---

[241]

[Vol . 6. No. 31. p. 1]

MAC-TALLA

AN NI NACH CLUINN MI AN DIUGH, CHA’N AITHRIS MI MAIREACH

VOL. VI. SIDNI, C. B., DI-HAOINE 28 IANUARAIDH, 1898. No. 31.

Eachdraidh nan Caimbeulach.

(Air a leantuinn.)

’Nuair a phòs Niall mac Chailein Mhoir piuthar an righ, fhuair e stiallan mora fearainn leatha. Bha fearann gu leor aig righ Brus aig an àm ud, oir chaill moran de na cinn-fheadhna an cuid de ’n t-saoghal ’nuair chaidh a chuis an aghaidh Bhalioil. Bhuineadh an cuid-san fearainn do’n chrun, ’s dh’fhaodadh an righ a thoirt do’n neach a b’ àill leis. Thug e togail anabarrach do theaghlach Loch Odha gu ’n d’ thainig iad gu bhi ’n dluth dhaimh ris an teaghlach rioghail. Dh’ fhas iad ann an cumhachd agus ann am beartas.

Bha dithis mhac aig Sir Niall bho Mharjori Brus, Cailean Og, an t-oighre, agus Iain Caimbeul na Moulein. Bhuilich righ Daibhidh II. an tiodal Iarla Athol air Iain so, ach a thaobh nach d’ fhàg e sliochd chaidh an tiodal bàs leis fein. An deigh bàs Marjori phòs Sir Niall ban-Chamronach, nighean Iain Lochiall, bho ’n robh mac aige d’ am b’ ainm Donnacha. ’S ann uaithe-san a shiolaich na Caimbeulaich ris an cainte Cloinn Dhonnachaidh, do ’m bu duthchas Inbhar-Odha Lerago agus Southall.

Thainig SIR CAILEAN OG a stigh an àit’ athar. Bha esan na oifigeach airm a bha ainmeil na latha fhéin, air son a churantais. Chaidh e null a’ dh’ Eirinn maille ri Eideard Brus air ceann feachd anns a bhliadhna 1316. B’e Eideard so bràthair Raibeart Brus, agus b’e mar sin Sir Cailean mac a pheathar. Chaidh Eideard Brus a null le 6,000 saighdear an duil na Sasunnaich fhuadach a mach agus e fhéin a bhi na righ air Eirinn. Chaidh a chrunadh an Carraig-fhearghais; ach da bhliadhna an deigh sin thuit e ann am batal ris na Sasunnaich. Fhuair Sir Cailean, mar dhuais air son a ghaisge anns a chogadh ud, coir air moran fearainn an Earraghael. An deigh bàis righ Raibeart an 1329, sheas Sir Cailean gu dileas taobh a mhic, righ Daibhidh II., nach robh ach na bhalachan beag, sia bliadhna ’dh’ aois, ’nuair chaochail ’athair. Thug Eideard II., righ Shasuinn, ionnsuidh air Eideard Baliol a dheanamh ’na righ air Alba, ach sheas Sir Cailean maille ri cinn-fheadhna eile gu treun taobh an righ òig. Thog e 400 saighdear an Earraghael gu cuideachadh leis. Leis an Sheachd so thug e daighneach Dhunoon bho na Sasunnaich. Mar dhuais, fhuair e bho’n righ a bhi na uachdaran air a Chaisteal sin, agus buinidh an tiodal sin do theaghlach Earraghael gus an latha ’n diugh. Bha Sir Cailean pòsda ri Eilidh, bean-uasal de theaghlach Lenocs, bho ’n robh triuir mhac agus aon nighean aige, Gilleasbuig, an t-oighre, Sir Dughall agus Sir Iain. Tha e air a radh mar an ceudna, gu ’n robh mac diolain aige do ’m b’ ainm Niall, bho ’n d’ thainig Caimbeulaich Shuccoth a mach. Ghabh Dughall, an dara mac, taobh Bhalioil, agus ’se dh’ éirich dha air saileabh sin gu ’n do chaill e chuid fearainn gu h-iomlan. Chaochail Sir Cailean anns a bhliadhna 1340.

Bha SIR GILLEASBUIG, mar bha ’athair dileas do righ Daibhidh. Chainte Gilleasbuig Mor mar ainm ris le a chinneadh fhéin. Thug an righ dha mar dhuais air son a dhilseachd, mirean mora fearainn de na chaill a bhràthair Dughall le bhi air taobh Bhalioil. Bha Gilleasbuig pòsda ri nighean Sir Iain Lamond. Bha dithis mhac aige, agus aon nighean, Cailean, an t-oighre, agus Donnacha Sceodainish, bho ’n d’ thainig Caimbeulaich Ghlinn-faochain. Bha Eilidh, nighean Shir ’Illeasbuig, pòsda aig Iain Domhnullach, Iarla Rois, agus b’e a mac-se, Aonghas mac Iain mhic Dhomhnuill, a bu cheann-cinnidh nan Domhnullach na latha féin. An deigh bàs a ceud chompanaich phos i Iarla Lenocs bho ’n robh teaghlach mor aice. Chaochail Gilleasbuig da bhliadhna ’n deigh bàs righ Daibhidh, anns a bhliadhna 1372.

Thainig SIR CAILEAN, am mac bu shine, thun na h-oighreachd an àit’ athar. Theirte Cailean Iongantach ris air son cho fortanach ’sa bha e anns gach ni anns an cuireadh e a làmh. Dh’ fheuch muinntir Innis-Sceodainish ri cur as da, air son gu ’m faigheadh a bhràthair Donnacha an oighreachd, oir bha Donnacha air àrach ’nam measg féin. Chuir iad teine ri tigh anns ’n do chaidil e aon oidhche. Dhuisg teas na luithreich iaruinn a bha uime e. Bha gach dorus duinte air, ach shreap e suas ris a bhalla agus fhuair e mach tre ’n tubhadh ’s leum e do linne uisge a bha aig laimh. Theirear Linne-na-Luithreich ris an linne sin fathast. Chuir O’Neil, ceann-feadhna mor Eireannach, agus aig, an robh càirdeas ris na Caimbeulaich, fios gu ’n robh e dol a dh’ fhaicinn Sir Cailean gu Loch Odha. Cha robh Caisteal Loch Odha mar bu mhiann le Cailean, agus ’se rud a bh’ ann gu ’n do chuir e ri theine e, mar gu ’m b’ ann le tuiteamas, gus nach biodh fios aig O’Neil nach robh Caisteal ni b’ fhearr na sud aig Mac Cailean Mor. ’Nuair thainig an t-uasal Eireannach thug e aoidheachd dha ann am buthan leis gach greadhnachas agus fleaghachas a b’ urrainn da. Bha Sir Cailean fior dhileas do ’n righ, (Raibeart II. ), agus bha mor earbsa aig an righ as. Bha moran de na fineachan Gàidhealach aig an àm ud gu math draghail do ’n righ le bhi ag éiridh an ceannairc ’na aghaidh. Bha Sir Cailean ’na mhor chòmhnadh da ann a bhi ga ’n cumail sud fo smachd. Dh’ fhag sin fuath nach bu bheag am measg na fineachan ud do Shir Cailein, agus do a shliochd ’na dheigh. Mar bu trice, anns gach tuasaid, bha na Caimbeulaich a gabhail taobh a chrun, agus mar sin bha e tachairt gu bitheanta gur e ’n taobh air an robh iad a bha buadhachadh; ’s le bhi buadhachadh bha iad a’ fàs ann an cumhachd, agus mar a bha an cumhachd a’ fàs bha fineachan eile a bhiodh gu tric a’ cogadh riutha ’gam fuathachadh. Agus cha ’n eil teagamh anns an obair fhuilteach a bh’ ann nach robh iomadh ni deante taobh air thaobh a bha fuath-thoillteannach.

