---

[105]

[Vol . 6. No. 14. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE, 1 OCTOBER, 1897. No. 14.

Domhnull Mac Dhomhnuill.

SEANN GHAIDHEAL FIACAAIL.

(Eadar. le “Iain Dubh. ”)

Tha sinn uile riaraichte le Bòrd na Sgoil, agus leis na toraidhean a lean e ann a rathad a bhi leasachadh suidheachadh inntinn ar rìoghachd, ach tha aon chrìoch aig na h-atharraichean sin is dòcha, tha na aobhar duilichinn, ’se sin nach bidh aig an ath ghinealach a h-aon de na “priomh fhiùrain” gu sealltuinn air ais orra—a h-aon dhe ’n ghnè sin a bheireadh an deanadas, agus am briatharan fiamh-gaire eadhon air aghaidhean smuairneanach a naoidheamh ceud deug bliadhna so. A nis ’sann an àitean dùthchail a mhàin bu dòcha sinn tighinn tarsuinn air a h-aon dhe na fiùrain sin, eadhon anns na h’àitean sin féin tha iad gu luath ’dol as an t-sealladh.

Ann am baile beag, dlùth air a’mhuir agus nach ’eil ceud mìle o Ghlaschu, tha fhathast a làthair, samhla fìorghlan de Ghaidheil chiatach na linn a dh’ fhalbh. Labhraidh sinn uime fo ’n ainm Dòmhnull Mac Dhòmhnuill. Bha Dòmhnull air a chleachdadh ri iomadh seòrsa obair na latha, uairibh na iasgair, na chìobair, na ghàradair, na chùiltear, na chairtear, na chroitear agus cha ’n eil ach aig Dòmhnull féin fios gu de eile. An doigh beothachd a tha aig a nis, cha ’n eil fhios aig neach sam bith. Cha ’n eil teachd a steach aig, ach na bheir dusan na dha de chearcan dha, agus toradh àradh beag, a tha mu ’n t-seathamh cuid deug do dh’ acair a mheud. Anns an lios so tha e ’cur urad do chàl ’s de bhuntàta ’sa chumas e, agus ré an t-samhraidh cha ’n ’eil dad aige ra dheanamh ach sealltuinn air a fas. Fhuair e ’mach nach ’eil an talamh anns a’ ghàradh ro thorach, air an aobhar sin tha e ’g radh, nach bi e aig an dragh a bhi ’cur dad ann an ath bhliadhna. Ge b’e air bith mar ’tha teachd-an-tir Dhòmhnuill tha roinn mhath do neo-eiseamaileachd aige. Air oidhche àraidh, bha e ann a h-aon de charbadan a’ bhaile, agus thairg òsdair a mhuinntir a’ bhaile am faradh aige a phàigheadh. “Cha phàigh! Cha phàigh!” arsa Dòmhnull, “ ’nuair nach eil da sgillin agamsa dhe mo chuid fein, thig mi far a bheil thusa;” agus riathraich e ’inntinn le fharadh fhéin a phàigheadh. A dh’ aindeoin a chòrr agus a dheich agus a thri-fichead bliadhna a dh’ aois, cha chuir suidheachadh na h-aimsir cùram sam bith air. Bitheadh an t-uisge cho trom ’sa thogras e, fàiltichidh Dòmhnull thu le— “Tha latha briagha ann.”

Cha ’n eil teagamh sam bith nach eil a’ Ghaidhlig ann an Dòmhnull gu cnaimh an droma, ni a dh’aobhraich sgaradh a dhol na cheangal ris an eaglais. Chaidh an t-Urr. Mr Mac Scread a shuidheachadh mar mhinistear ann an sgireachd Dhòmhnuill; cha ’n e gur ann air a bu mhodha déigh an t-sluaigh, ach a chionn gu robh e comasach air Gàidhlig a shearmonachadh, an car bu lugha, aon uair a h-uile sàbaid. O’ chionn deich bliadhna air ais chur an t-Urr. Mac Scread a’ Ghaidhlig air chùl buileach glan; agus gus an tòisich e oirre ’rithist, seallaidh Dòmhnull air mar ni nach fhiach an t-saothair. A bhàrr air a sin mar a thuirt e féin a latha roimhe, “ ’S gann gur fhiach dhuit dol do ’n eaglais air son fhad sa chumar thu, tha thu direach a dol a stigh, ’sa mach air ball; sin uile e. Cha ’n eil iad coltach ris na laithean a dh’ aom!”

Tha beachdan Dhòmhnuill tur eadar-dhealaichte o bheachdan luchd-eisdeachd an latha ’n diugh a thòisicheas air meuranaich, mu ’n gann ruigeas am ministear“ ’san dara h-àite.”

Tha gràdh mor aig Dòmhnull d’a dhùthaich—na dhoigh fhéin—O chionn ’dha na trì bhliadhnachan bha ’m baile anns a bheil e ’chomhnuidh ann an troi’ -cheile mhòr a thaobh an réis ’bha gabhail àite eadar am“Britania”agus an“Vigilant. ”Cha robh ach roinn dhe ’n chùrsa faicsinneach o’n bhaile, agus bha na sgothan-luingeanach co-strigheach a nis air dol as an t-sealladh. Thàinig fios-dealan a dh’ ionnsuidh a bhaile gu robh ’n ceum-toisich aig a ’bhàta Americanach le leth-cheud slat. Bhuail a naigheachd so na daoine ’bh’ air cruinneachadh air a chladach le uamhas, ach ’s e thuirt Domhnull ’s e toir cloimhteachadh air féin: “Cha ’n ’eagal di! Cha ’n ’eagal di!”

“Ach ’s e ’a fhirinn a th’ ann a Dhomhnuill gu bheil am‘Britania’a càll.”

“Cha ’n ’eagal di!”

“Sin agad ma tha a ‘Vigilant’ ’tighinn timchioll an rudha ’n toiseach agus faic air do shon féin.”

“Cha ’n ’eagal di!” agus choisich e air falbh air eagal am bàta Breatuinneach fhaicinn air a’ beatadh. Na ’m bitheadh sùil chàm aige ’s ann rithe ’chuireadh e a’ ghloinne-amharc mar a rinn Nelson ainmeil roimhe, agus a thuirt e, “Cha ’n eil mi ga faicinn.” Gu seabhach an ath uair a thainig iad timchioll an rudha bha ’m“Britania”air thoiseach.

Air cho gràdhach ’s gu bheil Domhnull d’a dhùthaich cha do shòr e beagan cùiltearachd a dheanamh ann a laithean òige. Aig an àm so bha e ’chomhnuidh far an d’ rugadh e—ri taobh Loch Fìne, ’s bha e air mhùinntearas aig tuathanach. Bha muillear anns an àite bha deanamh beagan gnothaich leis a “phoit-duibh,” gun teagamh, air a chomhnadh leis na tuathanaich anns a’ choimhearsnachd. Chuir mhaighistir Dòmhnull latha air falbh thun a mhuillean le cairt do bhraich, air a chomhdach le gràn air son daoine a mhealladh. Bha Dòmhnull gu math sùnndach air an rathad ’nuair a thachair Gàidsear ris ’se marcachd. ’Se their Dòmhnull ris “ansupervaesor . ”Na lean, bheir sinn seachad e na briathran féin.

“C’ àite a bheil thu dol,” ars ansupervaesorrium féin.

“Thun a mhuileann,” ars a mise.

“Gu de ’th’agad anns a’ chairt?”

“Tha gran.”

“Se mo bharail gu bheil barachd as sin agad,” ars esan, “chi mi air mo shon féin,” ’s e leum ’sa breith air ceann an eich.

“Leis às ceann an eich agamsa.”

“Cha leig.”

“Mur ’leig, ni thu nas miosa dhuit fein.”

“Cha dean mi,” ars’ an gàrlach.

“Ma tha gabh sin,” ars a mise, ’s mi toirt gleadhar do ’n chuirp dha, ’us thilg mi e ann an clais an rothaid. Mach a ghabh an teach aige rathad eile.

Sin agad, arsa Domhnull, ’s e caogadh an t-sùil, ’sa deanamh gnogadh beag le cheann, an dòigh air nasupervaesors .

Ma ’n d’ fhuair an gàidsear greim air an each ’se féin a chur air bha Domhnull còir air tilleadh o ’n mhuileann an deigh a bhraich a thasgadh suas far nach fhaigheadh duine e ach e féin air neò am muillear.

Bha aig Dòmhnull a bhi làthair uair, mar fhianuis, aig cùirt a thaobh sabaid a ghabh àite. Dh feuch am fear-lagh ’bh’air an taobh eile ri fianuis Dhòmhnuill a chur bun os cionn le ath-cheasnachadh. ’N uair a chunnaic e nach rachadh aig air, thoisich e air tarsuinn às dh’ feuch an deanadh e mach air gu robh e air mhisg ’nuair a ghabh a ni àite; ach bha Dòmhnull cho seòlta ris. B’ feudair dha ’n t-siorram a ghabhail an laimh.

(Ri leantuinn.)

Cuir a dh’ iarraidh MHIC-TALLA.

---

[106]

[Vol . 6. No. 14. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

VI. —EACHDRAIDH NAN TRI CHALADAIREAN AGUS NAN COIG MNATHAN-UAISLE.

CAIB. XIV.

