail ris an lighiche, ghuidh iad air an righ mathanas a thoirt dha, agus bha iad a’ dol an urras do ’n righ nach robh e ciontach de ’n olc a bh’ air a chur as a leith, ach cha gheilleadh an righ dhaibh am muigh no ’mach. Fhreagair e iad cho garg ’s nach leigeadh an t-eagal dhaibh facal tuilleadh a radh ris mu ’n chuis.

Bha ’n lighiche air a ghluinean ’s a shuilean ’s a lamhan air ceangal, agus bha am fear a bha ’dol ’g a mharbhadh ’na sheasamh ’s e deas gus an ceann a chur dheth. Thuirt an lighiche ris an righ, “Le ’r cead, a righ, o ’n a tha sibh suidhichte gu ’n cuir sibh mise gu bas, tha mi ’g iarraidh de dh’ fhabhar oirbh gu ’n leig sibh leam a dhol dhachaidh, a chum gu ’n toir mi ordugh seachad mu thimchioll mar is coir dhaibh m’ adhlacadh. Bu mhath leam mo bheannachd fhagail aig daoine a dheanadh feum math dhiubh. Tha aon leabhar agam a bhithinn

(Air a leantuinn air taobh 262.)

---

[260]

[Vol . 5. No. 34. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, FEBRUARAIDH 27, 1897.

Chaochail Seumas MacGhriogair, ceann-feadhna “Chloinn Dhùghaill Chiar.” faisg air Auchterander an Alba, air an 26mh latha dhe’n mhios s’a chaidh. B’e an darra glùn deug bho Dhùghall Ciar, agus b’e an t-aon mu dheireadh de shliochd “Ghriogair na Glùine Duibhe,” a bha ’na chòirneal aig Prionnsa Tearlach ’sa bhliadhna 1745. Bha an teaghlach an seilbh an oighreachd Ghlinn-guill gus a bhliadhna 1860, ’nuair a chreic am fear so i ri Griogarach eile. Re nam bliadhnaichean mu dheireadh de bheatha, cha robh e ach gle bhochd ’na chrannchur. Bha e tri fichead us naodh bliadhna deug a dh’ aois.

Cha ’n eil sgeul ùr no annasach sam bith a’ tigh’nn á Cuba air an t-seachdain so. Tha an cogadh a’ dol air adhart, agus cha ’n eil e ro choltach gu ’n tig e gu crich a dh’ aithghearr. Tha an Spainn gun teagamh an deigh na ’s urrainn di a dheanamh, agus ma sheasas na ceannaircich a mach beagan na ’s fhaide, rud a ni iad ma ’s comasach sin daibh, bheir iad buaidh oirre. B’ fhearr gu ’n rachadh a’ chùis an darra taobh, oir tha ’n saoghal seachd sgith a bhi cluinntinn mu na blàraibh fuilteach a thatar a cur, agus mu ’n léir-sgrios a thatar a’ deanamh air duthaich a tha gu nàdurra cho torrach ’s cho tiorail ri dùthaich fo ’n ghaéin.

A reir choltais, tha aig na Creteich ri bhi fo chuing thràilleil na Tuirce treis a dh’ ùine fhathast; bhac na rioghachdan mora do ’n Ghréig a dhol eadar an Tuirc agus a cuid iochdaran. Bha cabhlach de shoithichean-cogaidh air an cur gu Canea, an Crete, agus air do bhlàr a bhi ’dol air adhart eadar na Creteich agus na Turcaich, ghabh na soithichean pàirt nan Turcach, agus loisg iad air na Creiteich gus am b’ fheudar dhaibh toirt suas. Theagamh gur e sin bu chòir dhaibh a dheanamh air sgàth sith na Roinn-Eorpa a ghleidheadh, ach tha moran sluaigh, gu h-àraidh ann am Breatunn, a tha gle mhi-riaraichte leis mar a rinneadh. Tha iad sin a’ smaoineachadh gu ’m bu chòir an t-eilean a thoirt bho na Turcaich agus a chur fo riaghladh na Gréige, agus gu ’m bu chòir a dheanamh gun dàil sam bith.

Gaidheal Ghlascho.

Aig a’ Chéilidh ann an Talla na h-Aithne air feasgar Di-sathuirne (Ian. 23) thug Calum Dòmhnullach, ’o Dhun-breatun, òraid air “Na Druidhean.” Bha Murchadh Màrtuinn an Ceann-suidhe, anns a chathair.

Thubhairt an t-òraidich gu’n robh tri puingean sònraicht a thainig fa chomhair beachd an duine cho luath ’us a thòisich e air smuaineachadh.