(Ri leantuinn.)

A Alba.

A DHEAGH CHARAID:— ’S fhad o’n bu chòir dhomh sgriobhadh gu’r n-ionnsaidh. Cha b’e cion toil a bh’ orm idir, ach ’s minig a thachair do chuid a dhaoine a bhiodh air an cuir m’an cuairt gu mor le cùisean an t-saoghail, nach b’urrainn dhaibh gach ni bhiodh feumail dhaibh a dhianamh còmhla. Cha’n ’eil teagamh nach e rud-eigin coltach ris a sin a dh’éirich dhòmhsa; bhiodh rud air-choir-eigin agam ri dhianamh an uair a smaointichinn air sgriobhadh g’ar n-ionnsaidh; ’se sin a chuir dail cho fad ann. Tha mi ’n dòchas gu’n gabh sibh mo leisgeul. ’S còr dhuinn a bhi ’n comain MHIC-TALLA air son cho dìleas agus cho seasrach sa tha e air son a Ghàidhlig a chumail suas. Tha e coltach gu’m biodh meas aig gach fior Ghàidheal air cainnt a mhathar agus a dhùthcha, agus gun dianadh e h-uile h-oidhirp a b’urrainn dha air son a cumail an cleachdadh. Tha e ’na aobhar toilichidh agus na thoil-ìnntinn do gach duine, gu leughadh e càinain

(Air a leantuinn air taobh 244.)

---

[242]

[Vol . 6. No. 31. p. 2]

Soirbheachadh agus Malairt Chanada.

Tha tuathanaich na duthcha an ear ’s an iar gle thoilichte gu robh iad co fabharach an uiridh leis gach ìm ’us caise ’rinn iad. Tha daoine foghluimte ’dol air feadh na duthcha ’s ag innseadh cia mar is fhearr a’s urrainn do na tuathanaich ìm ’us caise ’dheanamh, a bhitheas taitneach do na Breatunnaich, agus a gheibh pris mhor, mhaith ann am margadh leathunn an t-saoghail. Ged tha iad deigheil air a bhi ’deanamh gearain ’us monmhuir, tha iad lan de dhochas ’us de dhealas aig toiseach na bliadhna so, oir tha iad cinnteach gu faigh iad cuibhrionn ni ’s modha na fhuair iad riamh de ’n ìm ’us de ’n chaise ’tha air an cur gu feum ann an Sasunn agus ann an Albainn. Tha air an aobhar so, tuathanaich Chanada ’toirt aire ghasda do na ba Gallda anns a’ gheamhradh, agus mar so ’nuair thig an t-earrach agus an ionaltradh ur, milis, bheir na ba seachad moran bainne brioghmhor, fallain, agus theid ìm glan, milis, agus caise laidir, blasda ’ghiulan thar a chuain air doigh ni ’s fhearr, agus ann am meud a’s modha na thachair riamh roimhe.

Is maith a tha fios agam gu bheil maraichean lamhach, eolach Nobha Scotia agus nan roinnean eile ’tha ri taobh na fairge ’deanamh seirbhis mhaith agus tharbhach do na Staidean anns gach samhradh. Is tric a chuir mi eolas ann an acarsaid Phortland, air ceatharnaich ghasda Ghaidhealach a bhuineadh do Chanada, ’s a bha ’faotainn tuarasdail airson an seirbheis ’s an seoladaireachd bho na Staidean. Tha feum aig Canada ’s aig Breatunn air sgil, ’us neart, ’us gaisge, ’s cruadal gach seoladair a bhuineas do Nobha Scotia, do Bhrunsbhic Nuadh ’us do Eilean a’ Phrionnsa maille ris an Fhearainn ùr a Fhuaradh, (Newfoundland) .Tha amharus laidir agam gu bheil na daoine ’chaidh suas gu Bagh Hudsoin anns an t-samhradh, a’ dol a thabhairt sgeula maith, fabharach do luchd-riaghlaidh na duthcha ann an Ottabha. Tha dearbhadh nach eil fann no faoin air a nochdadh gu bheil e comasach seoladh a dheanamh agus malairt a ghiulan a mach ’s a stigh do Bhagh Hudsoin re ceithir no cuig de mhiosan anns a’ bliadhna. Tha ’m bagh ud lom-lan de gach seorsa eisg ’us mucan mara. Buinidh am bagh gu h-iomlan do Chanada. Thainig an t-àm a nis, gu cinnteach, anns an coir dhuinn gach fine eile ’chumail a mach as a’ bhagh agus cothrom ceart a thabhairt do na h-iasgairean tapaidh, aghartach againn fein anns na roinnean a tha ri taobh a’ chuain luasganaich, air gach iasg ’us beartas de ’n t-seorsa so, ’fhaotainn agus a mhealtuinn. Le gliocas sonruichte, le eolas gle phongail, ’us le aghartas a tha airidh air cliu ’s moladh, tha daoine comasach ann an Toronto ’nis iarrtuiseach air rathad-iaruinn a thogail a h-uile ceum gu Bagh Sheumais a tha air taobh deas Bagh Hudsoin agus a tha dluth-cheangailte ris a bhagh so aig am bheil farsuingeachd cuain. Tha mi fein gle dhochasach gu bi ann an uine nach eil fad air falbh, Bagh Sheumais agus Bagh Hudsoin mar an ceudna, air an nasgadh gu dluth ’us gu daingean ri cridhe Ontario. O ’n fhuair na Breatunnaich sealbh air tus air Canada, cha robh àm no bliadhna ann co surdail, gaisgeil, eolach, cruadalach, treibhdhireach airson ceartas a dheanamh do gach tir, ’us maoin, ’us storas, ’us clachan luachmhor a bhuineas duinn; agus airson lamh laidir, thapaidh, dhichiollach, neartmhor a chur air gach cearna ’s air gach ionmhas air uachdar an talamh, no fo ’n talamh, bho ’n airde tuath gu ruig an t-airde deas, bho ’n chuan a tha do ghnath a’ togail nuallain tiamhaidh, aig Sidni, gu ruig an cuain a tha le samchair iongantach a’ togail a tonnan eadar America ’sAsia .

