---

[73]

[Vol . 6. No. 10. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, 3 SEPTEMBER 1897, No. 10.

Cumha Rao.

Chaidh an t-oran so a dheanamh le bean bhochd ann an aon de na h-eileanaibh fiadhaich anns am bheil daoine ag itheadh feoil a cheile le mhor bhlas. A reir a’ chunntais a chaidh a thoirt, bha Rao agus a fear-posda ro chaomh mu cheile gu aon latha mi-shealbhar a dh’iarr i air am falt a bhearradh d’ a ceann. An uair a chunnaic e an craiceann cho geal, bhriagh thuirt e gu’m feumadh e a ceann fhaotainn ri itheadh gun dail, agus thoisich e ri teasachadh na h-àmhuinn, agus ri sgaoileadh dhuilleagan na craoibh pailm air a h-urlar. Thoisich Rao air deanamh a’ chumha so dhi fein; bha fios aice nach robh dol as ann di; agus bha a piuthar-cheile a’ gul ri ’taobh, oir bha an tinneas partanach(cancer)oirre, ’s bha Rao ro ghrinn rithe. An uair a bha an àmhuinn teth, mharbh a’ bhrùid an-iochdmhor a bhean bhochd, agus ròsd e a ceann, a riarachadh anamiann graineil. Chuir e an corr d’ a feoil am falach fo chraoibh. An uair a bha e an sin leis thainig da bhrathair Rao ’g a faicinn; dh’innis a piuthar-cheile an sgeul bochd dhoibh, agus chaidh iad air tòir na beiste. Bha e a’ cur falach craoileig lan de fheoil a’ bhoireannaich bhochd; leum iad air gu grad, agus mharbh iad e, agus ròsd iad a cheann-san anns a’ cheart àmhuinn ’s an d’ uallaich esan ceann Rao. Is fheudar dhomh ainmeachadh gur ann ’s na h-eileanaibh a tha ’s a’ Mhuir Phacific a thachair so, gun fhios nach abair am fear-eachdraidh a thig an deigh an fhir a mhuinntirNew Zealandair an robh Macaulaidh a’ sgriobhadh, gur ann aig bun Beinn Nibheis a chaidh Rao itheadh, ’s gur ann an Gaidhlig a rinn i an cumha bronach, bochd so, ma thachras seann aireamh d’ an phaipear air anns am faic e

CUMHA RAO AIR A SON FEIN.

Mo thruaigh, cia minic a bha againn comhradh diomhair!
Guil, guilibh air mo shon!
Slan leibh, tha sin a’ dealachadh gu siorruidh,
O guilibh air mo shon!
’S tric bha againn comhradh diomhair leinn fein—
O nach gabh thu truas diom?
Tha mo thìm air fas gearr,
’S dluth an oidhche bhuan domh—,
O guilibh air mo shon,
’S sinn a’ dealachadh gu siorruidh!
Guil, guilibh air me shon!
Ho rinn an o—ho ro io ro!

O guilibh air mo shon,
’S mo ghrian ’dol sios air cul nam beanntan,
O nach gabh thu truas diom?
’S mi ’faicinn ann an sud an amhuinn,
A’s esan a’ gearradh a’ chonnaidh
A ròsdadh mo chuirp bhochd gu biadh dha.
O guilibh air mo shon.
A ’s sinn a’ dealachadh gu siorruidh!

O guilibh air mo shon!
Bu shona sinn aon uair comhla
Ann an conaltradh grinn a’ ghraidh,
’S sinn gun dealachadh, gun dòlas,—
Mise, run m’ atharRongovi ;
A’s thusa, chliamhainn chiatach,
Tri miosan na gorta mire,
Bha ’g a cuidheachadh gu gniomhach.
O guilibh air mo shon,
A ’s sinn a’ dealachadh gu siorruidh!

O guilibh air mo shon,
A’s mi mar iasg air a tharruing
A doimhne na fairge oillteil,
’G a thionndadh thairis a’s thairis
Air grìosach na h-amhuinn teinntich
Mo cheile, tha thusa cho sgiamhach
Ri eideadh de chraobh a’ mheas-arain,
’N uair a ghealaichteadh ri grian e.
O guilibh air mo shon,
A’s sinn a’ dealachadh gu siorruidh!

O guilibh air mo shon,
Gabh thusa truas diom, O mo cheile;
Tionndaidh o d’ smuaintean an iochdmhor
’S paisg a ris ri d’ bhroilleach fein mi,
Guil, guilibh air mo shon!
Ho rinn an o—ho ro eile.

Tha an t-oran agam sgriobhte mar an ceudna anns a’ chànain anns an deachaidh a dheanamh, ach o nach leugh moran e cha chuir mi gu ’r n-ionnsaidh e.

Mar a fhuair Domhnull Bean.

Bha Gilleasbuig Aotrom, a bha anns an t-seann dùthaich, mar a tha fhios aig moran de luchd-leughaidh MHIC-TALLA, ’na dhuine air leth deas-bhriathrach, agus gle thric cha b’e chuid a b’fhearr de’n chainnt a bhiodh aige. Air eagal a dhiumb a chosnadh, bha gach neach air son an taobh a b’fhearr dheth a chumail. Bha coimhearsnach aig uair a ghabh mor mheas air caileig òig, bhòidhich a bha còmhnuidh dlùth do’n àite ’san robh e a’ fuireach. Am measg gach còmhradh eile a bh’eatorra, bhruidhinn e rithe air son i ’ga phòsadh, ach cha ghabhadh i e, —oir mar a bha iomadh té roimpe agus ’na deigh, bha duil aice ri fear a b’fhearr. Co-dhiubh gheibheadh gus nach fhaigheadh i sin mar a bha i, thachair mi-fhortan dhi a lughdaich a miadh gu mor. B’e sin gu’n do bhuail gobhar a h-adharc oirre anns an t-sùil, ’ga leòn cho dona ’s gun do challl i gu buileach i. Bha fios aig Gilleasbuig còir air gach cùis dhe so. Ma bha gus nach robh aon eile ’ga h-iarraidh re àireamh de bhliadhnaichean, cha do phòs i. Ged a bha i air leth shùil bhiodh Domhnull riaraichte leis na bh’ ann dh’i, agus ’s e bh’ ann gu’n do chuir e e-fhein ’na tairgse a rithist, agus bha ise làn-thoileach a ghabhail air an turus so.

Rinn iad banais mhor, aighearach, agus fhuair Gilleasbuig Aotrom cuireadh; agus tha mi a’ creidsinn gu robh fhios aige gle mhath gu’m b’e a shith a bha dhith orra agus nach b’e a chuideachd. Bha fear-na-bainnse a’ riarachadh drama uisge-bheatha, agus a’ tighinn gu Gilleasbuig, thuirt e ris, “So, òl deoch-slàinte bean agus fear na bainnse.” Rug Gilleasbuig air a’ ghloine, agus ag éiridh ’na sheasamh, thuirt e, “Tha mi ’g òl so air slàinte na gaibhre a choisinn a’ bhean mhath dhuit-sa agus a’ bhanais mhath dhomh fhin.”

V.

Am Britheamh ’s na Ministeirean.

Tha e air innse gu’n d’thug breitheamh Gàidhealach an car gu dona aon uair a àireamh mhinisteirean. Bha iad air an t-slighe gu Dun-eideann, na ministeirean a’ dol dh’ ionnsaidh an ard-Sheanaidh. Air an rathad chual’ am breitheamh facal no dha a dh’ innis dha nach b’i bharail a b’fhearr a bh’aig cuid de na ministearan air, ach cha do ghabh e dad ais. Aig àit àraidh stad an carbad-iarruinn gus cothrom a thoirt do’n luchd-siubhail air biadh a ghabhail. Shuidh a’ chuideachd sios aig bòrd, agus o’n a be ’m breitheamh an duine bu shine ’n am measg, thugadh modh na h-aoise dha le chur a dheanamh an altachaidh. Dh’éirich am breitheamh ’na sheasamh, thoisich e air an altachadh ann an Gàilig, agus cha do sguir e gus an robh clag a charbaid-iaruinn ag innse gu feumadh iadsan a bha air son an turus a ghabhail a bhi dol air bòrd. Faodar mathanas a thoirt do na ministearan ma bha iad a chuid eile dhe’n t-slighe car gruamach ris a bhreitheamh a rinn an t-altachadh cho fada dhaibh ’s nach robh ùine aca air blasad air greim dinnearsach.

ThainigSir Wilfred Laurier,Priomhair Chanada, air ais á Breatunn deireadh na seachdain s’a chaidh. Chuireadh failte gle chridheil air ann an Cuibeic ’s ann Montreal leis an t-sluagh air fad. Fhuair e urram mor o luchd-riaghlaidh agus o urrachan-mora Bhreatunn fhad ’sa bha e thall, agus bha a luchd-dùthcha air san urram a chur ais mar an ceudna.

---

[74]

[Vol . 6. No. 10. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

VI. —EACHDRAIDH NAN TRI CHALADAIREAN AGUS NAN COIG MNATHAN-UAISLE.

CAIB. XII.