(1) Gu ’n do bheachdaich e air fhéin; (2) air an t-saoghal anns an d’ fhuair e e-fhéin air shuidheachadh, agus anns am fac e òrdugh ’us riaghailt a’ comharrachadh a mach rùin agus aobhair; agus (3) gun robh na co-dhùnaidhean gus an tug a’ chiad dà phuing e ga thoirt gus a cho-dhùnadh gun robh cumhachdach a’ chruthachadh agus a’ cumail freasdail chum ruin shònraichte, agus gun d’ éirich bho ’n cho-dhùnadh seo iarrtas ’an cridh dhaoine chum a bhi ’sireadh Dhé. A’ tionndadh gus na Druidhean, agus gu ’n eachdraidh, thubhairt an t-òraidiche gun robh cuid dhe ’n bheachd gun robh cuid dhe ’n bheachd gun robh creideimh nan Druidhean cho sean agus cho glan ri creideamh Abrahaim; gum b’ e creideimh nam Breatunnach aig teachd nan Roimhich (55, B.C. ); agus gun do ghleidh e ’àite anns a’ Ghàidhealteachd gus an deach cur as dà le buaidh an t-Soisgeil fodh theagasg Chaluim Chille.

Dh’ ainmich e ceithir ceuman ann am foghlum nan Druidhean. Bha ’m foghlum ach a’ faighinn air a cheud ceum gu bhi ’n a Eubagdreuchd mu’m beil caochladh bheachd, ach ann am beachd an òraidiche bha ’n a dhreuchd a bhe teagasg cloinne. B’ e ’n dara ceum gu bhi ’n a Sheanachaidh. An treas, na Bhàrd; agus as na Bàird bha na Druidhean air an taghadh.

Chaidh e air aghart a beachdachadh gun robh iad a creidsinn ann am bithbhuantachd aon, na air chaochladh; ann an taibhsean, ’s ann an sithichean. Gun robh na briathran agus na gnàthan-aoraidh uile air an cumail ann am meadhair, agus nach robh sgoil-litrichais aca idir.

Cha robh e dhe ’n bheachd gun robh iad ag iobradh nam beò, ach gun robh an luchd-eachdraidh Roimheach a bha ’g aithris sin a’ togail am beachd bho’n doigh uaigneach anns an robh na Druidhean ag oibreachadh, gu h-àraidh bho ’n cleachdadh bh’ aca bhi a’ losgadh nam marbh. Mhìnich e moran de na gnàthan agus de na h-ainmean de ’m bheil iarmad ann an cleachdadh gus an lath’ an diugh.

Labhair pàirt de luchd ne céilidh am beachd; agus thugadh taing chridheil do ’n òraidiche. Chaidh a’ chuid eile de ’n fheasgar a chur seachad a’ còmhradh, ri ceòl ’us òrain.

STOR UR TAILLEARACHD,

Aodaichean Matha dhe gach seorsa. Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair,
MacCoinnich & Co.
Sidni, C. B.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c , &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de ’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. Mac Fhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chloimh a chur air falbh, Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[261]

[Vol . 5. No. 34. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

’Se Di-ciaduin s’a tighinn a’ cheud latha dhe ’n charghus. Bidh a’ chàisg gu math anmoch air an earrach so, air an 18mh latha de dh’ April.

Bhatar a’ taghadh fir-pàrlamaid ann an St. Boniface, am Manitoba, a sheachdain gus an diugh. Fhuair Luzon, an conservative, a stigh le 192 bhòt a bharrachd air Bertrand, an liberal.

Bha an soitheach-smùide Stanley, a tha ruith eadar Pictou us Georgetown re an gheamhraidh, an sàs anns an deigh mu ochd mile bho eilean Chariboo fad còrr us seachdain. Cha ’n eil fhios an d’ fhuair i aisde fhathast.

Tha tinneas neònach air tigh’nn am measg nan caorach ann an Ontario, a tha cur iomguin mhor air na tuathanaich. Mu ’m bàsaich na caoraich tha an craicionn a’ fàs dubh, agus nuair a dh’ fhosglair iad, tha an fheòil mar gu ’m biodh i air grodadh.

Tha an sgoil a’s motha th’ air an t-saoghal air a cumail ann an teis meadhon baile-mor Lunnainn, agus fo chùram Mhorair Rothschild. Tha coig mile deug air fhichead de chloinn bhochda Iudhach a faotainn foghlum innte, agus a h-uile bliadhna tha gach aon dhiubh a faighinn deise no dha aodaich mar ghibht o’n duin’ -uasal cheudna.

Bha na mèinneadairean ann an Springhill an oidhche roimhe a taghadh dotair gu bhi aca ’n àite ’n Dotair Mhic Aidh, a chaochail o chionn ghoirid, agus thagh iad an Dotair R. L. Murray, a bha roimhe so am Pictou. Is bràthair e do ’n Onarach Deòrsa Murray, Priomhair Nobha Scotia, agus fhuair e bhreith us àrach anns a Mheinn a Tuath.

Tha McGowan, am fear a chuireadh an greim aig Dundas, E. P. I., deireadh an fhoghair s’a chaidh, air son mort Peigidh Nic Coinnich, a’ seasamh cùrtach ann an Georgetown air an t-seachdain so. ’Nuair a chaidh a ghlacadh, bha e as a rian, agus chuireadh do ’n tigh-chaothaich e; tha e nise air a dhol na ’s fhearr, agus tha aige ri cùirt a sheasamh. Cha ’n eil teagamh nach e tha ciontach.