An uair a chuir an dara caladair crioch air a naigheach, thuirt Sobaide ris, “Tha h-uile cuis ceart; faodaidh tu a bhith falbh agus do rogha rathad a ghabhail. Ach an aite falbh is ann a ghuidh e oirre gu’n leigeadh i leis fuireach gus an cluinneadh e eachdraidh nan daoine eile a bh’ anns an t-seomar. A uair a thug Sobaide cead dha fuireach, shuidh e ann an aite air leith.

An uair a thoisich an treas caladair ri eachdraidh a bheatha fhein innseadh thuirt e:— “A bhaintighearna urramach, tha m’ eachdraidh-sa gle neo-choltach ris an da eachdraidh a chuala sibh a cheana. Chaill an da phrionnsa a dh’ innis an eachdraidh an leith shuil le mi-fhortan a thainig ’nan rathad ’s gun choire sam bith aca fhein ris, ach chaill mise mo leith shuil le mo choire fhein, mar a thuigeas sibh an uair a chluinneas sibh m’ eachdraidh.

Is e Agib an t-ainm a th’ orm, agus is mac righ mi. B’e Casaib ainm m’ athar. An deigh bas m’ athar bha mise ’nam righ, agus bha mi ’gabhail comhnuidh anns a’ bhaile anns an robh m’athair a’ gabhail comhnuidh romhan. Tha ’m baile ri cois a’ chladaich agus tha acarsaid ann cho farsuinn ’s cho safhailte ’s a gheibhear anns an t-saoghal. Tha arm-lann anns an acarsaid so anns an togtadh ceud gu leith long-chogaidh, leith cheud long air son giulan bathair, a bharrachd air moran de shoitheachan eile, beag is mor de gach seorsa. Tha mo rioghachd gu math farsuinn, agus tha aireamh mhath a dh’ eileanan mora innte, agus tha iad uile ann an sealladh a’ cheanna-bhaile.

An uine ghoirid an deis dhomh a bhith air mo dheanamh ’nam righ, chaidh mi air feadh gach cearn de’n rioghachd a chum gu ’m faicinn an sluagh, agus gu’n deanainn gach ni a ghabhadh deanamh gus toirt orra a bhith umhail agus dileas dhomh. ’Na dheigh sin an uair a fhuair mi an cabhlach gu leir a chur ’na lan uidheam, sheol mi do na h-eileanan gu eolas a chur air an t-sluagh a bha ’nan comhnuidh annta. An ath bliadhna rinn mi a’ cheart ni. Thug so orm tlachd a ghabhail ann a bhith ’seoladh. Mu dheireadh, bhuail e anns an inntinn agam gu’m bu choir dhomh falbh feuch an tachradh eileanan eile rium gus seilbh a ghabhail orra, agus mar so mo rioghachd a mheudachadh. Fhuair mi deich longan-cogaidh fo’n lan uidheam, agus sheol sinn.

Fad shia seachdainean bha soirbheas againn cho fabharrach ’s a dh’ iarramaid. Ach ’na dheigh sin sheid stoirm laidir ’n ar aghaidh fad latha ’s oidhche, agus cha mhor nach deachaidh ar call. Ma shoilleireachadh an latha thuit a’ ghaoth, agus thainig a’ ghrian ris gu briagha. O’n a thachair dhuinn aig an am a bhith faisg air eilean mor, dh’ acraich sinn dluth dha, agus thug sinn uisge agus biadh air bord. An ceann da latha sheol sinn. An ceann deich latha an deis dhuinn seoladh bha suil am mach againn feuch am faiceamaid fearann; ach cha robh fearann ri’ fhaicinn. An uair a chunnaic mi nach robh cuisean air thuar a dhol leam cho math ’s a bha mi ’n duil, thug mi ordugh tilleadh dhachaidh. Ach thuig mi gu’n do chaill sinn ar cursa. Air an latha sin fhein chuireadh fear de’n sgiobadh suas do’n chrann-mheadhain feuch an deanadh e am mach an robh sinn faisg air fearann. An uair a thainig e ’nuas, thuirt e nach robh coltas fearainn ri fhaicinn taobh sam bith; “ach tha mi,” ars’ esan, “a’ faicinn meall mor dubh ’nar deigh.”

An uair a chual’ am fear-iuil a bh’ againn air bord na briathran so, dh’ fhas ’aghaidh cho geal ris an anart. Le a leith laimh thug e a bhoinneid bhar a chinn agus bhuail e air an dec i, agus leis an laimh eile thoisich e ri bualadh ’uchd agus ri radh, “Tha sinn caillte! Cha teid a h-aon dhinn as! Agus tha e neo-chomasach dhomhsa an cunnart a sheachnadh.” An uair a thuirt e so bhuail e air gul ’s air caoidh, mar dhuine a bhiodh a’ faicinn gu’n robh e dluth air bas obann. An uair a chunnaic sgiobadh na luinge an suidheachadh anns an robh e, chaidh iad uile air chrith leis an eagal.

Dh’ fheoraich mi dheth c’ ar son a bha eagal cho mor air; agus thuirt e rium gu’n d’ fhuadaich an stoirm cho fada bhar ar cursa sinn ’s gu’n robh sinn tuilleadh is dluth air na beanntan dubha. “Anns na beanntan so,” ars’ esan, “tha moran de chloich dhaoimein, agus mu’n am so am maireach an uair a bhios sinn air ar tarruinn gu math dluth dhaibh, tairnidh a’ chlach dhaoimein so a h-uile tairing iaruinn a th’ anns na longan am mach asda, agus theid iad ’nam bordan beaga, agus bidh sinn uile air ar call. Tha taobh nam beanntan so luma lan de thairnean a bh’ anns na longan a bh’ air am bristeadh orra a chionn iomadh linn. Mar is mo a bhristear de shoithichean air cladach nam beanntan so, is ann is mo a bhios de chumhachd tarruinn aca air soithichean eile.

“Tha garbhlach anabarrach mor air taobh a’ chuain de na beanntan so. Air mullach te dhiubh tha taigh umha air a thogail air am bheil mullach cruinn. Air mullach an taighe so tha each umha ’na sheasamh. Air muin an eich so tha marcaiche ’n a shuidhe, agus air an uchd aig a’ mharcaiche tha uchd-eideadh luaidhe air am bheil facail dhraoidheachd sgriobhte. The e air aithris gur e an t-each agus am marcaiche an t-aobhar sonraichte air son gu’m bheil na h-uiread de shoithichean air am bristeadh agus de dhaoine air am bathadh air cladach na beinne, agus gu’m bi an call so a tachirt gus an leagar an t-each agus am marcaiche bhar mullach an taighe.”

An uair a chuir am fear-iuil crioch air na briathran so, thoisich an sgiobadh ri gul ’s ri caoidh maille ris. Bhi mi ann an lan dhuil gu’n robh crioch mo bheatha dluth air laimh.

Anns an am thoisich a h-uile fear a bh’ air bord ri deanamh deiseil air son a bheatha fhein a shabhaladh, nan gabhadh sin deanamh. Rinn gach fear dileabach de’n fear eile, a chum gu’m biodh cuid an fhir mhairbh aig an fhear bheo.

Anns a’ mhadainn an la-iar-na-mhaireach bha sinn gu math dluth do na beanntan, agus chuir na chuala sinn mu’n deidhinn am barrachd uamhais oirnn. Mu mheadhain latha bha sinn cho dluth orsa ’s gu’n do lan-chreid sinn gu’n robh na dh’innis am fear-iuil dhuinn mu’n deidhinn fior gu leor. Thoisich gach tairig agus gach iarann eile a bha anns na longan air leum asda gu cladach na beinne. Mu dheireadh sgaoil iad ’nam bhrdan as a cheile, agus chaidh iad fodha. Bhathadh a h-uile duine ach mi fhein. Ach bha Dia trocaireadh dhomh, agus thachair gu’n d’fhuair mi greim air maide mor a chum an uachdar mi. Beag air bheag chuir a’ ghaoth mi fhein ’s am maide gu tir aig bonn na beinne gun bheud a dheanamh dhomh. Ged a bha’n cladach garbh, creagach, anabarrach doirbh ri ’dhireadh, thachair gu’n deachaidh mi air tir ann an aite anns an robh e rud eiginn furasda dhomh a’ bheinn a dhireadh. An uair a chunnaic mi so thug mi taing do Dhia, agus dh’earb mi-fhein ris. Thoisich mi ri direadh na beinne, ach ma thoisich cha robh sin furasda dhomh a dheanamh. Cha robh bileag fheoir ri fhaicinn o bhonn gu mulladh na beinne; cha robh anns a’ bheinn ach clach dhubh, chruaidh, shleamhuinn; agus chuireadh an oiteag ghaoithe lu lugha bhar mo chas mi iomadh uair. Ach a dh’olc no dh’eiginn gu’n d’ fhuair mi rainig mi mullach na beinne ma dheireadh. Chaidh mi steach do’n taigh, agus air mo ghiuinean thug mi taing do Dhia air son cho trocaireach ’s a bha e dhomh.