An ceann latha no dha thainig soirbheas cho fabharach ’s a dh’ iarradh iad, agus mhair e fad nan seachd seachdainean a bha ’n long air a turus a dh’ ionnsuidh a’ bhaile-puirt anns an robh aca ris an luchd a chur am mach.

An uair a rainig sinn an acarsaid ’s a leigeadh am mach an t-acaire, thainig moran de bhataichean lan sluaigh thun na cliathaich a chur failte ’s furainn air an cairdean, agus a nochdadh an aoibhneis a bh’ orra a chionn gu’n do thill iad dhachaidh gu sabhailte as an duthaich fad air falbh anns an robh iad air chuairt.

Ach ’nam measg so bha oifigich o’n righ a thainig ’na ainm a chur failte air na marsantan a bh’ air bord. An uair a thainig na marsantan ’nan lathair, labhair fear de na oifigich riutha:— “Tha ordugh againne o’n righ a radh ribh gu’m bheil e anabarrach toilichte gu’n do thill sibh dhachaidh gu sabhailte, agus tha e ’guidhe oirbh gu’m bi sibh cho math ’s gu’n sgriobh gach fear dhibh beagan fhacal anns an leabhar so. Agus a chum gu’n tuig sibh c’ar son a tha ’n righ ag iarraidh oirbh so a dheanamh, feumaidh mi innseadh dhuibh, gu’n robh ard-chomhairleach na rioghachd ’na dhuine a bha araon ro ghlic, agus mar an ceudna ’na sgriobhaiche a bha gun choimeas anns an rioghachd gu leir. Dh’ eug e o chionn ghoirid, agus tha ’n righ ’g a chaoidh gu mor agus leis an tlachd a th’ aige dhe ’n sgriobhadh mhath a bha e ’dheanamh, bhoidich e nach deanadh e fear sam bith ’na ard-chomhairleach ach fear a sgriobhadh a cheart cho math ris. Ged a fhuaradh lamh-sgriobhadh mhorain anns an rioghachd, gidheadh cha d’ fhuaradh fhathast aon duine a dheanadh sgriobhadh cho math ris an ard-chomhairleach nach maireann.”

Sgriobh na marsantan a bha ’smaointean gu’m b’ aithne dhaibh sgriobhadh math a dheanamh, beagan anns an leabhar. An uair a bha iad uile deas, chaidh mise far an robh an t-oifigeach, agus rug mi air an leabhar as a laimh. Ach ghlaodh an sluagh uile, gu h-araid na marsantan, ag radh, “Stracaidh e an leabhar, no tilgidh e anns a’ chuan e.” Ach an uair a chunnaic iad cho ordail ’s a rug mi air an leabhar agus air a’ pheann, agus mar a bha mi ’feuchainn ri nochdadh gu’n rachadh agam air sgriobhadh a dheanamh, dh’ fhan iad samhach agus ghabh iad ioghnadh mor. An deigh so gu leir o nach fhaca iad moncaidh riamh a dheanadh sgriobhadh, agus o nach b’ urrainn daibh a thuigsinn gu’n robh e ’n comas dhomsa a bhith ni bu ghlice na moncaidhean eile, thug iad ionnsuidh air an leabhar a thoirt as mo laimh. Ach cha leigeadh an sgiobair leotha. “Leigibh leis sgriobhadh,” ars an sgiobair. “Mur teid aige air sgriobhadh ceart a dheanamh, gabhaidh mise air anns a’ mhionaid. Ach ma ni e sgriobhadh math—agus tha amhrus laidir agam gu’n dean, oir cha ’n fhaca mi moncaidh riamh a leith cho tapaidh agus cho tuigseach ris—tha mi ag radh ribh gu ’n gabh mi ris mar gu’m b’e mo mhac fhein e. Bha mac agam nach robh a leith cho turail ’s cho tuigseach ris.”

An uair a chunnaic mi nach robh neach sam bith a’ cur ’nam aghaidh, rug mi air a’ pheann, agus sgriobh mi na sia seorsachan a nh-sgriobhaidh a bha cleachdte am measg nan Arabianach, agus anns gach lamh-sgriobhaidh dhiubh so bha ceathramh orain a rinn mi anns an t-seasamh bonn a’ moladh an righ. Cha b’ e mhain gu’n robh mo sgriobhadh moran ni b’ fhearr na sgriobhadh nam marsantan, ach faodaidh mi a radh nach fhaca iad sgriobhadh riamh cho briagha ris. An uair a bha mi deas, thug na h-oifigich an leabhar leotha ’dh’ ionnsuidh an righ.

An uair a sheall an righ air na sgriobhaidhean a bh’ anns an leabhar, cha do ghabh e suim sam bith de na sgriobh na marsantan. Ach thaitinn mo sgriobhadh-sa ris anabarrach math. Thionndaidh e ri fear de na h-oifigich a bha ’n lathair, agus thuirt e ris, “Thoir leat an t-each a’s fhearr a th’ agam anns an stabull, agus cuir air an acfhuinn a’s briagha a th’ agam, agus thoir leat an deise aodaich a’s riomhaiche a th’ agam, agus cuir mu’n duine sin i, a sgriobh na sia seorsachan lamh-sgriobhaidh, agus thoir leat an so e.”

An uair a chuala na h-oifigich so cha b’ urrainn iad gun ghaire a dheanamh.

Ghabh an righ fearg riutha a chionn gaire a dheanamh, agus bha e ’dol ’g an smachdachadh. Ach thuirt iad ris, “Le ’r cead, a righ, tha sinn gu h-umhail ag iarraidh mathanais oirbh; cha b’ e duine a rinn an sgriobhadh idir, ach moncaidh.”

“Ciod e tha sibh ag radh?” ars an righ; “an e nach ann le lamh duine a rinneadh an sgriobhadh briagha so?”

“Cha ’n ann gu dearbh,” arsa na h-oifigich “cho fior ’s a tha sinn beo, rinn moncaidh an sgriobhadh ’n ar lathair-ne.”

An uair a chual’ an righ so, is ann bu mho a bha de thoil aige sealladh dhiom ’fhaicinn; agus air an aobhar sin thuirt e ris an oifigeach, “Deanaibh mar a dh’ aithn mi dhuibh agus gun dail sam bith thugaibh an so am moncaidh iongantach ud.”

Chaidh na h-oifigich air ais a dh’ ionnsuidh na luinge, agus litir aca o ’n righ thun an sgiobair ag iarraidh air am moncaidh a chur g’ a ionnsuidh. An uair leugh an sgiobair i, thuirt e, “Feumar a bhith umhail do dh’ aithne an righ.”

Chuireadh an t-aodach riomhach umam, agus thugadh gu tir mi. An sin chuireadh air muin an eich mi, agus dh’ fhalbh iad leam gu luchairt an righ, far an robh e fhein agus moran a dh’ uaislean ’s a mhaithean na rioghachd ’g am fheitheamh a chum an tuilleadh urraim a chur orm.

An uair a dh’fhalbhadh leam o’n chladach, thoisich moran sluaigh ri cruinneachadh. Bha gach sraid is uinnneag a bh’ anns a’ chuid sinn de’n bhaile troimh ’n robh sinn a’ dol cho lan ’s a chumadh iad de dhaoine dhe gach seorsa, a chruinnich as gach earann de ’n bhaile gus m’ fhaicinn; oir sgaoil an t-iomradh air feadh a’ bhaile, gu’n robh an righ a’ dol a dheanamh ard-chomhairleach de mhoncaidh. Bha ioghnadh mor aig an t-sluagh dhiom, agus bha iad a’ sior ghlaodhaich as mo dheigh. Mu dheireadh rainig sinn luchairt an righ.

Bha ’n righ, an uair a rainig sinn, ’na shuidhe air an righ-chathair, agus mor-uaislean na rioghachd mu ’n cuairt dha. Chrom mise mi-fhein tri uairean air a bheulaobh, agus an sin leig mi-fhein air mo ghluinean, agus phog mi an t-urlar mar chomharradh gu’n robh mi a’ toir umhlachd is urram dha. Na dheigh sin shuidh mi air an urlar mar is gnath leis na moncaidhean suidhe.

Ghabh a’ mhor-chuideachd a bha ’n lathair ioghnadh anabarrach an uair a chunnaic iad mar a rinn mi, agus cha b’ urrainn iad a thuigsinn cia mar a b’ aithne dhomh urram dligheach a thoirt do’n righ. A dh’ aon fhacal, rinn mi mo dhleasdanas an lathair an righ cho modhail ’s cho iomchuidh ri duine beo, ach nach robh e ’nam chomas facal bruidhne a dheanamh. Ach cha ’n urrainn na moncaidhean bruidhinn, agus ged a bha mise an toiseach ’nam dhuine, cha robh mi comasach air facal a radh aon uair ’s gu’n d’ rinneadh moncaidh dhiom.