Am measg nan dùthchannan anns am bheilear a faighinn òir, cha ’n eil Nobha Scotia idir air deireadh. Air a bhliadhna s’a chaidh, bha mu fhiach leth muillean dolair dhe ’n stuth phriseil sin air a thoirt á mèinnean na mor-roinne so, agus thatar a’ deanamh a mach gu ’m bi moran a bharrachd air sin air a chur a mach air a bhliadhna so a chionn gu bheilear a nise ’ga fhaotainn ann an Cheticamp, àit air nach robh iomradh a thaobh òir mu ’n àm so ’n uiridh.

La na Sàbaid s’a chaidh ann an Lunnainn, chaochail Adam Burns, a bha ’na cheannaiche ann a Halifax re iomadh bliadhna. Rugadh e ann an Albainn, agus bha e mu thri fichead bliadhna ’sa deich a dh’ aois ’nuair a chaochail e. Bha e de ’n chuideachd Burns & Murray gu toiseach na bliadhna so, agus bhatar gle eòlach air anns gach cearna de ’n mhor-roinn. Bha e ’na dhuine gle mheasail, agus bha e gle chuuimhneach air a bhi deanamh cuideachaidh leis gach aobhar feumail. Cha d’ fhag e de theaghlach ach aon nighean.

A dh’ aindeoin cho soilleir ’sa tha e gu bheil Iain Sullivan ciontach de mhort Mrs. Dutcher agus a mic, agus an dòigh bhrùideil air an d’ rinn e e, tha da mhile de mhuinntir Mhoncton an deigh an ainmean a chur ri tagradh dh’ ionnsuidh an Ard-Riaghladair ag iarraidh a bheatha leigeadh leis. Tha sinn an dòchas nach fhaigh an tagradh eisdeachd. Tha mort ’na chionta tha ’g iarraidh beatha ’n fhir a ni e a thoirt air falbh, agus neach a ni mort, gu h-àraidh mort graineil mar a bha ’n sid, cha choir fàbhar sam bith a dheanamh ris.

Bha teine mor ann an St. Pierre a sheachdain gus an diugh. Chaidh dha no tri de thaighean-ceannachd a losgadh a b’ fhiach da fhichead mile dolair.

Tha Morair agus bana-Mhorair Obaraidhean air chuairt anns na Stàitean. Bha iad toiseach na seachdain so ann am baile Washington air aoidheachd aig Sir Julian Panncefote, Ard-theachdaire Bhreatuinn.

Fhuaireadh teaghlach anns an robh sianar ann a Winona, Dakota Tuath, air am mort, a sheachdain gus an dé. Cha ’n eil cinnt sam bith co rinn an gniomh oillteil, ach tha amhrus làidir gur h-iad na h-Innseanaich a tha ciontach.

Tha an t-Onarach Mr. Borden, a bha air a ghoirteachadh aig Dorchester o chionn ghoirid, cho tinn an deigh an sgiorraidh ’s gu ’m b’ fheudar dha a dhol do na Stàitean a Deas air son a shlàinte. Tha eagal air a chàirdean gu feum e a dhreuchd a leigeadh uaithe mur teid e am feabhas an ùine ghoirid.

Chaill Tomas Vooght, Sidni Tuath, each anns an deigh aig an Eilean Mhor, Di-sathairne s’a chaidh. Bha e a’ dol a null gu Baddeck, agus chaidh an t-each fodha ann an sgàineadh a bh’ anns an deigh. Cha robh aige ach e-fhéin aig an àm agus cha b’ urrainn da an t-each a shàbhaladh. Tha an deigh anns an àite sin gle chunnartach.

Tha na Stàitean an dràsda ’pàigheadh mu dha cheud gu leth muillein dolair ’sa bhliadhna d’a cuid airm; tha sin a’ gabhail a stigh na thatar a pàigheadh mar phensions cho math ris na thatar a pàigheadh do shaighdearan mara us tire. ’S mor an t-suim airgeid sid gu bhi ’ga phaigheadh air son cogaidh ri àm sithe, gle fhaisg air muillein dolair gach latha dhe ’n bhliadhna.

Bha tuiltean uamhasach ann an Stàitean Kentucky agus Virginia toiseach na seachdain so. Bha an t-uisge ’sileadh gun lasachadh fad shia uairean deug air fhichead, agus bha na h-aimhnichean a’ cur thar am bruachan ’sa sguabadh air falbh thaighean. Bha ’n t-uisge ’g éiridh cho bras ann an àiteachan ’s nach b’ urrainn do ’n t-sluagh ach gann teicheadh le ’m beatha. Chaidh moran spréidhe a chall, agus bhathadh daoine ann an caochladh àitean.

Bha suim mhath airgeid air a chur cruinn anns a’ bhaile air son cuideachadh leis na bochdan anns na h-Innsean. Bha am banca ’gabhail a stigh na bha daoine toileach a thoirt do ’n aobhar. Bha còrr us ceud gu leth dolair a stigh toiseach na seachdain so, a chuid bu mhotha dhe sin bho na h-eaglaisean, mar a leanas: —An eaglais Shasunnach, $26 : an eaglais Chaitliceach, $20 ; an eaglais Mhethodach, $35 ; eaglais sraid Falmouth, $28 ; agus eaglais St. Andrew’s, $40 .