Tha pris gu mor ni ’s modhna r’a fhaotainn am bliadhna air cruithneachd earraich ’us geamhraidh na fhuaradh bho cheann bliadhna no dha. Tha aobhar againn a bhi creidsinn gu mair a phris mhaith so; agus mar so, gu bi gliocas air a nochdadh leis na tuathanaich ann an Canada, ma ni iad oidheirp air tuilleadh cruithneachd a chur, agus a bhuain ann am miosan beartach buidhe ’n fhogharaidh. Tha sinn a’ cluinnteach iomraidh a nis, gach seachduinn, gu bheil òr luachmhor air fhaotainn ann an cearna ur de ’n duthaich mhor bheartach, àillidh anns am bheil sinn a’ tuineachadh Agus iongantas nan iongantas, tha dearbhadh againn aig an àm so fein, oir tha daoine foghluimte ann an cuisean diomhair na talmhainn ag innseadh duinn gu bheil òr r’a fhaotainn ann an Labrador. Feumaidh mise aideachadh nach fhacadh mi riamh aite no tir co bochd, fuar, neo-thorach ri Labrador. Ged nach eil feur no fochainn, lus no craobh ri fhaicinn air uchd Labradoir, tha e cosmhuil, —agus tha dochas laidir againn gu bheil an teachdaireachd gle fhior, —gu bheil ionmhasan anabarrach agus morail air am folach fo chreagan, ’us chnoic, ’us ghlinn Labradoir. Cha ghabhainn-sa idir iongantas ged rachadh MAC-TALLA fein a’ chladhach an oir ann an Labrador, mur bi Gaidheil Chanada fior-chairdeil ris agus fior fhaoilidh mar an ceudna; am feadh a tha e ’deanamh a chulaidh-mhaitheis air e fein a sgeadachadh gu riomhach, grinn, agus air Gàidhlig bhriagh, ealanta, shnasmhor a sgriobhadh airson eolais ’us buannachd a bhuileachadh air gach Gaidheal anns an duthaich. Cha ’n eil ceann no crioch air an òr ann an Claondaic. Bithidh rathaidean air an deanamh ann an uine ghearr a dh’ ionnsuidh na h-oisne ud a tha fad air falbh ann an Iar-thuath Chanada. Bithidh feum daonnan aig na daoine ’tha ’cladhach an oir ann an Claondaic; aig an amhainn fhrasach, ann am Michipicotan, agus ann an Labrador, air flur ’us aran, air ìm ’us caise, air iasg ’us sgadan, air mart-fheoil ’us muilt-fheoil. Bithidh againn margadh mor, maith ’n ar duthaich fein airson cuibhrionn laidir de gach coirce, ’s eorna, ’s cruithneachd a thogas sinn, ’us de gach damh ’us caora, ’us muc reamhar a bhitheas againn ri sheachnadh.

CONA.

SGEULACHDAN ARABIANACH.

VII. —SINDBAD AN SEOLADAIR.

CAIB. V.

An uair a chunnaic sinn iad a’ tighinn air bord, chlisg na cridheachan againn leis an eagal. Cha bu dana leinn sinn fhein a dhion, no facal a radh riutha gu bacadh a chur orra. Thug iad a nuas na siuil, ghearr iad an cabla, agus tharruinn iad an long gu tir. Thug iad oirnn falbh as an luing. ’Na dheigh sin thug iad an long gu eilean eile, far an robh iad a’ fuireach.

Tha luchd falbh na mara a’ seachnadh an eilean do’n d’thug iad sinn, do bhrigh nach ’eil e sabhailte dhaibh a dhol ann, mar a thuigeas sibh o na bheil agam ri innseadh dhuibh; ach b’ eiginn duinn cur suas leis gach ni a thainig ’nar rathad gu foighidneach.

Chaidh sinn air feadh an eilean far an d’ fhuair sinn measan a bha ’g ar cumail beo. Ach thug sinn nach robh romhainn ach am bas. Mar a bha sinn a coiseachd air ar n-aghaidh, chunnaic sinn aitreabh mhor fada uainn, agus rinn sinn direach oirre. An uair a rainig sinn i, chunnaic sinn gur e luchairt mhor a bh’ ann. Bha i gle ard agus air a deadh thogail. Bha comhlachan a’ gheata de dh’ eboni. An uair a rainig sinn an geata, dh’ fhosgail sinn e, agus chaidh sinn a steach. Ghabh sinn air ar n-aghart gus an d’ rainig sinn cuìrt mhor fharsuinn anns am faca sinn torr mor de chnamhan dhaoine, agus torr de bhioran rosta. Chaidh sinn air chrith leis an eagal an uair a chunnaic sinn an sealladh so. O’n a bha sinn gu tuiteam bhar ar casan leis an sgios, shuidh sinn far an robh sinn gun ghluasad gun charachadh.

Bha ’ghrian air a dhol fodha anns an am, agus am feadh ’s a bha sinn anns an t-suidheachadh mhuladach a dh’ ainmich mi, chuala sinn a bhith fosgladh dorus na cuirte le fuaim uamhasaich, agus thainig duine dubh am mach a bha cheart cho ard ri craoibh phailme. Cha robh air ach an aon suil. Bha i an clar an aodainn aige, agus bha i coltach ri meall teine. Bha claragan mora, fada, geura ’nan stuib am mach as a’ chairean aige. Bha beul air coltach ri beul eich. Bha a lip iochdair cho mor ’s gu’n robh i a’ tuiteam sios air a’ bhrollach aig; agus bha cluasan air cho mor ri cluasan elefant, agus bha iad’ nan laidhe air na guaillean aige. Agus bha inean mora, fada, croma air mar gu’m biodh spuir iolaire. An uair a chunnaic sinn e, cha mhor nach deachaidh an t-anam asainn leis an eagal. Bha sinn greis mhath ’s gun fhios againn co dhuibh a bha sinn beo no marbh.

An uair a thainig ar mothachadh ugainn, chunnaic sinn e ’na shuidhe anns an dorus, agus e ’g amharc oirnn. An uair a bha e greis a beachdachadh oirnn ghabh e far an robh sinn, agus rug e ormsa air chul amhaich mar gu’m beireadh feoladair air ceann caorach. An uair a sheall e gu math orm agus a chunnaic e gu’n robh mi anabarrach

---

[243]

[Vol . 6. No. 31. p. 3]

caol, leig e as mi. Rug e air fear an deigh fir de chach, agus sheall e orra anns a’ cheart dhoigh. Agus o’n a b’e an sgiobair am fear bu raimhre a bha ’nar measg, rug e air anns an dara laimh, agus stob e am bior-rosta ann leis an laimh eile; agus an uair a bheothaich e an teine gu math, rost e e, agus dh’ith e e gu shuipeir. An uair a ghabh e ’shuipear, chaidil e anns an dorus, agus bha srann aige mar gu’m biodh tairneanach. Chaidil e gu trom gus an do shoilleirich an latha. Air ar son-ne dheth, cha robh e an comas dhuinn tamh no cadal fhaotinn; oir bha na cridheachan againn air chrith leis an eagal. An uair a thainig an latha, dhuisg e, agus chaidh e ’mach as an luchairt.

An uair a shaoil sinn gu’n robh e astar math air falbh, thoisich sinn ri gearain ’s ri caoidh air a leithid de dhoigh ’s gu’n cluinnteadh astar math air falbh sinn. Ged a bha aireamh mhor dhinn ann, agus ged nach robh againn ach aon namhaid, cha do smaoinich sinn an toiseach air doigh sam bith leis am feuchamaid ri chur gu bas. Ged a bha fios againn gur e chur gu bas an aon doigh air am faigheamaid as a lamhan, cha robh fhios againn ciod an doigh a ghabhamaid.

