---

[313]

[Vol . 5. No. 41. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. V. SIDNI, C. B., DI-SATHAIRNE, APRIL 17, 1897. No 41.

Litir o’n Chuairtear.

FHIR MO CHRIDHE, —Mar a ta fhios agad fhéin, tha m’ obair ’g am chur air ghluasad air feadh an eilein, agus mar sin chi mi moran sluaigh, agus gheibh mi moran naigheachdan á iomadh cearna. ’S iomadh uair a smaoinich mi gu ’n sgriobhainn litir gu MAC-TALLA, ach cha ’n eil mo sgoil Ghàilig ach fad air ais, ged is nàr sin ri innse.

Dh’ fhalbh mi á siorrachd Victoria air a mhios so dh’ fhalbh, chaidh mi troimh siorrachd Inbhirnis, agus tha mi nise ann an siorrachd Richmond. Fad na h-ùine bha mi deanamh an astair sin, cha chuala mi iomradh air a bheag ach politics agus an la grip. Thog an la grip a ceann an toiseach ’s an Fhraing, agus b’ fhearr le sluagh na dùthcha so gu robh i air fuireach ann an dùthaich a h-àraich. Dhòirt Breatunn fuil gu leòr a ruagadh nam Frangach as an eilean so, agus ’s bochd an gnothuch nach rachadh aice air toirt orra an cuid tinneis a chumail aca fhéin, cho math ’sa rinn i sin. Thug Wellington buaidh air Napoleon ann am blàr Waterloo, agus their cuid riut nach eil Wellington ann do’n ghrip ach a mhàin an t-uisge-beatha; agus fhad ’sa dh’ fhanas i gun an casan a chur os an ceann, tha iad coma cia lion Waterloo a dh’ fheumas iad a chur, oir bheir gach blàr a thig cothrom dhaibh air fàilte chridheil a chur air Wellington.

Tha moran dhaoine tinne air feadh an dùthcha; mur eil iad tinn leis a’ ghrip, tha iad tinn le politics, am measg nan daoine tha feuchainn ri bhi air an taghadh ann an Ceap Breatunn, tha dithis air an do chuir mi fhéin eòlas a’ dol do’n Ard-sgoil ann an Sidni, Iain G. Moireastan, ann an siorrachd Victoria, agus Donnachadh Mac Fhionnlaidh ann an siorrachd Richmond. Air sgàth seann eòlais bu mhath leam am faicinn air an taghadh le chéile.

Bha mi aig coinneamh Cléire ann a’ Hogamah air a treas latha dhe’n Mhàrt. Bha coinneamh ùrnuigh aca feasgar, agus an t-Urr. Alasdair Ros air a ceann. Labhair an t-Urr. Mr. Bayne mu Theachdaireachd Chéin, agus an t-Urr. Domhnull Domhnullach mu Theachdaireachd aig an Tigh. Bha an t-Urr. M. A. Mac Coinnich, a bha roimhe so ann an Grand River, a’ searmonachadh aig na Narrows Bheaga àireamh sheachdainean; tha e nise ann am Pictou.

Tha iadsan a tha ruith an taghaidh a’ coinneachadh rium an siod ’s an so. ’Nuair a thachras duin’ ort a bheir crathadh làimhe cridheil dhuit, ’s e gu h-aoidheil, càirdeil, a’ feòrach ciamar a tha thu fhéin ’s an teaghlach mu ’m bheil fhios aige gu bheil teaghlach agad, faodaidh tu bhi cinnteach gur duin’ e a tha sireadh bhòtaichean. Tha e ’na sheòrsa toileachaidh do’n duine bhochd a bhi faicinn nan daoine beairteach mar siod a dol mu’n cuairt air a bhaigeireachd an dràsda ’sa rithist. Anns a’ Bheurla goirear de na daoine beairteach air uaireannan“big bugs. ”Mo thruaighe ’n dùthaich: ’s iomadh seòrsa bògais a tha deocadh a fala. Ach cha chreid mi gu bheil seòrsa ann a’s miosa dh’i na bògais a bhuntàta agus bògais na pàrlamaid. Gun teagamh tha seòrs’ ann a chumas tàmh na h-oidhche bho dhuine, ach iad so cha leig iad tàmh leis a dh’ oidhche no latha.

Tha fear Domhnull Mathanach aig Loch Mhic Fhearghais, an deigh muileann-sàbhaidh a thogail a tha air a’ cur air obair leis a’ ghaoith. Tha ceithir sgiathan oirre, a dha uiread ’sa tha air [ ? ] eile. ’Nuair a gheibh e neart fiodha ri ’shàbhadh, cha b’ iongantach leam ged a bhiodh e ’g òrduchadhAugust galea thighinn a h-uile mios dhe ’n bhliadhna.

Tha mi ’n dràsda aig Loch Lomond, am meag mo chàirdean caoimhneil Gàidhealach, de ’m bheil moran a’ gabhail ’sa leughadh MHIC-TALLA. O chionn beagan bhliadhnaichean air ais, chuir mi seachad latha gle thoilichte maille ri dithis eile a bha ’dol do’n sgoil còmhla rium ann an Sidni. Bha sinn a’ seòladh air an loch. Tha Eilean nan Gròiseid, air ’n do chuir sinn seachad a’ chuid a b’ fhearr de’n latha, an diugh mar gu ’m biodh e na shuidhe air an deigh, agus tha a’ ghaoth tuath cho geur ri gròiseidean an-abaich. Tha na ròidean a’ fàs gu math rùisgte, agus ge air bith de dh’ éireas dhomh fhéin, cha ’n eil e ro-choltach gu ruig an t-sleighe ’n tigh gus an tig sneachda geamhraidh eile. Ma bhios mi gu math, agus nach teid mi’n sàs ’san deigh cho dona ’s nach tig mi as, cluinnidh tu uam a rithist.

Is mi do charaid,
AN CUAIRTEAR.

Stuamachd.

Their cuid, ‘Is coma leam fhéin na daoine nach òl deur idir. Cha mhòr a’s fhiach am fear nach urrainn a ghabhail is fhàgail! An do chuir daoine a bhitheas a labhairt mar so riamh a cheisd so riutha féin. Cò ás a tàinig na drongairean? Tha fhios math gu leòir nach do rugadh duine riamh na mhisgear, cò as a nis a tha iad a tighinn? C’àite bheil iad ’g an àrach? Tha dìreach á cuideachd na muinntir eugsamhail ud a tha ’m beachd gur urrainn iad daonnan “a ghabhail a ’s fhàgail.” Thig an latha agus gheibh cuid aca fios air an fhìrinn mhuladaich so—ged is urrainn iad a ghabhail nach urrainn daibh fhagail, agus o ’n àm sin tha iad ’a dol leis a bhruthach gun chomas stad. Tha am fear a b’ àbhaist “a ghabhail is fhagail” —agus a bha deanamh uaill nach robh feum ’s am bith aigesan air bòid na stuamachd a ghabhail—a nis air fàs ’n a thràill do ’n deoch-làidir agus gun chomas tilleadh ge b’oil leis e. A charaid, a bheil thu tuigsinn a nis cò ás a tha na drongairean a tighinn? Cha’n ’eil misgear ’s an dùthaich nach robh aon uair am measg na muinntir a bha ’n a bheachd gu ’m b’ urrainn iad daonnan “a ghabhail is fhàgail.” Cha’n ’eìl esan nach gabh deur idir ’g a chur féin anns a’ chunnart uamhasach so—mar tha’n sean-fhacal ag ràdh, “Is feàrr a bhi cinnteach na bhi caillteach.”

“Deur beag mu Nollaig.” —So leisgeul a bhios aig cuid. Nach brònach an gnothach e nach gabh an Nollaig ’s a’ Bhliadhn Ur fhàilteachadh gun am botul grànnda a bhi air a’ bhòrd. Tha mòran ann agus tha iad a’ cumail bòid na Stuamachd ré na bliadhna ach a tha ’toirt thairis ’n uair tha ’coileach-dubh’ na Nollaig air a thoirt air bonn. Cha’n ’eil fhios aig mòran air a bhuaireadh a tha iad a’ cur an rathad muinntir le aoidheachd de ’n t-seòrsa so. Tha iad a cur ceap-tuislidh an rathad an caraid ged nach ’eil iad ’g a chiallachadh.

Laoidh.

La mar là, an neòinean àillidh,
Sùileag togaidh ’n àird gu fann;
Caoidh chan éirich uaith no tàsan,
Nach ’eil ’àit’ air bhàrr nan crann.

’S tha an oiteag ghaoith cho taitneach,
Is tha ghrian cho dealrach, grinn,
Ris an neiòinean taobh an rathaid,
’S ris a’ bhlàth is àirde ’chinn.

Dia thug do gach aon neach ’inbhe;
Cuid tha mealtainn seilbh is fàis,
’S cuid ’s na bothain bhochd gu saoithreach—
Gheabh gach aon gu saor a ghràs.

D’ a chuid cloinne, bochd is saibhir,
Ard is ìosal, thug e gaol;
’S bheir e iad a suas gu flaitheas,
A rinn seirbhis dha ’s an t-saogh’l

---

[314]

[Vol . 5. No. 41. p. 2]

A’ Ghàidhealtachd.