Chuir mi seachad an oidhche anns an taigh. Chaidil mi gu trom; oir bha mi gle sgith. Chunnaic mi bruadar iongantach. Ar leam gu’n d’ thainig seann duine liath, air an robh coltas siobhalte, far an robh mi, agus gu’n dubhairt e rium, “Eisd rium, Agib; cho luath ’s a dhuisgeas tu, cladhaich an talamh aig do chasan, agus gheibh thu fo ’n talamh bogha-saighead umha, agus tri saighdean luaidhe a rinneadh fo runnagan araid a chum an cinne daon a shaoradh o iomadh trioblain do ’m bheil iad buailteach. Tilg na tri saighdean air an iomhaidh duine a th’ air muin an eich, a th’ air mullach an taighe. Tuitidh an t-iomhaidh so sios do’n chuan; ach tuitidh an t-each-umha air do bheulaobh. Feumaidh tu an t-each so a thiodhlacadh anns an t-slochd as anns an cladhaich thu am bogha-saighead agus na saighdean. Cha luaithe a ni thu so na thoisicheas am muir ri at ’s ri eirigh suas ri taobh na beinne gus mu dheireadh an bi e cho ard ri urlar an taighe. An uair a bhios am muir cho ard sin, chi thu bata beag, a’ tighinn an taobh a tha thu, agus coltas aon duine innte, agus e

---

[107]

[Vol . 6. No. 14. p. 3]

’g a h-iomradh le romh agus gach laimh. Cha’n e duine a th’ ann, ach iomhaidh duine air a dheanamh de mhiotailt araid. An uair a thig am bata gur tir air do bheulaobh, theid thu gun dail a steach innte. Ach thoir do cheart aire nach ainmich thu ainm Dhe fad ’s a bhios tu air bord innte. Ann an deich laithean bheirear thu a dh’ionnsuidh aite anns am faigh thu cothrom air a dhol gu sabhailte do d’rioghachd fhein. Ach cuimhnich nach toir thu guth air ainm Dhe fad na h-uine; ma bheir, cha ruig thu do rioghachd fein gu brath.”

Thug am bruadar so, an uair a dhuisg mi, misneach mhor dhomh. Gun dail sam bith chladhaich mi anns an talamh aig mo chasan far an robh mi nam laidhe. Fhuair mi am bogha-saighead agus na tri saighdean mar a thuirt an seann duine rium. Thilg mi na saighdean air an iomhaidh a b’h air muin an eich umha, agus leis an treas saighead leag mi e. Thuit e car ma char sios leis a’bheinn agus chaidh e as mo sealladh anns a mhuir. Thuit an t-each mar an ceudna air mo bheulaobh, agus gun dail sam bith thiodhlaic mi e anns an t-slochd as an d’ thug mi am bogha-saighead agus na saighdean. Mar a thuirt an seann duine rium, thoisich am muir ri at beag air bheag gus mu dheireadh an robh e cho ard ri urlar an taighe a bh’ air mullach na beinne. Thug mi an aire anns an am gu’n robh am bata tighinn ’s a’ deanamh direach aire an aite anns an robh mi, agus thug mi taing do Dhia a chionn gu’n robh mi air thuar faotainn as an aite mhi-fhortanach anns an robh mi.

Mu dheireadh, an uair a thainig am bata gu tir air mo bheulaobh, chunnaic mi gur e iomhaidh duine de mhiotailt a bha ’ga h-iomradh, mar a dh’ innseadh dhomh anns a’ bruadar. Gun fhacal a radh chaidh mi air bord innte. Dh’iomair e air falbh o’n bheinn agus lean e air iomradh fad naoi latha agus naoi oidhche. Anns a’ mhadainn air an deicheamh latha, thug mi an air e gu’n robh sinn a’ diuthachadh ri fearann. Bha mi cho lan de ghairdeachas aig an am ’s gu’n do dhichuimhnich mi a’ chomhairle a thug an seann duine orm anns a’ bhruadar. Thuirt mi, “Beannaichte gu robh Dia! Moladh do Dhia!”

Cha bu luaithe a thuirt mi so na chaidh am bata agus an duine miotailt fodha fo m’ chasan. Bha mi ’nam dheadh shnamhaiche agus o nach robh mi fada o thir thuirt mi rium fhein gu’n rachadh agam air tir a thoirt am mach. Ach cha robh sin cho furasda dhomh ’s a bha mi ’n duil. An uine ghoirid thuit doinionn gharbh agus tiugh-dorchadas air an fhairge gu leir. Cha robh fhios agam co an taobh air an tugainn m’ aghaidh; ach bha mi sior shnamh. Mu dheireadh thoisich mo neart ri mo threigsinn. Thug mi duil thairis gu’m faighinn gu brath gu tir. Ach sheid a’ ghaoth anabarrach laidir, agus dh’ eirich na tonnan cho ard ’s gu’n robh iad ’g am iomain gu tir gus mu dheireadh an do thilg iad air a’ chladach mi’ agus mi leith mharbh. Bha de mhothachadh annan na thug fa near gu’m faodadh sruladh nan tonn mo thoirt am mach a rithist, agus thug so orm gu’n d’ ealaidh mi suas gu braighe a’ chladaich.

CAIB. XV.

A reir choltais gu’n robh mi greis mhath ’nam chadal ’s an aodach fhliuch am braighe a’ chladaich; oir, an uair a dhuisg mi bha ’ghrian air eirigh gu math ard. Bha latha anabarrach blath, briagha ann, agus chuir mi dhiom mo chuid aodaich, agus sgaoil mi air thiormachadh e ris a’ ghrein. An uair a bha e tioram gu leor chuir mi umam e, agus dhirich mi suas o ’n chladach feuch ciod a chithinn. Cha deachaidh mi fad air m’ aghaidh an uair a chunnaic mi gu ’n robh mi air eilean beag, fasail, a bha gu math fad’ o thir-mor. Thug so mo mhisneach uam gu mor; oir ged a fhuair mi as gu sabhailte o chunnart na mara, cha robh e coltach gu ’n robh doigh sam bith ann air am faighinn as gus a dhol do mo rioghachd fhein. Ach o’n a bha pailteas de chraobhan-meas air an eilean, thuig mi nach fhaighinn bas leis an acras. Chuir mi mi-fhein air churam Dhe, agus ghuidh mi air gu’n deanadh e rium mar a chitheadh e iomchuidh.

Aig a’ cheart am chunnaic mi long a’ tighinn o thir-mor a dh’ionnsuidh an eilean Thuig mi gu ’n robh ’nam beachd acrachadh aig an eilean; agus o nach robh fhios agam ciod e an seorsa dhaoine a bh’ annta, thuirt mi rium fhein gu ’m b’e an gnothach bu shabhailte dhomh cumail as an sealladh. Dhirich mi suas do chraoibh mhoir far am faicinn iad, agus far nach fhaiceadh iadsan mise. Thainig an long do bhagh beag a bha faisge orm, agus cha bu luaithe a chuireadh am mach an t-acaire na thainig deichnear gu tir. Bha spaidean is piocaidean aca, agus thuig mi gu ’n robh iad gus an talamh a chladhach an aite eiginn. Chaidh iad gu meadhain an eilean, far an d’ thug iad greis mhath air cladhach; agus ar leam gu ’m faca mi iad a’ togail lice bhar dorus-falaich. Thill iad air an ais thun a’ bhata, agus thug iad innsreadh agus biadh dhe gach seorsa gu tir, agus ghiulain iad e a dh’ ionnsuidh an aite anns an do chladhaich iad an talamh. Thug so orm a smaointean gur e taigh fo thalamh a bh’ ann.

Chunnaic mi iad a’ tilleadh a rithist thun na luinge, agus thug iad gu tir seann duine agus gille og mu thimchioll choig bliadhna deug. Chaidh iad uile sios troimh an dorus-fhalaich, agus an ceann beagan uine thainig iad uile a nuas as an taigh fo thalamh ach an gille og. Thug so orm a smaointean gu ’n d’ fhag iad anns an taigh fo thalamh e, agus ghabh mi ioghnadh mor. Chaidh an seann duine agus an deichnear sheirbhiseach air bord agus gun dail sam bith sheol iad air falbh a dh’ ionnsuidh tir-mor.

An uair a chunnaic mi gu ’n robh iad cho fad air falbh ’s nach tugadh iad an aire dhomh, thainig mi ’nuas as a’ chraoibh, agus chaidh mi far am faca mi iad a’ cladhach na talmhainn. Beag air bheag ghlan mi an talamh air falbh, agus leig mi ris clach a bha mu thri troidhean air gach rathad. Thog mi i, agus chunnaic mi gu ’n robh staidhre chloiche foidhpe. Chaidh mi sios, agus rainig mi seomar mor air an robh larbhrat, agus anns an robh uirigh a bha comhdaichte le brat a dh’ obair-ghreis ro ghrinn air an robh an duine og ’na shineadh, agus guite ’na laimh. Chunnaic mi so le solus nan coillnean ceireach a bha laiste anns an t-seomar. Ghabh an duine og clisgeadh an uair a chunnaic e mi. Ach air eagal gu ’n gabhadh e miapadh ro mhor, ghrad thuirt mi ris, “Ge b’e air bith co thu, na biodh eagal sam bith ort. Is righ mise, agus mac righ, agus uime sin cha dean mi cron sam bith ort. An aite cron a dheanamh ort is docha gu ’n do thachair dhomh tighinn an so a chum math a dheanamh dhut. Tha thu an so air do thiodhlacadh beo air son aobhair air am bheil mise an-fhiosrach. Ach is e a tha cur ioghnaidh orm (oir chunnaic mi gach ni a thachair o’n a thainig thu air tir do ’n eilean), c’ar son a leig thu leotha do dhunadh a steach an so gun chur gu laidir ’nan aghaidh.”