Tha fios a Boston ag innse nach eil aig Bram ach an droch mhisneachd o’n fhuair e mach nach eil cùirt ùr ri bhi air a suidheachadh gus fheuchainn. Riamh o’n chaidh a chur an greim bha e cur ioghnadh air na h-uile cho beag cùram ’sa bha a shuidheachadh a’ cur air, ach a nise tha e cha mhor as a rian; cha ’n eil e ’g ithe no cadal no ’gabhail taimh mar bu chòir dha, agus tha fear-cumail a phriosain dhe ’n bharail nach teid moran ùine seachad gun e dh’ aideachadh a chionta.

Tha cuideachd ann an New York an deigh òrdugh a thoirt seachad air son soitheach-smùid a thogail a bhios na ’s motha na aon a chaidh, a thogail riamh roimhe. Tha i gu bhi seachd ceud us ceithir troighear a dh’ fhad; tha sin coig troighean fichead na ’s fhaide na bha ’nGreat Eastern,agus tri fichead troigh ’sa coig na ’s fhaide na soitheach sam bith a th’ air a chuan an diugh. Tha i ri bhi air a togail ann am Belfast, an Eirinn, agus bidh i ullamh gu dhol a dh’ obair toiseach na h-ath bhliadhna.

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

THA D. J. Domhnullach air son rùm a dheanamh do bhathar an earraich, agus tha e ’creic na th’ aige de bhathar geamhraidh gle shaor. Reicidh e ni sam bith a tha ’san stor, ach a mhain brogan, 20 p. c. na’s isle na bha iad roimhe so. Rud air am pàigheadh tu $1 .00 roimhe so, cha chosg e dhut an drasda ach 80c. Cha mhair so ach mios. Thig trath agus faigh bargan.

NIALL DOMHNULLACH,
CEANNAICHE.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B,
Tha e na fhear-gnothuich do’n MHAC-TALLA, agus faodar pris a phaìpear, agus ainmean luchd-gabhail a thoirt dha.

---

[262]

[Vol . 5. No. 34. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 259.)

deonach fhagail agaibh fhein, nan gabhadh sibh e. Tha e anabarrach luachmhor, agus b’ fhiach dhuibh a thasgaidh suas gu curamach anns an taigh-ionmhais.”

“Ciod is aobhar gu bheil an leabhar cho luachmhor ’s a tha thu ’g radh,” ars’ an righ.

“Le ’r cead,” ars’ an lighiche, “tha moran de nithean iongantach sgriobhte ann. Agus is e an ni a’s iongantaiche a th’ ann so; ma ghabhas sibh de dhragh, cho luath ’s a bheir sibh dhiom an ceann gu ’m fosgail sibh an leabhar aig an t-siathamh duilleig, freagraidh mo cheann a h-uile ceisd a chuireas sibh air.”

Air do ’n righ a bhith toileach an ni iongantach so ’fhaicinn, chuir e dail ’na bhas gus an la ’r-na-mhaireach. Leig e leis a dhol dhachaidh; ach chuir e daoine ’g a fhaire air eagal gu ’n teicheadh e.

Chuir an lighiche gach ni a bhuineadh dha an ordugh. An uair a chualas gu robh ni neo-ghnathaichte gu tachairt an deigh a bhais, chaidh na comhairlich, ard-uaislean na luchairt, ceannardan an airm, agus gach aon eile a bhuineadh do ’n luchairt, do thalla na comhairle, a chum gu faiceadh iad an ni iongantach a bha gu tachairt.

Cha bu luaithe a thugadh Douban, an lighiche, a steach an lathair an righ, na ghabh e suas gu bonn na cathrach air an robh an righ na shuidhe, agus leabhar mor aige ’na laimh. Dh’ iarr e mios a thoirt an lathair. Thugadh sin ann; agus chuir e an comhdach anns an robh an leabhar paisgte aige, air a’ mheis, agus shin e an leabhar do ’n righ. Thuirt e, “Gabhaibh an leabhar, ma ’s e bhur toil e, agus cho luath ’s a bheir sibh dhiom an ceann, cuiridh sibh anns a’ mheis e air uachdar a’ chomhdaich a sgaoil mi oirre.’ Cha luaithe a chuireas sibh ann e na sguireas an fhuil a shileadh. An sin fosglaidh sibh an leabhar, agus freagraidh mo cheann a h-uile ceisd a chuireas sibh air. “Ach ceadaichibh dhomh,” ars’ esan, “m’ ath-chuinge a chur suas ribh aon uair eile air son mo bheatha. Air sgath Dhe, thugaibh eisdeachd do m’ ghuidhe. Tha mi ag innseadh dhuibh aon uair eile gu bheil mi neo-chiontach.”

“Cha ’n ’eil eifeachd sam bith ’na d’ chuid urnuighean,” ars’ an righ. “Agus ged nach biodh aobhar eile agam air son do chur gu bas ach a chum do cheann a chluinntinn a’ bruidhinn, theid do chur gu bas.”