Thug an righ ordugh do na h-uaislean a bhith falbh. Cha robh comhladh ris ach an t-ard-chaillteanach agus gille beag bha ’feitheamh do’n bhord. Thug e leis mi do’n t-seomar anns am biodh e ’gabhail a bhidh, agus an uair a chuireadh am biadh air a’ bhord, smeid e orm gu tighinn agus suidhe aig a’ bhord comhladh ris. Gus a leigeadh fhaicinn dha gu’n robh mi deas gus umhlachd a thoirt dha, phog mi an t-urlar, dh’ eirich mi ’nam sheasamh, agus shuidh mi aig a’ bhord. Ghabh mi na thainig rium de’n bhiadh gu modhail, measarra, mar is gnath le daoin’ uaisle ’dheanamh.

Thug mi an aire ’na dheigh sin gun robh clar-sgriobhaidh anns an t-seomar, agus leig mi ris dhaibh gu’n robh toil agam beagan sgriobhaidh a dheanamh. An uair a thugadh do m’ ionnsuidh e, sgriobh mi beagan cheathrannan orain, anns an do chuir mi an ceill mo thaingealachd do’n righ air son cho caoimhneil ’s a bha e rium. An uair a leugh an righ an t-oran ghabh e ioghnadh anabarrach. Thugadh an sin dhomh lan glaine de’n deoch a b’ fhearr a bh’ an righ ag ol. An uair a dh’ol mi an deoch so sgriobh mi tuilleadh cheathrannan. Leugh an righ iad mar an ceudna, agus thuirt e, “Bhiodh duine sam bith a dheanadh a leithid so air a mheas ’na dhuine ro ard os cionn nan uile dhaoine.”

Dh’ ordaich an righ am bord-tailisg a thoirt g’ a ionnsuidh, agus smeid e orm gu suidhe comhladh ris a chluich air. Chuir

---

[75]

[Vol . 6. No. 10. p. 3]

mi mo lamh air mo cheann, a ciallachadh gu’n robh mi deas gus umhlachd a thoirt dha. Bhuidhinn esan a’ cheud chluich, agus bhuidhinn mise an ath dha cluich. Thuig mi nach do chord so ris, agus a chum inntinn a chiuineachadh, rinn mi ceathrannan orain anns an d’ innis mi mu dha armailt chumhachdach a bha ’cath gu teith, teann fad an latha, ach a rinn sith feasgair, agus a chuir seachad na bha rompa dhe ’n oidhche gu caoimhneil, cairdeil maille ri ’cheile air an achadh.

Bha h-uile rud a bh’ ann a’ cur a leithid a dh’ ioghnadh air an righ ’s gu’n do chuir e fios air a nighinn gu tighinn a steach do ’n t-seomar gus m’ fhaicinn. Cha bu luaithe ’thainig i steach na ghrad chuir i srol air a h-aghaidh, agus thuirt i ri ’h-athair, “Le’r cead, a righ, dhichuimhnich sibh sibh-fhein an diugh. Tha ioghnadh orm gu’n do chuir sibh fios orm gu tighinn an so an lathair dhaoine.”

“Cia mar sin, a nighean!” ars an righ, “Cha’n ’eil fhios agad ciod a tha thu ag radh. Cha ’n ’eil neach an so ach an gille-buird, an caillteanach, agus ni-fhein, agus faodaidh sinn d’ aghaidh fhaicinn latha sam bith; c’ar son, a nis, a tha thu ’cur falach air d’ aghaidh, agus a tha thu diumbach dhiomsa air son fios a chur ort!”

“Le’r cead, a righ,” ars ise, “bidh fios agaibh gun dail gu m bheil mise ceart. Cha ’n e moncaidh nadarra ’th’anns a’ mhoncaidh sin idir; is e ’th’ ann prionnsa og, mac righ mhoir. Chruth-atharraicheadh gu moncaidh e le draoidheachd. B’e am fathach mor mac nighean Eblis, a chuir anns a’ chruth sin e. Chuir am fathach so an toiseach gu bas a’ bhana-phrionnsa og, mhaiseach, nighean righ Epitimarus, agus ’na dheigh sin chuir e am prionnsa so ann an riochd moncaidh.

Ghabh an righ ioghnadh mor an uair a chuala e so, agus thionndaidh e rium, agus dh’ fheoraich e dhiom an robh na dh’ innis a nighean dha mu m’ dheidhinn fior. O nach robh e ’n comas dhomh freagradh a thoirt air ann an cainnt, chuir mi mo lamh air mo cheann a’ ciallachadh gu’n robh na labhair i fior gu leor.

(Ri leantuinn.)

NA BEANNTAICHEAN GORMA.

(An Gaidheal, 1877.)

Chuireadh an sgeulachd a leanas thugainn leis an Olla Mac-Lachlainn ann am baile Dhuineidin. Bha i air a sgriobhadh sios á beul fear-aithris ann an Eilean Mhinlaidh dlù do Bharraidh, agus air a cur a dh’ ionnsuidh an olla leis an neach a sgriobh i. Is aobhar iongantais a faotainn ann an sud agus cha bheag a’ cheist co as a thainig i.

Bha Albannach ’us Sasunnach agus Eirionnach ’n an companaich aig a’ chéile ’s an arm, agus ciod e a bha iad a’ smaoineachadh ach gu ’n teicheadh iad a’ cheud chothrom a gheibheadh iad. Fhuair iad sin agus ghabh iad e. Bha iad a’ coiseachd fad da latha tre choille mhòir, gun bhiadh gun deoch, agus gun aon tigh ’s an t-sealladh. A’ h-uile béul-oidhche dh’ fheumadh iad dìreadh suas ann an craoibh am fear, le eagal roimh na biasdan fiadhaich a bha ’s a’ choille, ach an dara maduinn ciod a chunnaic an t-Albannach ach caisteal mor fada air falbh, an uair a bha e ’am mullach na craoibhe aige fhéin. Thuirt e ris fhéin nach biodh aige ach am bàs le fuireach ’s a’ choille ’s gu ’n sgàth ri ’chosnadh ach frèumhan feòir ’s cha b’ fhada a chumadh sin beò e. A’ cheart cho luath ’s a thàinig e nios as a’ chraoibh leag e a chas a dh’ ionnsuidh a’ chaisteil, gun uibhir ’s innseadh dh’a chompanaich gu ’m fac e a leithid idir. Bha e gle choltach gu ’n d’ atharraich a’ ghort agus an éigin a dh’ fhuiling iad an nàdur cho mor ’s gu ’n robh an darna fear coma ciod e a dh’ éireadh do ’n fhear eile na ’m biodh e fhéin air a dhòigh. Bha e ’coiseachd fad an latha, ’s ged a bhà, bha e gle anmoch mu ’n d’ ràinig e ’n caisteal; ach gu dubh, dona, cha robh aig a’ chaisteal ach dorsan dùinte, gun smùid, gun deathaich. Cha robh ’an so gu ’bhi aige ach am bàs co-dhiùbh. Leig e a thaice ris a’ bhalla, ’s ciod e a chual e air a chùlthaobh gu h-àrd, ach uinneag ’g a fosgladh. Sheall e ’s bha ’m boirionnach bu bhriagha a chunnaic e riamh ann an sin.

“O! ’s e am fortan a chuir ann thu,” ars’ esan.

“ ’S eadh, ’ille mhaith,” ars’ ise, “ciod e a tha ’dhith ort, agus ciod e ’chuir an so thu?”

“Chuir an éigin,” ars’ esan, “tha mi gu bàsachadh a chion bidh ’us deoch.”

“Teann a stigh,” ars’ ise, “tha gu leoir de bhiadh ’s de dheoch ’an so.”

Chaidh e stigh far an robh i agus dh’ fhosgail i seòmar mor dha; agus ’s ann an sin a bha ’n sealladh air mac an duine ’n a chadal! Chuir i biadh air a bheulthaobh ’s an déigh sin sheòl i do’n t-seomar ’s an robh càch e. Leig e e-féin ’n a shineadh air leabaidh, agus thuit e ’na chadal. Ach feumaidh sinn tilleadh a dh’ ionnsuidh na dithis a dh’ fhàg e ’n a dheigh ’s a’ choille.

An uair a thàinig àm na h-oidhche agus nam biasdan orra, ciod a’ chraobh ’s an do dhirich an Sasunnach ach an té ’s an robh an t-Albannach an uair a fhuair e fradharc air a’ chaisteal; agus cho luath ’s a ghlas an làtha ’s a sheall an Sasunnach an ceithir àirdibh an athair, ciod e a chunnaic e ach an caisteal, ’s a mach a thug e gun smid a chantainn ris an Eirionnach; agus dh’ éirich dha direach mar a dh’ éirich do ’n Albannach.

