---

[233]

[Vol . 6. No. 30. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VI. SIDNI, C. B. DI-HAOINE, 21 IANUARAIDH. 1898. No. 30.

Oganach Donn na Bainnse.

SEISD.
Ho-ró ho-ró, gu’n togainn ort fonn,
Gu’n seinninn, gu’n seinninn le ceileir neo-throm,
Cha cheil mi dad idir, tha stigh ann am chom
Air òganach donn na bainnse.

Gur bòidheach an duine tha ’n Uilleam nam fiadh,
A dhìreas am monadh le ghunna fo dhion,
Le ghloinneachan soilleir m’a choinneamh mar ’mhiann,
S gu ’m faiceadh e crioch na Fraing leò.

Ma phòsas tu Lìsi nam miog-shùilean caoin,
Gur mor do thoil-inntinn gu cinnteach ’san t-saoghal,
Ni bòidhche na ribhinn do lionaidh le gaol
’S gu’n cuir e gach gaoid air chall ort.

Tha daoine na ’n cabhaig cur taighe dhuit suas,
Le Seòmraichean geala ’sam tionail an sluagh,
Cha bhi ceann deth fo éis le gainne a’ ghuail,
’S cha bhi sibh air fuachd ’s a’ gheamhradh.

Soirbheachadh agus Malairt Chanada.

Tha sinn cinnteach gu bheil Canada ’dol a dh’ fhaotainn cuibhrionn mhoir de ’n airgiod tha na Breatunnaich a’ paigheadh gach bliadhna ris na Lochlunnaich airson an ìm ghasda, ùr, mhilis a tha iad a’ cur a nuas bho ’n dùthaich fhuar a tha air taobh mu thuath na Roinn-Eòrpa. Feumaidh iadsan a tha ’deanamh an ìm ann an Canada, ’bhi fuasach glan, curamach, speisalda, agus air an doigh so cha ’n eil teagamh air bith gu faigh an t-ìm aca aite measail ann am Breatunn. Tha aig na bàtaichean-smuide ’tha ag imeachd gu dichiollach, cumanta, foirmeil eadar Canada ’us Breatunn gach innleachd nuadh, gasda airson ìm, ’us caise, ’us feola ’ghiulan gu urail, tearuinte, blasda anns an eigh. Faodaidh gach duine an ear ’s an iar ann an Canada ’bhi cinnteach a nis, gu bheil comas againn air gach ìm, ’us cais, ’us cruineachd, ’us feol a thabhairt thar a’ chuain ann an uine ghearr agus ann an staid ghasda, urail, bhoidheach, mhilis. Bithidh againn ann an uine ghoirid, a reir gach coslais, bàtaichean-smùide tapaidh, deifireach a ghiulaineas malairt Chanada gu sgipidh do mhargaidhean na Roinn-Eòrpa. Aig toiseach na bliadhna ùir mata, tha aobhar againn a bhi dochasach ’us misneachail, gu bheil amannan a’s fear na bha againn bho cheann ìomadh bliadhna, ’dol o bhi againn a nis. Gun teagamh tha feum mor aig iomadh duine dichiollach, easguidh, deanadach air amannan maith agus air duais a’s fearr agus a’s modha airson gach saothair a tha e deanamh. Tha doilgheas orm a bhi faicinn gu bheil na slochdan guail a tha shios ri taobh na fairge car samhach aig an àm so. Shaoilinn fein gu bitheadh aca daonnan moran obair, agus gu bitheadh feum aca air àireamh mhor dhaoine airson an gual a dheasachadh. Tha muillnean cotain, ’us olainn, ’us paipeir anns a’ bhaile anns am bheil mise ’tuineachadh, agus is gle thric ’tha mi ’faicinn guail annta a thainig bho Shidni agus mar so bho shlochdan guail an Rois Bhreatunnaich, no bho Cheap Breatunn. Is e gual bog a tha ri fhaotainn ann an Nobha Scotia. Tha feum aig na Stàitean air moran de ’n ghual so. Is muladach, mata, nach eil margadh gu fada ’s fhearr anns na Stàitean aig an àm so airson a’ ghuail tha ann am pailteas anabarrach anns gach cearna de Nobha Scotia. Ann an Cuebec agus ann an Ontario tha moran de ghual cruaidh air a thabhairt bho Phennsilbhania. Is ann air an doigh so le gual cruaidh a tha tighean gu bitheanta air an teasachadh ann am bailtean mora ’s beaga Ontario ’s Cuebeic. Tha oraidean arda, fuaimneach ’us foghluimte air an liubhairt ann an Canada ’nis mu dheibhinn malairt shaoir. Tha iadsan a tha riaghladh na dùthcha aig an àm so, le guth ard ag radh gur e malairt shaoir am beannachadh a’s modha ’s urrainn do Chanada ’shealbhachadh anns gach ni ’tha aice ri dheanamh ri rioghachdan an t-saoghail gu leir. Is e gu tric piobairean an aona phuirt a tha anns an luchd-riaghlaidh aig am bheil guth ard, buaireasach as leth malairt shaoir eadar na rioghachdan. Gun teagamh is e gnothuch gasda, ciatach a tha ann am malairt shaor, nan tugadh rioghachdan eile malairt shaor seachad. Tha na Stàidean ’n an coimhearsnaich againne bho aon chuan gu cuan eile thairis air astar fada, fada. Thog iad balla airson malairt Chanada ’chumail gu buileach a mach mur paigheadh sinn cis eagallach airson ar malairt a thabhairt a stigh do na Stàidean. Tha ’m balla so air fas a nis co ard ’us co carrach ’s nach leum na feidh fein thairis air. C’aite am bheil an gliocas no an toinisg ann a bhi iarrtuiseach air gach caoimhneas ’us faoilidheachd a nochdadh do na Stàidean am feadh a tha iadsan gu feineil, ladarna, toileach gach ni a’s urrainn iad fhaotainn a nasgaidh uainne, ged is e ’n run suidhichte daighneach eagalach a thogail suas a dhion gach ni, ’us obair; ’us innleachd a bhuineas doibh fein no a’s urrainn doibh fein a ghleusadh agus a dheanamh, agus a chur ann an ordugh bhagrach, fharumach. Tuigidh am balachan a’s oige ’tha ’leughadh MHIC-TALLA gu feud gach duine ’s dùthaich airgiod fhaotainn no ’chosnadh le meadhon an iomchuidh, ceart, a chum ’s gu bi e comasach slighe onorach a leantuinn agus a chuid fein a phaigheadh agus a thabhairt do gach neach. An uair ann an 1867, a chaidh roinnean Chanada a thogail gus an inbhe urramach a tha iad a nis a’ sealbhachadh ann an rioghachd agus bho ughdarras Chanada; ghabh Canada air a gairdeanan leathunn, reachdmhor, laidir, uadach a’s fiachan nan roinnean uile. Chost Canada moran airgid cheana ann an oibrean mora, feumail an sud agus an so, ann an sruth chlaisean domhain, gasda, agus ann an rathaidean-iaruinn fada, feumail a dheanamh no a chuideachadh, maille ris an rathaid a tha ’nis a nasgadh Chanada gu h-iomlan bho aon chuan farsuing, luasganach, gu cuan leathunn, sàmhach eile. Tha mar so, riadh trom aig Canada r’a phaigheadh a h-uile bliadhna airson nam fiachan mora a tha oirre air sgath nan oibrean foghainteach a rinn i airson an dùthaich fhosgladh suas agus a h-ionmhasan a thabhairt gu solus an t-saoghail.

Tha ceangal dluth, laidir, gradhach, gu nadurra ’nasgadh Bhreatuinn agus Chanada r’a cheile. Ged tha sinn astar fada bho Bhreatunn, is e smior nam Breatunnach a tha annainn, agus bithidh sinn gu brath dileas do ’n mhathair urramaich, bhaigheil bho ’n tainig sinn. Tha ’n latha ’tighinn agus cha ’n eil e fad air thoiseach oirnn, anns an tabhair Breatunn o aoidheachd ’us cothrom ’na malairt ’us ’na margaidhean, duinne ann an Canada ’s d’a cloinn anns gach cearna de ’n t-saoghal, nach tabhair i do dhùthaich no do dhaoine air bith eile. Co nach aidich gu bheil sinn airidh air a chaoimhneas so agus air gach aoidheachd eile ’s urrainn do Bhreatuinn a nochdadh duinn?

CONA.

Tha sinn air litir fhaotainn o rùnair a Chomuinn Ghàidhealaich a tha ann anSouthland ,anNew Zealand, ’se cur a dh’iarraidh MHIC-TALLA air son a Chomunn. ’Se so an Comunn a’s fhaide deas a th’ air an t-saoghal, agus ’se a’ cheud “Chomunn” a chuir a dh’ iarraidh MHIC-TALLA. Tha iomadh Comunn Gàidhealach agus Gàilig ann am Breatuinn, an Canada, ’s anns na Stàitean ach cha do chuir aon diubh riamh a dh’ iarraidh a’ phaipeir Ghàilig! Am bheil e ceart dhaibh a bhi cho dearmadach sin air cainnt an dùthcha?