An uair a thuirt an righ so, ghabh e an leabhar a laimh an lighiche, agus dh’ orduich e an ceann a ghrad thoirt dheth.

Thugadh an ceann deth cho sgiobalta ’s gu ’n do thuit e anns a’ mheis. Cha bu luaithe a thuit e innte na sguir an fhuil a shileadh. Ghabh na h-uile a bha ’n lathair ioghnadh mor an uair a chunnaic iad an ceann a’ fosgladh a shul, ag is ag radh, “Le ’r cead, a righ, fosglaibh an leabhar.”

Dh’ fhosgail an righ e, agus o ’n a bha na duilleagan a’ leantuinn ri’ cheile thoisich e ri fliuchadh a mheoire ’na bheul a chum gu ’m biodh e ni b’ fhusa dha na duilleagan a thionndadh. Lean e air an tionndadh gus an d’ rainig e an siathamh duilleag. Cha robh facal sgriobhte air aon de na duilleagan. “A lighiche, cha ’n ’eil dad sgriobhte an so,” ars’ esan.

“Tionndaidh tuilleadh dhuilleagan,” ars’ an ceann.

Lean an righ air tionndadh nan duilleagan ’s e sior fhliuchadh a mheoire ’na bheul, gus an do thoisich am puinnsean a chuir an lighiche air na duilleagan ri fhagail tinn. Mu dheireadh chaidh e ann an laigse, agus thuit e bhar na cathrach.

An uair a chunnaic ceann an lighiche gu ’n robh an righ gus a bhith grad marbh leis a’ phuinnsean thuirt e; “A dhroch righ, tha thu nis a’ faicinn mar a dh’ eireas do dhroch dhaoine a ni droch fheum de ’n ughdarras a th’ aca, agus a chuireas daoine neo-chiontach gu bas. Luath no mall bheir Dia breitheanas air daoine a tha eucorach cruaidh-chridheach.”

Mu ’n gann a labhair an ceann na briathran so, thuit an righ marbh far an robh e, agus chaill an ceann na bh’ ann de bheatha. An uair chriochnaich an t-iasgair eachdraidh an righ Ghreugaich is Dhoubain, thuirt e ris an fhathach, agus e glaiste aige anns an t-soitheach, “Nan do leig an righ Greugach leis an lighiche a bhith beo, leigeadh Dia dha fhein a bhith beo. Ach dhiult e eisdeachd a thoirt dha an uair a ghuidh e gu durachdach air gu ’n leigeadh e a bheatha leis. Sin direach mar a dh’ eirich dhutsa, ’fhathaich. Nan d’ thug thusa dhomhsa am fabhar a bha mi ag iarraidh ort, bhiodh truas agam riut; ach o ’n a bha thu suidhichte gu ’n cuireadh tu gu bas mi, an deis na comain a chuir mi ort an uair a leig mi a priosan thu, feumaidh mise a nis a bhith cho cruaidh-chridheach riut fhein ’s a bha thu fhein riumsa.”

“Mo dheadh charaid,” ars’ am fathach, “tha mi ’guidhe ort aon uair eile nach bi thu cho cruaidh-chridheach ’s gu ’m fag thu glaiste an so mi. Thoir fa near nach ’eil e ceart do dhaoine a bhith ’deanamh dioghaltais air an son fhein; agus air an laimh eile, gu ’m bheil a ’bhith ’deanamh math an aghaidh an uilc gu mor ri mholadh. Na dean ormsa mar a rinn Imama air Ateca.”

“Ciod a rinn Imama air Ateca?” ars’ an t-iasgair.

“Ho!” ars’ am fathach, “ma tha toil agad fios fhaotainn m’a thimchioll, fosgail an soitheach. Na biodh duil agad gu ’m bheil saod ormsa gu innseadh naigheachdan gu leor dhut.”

“Ma ta, is mi nach leig,” ars’ an t-iasgair. “Cha ’n ’eil ann ach gnothach faoin dhut a bhith bruidhinn air a leithid. Tha mi direach a’ dol ’gad thilgeadh ann an grunnd a’ chuain.”

“Eisd ri aon fhacal eile uam,” ars’ am fathach. “Tha mi ’gealltainn nach dean mi cion sam bith ort. Agus cha ’n e sin a mhain, ach nochdaidh mi dhut doigh leis am fas thu anabarrach beairteach.”

Thug dochas gu ’m faigheadh e doigh air fas beartaich air an iasgair gu ’n do thaisich e beagan. “Bheirinn eisdeachd dhut,’ ars’ esan “nam b’ fhiach d’ fhacal creideas a thoirt dha. Mionnaich dhomhsa air ainm mor Dhe, gu ’n coimhlion thu gu dileas do ghealladh, agus fosglaidh mi an soitheach. Cha ’n ’eil mi ’creidsinn gu bheil de dhanadas agad na bhristeas air do mhionnan.”