EARRANN DE DH’ ORAID A LIUBHAIR AN T-URR. MR. MAC GHRIOGAIR, AIG COMUINN GAILIG INBHIRNIS, 1891

Cha ’n eil fhios c’uin a sguireamaid do labhairt na ’n rachamaid gu sgeul a dheanamh air boidhchead na duthcha ’san d’fhuair sinn ar breth ’s ar arach. Shiubhail mise neart do ’n chuan, ’s cha ’n fhaca mi fathast aon tir a chuirinn an coimeas ri mo thir fein. Chi sinn anns a Ghaidhealtachd na h-uile ni a chuireas sgiamh air an talamh, agus na h-uile ni air am bu mhiann leis na baird a bhi a’ deanamh rainn. Seallaibh air na beanntan, air Nibheis, ’s air Cruachan, ’s air Laoimein, ’s air moran eile. Tha iad sin nan seasamh mar fhianuisean air gach gniomh mor a thachair mu ’n cuairt orra o na chaidh an saoghal a chruthachadh. Nach ciatach an sealladh a ta iad a’ cur air an tir? Is mor ’s is laidir ’s is daingean iad, a seasamh mar a sheas na Gaidheil iad fein o shean, gu dian agus gu misneachail an aghaidh gach nàmhaid. Rachamaid a sios gu ruig an Srath, agus ciod a chithear leinn? Tha againn an sin na h-aimhnichean mora, ’s na sruthanna beaga, nan dian ruith o mheasg an fhraoich, gu ruig an comhnard, agus o’n chomhnard gu ruig an cuan. Is boidheach na tuiltean uisge, ’s iad nan ruith ’s nan leum ’s nan cabhaig, mar gum biodh iad a ruith reise a dh’ ionnsuidh na tragha. Seadh agus is boidheach na coilltean gorm’ a ta a fas air na bruichean. Chi mi an giubhas agus an darach, ’s an calltuinn, ’s an seileach ag eir’dh a suas gu boidheach ’s gu lurach. Cuiridh iad sin maise air ar beul gach uair a thogas sinn a suas ar suilean a chum nam beann. Cha bheag an dreach a chuireas am fraoch fein air na sleibhtean an uair a thig e fo bhlath mu Lunastal, ’sa bhios am monadh mar gum biodh e a lasadh le teine. Thugamaid suil a dh’ ionnsuidh na h-airde an Iar. Chi sinn an sin na h-eileinean. Chi sinn Muile nam Mor-bheann, agus I Chaluim Chille, far an deachaidh an Soisgeul a theagasg air a cheud tarruinn ann an Albainn. Chi sinn Eilein a Cheo, no Eilein nan Sgiath, an t-Eilein Sgiathanach, agus a ris an t-Eilein Fada, agus Eilein an fhraoich, an Leothas, a sineadh fad air falbh a dh’ ionnsuidh an airde Tuaith. Tha ’n cuan a’ briseadh mun cuairt orra, mar chuan do ghloinn air a mheasgadh le teine, ni’s dealraich na uile sheudan na talmhainn so air an caradh mu thimchioll crun na Banrighinn. Mur eil gu leoir agaibh fathast thugaibh suil air na criochan a ta ri fhaicinn fa chomhair nan eilein. Sin far am bheil na lochanna a ruith a stigh aig bun nam beann, far am bheil na machraichean faoilidh anns am bi na treudan ag ionaltradh fa ur dhealt a cheitein mu ’n eirich a ghrian. Sin agaibh ma ta, an duthaich anns an bheil againn ar tamh. Co as a thainig sinn fein, agus co d’am buin sinn? Tha eachdraidh nan Gaidheal a’ dol gu ruig linntean fad’ o shean, agus tha cunntas againn air ar sinnsirean mun deachaidh bunaitean na Roimh a leagail, agus mun robh duine beo a’ gabhail tamh ’s an fhearann Bhreatunnach. ’S coltach gum b’ ann o mheadhon na h-Asia chaidh an saoghal gu leir a lionadh le sluagh. Feudar a bhi cinnteach gun robh na Gaidheil am measg a cheud fheadhainn a chaidh a mach, ’nuair a bha an sluagh a fas lionmhor, agus an tir a fas ro chumhann. Ghabh iad an turus a dh’ ionnsuidh na h-airde ’n Iar sior dol air an aghaidh gus am faigheadh iad aite taimh a bhiodh freagrach, agus mu dheireadh thug iad a mach criochan na h-airde ’n Iar do ’n Roinn-Eorpa. As a sin, thainig iad ’nan curaichean thairis air a Chaolas Shasunnaich, agus dh’ aitich iad Breatunn gu leir. Air dhaibh an sin a bhi air an roinn nan tri earannan, chaidh cuid do Uels, agus cuid do Eirinn, thainig cuid eile do cheann Tuaith Albainn, agus b’iad sin na fior shinnsirean o’n tainig sinne. Seadh, agus is iomadh cogadh mor a bha aca riamh ri chur, air son greim a chumail air Tir nam Beann. Is e facal suaicheantais nan Leodach, “Cum an greim a gheibh thu,” agus tha mi an duil gum bu mhath a fhreagaireadh e do na Gaidheil uile. Thainig naimhdean nan aghaidh an toiseach as an Roimh. Bha iompaireachd na Roimh a’ tagradh coir air an t-saoghal gu leir, ach feuch an tug na Romanaich buaidh air luchd aiteachaidh nan gleann. Cha tug, ’s cha mho thug na Sasunnaich no na Lochlunnaich, ged a bu tric a thug iad an oidhirp. Tha iomadh carn ri fhaicinn air feadh na Gaidhealtachd, a ta a’ comharrachadh nan aitean far an do thuit colainnean nan namhaid cein sin, do bhrigh ’s nach leigeadh ur n-aithrichean leo sealbh a ghabhail. Cha deachaidh na Gaidheil riamh fathast a chur fo smachd coigrich, ’s tha mi an dochas nach teid gu brath. Ach coma co dhiubh. Cha ’n eil an sin ach seann naigheachdan a bhuineas do na laithean a dh’ fhalbh. Cha ’n ionann cor na Gàidhealtachd an diugh ’s mar a bha i ’nuair a bhiodh na fineachan a’ dol a mach gu cath fo bhratach nan Ceanna-cinnidh. Tha na Gaidheil air sgoileadh gu uile chriochan na talmhainn, ’s tha iad air tighinn gu ard inbhe anns gach aite far an deachaidh iad. Faicibh an Domhnullach a bha na phriomh uachdaran air an fhearann Bhreatunnach ann an America. Sin far an robh oganach Catach, a chuir moran urraim air an aite as an d’ thainig e. Cha’n eil ach goirid o na thainig a chrioch air, ’s b’ fhearr gun robh tuille ann coltach ris. ’S mor am beud gum bheil co beag suim air a ghabhail do nithean Gaidhealach ’n ar measg. Tha moran ’n ar measg a’ deanamh di-chuimhne air gnathaichean air n-aithrichean, ’s cha ’n eil mi cinnteach idir gur ann ni’s fearr a ta iad a’ deanamh. A reir coltais tha daoine ann a ta co proiseil ’s gum bheil iad a deanamh tair air a Ghaidhlig mar chainnt shuarach neo-fhasanda. Seadh, tha gu leoir ann air feadh na Gaidhealtachd aig am bheil gu leoir do Ghaidhlig, agus a ta a’ cumail a mach nach eil facal dhi nan ceann. Tha iad g’am brath fein gun taing. ’S iomadh uair a rinn mi gaire a’ cluinntinn fear no te ag radh, ’sa Bheurla, “Cha ’n eil Gaidhlig agam.” Nam biodh iad ag innseadh na firinn ’s e theireadh iad, “Cha ’n aithne dhomh a Ghaidhlig,” do bhrigh ’s gur e sin an car a bhios na Sasunnaich a’ cur air a chainnt aca fein. A nis, am feadh ’s a tha daoine cho aineolach ri so, tha e feumail gun rachadh ni eiginn a dheanamh a chum ’s nach rachadh di-chuimhne gu leir a dheanadh air cainnt na h-airde Tuath. ’S e so is crioch araidh do ’n Chomunn Ghaidhealach aig Inbhirnis. Is freagarrach gum biodh priomh bhaile na Gaidhealtachd air thoiseach ’sa ghniomh. Rinn muinntir Inbhirnis aon rud a bha glic, ’nuair a thug iad gairm do ’n Ollamh Macleoid gu tighinn an aite an Domhnullaich. Cha ’n e na h-uile fear a lionas boineid an Domhnullaich, ach ma tha fear idir ann, ’s e sin Tormoid, Gaidheal mor, laidir, foghainteach; saoghal ’s slainte gun robh aige re morain laithean. Gu ma fada beo e, ’s ceo as a thigh. ’S àm dhomh sgur. Moran taing dhuibh air son co foighidneach ’s a dh’ éisd sibh rium. Gabhaibh air ’ur n aghaidh a mhuinntir a Chomuinn Ghaidhealaich. Cumaibh cuimhne air na Baird, ’s air a phiob mhoir, ’s air a chamanachd, agus seasaibh guallainn ri guallainn a dh’ aindeoin co theireadh e.

Mairi a’ Ghlinne.

LEIS AN URR. TORMOID MAC LEOID, D. D.