---

[234]

[Vol . 6. No. 30. p. 2]

SGEULACHDAN ARABIANACH.

VII. —SINDBAD AN SEOLADAIR.

CAIB. IV.

Fada roimhe sid chuala mi maraichean ag innseadh naigheachdan mu ghleann nan daoimean, agus mu na h-innleachdan a bha na marsantan a’ cleachdadh gus na daoimein a thoirt as. Ged nach robh mi ’creidsinn nan naigheachdan aig an am, gidheadh tha mi nis ’g an lan chreidsinn.

Tha na h iolairean a’ breith air bearradh nan creagan a tha air gach taobh dhe’n ghleann, agus anns an àm am bi na h-eoin aca, tha na marsantan a’ tilgeadh spoltan de dh’ fheoil uir sios bhar bearradh nan creag do’n ghleann. An uair a thuiteas an fheoil air na daoimein, tha moran dhiubh a’ stad innte, agus an uair a tha na h-iolairean a toirt leotha na feola bhar urlar a’ ghlinne do na neadan gus an cuid alaich a bheathachadh tha na marsantan ’gam fuadachadh air falbh gus an toir iad na daoimein as an fheoil. Tha iad a’ deanamh moran soibhreis air an doigh so.

Ged a bha mi ’n duil nach fhaighinn as a’ ghleann gu brath, thuig mi, an uair a chunnaic mi na spoltan feola air an giulan air falbh leis na h iolairean, gur docha gu’n rachadh agam air faighinn as.

Thoisich mi ri cruinneachadh nan daoimein bu mho a chithinn gus mu dheireadh an do lion mi a’ mhaileid anns an bithinn a’ giulan mo bhidh. ’Na dheigh sin cheangail mi air mo dhruim am pios feola bu mho a fhuair mi, agus cheangail mi ’mhaileid gu teann, cruaidh ri mo chrios. An sin leig mi mi-fhein air mo bheul fodham air an talamh.

Cha robh mi fada ’na m’ sh neadh mar so an uair a thainig iolaire mhor, agus thog i leatha an fheoil agus mi-fhein ’na cruidhean a cheart cho sgiobalta ’s ged nach biodh aice ach uan, agus dh’fhag i mi anns a’ nead aig na h-iseanan.

Ghrad thoisich na marsantan ri glaodhaich gus eagal a chur air na h-iolairean, agus an uair a chuir iad air falbh as na neadan iad, thainig fear dhiubh a dh’ ionnsuidh an nid anns an robh mise. Ghabh e eagal gu leor an uair a chunnaic e mi. Ach an uair a thainig e thuige fhein, an aite faighneachd cia mar a thainig mi do’n nead, is ann a thoisich e ri triod rium, agus ri radh gur ann a ghoid nan daoimean a thainig mi.

“Bidh tu na ’s modhaile rium,” arsa mise, “an uair a bhios am barrachd eolais agad orm Na cuir an corr dragha ort fhein, tha de dhaoimein agamsa na dh’ fhoghnas dhuinn le cheile. Tha barrachd agam na th’ aig na marsantan gu leir. Cha’n ’eil acasan ach daoimein bheaga; ach thagh mise na daoimein bu mho a chunnaic mi air urlar a’ ghlinne, agus tha iad agam an so anns a’ mhaileid.” An uair a thuirt mi so ris, dh’ fheuch mi dha iad.

Anns an t-seanachas dhuinn thainig na marsantan eile far an robh sinn, agus bha ioghnadh gu leor orra an uair a chunnaic iad mi. Ach bha moran a bharrachd ioghnaidh orra an uair a dh’ innis mi dhaibh a h-uile car mar a dh’ eirich dhomh. Ged a chuir an doigh a ghabh mi gu faotainn as a’ ghleann ioghnadh orra, bu mho gu mor a bha dh’ ioghnadh orra a chionn mi bhith cho misneachail ’s gu’n do dh’ fheuch mi rithe.

Thug iad leotha mi a dh’ ionnsuidh an aite anns an robh iad a’ fuireach, agus an uair dh’ fhosgail mi a’ mhaileid agus a nochd mi dhaibh na daoimein, thuirt iad nach fhaca iad daoimein riamh cho mor riutha ann an aon aite anns an robh iad. Dh’iarr mi air a’ mharsanta do ’m buineadh an nead anns an d’fhag an iolaire mi (oir bha nead aig a h-uile marsanta dha fhein) na thogradh e dhe na daoimein a thoirt leis. Ach cha ghabhadh e ach am fear bu lugha a bh’ anns a’ mhaileid; agus an uair a bha mi ’coiteach tuilleadh dhiubh air, thuirt e gu’n robh e riaraichte leis an aon fhear, agus gu’n robh e smaointean nach ruigeadh e leis a bhith ’g iarraidh tuilleadh fortain ri ’bheo.

Chuir mi an oidhche seachad comhladh ris na marsantan, agus dh’innis mi dhaibh an dara uair a h-uile car mar a thachair dhomh o ’n a dh’fhalbh mi as an taigh.

Bha aoibhneas anabarrach mor orm a chionn gu’n d’fhuair mi as an aite chunnartach ’s an robh mi. Is gann gu’n tugainn orm fhein a chreidsinn nach e bruadar a chunnaic mi.

Lean na marsantan air tilgeadh na feola do’n ghleann fad aireamh laithean, agus an uair a bha iad riaraichte leis na fhuair iad de dhaoimein, rinn iad deiseil gu falbh dhachaidh. Dh’ fhalbh mise comhladh riutha. Air ar turus chaidh sinn tarsuinn air beanntanan arda anns an robh nathraichean a bha anabarrach mor. Ach gu fortanach cha d’ rinn iad cron sam bith oirnn. Rinn sinn direach air a’ bhaile-puirt a b’ fhaisge dhuinn. ’Na dheigh sin thainig sinn gu eilean do ’m b’ ainm Roha. Anns an eilean so tha na craobhan camphoir a’ fas. Tha iad anabarrach mor, agus tha na meanglain a’ sgaoileadh am mach cho fada mor thimchioll orra ’s gu’n cuireadh iad ’sgaile air ceud fear. Tha ’n sugh air am bheilear a’ deanamh a’ champhoir a’ sruthadh am mach as na craobhan an uair a nithear toll anns an rusg aca. An uair a ruitheas an sugh gu leir am mach asda, tha iad a’ seargadh.

Anns an eilean so tha fiadh-bheathaichean ris an canar rinoceros. Cha ’n eil iad cho mor ri elefant, ach tha iad na ’s mo na ’n crodh fiadhaich. Tha aon adhairc a’ fas as an t-sroin aca a tha mu throidh gu leith air fad. An uair a theid an rinoceros a shabaid ris an elefant, tha i ’cur na h-adhairc anns a’ chorp aice agus ’ga grad mharbhadh. Ach an uair a theid fuil agus bloinig na h-elefant ann an suilean na rinoceros, tha i ’call a fradhairc, agus rud iongantach, tha ’n roc a’ tighinn agus tha i ’g an togail air falbh le cheile ’na cruidhean gus na h iseanan a bheathachadh. Ach gu sgeul goirid a dheanamh dheth, cha toir mi iomradh air na nithean iongantach eile a chunnaic mi anns an eilean so.

Cheannaich mi bathar anns an eilean so le fear dhe na daoimein a bh’ agam. Chaidh sinn do dh’ eileanan eile far an d’ rinn sinn malairt mar an ceudna. Agus an deigh dhuinn taghal ann an caochladh bhailtean air tir mor, rainig sinn mu dheireadh Balsora. As a sin thainig mi dhachaidh gu ruige Bagdad.

An uine ghoirid an deigh dhomh ’tighinn dhachaidh, thug mi deirce do na bochdan, agus bha mi ’caitheamh mo bheatha gu measail cliuiteach mar a thigeadh do dhuine aig an robh saoibhreas mor.

An uair a chuir Sindbad crioch air a naigheachd, thug e ceud bonn oir eile do Hindbad, am portair. Agus thuirt e ris e thighinn an la-iar-na-mhaireach a chum gu’n cluinneadh e mar a dh’ eirich dha air an treas turus-cuain a ghabh e.

Chaidh na h-aoidhean eile dhachaidh, agus thainig iad air ais an la-iar-na-mhaireach aig an uair ainmichte. Thainig am portair air ais aig a’ cheart uair mar an ceudna, agus is gann gu ’n robh cuimhne aige air an eis agus air na trioblaidean troimh an deachaidh e roimhe sid.

Air an ath latha an uair a chruinnich na h-aoidhean agus am portair, agus a ghabh iad an dinnear, thoisich Sindbad ri innseadh dhaibh a naigheachd mar so:—

“Cha robh mi fada,” ars’ esan, “aig an taigh an uair a dhichuimhnich mi gach cunnart is trioblaid is amhghair troimh ’n deachaidh mi air an turus mu dheireadh a bha mi air falbh. Bha mi ann an treun no neirt aig an am, agus bhi mi ’fas sgith dhe ’n bheatha shocraich a bha mi ’caitheamh. O’n a fhuair mi gu sabhailte as gach cunnart ’s an robh mi air an da thurus a bha mi air falbh, bha mi ’smaointean nach tachradh cunnartan bu mho na iad rium gu brath tuilleadh.