Rinn an duine og faite gaire an uair a chuala e na briathran so, agus dh’ iarr e orm suidhe. An uair a shuidh mi thuirt e rium:— “A phrionnsa, tha mi ’dol a dh’ innseadh dhut rud a chuireas ioghnadh anabarrach mor ort.”

“Tha m’ athair ’na mharsanta-sheudan, agus leis cho glic, gleusda ’s a bha e ’dol an ceann a ghnothaich, rinn e fortan mor. Tha aireamh mhor sheirbhiseach aige, agus tha aige mar an ceudna fir-ionaid a tha ’deanamh gnothaich air a shon air muir ’s air tir ann an iomadh aite air feadh an t-saoghail. Agus tha e ’reic moran sheudan ri righrean ’s ri prionnsachan, agus ri ard-mhaithean gach rioghachd.

“Bha m’ athair posda iomadh bliadhna mu ’n robh teaghlach aig. Ach chunnaic e bruadar o’n do thuig e gu ’m biodh mac aige, ach nach biodh a shaoghal ach goirid. An uair a dhuisg e bha e fo thrioblaid inntinn anabarrach mor mu ’n chuis. Mu’n am sin dh’ fhas mo mhathair leith-tromach ormsa, agus an ceann naoi miosan rugadh mi, agus a reir mar a chuala mi, bha gairdeachas nach bu bheag ann an taigh m’athar.

Ghabh m’ athair beachd air a’ cheart mhionaid air d’ rugadh mi, agus gun dail sam bith chaidh e far an robh reuladairean ainmeil a bh’ anns an rioghachd feuch am faigheadh e ’mach ciod a bha gu eirigh dhomh. Thuirt iad ris mar so;— “Bidh do mhac beo, slan, fallain fad choig bliadhna deug, agus ma dh’ fhaoidte na ’s fhaide; ach aig aois nan coig bliadhna deug bidh e ann an cunnart mor gu ’n caill e a bheatha. Ma sheachnas e an cunnart mor so, faodaidh e bhith beo gus am bi e ’na fhior sheann duine. Is e am a’ chunnairt an t-am anns

(Air a leantuinn air taobh 110.)

---

[108]

[Vol . 6. No. 14. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI , 1 OCTOBER, 1897.

Mar a tha fhios aig ar leughadairean mar tha, bha am Mòd Gàidhealach air a chumail am bliadhna ann am baile Inbhirnis, ceanna-bhaile na Gàidhealtachd. B’e so an siathamh uair a bha am Mòd air a chumail, agus ged a bha gach coinneamh roimhe cho math ’s gu ’n do riaraich iad na h-uile, cha robh aon diubh cho math no a thaitinn ris gach aon a bha làthair ri coinneamh na bliadhna so. Chaidh gach ni air adhart gu math, agus ’se barail nan uile gu bheil am Mòd an deigh Clanna nan Gàidheal a dhùsgadh suas gu bhi toirt am barrachd aire do chànain agus do cheòl an dùthcha. Air an turus so bha sia fichead punnd, no sia ceud dolair, air a thoirt seachad mar dhuaisean, air son leughadh, seinn, agus sgriobhaidhean Gàilig; bha ceud dolair dhe sin air a roinn eadar triùir mhaighstirean-sgoile, an triùir a b’ fhearr a rinn ann an teagasg na Gàilig anns nan sgoilean ré na bliadhna chaidh seachad. Bha an t-airgead air son sin air a chruinneachadh leis a’ Highland News,agus ’si ar barail fhéin gur e sin aon dòigh anns am faodar a’ Ghàilig a neartachadh gu mor, ’s tha sinn an dòchas gu leanar air. Faodaidh sinn tuilleadh a bhi againn ri radh mu ’n Mhòd anns an ath àireamh.

Tha an t-ard-Riaghladair ’sa Bhain-tighearna gu tighinn do’n bhaile oidhche Di-màirt. Theid an toirt ann an carbad troimh ’n chuid mhor de’n bhaile, agus na saor-dhionadairean còmhla riu. Aig deich uairean Di-ciaduin, theid an toirt gu tigh-na-cùrtach far an cuirear fàilte orra an ainm a’ bhaile ’s na siosrachd. An deigh dhaibh cuairt a chur air a bhaile, falbhaidh iad gu Louisburg. Dior-daoin theid iad gu Sidni Tuath, agus a sin theid iad gus naNarrowsMhora, Baddeck ,agus ma dh’ fhaoidte Hogamah. Bidh iad air taghal ann anArichat ’s ann aHawkesburymu’n tig iad gu Sidni. Bidh Mr. Daley, Riaghladar Nobha Scotia, agus am Priomhair Murray, còmhla riutha.

Tha moran de na mèinneadairean a bha diùltadh obrachadh ann anPennsylvaniaair a dhol air ais gu’n obair, ach tha àireamh mhiltean dhiubh a’ seasamh a mach fhathast. Chaidh duin’ air fhichead a mharbhadh o chionn da sheachdain air ais le buidheann de mhaoir a bha cumail rian orra. Thug an siorram òrdugh eigin do na mèinneadairean nach do thuig iad (cha thuigeadh a mhor chuid dhiubh Beurla) agus o nach d’ rinn iad a reir òrduigh-san, dh’iarr e air na maoir a bha comhla ris losgadh orra; rinn iad-san sin, agus chaidh duin air fhichead a mharbhadh. Tha sin an deigh fearg agus gamhlas mor a dhùsgadh am measg cuid de na méinneadairean, agus cha b’ iongantach ged a bhiodh e gu math doirbh an toirt gu còrdadh.

Tha Joaquin Miller, fear de na sgriobhadairean a’s ainmeile a tha ’s na Stàitean, air a dhol a mach gu Clondaic, agus ann an litir a sgriobh e o chionn ghoirid tha e ’g ràdh gur e fear Alasdair Domhnullach, a mhuinntir Nobha Scotia, an duine ’s fhearr a rium o’n fhuaireadh an t-àite mach. Chaidh e ann gun ach gann dolair aige, ach an diugh ’s fhiach e na muilleinean, agus cha ’n eil e cinnteach nach e ’n duine ’s bairtiche th’ air an t-saoghal. Buinidh e doAshdale ,an siorrachdAntigonish .

Fhuir sinn litir an la roimhe bho Iain Mac-a- Bhiocair, a tha fuireach ann anRescue ,an stàit Mhichigan. Anns an litir sin chuir e ugainn ainmean ceithir deug de Ghàidheil a tha fuireach ’na choimhearsnachd, agus a tha ’cur a dh’ iarraidh MHIC-TALLA. Gu ma slàn do Iain! Na ’m biodh na Gàidheil uile cho dileas d’ an cànain ’sa tha esan, bhiodh a chùis gu math.

Tha fathunn a ’dol mu’n cuairt gu bheil cuideachd a ghuail a’ cur rompa an laimhrig a th’aca ’sa bhaile so a chur an uidheam air a’ gheamhradh, agus gu’m bi iad a’ cur a mach guail oirre air an t-samhradh s’a tighinn. Tha sinn an dòchas gu bheil sin ceart, oir tha e cur call mor air Sidini an laimhrig ud a bhi ’na tàmh, mar a tha i nise o chionn da bhliadhna.

Ann am Baltimore, Di-haoine s’a chaidh, chaidh duin’ òg d’am b’ainm Stevens, a bha dol a phòsadh, a thilgeadh le athair fhéin a bha ’na aghaidh. Bha am pòsadh gu bhi ann am feasgar sin fhéin. Cha robh an duin’ òg air a mharbhadh, agus chaidh am pòsadh a dheanamh anns an ospadal. Tha an seann-duine anns a’ phriosan.

Chaidh innse dhuinn an la roimhe mu sheana-bhean chòir a tha ’leughadh MHIC-TALLA na h-uile seachdain a thig e mach, ged a tha i air aois cheithir fichead bliadhna ’sa seachd deug a ruigheachd. Agus ni i sin gun speuclair a cheart cho math ’sa dheanadh i ’nuair nach robh i deich air fihichead.

Am MAC-TALLA gu deireadh na bliadhna 1898 air son dolair. Cuir dolair ’ga iarraidh gun dàil.

MacCoinnich & Co.

Tha sinn an deigh stòr ùr tàillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.

F . W. MORLEY,
DOTAIR FRADHAIRC

An aon fhear dhe sheòrsa th’ air Eilean Cheap Breatunn.

Faodar fhaicinn anns an stòr aigF . & J Morley.

Neach sam bith aig am bheil droch fhradharc, no tha cosg speuclair nach eil a freagairt dha ’s coir dha toghal air.

Tha stoc math de speuclairean ’s de ghlaineachan sùil aige, agus ni e suas nungaidhean air son leigheas agus ceartachadh shùilean.

Sidni, C. B. Feb. 1, ’96.

C . H. HARRINGTON & CO.

Soithichean Dinnearach, Soithichean Ti, Soithichean Seomar, Soithichean Creadha dhe gach seor sa, SAOR.