B’ ann air feasgar ceud latha na bliadhn’ ùire, mar bha mi air mo cheum a’ teachd a mach á Tigh-eiridinn ann am baile-mòr àraidh nach ’eil fad’ o’n àite ’m bheil mi chòmhnuidh, a fhuair mi a’ cheud sealladh do Mhàiri a’ ghlinne. ’S maith tha cuimhn’ agam air an latha. Bha cridhealas, sunnd, agus gleadhar a mach air na sràidibh—aoibhneas air gach gnùis; ach tre na h-aitribh san robh mise, cha robh r’a éisdeachd ach osnaichean agus bròn, gearan agus caoidh. Chaidh mi le lighiche an tighe troimh gach seòmar, agus, da rìreadh, bu chruaidh an cridhe nach faigheadh aobhar-smuain agus cùis-bhròin anns gach aon diubh. Tha cuid do na leapaichean so ars’ an lighiche, falamh an diugh, anns an robh daoine an dé; agus tha mòran an diugh, ag osnaich ’s an tigh so, a bhitheas ’nan cuirp gun deo mun tig an la màireach. B’ aobhar taingealachd an cùram agus an aire bha air a thaisbeanadh do gach aon. Ged abradh sibh gu’m b’ iad mo chàirdean bu dilse bhiodh ann, cha ’n iarrainn am barrachd caoimhneis a bhi air a nochdadh dhoibh na chunnaic mi ’san tigh-eiridinn eireachdail so. Bha mi air mo cheum a dh’ ionnsuidh an doruis, ’s an lighiche dealachadh rium, ’nuair mhothaich mi dithis no triùir a’ cuideachadh le òg-mhnaoi laig, bhrùite, easluintich, gluasad a dh’ ionnsuidh leapa bha air a

---

[315]

[Vol . 5. No. 41. p. 3]

h-uidheamachadh air a son, ann an seòmar beag leth-oireach anns an robh dà leabaidh: aon airson na h-òg-mhnà so, agus an t-aon eile airson bean chòir thlachdmhor a bha maille rithe, agus a dh’ iarr cead fuireach oidhche no dhà g’a faire.

Bha ’n dùile bhochd òg so co lag ’s a b’ urrainn do neach a bhi anns an robh an deò. Cha d’ rinn iad ach a cleòchd agus a còmhdach-cinn a thoirt dhi, ’s leig si i fein na sìneadh air uachdar na leapa le osna thròm. Dh’ amhairc mi oirre gu dlùth. Is ainmic da rìreadh a chunnaic mi aodann bu bhòidhche no gnùis a b’ àille. Cha robh gu dearbh, blàth na slàinte air a gruaidh; bha ’h-aodann geal, bàn, fo shnuadh a bhàis: shearg gach deirge, ach aon bhoinne beò bha fathast ag iathadh an deigh chàich, a’ tighinn ’s a’ falbh ’na gnùis chiùin. —Thuig mi gu luath nach b’ ann sa’ bhaile mhòr a fhuair an t-àilèlagan fann so a h-àrach—bha fonn nam beann air a cainnt; agus o na briathraibh briste labhair i, dh’ fhiosraich mi gu’m b’ann an aon do na h-eileanaibh tuathach a fhuair i a togail. Bha seana bhean thlachdmhor maille rithe, a shuidh taobh na leapa fo imcheist mhòr. Bha gnùis fhlathail aig an t-seana-mhnaoi so, ged a bha preasadh na h-aoise agus cùram an t-saoghail an déigh iomad clais dhomhain a dheargadh oirre. Chunnaic thusa, (arsa mise ’m chridhe féin) latha b’ fhearr, mur ’eil mi air mo mhealladh, dh’ fhiosraich sibhse le cheile bhur cuibhrionn féin do athraraichibh an t-saoghail chaochlaidich so.

Dh’ aithnich an t-seana-bhean mi. “Deanaibh suidhe,” ars’ ise, ’s i comharrachadh a mach cathair dhomh, dlùth do’n leabaidh. Tharruing i osna throm, agus thòisich i air a sùilean a thiormachadh. “Thugaibh maitheanas domh,” ars’ ise, “tamull beag.”

Dh’ fhosgail an òigh a bha ’san leabaidh a sùil agus dh’ amhairc i mu’n cuairt di. “Co,” deir i, “tha ’m chòir? Co tha làmh rium?” — “Mise ’ghràidh,” ars’ an t-seana bhean, “do bhana-charaid nach tréig thu. Nach aithne dhuit mi, Mhàiri? Nach labhair thu aon fhocal a thruaghain mo chridha; nach innis thu am bheil thu idir ni’s fearr?” Dh’ fhosgail i a sùil bhòidheach ghorm. Bha fiamh do ghàire faoin air a gnùis—agus braon do fhallas fann a’ teachd a mach air a bhathais ard. “Tha mise,” arsa Máiri, “mar bu mhiann leam a bhi—tha mi air leaba mo bhàis; ach O! ’n ann an tigh-eiridinn am measg choigreach—fada, fada o thìr m’ eòlais—an tir nach faic mise ’gu bràth! Ach nach coma? Cha seas so fada. Tiota beag agus bidh gach deuchainn shaoghalta gu brath seachad. O! gu’n robh mise cinnteach á aon ni—agus an sin.” Dhùin i a sùil—tharruing i aon osna throm, mar gu’m biodh a cridhe bochd an impis sgàineadh. Bha a bilean a gluasad; agus b’ fhurasd fhaicinn gu robh iomaguin throm air a h-anam. B’ fhurasda thuigsinn air caochlaidheachd a gnùise gu robh smuaintean buaireasach troma ’na cridhe: mar chithear air uairibh neula dorcha bruailleanach air aghaidh nan speur, air feasgar àillidh samhraidh. “O! mo mhàthair,” arsa ’n truaghan fann ’s i fosgladh a rithist a sùl; “mo mhàthair,” ars’ ise, “nam bu leir dhuit mise air an àm so—annsachd do chridhe féin, t’ aon duine cloinne, do chaileag bhochd, aonaranach! nam bu léir dhuit mi, ’n so am measg choigreach, gun duine air a’ bheil mi eòlach no dhùineas mo shùilean!” — “A Mhàiri,” arsa ’n t-seana bhean, “nach eil mise ’n so? Cha tréig mi thu; —nach do gheall mi fuireach leat? Bi sàmhach fheudail; cha ’n ’eil thu gun charaid. C’àite ’m bheil do chreideimh? Na dhi-chuimhnich thu an caraid a thubhairt Cha tréig ’s cha dibir mis’ thu gu bràth? Na dhi-chuimhnich thu an caraid a leanas na’s dlùithe na aon bhràthair?

Phaisg ise bha ’san leabaidh a dà làimh air a h-uchd, agus dh’ amhairc i suas. “Cha do dhì-chuimhnich,” ars’ ise, “tha esan maille rium; tha mo làn earbsa as; tha, tha, mur bitheadh bu truagh da rìreadh mise.” Tharruing mi dlùth, agus le guth co caoimhneil agus cainnt co bàigheil ’s a bha ’m chomas a chleachdadh, labhair mi rithe. Dhùin mi an dorus; leig mi mi féin air mo ghlùinibh taobh a leapa, agus chuir mi suas guidhe dùrachdach as a leth. Tharruing mi a h-inntinn gu caoimhneas a h-Athar nèamhuidh, thug fasgadh dhi an àm a h-airce san tigh anns an robh i. Labhair mi uime san aig nach robh àite far an leagadh e a cheann; labhair mi air toillteannas a bhàis; gràs agus saorsa na slàinte choisinn e; ’iochd agus a ghràdh do pheacaich bhochda; labhair mi air ’ais-eirigh ’s air an eadar-ghuidhe ghlòrmhor tha e deanamh as leth a chuid caorach féin air deas-laimh an Tì a’s airde. Labhair mi mu’n chomh-fhurtair an Spiorad-Naomh; ghuidh mi airson a shòlais, a chul-taic agus a làthaireachd a bhi maille rithe an àm a teinn. Labhair mi rithe mu ghràdh an Tì sin tha faire thairis air an eun a’s faoine tha ’san ealtainn; athair nan dìlleachdan, agus léigh mòr chorp agus anamanna an t-sluaigh. Ann an aon fhocal, labhair mi rithe na shaoil mi bha ceadaichte dhomh a radh ri h-aon air nach robh bheag no mhòr a dh’ eòlas agam, ach gu ’n robh i do réir coslais air leaba a bàis agus fo iomaguin spioradail.

’Nuair bha mi deas gu falbh, shìn i mach a làmh. “Mìle, mìle taing,” ars’ ise. “O ’s mise fhuair am faothachadh! Bha tart air m’ anam, agus thug sibhse dh’ ionnsuidh an fhuarain mi. Bha m’ anam meat air seargadh, ach thainig drùchd gràsmhor air. Tha mi ’n dùil gu faigh mi codal—tha sìth naomh air teachd air mo spiorad. Mise a’ gearan! O! ’m bi mi ’gleachd ’na aghaidh gus an tilg mi an deò? An tig an t-uabhar so gu bràth gu làr? An Tì a’s airde thoirt maitheanais domh!”

Thug i fàsgadh càirdeil do’m làimh; agus an déigh dhomh focal no dhà a labhairt, dh’ éirich mi gu falbh. Lean an t-seana bhean mi dh’ ionnsuidh an doruis. “Mìle buidheachas, fhir mo chridhe,” deir ise, “nam b’ aithne dhuit cò i bhiodh tu bàigheil rithe—b’ eòlach ’ur dà athair air a chéile.”