“Dh’ fhalbh mi a Bagdad gu ruige Balsora, agus thug mi leam am bathar bu luachmhoire a bha ri fhaotainn. Thuarasdalaich mi fhein agus marsantan eile long mhor eadrainn, agus an uair a luchdaich sinn i leis gach seorsa bathair, sheol sinn.

Chaidh sinn air turus fada, agus fad iomadh latha bha ’n soirbheas cho fabharach ’s a dh’ iarramaid. Ach thainig stoirm mhor oirnn, agus chaill sgiobair na luinge a chursa. Lean an stoirm fad iomadh latha. Mu dheireadh thainig sinn gu eilean araidh. Dh’ aithnich an sgiobair an t-eilean, agus cha robh e deonach a dhol a steach do ’n acarsaid idir; ach o’n a bha ’n t-side cho fiadhaich, b’ fheudar dhuinn acrachadh innte. An uair a phaisgeadh na siuil, dh’ innis an sgiobair dhuinn, gu ’n robh an t-eilean agus na h-eileanan eile a bha faisge air, lan de dhaoine fiadhaich, agus ged nach robh iad ach beag, gu ’n tugadh iad ionnsuidh air ar beatha ’thoirt dhinn. Agus

---

[235]

[Vol . 6. No. 30. p. 3]

thuirt e gu ’n robh iad cho lionmhor ris na locuist, agus nach b’ urrainn duinn cur ’nan aghaidh. Thuirt e mar an ceudna, nam marbhamaid fear dhiubh gu ’n eireadh cach ’nar n-aghaidh, agus gu ’n cuireadh iad gu bas sinn anns a’ mhionaid.

An uair a chuala sinn so, ghabh sinn eagal mor. Ann an uine ghoirid thuig sinn gu ’n robh na dh’innis e dhuinn fior gu leor. Shnamh aireamh mhor dhiubh a dh’ ionnsuidh na luinge. Cha robh iad ach mu dha throigh air airde, agus bha iad comhdaichte le gaosaid ruaidh o bhonn gu bathais. Chuartaich iad an long, agus bha iad a’ bruidhinn ruinn; ach cha robh sinn a’ tuigsinn aon fhacal dhe na bha iad a radh. Shreap iad suas ri cliathach na luinge, agus thainig iad, air bord.

(Ri leantuinn.)

Mu na Seann Ghaidheil.

LEIS AN URR. D. B. BLAIR, D. D., NACH MAIREANN.

VII.

Dhearbh sinn a nis gu soilleir gu’m b’e an t-aon sluagh ceudna a bha ’chomhnuidh an ceann tuath na h-Alba fad mìle bliadhna—o làithibh Agricola gu linn Challuim a’ Chinn Mhòir. Ré thrì cheud bliadhna theireadh na Ròmanaich Caledonaich riutha; agus ré sheachd ceud bliadhna theirteadh Pictich riu leis na Romanaich agus leis na Seanachaidhibh; an déigh sin fhuair iad an t-ainm Scuitich; ach ’n am measg féin b’e an t-ainm a bha orra daonnan, na Gàidheil, agus bi a’ Gàilig a’ chainnt a bha iad a’ labhairt riabh

Tha cuid ag ràdh gun do chailleadh an t-seann chànain an uair a fhuair Coinneach Mac Ailpein an rìoghachd, agus gur ann o na Scuitich a sgaoil a’ Ghàilig air feadh na h-Alba; ach cha ghabh so creidsinn, oir tha e soilleir gun robh Gàidheil a chòmhnuidh ’an ceann deas na h-Alba agus ’an Eilean Mhanainn, agus mar an ceudna an Eirinn fada mu’n d’thàinig Agricola, no Iulius Caesar, no neach sam bith dhe na Ròmanaich thar a’ Chaoil Bhreatunnaich. Tha Gàilig Mhanainn na’s cosmhuil ri Gàilig Albainn na tha i ri Gàilig Eirinn; agus tha so a’ dearbhadh gum b’e an t-aon sluagh a ghabh còmhnuidh air tùs ann am Manainn agus ann an Albainn. Anns a’ Ghàilig Mhanainnich gheibhear an lide diultannach, no am focal àicheidh Albannach cha, an àite an fhocail àicheidh Ni, no Nior, mar so, “cha rel feeyn aca, ”cosmhuil ris a’ Ghàilig Albannaich, “cha’n ’eil fion aca” an àite na dòigh Eireannaich “ni bhuil fion aca.” Their na Manainnich a rithist“va mi, ”agus na h-Eireannaich “do bhi mi.” Mar an ceudna their na Manainnich, “cha vel, cha rou, cha bi, ”agus na h-Eirionnaich “ni bhuil, ni rabh, ni bitheann.” Tha Gàilig Mhanainn mar so ni’s faisge air Gàilig Albainn agus tha sin a’ feuchainn gun robh na h-aon Ghàidheil ann am Manainn agus an Albainn o shean. Tha e soilleir mar an ceudna gu’n robh na Gàidheil an ceann deas na h-Alba anns na linnibh o chian, oir gheibhear mòran de ainmibh nan àitean air an toirt o’n Ghàilig. Tha cùnntas againn gu’n robh seilbh aig na Caledonaich agus aig na Pictich air an tìr sin gu deas air caolas na Friù gu ruig a’ chrìoch Shasunnach, agus cha robh na Scuitich riabh a chòmhnuidh an sin. Gidheadh, cha robh sluagh Gàidhealach sam bith a’ fuireach, no Gàilig ’ga labhairt anns an dùthaich sin, o ’n a thàinig Ida rìgh nan Gall Sasunnach, a ghabhail seilbh air an tìr ’s a’ bhliadhna A.D. 547, còrr us trì cheud deug bliadhna roimhe so. Cò, uime sin, a thug na h-ainmean Gàidhealach air na h-àitean ud mur robh Gàilig aig na Pictich? Tha na h-ainmean Gàilig so cosmhuil ri ainmibh aitean eile far an robh na Pictich ’nan aonar a chomhnuidh agus far am bheil na Gàidheil, an sliochdsan, a chòmhnuidh gus an là an diugh. Ann an Siorramachd Haddington tha sgireachd ris an aorar “an Garbh-allt,” air a h-ainmeachadh o’n t-sruth, no an t-allt a tha ’ruith troimpe, ris an abrar an t-Allt-Garbh. Ciod an dealachadh ann an seadh eadar an t-ainm an Garbh-Allt ann a Haddington, agus an t-Allt-Garbh ann am Braighe Loch abar? Nach Gàilig iad la chéile? Nach tuigear ciod a’s ciall doibh leis na h-uile mac Gaidheil a chluinneas an t-ainm? Ann am Bràighe Mhàr, am fagus do Bhaile-chaisteil, tha allt ris an abrar an Garbh-allt mar an ceudna. Tha so a’ dearbhadh gu’m b’e an sluagh ceudna a bha a chomhnuidh ann a Haddington agus am Bràighe Mhar, gu n do labhair iad an aon chanain, agus gu m b’i sin a’ Ghàilig.