Caiseart dhe gach seorsa, Brogan Botainnean, Rubbers, &c ., &c . Iad uile math ’s na prisean ceart.

Amhlan, Flur, Min, Ti, Siucar, Siabunn, Molasses, Olla, Mart fheoil, Muc-fheoil, Sgadan. A seorsa ’s fhearr.

Fiodh, Buird, Laths, Clachan creadha, Aol, agus iomadh ni eile air am bi feum an am togail thaighean.

C . H. Harrington & Co.
Sidni, C. B.

H. D. MAC ILLE-MHAOIL,
NYANZA , C. B.

THA e creic CLOTH, DROGAID, agus PLAIDEACHAN “EUREKA” air a cheart phris air am beilear ’g an creic aig na muillin.

Tha Factoridh Eureka air aon de’n fheadhain a’s fhearr an Canada. Choisinn na Plaideachan a thatar a’ deanumh innte DUAIS AIRGEID aig Exhabition Chanada da uair.

Chreic e an uiridh fiach cheithir cheud deug dolair ( $1400 .00) dhe na h-aodaichean so an coinneamh Clòimhe, agus tha dùil aige barrachd air sin a chreic am bliadhna.

Tha luchd-gnothuich(agents)aige mar a leanas: —Ann an Siorrachd Inbhirnis, Niall Mac Ille-mhaoil, aig Loch Ainslie, agus D. D. MacFhionghain, Taillear,) an Orangedale; an Siorrachd Cheap Breatunn, Tearlach E. Clark, aigCross Roads Leitche’s Creek.Tha mu dheichair fhichead sampull aodaich aca, agus theid aca air seòrsa sam bith a thoirt dhuit ochd latha ’n deigh a chlòimh chur air falbh. Am bheil iad math? THIG AGUS FAIC.

---

[109]

[Vol . 6. No. 14. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Bha side gle fhuar againn fad na seachdain so. Cha ’n eil an geamhradh a reir coltais, fad air falbh.

Thainig cnap òir guSan Franciscoá Clondaic, o chionn ghoirid a thomhais da phunnd us da ùnnsa, agus is fhiach gle fhaisg air sia ceud. ’Se so an cnap a’s motha fhuaireadh ann fhathast.

Chaochail fear Uilleam Dooley ann an Sidni Tuath, oidhche na Sàbaid, a bha ceithir fichead bliadhna sa seachd a dh’ aois. Rugadh e ann an Eirinn, agus bha e ’fuireach ann an Sidni Tuath o chionn leth-cheud bliadhna ’sa h-ochd.

Tha an trosg gu math pailt air an taobh so de ’n eilean, bho Cheap Nor gu Scatarie, ach tha e gle dhoirbh biathadh fhaotainn, agus mar sin, cha ’n eil an t-iasgach a’ soirbheachadh ro mhath idir. Tha an droch shide ’ga cumail air ais cuideachd.

Tha sinn a’ cluinntinn gu bheil suim airgeid gu bhi air a chosg ann an leasachadh an rathaid-mhòir eadar am baile so agus mèinn anReserve .Tha sinn an dòchas gu ’n deanar càradh ceart air; bha e gle dhona o chionn treis de bhliadhnaichean air ais, agus ’s fhada o’n bu chòir làimh a thoirt air.

Chaidh an t-Urr. Seumas Strothard, ann amBridgetown , N. S. ,do ’n eaglais aon oidhche air an t-seachdain s’a chaidh a dh’ éisdeachd riCrossley & Hunter;air dha tigh’nn dhachaidh, fhuair e gu robh cuid-eigin air a bhi stigh fhad ’sa bha esan air falbh, agus gu robh ceud gu leth dolair air a ghoid.

Tha Fearchar Calder, fear-lagha, a bha ann amPort Hoodo chionn àireamh bhliadhnaichean, air a dhol gu Truro, far am bheil e gu bhi an comunn riFirman McClure.ThaMr . Caldergle mheasail ann amPort Hood,agus an siorrachd Inbhirnis air fad, agus tha a’ chàirdean uile guidhe soirbheachadh math a bhi leis ann an Truro.

Bha na h-iasgairean air cladaichean an iar an eilean a’ deanamh cuimseach math fad an fhoghair so, gus an d’ thainig am biorach mu ’n cuairt, agus o’n thainig cha ghabh iasg eile glacadh. Mar a tha fhios aca-san a tha eòlach air a bhiorach, ithidh iad am biadh ’s an t-iasg as na lin, agus sracaidh iad na lin fhéin, air dhòigh ’s nach eil dòigh aig na h-iasgairean air obair sam bith a dheanamh fhad ’sa bhios iad air na criochan.

Chaidh poit-dhubh a ghlacadh ann an Glendale, an siorrachd Inbhirnis, o chionn beagan us seachdain. Fhuaireadh i aig fear Fionnladh Mac Cuthais, a tha gu bhi air a thoirt gu ceartas gun dàil. Cha d’ fhuaireadh aige ach aon bhotul dhe ’n stuth a bha e ’deanamh. Thainig am fear-glacaidh a dh’ aon ghnothuch á Toronto. ’S i so an treas poit-dhubh a chaidh a ghlacadh ann an Inbhirnis am bliadhna; tha sinn an dòchas nach eil an còrr ann gu bhi air an glacadh. Shaolamaid gu faodadh daoine ’m beòlaind a dheanamh air dòigh laghail.

Chaidh Armenianach, a bha ’siubhal na dùthcha a’ creic bathair, fhaotainn marbh air an rathad-mhor aigGreen Oak,mu dha mhile dheug a mach á Truro, Di-satharna s’a chaidh, agus a reir gach coltais ’se mhort a rinneadh. Bha peileir air a chur troimhe; fhuaireadh a chorp ’se fhathast blàth beagan an deigh do ’n urchair a bhi air a losgadh. Cha do leagadh àmhrus air neach sam bith fhathast ach air gille d’ an ainmLyman Dart,aois shia bliadhn’ deug, a tha fuireach ’sa choimhearsnachd. Chunnacas esan a mach le gunna air an la ud, agus tha e mar gu ’m biodh eagal air fad na h-uine uaithe sin. ’SeAsshard Derera b’ ainm dh’ an fhear a chaidh a mharbhadh. Bha da mhàileid aige, agus fhuaireadh mu fhichead dolair de dh’ airgead ’na phòcaidean.

Thainig cas duine air tir ann anAspy Bayaon latha air an t-seachdain s’a chaidh. Bha an fheoil agus an craiceann gu math slan oirre.

Dh’ fhalbh àireamh mhor á Sidni ’s as gach baile, ’s àit eile ’n Ceap Breatunn, gu Halifax Di-luain agus Di-ciaduin. Bha uiread de charbadan a’ falbh an da latha sin ’s gu ’m b’ fheudar da inneal-smùide a chur g’ an tarruinn.

Di-luain s’a tighinn tòisichidh an carbad-smùide air a bhi fàgail Shidni tràth ’sa mhaduinn, mar a bha e ’deanamh bliadhnaichean roimhe so. Tha iad ag radh gu faod gu ’n atharraichear an t-àm falbh us tighinn an ceann mios no dha.

Tha muinntir Shidni Tuath agus na Mèinne Tuath air toiseachadh ri cur naScott Actair obair a rithist. Tha muinntir a bhaile so an dràsda car balbh a thaobh an lagha sin, ach tha e furasda gu leòr fhaicinn nach ann a chionn nach eil feum air.

Chaochail fear Domhnull Mac Fàidein a mhuinntir Mhalagawatch, anns an ospadal, ann a Halifax, la na Sàbaid s’a chaidh. Bha e leth-cheud bliadhna ’sa h-ochd a dh’ aois, agus cha robh e anns an ospadal ach tri latha. Thugadh a chorp dhachaidh gu bhi air a thiodhlacadh.

Tha àm sealg nan cearcan-tomain air tighinn, ach leis cho gann ’sa tha na h-eòin sin, cha ’n eil iadsan a tha ’g an sealg a faotainn moran toileachaidh. Thatar a’ deanamh a mach gur e cho fuar, ’s cho fliuch ’sa bha deireadh an earraich us toiseach an t-samhraidh a dh’ fhag cho gann iad am bliadhna.

Tha fios as na h-Innsean ag innse gu ’n do bhrist drochaid mhor fo charbad-smùide a bha ’dol thairis oirre, agus gu ’n deachaidh ceud gu leth duine a mharbhadh no bhàthadh. Chaidh mu ceithir deug eile a leònadh gu dona, agus cha d’ fhuair as le ’m beatha de na bh’ air a charbad ach tri fichead ’sa deich.

Chaidh soitheach a luchdachadh le gual amBroad Coveair an t-seachdain s’a chaidh, a cheud soitheach a chaidh a luchdachadh ann o’n rinneadh an acarsaid ùr. Tha ’n acarsaid sin air a deanamh le rathad-uisge a ghearradh eadar an cuan agus loch mor a tha astar beag uaithe; ma chithear gu ’n gabh an rathad sin cumail fosgailte bidh an deagh acarsaid ann, agus cha ’n eil teagamh nach tòisichear air cur a mach a ghuail le neart. Tha dùil ri àireamh shoithichean a bhi air an luchdachadh ann mu ’n tig an geamhradh.

Iadsan a Phaigh.