Pillidh mi ’màireach, deir mi, ma’s beò mi, g’a h-amharc; ’s cha ’n ’eil bàigh no càirdeas tha ’m chomas a nochdadh dhi nach dean mi. Ciod tha cur oirre? “Tha,” deir an t-seana bhean, “cridhe briste; ach cluinnidh sibh sin ’na dheigh so.”

Phill mi mar a gheall mi, ’s fhuair mi Màiri gu mòr ni bu làidire; —bha i comasach air seanachas; agus dh’ fhiosraich mi le sòlas gu ’n robh i eòlach air a Bìobull, air a dleasnas d’a Cruithfhear, agus air obair na slàinte. Fhuair i cothrom maith na h-òige, agus thug deuchainnean, tinneas, agus bochduinn gu trom-mhothachadh i. Bha iomad seanachas taitneach againn. Chinn sinn eòlach air a chéile; dh’ fhosgail i a cridhe rium, agus cha do cheil i uam na bha cur cùram agus bruaillean air a h-anam. “Air son an t-saoghail so,” arsa Màiri, “tha mi sgìth dheth; mheall e mi gu trom; chuala mi iomradh air saoghal a’s fearr, —air saoghal àillidh agus sona, agus air na rinn mo Shlànuighear chum a chosnadh dhomh. Saoilidh mi air uairidh gu bheil mi a’ làn-chreidsinn càirdeas, iochd, agus gràdh mo Dhé; saoileam gu bheil mi tàaruinte, nach ’eil fàth iomaguin: anns na h-amanna sona sin tha seòlainean glòrmhor air am fosgladh dhomh trid creideimh; ar leam gu bheil Dia gu cinnteach agus gun teagamh air bith, ann an sìth ri us’ anam, air sgàth na rinn Iosa, agus na tha Iosa deanamh air mo shon. Agus O! anns na h-amanna taitneach sin, bu mhiann leam sgiathan na h-iolaire bhi agam itealachadh air falbh, agus a bhi aig fois. Ar leam anns na h-amanna sin gur léir dhomh Criosd aig ceann na slighe, a dhuais mhòr ghràis ’na làimh agus a dheaslamh sìnte ’m chòmhdhail. ’Seadh, ar leam gu bheil mi ’g éisdeachd caithream naomh laoidhean àrda nan aingeal, agus am focal àghmhor sin o bheul m’ Athar, Thig, na bi fo eagal, tha do pheacannan air am maitheadh dhuit; bhàsaich Criosd air do shonsa, c’arson tha thu fo eagal? O! thusa air bheag creidimh, éirich agus thig dhachaidh. Ach O! air uairibh eile tha teagamh, a’s amharus, a’s eagal, agus eu-dòchas ’gam bhuaireadh—stad a’ chuisle ard spioradail—tha marbhantachd agus uamhas ’gam ghlacadh. Tha a’ cheist mhòr sin, An gabh Dia ri m’ anam? a rithist a’ dùsgadh oillt. Tha mi ’clisgeadh air m’ ais o’n bhruaich, agus ag éigheach, ‘O! leig dhomh bhi beo.’ So an cor brònach anns a’ bheil mi. Is sibhse h-aon do theachdairibh an t-soisgeil—labhraibh agus éisdidh mi; dh’ fhosgail mi mo chridhe ribh.”

’S ann do theachdairibh an t-soisgeil mi, neo-airidh mar tha mi air urram co mòr, agus so barantas mo theachdaireachd, Imich air feadh an t-saoghail uile, agus searmonaich an soisgeul do gach dùil. Agus ma

(Air a leantuinn air taobh 318.)

---

[316]

[Vol . 5. No. 41. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, $1 .00
Sia miosan, .50
Tri miosan, .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gàilig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh iad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, APRIL 17, 1897.

A Framboise.

Tha cruas a gheamhraidh a nise seachad s tha blàth ’s is aiteamh air tighinn mu’n uairt a dh’fhàgas na ròidean gle dhoirbh gu falbh orra gus an tiormaich iad suas airson rothan, agus ’se ’n neach bu ghlice a ghabh an cothrom fhad ’sa bha iad gu math.

Tha moran a’ gearain droch cnatan mu’n cuairt; tha cuid a’ cumail a mach nach e rud sam bith a th’ ann ach an grip dubh, ’s cha ’n eil teagamh sam bith nach eil an rud a th’ ann a gabhail deagh “ghrip” air gu leòr, agus e cho duilich faotainn cuibhteas e ’sa bha ’n t-uan beag geal a bhiodh a leantuinn Màiri a h-uile taobh a rachadh i.

Ged a tha droch cùnntas a thaobh cosnaidh a’ tighinn as na Stàitean, tha beagan de ghillean òga a’ falbh as a so air a mhios so gu ruige Boston, far a bheil moran de dh’ òigridh Cheap Breatuinn, ’s cha ’n eil teagamh nach math tha e dol do chuid dhiu. Tha pàirt de ghillean an àite so fhein a faotuinn cosnadh math ann; pairt eile dhiu nach eil; ach tha aon ni gu sònruichte an lorg ghillean òga ’n àite so, agus ’se sin, gur-e fear ro-ainneamh dhiubh a tha pòsadh am Boston nach e te de chaileagan taobh eile an eilein so a tha iad a roghnachadh. Cha ’n eil mi faighinn coire dhaibh airson sin; ’s mi nach eil; ach tha mi saoilsinn gu bheil caileagan air an taobh so fhein cho math ’s cho laghach ’sa gheibheir ’san dùthaich. Ach cha mhor bu bheil cailleach ’san àite, ’nuair a dh’ fharraideas mi dhiubh, “Co da muinntir an te a phòs Dòmhnul ur mac am Boston?” nach freagair, “Co a ghràidhean, ach té a mhuinntir an taobh thall.” Ach ’s coma thall na bhos iad ma bhios iad gu math.

Tha taghadh fir-pharlamaid gu bhi againn air a mhios so. Tha ceathrar a ruith airson na siorrachd so, “Richmond,” ’sa h-uile fear gu bhi cho math ’s cho math ma thaghar esan. Cuid dhiubh ’cur an céill gu bheil an dùthaich air a riaghladh gu h-olc, ’s cuid eile a’ cur an céill gu bheil i fo dheagh riaghladh. Tha cuid ag ràdh gu’m bi cìs air a leagadh air siùcar, air tì, is nithibh dhe’n t-seòrsa sin; ach arsa Seònaid mo bhean, ’dith pisich gu robh air an fheadhain a tha, gus cis a leagadh air an ti co-chiu. Tha gu leòir cìs’ oirre aig na marsantan mar a tha, ged nach cuirte ’n còrr oirre.” Ach ’n deigh a h-uile rud ’se ’m fear a b’ fhearr gu riaghladh na dùthcha a b’ fhearr a thaghadh, a dh’ aindeoin na theireadh Seònaid, na dh’ aindeoin na theireadh iad fhéin. Neo-ar-thaing mur a faigh mi iad gu caoimhneil rium fhad ’sa bhios iad a faighneachd mo chuideach-aidh, ach ’nuair a theid latha ’n taghaidh seachad, cha bhi mise ach cam fhathast.

April 13, 1896.
CEANN LIATH.

Uile-lathaireachd Dhe.

Tha an Dia uile-chumhachdach làthaireach anns gach àite. Tha e aig mo dheas-làimh; tha e fada air falbh; tha e a’ lìonadh an t-saoghail mu ’n iadh a’ ghrian. Ann an so tha neòinein na machrach a’ fàs, agus tha e ann an so maraon; shuas os mo cheann tha ’ghrian a’ dealradh, agus tha esan ann an sin mar an ceudna. Tha e san oiteig chiùin, tha e san doininn ghairbh; anns an t-solus agus anns an dorchadas; anns an neo-ni a’s faoine, agus anns an t-saoghal mhòr. Tha e sa’ ghleann ìosal so; tha a làthaireachd air mullach nam beann; san uaigneas a’s sàmhaiche san eilean fhàs, agus anns a’ bhaile mhòr. Eisdidh e mo ghuth fann-sa, mar a dh’ éisdeas e ri co’ -sheirm nan aingeal a tha le ’n clarsaichibh òir mu’n cuairt d’a chathair rìoghail. ’Se Dia nan ard-aingeal e agus is e mo Dhia-sa e. Eisdidh e ruinn le chéile; agus bheir e éisdeachd, mar an ceudna, do cheòl na h-uiseige, agus do shrann an t-seillein ag iadhadh mu na blàithibh maoth. O! thusa a Dhé uile-làthaireach! éisd rium agus freagair mo ghuth; na ceadaich dhòmhsa gu bràth a dhì-chuimhneachadh gu bheil mi fo bheachd do shùl, anns gach àite agus air gach àm. Cuidìch leam mi féin a ghiùlan mar ann ad làthair; chum agus an uair a ghairmear mi, le coimhthional an t-saoghail gu léir fa chomhair mo Bhreitheimh, nach h-éiginn domh teicheadh o làthaireachd an Ti a’s àirde.