Bha ’n t-Eirionnach bochd an so ’n a ònrachd, gun fhios c’àite an deachaidh càch. Cha robh aige ach gu bochd truagh fuireach far an robh e. Ciod e a’ chraobh ’s an do dhirich e an uair a thainig an oidhche ach an té ’s an robh an Sasunnach an raoir. Cho luath ’s a thàinig an latha chunnaic e an caisteal, ’s a mach g’a ionnsuidh ghabh e, ’s an uair a rainig e e, cha ’n fhac e coltas teine no duine ’bhi ann. Ach cha b’ fhada gus an cual e ’bhi fosgladh na h-uinneig os a chionn. Sheall e suas agus faicear am boirionnach a bu bhriagha a chunnaic e riamh. Dh’ fhaighnich e dhith an tugadh i dha biadh no deoch. Thuirt i ris gu fialaidh, còir, gu’n tugadh, agus e theannadh a stigh. Dh’ fhalbh e stigh gle thoilichte, ’s chuir i biadh ’us deoch air a bheulthaobh nach fhac e riamh cho maith. Bha leabaidh ’s an rùm agus fàinneachan daoimein ’an crochadh ris gach lùib chùirteir. Chuir a h-uile ni a bha ’s an rùm gu ’leithid de smaointean e ’s gu ’n do dhi-chuimhnich e gu ’n robh an t-acras air. An uair a chunnaic ise nach robh e a’ gabhail a bhidh, dh’ fhaighneachd i dheth, ciod bu choireach. Thuirt e nach itheadh ’s nach òladh e gus am biodh fios aige co i, no co as a bha i, no ciod a chuir an sid i. “Innsidh mi sin duit: is nighean righ fo gheasaibh mi, agus gheall m’ athair ge b’e fear a bheireadh bho na geasaibh mi gu ’m bu leis an treas cuid d’a rioghachd air a bheò agus i uile air a mharbh, agus mise ri m’ phòsadh; agus ma chunnaic mi duine riamh air am bheil coltas, no ris an earbainn sin a dheanamh, is tusa an duine. Tha mi ann an so bho chionn shia bliadhna deug, agus cha d’ fhaighneachd fear a thainig a chòir a’ chaisteil co mi, ach thusa ’n ad ònrachd. Tha na ’n cadal ’s an t-seòmar mhor ud shios a h-uile neach a thainig a chomhead do ’n chaisteal so o’n a thainig mise ann.”

“Innis dhomh,” ars esan, “ciod e na geasan a th’ ort, agus ciamar a gheibheadh tu saor uatha.”

“Tha seòmar beag,” ars ise, “an sid, agus na ’m faighinn fear a dh’ fhanadh ann o dheich uairean gu meadhon-oidhche, tri oidhche an deigh a chéile, bhithinn saor bho na geasan.”

“Is mise do ghille ma ta,” ars esan, “gabhaidh mi os laimh sin a dheanamh.”

An uair a chual i so thug i nuas tombaca ’s piob h-uige; ach cha b’ fhada gus an cual e straighlich ’us tartraich a muigh aig an dorus, ag iarraidh fosglaidh air.

“Cha ’n fhosgail,” ars esan.

“Fosglaidh,” ars an fheadhainn a bha muigh.

Cha robh tuilleadh air: sid a stigh an dorus mu ’cheann, ’s air a mhuin ghabh iad ’g a bhreabadh ’s a’ glùineachd air a chorp aige gus an do leum air a’ mheadhon-oidhche, ’s cho luath ’s a ghairm an coileach dh’ fhalbh iad. Cha robh airsan ach gu ’n robh e air eigin beò. Cho luath ’s a thainig an latha chaidh am boirionnach far an robh e, agus fhuair i e ’n a shlaod sinte air an ùrlar gun smid chainnte aige. Thug i mach botul as a pòcaid, ’s leig i air a shuathadh ris o cheann gu ’chasan, ’s bha e cho ùr-chréuchdach ’s a bha e riamh; ach leis mar a fhuair e a mharbhadh an raoir, cha robh e deònach fuireach oidhche tuille. Ach mhaidich i air gu ’m fuirgheadh e, ag radh nach biodh an ath oidhche cho searbh. Ghabh e comhairle, ’s dh’ fhuirich e.

A cheart cho luath ’s a bha e ’teannadh

(Air a leantuinn air taobh 78.)

---

[76]

[Vol . 6. No. 10. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobhad ach air aon taobh d’ an duileig, agus, nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, 3 SEPTEMBER, 1897.

Cluich Victoria.

’Nuair a bha Victoria ’na h-ighinn bhig, chaidh i aon uair a chur seachad latha còmhla ri aon de na mnathan-uaisle a bha ’n dlùth chàirdeas dhi. Cha robh fhios aig a’ mhnaoi-uasail sin ciod a dheanadh i gus cridhealas a chumail ri ’bana-charaid òig, agus ’s ann a thuirt i rithe: “A Victoria, faodaidh tu gach ni a thogras tu fhéin a dheanamh an diugh. Iarr ni sam bith air an smaoinich thu, agus gheibh thu e ma ghabhas e idir deanamh.” Smaoinich a’ chaileag beagan ùine, agus an sin thuirt i, “ ’S minig a bu mhiann leam a bhi nighe uinneagan, agus ma ’se ur toil-se e, nighidh mi na h-uinneagan agaibh an diugh.” Cha deach a’ bhean-uasal an cois a facail; fhuaireadh uisge, bucaid, siabunn, agus breidean, agus chaidh ise a bha ’n ceann beagan bhliadhnaichean gu bhi ’na bàn-righ’nn air Breatunn, a dh’ obair, agus dh’ obraich i gu dichiollach gus ’n do chuir i crioch air na h-uinneagan uile. Nach minig a bhios a mhuinntir sin ris am bheil farmad againne a’ gabhail farmad ruinne! Dh’ fhaoite gu bheil sinne miannachadh shochairean agus shòlasan a bhiodh iad-san gle dheònach iomlaid ruinn air son nan sòlasan air ’n do chuir sinne deuchainn agus a bhitheamaid gle dheònach a thoirt seachad.

Tha cogadh beag a’ dol air adhart anns na h-Innsean an ear a tha cur iomguin gu leòr air luchd-riaghlaidh Bhreatuinn. Tha treibh ris an canar na h-Afridich ann an cearn iomclach de ’n dùthaich ri ceannaire, agus tha iad ann an tómhas math a’ fhaotainn buaidh an saighdearan a chrùin. ’Se ’n ni a’s cunnartaiche a thaobh na cùise nach urrainnear a bhi cinnteach á dilseach moran de na nàisinnich, agus nach eil fhios nach deanadh a’ chuid mhor dhiubh ceannairc na’n saoileadh iad gu’m biodh cothrom sam bith aca air buaidh a chosnadh. Thatar a’ deanamh a mach gu ’n cùir Breatunn tuilleadh ainm d’an dùthaich an ùine ghoirid.

A’ Choille.

Mur cumar suas a choille cha bhi slàinte aig daoine. Is còir earann iomchuidh de gach dùthaich a bhi fo chraobhan ma thatar air son slàinte agus fallaineachd a bhi air am mealltuinn leis an t-sluagh. Esan a tha saoithreachadh os leith na coille tha e saoithreachadh air son math agus buannachd sluaigh na dùthcha. Faodaidh craobh a bhi anns an rathad, ach cha’n ’eil i gun fheum idir. Is e ’n diugh an t-àm air son obrachadh ma tha sinn air son a bhi air ar beannachadh an àite bhi air ar mallachadh le sluagh nan linntean ri teachd. An cinneach a tha deanamh dearmad air na coilltean, is cinneach e d’an dàn a dhol am mugha. —Hon . Elizur Wright.

Thatar a’ faotainn barrachd fiosrachaidh mu Chlondike na bh’ aig daoine roimhe so, agus cha’n eil iadsan a tha toirt an fhiosrachaidh sin dhuinn aon-sgeulach mu’n chùis idir. Tha cuid ag radh gur aite anabarrach beairteach e agus àite ’sam bheil e soirbh beòlainte a dheanamh. Ach tha cuid eile ag innse nach eil e ro shoirbh a bhi suas ann idir, gur àit e anns am bheil aig daoine ri dhol troimh chruadalan uamhasach, agus nach eil ach àireamh bheag a’ deanamh beairteis ann. Tha àireamh mhor air an t-slighe g’a ionnsuidh an dràsda, mu shia mile air fad, agus tha cuid a’ cur air mhanadh dhaibh gu’ m bàsaich àireamh mhor dhiubh romh thoiseach an earraich. Tha an geamhradh a nise tòiseachadh agus mairidh e eadar seachd us ochd miosan.

GUNNA MOR. —Chaidh an gunna-mor a’s motha th’ air an t-saoghal a ghlacadh leis na Breatunnaich anns na h-Innsean ’nuair a chaidh an dùthaich sin a chisneachadh. Rinneadh an gunnna anns a’ bhliadhna 1500 le ceann-feadhna d’am b’ainnChuleby Koomy Khan.Tha ’n gunna sin an diugh air a chur air dòigh gu grinn na bhroinn, agus cathraichean us leapannan ann, agus tha e ’na chleachdadh aig na h-oifigich Bhreatunna bhi cadal ann.

Chaidh Eirionnach a bha ’na oifigeach anns an arm Bhreatunnach a leònadh gu dona ann am blàr. Bha saighdear cumanta ’na shineadh faisg air agus e ’deanamh gearain uamhasach. Chuir an t-oifigeach suas leis fhad ’sa b’urrainn da, ach mu dheireadh thug e garbh achasan dha:— “Dùin do bheul,” ars esan, “am bheil thu ’n dùil nach deachaidh duin’ idir a mharbhadh ach thu fhéin?”

Chosg baile Inbhirnis còrr us ochd ceud punnd Sasunnach, no mu cheithir mile dolair, a’ coimhead Iubili na Ban-righ’nn. Chaidh còrr us leth na suime sin a chur cruinn leis an t-sluagh.