Thug am fathach a mhionnan da. Dh’ fhosgail an t-iasgair an soitheach. Anns a’ mhionaid thainig an ceo am mach as, agus bha am fathach na chruth ’s na mheudachd air a bheulaobh. B’ e a cheud rud a rinn am fathach an soitheach a thilgeadh le breab do ’n chuan. Chuir so eagal air an iasgair. “Fhathaich,” ars’ esan, “ciod is ciall dha sid? Am bheil thu ’dol a bhristeadh air na mionnan a thug thu dhomhsa o chionn tiotaidh? Am feum mise a radh riut mar a thuirt Douban ris an righ Ghreugach. Fuiling dhomh a bhith beo, agus cuiridh Dia fad ri do laithean.”

Rinn am fathach gaire an uair a chunnaic e gu ’n robh eagal air an iasgair agus thuirt e, “Iasgair cha ’n ’eil mi dol a bhristeadh air mo mhionnan idir. Na biodh eagal sam bith ort. Is ann a rinn mi sid gu spors dhomh fhein, agus feuen am faicinn an gabhadh tusa eagal. Ach a chum gu ’m faic thu gu bheil mi ’dol a sheasamh ri m’ ghealladh, tog leat na lin, agus lean mi.”

An uair a thuirt e so dh’ fhalbh e. Thog an t-iasgair leis na lin, agus lean e e, ged a bha beagan do dh’ eagal air. Chaidh iad seachad air a bhaile, agus rainig iad mullach beinne o’n do choisich iad sios do ghleann mor, far an robh lochan beag ’n a laidhe eadar ceithir chnuic.

An uair a rainig iad an lochan, thuirt am fathach ris an iasgair, “Tilg na lin ’s an lochan, agus glac iasg.” Cha robh teagamh aig an iasgair nach fhaigheadh e iasg; oir chunnaic e gu ’n robh moran eisg anns an lochan. Ach bha ioghnadh anabarrach air an uair a chunnaic e gu ’n robh ceithir dathan orra—bha iad geal is dearg is gorm is buidhe. An uair a chuir e na lin fhuair e ceithir eisg—fear de gach dath. O nach fhaca e an leithidean riamh chuir iad ioghnadh air, agus o’n a thuig e gu faigheadh e deadh phris orra, bha e gle aoibhneach. “Thoir leat an t-iasg, agus tairg do ’n righ iad, agus bheir e dhut barrachd airgid orra na bha agad riamh roimhe. Faodaidh tu tighinn a h-uile latha ’dh’ iasgach do ’n lochan so; ach thoir an aire nach cuir thu na lin ach aon uair s an latha; ma chuireas bidh aithreachas ort,” ars’ am fathach. An uair a thuirt e so, bhuail e a chas air an talamh agus shluig e am fathach, agus dhuin e mar
a bha e roimhe.

(Ri leantuinn.)

Tha seachd mile deug priosan anns na Stàitean, agus mu’n àireamh cheudna de thaighean-caothaich.

---

[263]

[Vol . 5. No. 34. p. 7]

Ceasnachadh Gailig.

’Nuair a tha foghlumaich ann an Alba air son a bhi ’na mhaighstir-sgoile, tha aige, mar anns an dùthaich so fhéin, ri bhi air a cheasnachadh, agus an sin ri dhol do dh’ oil-thigh gu bhi air ionnsachadh. Iadsan a tha air son a bhi teagasg Gàilig, bidh iad air an ceasnachadh a thaobh an eòlais air a’ chainnt sin a bharrachd air gach cuspair-foghlum eile. So an ceasnachadh a chaidh a dheanamh orra-san a bha feuchainn air a gheamhradh so:—

GAELIC .

(Time allowed, 1 ½ hours).

1. Translate into English: —

Bha an Cù Glas a’ tighinn le ’chraos fosgailte, agus a theanga ’mach air leth taobh a chraoìs. Bha gach smut* a chuireadh e as a shroin a’ losgadh tri mile roimhe agus air gach taobh dheth. Bha Fionn ’g a chrathadh le teas analach a’ Choin, agus chunnaic e gu soileir nach b’ fhada b’ urrainn e seasamh ris. Snaointich e ’n so ma bha feum an slabhraidh Bhrain † gu ’n robh an t-àm a bni ’g a tarainn. Chuir e a làmh ’n a phòca; agus an uair a bha ’n Cù an dlùth astar da, thug e ’mach i, agus chrath e ris i. Ghrad sheas an Cù, agus thòisich e air bogadh ’earbaill. Thàinig e ’n sin air aghaidh far an robh Fionn, agus, dh’ imlich e gach creuchd a bh’ air, o mhullach a chinn gu bonn a choise, gus an do leighis e le ’theanga na loisg e le ’anail. Mu dheireadh spàrr Fionn slabhraidh Bhrain mu amhaich a’ Choin Ghlais, agus theirinn e a stigh an gleann agus an Cù air lomhain aige.

* Snort.
† A dog’s name.