Tha bragh no briseadh mach ’nan beanntaibh teinntidh ro eagallach. Dhiubh sin bha bragh na beinn Tomboro, air innis Sumbama, ’s na h-Innsibh Shios, ’s a bhliana 1815. Chualas am fuaim an eilein Sumatra corr a’s mile mhiltean air astar. Bha an luatha a thilgear amach bho mhullach fàs na beinne, a tuiteam cho trom, da fhichead mile air astar ’s gun do leag i taighean. Bha i tuiteam cho dlùth rathad eilein Iabha, tri cheud mile air asdar, ’s gun d’rinn i dorchadas mar mheadhon oiche. ’S a bhliana 79, dh’annlaig an sruth loisgeach a bha ruith o bheinn Bhesubhiuis, bailtean Pompeii, Herculaneum agus Stabiae, gu doimhne eadar tri fichead a’s ceud troidh, far am bheil iad gus an diugh. ’S a bhliana 1660, thilg beinn mhor Etna, an Sisili, amach, de charraig leaghta, tuille a’s fichead meud na beinne gu léir. An 1783, thaom da shruth loisgeach o bheinn Scaptar Iocul, ’s an Eilein Uaine, aon diu leth-cheud mìle air fad agus da mhìle dheug air leud, agus an t-aon eile da fhichead mile air fad, agus seachd mile air leud, a’s mu cheud troidh air dhoimhnead.

STOR UR TAILLEARACHD,

Aodaichean Matha dhe gach seorsa, Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair,
MacCoinnich & Co.
Sidni, C. B.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J. Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seorsa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan, Botainnean, Rubbers, &c , &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart-fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. An seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan-creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de ’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. Mac Fhionghain, (Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheich air fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chloimh a chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[317]

[Vol . 5. No. 41. p. 5]

NAICHEACHDAN.

Tha Sir Domhnull A. Smith an deigh còig mile dolair a thoirt seachad air son Reiseamaid Ghàidhealach a thogail ann an Ottawa.

Tha tuathanaich Ontario ag obair gu trang air a’ churachd. Tha mòran sìl air a chur cheana. Tha ’n aimsir gu math na ’s traithe an sin na tha i anns na mor-roinnean iseal so.

Thatar a’ togail laimhrig ùr mu choinneamh an tigh-òsda “Cabot.” Tha am bàta-smuide Hygeia gu bhi deanamh a ceann-uidhe aice ’nuair a thòisicheas i ri ruith eadar so us Sidni Tuath.

’Fhuaireadh meinn òir a tha anabarrach beairteach ann an Columbia Bhreatunnach o chionn ghoirid. Thatar a toirt fiach ceithir mile deug dolair de dh’ òr as a h-uile tunna de stuth a thatar a cur a mach aisde.

Fhuaireadh roinn mhor de dh’ airgead-meallta ann am Brantford, an Ontario, o chionn ghoirid. Chaidh luchd-rannsachaidh a chur a mach agus fhuaireadh iadsan a bha ’ga dheanamh. Bidh clach us aol mu’n srònan-san fad deich no dusan bliadhna.

Chaidh tigh-òsda ’na theine ann am baile an Texas, oidhche air an t-seachdain s’a chaidh, agus bha e air a losgadh gu làr. Bha leth-cheud ’sa dha anns an tigh aig an àm, agus dhe’n àireamh sin tha seachd duine deug air nach eil sgeul; a reir gach coltais chaidh iad sin uile a losgadh gu bàs.

Bha còrr us ceud gu leth mile dolair air a chur cruinn ann an Canada air son cuideachadh le sluagh nan Innsean. Cha’n eileas ag iarraidh a’ chòrr an dràsda, oir tha de dh’ airgeadh a nise cruinn na riaraicheas biadh air an t-sluagh bhochd gus am fàs am bàrr aca fhéin. Shil uisge gu leor air an earrach so anns an dùthaich sin, agus tha h-uile coltas air gu’m bi deagh bhuain aca.

Bha latha ’n Ainmeachaidh gu math stoirmeil aig a dheireadh ann an Sidni. Bha moran òil a’ dol air adhart, agus bha sabaidean gu leòr ann mu’n àm a bha na carbaid-iaruinn a’ fàgail a bhaile. Cha’n eil sinn a’ faicinn gu bheil na h-òraidean a liubhrar air latha ’n Ainmeachaidh a’ deanamh feum sam bith, agus tha fhios againn gu ’m biodh roinn mhor gle dheònach sgur dhiubh gu buileach. Shaolamaid nach biodh duine na bu toiliche air sin a dheanamh na iadsan aig am bheil ris na h-òraidean a liubhairt.

Cha robh soirbheachadh math sam bith leis na soithichean a bh’ aig Newfoundland a mach ag ìasgach nan ròn air an earrach so. Thatar ag radh nach b’ urrainn an t-iasgach a bhi moran na bu mhiosa. Fhuair da shoitheach a chaidh a mach tràth ’san earrach luchd math, agus uime sin bha dòchas gu ’m biodh soirbheachadh math leotha air fad; ach mheall sin orra gu dona. Cha ’n e mhàin gu robh iasgach nan ròn cho dona sin, ach tha prios an truisg anabarrach iseal, air chor ’s nach eil, a reir coltais, ach droch bhliadhna roimh mhuinntir Newfoundland.

Cha dean math dhuinn a dhio-chuimhneachadh gu bheil an dùthaich anns a’ bheil sinn fhéin a’ fuireach, ’na dùthaich anns am bheil moran òir, ged nach eil e buileach cho pailt innte ’sa tha e an Columbia Bhreatunnach ’s an dùthchannan eile air an cluinn sinn iomradh. Tha meinn ann an Carribou, faisg air Halifacs, as an d’ thugadh fiach còrr us tri mile gu leth dolair de dh’ òr air a mhios so ’chaidh, agus cha do chosg sin ach naodh ceud dolair ann an obair. Chaidh fear de na daoine bha ’g obair innte a chur an greim o chionn ghoirid air son a bhi ’goid an òir: thatar a’ deanamh a mach gu ’n d’ thug e leis roinn mhor dheth mu ’n d’ fhuaireadh a mach e.

Tha a’ churachd beul rì bhi ullamh ann am Manitoba: bha ’n aimsir mu che’ -la-deug air thoiseach air mar a b’ àbhaist dhi bhi bliadhnaichean eile.

Seachdain o’n Di-màirt so ’tighinn, bidh fear-pàrlamaid ri thaghadh ann an tri siorrachdan, Winnipeg‘ ann an siorrachd Prince, ann am baile E. P. I., agus an siorrachd Macdonald.

Tha an t-side air tionndadh beagan na’s briagha. Bha Dior-daoin ’na latha eireachdail. Tha na ròidean dona; cha ’n eil rathad sleighe ann ’s cha mho a tha iad freagarrach air son charbadan.

Tha F. D. Laurie, a bha o chionn àireamh bhliadhnaichean air ais ’na fhear-riaghlaidh air an rathad-iaruinn (I. C. R.) anns a’ mhor-roinn so, air a chur as an dreuchd sin, agus fear J. T. Rhind, á New Glasgow, air a chur ’na àite.

Chaidh triùir dhaoine a thoirt air falbh á baile Winnipeg, o chionn ghoirid, air am bheil an luibhre, agus chaidh an toirt gu Tracadie, N. B., far am bheil tigh-lobhar. Tha na daoine a mhuinntir Iceland, far am bheil an galair mosach sin gle chumanta.

Chaidh giomach a ghlacadh air cladach te dhe na Stàitean a Tuath o chionn ghoirid, a tha tri troighean us sia òirlich a dh’ fhad, agus a tha aona punnd deug air fhichead a chudthrom. Thatar a deanamh a mach gur e giomach a’s motha air an d’ rugadh riamh. Tha e beò fhathast, agus tha e ri bhi air a chumail ann an tigh-ioghnaidh am baile New York.

Bha tuathanach ann an ceàrna de stàit Georgia ag obair air treabhadh o chionn ghoirid, agus bhuail an crann air soitheach a bha air a thiodhlacadh fo chloich. Bha leac tana de dh’ iarunn air a chur air beul an t-soithich, agus bha deich mile dolair de dh’ òr ’na bhroinn. Bha a’ phàirce anns an d’ fhuaireadh an t-ionmhas so fo bhàrr o chionn iomadh bliadhna. Bha ’n t-àite ’n robh an soitheach am falach air a chomharrachadh a mach le cuairt de chlachan beaga a bha timchioll air.

’S iomadh geall neònach a bhios daoine ’cur aig àm taghaidh; bha duine ann an fear de bhailtean nan Stàitean a dh’ aontaich mur biodh Bryan air a thaghadh mar cheann-suidhe air na Stàitean gu ’m marcaicheadh e air muin muileid eadar an Cuan Atlantach ’s an Cuan Ciùin, astar tri mile, no còrr, de mhiltean. Chaill e an geall, agus tha e nise air an t-slighe. An la roimhe bha aig duine ann am Montreal, a chaill geall a thaobh an taghaidh ann an siorrachd Champlain, ri rud a dheanamh a bha cheart cho gòrach, ged nach robh e cho doirbh. Bha aige ris an fhear a choisinn an geall a ghiùlan ann am bara-roth astar àraidh air an t-sràid am fianuis na thogradh sealltuinn orra. Bha ’m fear a bh’ anns a bhara a’ cumail suas bratach mhor; leis a bhrataich sin thilgeadh an ad bhar an fhir a bha cuidhleadh, agus air dha ’feuchainn ri ’togail chaidh am bara thairis ’s thilgeadh am fear eile mach an eabar na sràide. Thug iad spòrs gu leòr do ’n luchd-amhairc, ’s cha robh fhios co bu toilichte ’na inntinn a’ dol dhachaidh.