Tha baile ann a’ Haddington ris an abrar Dunbar; tha so a’ ciallachadh Dun, no daingneach, a tha suidhichte air bàrr, no air rugha; agus tha e freagarrach do’n àite sin—a tha suidhichte mar sin. Tha àite eile ’m fagus do Dhùn-eidin, mar leth-mhile bhuaithe, ris an abrar Dail-Righ; ’s tha mòran aitean ’s a’ Ghàidhealtachd air am bheil an t-ainm so, agus tha e soilleir do neach air bith aig am bheil Gàilig. Tha ainm a’ bhaile Dun-Eidin, a’ nochdadh mar an ceudna gun robh Gàilig air a labhairt ’s an taobh deas aig an àm sin. Thugadh an tir so bho na Pictich le Ida agus na Gaill ’s a bhliadhna 547. B’e Edwin no Eidin an ath rìgh a bha air na Gaill an déigh Ida. Thòisich esan air rioghachadh ’s a’ bhliadhna A.D. 617, agus mharbhadh e ’s a’ bhliadhna 633 le Caldwalla rìgh nan Breatuinneach, agus Penda rìgh Mhercia. Uime sin b’ann eadar an dà àm so a thog Edwin suas as ùr agus a chàirich e an seann Dùn a bha aig na Pictich, agus air an robh Dun-Monaidh mar ainm an toiseach, mar a chithear ann an roimh-ràdh Leabhar-Urnuigh Easbuig Charswell (a cheud leabhar a chlò-bhualadh an Gàilig.) O cheann còrr us trì cheud bliadhna chlò-bhualadh e “ann an Dun-Eidin, d’am bu chomh-ainm Dun-Monaidh, an 24mh la de’n mhìosApril ’s a’ bhliadhna 1567.” B’ éigin gu’n tugadh Dun-Eidin mar ainm air a’ bhaile cho fad ’s a bha rìgh Edwin beò, ’se sin roimh ’n bhliadhna 633, oir an déigh a bhàis cha bhiodh e dualach an t-ainm a thoirt air, do bhrìgh nach biodh e cho soilleir co a rinn an daingneach mu’n do ghlac na Gaill an t-àite, agus b’éigin gu’n d’ fhuair e an t-ainm so fada mu’n d’ thainig Agricola agus na Ròmanaich do’n tìr, oir bha an earrann sin de Albainn cho làn sluaigh le ’m bailtibh daingnichte agus gu’n do ghabh an Ceannard Romanach so dà bhliadhna a’ ceannsachadh nan Gàidheal a bha gu deas air caolas na Friù agus air Cluaidh. Tha mòran eileanan ann an caolas na Friù ris an abrar Innis, mar tha Innis-cheith, Innis-Challuim, an Innis-Gharbh. Is ainmean Gàilig iad so uile agus tuigear iad leis gach Gàidheal. Agus tha móran àitean eile air readh nan trì Lothianan ris an abrar Inbhear, far am bheil dà abhainn, no dà allt, a’ coinneachadh a chéile agus a’ dol cuideachd, mar tha Inbhear-bhuic, Inbhear-Lìte, Inbhear-uisge, Inbhar-abhuinn, agus mar sin sìos. Ann an siorramachd Linn Lìobhann gheibhear na h-ainmean soillear Gailig so: Acha-nam-bàrd, Baile Bhàird, an Abhoinn, Baile-na-Craoibhe, Creag-nan-Gall, Dail-nam-meann, Druim-beag, Druim-buidhe, Druim-dubh, Druim-loisgte, Druim-millidh, Dun-tairbh, Torr-fhithichean, agus mar sin sìos. Agus an siorramachdaibh Dhunfris, Roxburgh, Ghalloway, agus Shelkirk tha an tìr làn ainmean Gàidhealach, mar tha Sean-chathair, an Carnseilich, Dail-Rìgh, Dun- [ ? ] . Tha so na dhearabhadh gu’n robh an tìr son uair làn Ghàidheal, agus ged a dh’fhalbh an sluagh agus a theirig a’ Ghàilig anns na ceàrnaibh sin, gidheadh dh’fhuirich na h-ainmean a thug iad air na h-aitibh gun atharrachadh gus an là an diugh. Thugadh na h-ainmean so air na h-àitibh ud ceudan bliadhna mu’n d’ thàinig na Ròmanaich do dh’ Albainn, o cheann còrr agus dà mhìle bliadhna roimhe so, agus tuigear iad leis gach Gàidheal a’ cheart cho math agus ged a b’ann an dé a dh’ ainmicheadh iad. Mur bu Ghàidheil na Caledonaich agus na Pictich cia mar a b’urrainn so a bhith.

Tha ni eile a dhearbhas gur h-i a’ Ghàilig a labhair na Pictich; se sin Dàin Oisein. Rinneadh na Dàin so eadar A. D. 207, linn an Impire Severus, agus A D. 276, a’ bhliadhna ’s an do mharbhadh Oscar mac Oisein le Cairbre Ruadh. Bha so mu thuairim sea ceud bliadhna roimh linn Choinnich Mhic Ailpein, agus na ’m biodh a’ Ghàilig air a h-atharrachadh an sin rachadh na Dàin air chall, no bhiodh iad air am measgadh le facail Eireannach. Ach cha’n ’eil measgadh sam bith annta. A nise mur biodh an sluagh ceudna air fantuinn anns an tìr, ’s a’ labhairt na cànain cheudna a bha aig an sinnsearaibh, cha tigeadh na Dàin so nuas air chuimhne bho linn gu linn. Dh’fheumadh iad a bhi air an aithris o bheul gu beul le daoinibh a bha làn-thuigsinn na cànain anns an do chuireadh ri chéile iad air tùs mu’m b’ b’urrainn so tachairt. Uime sin tha na Gàidheil a chòmhnuidh anns an tìr o linn Oisein, —no ann am briathraibh eile ’si a’ Ghàilig a labhair na seann Chaledonaich agus na Pictich.

(A’ chrioch.)

---

[236]

[Vol . 6. No. 30. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI. 21 IANUARAIDH 1898.

A Amhuinn Dhennis.

Bha side gle bhriagha againn an so gus o chionn ghoirid; dh’ fhàs i car fuar air an t-seachdain so. Bha Di-màirt ’na latha gle reòta.

Tha boirionnach a fuireach anns an àite so, bantrach Uilleim Mhic Leòid, a tha ceithir fichead bliadhna ’sa h-ochd deug a dh’ aois; theid aice air sniomh ’s air fighe stocainn a dheanamh, ’s theid aice air snath a chur ann an snathaid bhig. Cha do chuir i speuclair m’a sùilean riamh. Rugadh i anns an Eilean Sgiathanach, agus anns a bhliadhna 1839 thainig i mach do Eilean a’ Phrionnsa, far ’n do dh’ fhuirich i àireamh bhliadhaichean mu ’n d’ thainig i do ’n àite so. Tha i an so riamh uaithe sin gu slàn ’s gu sona.

Tha Uisdean Mathanach, a mhuinntir an àite so, a bha o chionn àireamh bhliadhnaichean ann anColumbiaBhreatunnach, an deigh an t-àite sin fhàgail, ’s e ’cur roimhe dhol do ’n Chlondaic. Gu ma math a theid leis.

Chaochail Domhnull Mac Gill-fhinnein ann an so air an 29mh latha de ’n mhios s’a chaidh. Bha e tinn ùine mhor. Bha e gle mheasail aig na h-eòlaich uile. Is mise do charaid,

AN T-OGANACH.
Ian. 12, 1898.

’S Toigh Leis Mac-Talla.

A CHARAID: —Tha mi cur dolair g’ur n-ionnsuidh air son MAC-TALLA air son na bliadhna so. Tha mi ’ga leughadh gach seachdain le mor thoileachadh, gu sònruichte na “Sgeulachdan Arabianach,” agus “Mu na Seann Ghàidheil” —agus moran eile. Tha mi ’guidhe soirbheachadh mor agus bliadhna mhath ùr dhuibh. Is mi ur caraid,

ALASDAIR MARTUINN.
Valleyfield, E. P. I.

Feuch nach dean thu dearmad air MAC-TALLA. Cuir a phàigheadh uige gun dàil.

Mu Reul-iuil na h-Airde-tuath.

Tha’n real so furasda chomharachadh, a thaobh nach ’eil i ’g atharrachadh a h-àit anns an speur ach ro bheag. Leis mar tha i do ghnàth r’a faicinn ghoirid o’n aon àite, tha i ’na reul-iùil do’n mharaiche, gu h-àraidh a mach air a’ chuan. Mun d’fhuaradh a’ chòmbaist a mach, cha robh riaghailt stìuraidh a b’fhèarr aig a’ mharaiche na’n reul so; agus eadhon san àm so, ’nuair a tha na speuran soilleir, feudaidh iad, ann an iomad àite, barrachd earb ’s a dheanamh aisde na á tarrang-art na combaiste. Tha so gu nadurra ’gar tarruing gu smuaieachadh air maitheas Dé, a tha mar so, le suidheachadh agus gluasad nan reul, a toirt fiosrachadh do dhaoinibh air amannaibh agus air ionadaibh. Innsidh esan a tha eòlach air gluasad nan reul, ann an dùthaich anns nach robh e riamh roimhe, a’ cheart àit anns am bheil e. Is aithne dha am mios, an latha, agus an t-àm do’n latha, co cinnteach ’s ged a bhiodh an t-uaireadair a b’fheàrr aige, Is furasda so a thuigsinn ma bheachdaicheas sinn gu bheil na reultan a’ teachd gach oidhche ceithir mionaidean ni’s luaithe chum an àite d’an d’thàinig iad an raoir; agus, uaithe sin, gu bheil iad a’ teachd dà uair an uaireadair an comhair a’ mhìos ni ’s tràithe. Mar so chi sinn an rionnag a tha sinn a’ faicinn an nochd aig deich uairean, ma sheasas sinn san àite cheudna mìos o’n nochd, ’sa cheart aite sin aig ochd uairean; agus gheibh thu an rionnag a tha air a’ mheadhon oidhche ’n nochd calg dhìreach os ceann, bliadhna o’n nochd sa’ cheart àite. An so aidicheamaid tròcair chaomh an Tighearna do’n t-saoghal. ’Se so am feum a’s suarraiche tha na reultan a’ freagradh ann an cruthachadh Dhé; gidheadh tha so féin ’na aobhar taingealachd.

Tha sinn a smaoineachadh gu bheil am MAC-TALLA ’san am a tha so gle airidh air a leughadh. Tha na Sgeulachdan Arabianach a toirt toileachaidh do mhoran bho sheachdain gu seachdain. Tha sgriobhaidhean “Chona” làn de dheagh fhios rachadh, agus tha sinn a’ cluinntinn gu bheil am luchd-gabhail ’gan leughadh le mor thlachd. Agus tha Eachdraidh nan Caimbeulach a toirt toileachaidh agus fiorrachaidh dhuinn eile. Anns an àireamh so gheibhear oran laghach, “Ann Gille beag aig Da.” A bharrachd orra so uile tha litrichean á caochladh àiteachan, gun iomradh air naigheachdan na seachdain agus nithean eile. Tha sinn air an aobhar sin, dhe’n bharail gur fhiach MAC-TALLA a leughadh cho math ri phaipeir sam bith a tha tigh’nn air na criochan.