Mairi Nic Neill, Iona.
S. I. Mac-a- Phi, Loch Ghabarus.
Bean Mhurachaidh ’Ic Leoid, Baddeck .
D. A. Mac Cuthais, Salem Road.
Ailein Mac Leoin, Whitney Pier.
Niall Mac Leoid, Drochaid na h-Aimhne Tuath. 50c
Seònaid Mhathanach, Drochaid na h-Aimhne Tuath.
Seònaid Ros, cul Bhagh Bhaddeck,
Seumas N. Mac Leoid, Port Bevis.
Lachuinn Mac Ghuaire, Amhuinn Mheadhonaich.
Alasdair MacRath, (taillear) Amhuinn Mheadhonaich.
Ceit Dhomhnullach, Beinn Ghillanders.
Murchadh Mac Leoid, Bagh Bhaddeck. $2 .00
Fionnladh B. Mac Neill, Gillis ’ Point. $2 .00
Mairi Nic-an-t- Saoir, Shenacadie .25c
D. A. Mac Rath, Baile-Shearlot, E. P. I. $2 50
Iain T. MacCoinnich, Baile-Shearlot, E. P. I. 3.00
A. D. Mac Leoid, Baile-Shearlot, E. P. I.
Alasdair Mac-a- Phi, Loch Katrine, N. S.
An. t-Urr. A. Domhnullach, D. D. Antigonish, $2 .00
An. t-Urr. D. A. Mac Eamuinn, D. D. Antigonish.
Ailein Mac Gille-bhrath, McPherson, P. O., N. S.
Fearchar Mathanach, Hudson Bay.
W. I. Domhnullach, Wolesley , Assa.50c
An t-Oil. A. B. Mac Neacail, Kingston , Ont. $5 .00
A. M. Caimbeul, Aldborough , Ont.
Uisdean G. Caimbeul. Sycamore , Ills.
S. A. Mac Gilleain, Stirling $3 .00

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .30
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris ainmichte. Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B.

BADDECK, - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh. Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.

IUBILI!
THIG AGUS FAIC!
Ceannachd ur us Prisean ura.
A h-uile ni cho saor ’s nach fhaod mi innse.
Niall Domhnullach.
Ceann an Iar a Bhaile.
BADDECK , - - C. B.
A Ghàilig ’sa Bheurla air an aon phris.

---

[110]

[Vol . 6. No. 14. p. 6]

(Air a leantuiun o thaobh 107.)

an tilg Prionns’ Agib, mac Righ Casib, an iomhaidh a th’ air mullach na beinn dhaoimein sios do ’n chuan; agus an ceann da fhichead latha ’s a deich ’na dheigh sin cuiridh am prionnsa so do mhac gu bas.”

Thuig m’ athair gu ’n robh an fhiosachd so a’ co-chordadh anns gach ni ris a’ bhruadar a chunnaic e, agus chuir e trioblaid-inntinn ro-mhor air. Thug e dhomhsa sgoil is ionnsachadh is fiosrachadh cho math ’s a ghabhadh deanamh. Is e so an coigeamh bliadhna deug dhe m’ aois; agus dh’ innseadh an de do m’ athair gu ’n do thilg Prionns’ Agib an iomhaidh umha a bh’ air mullach na beinne do ’n chuan o chionn deich latha. Chuir an naigheachd so m’ athair gu bron ’s gu tuireadh cho mor ’s gur gann a dh’ aithnicheadh duine e.

Ged a bha e ’creidsinn gu’n robh an fhiosachd a rinn na reuladairean mu m’ dheidhinn fior, gidheadh dh’ fheuch e ris gach nì a dheanamh a ghabhadh deanamh a chum mise ’ghleidheadh o ’n chunnart a dh’ ainmich mi. Thog e taigh-fo-talamh anns an eilean gus mise a chur am falach ann gus an rachadh am a’ chunnairt seachad, agus cho luath ’s a chual’ e gu ’n do thilgeadh an iomhaidh do ’n chuan, chuir e misa an so. An ceann da fhicheed latha thig e g’ am iarraidh. Air mo shon fhein dheth cha’n urrainn mi ’chreidsinn gu ’n tig Prionns’ Agib g’ am iarraidh do’n aite uaigneach, aonaranach so. So, mo thighearna, na bheil agam ri ’innseadh dhuibh.”

Am feadh ’s a bha ’n duine og ag innseadh na naigheachd so dhomh, cha b’ urrrainn mi gun a bhith ’smaointean air cho mi-choltach ’s a bha ’n fhiosachd a rinn na reuladairean. Cha robh anns an t-saoghal na bheireadh orm a chreidsinn gu’n robh e comasach gu’n cuirinn an duine og so gu bas. Thuirt mi ris, “Mo ghille math, cuir d’ earbsa ann am mathas Dhe, agus na biodh eagal sam bith ort. Cha chuirear gu bas thu fhad ’s a bhios tu anns an eilean so. Tha mise ro thoilichte gu’n do thachair dhomh tighinn do’n eilean so a chum do dhion o gach neach a bhiodh ag iarraidh do bheatha thoirt air falbh. Cha ’n fhalbh mi a so gus an tig crioch air an da fhichead latha mu’n robh na reuladairean a cur eagail ort. Agus ni mi gach ni ’nam chomas a chum do thoileachadh, agus an uine a chur seachad cho cridheil ’s cho taitneach ’s a ghabhas deanamh anns an aite so. “Na dheigh sin gheibh mi as an eilean so air an luing leis an tig d’ athair g’ ad iarraidh; agus an uair a gheibh mi air ais do m’ rioghachd fhein, bidh cuimhne agam air a’ chomain a chuir thu orm, agus cha dichuimhnich mi caoimhneas a nochdadh dhut.”

Thug na briathran so a labhair mi ris misneachd mhor dha. Cha d’innis mi idir dha gu’m bu mhi Agib roimh an robh eagal cho mor air; oir, nan robh fhios aig co mi, is docha gu’n rachadh e as a chaill leis an eagal. Chuir sinn seachad an uine gu h-oidhche a’ comhradh mu chaochladh nithean. Thuig mi o ’n chomhradh a bh’ eadrainn gu’n robh e ’na dhuine og a bha gle thurail, tuigseach. Ghabh mi biadh comhladh ris; agus bha ’m pailteas bidh aige air ar son le cheile. Thug sinn greis air comhradh an deigh ar suipearach, agus an sin ghabh sinn mu thamh.

O latha gu latha bha mi ’feuchainn cho math ’s a b’ aithne dhomh ris an uine a chur seachad leis gach toil-inntinn air am b’urrainn mi smaoineachadh. Ann am beagan laithean dh’fhas sinn gle mheasail air a cheile. Feumaidh mi radh gu’n do ghabh mi tlachd cho mor dheth ’s gu’n dubhairt mi uair is uair rium fhein, “Cha’n eil anns na reuladairean a bha ’g radh ri’athair gur mi a bha gus a chur gu bhas ach na fior mhealltairean. Cha’n ’eil e comasach gu’n deanainn-sa gniomh cho eucorach ri duine og, neo-chiontach a chur gu bas gun aobhar.” A dh’ aon fhacal, chuir sinn seachad naoi latha deug ar fhichead ann an cuideachd a cheile cho cridheil, cho cairdeil, agus cho taitneach ’s a b’ urrainn a bhith.

Mu dheireadh thainig an da fhicheadamh latha. “Tha mi beo, slan; buidheachas do Dhia, agus dhutsa air son do chaoimhneis dhomh. Bidh m’ athar an so gun dail, agus bidh e gle thaingeil dhutsa air son cho caoimhneil ’s a bha thu rium, agus gach frithealadh a rinn thu dhomh. Bheir e dhut gach cuideachadh a’s urrainn da a chum comas a thoirt dhut faotainn air ais do d’ rioghachd fhein. Ach gheibh thu deiseil uisge teith dhomhsa a chum gu’m fairig mi mi-fhein, agus gu’n cuir mi uman deise ghlan mu ’n tig m’athair.”

Gun dail sam bith chuir mi uisge air teine agus an uair a bha e teith gu leor, thug mi g’ a ionnsuidh e. An uair a nigh e e-fhein anns an t-soitheach-fharagaidh, agus a chuir e uime deise ghlan leig e e-fhein na shineadh anns an leabaidh. Sgaoil mise am brat thairis air, agus chaidil e gu trom car uine. An uair a dhuisg e thuirt e rium, “Thoir dhomh meal-bhucan agus siucar a chum gu’n ith mi beagan, oir tha ’n t acras orm.”

Thagh mi an te b’fhearr a fhuair mi, agus chuir mi air trinnsear i. Ach o nach robh fhios agam c’aite am faighinn sgian, dh’ fheoraich mi dheth c’aite am faighinn te. Thuirt e rium gu’n robh an sgian a bhiodh aige ’gan gearradh air an sgeilp a bha os cionn a chinn anns an leabaidh. Dhirich mi do ’n leabaidh a dh’iarraidh na sgeine, agus anns an tionndadh dhomh ’s an sgian ’nam laimh chaidh mo chas an luib an aodaich, agus gu mi-fhortanach thuit mi air a mhuin, agus chaidh an sgian thun na coise anns a’ chridhe aige.