Ceannsaichidh a’ h uile fear an droch bhean ach am fear aig am bi i.

Cho sgìth ’s bha an gobha d’ a mhàthair ’n uair a thiodhlaic e seachd uairean i.

Ionnsuich do d’ shean-mhàthair brochan a dheanamh.

“Fear dubh dàna, fear bàn bleideil,
Fear donn dualach, ’s fear ruadh sgeigeil.”

“Fear falamh ’s e gun nì.
Suidhidh fada sìos o chàch
Air meud a’ bheus dhe ’m bi ’n a chorp
’S iomadh lochd a gheibhear dha.”

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

THA D. J. Domhnullach air son rùm a dheanamh do bhathar an earraich, agus tha e ’creic na th’ aige de bhathar geamhraidh gle shaor. Reicidh e ni sam bith a tha ’san stor, ach a mhain brogan, 20 p. c. na’s isle na bha iad roimhe so. Rud air am pàigheadh tu $1 .00 roimhe so, cha chosg e dhut an drasda ach 80c. Cha mhair so ach mios. Thig trath agus faigh bargan.

NIALL DOMHNULLACH,
CEANNAICHE.
Ti, Siucar, Amhlan, Milseanan, &c .
Leabhraichean Gailig dhe gach seorsa.
Mu choinneamh Tigh-Osda Dhunlap.
BADDECK , C. B,
Tha e na fhear-gnothuich do’n MHAC-TALLA, agus faodar pris a phaìpear, agus ainmean luchd-gabhail thoirt dha.

---

[318]

[Vol . 5. No. 41. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 315.)

tha thu feòraich ciod e an soisgeul, innsidh mi sin duit ann an cainnt aingeil o nèamh. Feuch (ars’ an t-aingeal, Lucas ii. 10,) a ta mi ag innseadh dhuibh deadh sgéil mhor-aoibhneis, a bhitheas do’n uile shluagh: agus ciod e an deadh sgeul, no an soisgeul, a bh’ aig an teachdaire ghlòirmhor? Rugadh dhuibh an diugh Slànuighear—Slànuighear o pheacadh, o ifrinn, agus o thruaighe. Agus cò e thainig air turus an àigh? “Criosd an Tighearna,” Dia air ’fhoillseachadh san fhèoil. Dhuit-sa tha an Slànuighear so air a bhreith-dhearbh e ’na bheò-shlainte cò e le ’ùmhlachd do thoil Dé—le toillteannas a bheatha agus ìobairt a bhàis—le ’aiseirigh agus le ’eadar-ghuidhe aig deas-làimh an Athar, choisinn e beatha shiorruidh dhuit-sa agus dòmhsa, agus do gach aon air feadh an t-saoghail a chreideas ann, a dh’ earbas an anama ris, agus a tha air an co-éigneachadh a bhi beò dhasan a ghràdhaich iad agus a bhàsaich air an son. Creid ann, agus bithidh tu air do thèarnadh; earb as, agus cha mheallar thu. So gealladh Dhé; dhuit-sa tha an gealladh so air a dheanamh; earb ann—tha e sgrìobhta le peann siorruidh—air a thoirt seachad fo bhòid nach fàilnich. Tha fasgadh mu d’ choinneamh—teich d’a ionnsuidh; ’se do bheatha—do làn bheatha; thig mar a ta thu—thig a nis—na bi fo amharus—is e t’ Athair féin tha ’gad ghairm—tha e ann an réite riut—fhuair e fein ìobairt air do shon. Thoir an aire nach cuir thu teagamh ann an Dia, agus nach creid thu nàmhaid t’ anama ’roghainn air; oir ’s esan tha dùsgadh an amharuis thruaigh tha ’gad chumail o uchd t’ Athar.

Thog Màiri a sùilean ri nèamh, a’s phaisg i a dà làimh air a h-uchd. “Tha mi ’n dùil,” ars’ ise, “gur è. A Thighearna tha mi creidsinn; neartuich thusa mo chreidimh. O! gu’n deanadh an spiorad naomh gach amharus agus teagamh fhuadach, agus gu’n tugadh e dhòmhsa làn earbsa làidir shocrach a charamh air toillteannas mo Thighearna, air obair na saorsa!”

Thubhairt mi rithe gu ’m b’e sin miann Dé—glòir a thabhairt dhà le earbsa as. Air falbh mata le t’ amharus agus le t’ eagal; tha t’ eagal a’ fuarachadh do ghràidh, tha so a’ pasgadh a suas sgiathan a’ chreidimh a tha togairt sgaoileadh a mach agus itealachadh air falbh. Earb mata ann am focal, ann an gealla Dhé, agus dean uaill san t-Slànuighear. Bochd, mi-airidh, truagh, peacach, mar tha thu, creid; agus abair, Bhàsaich Criosd air mo shon-sa, agus is leam e— ’s leam an ìobairt réite thug e seachad—air mo shon-sa tha e beò, agus a’ deanamh eadar ghuidhe shuas ann an nèamh. Abair, ’si so acair m’ anama tha air a tilgeadh fada stigh do’n ionad naomh; agus ged tha ’n t-eithear beag, breòite, air a luasgadh, ’s air a h-udal air aghaidh nan uisgeachaibh ann an latha na gaillinn agus ann an oidhche ’n dorchadais, gidheadh cha ’n eagal di. Cha ’n eagal bonn: oir tha ’n acfhuinn ris am bheil i ’n earbsa co-cheangailte ri Righ-chathair Dhé—an acfhuinn luachmhor nach fàilnich a chaoidh! Tog do ghuth mata, maille ris an t-Salmadair, agus seinn le caithream taingealachd:

O m’ anam, c’ uime leagadh thu
Le dìobhail misnich sìos?
A’s c’uim’ am bheil thu ’n taobh stigh dhìom
Fo thrioblaid a’s fo sgìos?

Cuir dòchas daingeann ann an Dia,
Oir fathasd molam e;
Air son na furtachd a’s na slàint’
Thug dhomh o ’eudan réidh.

Fhuair Màiri sòlas. Ged a b’e meadhon a’ gheamhraidh a bh’ ann, bha e dhise mar mheadhon an t-samhraidh agus àm seinn nan eun. Dheònaich am Freasdal caomh a beatha shìneadh a mach; chunnaic mi i gu tric na dheigh so, ’s bha i ann an staid shàmhach, shìochail, shona. Bha i ann an caitheamh thròm, a’ sìoladh as o latha gu latha. Chunnaic mi nach robh ’n t-àit anns an robh i freagarach— ’s i ’n éiginn chruaidh thug air a bhana-charaid bhochd a cur ann —cha robh aice na chumadh ’na seòmar beag féin i—chosg i na bh’ aice air aghaidh an t-saoghail, ach dol a dh’ iarraidh na déirce cha b’ urradh dhi. “Thoir air a h-ais i,” arsa mise, “agus na biodh aon ni a dhìth oirre tha freagarach, feumail air a son. ’Sa ’bhaile-mhòr so tha sporan nan Gàidheal furasd’ fhosgladh; cha robh snuim chruaidh riamh air, ’s bean-dùthcha no fear-dùthcha ’n aire. Thoir air a h-ais i, arsa mise, dh’ ionnsuidh do dhachaidh féin, agus gheibh sinn mun teid a’ ghrian fodha ’nochd, na dh’ fhòghnas. Gheibh— ’s cha chluinn càch co dha tha sinn ’ga iarraidh, na cò bha ’nan airc.” Thug so fuasgladh mòr d’a cridhe, ged dh’ fhàs i co lag ann an latha no dhà ’s nach deachaidh againn air a gluasad.

Latha dhomh le bean-dùthcha cheanalta bhi ’ga h-amharc, ’s i mòran ni bu làidire, dh’ innis i dhomh a h-eachdraidh, agus oidheirpichidh mi a toirt seachad ’na cainnt bhlasda féin.

(Ri leantuinn.)

Uilleam Mac Dhun-leibhe.