Tha luchd-riaghlaidh nan Stàitean air a dhol gu mi-chiataibh. Cha’n fhaod neach a nise dhol a stigh air criochan na dùthcha ma bhios còta no bad sam bith de bhian ròin uime, gun e bhi air a thoirt uaithe. Thug dithis bhoirionnach a mhuinntir Halifacs ionnsuidh air a dhol do na Stàitean o chionn ghoirid; ach bha còta de bhian nan ròn aig gach te dhiubh, agus b’ fheudar dhaibh tilleadh aig a chrich neo bhiodh iad ’gan dith!

BATHAR MATH SAOR.

Am bheil Deise, Cota, Cot’ -uachdair, Currachd, Brogan, Rubbers ,no ni sam bith dhe ’n t-seorsa sin a dhith ort? Ma tha ruig
TORMAD DOMHNULLACH.

’S ann aige tha ’m bathar a’s fhearr ’s a’s saoire tha ’sa bhaile, agus ma theid thu dh’ an stor aig’ aon uair, theid thu ann a rithist.
Na leig so as do Chuimhe.

MacCoinnich & Co.

Tha sinn an deigh stòr ùr tàillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an àm cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.

H. D. Mac Ille-Mhaoil,
Stewartdale , C. B.
Cloth,Drogaid, agus Plaideachan “Eureka.”
Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a gabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige neo sgriobh uige.

C . H. HARRINGTON & CO.
Flur, Min, Ti agus Siucar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
Soithichean Glaine agus Creadha, math agus saor.
Brogan, Botainnean, Rubbersagus Caiseart de gach seorsa
’GAN CREIC SAOR.

---

[237]

[Vol . 6. No. 30. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Bha stoirm shneachda ann an raoir ’san diugh a rinn e car duilich do dhaoine dhol mu’n cuairt. Cha’n eil sinn an dùil gu’n d’ rinneadh milleadh mor air na ròidean oir cha robh an cathadh gle mhor.

Tha àireamh shoithichean a mhuinntir Cheap Breatunn gu dhol a mach dh’ionnsuidh na deighe a mharbhadh nan ròn toiseach an ath mhios. Tha iadsan a tha ris an obair so gach toiseach earraich a’ deanamh gle mhath.

Tha ainmean na muinntir a phaigh o chionn seachdain ri ’m faicinn ann an àit eile. Tha sinn fada ’nan comain, ach bu mhath leinn gu’m biodh an àireamh nas motha mar bu chòir i bhith. Tha sinn an dòchas nach eil aon aig am bheil am paipeir mi phàigheadh nach dean sin romh dheireadh a mhios.

Chaidh ceathrar ghillean fheuchainn ann anSpringhill , N. S. ,air an t-seachdain s’a chaidh air son iad a thoirt ionnsuidh air fear de’n companaich a chrochadh. Ge b’e de eile rinneadh orra fhuair triùir dhiubh deagh ghabhail orra o’m pàrantan fhéin mu’n d’ fhàg iad am priosan. Thugadh mar sin dhaibh leasan nach diochuimhnich iad an ùine gle ghoirid.

Chaidh coig bliadhna fichead dein tigh-obrach a thoirt do Iomhar Gibson, duine dubh ann anKentville , N. S. ,air son e bhristeadh a stigh do stòr anns an àite sin agus naodh dolair fhichead a dh’ airgead a ghoid. Cha’n eil ach da bhliadhna o’n fhuair Gibson as an tigh-obrach roimhe. Fhuaireadh deich dolair dhe’n airgead air a shiubhal ’nuair a chaidh a ghlacadh.

Tha Joaquin Miller, bàrd ainmeil nan Stàtein an Iar an deigh baile Dawson, faisg air Clondaic a ruigheachd. Air a thurus chaill e te dhe chluasan agus a dha de mheòirean a chas leis an reothadh, agus rinneadh milleadh eile air a bharrachd air sin. Bha e ann an suidheachadh gle thruagh ’nuair a rainig e Dawson. Tha Miller thairis an tri fichead bliadhna ’sa deich a dh’aois. Nach treun e do sheann duine.

Tha ùpraid mhor a dhol air adhart ann an Sidni Tuath o chionn beagan ùine air ais a thaobh smuglaidh. O chionn mios no còrr chaidh roinn mhor de stuth làidir a bha air bòrd scithich a thainig a stigh a ghlacadh, agus o chionn beagan us seachdain chaidh an caiptean agus dithis dhe’n sgioba a chur dh’ an phriosan. Chuireadh mu dheibhinn dithis a mhuinntir a bhaile chur an greim cuideachd, ach bha fear dhiubh nach gabhadh faotainn. Oidhche Di-haoine s’a chaidh fhuair an caiptean teicheadh as a’ phriosan agus cha d’ fhuaireadh sgeul air uaithe sin. Cha d’thainig crioch air a’ ghnothuch fhathast; tha ’san ainm gu bheil tuilleadh de mhuinntir a bhaile ri bhi air an cur an greim, agus cuid nach buin do’n bhaile idir.

Tha pàrlamaid Nobha Scotia ri bhi cruinn air an t-seachdamh latha fichead dhe’n mhios, Dior-daoin s’a tighinn. ’Se so a cheud uair dhi suidhe an deigh an taghaidh, agus tha cead laghail aice suidhe còig bliadhna an deigh a chéile. Fad ceud bliadhna roimhe so, cha robh cead aig pàrlamaid Nobha Scotia suidhe ach ceithir bliadhna an deigh a chéile, ach air a gheamhradh s’a chaidh rinneadh achd ùr leis am bheil cead aice suidhe coig bliadhna. Tha a phàrlamaid ur so na’s aon-taobhaiche na pàrlamaid ’sa mhor-roinn so riamh roimhe. Tha ochd buill dheug air fhichead innte agns dhe’n àireamh sin isliberalscoig deug air fhichead, agus isconservativesa triùir. Faodaidh mar sin am Priomhair agus a phàirtidh deanamh mar a chi iad fhein iomchuidh re nan coig bliadhna tha tighinn, ach tha fhios nach dean iad ni sam bith nach biodh a chum math na dùthcha.

Chaidh fear Micheil Nehiley a mharbhadh ann a Halifacs o chionn beagan us seachdain air ais, le tuiteam ann an toll soithich a bhatar a lionadh. Cha robh e beò ach beagan uairean an deigh dha tuiteam.

Chaochail an t-Onarach Tearlach P. Villiers, fear de bhuill na pàrlamaid Bhreatunnaich o chionn ghoirid ann an Sasuinn. Theirte “Athair Tigh nan Cumantach” ris; bha e na bhall de’n tigh sin riamh o’n bhliadhna 1835. Bha e ceithir fichead us sia bliadhn’ deug a dh’ aois.

Tha brat math sneachda air an talamh an nise. Shil roinn mhor oidhche Shatharna s’a chaidh agus tha na ròidean mar a’s trice gle mhath, cho math sa thig air a’ gheamhradh se. Tha sinn an dòchas gu mair iad mar sin, agus gu faigh na tuathanaich agus feadhainn eile cothrom air an cuid obrach a dheanamh.

Bho ’n dhùin an acarsaid ’sa sguir na bàtaichean a ruith eadar an da bhaile, tha carbad-iaruinn a’ ruith maduinn us feasgar ceithir latha dhe’n t-seachdain. Bhiodh e moran na bu dheiseile an carbad a bhi ruith sia latha, ach o nach fhaighear sin a chionn nach eil na tursan a’ pàigheadh gu ro mhath, ’s còir do mhuinntir an da bhaile feuchainn ri bhi toilichte.

Bha strith mhor eadar bailtean mora Halifacs agusSt . Johno chionn bliadhna feuch co aca gheibheadh a bhi ’na phort-geamhraidh do Chanada. Chaidh a’ chuis leSt . Johna chionn gu’m b’e port bu fhreagarraiche na Halifacs, agus air sàilleabh sin tha malairt mhor a’ dol air adhart troimh ’n bhaile; tha chuid a’s motha de na tha falbh ’sa tighinn de bhatar do Chanadh a’ dol troimh ’n phort sin.

Bha Mr. Friseal, aon de àrd luchd-dreuchd na cuideachd a tha bruidhinn air obair-iaruinn a chur air adhart ann an so, air beulaobh comhairle na siorrachd Dior-daoin, ag iarraidh a chuideachd a bhi’ air a saoradh o chisean. Rinn e òraid ghasda, anns ’n do chuir e fa ’n comhair gach feum a dheanadh an obair-iaruinn d’an t-siorrachd. Aig àm sgriobhadh cha d’rinn a chomhairle fregairt a thoirt da, ach tha e gle choltach gu’n deanar gach misneachd is urrainnear a thoirt daibh.