Ged a smaoinich sinn air iomadh doigh anns an gabhadh e cur gu bas, cha do shuidhich sinn gu’n gabhamaid doigh shonraichte sam bith. Ach chuir sinn romhainn gu’n cuireamaid suas le cuisean car uine mar a bha iad gus am faiceadh Dia iomchuidh fuasgladh a thoirt dhuinn. Chaidh sinn air feadh an eilean a chruinneachadh mheasan is luibhean gus sinn fhein a chumail beo. An uair a thainig am feasgar, dh’ fheuch sinn ri aite fhaotainn anns an cuireamaid seachad an oidhche; ach dh’ fhairlich oirnn aite freagarrach sam bith fhaotainn. Air an aobhar sin b’ eiginn duinn, olc air mhath leinn, tilleadh do’n luchairt far an robh sinn an oidhche roimhe sid.

An uair a thainig am feasgar, thill am famhair air ais, agus rost e fear dhinn air son a shuipeireach mar a rinn e an oidhche roimhe sid. ’N a dheigh sinn chaidil e gus an robh an latha ann, agus an uair a dhuisg e, chaidh e ’mach mar a b’ abhaist dha.

Bha ar suidheachadh cho eagalach ’s gu’n robh iomadh fear dhinn a’ smaoineachadh e fhein a thilgeadh am mach air a’ mhuir, a roghainn air a’ bhas a bha ’feitheamh oirnn. Agus bha ’n fheadhainn a bha deonach so a dheanamh a’ comhairleachadh do chach crioch a chur air am beatha anns a’ cheart dhoigh. An uair a bha iad a’ bruidhinn air so a dheanamh, thuirt fear dhe ’n chuideachd, gu’n robh e air a thoirmeasg do dhaoine am beatha fhein a thoirt air falbh; agus eadhon ged a bhiodh e ceadaichte dhaibh, gur e feuchainn ri beatha ’chreutair uamhasaich a bha ’g an rostadh ’s ’g an itheadh a thoirt air falbh moran bu ghlice ’s bu reusanta dhaibh.

Smaoinich mise air doigh leis am feuchamaid ri chur gu bas. An uair a dh’ innis mi dhaibh an ni a bha ’nam bheachd, chuir iad uile an aonta ris.

“A bhraithrean,” arsa mise, “tha fhios agaibh gu’m bheil moran fiodha mu’n cuairt a’ chladaich. Ma ghabas sibh mo chomhairle-sa ni sinn rathan air an fhiodh; agus an uair a bhios iad deiseil, fagaidh sinn air a’ chladach iad gus an tig am anns an cuir sinn feum orra. Gun dail sam bith feuchaidh sinn ri cur as do ’n fhamhair. Ma theid an gnothach leinn, faodaidh sinn fantainn gu foghidneach anns an eilean car uine, gun fhios nach tigeadh long faisge air an eìlean a bheir air falbh sinn. Ach mur teid againn air cur as do ’n fhamhair, theid sinn cho luath ’s is urrainn duinn thun nan rathan, agus bheir sinn an cuan oirnn. Tha mi ’g aideachadh gu’m bheil sinn a’ cur ar beatha ann an cunnart mor, ma dh’ fhalbhas sinn air na rathan; ach is fhearr dhuinn gu mor a bhith air ar bathadh anns a’ chuan na bhith air ar rostadh ’s air ar n-itheadh leis an uile-bhéist ud, a dh’ ith dithis dhinn mar tha.” Chord mo chomhairle riutha, agus rinn sinn rathan beaga a chumadh triuir an uachdar.

Thill sinn feasgar do ’n luchairt, agus an uine gun bhith fada thainig am famhair. Dh’ ith e fear eile dhe ar companaich. An ceann tiotaidh leig e e-fhein ’na shineadh, agus chaidil e. Cho luath ’s a chuala sinn srann aige, ghabh naoinear eile agus mi-fhein bior-rosta am fear, agus an uair a rinn sinn dearg anns an teine iad, chuir sinn comhladh ’na shuil iad, agus dhall sinn e. Thug an cradh air a ’bhith ’glaodhaich gu h-eagalach. Ghrad dh’ eirich e, agus thoisich ri sineadh a lamhan feuch am faigheadh e greim air fear dhinn, a chum dioghaltas a dheanamh oirnn. Ach theich sinn do chuiltean arms nach fhaigheadh e sinn. An deigh dha bhith greis mhath a’ feuchinnn am faigheadh e greim oirnn, rinn e air eiginn am mach an geata, agus dh’ fhalbh e, agus glaodh eagalach ’na cheann.

Beagan uine an deigh dhasan a dhol am mach, dh’ fhalbh sinne as an luchairt, agus thug sinn an cladach oirnn, far an d’ fhag sinn na rathan, agus chuir sinn air bhog iad. Dh’ fheith sinn gus an d’ thainig an latha gun fhalbh air na rathan feuch am faicemaid an tigeadh am famhair a dhall sinn, no fear eile dhe’ sheorsa an rathad a bha sinn. Ach bha dochas againn mur tigeadh e mu eirigh na greine, agus gu’n sguireamaid a bhith’ cluinntinn a ghlaodhaich, gu’m faigheadh e bas. Na’n tachradh dha am bas fhaotainn, bha sinn suidhichte gu’m fanamaid air an eilean, agus nach cuireamaid ar beatha ann an cunnart le falbh air na rathan. Ach mu ’n gann a shoilleirich an latha, chunnaic sinn a tighinn e, agus dithis eile a cheart cho mor ris fhein ’ga threorachadh, agus moran eile dhe sheorsa ’tighinn ’na dheigh le ceum gle chabhagach.

An uair a chunnaic sinn so, dh’fhalbh sinn o thir air na rathan cho cabhagach ’s a b’ urrainn duinn. An uair a chunnaic na famhairean sinn, rnith iad thun a’ chladaich, thog iad ultach de chlachan a’ chladaich, agus an uair a ghrunnaich iad am mach air a’ mhuir cho fad ’s a b’ urrainn daibh, thoisich iad ri tilgeadh nan clach oirnn. Leis cho cuimiseach ’s a bha iad a’ tìlgeadh nan clach, chuir iad a h-uile aon dhe na rathan as a cheile ach an rath air an robh mise agus mo dhithis chompanach. Bhathadh a h-uile duine ach sinn fhein ’n ar triuir.

(Ri leantuinn.)

Comunn an Fheilidh.

AONGHAS ’SA“HIGHLAND NEWS. ”

Tha eagal orm gur e ’n t-ainm no ’n ceann teagaisg, a chuid a’s fheàrr de’n òraid so—gu ’m bi i car coltach ris an t-soillsean, a bhios gu minic air a chrochadh air taobh a mach do dh’ aithribh shealladh iongantais, airson luchd-amhairc a thàlamh gun an annas a chasg, ’n uair a rachadh iad do thaobh stigh bhallachan a ghreadhnachais.

Is barail dhomh gu bheil mi aig an àm cheudna mar a’s ghnath do’n churucaig, ’n uair a bhios neach a tighinn ro fhaisg air a nead—a tha lomnochd ri aghaidh an adhair—éirigh i suas air dhòigh ’s gu ’n saoileadh am fear-coimhid gur h-ann ’s an ionad ud a bha na h-uibhean na’n laidhe.