Am measg bhàird an latha so agus bhàrd nan linntean a dh’ fhalbh is tearc iad (a’ cumail a mach Sheumais Mhic a’ phearsain) a rinn dàn-mór no sgeul-dhàn. Is tearc iad a thug oidhirp air. Am measg phìobairean tha fear an so ’s an siod aig nach ’eil tlachd an ceòl air bith ach ceòl mór. ’S ann mar sin a bha Uilleam Mac Dhun-léibhe, am bàrd Ileach air am bu mhaith leam iomradh a thoirt an uair so. Bu shuarach leis òran-seinn no duanag; cha deanadh na ’s lugha na dàn-mor an gnothach. Bha e ’na dhuine iongantach, ach neònach. Bha a ghradh d’ a dhùthaich cho teth ’s nach leigeadh e leis math air bith fhaicinn an cinneach coimheach—gu sònruichte anns na Sasunnaich. Na ’m bu bheò e an latha ’n diugh nach esan a bhiodh ’na charaid dlùth ris an t-saoi sin Theodor Napier! ’S ann aige-san bhiodh an duais air-son an dàin a ’s feàrr air Blàr Allt-a’ -bhonnaich gun teagamh ann. Bha fuath mor aige do na Sasunnaich; ach cha do chum sin air falbh e o bhi ’g ionnsachadh an cànain agus o bhi ’tagradh cùisean nan Gaidheal innte. Mar bhàrd bhe e an comain nam bàrd Sasunnach; oir tha e soilleir gu leòr gu ’n do leugh e bàrdachd nan Sasunnach agus nan Gall le mor chùram, agus le buannachd nach bu bheag dha féin. ’S e Ileach a bh’ ann; ach ’s e Gaidheal air thoiseach a bh’ ann, agus Ileach an deigh sin. Is duilich leam a ràdh nach ’eil sin ri ràdh mu deighinn moran an diugh. Tha na Cataich, na Leòbhasaich, na Sgiathanaich, na Muilich, na Rosaich, na Nisich, na Lathurnaich, na Comhalaich; na Dòmhnullaich, na Leòdaich, na Frisealaich, na Tòisich, na Griogaraich, na Leathannaich na Caimbeulaich, ’s na Camshronaich ’nan sgaothan lionmhor, ach feumaidh sinn na cùiltean a rudhrachadh air son nan Gaidheal. Bha Uilleam Mac-Dhun-léibhe ’na Ghàidheal, ach ’s e bha ’ga mhilleadh, gu ’n robh e a’ leughadh nan sean eachdraidhean agus ’gan creidsinn, gun tomhas ceart a chur orra. Tha iad beò a bha nan càirdean do Uilleam air am faodamaid an t-iomradh ceudna a thoirt. Bu mhiann leò bhi ’cumail suas nan Gaidheal le bhi ’tionndadh an aire air ais gus na làithean anns an robh ceannas aig na Gaidheal air an dùthaich gu léir, ’nuair a bha a Ghàidhlig a’ buadhachadh o dheas gu tuath an Alba. Is fear leam sin, mi féin, na bhi cumail beò gamhlais nan sean fhineachan. Ach is feàrr leam an fhìrinn na an dà dhiubh. B’ fhearr leam gu ’n robh na Gaidheil ceart mothachail air an cor féin air an latha ’n diugh—ni nach eil iad. Tha mi a’ creidsinn gu ’m bheil neart agus cumhachd anns a’ Ghaidheal a thaobh inntinn ’us cuirp a tha ’dol a dholaidh an àite bhi ’fàs agus a’ leudachadh, agus gur e a tha coireach moladh leis an dàrna fear agus càineadh leis an fhear eile gun an fhirinn bhi aig aon diubh. ’S e a ’bhuil gu ’m bheil cuid de na Gaidheil a ’bolgadh gu sgàineadh le uaill agus feadhainn eile a’ seacadh le nàire. Cha ’n ’eil so fallain. Ciod i an fhìrinn mu dheighinn nan Gaidheal a bh’ ann? So i am briathran gann: bha iad math agus olc, làidir ’us lag, glic agus amaideach, glan agus salach, treun agus gealtach, tapaidh ’us leisg, caoimhneil ’us thùthail, truacanta ’s an-iochdmhor, aigeantach agus maol-sneachdach agus mar sin air aghart. Tha Gaidheil an latha ’n diugh mar an ceudna. ’S e sin ri radh, cha ’n eil iad uile mar bu chòir daibh. Gach duine a tha ’g aideachadh sin, tha dleasnas aige a thaobh a luchd-dùthcha. Ciod e an dleasnas? So an dleasnas. Bhi ’deanamh nan olc math, nan lag làidir, nan amaideach glic, nan salach glan, nan leisg tapaidh agus mar sin air aghart. Tha iomadh dòigh ann air bhi deanamh sin, ach tha mise cinnteach gu ’m bheil aon ni ann nach toil-cuideachadh ’sa chùis. Cha dean dearmad na Gàidhlig an gnothach. Cha ’n

---

[319]

[Vol . 5. No. 41. p. 7]

’eil mòran a tha r’a sheachnadh an litreachas nan Gaidheal. Am beagan a th’ann deth, tha e fallain. Cha ’n urrainn do shluagh air bith an cànain féin a chall gun a bhi ’call meas orra féin troimh iomadh linn. Is call mòr sin. Am fear a tha ’call meas air féin is duine e nach gabh nàrachadh. An duine nach gabh nàrachadh, is duine olc e, agus tha e an cunnart bhi ’dol sios gu buileach. Cha ’n ’eil duine fìor-olc a ghabhas nàrachadh: gabhaidh e togail an àird a rìs. Ach ciod an gnothach a th’ aig so ri bàrdachd Uilleam Mhic Dhun-léibhe. Tha gnothach mòr. Ma ’s math leinn litreachas nan Gaidheal a bhi buadhachadh, cha ’n urrainn duinn na ’s feàrr na bàrdachd Uilleam a leughadh. Cuiridh e mòran ri ar n-eòlas air a’ Ghàidhlig agus bheir e cuideachadh dhuinn ann a bhi ’ga cleachdadh air dòigh na’s fileanta na tha ra cluinntinn air an latha ’n diugh aca-san aig am bu chòir cainnt fhileanta a bhi—na ministeirean agus na maighstirean sgoile. Tha e a’ cur ioghnaidh nach beag orm gur urrainn do chuid de na ministeirean bhi ’seasamh anns a’ chrannaig agus a’ feuchainn ris a’ Ghàidhlig a labhairt no a leughadh gun an dearg nàire bhi orra—daoine a fhuair rud ris an abair iad foghlum anns na h-oilthighean agus nach aithne dhoibh a’ chànain Ghàilig a labhairt na ’s fileanta na gille an stàbuill—agus gu bitheanta ’s e ’n gille a’s fileanta labhras na am ministeir. C’arson a tha so mar so? ’S e ’n t-aobhar a’s mo gu ’m bheil na ministeirean sàsaichte le bhi ’leughadh a’ Bhìobuill agus a’ searmonachadh anns an t-seann dòigh gun a bhi ’leughadh leabhair air bith eile no a’ cleachdadh bruidhinn air cùisean an t-saoghail mu ’n cuairt. Tha cuid ann diubh aig nach eil fios gu ’n robh a leithid de bhàrd ann ri Uilleam Mac Dhun-léibhe. Tha cuid ann aig am bheil fios air sin ach nach ’eil a’ saoilsinn gu ’n deanadh e dad de mhath dhaibh bhi ’ga leughadh. Bha Uilleam ’na thàillear nach d’ fhuair mòran sgoile ach na chnuasaich e féin, ach cuiridh mi geall nach eil còig ministeirean anns a’ Ghaidhealtachd d’ an urrainn a’ chànain a tha iad a’ faighinn tuarasdail mhath air son a searmonachadh, a chleachdadh cho math ris. Thugadh iad fainear mar a thòisicheas e an dàn fada sin a rinn e air Blàr Shunadail, a tha ’cur iomraidh air cogadh nach robh idir ann eadar na Lochlunnaich agus na Gaidheil.

BLAR SHUNADAIL.

A Shùnadail a’ chladaich bhearnaich,
Ged ic corrach glas do shlios,
’S ged nach robh thu tric an saothair nam bàrd,
Mu ’n teirig do sgeul creiche ’s blàir
Bidh tu measg chàich ’gad iomradh.
Do rudna ciar-dhubh, biadhadh nam bàirneach,
Sguabte, bàithte— ’s co[ ? ]d ’ an ioghnadh—
’Nuair a shéideas Ealasaid a fuaradh,
A’ sguabadh tonnan Chaolais-Bhranndain;
Mullaichean mara le stoirm faoiltich
A chunnaic mi o thaobh Dhun-leabhair,
Onfhadh na doimhne salainn
A’ stealladh mu d’ cheann gun sgìois,
A’ tuiteam ’s a’ direadh mu seach
Trom mhòthar slachdraich stuadhan fairge
A’ criothnachadh do charaigean cléiteach, dubh,
Air nach laidh dus a’ Mhàirt.
Cò nach sireadh do ghlacan uaine
A chunnaic aon uair iad
’Nan culaidh shamhraidh!
Cruitheachd nan lusan, mar gu ’m b’ ann strìth
Co ’s rìomhaiche a sgeadaicheas
Gach isleach ’us bruach,
O tholman nead na h-uiseig
Gu aisridh doireachan nan earb!
Do ghleanntan coillteach far an cluinnear
Na mìltean iteach fo dhuilleach
Nan crann cùbhraidh, air bruachan
Nan sruithean nach traoigh,
A’ taomadh an uchd do thràgha
A tha nis am measg chàich an iomradh.

So agaibh earann de òraid Ghargain, aon de na Lochlannaich, air do ’n righ Lochlannach comhairle iarraidh air.

Aig do sheirbhis mar mo chomas
Ach ’s deacair an comharadh sin amas;
’S fior gu ’n do thog sin creach na h-Eireann
’S nach d’ fhàg sinn aon a dh’ innseadh sgeul air;
Bha ’n tuagh a’ sracadh sgrath an càirean,
’S am fòid lasrach ris gach fàrdach;
Cha d’ fhàg sinn mart air beinn no faiche,
No each no làir a dh’ fhàs an seiche;
Theich na h-Eireannaich a’ sianail
Gu bonn an speur ’s ni b’ fhaide dh’ iarradh!
’S an uair ghabh iad an casan mar urras,
B’e ’m port ciuil “Cha till sin tuille.”
Ach ’s meallta so a thoirt mar shamhladh
Air Gaidheil laochail na h-Alba.
Ma theid thu rùisgte troimh thom droighinn,
’S coiseachd cas-lom air preas cuilinn,
Cadal gun léin’ air an fheanntaig,
’S racadal itheadh gun draing ort,
’S fhusa dhuit siod na dol a spionadh
Friodhan stàilinn Chinn-tire.