Tha ’m bhaile so, agus gach bail eile ’sa mhor-roinn gu bhi taghadh Ard-bhàillidh agus comhairlichean air Di-màirt a’ cheud latha de’n ath mhios. A reir coltais cha’n eil duine gu ruith air son Ard-bhaillìdheachd Shidni ach Mr. Crowe, a thug deagh riarachadh anns an dreuchd sin air a bhliadhna s’a chaidh. Air son chomhairlichean, tha dol a ruith anns a cheud earann dh’n bhaile, Domhnull M. Currie, agus Iain Poushay; anns an darra h-earrann Tearlach Mac Fhionghain agus Reynolds Harrington; ’s anns an treas earran, Raonull Gillios, agus E. C. Hanrahan.

Iadsan a Phaigh.

Caipt A. I. Moireastan, Port Hawkesbury $4 .00
Caorstaidh B. Domhnullach, Amhuinn Tuath $4 .00
Dughall Domhnullach, Gleann Comhain,
Lachuinn Mac Faidein, Valley Mills.
Aonghas Mathanach, Gut a Tuath.
Domhnull Moireastan, Ceap Nor.
Cassie C. Domhnullach, South Cove.
Eoghann Moireastan, Allt Dubh Mhira.
Bean Neill Mhoireastain, Salem Road.
Iain L. Mac Gilleain, Woodbine ,50c
Eobhann A. Mac Eachairn, am Béighe ’n Ear, 50c.
Iain I. Sutherlan, Kenowgare , N. S.
An t-Urr. R. MacGilleain, Valleyfield , E. P. I. , $2 .00
Alasdair Martuinn, M. P. Valleyfield , E. P. I. ,
S. M. Martuinn, Heatherdale , E. P. I.
Donnachadh Mac Aonghais, Mac Intyre, Ont.
Padruig Cràbhard, Dùbhairt, Ont.
I. L. Lister, Fergus , Ont.50c.
Alasdair Mac Citheagain, Everett , Mass.
Donnachadh Kerr, Mass. $3 .00

BATHAR UR.
Moran de Churaicean Geamhraidh, eadar 10c. us $5 .00.
Brogan matha saor.
Ti mhath mar a b’ abhaist.
Beagan de Cheannachd Thioram.
Olla 25c. an galan; 5 galain air $1 .00.
NIALL DOMHNULLACH,
BADDECK , - - C. B.

J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B.

BADDECK , - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh. Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris ainmichte.
Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

---

[238]

[Vol . 6. No. 30. p. 6]

Eachdraidh nan Caimbeulach.

(Air a leantuinn.)

Tha e air a radh gu ’n robh Duibhne Loch Odhe ’na fhear-sporain aig righ Donnachadh I, agus mar an ceudna aig a mhac, Calum Ceann-mor, araon romh àm aramach Mhic Bheith agus na dheigh; agus mar an ceudna gu ’n do nochd an righ am mor luach a chuir e air a sheirbheis le ’dheanamh na ridire. An deigh a bhais thainig a mhac fhein d’ am b’ ainm GILLE-CALUM ’na àite. Theirte Gille-Calum Mac Duibhne ris. Bha an linn anns an robh e beò lan luasgain ’us troimhe cheile ann an Alba. Cha ’n urrainn sinn a bhi cinnteach cuin a dh’ eug e. Bha mac aige d’ am b’ ainm Gillespic. B’ esan GILLESPIC Mac Ghille-Chalum Mhic Dhuibhne. Bha dithic mhac aig Gillespic, Donnachadh am mac bu shine agus Dughall. ’S ann bho Dhughall so a thainig Caimbeulaich Chreignish a mach. Thainig DONNACHADH a stigh air Loch Odha an àit’ athar. Bha dithis mhac aig Donnachadh, Dughall a mac bu shine, agus Iomhar. Tha e air a radh gu ’m b’ esan priomh-athair Chloinn Iomhar. Thainig mar sin Cloinn Iomhair agus na Caimbeulaich a mach bho ’n aon stoc air tus.

Thainig DUGHALL Mac Dhonnachaidh Mhic Ghillespic a stigh air oighreachd athar. B’e Dughall so a cheud fhear de ’n fhine a bha air a shloinneadh Caimbalaich, ( ’s ann mar sin a bha ’n t-ainm air a litreachadh an toiseach). ’Se Dughall Caimbeul a theirte ris, agus is ann air-san a tha na Caimbeulaich air an ainmeachadh bho ’n àm ud a mach. Bha da mhac aig Dughall Caimbeul, mar robh an corr; Gillespic an t-oighre, agus Eobhann. ’S ann bho Eobhann so a thainig Caimbeulaich Loudan a mach. Bha Gillespic Mac Dhughaill Chaimbeil posda ri Eiric nighinn Tighearna Charric, bho ’n robh teaghlach aige. Bha esan beò ri linn Alasdair I. agus Alasdair II., righrean Alba.

’Nuair dh’ eirich Somhairle II, tighearna nan Eilean, ann an ceannairc an aghaidh an righ anns a bhliadhna 1221, thainig righ Alasdair II. le feachd laidir a nall do Earra-ghael chum peanas a dheanamh air. Ghabh an Domhnullach an ruaig agus theich e do na h-eileanan. Thog an righ aig an àm ud Earra-ghael gu bhi na siorrachd, agus rinn e Gillespic Loch Ódhe ’na shiorram agus shuidhich e ’n dreuchd sin mar dhùthchas, no mar chòir oighre ’na theaghlach.

Thainig CAILEAN mac Ghillespic gu bhi ’na uachdaran an àite athar fhein. Bha Cailean na dhuine cliùiteach ’na latha agus ’na linn. Tha iomradh fathast air mathas agus deagh-bheus an duine so a measg muinntir Earra-ghael. ’S e Cailean Mor a theirte ris. ’S ann uaithe-san a tha Mac Chailean Mhoir air a radh ri Diùc Earra-ghael gus an latha an diugh. Bha Cailean Mor agus Dughallach Lathairn a mach air a cheile. Chuir iad cath fuilteach aig Balach-na-Scringe. Ghabh na Dughallaich an ruaig, ach thuit Cailean Mor anns a bhlàr. Thachair sin anns a bhliadhna 1260. Bha e air adhlacadh an Cille-Chrianain an Loch Odha.

B’e NIALL mac Chailean Mhoir aon de “Fhiughalaich Raibeart Bhrus.” Bha e airidh air an ainm oir bha e air leth dileas do ’n Bhrusach. Sheas e ’thaobh gu gaisgeil nuair bha moran de mhaithean na dùthcha a gabhail taobh Bhalioil anns an stri a bh’ ann. Bha Niall mac Chailean Mhoir a’ cogadh air taobh a Bhrusaich an aghaidh nan Dughallach agus fineachan eile nach robh cairdeil ris an righ. ’S ann an Dail-an-righ, am Peirt, a spian an Dughallach am braist dheth uchd a Bhrusaich. Tha ’m braist aig na Dughallaich fathast ach ’nuair fhuair am Brusach thun na cathrach chaill am fear a rinn an gniomh gaisgeil so a chuid fearainn. B’e Niall mac Chailean, aon de na Barain a shuidh am pàrlamaid Ara an 1314, far an robh achd deanta leis an robh an crùn air a shuidheachadh air Raibeart Brus agus air a shliochd ’na dheigh. Mar chomharradh air a dheadh rùn do Niall thug an righ dha a phiuthar, Bain-tighearnaMarjoriBrus, mar mhnaoi.

(Ri leantuinn.)

A Eilean a’ Phrionnsa.

FHIR-DEASACHAIDH CHOIR, —Chi mi air toiseach a MHIC-TALLA, “An ni nach cluinn mi ’n diugh cha ’n aithris mi màireach.” Ach ged tha, rud a chluinneas e ’n diugh aithrisidh e màireach. Cha ’n eil math a bhi tuireadh air a mhi-sgoinn, ach bu chòir an dolair seo a bhi agaibh leth-bhliadhna roìmhe seo.

Nis, tha cuimhn’ agaibh gu ’n do ghuidh “Iain” còir oirnn, ’na litir mu dheireadh ’sa MHAC-TALLA, sinn a thoirt cùnntas dhoibh air cor air càirdean—na Gaidheil anns an dùthaich seo. Cha ’n eil sin gle shoirbh a dheanamh anns a’ MHAC-TALLA; ach nam biodh agamsa air cùl mo laimhe na dheanadh an gnothach, b’e mo mhiann a bhi thall ’nam measg fad bliadhna, ’s cha ’n eil eadar Maol Chinntire agus Loch-na-madadh, duine aig a bheil cairdean an so, nach innsinn dhoibh umpa.

“Cha ’n eil coill gun a crianach.” Ach mar shluagh, tha na Gàidheil an seo, mar a bha, mar a tha, ’sa bhitheas, anns a’ h-uile linn ’s anns gach cearna dheth ’n t-saoghal anns a bheil iad, measail, firinneach, onorach, ’nan aobhar uaill do ’n dùthaich agus do na daoine o’n d’ thanaig iad. Sin agaibh e ’dh’ aon fhacal. Tha cuid dhiu bochd ’s cuid beairteach, ach docha nach e ’n dream a tha beairteach a’s toilichte; “Tha smùdan fein á ceann gach fòid.”