Tha Iain L. Sullivan a ’dol a dh’fheuchainn air an fhoghar so ri bhi air a thaghadh mar àrd-bhàillidh air Boston.

MacCoinnich & Co.

Tha sinn an deigh stòr ùr tàillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seor sa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. A seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanamh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille-mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. Mac Fhionghain, Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheichair fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chlòimh chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[77]

[Vol . 6. No. 10. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Bha soitheach d’ am b’ ainm “Annie G.” ann amPort Hooddeireadh na seachdain s’a chaidh, a’ gabhail luchd de logaichean a bha i dol a thoirt gu Boston.

Tha Cruinneachadh Gàidhealach ri bhi ann am baile Halifax air an 30mh latha dhe ’n mhios so, aon de na lathaichean a bhios an t-exhibitionanns a’ bhaile. Thatar an dùil gu ’m bi cruinneachadh math aca.

Tha tuathanaich Mhanitoba a’ faotainn air adhart gu math leis a’ bhuain. ’S e ’n aon ni a bhios a’ cur dragh orra anns an dùthaich sin an àm na buana eagal gu ’n tig reothadh; ach air an fhoghar so cha d’ thainig reothadh idir.

Chaidh duine chrochadh ann anNelson , B. C. ,air a 25mh latha de dh’ Ogust air son mort. ’S e ’n t-ainm a thug e seachad Seumas Wood, ach bhatar cinnteach nach b’e sin ainm ceart. Bha e na dhuine a bha anabarrach brùideil.

Tha ’n crithneachd a nise creic air dolair am buiseal, agus tha am flùr air éirigh ann am pris gu sia dolair, no còir, am barailte. Thig am biadh daor gle throm air an duine bhochd, ach ni na tuathanaich a tha ’togail a chrithneachd gle mhath air.

Tha an t-Urr. Domhnull Domhnullach, ministeir Strath-Lathuirn, an drasda air chuairt ghoirid aig a sheann dachaidh ’s an Interbhal Mhor, faisg air Ceap Nòr. Tha sinn an dochas gu ’n tig a chuairt gu math ris, agus gu ’n till e gu obair le neart agus slàinte ùr.

Cha dithis dhaoine a chur d’ an tigh-obrach aDigby ,air an t-seachdain s’a chaidh, air son meirle. Ghoid iad suim airgeid á stor ceannaiche o chionn thri seachdainean air ais. Fhuair iad da bhliadhna an urra. Bha dithis eile air an cur an sàs comhla riutha, ach fhuair iad ma sgaoil.

Ann an mèinnMontagu , N. S. ,o chionn da sheachdain air ais, le aon urchair, fhuaireadh fiach mile dolair de dh’ òr as na creagan. Ma leanas mèinnean-oir na dùthcha so fhéin air sior dhol na ’s fhearr cha ’n fhada bhios aobhar sam bith aig daoine bha ’ga fagail air son a dhol gu Clondike.

Bha co-sheirm chiùil Albannach anns a’ bhaile oidhche Di-ciaduin, air a cumail le Piob-Mhàidsir Manson agus V. A. Mac Gillfhaollaìn. Bha an talla gu math làn, agus thaitinn an ceòl s’ an dannsa gu math ris gach aon a bha ’làthair. Tha iad an deigh cuairt a chur air an eilean, agus tha sinn toilichte chluinntinn gu robh soirbheachadh math leo anns gach àite ’n robh iad.

Seachdain gus an Di-luain s’a chaidh, bha triùir dhaoine air an sguabadh le Eas Niagara. Bha iad ag iomradh bàta os a cheann, agus gu h-amaideach chaidh iad ro fhaisg air meadhon na h-aimhne agus rinn an sruth greim orra. ’Nuair a chunnacas iad mu dheireadh, bha iad ag iomradh cho cruaidh ’sa b’ urrainn daibh, a feuchainn ri faotainn gu tir, ach dh’ fhairtlich orra. Bu dhaoin’ òga mhuinntir nan Stàitean iad a bha an sud a’ cur seachad treis dha ’n t-samhradh.

Fhuaireadh fearSilas Elsworthair a bhàthadh ri taobh te de na laimhrigean ann an Sidni Tuath ’sa mhaduinn Di-luain. Bhuineadh e doNewfoundland ,agus bha e gabhail turuis air an t-soitheach“Olive. ”Chaidh e chadal air bòrd an t-soithich an oidhche roimhe sin, agus e cho math ’sa b’ àbhaist da; cha ’n fhaca càch, ’s cha d’ fhairich iad, ni sam bith re na h-oidhche a chuir iomguin orra, agus cha robh fhios aca mar a dh’ éirich dha gus an d’ fhuair iad a chorp anns an uisge ri taobh an t-soithich air dhaibh éiridh ’sa mhaduinn. Cha ’n eil fhios cia mar a thachair an sgiorradh.

Chaidh banc a robaigeadh ann anElmsdale ,an stàitKansas ,oidhche Di-luain. Chaidh tri ceud deug dolair airgeid a ghoid, agus fiach faisg air mile dolair de phaipearan a bha ’n gleidheadh ann.

Chaidh gille beag, aois sheachd bliadhna, d’ am b’ ainm Uilleam Travis, a mharbhadh ann anAmherst , N. S. ,an la roimhe le tuiteam á craoibh. Bha e air direadh do ’n chraoibh an deigh porcupine.

Ann anCaliforniaair an fhoghar so tha ’m fiar a’ creic air sia dolair dheug an tunna, agus tha dùil ri e bhi cho àrd ri fichead dolair, an ùine ghoirid. ’S ann a tha e coltach gu bheil prisean gach seòrsa ag éirigh air a bhliadhna so.

Chaidh còignear chloinne a bhàthadh an Toronto an la roimhe. Bha mu fhichead dhiubh ann am bàtà a’ dol gu eilean beag a bha mu cheud slat o thir. Leis a chluich a bh’ orra chuir iad am bàta thairis, ’s bha’n aireamh ud dhiubh air am bàthadh.

Bha crithean-talmhainn mora ann an Iapan air a choigeamh latha de ’n mhios a dh’ fhalbh. Bha iad air an leantuinn le tuiltean mora, agus chaidh còrr us da cheud duine a bhàthadh. Bha mile tigh air a chur fodha anns na tuiltean, agus rinneadh call mor.

Air an t-seachdain s’a chaidh, fhuaireas sgeul air ochdnar dhaoine bhi air an crochadh gun lagh anns na Stàitean. Bu dhaoine-dubha siathnar dhiubh. Tha ’n t-àm aig na Stàitean casg a chur air an obair sin, air neo caillidh an dùthaich a deagh ainm ’sa cliù gu buileach.

Tha Seumas Mac Coinnich, a tha riaghladh na mor-roinne a’ cur os ceann gach obair a thatar a deanamh air na ròidean-mora ’s air na drochaidean, an dràsda ann an siorrachd Inbhirnis a’ cur air dòigh dhrochaidean a bha feumach air càradh. Tha e aig an àm so ann am Mabou.

Bha moran dhiubhsan a chaidh a mach do Mhanitoba ’s do ’n Iar-Thuath o chionn ghoirid air am mealladh gu mòr. Cha d’ fhuair iad a dhol cho fada ’sa bha toil aca dhol, agus cha robh an obair idir cho pailt ’sa bha ’san ainm. Tha muinntir an rathad-iaruinn air an coireachadh gu mor air son mar a dhéilig ian ris na daoine.

Bha Alasdair Bain, áPort Hawkesbury,anns a’ bhaile Di-màirt s’a chaidh, agus rinn e céilidh bheag air MAC-TALLA. ThaMr . Bain ’na fhear-gnothuich aig anInternational Steamship Co. ,a tha cumail shoithichean-smùide a ruith eadar na mor-roinnean-iseal agus Boston ’s puirt eile anns na Stàitean. Tha àireamh mhor de mhuinntir an eilein so a’ falbh ’sa tighinn air na soithichean ud na h-uile bliadhna.

Bha coinneamh mhor aig lighichean Breatunnach ann am Montreal air an t-seachdain so. Bha coinneamh aig luchd-eallaidh Breatunnach ann an Toronto o chionn beagan ùine air ais. Tha e car iongantach an da chuideachd a bhi cumail an coinneamhan ann an Canada air an aon bhliadhna, ach tha e soilleir ri fhaicinn gu bheil Canada na ’s motha ann an sùilean muinntir na seann dùthcha na bha i riamh roimhe.

Thatar a’ faotainn an òir ann an caochladh àiteachean air feadh Cheap Breatunn, ma tha gach sgeul fior. Tha fhios againn uile gu robhas ’ga fhaotainn ann an Cheticamp, agus air an Amhuinn Mheadhonaich; ach thatar ag radh a nise gu bheileas ’ga fhaotainn ann am moran àiteachan eile. Ann amMiddle Cape,faisg air a’ Phòn Mhor, tha òr air fhaighinn, agus mar an ceudna anns a’ bheinn air cùl Hogamah, agus theagamh ann an àiteachan mu nach cuala sinn fhathast. Tha sinn an dòchas gu bheil gach sgeul dhiubh so fior, agus gu faighear an t-òr gu pailt anns gach àite dhiubh.