An uair a chunnaic mi mar a thachair leig mi glaodh goirt asam. Bhuail mi mo cheann is m’ uchd; agus reub mi m’ aodach. Leis mar a bha mi air mo lionadh le bron do-innseadh, thilg mi mi-fhein air an talamh. “Ochan!” ghlaodh mi, “cha robh ach beagan uairean gus am biodh e saor o’n chunnart roimh ’n do theich e an so: agus an uair a bha duil agam gu’n robh an cunnart seachad, mhort mi e, agus choimhlion mi an fhiosachd a rinneadh m’ a dheidhinn. Ach, O Thighearn! tha mi ’guidhe ort, thoir mathanas dhomh. Ma tha mi ciontach dhe ’bhas, cha’n ’eil mi ag iarraidh a bhith beo na ’s fhaide.”

(Ri leantuinn.)

Gnothaichean mora ’n t-Saoghail.

Tha Canada ’fas fior-ainmeil agus morail am measg rioghachdan an t-saoghail. Cha robh anns na bliadhnachan nach eil fad’ air falbh meas anabarrach air bith air Canada. Rinn an rathad mor, fada iaruinn a tha ruigheachd bho aon taobh de ’n dùthaich gus an taobh eile, atharrachadh iongantach ann am beachdan nan Sasunnach mu dheibhinn Chanada. Chunnacas gu furasda gu robh a nis slighe dhireach, laidir, air am faodar saigheadaran a ghiùlan an àm cogaidh no ann an amharus cogaidh, ann an cuibhrionn de Bhreatunn fein. Cha ruig Breatunn a leas tuilleadh, cead righ no daoine air bith iarraidh, an uair is aill leatha feachd a chur gu Innsean na h-airde ’n Ear. Tha beartas iomadach agus lionmhor ann an comhnardan farsuing, ann an cnuic arda, leathunn, agus ann an lochan ’us ann an aimhnichean brasa, domhainn na h-airde ’n iar-thuath. Tha ioghnadh fuasach air feadh an t-saoghail a nis, do bhrigh gu bheil òr ann am pailteas nach gabh rannsachadh fhathast, ri fhaotainn ann an Claondaic agus anns a’ choimhearsnachd fhada, fharsuing, a tha m’a thimchioll. Tha faisg air da cheud gu leth bliadhna o’n chaidh cuideachd Bagh Hudsoin a chur air chois. Is e seoladair tapaidh, treubhach, a bha ’n Hudson. Thug e ainm fein do ’a chuain—oir is e meudachd cuain a tha aige— ’tha air taobh an Iar-thuath de Chanada. Fhuair a’ chuideachd so ughdarras bho Righ Tearlach II. air gach fonn ’us faiche, air gach loch ’us amhainn, air gach cnoc ’us camus, air gach broc ’us sionnach, agus air gach beathach, mor ’us beag, dubh, ’us geal, ’us dearg, a bha ann an airde-tuath America. Bha gliocas ’us innleachd gu leoir aig a chuideachd so airson storas a thrusadh agus malairt mhaith tharbhach a dheanadh le craiceann ’us béin nam beathaichean beaga ’us mora ’bha iad fein agus na h-Innseanaich a’ marbhadh anns an dùthaich uaigneach, aosmhor ud. Roghnaich a’ chuideachd so gu bitheanta, Gaidheil airson cùram a ghabhail de na ionadan iomallach anns an robh iad a’ trusadh nam bian a bha iad a toirt thar a chuaird, agus g’an reic aig pris eagallach ann am Breatunn, anns an Fhraing, agus ann an dùthchannan eile. Rinn iomadh ball de ’n chuideachd so moran airgid air an doigh so, agus cha ’n eil na teaghlaichean agus na maithean tearc an diugh a fhuair gach maoin ’us beartas a tha aca bho Iar-thuath America. O’n bha saoibhreas co anabarrach a tighinn do ’n chuideachd so, rinn iad gach oidheirp air an t-saoghal a ghleidheadh ann an aineolas ma dheibhinn nan comhnardan liomnhor, torr-

---

[111]

[Vol . 6. No. 14. p. 7]

ach, feurach, a tha anns an tir thosdach, reachdmhor ud. Ach cha robh e comasach do ’n chuideachd so, sealbh a ghleidheadh doibh fein a mhain air an dùthaich àluinn as an tug iad ionmhasan luachmhor. Thainig fadheoidh fios ’us cinnte gu bheil an Iar-thuath co beartach, tiorail, siolmhor, ’us gu faod miltean comhnuidh a dheanadh innte ’s sonas ’us teachd-an-tir a chosnadh gu furasda doibh fein. An deigh do aonachadh a bhi air a dheanamh eadar na roinnean eile ’bhuineas do Chanada, chaidh cordadh a dheanamh le cuideachd Bagh Hudsoin, agus mar so, ged fhuair a chuideachd moran airgid, agus ged tha aca fathast inbhe nach eil gann, no faoin, no suarach, chaidh coir ’us ughdarras thar an Iar-thuath gu leir a thoirt thairis do Chanada. Cha ’n eil ceann no crioch air a chruinneachd shnasmhor, bhrioghmhor, a tha ’cinntinn ann am Manitoba, agus ann an cearnan eile de ’n Iar-thuath. Is e cruinneachd earraich a mhain a tha na tuathanaich a’ togail. Tha ’n talamh co reamhar le leasachadh nan linn, ’s nach eil feum air deasachadh cùramach air bith. Ma ruigeas an siol an talamh maoth a tha fo n’ fhoid ghuirm, ciunidh fochunn ’us barr craobhach, liontach ann an ùine ghearr a suas. Is ann troimh Chanada, ann an astar fuasach a ruigeas cruinneachd na h-airde ’n Iar-thuath, am baile-rioghail far am bheil e ’dol air bord nam bataichean-smùide ’ghiulaineas e gu Breatunn agus do gach dùthaich aig am bi feum mor air. Cha robh ach pris gle bheag ri fhaotainn ré iomadh bliadhna ’nis le tuathanaich Chanada airson an cruinneachd. Tha pris moran ni ’s fhearr ri fhaotainn a nis. Togaidh na tuathanaich an cinn ’s an cridheachan gu gaisgeil a nis. Gheibh iad cothrom air an dachaidhean ùra ’chur ann an uidheam cheart, agus air sonas, ’us slainte, ’s comhfhurtachd fhaotainn ann am Manitoba agus anns gach cearna eile. Tha sgeula muladach a tighinn thar a’ chuan, gu bheil Eirinn ’us rioghachdan eile anns an Roinn-Eorpa, ann an staid bhochd. Dh’ fhailnich am buntata ann an tomhas mor ann an Eirinn. Dh’ fhailnich an cruinneachd anns an Fhraing, agus gu sonruichte ann an Ruisia. Tha againne daonnan pailteas de bhiadh, agus tha comas againn moran a sheachnadh, a bheir lon ’us treoir, ’us agh do thirean aig nach ’eil achaidhean a tha giùlan cruineachd ’us arbhair ’us buntata ’tha pailt, milis, fallain, greadhnach.

CONA.

Facal bho “C. C.”

A CHARAID: —Moran taing dhuibh fhein agus do “Ghleann-a- Bhaird” air son litir an t-Seanaileir Mhic Gilleain á Eilean Wight, a chur ’sa MHAC-TALLA; agus mar an ceudna air son gu’n tug sibh dhuinn na rainn bhoidheach agus fhaireachail a chuir “Gleann-a- Bhàird” a null ann a freagradh do’n litir sinn. Cha do shiubhail na bàird uile fathast. ’S fhada bho nach cuala mi dad de bhàrdachd a rinn am barrachd greim air m’ inntinn na rinn na rainn ud ’nuair a leubh mi iad. Tha mi lan chinnteach gu’n cuir an t-uasal eireachdail, air son an d’ rinneadh iad, luach orra. Gu ma fada beò “Gleann-a- Bhàird” gu bhi toirt dhuin bho am gu am dearbhadh air àrd bhuadhan inntinn. ’S e mo bheachd gu ma dual dha spiorad bàrdachd a bhi aige. Na biodh e idir an dùil gu’m falaich se e fhein air cùl fath-ainm. Ach ma tha e fhein air son fuireach am falach cha bhrath mise e. Cha ’n abair mi tuilleadh an dràsda. Cluinnidh tu bhuam fathasd an ùine ghoirid mur tig ni anns an rathad.

C. C.

Finan agus Lorma.

A Lorma! c’àite ’n tàmh dhut?
Ionad do phramh c’àit’ bheil e?
’N do ghlac an oidhch’ thu ’san fhàsaich,
Air aghaidh nan ard-bheann seilge?
Og-bhean an iughair a’s caoine slios,
Is truagh nach fhios dhomh do chòmhnuidh;
Ann an còs na creige do thuineach
Aig bile nan sruthan uaigneach.

Ma’s a bidh do bhroilleach fliuch,
Bidh i fliuch ’s tha ’n oidhche fuaraidh,
Ach tha thu ’ghnàth le m’ anam fein,
A ghaol gu ma seimh do bhruadar.
A thaibhsean air osnaidh na h-oidhche,
Buineadh gu caoimhneil ri m’ ghaol;
Tha féith air a gnùis ’s i ri gàire,
Na seidear i mo ghràdh le gaothaibh.