Thug“Lord Chesterfield”ann an litreachas ro fhòghlumaichte lagh-nam-beus, no deas-ghnàth—a réir a bheachd-san—d’ a mhac. Mar a bha Morair mòr ud a reusonachadh, bha mhac ri e fhéin a ghiùlan, cha ’n ann air sgàth deadh-thoillteanas, ach mar a b’fheàrr a bhuineagadh e ard-mholadh ’us taitneas an t-saoghail. Ach cha ’n ’eil sùil agamsa gu ruig mi’n àird ud ann a ’m beachd mo luchd-leughaidh gu’n ghuth air an t-saoghal. ’S mar sin cha’n ’eil mi ag agairt sguaban bearraidh an tiolpadair airson leudachadh ’m fhein-bheachd, no di-moladh luchd gearain no idir saighdean searbh a bogh-tarsuinn fear na dealbh-inntinn, na ’s mò na tha mi ’n geall air min-rannsachadh a chronadair-sgaitich. Faodaidh mi bhi cinnteach gu ’n tig mi tuilleadh mòr agus geàrr air lan-dhioladh thoirt do ’n chuspair so, ach cha ’n ’eil àrach agam air— “Cha dean an duine dona ach a dhiochall, ’s cha mhò na sin a ni mise.” Mar sin ’se ’n leisgeul a’s fheàrr a th’ agam gabhail air aghairt mar a bha ’n té, bha ’g ionnsachadh dannsa Mhic Comaraid—gu leòir a chur as mo deighain dheth. Ach feumadh mi ur cur n’ ur faireachadh gu ’m bi cuid do na gheabh sibh righinn ’us cho doirbh a chnàmh ri uile-bheist-nan-ioma-cheann, no seann nathair-uisge. Agus ged nach bi ’m oraid cho buan ri cuirp spiosraichte na h-Eiphit, tha mi ’n dòchas co-dhiubh, nach tuit mo bhriathran gu h-iomlan air feithean-mothaicheadh an leubhadair, gun bheachd duthchasach ùr a ghluasad na inntinn agus a tàladh th’air leam, le deas-bhaigh do dh’ “Eilean-a’ -Cheò.” Agus a measg na moran a their mi, bhios mi-fhreagarrach,

(Air a leatuinn air taobh 246.)

---

[244]

[Vol . 6. No. 31. p. 4]

MAC-TALLA.

A PHRIS.
Bliadhna, . . . $1 .00
Sia miosan, . . . .50
Tri miosan, . . . .25

Tha ’phris ri bhi air a pàigheadh toiseach na bliadhna.

Cuirear am paipear gu luchd-gabhail am Breatuinn, an New Zealand ’s an dùthchannan eile air son $1 .52, neo 6s. 3d. ’sa bhliadhna.

Thugadh iad-san a bhios a sgriobhadh Gailig g’ ar ’n ionnsidh an aire nach sgriobh ad ach air aon taobh d’ an duileig, agus nach bi an sgriobhadh tuilleadh us meanbh.

Biodh gach litir us eile air a seoladh gu,
J . G. MacKINNON,
Publisher ‘Mac-Talla,’
Sydney, Cape Breton

SIDNI, 28 IANUARAIDH 1898.

(Air a leantuinn o thaobh 240.)

a dhùthcha, “Cainnt bhìnn cheòlmhor nan Gaidheal.” Cha ruig na Sasunnaich a leas ceann-sios sa bith a bhi aca oirre, no bhi ’g radha nach robh brìgh ’sa bith aice; ’s cha ruig iad a leas a bhi cuir uaill as na càinain fhéin, chionn cha’n eil innt ach colomadh do chanainean eile, nach eil faisge cho aosda ris a Ghàidhlig.

Bidh e iomchuidh dhomh nis bruidhinn air ni-eigin eile. Mar tha fios aghaibh cheana, bha’n t-Earrach s’a chaidh agus toiseach an t-samhraidh cho doirbh le uisge ’s le gaoith, ’s nach do rinn na tuathanaich urad de churachd ’sa b’àbhaist dhabih, ach cha ’n eil aobhar ghearain ac’ air a shon sin; fhuair iad sìde gle thioram briagha fad deireadh an t-samhraidh agus toiseach an fhoghair. Bha ’m bàrr miadhanach math agus ged nach robh urad aig na tuathanaich de bhàrr ’san talamh ’sa b’àbhaist dhaibh bha’n toradh gle mhath ’s na bh’ aca dheth. Tha ’m buntàtà cus na’s fhearr am bliadhna na bha e’n uiridh; chum e chuiseag gorm gu àm nàdurra. Tha mi cluinntinn gu bheil an grodadh a’ tigh’n ann aig cuid a dh’fheodhain o’n a thainig an geamhradh, agus gu dearbha cha’n ’eil sin a còrdadh rinn, e bhi grodadh cho tràth.

Bha’n t-iasgach fad air ais am bliadhna air a chosta an ear agus an lochan a chosta ’n iar mar an cianda; ’se corra fheodhainn a rinn iasgach math. Bha iasgach nan giomach gle mhath a’s t-samhradh, agus cha robh iasgach nan langan an deigh laimh cuideachd. Tha h-uile gin dhe na h-iasgairean air tigh’n dhachaidh o iasgach an sgadain anns na lochan o nach robh tuar air e thigh’n na b’ fheàrr; tha iad a’ smaointeachadh gu’m bi e nas fhearr an ath bhliadhna. Ged a bha iasgach a’ sgadain gann bha ’n saoidhean gle phailt, agus tha iad a faotainn beagan dhe’n trosg cuideachd.

Tha ’n t’side fuathsach dom bi againn o chionn ùine mhor; cha chuimhneach le daoine deireadh foghair no toiseach geamhraidh riamh cho fiadhaich no cho fiuch ’sa bha e’m bliadhna. Bha stoirm mhor againn air a chiad sheachdain dhe’n dùltachd, nach d’ thàinig a leithid o chionn bhliadhnaichean; mhair i da latha agus da oidhche; ’sann air an treas latha a chaidh i air a h-ais gu fortanach cha deacha call sam bith a dhianamh leatha air taigh na air eathar, chionn bha iad air an cur an òrdan fo chomhair a gheamhraidh.

Cha’n fhaod mi dichuimhne a dhianamh air innse, am meas a thug muinntir an àite so air la Iubilidh dhaoimean na Banrigh’nn (22 chiuine). Cha mhor gu robh taigh na cnoc nach robh bratach ri fhaicinn air agus ’n uair a thàinig am feasgar bha h-uile fear agus craoslach mòr do theine aighir aige air a’ mhullach a b’ àirde dhe’n fhearann aige fhein. Ma’s e na bàtaichean-iasgich fhéin bha na brataichean aca an crochadh ri bàrr nan crann ’s ri ceann nan slatan. Be’n toil-ìnntiun a bhi coimhead a h-uile làn-aighir ’s cridhealeas a bha dol air adhart an la ud. Tha sinn toilichte gu’n deach gach nì air aghaidh le sìth ’s le rèite.

Bha prìsean na spreidh gle iosal againn o thoiseach an fhoghair s’a chaidh, ach tha flùr gu math daor againn o chionn còrr us bliadhna. Tha sinn an dòchas gun èirich prìs na spreidh agus gun tuit prìs a fhlùir an ùine gun a bhi fada, air neo, mar a bi sin mar sin, bidh an gnothach gle throm air daoine bochda aig a bheil teaghlaichean laga, agus aig nach eil cuideachadh sam bith gus an cumail suas, ach fhad ’sa bhios daoine nan slàinte agus cothrom an cosnaidh aca, ’se rud a’s fheàrr sam bith.