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris ainmichte. Sgriobh gu
J . G. MacKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B.

BADDECK, - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh. Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.

IUBILI!
THIG AGUS FAIC!
Ceannachd ur us Prisean ura.
A h-uile ni cho saor ’s nach fhaod mi innse.
Niall Domhnullach.
Ceann an Iar a Bhaile.
BADDECK , - - C. B.
A Ghàilig ’sa Bheurla air an aon phris.

---

[78]

[Vol . 6. No. 10. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 75.)

air a’ mheadhon-oidhche chual e iad ag ’eigheach fosgladh, agus bha triùir ann mu choinneamh an aon fhir a bh’ ann an raoir. Cha d’ thug e aon fheairt orra gus a dhol a mach far an robh iad, no gus an dorus fhosgladh. Ach cha b’ fhad a bha iadsan gun an dorus a bhriseadh agus gabhail a stigh m’a cheann. Rug iad air, ’s bha iad ’g a thilgeadh eatorra gu mullach an ruim, agus a’ gearradh leum air a mhuin gus an do ghairm an coileach, agus an sin dh’ fhalbh iad. An uair a thàinig an latha ghabh ise do ’n rùm a choimhead an robh e beò. Thug i mach am botul as a pòcaid agus chuir i ri ’chuinn-leanaibh e, agus thainig e h-uige fhein. ’S e a’ cheud fhacal a thubhairt e gur h-e a bha gòrach ’g a mharbhadh fhein air son gin a chunnaic e riamh. Thog e an so air gu falbh agus gun fhuireach na b’ fhaide. An uair a chunnaic ise gu ’n robh e air bheachd falbh, ghuidh i air fuireach, a’ cur an cuimhne dha na ’m fanadh e aon oidhche eile gu ’m biodh ise saor bho na geasan agus, “A leòra,” ars ise, “ma bhitheas aon iteag beò de d’ chridhe, ’n uair a thig an latha, bheir an stuth a tha anns a’ bhotul ort gu ’m bi thu cho ùr-chreuchdach agus a bha thu riamh.”

Leis a h-uile rud a bh’ ann ghabh e an urrainn ri fuireach, agus bha triùir a’ gabhail da a nochd mu choinneamh an aon fhir a bha ann an da oidhche eile. Bha e gle mhi-choltach gu ’m b’ urrainn da a bhi beo an deigh na fhuair e.

An uair a thainig an latha agus a chaidh ise a choimhead am bu bheò e, fhuair i e sinte air a’ chlàiridh mar gu ’m bitheadh e marbh. Dh’ fheuch i an robh an anail ann agus cha b’ urrainn di a dheanamh a mach. Chuir i an so a lamh air a dhuilleig, agus fhuair i gluasad fann aice. Leig i an sin air dòrtadh an stuth a bha ’s a’ bhotul air, agus cha b’ fhada gus an d’ éirich e ’na sheasamh, ’s a bha e cho maith ’s a bha e riamh. Bha ’n so an gnothuch deas: bha nighean an righ saor bho na geasan! Thuirt i an so ris san, gu ’m feumadh ise falbh, agus gu ’n tigeadh i g’a iarraidh le carbad cheithir eacha glasa an ceann beagan làithean. Thubhairt e rithe i ghrad-fhuireach ’na tosd; gun a bhi bruidhinn ris-san air an dòigh ud. “Tha daor an éirig agam ort o chionn tri oidhche ma dh’ fheumas mi nis a bhi ’dealachadh riut;” ach sùil dh’ an d’ thug e cha robh i ann idir! Cha robh fios aige ciod a dheanadh e ris fhéin an uair a chunnaic e nach robh sgeul oirre; ach mu’n d’fhalbh i thug i dha slatag bheag, gus an uair a thogradh e fhéin na daoine a bha ’n an cadal bho chionn shè bliadhna deug a dhùsgadh leatha.

“Sin slat agad,” ars ise, “agus cha’n ’eil agad ach a bualadh orra agus dùisgidh iad; tha iad ’n an cadal ’s an t-seomar mhòr ud shìos o chionn a leithid so de dh-ùine.”

An uair a bha e mar so air fhagail ’n a ònrachd dh’fhalbh e stigh ’s leig e e-fhein ’n a shìneadh air trì cathraichean a bha ’s an rùm, agus ciod a chunnaic e ’nochdadh a stigh an dorus, ach gille beag bàn.

“Co as a thàinig thu, a laochain?” ars’ esan.

“Thàinig mi” ars an gille, “gus a bhi ’bruich ur bìdh fhéin.”

“Co a dh’iarr sin ort?”

“Dh’iarr mo bhan-mhaighistir, nighean righ, a bha fo gheasan, agus a tha nise saor.”

Dh’aithnich e ’an so gu’n do chuir i an gille gu frithealadh dha. Thubhairt an gille ris gu’n d’iarr a bhan-mhaighistir air a bhi deas am maìreach mu naoi uairean agus gu’n robh ise gu tighinn g’ a iarraidh le carbad mar a gheall i. ’S e fhéin a bha toilichte an uair a chual e so. Ghabh e mach do’n ghàradh an uair a bha’n uair a’ teannadh air; ach ciod a rinn an gille ’beag bàn ach dealg mhór a thoirt á ’phòcaid fhéin, agus sàthar ’an cùl a chòta gun fhios dha, agus grad-thuitear e ’n a chadal.

Cha b’fhada gus an d’thainig ise le carbad cheithir each. Dh’fhaighneachd i de’n ghille an robh a mhaighistir ’n a dhùsgadh. Thubhairt esan nach robh. “Is bochd a dh’éirich,” ars ise, “tra nach foghnadh an oidhche leis gu cadal. Abair ris mur coinnich e mise mu’n àm so a màireach nach ’eil e glé choltach gu’m faic e mi r’a bheò.”

Cheart cho luath ’s a dh’fhalbh i thug an gille bàn an dealg á còta a mhaigistir agus dhùisg e ’s a’ mhionaid. ’S e a cheud fhocal a thuirt e ris a’ ghille bhàn, “Am faca tu i?” “Chunnaic, agus dh’iarr i orm a ràdh riut mur coinnicheadh tu i mu naoi uairean a màireach, nach faiceadh tu gu bràth i. Bha esan fuathasath duilich an uair a chual e so. Cha robh e ’tuigsinn ciod bu choireach gu’n robh an cadal a’ tighinn air aig an àm a bha ise a’ tighinn. Chuir e roimhe gu’n rachadh e chadal tràth a nochd gus éirigh moch a màireach; agus rinn e sin éirigh glé mhoch. An uair a bha e ’teannadh air na naoi uairean ghabh e mach do’n ghàradh ’g a feitheamh gus an tigeadh i, agus bha’n gille bàn còmhla ris; ach a cheart cho luath ’s a fhuair an gille cothrom, thug e’n dealg a mach as a phòcaid agus stobar e ann an còta a mhaigistir i, agus grad-thuitear esan ’n a chadal mar a b’àbhaist da. An uair a bha e dìreach naoi uairean thàinig ise le carbad cheithir each, agus dh’fhaighneachd i de’n ghille bhàn an robh a mhaighistir air a chois an diugh. Thubhairt an gille nach robh, gu’n robh e ’n a chadal mar a bha e ’n dé. “Ud, ud!” ars ise, “ ’s bochd leam fhein a dh’éirich dha; nach fhoghnadh dha na rinn e chadal fad na h-oidhche ’n raoir? Abair ris nach fhaic e mise gu bràth tuille ann an so; agus so dhuit claidheamh a bheir thu dha’n am ainm-sa agus bheir thu mo bheannachd dha.” An uair a thubhairt i so dh’ fhalbh i.

An uair a dh’fhalbh i thug an gille bàn an dealg á còta a mhaighstir, agus ghrad-éirich e. ’S e a chéud fhacal a thubhairt e, “Am fac thu i?” Thubhairt an gille gu’m fac, agus gu’n robh claidheamh ’an sid a dh’iarr i airsan a thoirt dha. Thòisich e an so air spìonadh an fhuilt as fhéin le mullach mulaid. Ach sùil dh’an d’thug e thar a ghualainn cha robh bad de’n ghille bhàn aige!

Bha e’n so ’n a ònrachd, agus smaoinich e dol a stigh do’n rùm ’s an robh na daoine ’n an cadal; agus co ’am measg na h-uile a bha ann ach an dithis chompanach a bha aige fhein an uair a theich iad as an arm. Chuimhnich e’n so ciod a thubhairt nighean an righ ris—nach robh aige ach an t-slat a thug i dha a bhualadh orra agus gu’n éireadh iad uile as a’ chadal ’s an robh iad—cuid dhiubh ann bho chionn shè bliadhna déug; agus co air a bhuail e’n toiseach i ach air a dhà chompanach fhéin. Sin iadsan air am bonnaibh a cheart cho luath ’s a bhean an t-slat dhoibh, agus thug e dhoibh an ultach de dh-òr ’s de dh-airgiod, agus iad fhéin a thoirt as; ach ’s ann a bha’n obair aige mu’n do dhùisg e uile iad; bha dà dhorus a’ chaisteil cumhann dhoibh fad an latha!