Caoin is seimh fo dhoinionn nan speur,
Tha m’ annsachd fein ’sa h-ùigh air Uran,
Na dùisgear i le ruadh-bhoc an raoin,
No le caochan a ghlinne dhiomhair.
Fhirein fhiadhaich nam beann,
Na biodh d’ fharum an gleann mo ghaoil,
Caidil a ghaoil gun smuairean,
Aig sruthan uaigneach nan iomadh bad.

Mar chagair beacha na bruaiche,
Measg ròsan uaigneach nan alt,
A cromadh fo dhriùchd na maidne,
Thig thusa gu d’ chodal a Lorma.
Sèimh gu robh ’ghaoil do thàmh,
’S ma thuiteas pràmh orm fein,
Eirich an aisling mo chodail,
’S biodh do ghnùis gu furasda màlda.

An do phàigh thu MAC-TALLA.

C . P. MOORE.
THA SINN A CREIC,
Paipear-tearra Tairnnean
Luaidhe Glaine
Glasan Tuaghannan
Saibh Olla
Sguabaichean Bucaidean
Lainntearan Fudar
Sgeinein Siosaran
Paipear-tubhaidh.
SAOR AIR SON AIRGID.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear-Tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.

Indurated Fibreware

Tha an seòrsa so na ’s daoire na na bucaidean ’s na tubaichean cumanta, ach ’s math is fhiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.

THE E. B. EDDY Co
LIMITED
HULL, CANADA.

---

[112]

[Vol . 6. No. 14. p. 8]

Laoidh.

Ar gràdh biodh dhuitse, Thriath nam buadh,
Air feadh gach ail is linn;
An diochuimhnich sinn Triath na slàint’,
’Rinn oighre glòire dhinn?

Ar Tighearna, ged ’s àrd an glòir,
Os cionn gach dùil a th’ ann,
Cha dìchuimhnich e mhuinntir ud
A shaor e air a’ chrann.

Fhuair e an sin an t-aoibhneas àrd
’Chaidh ghealltainn dà le Dia,
’N uair dh’ éirich e o ’n uaigh a suas,
Gu ’dheas-laimh feadh gach ial.

A ghlòir cha chuir àrd-aingle ’n céill,
Oir tha i ’dol thar luaidh;
Gidheadh is e ’phrìomh shòlas shuas,
Peacaich a thoirt o thruaigh.

Air son so rinn e tàmh a bhos,
Is bhàsaich e gu caomh;
Air son so thug e buaidh air bàs,
Is tagraidh nis air neamh.

O naoimh a tha ’s gach àite’ fo ’n spéur,
Sìor mholaibh e gach lò;
Seinnibh hosanna aite do ’n tì
A rinn le bhàs sibh beò.

Oran Eibhinn Uisteach.

Hug o ri no, ro hu ro bho, cha’n eil a chùis a cordadh rium,
Hug o ri no ro hu ro bho
Dh’ eirich mi la na feille, ’s trom mo cheann ’s cha neònach e,
Hug o ri no ro hu ro bho, etc.
Buntat ùr ’s trinnsear maoraich chuir mo ghaol gu bòrd thugam.
Hug o ri no ro hu ro bho, etc.
Dh’ fhalbh mi leis an damh bheag lachdunn fiach a faighean drobhair dha.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Dh’ fheith mi gu bial na h-oidhche, cha ro phrìs a còrdadh rium.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Shuidh mi ann an gleannan fraoich ri taobh fear de na dròbhairean.
Hug o ri no ro hu ro bho.
’Nuair chunnaic mi na bha ’gam ionnsuidh chuir iad curam mor orm.
Hug o ro no ro hu ro bho.
Gu ro Bàillidh-Mor na chabhaig ’tagairt a chuid coirichean,
Hug o ri no ro hu ro bho.
Chuir e ’n ’ordan na maoir bheaga mas teichinn gu mointeach air.
Hug o ri no ro hu ro buo.
Cuimhnich gu ruig thu mi maireach ’s a màl ad phòc’ thugam.
Hug o ri no ro hu ro ho.
Agus roinn dhe’n t-seann “arrears” ceart cho cinnteach comhla ris.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Cuimhnich gu bheil an t-Achd ’nam fhabhor, cha bhi dail nis mo agaibh.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Thainig Fear Airgead-nam-Bochd is poca beag “morrocco” aige.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Mur a paidh thu ’s a mhineid cha bhi idir “vot” agad.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Thainig Marsanta-na-Mine, litrichean na dhòrn aig,
Hug o ri no ro hu ro bho.
Labhair e ’s a ghuth air chrith, ’bheil dad idir dhomhsa agad.
Hug o ri no ro hu ro bho.
Mur a paidh thu ’n t-suim uile cha’n urrainn mi an còr thoirt dhuit.
Thainig Marsanta-na-Ti, ’s da rireamh cha do chord e rium,
Thug thu riarachadh do chach ged nach eil fardein dhomhs agad,
Dh’ iarr e fiachan bh’ air mo mhathair o’n bha mi ’nam og-ghiullan,
Gun d’ thainig Marsanta-chotain, botul aig ’s gun d’ ol sinn rud,
Oirleam gur e dusan not a thuirt e rium bha coir aig air,
Dh’ eigh an saor orm le cabhaig, trobhad facal oganaich,
An diugh a gheall thu m’ fhaicinn ceart, thoir tarruinn air do phocaidean,
A’ fear ’thug dhomh a chruach a’s- t-earreach bha e tacan comhla rium,
Thoir dhomh not a gheibh am Baillidh ’s bheir mi dail ’sa chor dhe dhut,
Cha’n fhaighinn o fhear-na-cliabh ach siadaire agus rogaire,
’Nuair bu mhiann leam ’dhol dachaidh nochd an clachair ’s treodag air.
Cuimhnich am beagan bha eadruinn gu bheil e deiseil dhomhs agad.
Thainig an Griasaiche air fhianaidh is bha droch bhial gu leor aige,
Thainig an Tailleir an nall ’s gun d’ fhuair mi dram o’n oganach,
Cuimhnich air a bheagan thasdan bh’agam ort o’n mhon-uiridh,
Thainig an “Travallair” Gallda, srann aig a chuid chleocanan,
Gu ro dearrsa as a bhroilleach agus lainnir as a bhotainnean,
’S ann a thuirt e rium ’s a’ Bheurla“You must pay the whole of it, ”
’S ann a thuirt an gobha rium le truas, gur olc do thuar ’s cha neonach leam,
Cha’n eil mise an diugh ’nam eigin, gleidh fhein ma bhios corr agad,
Gun sheas a Bhainneach as mo chionn, thoir dhomh mo chrun a rogaire,
Riob an Dotair mi o’m chul-thaobh, ghabh mi null a chomhradh ris,
Leth-chrun airson bannochdach Challuim ’s mo shalaraidh comhla ris,
Dh’ fhag mi uaislean ann an dichuimhne, ’s cha do dh’ iarr iad grot orm,
Maighstir Tearlach Ghearradh-Phailteas agus Alasdair Domhnullach,
Rob Fearghustan, Fear-an-Droma, Don’ull Clarc ’s fear-Bhoirinish,
Fiachan o bhliadhna gu bliadhna aca airson sioll ’s cloimh orm.

Bha beum sléibhe ann an cearna de’n Eadailt air an t-seachdain s’a chaidh, agus chaidh da fhichead duine a mharbhadh leis.

BAS.

Ann amPort Morien,Di-luain an 27mh latha, Domhnull I. Mac-Gilleain, 58 bliadhna dh’ aois.

NADUR EILE.

Tha bean-uasal á Montreal a’ sgriobhadh:— “Tha K. D. C. an deigh m’ fhear-pòsda a thoirt o bhi ’na mhathan gu bhi ’na dhuine caoimhneil, gràdhach.” Cha ’n e mhain gu bheil esan a th’ air fhàgail crosda, greannach, le droch stamaig, ’na shàruchadh dha fhéin, ach tha e na throm-uallach air feadhain eile. ’S ann gle ainneamh a gheibhear sonas còmhla ri neach air am bheil an tinneas so, agus bha lan aobhar aig a mhnaoi-uasail so air a bhi taingeil do K. D. C. air son a fear-pòsda a thoirt o bhi cho crosda ri mathan gu bhi ’na dhuine caoimhneil, gradhach. K. D. C. air son na stamaig, agusK . D. C. Pillsair son a chuim.

Cuirear sampuill ugad a nasguidh.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia. —agus—127 State St Boston, Mass.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
Agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar duthcha tha ’nar beachd.

NIALL Mac FHEARGHAIS,
Taillear.
SIDNI - - - - C. B

$1 .00 air 80c.
Tha tuilleadh ’sa choir de bhathar tioram againn, agus fad da sheachdain bheir sinn seachad fiach dolair de bhathar air ceithir tasdain (80c.) a dh’ airgead. Thig mu ’m bi ’n t-am seachad agus
FAIGH BARGAN.
McDonald Hanrahan & Co.
Sidni, Iulaidh 16, ’97.

FLUR AGUS MIN
direach as na muillnean.
(Ann am barailtean, leth-bharailtean agus cairteil.)
TI, SIUCAR, TOMBACA, etc.
Am bathar a’s fhearr air na prisean a’s isle an coinneamh AIRGEID.
ALASDAIR MARTUINN.
Sidni, C. B., Sept. 1, 1897.