Seo an la mu dheireadh dhe ’n bhliadhna, ’s cha do thuit fhathast de shneachda na chòmhdaich an asbhuain. Bha an geamhradh gle bhriagha gus a nis, ach b’ fhearr linne barrachd sneachda bhi againn, oir tha moran obrach ’ga dheanamh air an eilean seo ’sa gheamhradh, mar tha tarruing chonnaidh, agus a toirt moran de gach seòrsa fiodha dh’ ionnsuidh mhuillean, cuid ’ga chreic, us cuid eile ’ga shàbhadh air son am feum fhéin.

Thuirt mi gu bheil cuid dhiubh bochd, ach cha mhor gu bheil duine air an dùthaich an seo gun tigh ’us fearann saor á grunnd. Ach thuit prisean a h-uile seòrsa barra, seach mar a bha iad fichead bliadhn’ air ais; tha sin ’nar n-aghaidh. Thuit mar an ceudna, pris nan each, air chor ’s nach pàigh e bhi ’gan togail. Ach tha daoine nise cumail barrachd cruidh. Tha moran factoridhean ime ’s chaise air an eilean, a tha ceannach a bhainne—ga tharraing o na geatachan. Tha e ’gam pàigheadh ni ’s fhearr na bhi ’g obair leis a lonaid. Ceannaichaidh duine le dolair barrachd mor an diugh dheth na h-uile ni bhios feumail dha, (ach tombaca ’us stuth-làidir), na dheanadh e fichead bliadhn’ air ais, ’s mar sin cha ’n eil aobhar againn a bhi seinn “Iorram-na-truaighe.”

Tha suas ri da cheud taigh anns a’ sgire seo, ’s gun taigh Goill na measg ach a ceithir, agus ’s i mo bheachd nach eil deichnear dhiubh ’gabhail a MHIC-TALLA. Ud! Ud! na innseadh Gall a Ghàidheal e. Cha ’n eil coire sam bith agamsa air na Gàidheil, ach an dimeas a tha pairt dhiu ’deanamh air a Ghàilig. Bu chòir gu ’m biodh iad cho dichiollach ’s a bha ’n t-Eirionnach a bha ’gabhail an aisig air soitheach ann a stoirm. Bha i laidhe air a taobh-mor. Chual e fear a glaodhaich: “Helm hard to lee! ” ’s e thuirt Padruig: “Helm na truaighe!” mur cuir thu do ghuala ris a mhaide-sa, bithidh i thairis!” Cuireamaid ar guala ris a MHAC-TALLA! Na Gàidheil a’s àirde inbhe an, seo ’s iad a’s measaile air a Ghàilig. Tha seachdnar mhinistearan ’ga searmonachadh air an eilean.

Cha ’n urrainn mi moran coire chur air an oigridh ged nach biodh Gàilig aca. Ach luchd nan ceann liatha, ’mablaich Beurla, gun fhios carson! Choinnich D, agus A, ’s thuirt D, “Me think she’ll be goin’ to make water! ” ’s thuirt A, “U yes! the almanac she’ll be say, ‘big rain the morrow!’ ”

’S ann a thoill iad le chéile bogadh crochaidh; iadsan a’ bruidhinn Beurla ’s gun i idir aca. An Gàidheal a ni dimeas air a Ghàilig, cha chreid mi gu robh meas aig air a mhàthair, a thàlaidh e le ceòl binn na Gàilig. Mar a thuirt am bàrd coir:—

“A chanain ghrinn thu, bhinn-chiuil bhileanta,
A chanain uasal tha duanach, luinneagach,
A’ chainnt thig suas riut, cha chual ’s cha chluinnear i,
Cha ’n fhaigh ’s cha d’ fhuaradh air cuairt na cruinne i.”

Slan leibh. Is mi ur caraid dileas,
MURCHADH CAM.
Bail’ an Tobair, E. P. I.

---

[239]

[Vol . 6. No. 30. p. 7]

Litir a Ontario.

FHIR-DEASACHAIDH,— ’Se so an oidhche mu dheireadh do ’n bhliadhna 1897, agus tha gaoth a seideadh mor gum biodh cabhag mhor oirre air son an t-seann bhliadhna a sguabadh air falbh as an t-sealladh agus a cur ris an àireamh mhor a chaidh seachad anns na linntean a dh’ fhalbh. ’Nuair a dh’ amhairceas sinn air ais, agus a smaointicheas sinn air na chaidh seachad de bhliadhnaichean o’n thainig sinn a stigh do ’n t-saoghail so, cia lion bliadhna ùr a chunnaic moran againn a tighinn a stigh, agus ’se gnothuch cinnteach a th’ ann gun deachaidh an àireamh a’s mo de’r bliadhnaichean seachad. ’S iomadh cuimhne thursach, throm a bheir a bhliadhna ùr do mhoran a bha bliadhna gus a nochd gu cridheil, sunndach a deanamh furain ri càirdean dileas a thainig dhachaidh air son a bhith aig bòrd cuirme air la na bliadhn’ uire, ach a nis air la na bliadhna ùr so, ’s iomadh suidheachan falamh a gheibheir ann a moran de theaghlaichean. An t athair a bhiodh ’na shuidhe aig ceann a bhùird tha àite an diugh falamh. A mhàthair a bha frithealadh aig ceann eile bhùird da cloinn dleasanach, tha h-àite-se falamh mar an ceudna. Agus an uair a thig am mac no ’n nighean dhachaidh a dh’ ionnsaidh an t-seann taighe, cha ’n fhaic iad e ach mar crannaibh ruisgte oir dh’ fhalbh a mhuinntir a bh’ air stiùir a dh’ ionnsaidh na dachaidh bhuan; agus cha ’n ioghnadh e ged a their a mac no ’n nighean, “Ciod e an dachaidh gun mhàthair, gun athair innte? Cha ’n eil innte ach dachaidh fhuar, coma gu de cho math ’sa tha i.”

Tha ’n t-side gu math stoirmeil o cheann seachdain air ais. Tha sneachda gu leòr againn a nis, agus cha mhor nach feud mi radh gu bheil tuilleadh ’sa chòir ann; tha h-uile duine trang a deanamh a ghnothaich fhein, agus ’se duine gle mhath air a dhoigh a theid aige air sin a dheanamh. Tha moran a’ coimhead air son dreuchd fhaotainn ’san taghadh air Di-luain s’a tighinn, ach ged a ruitheas moran ’sa réis cha ’n fhaigh ach beagan an duais.

Chunnaic mi an la roimhe gille òg, Lachuinn Mac Gilleain, mac Ailein Bhain, anns a bhaile so. Thainig e á Dakota o cheann seachdain. Bha e ’g innseadh dhomh gu ’n robh e gle eòlach air “Gilleasbuig Ruadh,” a bhios a’ sgriobhadh á Dakota dh’ ionnsaidh a MHIC-TALLA. Tha sinn an dòchas gu faic sinn ann an ùine gun bhi fada litir mhor o pheann Ghileasbuig choir, oir tha e gle mhath air cur an òrdugh litrichean ’sa Ghàilig.

Bha cruinneachadh mor anns an eaglais chléirich an oidhche roimhe, co-cheangailte ais an sgoil Shàbaid. Bha moran a mach, sean agus òg, agus bha oidhche gle shùnndach air a cur seachad. Bha ceannard na sgoile, Domhnull Mac Mhuraich, ’sa chathair, agus ’nam biodh e air iarraidh air, rachadh aige air òraid a thoirt seachad ann an Gàilig gle mhath, ged nach eil ann ach gille òg fhathast. Chaidh leth-cheud dolair a chur cruinn an oidhche sin air son na sgoile Sàbaid. Cha d’ fhuair sinn minister ’san eaglais chléirich an so fhathast; tha gu leor a tighinn air son an dearbhadh air son na dreuchd, ach cha deach aon a thaghadh fhathast.

Tha cuid de ma gillean òga, (agus sean cuideachd), a’ bruidhinn air a dhol do ’n Chlondaic ’san earrach s’a tighinn. Ach ’s math gach cùnnradh fad fo laimh. ’S tha iomadh sleamhnachadh eadar an cup agus am beul. Cha do dh’ fhalbh iad fhathast.

O’n thoisich mi air sgriobhadh, thainig crioch air an t-seann bhliadhna, agus ’nuair bha mi an so leam féin, (oir chaidh cach a chadal). ’s iomadh smaoin a thainig ann am cheann, ’nuair bha mi mar gum bithinn a faire na bliadhna a bàsachadh—smaointean nach urrainn duine thuigsinn ach aon a tha co-fhaireachdain aca gu de iad. Tha mi a nis a dol a sgur, a guidhe bliadhna mhath ùr do ’n MHAC-TALLA agus da luchd-leughaidh uile, agus moran diubh. Slan leat a nochd, gus an cluinn thu bhuam a rithist.

Is mi do charaid,
IAIN MAC ILLEASBUIG.
Priceville , Ont. ,Ian. 1, 1898.

Gruagach is Aithne Dhomh.

SEISD.
O, seinneam mo dhuanag,
Do ghruagach is aithne dhomh,
Tha tàmh aig an àm so,
Air Galltachd nam machraichean.
Is geug i gun bheud, thug
Mi spéis a chionn tamull di;
Is blàth i gun fhàilinn
’Si h-àile chuir dalladh orm.