OR

Chaidh mo chaoraich-sa air seacharan air feadh nan uile bheann, agus air gach sliabh àrd: seadh, bha mo thréud air a sgapadh air aghaidh na talmhainn uile, agus cha robh aon neach ’g an sireadh no ’g an iarraidh. Uime sin, O aodhairean, éisdibh-se focal an Tighearna: Mar is beò mise, tha an Tighearna Dia ag ràdh, gu deimhinn a chionn gu robh mo threud ’n an creich agus gu ’n d’ rinneadh mo threud ’n am biadh do uile bheathaichibh na macharach, a chionn nach robh aodhair sam bith ann, ni mò dh’ iarr m’ aodhairean mo threud, ach bheathaich na h-aodhairean iad féin, agus cha do bhiadh iad mo threud-sa: —Mar so tha an Tighearna Dia ag ràdh, Feuch tha mise an aghaidh nan aodhairean, agus iarraidh mi mo threud air an laimh, agus bheir mi orra sgur de bhiadhadh an treud; ni mo bheathaicheas na h-aodhairean iad féin tuilleadh; oir saoraidh mise mo threud as am beul, a chum nach bi iad dhoibh ’n am biadh.

2 . Translate into idiomatic Gaelic:—

As some oxen were dragging a waggon along a stony road, the wheels set up a tremendous creaking. The driver of the waggon ordered them to cease making such a noise. “Stupids!” he exclaimed, “what are you groaning for? The oxen have all the weight to draw, and they do not utter a single mord of complaint.”

3. Write down in Gaelic the cardinal numbers of 1 and 12, and give the words for 40, 50, 80. Which numerals require the noun following them to be in the singular number?

4. Give the genitive singular and nominative plural of“clach bheag”and“duine mòr, ”the participle (verbal noun) from“gluas, meal, obair; ”and the present imperative singular of the verbs“théid, rinn, chunnaic. ”

5. How are “Yes” and “No” translated in Gaelic? Give illustrations.

6. “ ’S tric mi sealltuinn o ’n chnoc a ’s àirde. ”—Parse the words that are in italics.

Chaochail duine ann an Cille-Mhoire, am Muile, o chionn ghoirid do ’m b’ ainm Uisdean Caimbeul, agus ris an abairte an cumantas, “Righ Mhuile.” Bha e chòmhnuidh ann an àite ris an canar Acharionnaich, fearann a bha aig a shinnsirean o chionn coig ceud bliadhna. Bha e ’na dhuine aig an robh deagh cheann-labhairt, agus a bha gle mhòralach ’na ghiulan. Bha e fad thri bliadhn’ deug air fhichead ’na eildear an Eaglais Stéidhichte Ulbha.

Tha an Fhraing a nise ann an lan sheilbh air eilean Mhadagascar. Tha an Riaghladh ùr, a reir coltais, a’ dol a bhi math; am measg nithean eile a rinneadh o’n thainig an t-eilean gu bhi aca, thugadh an saorsa do na tràillean, agus cha ’n fhaodar, a mach uaithe so, tràill aona chuid a reic no cheannach air an eilean.

CARADH
Uaireadairean
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar uthcha tha ’nar beachd

D. A. Mac FHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c .
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .,
SIDNI, C. B.

McDonald Hanrahan & Co,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95

---

[264]

[Vol . 5. No. 34. p. 8]

Glogaidh Lomh.

(What can a Young Lassie) .

SEISD—
O, ciod a ni caileag,
Og chaileag, deas-chaileag,
Ciod a ni caileag
De sheann bhrosnach faoin?
Droch bhuil air an earras
A bhrosnach mo mhant
A Seònaid a mhalairt
Air fearann ’us maoin:

Bidh am bodach a’ smùcail,
A’ cneadraich ’s ag ùnaich.
’Us mise fo dhù-bhròin
Am’ chrùban r’ a thaobh,
A’ càradh nan lùireach,
’Us snigh air mo shuilean
A’ cuimhneach nam fiùran
D’ an duraiginn gaol.

O mhochthrath gu feasgar
Aon tàmh cha teid air san,
Ach a’ séideil ’s ag eirplich,
’S casd-feadrach a’ chraos;
E clod-cheannach cadlach,
’S an fhuil ann air ragadh—
O, ’s cianail bhi ’cadal
Le glag-bhodach baoth!

E frionasach mùgach,
Ri borbhan ’s ri gnùsdaich,
Cheart aindeoin mo dhùrachd
Cha chum mi air saod;
Bidh eud rium ’us gròig air
Air eagal nan òigear—
Mo bhron! an la chòmhlaich mi
Sgleògairneach maol!

’N uair chì mi bean Lachainn
’S a naoidhean ’na achlais,
Ag imeachd do ’n chlachan
’S a tasgaidh r’ a taobh,
Thig reac ann am bhràghad,
Le h-aimheal ’us tàmailt,
Gu ’n chairich iad lamh rium
Seann dràsgal gun saod!

Tha truas dhiom aig Anabla,
Seann phiuthar m’ athar;
Mar làmhas gu ’n lean mi
A h-earailean caomh—
“A chùnnnradh ’s a chrannadh
Gu ’ghreasad fo thalamh,
’S ùr-òigear a cheannach
Le earras na h-aos’ .”

Ruairidh Beag Shabhairidh.

AIR FONN: Ruairidh Mhic Ailpein Duibh.