Bha call nighinn an rìgh a’ cogadh r’ a inntinn a latha ’s a dh-oidhche; agus smaoinich e gu’m falbhadh e air feadh an t-saoghail dh’fhiach am faigheadh e neach sam bith a bheireadh naigheachd dha oirre. Thug e leis an t-each a b’fhèaar a bha ’s an stàbull agus dh’fhalbh e. Thug e trì bliadhna air choiseachd tre fhàsaichean agus choilltichean agus cha d’fhuair e neach a thug dha naigheachd oirre. Thuit e mu dheireadh ann an eu-dochas cho mór agus gu’m feumadh e làmh a chur ’n a bheatha fhéin. Rug e air a’ chlaidheamh a thug ise do’n ghille bhàn gus a thoirt da, ’dol a ghearradh a sgòrnain fhein leis. An uair a spìon e as an truaill e, ciod a chunnaic e ach sgrìobhadh air an taobh aige. Sheall e air, agus ciod a bh’ann ach; “Gheibh thu mise anns na Beanntaichean Gorma.” Thug so maisneach dha, agus leig e dheth buil a thoirt as fhéin. Smaoinich e gabhail air aghart ’an dòchas gu’n tachradh neach ris a bheireadh dha naigheachd air c’àite an robh na Beanntaichean Gorma. An deaghaidh dha astar gun chiall a dheanamh, chunnaic e mu dheireadh solus fada uaithe, ’s rinn e dìreach air. An uair a rainig e an solus ciod a bh’ann ach bothan tighe. Cho luath ’s a dh’fhairich am fear a bha stigh tartraich chas thainig e mach, ’s co bha nìos g’a ionnsuidh ach marcaiche.

Dh’fhaighneachd e dheth ciod a thug an sid e, agus c’àite a bha e ’dol. “Tha mise,” os esan “ann an so o chionn thrì chéud bliadhna, agus aon mhac duine cha’n fhaca mi ’s an ùine sin ach thusa ’ad ònrachd.”

“Tha mise air falbh o choinn thrì bliadhna,” ars an t-Eirionnach, dh’fhiach am faigh mi neach sam bith a dh’innseas dhomh c’àite am bheil na Beanntaichean Gorma.”

“Thig a stigh,” ars an seann duine, “agus cuiridh tu seachad an oidhche comhla rium fhein. Tha leabhar agam anns am bheil eachdraidh an t-saoghail, agus theid mi roimhe a nochd, agus ma tha a leithid de àite ’us na Beanntaichean Gorma ann, leóra, bithidh fios agam air.”

(Ri leantuinn.)

---

[79]

[Vol . 6. No. 10. p 7]

Na Gaidheil ann an Canada.

Tha iomadh fine ’tuineachadh anns an duthaich mhor bheartach anns am bheil sinn uile ’gabhail comhnuidh. Tha Innseanaich, ’us Sasunnaich, ’us Eirionnaich, ’us Frangaich, ’us Gearmailtich, ’us Albannaich, ’us Eadailtich, agus feadhainn eile ’cosnadh an teachd-an-tir agus a’ sealbhachadh na saorsa ’s nam buaidhean lionmhor a bhuineas do Chanada ann an tomhas gasda, measail, morail. O cheann iomadh latha ’s bliadhna rinn na Gaidheil obair chruaidh, ghoirt, mhaith anns gach cearna de Chanada. Anns na roinnean a tha shios ri taobh na fairge luasganaich, an Cuibeic, ann an Ontrio, anns na comhnardan ’us anns na h-achaidhean arda, ’s am measg nan cnoc feurach, farsuing a tha ann an iar-thuath ar dùthcha thorraich, àluinn, is iad na Gaidheil a rinn na gniomharan a’s modha ’s a nochd neart, ’us tapachd, ’us dealas, nach do nochd fine air bith eile ann an gearradh sios nan craobh ’us nam frith aosmhor, tiugh, mora. Cha ’n eil ach eolas bochd aig an linn a tha nis a lathair air gach amhghar, ’us cruadail, ’us gaisge, ’us aghartachd, ’us treoir, a chleachd na Gaidheil bho cheann ginealaich no dha ann an glanadh an fhearainn, ’us ann an uidheamachadh ionaid-comhnuidh doibh fein ’us d’ an teaghlaichean, far am bitheadh iad sona, saor gun eagal, gun sgath no geilt am measg pailteis, ’us slainte, ’us soirbheachaidh.

Is ann le cridhe tuirseach, airsneulach, a dh’ fhag iomadh Gaidheal tir nan gleann ’s nam beann, ’us a dh’ fhag e beannachd gu brath leis a’ ghleann no leis an t-slios no ’n learga anns an d’ rugadh e, ’s anns an do chaith a shinnsirean an laithean. Is ann le faireachduinnean tiamhaidh, muladach, a ghabh iomadh Gaidheal a rinn ainm maith agus a fhuair fardach ’us maoin ann an Canada, an cuain beucach fodha, ’s a thionndaidh e gu brath a chulthaobh ri fraoch ’us barrach, ri cnoic us raoin na tire anns an d’ rugadh e.

“Tha siùil ri croinn ’g an sgaoileadh shuas
’Us gaoth nam beann ag iarraidh chuain,
Tamh nis faid’ cha ’n fheudar leinn
Ach iarramaid gun dail na tuinn.

Slan le Albuinn ghleann ’us chnoc,
Oir ’s eigin dhomhsa triall an nochd,
Gun duil am feasd ri cois air d’ fheur,
Mochreach! mo chradh! ’s e fath mo dheur.”

Is ann le toileachas mor agus le aignean proiseil a ghabhas sinn beachd gach àm air an inbhe urramach a choisinn na Gaidheil doibh fein ann an Canada. Anns gach innleachd us treubhantas, anns gach stri us dealas, ann an riaghladh na dùthcha, ann am fosgladh suas gach ionmhais, ’s ann an deanadh laghannan iomchuidh, direach, ann an gliocas us dùrachd us onoir a nochdadh agus a chumail suas—tha Gaidheil a’ mealltuinn cliu aillidh ’us ughdarras nach eil gann no suarach. An Ridir Iain Mac Dhomhnuill, Alasdair Mac Coinnich, iomadh Mac Illeathain, ’us Camaronach, us iomadh Gaidheal eile rinn seirbhis chudthromach ’s a bha glic, ealanta, mor-inntinneach ann am parlamaid ar dùthcha; choisinn iad uile le ’m beusan ’us an euchdan ainm maith doibh fein, agus meas us miadh do na Gaidheil gu leir. Thig e do gach neach a bhi daonnan ag altrum speis do na daoine bho ’n d’ thainig e: do ’n dùthaich anns an d’ rugadh iad, agus do na chanain a labhair iad gu pongail, fileanta, agus do na h-abhaistean a bha taitneach leo. Tha ’n t-Innseanach bochd airidh air moladh sonruichte, am feadh tha e ’g iarraidh leis na buaidhean us leis an tapaidh a tha aige, urram a chur air an fhine d’ am buin e, ’s dearbhadh laidir follaiseach a thoirt seachad gu bheil na h-Innseanaich comasach air beusan cliuiteach fhadadh suas, agus gur e run suidhichte chridhe fein leis gach dichioll us oidheirp us deadh-chomhluadar, a bhi ’cosnadh agus a trusadh cairdeis, us speis, us muirn maiseach, measail da fein agus gu sonruichte do na h-Innseanaich ris am bheil daimh laidir sheasmhach aige, oir is e an aon fhuil a tha ruith anns na cuislean aca agus a tha ’blathachadh an cridheachan. Ma tha air uachdar an t-saoghail fine no daoine aig am bheil aobhar treun, meamnach a bhi dileas d’ an canain us d’ an eachdraidh us a bhi proiseil do bhrigh gu buin iad do dhuthaich us do fine ’bha daonnan gaisgeil, onarach, seasmhach, mearganta, is ann da rireadh do Ghaidheil Chanada ’bhuineas an inbhe urramach, snasmhor, so. Is iomadh latha bho ’n labhair an sar-Ghaidheal eireachdail, uasal, Tormaid Mac Leoid, fior charaid nan Gaidheal anns an doigh so mu dheibhinn an dochais a bha aige gu bitheadh Gaidheil Chanada dileas doibh fein agus do chanan us abhaistean an duthcha. Ann an comhradh do Leabhar nan Cnoc, tha ’n t-ollamh eudmhor, dileas, dealasach ag radh, “Na creidibh iadsan a tha ’g radh gu bheil a Ghailig air leabaidh a bais! tha i co slan laidir, urail, agus a cuisle co fallain, ’s a bha i riamh; agus ged a thachradh e gu biodh i air a fogradh á h-Albainn a maireach, tha farsuingeachd agus fasgadh a’ feitheamh oirre taobh thall do ’n chuan mhor, far am bheil cheana na miltean d’a muirichinn fein a dh’ fhailticheadh agus a dh’ altrumaicheadh i le solas.” Am bheil Gaidheil Chanada an diugh co dileas agus co fiughanta ’s a bu choir daibh a bhi ann an cumail suas an canain agus a dearbhadh le ’n durachd ’us le ’m fiughantachd gu bheil iad toileach agus easgaidh a bhi toirt caoimhneis agus comhnaidh do MHAC-TALLA ’s dhoibhsan a tha ’deanamh an ulaidh-mhaitheis ann a bhi deasachadh re gach seachduin, paipeir a tha ’g innsidh ann an Gàilig ghrinn, laghach, ghlan, iomadh ni choir toileachadh ’us prois, ’us eud a thoirt do gach Gaidheal a tha ’n diugh an Canada. Anns an t-seachduinn a leanas, their mi moran tuilleadh mu dheibhinn nan Gaidheil ann an Canada.