Sùilean is caomhaile,
Aodann is tlachdmhoire;
Deise is dreachmhoire,
Pearsa is maisiche;
Inntinn is turaile,
Giulan is taitniche;
’S tha tlàthas ’n a làthaireachd
Thàlaidheas m’ anam rith’.

Mar bhàta gun stiuir
Bha mo chursa dol carach orm,
’N uair dhearrs orm an euchdag
Mar reul-iuil do ’n mharaiche,
No gealach mi h-oidhche
’Chur soills’ air mo rathad-sa—
’S i fhein mo cheann uidhe
Na ’m b’ urrainn domh amais air.

’S blàth leam mo dhuthaich,
’S mo run air bhi tathaich innt’;
’S caomh leam na daoine;
Na teaghlaich ’s na dachaidhean;
’S binn leam a Ghàidhlig,
’S i chànain is blasda leam;
Ach ’s anns’ leam an òigh
A tha ’n còmhnuidh ’n am aire-sa.

Ghuidhinn di slàinte
’Us àgh fhad ’s is maireann i;
Ghuidhinn di sòlas
Gun bhròn no gun smalan oirr;
’S ma tha e an dàn domh
A gràdh gun bhi agam-sa,
Is leòir dhomh de ’n t-saoghal
I daonnan bhi rathail ann.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear Tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Indurated Fibreware

Tha an seorsa so na ’s daoire na na bucaidean cumanta, ach ’s math is fhiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.

THE
E. B. EDDY, Co.,
LIMITED,
HULL, CANADA.

---

[240]

[Vol . 6. No. 30. p. 8]

An Gille Beag aig Da.

LUINNEAG.

Hó ro ’ille bhig mo rùin,
’Ille bhig ’tha air mo ghlùin,
Hó ro ’ille bhig mo rùin.
Mo dhùrachd thu bhith sona dheth.

So an gille beag aig da,
Gille beag a chridhe bhlàith;
’S grian thu dhuinn a dh’ oidhch’ ’s a là,
A toirt dhuinn slàint’ is toileachaidh.

Tha thu math air dùsgadh tràth.
’S air cur lunndairean o phramh:
Ged bhios Clos! no Uist! ga ’radh,
Cha nochd thu bàigh d’ am monaiseachd.

Mun dig gath o shùil na gréin’
’S mun dig ian a sheinn air géig,
Bidh tu deas gu dhol nad leum
Ri t’ obair fhein gu toinisgeil.

Bheir thu chathair bheag air chluais
’Chum a bhuird gu sunndach luath;
Streapaidh tu gu treun a suas,
’S gach lamh mu ’n cuairt toirt cothrom dhuil

Cluinnidh sinn o d’ bhilibh binn’,
Thoir dhomh aran, thoir dhomh ìm,
Thoir dhomh bainne, thoir dhomh tì:
Cha leigear ni a dholaidh leat.

’S tu nach gearain air cion càil,
Ged bhiodh tràth againn air tràth,
Bhiodh tu deas gu dhol na ’dhàil,
Le d’ sgéin, le d’ spàin, ’s le d’ chorragan.

Tha thu tapaidh, tha thu luath,
Theid thu sios is theid thu suas,
Gheibh thu dhomh gach ni bhios bhuam,
’S cha ’n iarrar duais no moladh leat.

’S gasd’ a rannsaicheas tu cùil;
Cha bhi ni nach faic do shùil,
Prine cam no bucall ùr,
’S bheir thu le sunnd mu ’r coinneamh iad!

Tha thu math air spaideadh guail
Air an teine latha fuar;
’S ged bhios beagan doch mu d’ ghruaidh,
Cha chuir sin gruaim no dorran ort.

’S tric tha cur an uird gu feum;
’S grinn a bhuaileas tu leis spéic;
’S bheir thu ceol gu seolta, gleusd’,
A taobhan réidh a choire leis.

’S math an ceann thu do na cait;
Bheir thu dhaibh gach ni gu pailt;
Is ma theid iad gu mi-thlachd,
Bheir thu le sgaile an conns asd’.

’S beag de ’n uaill a tha dhuit dluth;
B’ fhearr leat a bhith muigh le d’ chù,
Am measg shliseagan is smùir
Na bhith an cùirt fir dhollarach.

Bidh tu ’m mach ’sa staigh le srann;
Greis nar sealladh, ’s greis air chall,
Greis gun fhacal a do cheann.
’S greis eil’ an geall air conaltradh.

Bidh tu ’gàireachdaich an dràsd;
Gheibh thu leagadh ’s cluinnear ràn;
An ceann tiotaidh bidh tu slàn,
’S tu dol an sas am bonnachan.

Ged nach cum thu glan do dhuirn,
T’ aodach, no do bhoineid ùir
Cha doir sin thu gu mi-chliu,
Fhad ’s nach bi dùrachd don’ agad.

Ged nach tuig mi iad gu léir,
’S binne leam na ceol nan teud
T’ fhacail bheaga, bhlasda, réidh,
’S tu ’g innse sgeil air choir-eiginn.

’S e mo ghuidh’ thu dh’ fhàs a suas,
Fiamh na slàint’ bhith ’ghnath nad ghruaidh,
Tùr a bhith nad cheann le buaidh,
’S tu bhith nad ghluasad coimhlionta.

An àit ’ille freagraidh Iain, Uilleim, Thearlaich, Dhomhnuill, Sheorais, no ainm goirid sam bith. An àite da freagraidh pa no ma. Airson fonn ni. “A ho ro, mo nighean donn,” no “Irinn àrin u ho ro” an gnothach.

GLEANN-A- BHAIRD.
Ianuaraidh 8, 1898.

Tuath Dhruim-Albainn.

O có a rìgh nach seinneadh dàn,
Do àireamh eireachdail de Ghaidheil,
Is ceartas caomh ag eigheach gach là
Seinnibh fàilt’ do Thuath Dhruim Albainn
Tha firinn onair agus bàigh,
Mar thrusgan àillidh orr’ a ghnath,
Ged ’s mor am facal e ri ràdh,
Cha’n ’eil cho sàr an Albainn.

SEISD.
Tha luaith teas ghràdh is caidridh,
Cuir fallaineachd ’nam fheòil;
Tha’n ioraslachd ’san t-siobhalt, ud,
Cuir iomhaidh thar a chorr
Ged is mor am facal ’s fiòr an ràdh,
A dhinnsinn dhiubh gun sgleò,
Is mathair foghlum sìth,
Dhruim Albainn.

’Sa Chrianlarich a chunnaic mi
An Comunn Ghaidheil a’s airde prìs,
Luchd a’ bhreacain, ’chleachd na frithean,
Do Dhiarmaid righrean Albainn.
An Stiubhairteach a Tigh-an Duin,
Triath ’sgriobh eachdraidh mu’r dùthaich.
Le aireamh taobhte do luchd-ciuil
Cur sunnd air sluagh Dhruim Albainn.

Oighean flathail a Cill-Fhinn
A seinn ceol mor le torman binn
Gu milis tiamhaidh rian siol-Fhinn
’S cha’n eil ’shan linn ’dheibh cearb orra:
Mac Fhearchair mor le buaidhean ard
Le bhogha brisgeadh theud air clar,
A ciogal ciuil le lugh na lamh,
’S gach meur gu’m barr mil-armte.

Clan an Leisdear, gum bu dual
Fo chlogad seirc cur casg air fuadh,
Ochdarthir tha’n iuchair ’s uaisle
A dh’ fhuasgladh glasan teanndachd;
Am bochd ’s an coigreach le cheil,
A faighinn fasgadh ’s blas fo’n sgeith.
Fo itean iochd troimh ghliocas neimh
Tha iad mar reul gun samhladh.

Cha chuala cluas, ’s cha luaidh le beul,
Ach beag do luach na’n laoch threun,
Mar ghne thein’ os cionn nan result
Thug blas ’s fior-bheus dhaibh calmachd,
An seirc ’s an caomhachd dlùth,
Co math do’n duine bochd ’s do dhiùc,
Nis shruthas uisg’ da thaobh a chùirn
Bi cliu aig tuath Dhruim Albainn.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leigsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill, teisteannais us urrais.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia. —agus—127 State St Boston, Mass.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar duthcha tha ’nar beachd

NIALL Mac FHEARGHAIS,
TAILLEAR.
SIDNI - - - C. B

$1 .00 air 80c.
Tha tuilleadh ’sa choir de bhathar tioram againn, agus fad da sheachdain bheir sinn seachad fiach dolair de bhathar air ceithir tasdain (80c.) a dh’ airgead. Thig mu ’m bi ’n t-am seachad agus
FAIGH BARGAN.
McDonald Hanrahan & Co.
Sidni, Iulaidh 16, ’97.

C’AIT AM FAIGH MI?
Saibh, Glasan, Luaidhe, Sgeinein, Lainntearan, Sguabaichean, Paipear-tearra, Paipear-tubhaidh.
Olla, Fudar, Glaine, Siosaran, Tairnean, Bucaidean, Tuaghannan.
GHEIBH AIG
C . P. MOORE,
Sidni, C. B.