Ann an deireadh an t-samhraidh so chaidh, chaichsteamermhor bhriagha dha’m b’ainmMaple Branch of Sunderlandair tir, air Sgeir Lìnis dluth air Sanndraigh. Bha i ’n deigh a caragu a chuir a mach an Glasachu, s i air a turus dhachaidh an uair a chaidh i air tir. Gu fortanach ged a bha’n oidhche ann, bha ’n fhairge ciùin, agus leis a sin fhuair a sgiobair a bhean ’sa chlann a chuir air tir gun eagal sam bith. Bha iad ann a Sanndraigh fad còr ’s seachdain gus an d’ fhuair iad cothrom air dhol tarsuinn do Bhagh a Chaisteil. Reiceadh anwreckair son gle bheag do dh’airigiod, agus bha iad ag radha, gun d’ thug am fear a cheannaich i profaid mhath aisde, ach gu mi-fhorstanach dhaibh, m’an d’fhuair iad gach ni air an ruigeadh iad a thoirt aisde, thainig stoirm ’s fairge a bhrist na de leth i, agus a thilg far na sgeir i, ’s chaidh i fodha. O’n a bha’n t-sìde doirbh agus an t-àite fiadhaich, cha d’fhu air andiverobrachadh air chòir, agus leis a sin, cha d’fhuair am mionach a thoirt aisde air fad fhathast. Tha iad a’ smaointin gu fiach iad fhathast ’nuair a thig sìde mhath a’s t-Earrach agus gun tog iad an còrr a dh’fhàg iad. Tha e nis an deigh falbh agus a soitheach beag smùide aige luchdaichte leis gach seorsa a thug iad aisde. Anns na seann timeannan bha soithichean ’gan bristadh air na cladaichean so, ach an dràsd le taigh-soluis air gob gach rudha ’s a tha ’ga stiuireadh ’s gan cumail an òrdan, cha ’n eil na h-uraid a dol an taisairt dhiubh. ’S cha bu lugha na sin a bha dh’ioghnadh air daoine, an t-àite on d’ thanig i, ach gu robh iad ag radha gur e n ceo a chuir ann i. Bi mi sgur dha ’m sheanachas aig an àm so. Tha mi ’n dòchas gu’m bi Nollaig shona agus bliadhna ùr mhath aig luchd leughaidh MHIC-TALLA air fad; a’guidhe saoghal fada agus soirbheachadh math gu MAC-TALLA. ’S mi do charaid dìleas,

R. O. M.
Miunglaidh, Barra, 19, 12, 97.

MacCoinnich & Co.

Tha sinn an deigh stòr ùr tàillearachd fhosgladh
ANN AN LOUISBURG,
agus tha sinn aig an am cheudna a’ cumail air adhart air an t-seann laraich,
ANN AN SIDNI.

Aodaichean Matha dhe gach seorsa.
Gearradair air ur-ionnsachadh ann an Sgoil ghearraidh Mhitchell, an New York.

Theid sinn an urras air an obair.
Mac Coinnich & Co.

H. D. Mac Ille-Mhaoil,
Stewartdale , C. B.
Cloth,Drogaid, agus Plaideachan “Eureka.”
Mu dheich air fhichead seorsa aodaich ’ga chreic.
Cloimh air a gabhail an coinneamh Aodaich.
Ma tha thu air son aodach math deise fhaotainn saor, taghail aige neo sgriobh uige.

C . H. HARRINGTON & CO.
Flur, Min, Ti agus Siucar dhe ’n t-seorsa ’s fhearr.
Soithichean Glaine agus Creadhe, math agus saor.
Brogan, Botainnean, Rubbersagus Caiseart de gach seorsa.
’GAN CREIC SAOR.

---

[245]

[Vol . 6. No. 31. p. 5]

NAIDHEACHDAN.

Tha sinn an dòchas nach dean thu dearmad air MAC-TALLA. Na cum a chuid fhéin uaithe air son ma chunnaic tha riamh.

Thainig soitheach-seòlaidh air tir faisg air Digby air an t-seachdain s’a chaidh. Cha robh duine air bòrd; bha an sgioba uile air am bathadh. Bha an soitheach air a turus do Bhoston le luchd fiodha.

Loisg gillt òg, Granndach, air seann duine d’an ainm Alasdair Friseal, ann an Thorburn, am Pictou, a sheachdain gus an diugh, ’ga leònadh cho dona ’s nach eil fhios am bì e beò. Bha aimhreit eadar an da theaghlach o chionn fhada, agus bha ’n dithis a’ trod ’nuair a chaidh an urchair a losgadh.

Chaidh boirionnach òg, nighean do Iain Mac Aonghais, anns a Mhéinn a Tuath, a losgadh gu dona oidhche Di-mairt air an t-seachdain s’a chaidh. Bha i ’na sineadh air langasaid faisg air an teine, agus chaidh sradag ’na h-aodach: ghabh e agus mu ’n d’fhuireadh a chur as bha ’n nighean bhochd air a losgadh cho dona ’s gu bheil eagal gum caill i a beatha.

Chaochail Innseanach d’am b’ainm Tearlach Mashehewawedong, ann an Saugeen, an Ontario a sheachdain gus a’ bhòn-de, ’se ceud bliadhna ’sa sia a dh’aois. Chog e air taobh nam Breatunach fo ’n cheannn-feadhna ainmeil Tecumseh ann an cogadh na bliadhna 1812, agus bha e air Mullaichean Queenstown ’nuair a chaidhSir Isaac Brocka mharbhadh.

Thainig bàs gle aithghearr air fear Morris Frazee faisg airAcadia Mines, N. S. ,Di-luain s’a chaidh. Bha e fhéin agus daoine eile anns a choille, a’ cur logaichean air sleighe. Chaidh esan fhàgail leis fhéin car tacam, agus ’nuair a thill càch far an robh e, fhuair iad e ’na shineadh ’san t-sneachda agus e maibh. Rinn na dotairean a mach gu’m b’e tinneas a’ chridhe a dh’ aobharaich a bhàs.

Tha paipear-naigheachd ann an Sina a tha còrr us mile bliadhna dh’aois. Re na h-ùine sin chaidh na cinn a chur bhar còrr us naodh ceud deug de’n luchd-deasachaidh! ’S math an gnothuch nach eil e ’n comas righ no breitheamh na cinn a chur bhar luchd-deasachaidh nam paipearan ’san latha ’n diugh, ach bhiodh e na ni ro-fheumail ’san dùthaich so lagh a dheanamh air son na cinn a chur dhiubh-san nach eil a’ paigheadh nam paipearan, gu seachd sònruichte iadsan nach eil a’ paigheadh MHIC-TALLA.