CONA.

An do phàigh thu MAC-TALLA.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-Tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.

Indurated Fibreware

Tha an seòrsa so na ’s daoire na na bucaidean ’s na tubaichean cumanta, ach ’s math is fhiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.

THE
E. B. EDDY Co
LIMITED
HULL, CANADA.

---

[80]

[Vol . 6. No. 10. p. 8]

Na Sruthain.

“Eighidh na broin bheaga, tha na mor bhroin balbh.”

A shruthain, a shruthain an aonaich,
Ag greasad fo aomadh nam fras;
A’ froiseadh feadh phronnlach an aodainn
’S a’ taomadh na d’ chaol-shruthain ghlas;
Mar ’s taine bho d’ iochdar gu d’ uachdar,
Mar sin ’s ann is fuaimear do ghuth;
’S ’n uair nach tog am mor shruthan luath-ghair,
Cuiridh ’n fhaoin-fhras ard ghleadhraich na d’ shruth.
Nach minig a chi sinn mu ’n cuairt duinn;
Cuid tha gluasad mar chàch anns gach ni,
Gus ’n tachair do thrioblaid am bualadh;
’S an sin chithear buaidhean an cridh’,
O, togaidh iad àrd an guth fuaimneach,
Bithidh caoidhrean na truaigh’ ac’ nach faoin,
An duil gu ’n gabh daoine mòr-thruas diubh—
Cha d’ ionnsuich iad falamhachd dhaoin’.

Ach ’alltain, O, ’alltain nan lòintean,
Cha chualas riamh mòr fhuaim bho d’ ghuth;
’S ge domhain, ’s ge dorch thu ’s a’ chòmhnard
Seasaidh caol-luibhean uaine na d’ shruth:
’S ged sguabas mu ’n cuairt ort na frasan;
’S beag dh’ aithnichear ortsa de ’m buaidh,
Ach thu gluasad beagan na’s braise,
’S a’ plosgail na ’s truime ri d’ bhruaich.
Nis, thusa tha duineil ’n uair chuireas
Mor thrioblaid no deuchainn ort gruaim,
Cha chluinnear le moran do thuireadh;
Ach mùchar an searbhadas cruaidh;
Oir mulad beag falamh a’ ghearain,
Is gearr gus an gabh e air falbh:
’S e fior bhròn, bròn ’s trice ’tha maireann
’S mar shruthan an lòin tha e balbh.

MAC-OIDHCHE.

Laoidh no Marbhrann.

A bhi ’g earbs’ ann an duine, sin a bhunaid tha truagh,
’S ann mar sin dhearbh iad duinne ’nuair bha trioblaid ma cuairt,
Tha ’n t-eug le gath guinneach tabhairt a bhuillean cho cruaidh
Ge b’e taobh bheirinn m’ aghaidh cha ’n fhaighinn ach fuachd.

Fhuair mi cupan na h-àmhghar, uisge Mhàrah ri òl,
Gur deoch i tha duilich d o dh’ fhuil is do fheòil;
’S ged nach urrainn mi iomradh thoirt air iomlan ri m’ bheò
’S ann am buideal na flaitheas a thaisgair mo dheòir.

Tha òrdeannan seasmhach aig freasdalan Dhé,
Ged leughas mi duilleag tha tuiileadh na deigh;
Na measamaid cruaidh e thoirt bhuain a chuid féin,
Tha còir aig a bhuachaill air uain is a threud.

Tha ar làithean mar dheatach nach faicear ach gearr,
No mar na maoth lusan a thuiteas gu lar;
Bha taitneas na beatha fa leth annta fàs
Dh’ aon bheum chaidh an gearradh cha deach an sgaradh ’nam bàs.

Tha na pailliunean beaga air an leagail nis sios,
Gur e teampull a chuirp e dhol na duslach a ris,
Chaidh an trioblaidean thairis ’s cha ’n fhairich iad sgios
Air an lionadh le aoibhneas ann a toilltanas Chriosd.

Ach co dh’ ionnsuidh an teid mi le m’ chreuchdan ’s le ’m ’dheòir,
’S gun ioclaint’ ni feum dhomh aig creutair tha beò,
Dh’ fhosgladh tobair ’n tigh Dhaibhidh, tha i saibhir gu leòir,
Tha i ’n diugh ann am thairgse gun airgead ’s gun òr.

Cha ’n eil dhol as anns a’ cath sin, cha ’n eil seachnadh bho ’n bhàs,
Ged ’s math iocshlantean dhaoine gur faoin iad ’sa chàs,
Bheir e ’n gaisgeach a’s tréine fo ghéill dha gun dàil
Bhris a roth ’s soitheach-cumail, ’s chaidh a chunneag na clàir.

Tha anail an duine ann a cuinnean a shròn,
I cho diomhain ’s cho diumbuain ris na fionannan fheòir;
Bidh Iudhaich is cinnich air a tionail fa-dheòidh
Gu seasamh na crannchur ’s nach bhi aimsir ni ’s mo.

’Nuair a sheideas an trompaid ’sa dhùisgeas na mairbh,
Gur son’ iad a mhuinntir rinn cinnteach an gairm,
Thog an tigh air a charraig ’s nach caruich an stoirm
’Nuair bhios nèimh agus talamh ’dol thairis le toirm.

’N dream tha faicilleach, diaghaidh, chur an siol leis na deòir,
Siol fallain na firinn ro-phriseil am pòr;
Gheibh iad toradh an spioraid ra tionail a ghlòir:
Ach gu siorruidh cha bhuainear ach truailleachd o’n fheòil.

Sud am preas a tha Iasadh, cha chaith e gu bràth,
Tha làithreachd an Tighearna na meadhon a tàmh;
Ged a shéideas na gaothan cha ’n aom e gu làr,
’Sann ’sa chumhnanta shiorruidh tha ’friamhan an sàs.

Chualas guth ann a Ramah, tha Rachael a’ caoidh,
Rinn Herod an-iochdmhor a sliochd chur a dhith,
Ach tha anama fo ’n altair air an tasgadh an sith,
’S iad le fadachd a’ feitheamh gu thoir iad breth air an Righ.

Rinneadh an dàn so le Mr. D. I. Mac Rath a bha a’ fuireach air an Eilean Mhor, agus a chaochail o chionn còrr agus bliadhna. Bha e ’na dhuine còir, measail, agus tha an dàn so a’ nochdadh gu robh na deagh chomasan-inntinn aige. Rinn e an dàn air do dhithis de ’chloinn caochladh leis an amhaich-ghoirt.

O CHIONN còrr us bliadhna sgrìobh an t-Urr. T. Watson, áCoburn . Ont. ,mar a leanas: —Tha K. D. C. an deigh atharrachadh mor a thoirt orm, aon uair ’s gu ’n do thòisich mi air a ghabhail. Tha tinneas mo stamaig air falbh gu buileach, agus tha mi na ’s saline na bha mi o chionn bliadhnaichean. Tha mi creidsinn gu bheil e cheart cho math ’sa tha iad-san a tha ’ga dheanamh ag radh.

(Aug. 14, 1896) sgriobh e rithist:— “Tha mi toilichte innse gu bheil an leigheas a rinn K. D. C. orm buan.”

K. D. C. Bu choir e bhi anns a h-uile dachaidh, o’n tha e math air gach eucail bheag us mhor a tha buailteach do ’n stamaig, a leigheas.

Tha K. D. C. Pills anabarrach math air son tinneasan-cuim. Ma ghabhair iad comhla ri K. D. C. leighsidh iad teanntachd.

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean.
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

NIALL Mac FHEARGHAIS,
Taillear.
SIDNI - - - - C. B

$1 .00 air 80c.
Tha tuilleadh ’sa choir de bhathar tioram againn, agus fad da sheachdain bheir sinn seachad fiach dolair de bhathar air ceithir tasdain (80c.) a dh’ airgead. Thig mu ’m bi ’n t-am seachad agus
FAIGH BARGAN.
McDonald Hanrahan & Co.
Sidni, Iulaidh 16, ’97.

FLUR AGUS MIN
direach as na muillnean.
(Ann am barailtean, leth-bharailtean agus cairteil.)
TI, SIUCAR, TOMBACA, etc.
Am bathar a’s fhearr air na prisean a’s isle an coinneamh AIRGEID.
ALASDAIR MARTUINN.
Sidni, C. B., Sept. 1, 1897.