Tha coig ceud deug sreath anns an dàn so, agus mar sin cha ’n fhaod mi a sgriobhadh air fad. Na ’n robh an cothrom agam sgriobhainn le mor thoilinntinn e, oir is taitneach e mar sgeul, gun ghuth idir air a bhuaidh mar bhàrdachd.— “C. M. P.” ’sa Highland News.

Cha ’n e ’n sùgradh do dhuine bhi gun mhnaoi ann an Argentina, an ceann a deas America. Duine sam bith a tha os ceann fichead bliadhna dh’ aois, agus nach eil pòsda, tha ùbhladh ’ga chur air da uair ’sa mhios gus am faigh e bean.

CARADH
Uaireadairean
Glanadh, $0 .50
Mainspring , .60
An da chuid, 1.00
W . H. WATSON
Air an t seann Laraich.
Baddeck , C. B.

D. A. Mac FHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN,
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG: —Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c .
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .,
SIDNI, C. B.

McDonald Hanrahan & Co,

Tha sinn a’ fosgladh stoc mor de Bhathar Tioram a fhuair sinn direach
A ALBA.

Tha ar prisean iosal, agus tha ’m bathar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr. A bharrachd air stoc mor de Bhathar Tioram, tha sinn a cumail
GACH SEORSA CEANNACHD.

MACDONALD HANRAHAN & Co.
Mai 4. ’95;

---

[320]

[Vol . 5. No. 41. p. 8]

Oran na Buaile.

LE UILLEAM MAC DHUN-LEIBHE.

Chaidh gruaim nan siantan a chadal
Tha fé air talamh ’s air cuan,
Choisg gaoth fhuaraidh na gailliann
Gu sìth a h-anail o thuath;
Tha neòil shoilleir na h-iarmailt
A’ sgaoileadh cian air an cuairt,
’S a’ pògadh gathan na gréine
’ Chu[ ? ] blàth ’s a’ Cheitein a nuas.

Thàinig fosgladh nam blàithean
’S tha lusan àillidh nan raon
Ag [ ? ]adh dithreabh nam beann
’Us sraithean ghleann air gach taobh;
Tha [ ? ] - chruitheachd ’na maise,
’S [ ? ]air faichean le ’n laoigh;
Gach iulach uain air a chòmhdach
Le breacnaich neoinean fo bhraon.

’S a[ ? ]ar ioghnaidh an sealladh
Mu ’n cuairt air lagan a’ chrò,
Do[ ? ] chùbhraidh nam meangan
Ma ’n iadh ’sa mhaduinn an ceò,
Le braonach Cheitein ’ga criaradh
O chirbean liath-ghlas an neòil;
’Us éiridh lòchran na soillse
’Cur gean air maighdinn nam bò.

A dh’ fhaicinn trusgan an fhàsaich
’S bruthainn àigh a’ dol suas,
Taisgeach beath’ o na dùilean,
Falluinn smùidreach nan cluan,
Anail thlusmhor na h-àile,
Treòir cinneis, nàmhaid an fhuachd,
’S glòir an athar na h-éideadh
A dìreadh treun air a cuairt,

Ceòrach bhlàth o na speuran
A fliuchadh réidhlein ’us chruach,
’Cur neart fàs anns an dusluinn
’Nuair thilleas ùin’ air a cuairt,
A dh’ aiseag feartan na grèine
Nach urrainn eucoir ’thoirt uainn,
Ged dh’ fhogradh laochraidh nan garbh-chrioch
Le fòirneart searbh thar a’ chuain.

“In Memoriam.”

EADAR-THEANGAICHTE O BHEURLA ALFRED TENNYSON, LE A. D. MAC-NEILL, ORANGEDALE.

A Mhic Dhe threin, bidh gràdh bith-bhuan,
A mhain ad ionnsuidh thig sinn dlùth
Tre chreideamh o nach faic sinn thu
Ag earbsa ’nuair tha dearbhadh uainn.

Na reultan ’s leats’ le ’n soills’ is sgàil,
’S tu ’chuir an duine ’s beathach deò,
’S tu rinn am bàs, ’s an claigionn beò
A rinn thu, pronnaidh tu le d’ shàil.

Cha ’n fhàg thu sinn ’san dus. Le d’ neart
’S tu duine rinn, car son gun fhios,
Tha earbs’ aige nach ann gu sgrios,
Is tusa rinn e ’s tha thu ceart.

Tha thu mar Dhia is dhuine, ’s leats’
An daonachd ’s naomha ’s àirde, sar.
Is leinne ar toil eun fhios ciamar
Is leinn ar toil gu deanamh leats’.

Air systems bheaga chi an còir
Do làithean, chi us theid á bith;
Cha’n eil annt’ Uats’ ach soluis bhrist‘
’S na iadsan tha iad tuilleadh ’s mor.

Is leinne creideamh anns a chàs
A mhain, oir ’s eòlas sealiadh sùil;
Ach earbaidh sinn gur Bhuats’ ar dùil
Caol-dhearrs’ an dorcha. Biodh e fàs.

Biodh eòlas ’fàs o la gu la,
Ach bitheadh tuilleadh urraim ann,
’S gu ’m biodh an t-anam os a’ cheann
Gle chòrdt’ ri aon cheòl mar a bha.

’S ni motha sinne, chlann gun chiall
Ni fanaid ort, ’s nach toir ort feairt,
Ach thoir do d’ mhuinntir ghòrach neart
’S do d’ shaoghail gu seas ri d’ shoills’, a Dhia.

Math dhomh an ni mo chionta b’e
’S an ni o thùs mo luach am bheachd,
Oir mairidh luach o neach gu neach
’S cha ’n ann o neach ad ionnsuidh s’ Dhé.

Math dhomh mo bhròn ’son neach a dh’ fhàg;
Do chreutair fhuaireadh leam cho briagh:
’Se m’ earbsa’ gu bheil e beò an Dia
’S mar sin na ’s toillt’naich’ air mo ghradh.

Math dhomh an ràn so ’claonadh tric,
’Se troimhe-chèile òige struidht’;
Math dhomh e far ’m bheil d’ fhirinn claoidht’
Us ann ad ghliocas dean mi glic.

Ho-ro mo Nighean Donn Bhoidheach.

LUINNEAG.
Ho-ro mo nigh’n donn bhòidheach,
Hi-rì mo nigh’n donn bhòidheach,
Mo chaileag laghach, bhòidheach,
Cha phòsainn ach thu.

A nighean donn nam blàth-shul,
Gur trom a thug mi grain dhuit;
Tha t’ iomhaigh, ghaoil ’us t’ àilleachd,
A ghnàth tigh’nn fo m’ ùidh.

Cha cheil mi air an t-saoghal,
Gu bheil mo mhiann ’s mo ghaol ort;
’S ged chaidh mi uait air faondradh,
Cha chaochail mo rùn.

’Nuair bha mi ann ad làthair,
Bu shona bha mo làithean—
A’ sealbhachadh do mhànrain,
’Us àille do ghnùis.

Ach riamh o’n dh’ fhàg mi t’fhianuis,
Gu bheil mi dubhach, cianail;
Mo chridhe trom ’ga phianadh
Le iarguin do rùin.

’S ann tha mo rùn ’sna beanntaibh,
Far bheil mo rìbhinn ghreannar,
Mar ròs am fàsach shamhraidh,
An gleann fad’ o shùil,

Ach ’nuair a thig an samhradh,
Bheir mise sgrìob do’n ghleann ud,
’S gu ’n toir mi leam do’n Ghalldachd,
Gu h-annsail, am flùr.

’S trian oibre tòiseachadh.

’S labhrach na builg fhàs.

Tapan gòraig air cuigeil crìontaig.

Buinigear buaidh le foighidinn.

Fada o’n t-sùil, fada o ’n chridhe.

Beul a labhras, ach gnìomh a dhearbhas.

’S olc a’ chreag a thréigear le ’h-eòin féin.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leigsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill, teisteannais us urrais.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia. —agus—127 State St., Boston, Mass.

NUAIR THEID THU ’BHADDECK
taghail an stor
Albert I. Hart.
Tha Stoc mor aige dhe na h-uile seorsa bathair.
Bathar Tioram, Bathar Cruaidh
Amhlan, Aodaichean, Caiseart,
Adan, Curraichdean, agus iomadh ni eile.
An seorsa ’s fhearr ’s a’ phris a’s isle.
ALBERT I. HART.
Baddeck, Aug. 1, ’90.

Tha so air a chumail do
Niall Mac Fhearghais, Taillear.
Ma tha aodach a dhith ort, feuch nach teid thu seachad air.

Indurated Fibreware
Tha an seòrsa so na ’s daoire na na bucaidean ’s na tubaichean cumanta, ach ’s math is fiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.
THE E. B. EDDY Co LIMITED
HULL, CANADA.