Fàilt air a’ ghille,
Le ’chaog-shuilibh biorach;
Le chota ’s le bhriogaisean,
Gasda de ’n chlò.
’S math a dh’ aithnichear air d’ aogasg,
Gur Leòdaich do chinneadh
Siol Thormaid o’n Eilein
Air an luidheadh an ceò.
Oh Aonghais mhic Ruairidh
’S tu athair an deagh mhic,
’S tu dh’ fhaodadh bhi moiteil
Na ’m bitheadh tu beò.
S nach ’eil anns an sgìreachd
Cho farasda, finealt’,
Ri Ruairidh beag Shabhairidh,
Hò i ho rò!

Cha ’n ’eil Cléireach ’san dùthaich
A’s luthaire shiùbhlas;
Ga’n tabhairt gu pùsadh,
Bithidh tu dlùth air an tòir,
Cha ’n ’eil Cléireach san t-Seanadh
Cho ro-mhath a stiuras
A’ Bhirlinn roimh chuantibh
Nan stuaghanan mòr.
’Nuair a seideas an doinnionn
Na siùil o na crannaibh
’Sa chaillear gach cladach
Le sioban ’s le ceo—
An sin éighidh gach maraich’
Oh! ’s romhaith do ghabhail
A Ruairidh bhig Shabhairidh,
Hò i ho rò!

’Nuair a sheinneadh tu an Iorram,
’S tu dhuisgeadh an spiorad;
Ann an guaillibh nan gillean
’S iad an glacan nan ràmh,
’Nuair a sheinneadh tu ’n duanag
Gum b’ ait leam bhi suas riut,
Na m’ shuidhe rid ghualainn
’San t-searrag am laimh.
Cha ’n ’eil eadar so ’s Ròag
A sheinneadh riut “Mòrag,”
’S tu ’g iomram le farum
Ramh-bràghad an “Roè”
An sin their iad ri Ruairidh
Oh, piseach ’us buaidh ort!
A Ruairidh bhig Shabhairidh,
Hò i ho rò!

Tha mo Ghaol mar Ros air Gheig.

(My luve is like a red, red rose. )

O, tha mo ghaol mar ròs air ghéig
’S a chéitein chiùbhrach, thlàth;
O, tha mo ghaol mar cheòl nun teud,
’N uair ’s gléust’ a sheinnear clàr.

A réir do bhòidhch’, a chailin òg,
Tha m’ aign’ air tòir do ghràidh;
’S gun lean mo luaidh, a ghaoil, ort buan,
Gu ’m fàs an cuan ’na thràigh.

Gu ’m fàs an cuan ’na thràigh, a rùin,
’S an drùigh na creagan sios;
O, mairidh dhuit mo ghaol, a rùin,
An fheadh bhios lùth ’nam chliabh.

Ged ’s éudar dealachadh an tràths’,
Gu bràch gum bi thu ’m chuimhn;
Ach ’s éudar dealachadh an tràths’,
Tha ’m bàta ’n cois an tuinn.

O, sorruidh slàn leat, seal, a ghràidh!
Cha mheath mo ghràdh a chaoidh:
’S gun tig mi sgriob a nall gun dàil,
Ged ràineadh cuan ’us tuinn.

Ged ràineadh cuan ’us tuinn, a rùin,
’S ged bhruchdadh torunn spéur,
Gun tig mi nall a shealltuinn ort,
Thair ghreann nan tonnan sléibh.

S. M.

O CHIONN còrr us bliadhna, sgriobh an t-Urr. T. Watson, á Coburn. Ont., mar a leanas: —Tha K. D. C. an deigh atharrachadh mor a thoirt orm, aon uair ’s gu ’n do thòisich mi air a ghabhail. Tha tinneas mo stamaig air falbh gu buileach, agus tha mi na ’s sláine na bha mi o chionn bhliadhnaichean. Tha mi creidsinn gu bheil e cheart cho math ’sa tha iad-san a tha ’ga dheanamh ag radh.

(Aug. 14, 1896) sgriobh e rithist:— “Tha mi toilichte innse gu bheil an leigheas a rinn K. D. C. orm buan.”

K D. C. Bu choir e bhi anns a h-uile dachaidh, on tha e math air gach eucail bheag us mhor a tha buailteach do ’n stamaig, a leigheas.

Tha K. D. C. Pills anabarrach math air son tinneasan-cuim. Ma ghabhair iad comhla ri K. D. C. leighsidh iad teanntachd.

CLO-BHUALADH air a dheanamh gu snasail ann an oifig a MHAC-TALLA. Gailig no Beurla. Ma tha dad dhe’n t-seorsa dhith ort cuir litir thugainn a feorach nam prisean.

NUAIR THEID THU ’BHADDECK
taghail an stor
Albert I. Hart.
Tha Stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.
Bathar Tioram, Bathar Cruaidh
Amhlan, Aodaichean, Caiseart,
Adan, Curraichdean, agus iomadh ni eile.
An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.
ALBERT I. HART.
Baddeck, Aug. 1, ’90.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

“Eagle Parlor” Matches
Tha iad gle mheasail air smocairean, agus aig mnathan-taighe.
Tha iad gle thaitneach ri ’n ùisneachadh oir cha’n eil faileadh dhuibh idir,
THE E. B. EDDY Co
LIMITED
HULL, MONTREAL, TORONTO.