Tha Comhairle na Siorrachd, a bha cruinn anns a bhaile so o chionn còrr us da sheachdain, a nise air sgaoileadh. Dh’aontaich’ iad an la roimhe cuideachd an iaruinn a shaoradh o chisean nan cuireadh iad na h-obraichean air adhart ann an Sidni. Rinneadh so a chionn gu’n do mheas an àireamh bu mhotha de na comhairlichean gu’m biodh na h-obraichean gu barrachd feuma do’n t-siorrachd air fad le iad a ’bhi ann an Sidni Thugadh cead do mhuinntir Louisburg na tairgsean a chitheadh iad fhéin iomchuidh a thoirt do’n chuideachd.

Cha deacha chrochadh ach dithis bhoirionnach ann an Canada o’n bhliadhna 1867. Bha naodhnar air am faotainn ciontach ’s air an diteadh gu bàs anns an ùine sin, ach fhuair seachdnar dhiubh as le tigh-obrach ri ’m beo. Chaidh binn crochaidh a thoirt a mach airMrs . Sternaman, ann an Cayuga, an Ontario o chionn ghoirid air son a fear-pòsda a phuinnseanachadh, ach tha i gu bhi air a feuchainn fhathast; thatar ag radh gu robh i cho bochd ’s nach b’urrainn dhi fear-lagha fhasdadh, agus mar sin gu’n deach an càs ’na h-aghaidh. Tha i ag radh gu bheil fianuisean aice a dhearbhas gu bheil i neochiontach, agus ma tha cha’n eil an lagh a’ dol ’ga diteadh.

Bha droch stoirm-shneachda ann toiseach na seachdain so. Bha [ ? ] mor ann agus tha na ròidean air feadh na dùthcha lan chitheachan, agus gu math oirbh an siubhal.

Tha a’ Mheinn a Tuath gu bhi ’g obair fad a’ gheamhraidh, ni a tha gle fhàbharrach do’n mhuinntir a tha deanamh am beòlaind innte. Nach bochd an gnothuch nach eil na méinnean eile ag obair cuideachd.

Thatar a’ cur tagradh dh’ionnsaidh an Ard-Riaghladair air son e leigeadh a bheatha le Lyman Dartt, a tha fo bhinn crochaidh. Cha’n eil teagamh nach deanar sin, oir tha daoine dhe’n bharail nach robh am beachd an òganaich cron sam bith a dheanamh.

Dh’ fhosgladh pàrlamaid Nobha Scotia Dior-daoin leis a’ ghreadhnachas is àbhaisteach a bhi cleachdadh. Bha ’n òraid o’n Righ-chathair gu math fada, ach cha’n eil fior mhoran air a ghealltuinn innte. ’Se ’s docha nach bi a phàrlamaid ’na suidhe ach ùine ghoirid.

Tha an Seanalair Booth, ard-cheannard “Armailt na Slàint” ann an Canada an dràsda. Bha e ann amMontreal ’s ann a’ Halifax, far ’n do labhair e ri cruinneachadh mor sluaigh. Tha e ’na sheann duine, ach ged a tha’n aois a’ laidhe gu math air tha e fhathast gle thapaidh.

Bha teaghlach ann anCornwallis , N. S. ,d’ am b’ ainm Chute, agus ghabh a h-uile duine dhiubh o chionn ghoirid fiabhrus. Chaochail an t-athair agus triuir dhe’n chloinn; tha a’ mhàthair agus a chuid eile dhe’n chioinn (naodhnar) air a dhol am feobhas. Bha an teaghlach fad treis a dh’ ùine ann am fios dhroch shuidheachadh.

Chaidh seann duine d’ am ainm Edmund Edwards a chur dh’an phriosan ann anDartmouth , N. S. ,a chionn nach b’ urrainn dha a chuid cloinne a chur dh’an sgoil le cion an aodaich. Chaidh a thoirt gu cùirt air son nach robh a chlann a’ dol dh’an sgoil, agus chaidh càin coig dolair a chur air; cha robh aige ’na phàigheadh a’ chàin agus chuireadh do’n phriosan e. An deigh a chur an sin fhuaireadh a mach gu’m b’e cion an aodaich a bha cumail na cloinne as an sgoil. Tha an duine bochd tri fichead bliadhna ’sa deich a dh’aois, agus tha ochdanr chloinne aige. Tha moran truais air a nochdach ris o’n fhuaireadh a mach a chor muladach, agus tha e gu bhi air a leigeadh m’a sgaoil. Tha e gle cheart gu’m biodh sgoil air a thoirt do’n chloinn a tha fàs suas, ach bu chòir a bhi gle fhaicilleach ann a bhi toirt phàrantan gu ceartas a thaobh foghlum an cloinne, nach eilear a toirt ana-ceartas dhaibh. Tha e ’na ni gle mhuladach seann duine bochd a chur do phriosan a chionn nach eil e comasach aodach us cairoart a chumail air a chuid cloinne.

BATHAR MATH SAOR.

Am bheil Deise, Cota, Cot’ -uachdair, Currachd, Brogan, Rubbers ,no ni sam bith dhe ’n t-seorsa sin a dhith ort? Ma tha ruig
TORMAD DOMHNULLACH.

’S ann aige tha ’m bathar a’s fhearr ’s a’s saoire tha ’sa bhaile, agus ma theid thu dh’ an stor aig’ aon uair, theid thu ann a rithist.
Na leig so as do Chuimhe.

BATHAR UR.
Moran de Churaicean Geamhraidh, eadar 10c. us $5 .00.
Brogan matha saor.
Ti mhath mar a b’ abhaist.
Beagan de Cheannachd Thioram.
Olla 25c. an galan; 5 galain air $1 .00.
NIALL DOMHNULLACH,
BADDECK , - - C. B.

J. E. EISAN.
Pianos agus Orgain.
An seorsa ’s fhearr a thatar a creic.
PRISEAN GLE REUSANTA.
SIDNI, - - C. B.

BADDECK , - - C. B.
Airson a stor a dheanamh na ’s deiseile ’s na ’s feumaile dhaibhsan a tha ’deanamh gnothuch ris, tha
Albert I. Hart
a’ nise deiseil air son taillearachd bhan a dheanamh.Tha a’ chuid sin de ’n ghnothuch fo churam Miss Isabel Nic Thearlaich, a fhuair a h-ionnsachadh am Boston ’sanNew York.Gheibh iadsan a thig g’a h-ionnsuidh an
DEAGH RIARACHADH.
BADDECK , - - C. B.

LEABHRAICHEAN GAILIG.

Clarsach an Doire, le Niall MacLeoid, $1 .00
’Na Baird Ghaidhealach, bho 1775 gu 1825, Leis an Urr. A Mac G. Sinclair .35
Orain Iain Luim .35
Gramar Gailig, le Dr. H. C. Mac ’Illiosa 1.10
Gaelic Class Book .35

Cuirear aon sam bith de na leabhraichean so leis a phosta air son na pris ainmichte.
Sgriobh gu
J . G. MACKINNON,
Publisher “Mac-Talla,”
Sydney, C. B.

---

[246]

[Vol . 6. No. 31. p. 6]

(Air a leantuinn o thaobh 243.)

faodadh e bhi, gu ’n tarruing mi uaireigin sraing neonachais ’ur saobh-smuain; ’s ged nach tairg mi do dh’ ionad subhachais ’ur cridhe, beò-shaighdean, no fion air a bhruich ann a mil, tha mi ’n dochas a rithist, gun nochd mi mi-fhein aig dorus balbh-chleasachd ged a bhiodh mo bheachdan, cho fada fo bhi co-chòrdadh ’s a bha ’n t-iarunn ’s a chriath bha ’n òrdagan Nebuchadnesar.

Faodadh e bhi, gu ’m bi ar suidheachadh air fhilleadh ann am barra-bhalla cleachdeadh, ’s nach ’eil e comasach dhuinn sinn fhein fhaicinn, ach mar roimh ghlainneachan dorcha, ’s nach leir dhuinn ach a chlosnach—an tochailt do bhuadh-inntinn ’s don deas-phearsa—diolab na seana Ghaidheal do ’n sliochd.

Bidh a thogradh sònruicht tigh’n fo ùigh gach aon—bidh gach barail buaidh-dhireach a faotuinn aite smuaint an tuigse an fheallsanaich, ach se ’n fhirinn bhriathrach tha air fhilleadh anns na focail a leanas le “Sir Thos. Browne,” a bhuaileas le neart aig ballachan-reusan nan uile, co dhiubh gheobh iad dorus fosguilte, no nach fhaigh:—

“Tha h-uile duine fior-bheò ’s a comhlionadh turus a bheatha, cho fad ’s a tha e gluasad an co-chòrdadh ri nàdurrachd fhein, no ann an dòigh air choireigin, a deanamh buil mhath de na tàlantan a chaidh a bhuileachadh air.” Dh’fhaodamaid moran ainmeachadh a measg nan Gaidheal, thug geill, speis, agus aire do ’n teagasg so, bho Seneca gu“Lord Macaulay”agus roimhesan, “Seòras Buchanan” —a bha bruidhinn Gadhlig ma ’n d’fhuair e Beurla—thuilleadh air iomad urramad eile gheobh sinn ann an Eachdraidh an tir. Le luchd-litreachais Shasuinn fhuair na Gaidheil iomadh beum agus aobhar tàmailt—fo Dr. Johnson, mathan-foghlum na Beurla ri linn; Macculloch na dheigh, ach chum na Gaidheil an ceann os cionn gach stoirm, gus an d-thainig buadhan peann Professor Blackie, agus Matthew Arnold ann an Sasunn, agus na nochd iad do ’n t-saoghal gu robh barrachd ’us fuaim ann a litreachas na Gadhlig. Faodaidh daoine gle ghlic beachdan cèarr altrum, agus an seorsa so, ’n uair a bhios iad a foghlum a réir claon-bhàigh ’s claon-bhreith, tha ’n cridhe a ruith air falbh le ’n ceann mar a churAlexander Popean geill gu h-iomlan ’s na focail Bheurla so:

“For virtue’s self may too much zeal be had—
The worst of madmen is a saint run mad. ”

Bho ’n a tha mi cur càin throm air bhur foighidinn cheana, giullanaidh sibh linn car tacan fhad ’s a bhios mi tarruing ’ur ’n aire gu briathran eucorach a chaidh a sgriobhadh le ughdar ainmeil Sasunnach a thug mor bhardachd don Bheurla. Cha ’n ’eil beachd agam fhaicinn an aite ’sam bith far an deachaidh am bàrd so thoirt gu breth le sgriobhadair Gaidhealach, ged a bha a bhriathran cho searbh, ’s cho fiadhaich ri ni idir a chaidh a sgriobhadh an aghaidh na Gaidhealtachd. B’ ainm do ’n t-Shasunnach neimheil so Dr. Young—Ughdair“Night Thoughts”—agus bard aig a robh mac-meamna, cho ard, farsuinn, agus domhain, ann a seadh sonruichte rìShakespeareno Milton ’n uair a b’ inibhaiche cumhachd an tuigse. Sgriobh e a bhardach tha mi ciallachadh, ’s an àm ’s an robh Prionnsa Tearlach a sabaid ri Teaghlach Hanobher airson a chrùin, agus chuir e fo theannunn Duic Newcastle i. ’N uair a bheir sibh ’ur breith fhein air na focail a chuireas mi m’ ur coinneamh, ’s gann leam a chreidsinn, nach bi sibh a sgrùdadh ur cuimhne, mar a bha Captain Falstaff a’ g iarraidh gaol nam mnatha, measg uirneis an tighe. So mar a sgriobh Dr. Young:—

“And shall a Pope-bred princeling crawl ashore,
Replete with venom and guiltless of a sting,
And whistle cut throats with those swords that scraped
Their barren rocks for wretched sustenance,
To cut his passage to a British Throne? ”

Ma bha Dr. Young ag iomairt cridhe Lorenzo gu mathas, air sgath maithas fhein, agus a shuilean cheana frasadh le druchdan caoidh Narcissa, bheir e sealladh soilleir dhuinn air a bheachd ’s a chlaoin-bhaigh bh’ aig sluaigh araidh air na Gaidheil aig am a Phrionnsa agus fad as deigh sin. Ach so ’s an dol seachad.

’N uair a chuimhneachas mi air Alasdair Uaibhreach, Mhacedonia, bheir e f’ a chomhaire m’ inntinn, ceud chinn-fheadhna nan Gaidheal. ’N uair a dheireas bith Hannibal os ciann uile cheannardain-airm an t-saoghail, nach co-eignich i sinn gu smuainteachadh car tacan air, daoine, ard, tàlanta; deigheil air cogadh agus dealbhach; innteachdach agus mi-fhoighidneach fo ughdaras no smachd; gle chaochlaideach nan suidheachadh; ard agus garbh nam pearsa; ban-shnuadh ’s a bitheantas le falt ruadh. Nise togamaid ar ’n inntinn air ais beagan mhiltean bliadna, dh’ ionnsaidh cnoc-mòid aig ceanna-tuathAsia ,air aon fheasgair sonruichte, agus chi sinn an a sin coltas nan Gaisgeach a dh’ ainmeach mi, a tighinn le cabhaig gu cheile agus ag iomolaid comhairle. Airson min-dhealbh thoirt dhuibh air beachdan na coinneamh ud, faodaidh mi aithris fo bheachd-smuaint Ughdar ainmeil Frangach—Honore de Balzac, am fear sin a sgriobh an ursgeul bhrioghmhor ud, air ainm— “Seic-na Druidheachd, no“Le Peau de chagrin. ”Bha moran aig Balzac an co-chomunn ri Gaidheil. Cha ’n mhain gu’n robh e na thaibhsir, ach bha inntinn, lan bàrdachd agus aird smuaintean a Ghaidheal. Dh’ ainmeach mi an duine so, chionn gu robh co-choltas aig a’ nàdur ri nàdur nan Gaidheal an a neart smoaint, oir feumaidh mi an creideas so a thoirt do na Frangaich gu n’ a mhios iad obair Oisein ann an tomhas na b’ airde na sluagh ’s am bith eile; agus a reir a ’m breithsan fad air thoiseach airShakespeareagusMilton. Se ’m beachd a thug ìad dhuine, nach robh ann a’ Shakespeareach am burraidh, agus ann a Milton ach duine fiadhaich taca ri Oisein. ’S mair sin sios, “Tha Cogadh, Cumhachd ’us Innleachd,” arsa Balzac, “an uair a tha iad ann an comas ruigheachd do dhaoine, cho neartmhor ri ana measarrachd agus tha so gu air tàladh, ga ’n ionnsaidh, mar a bha St. Helena smeadaidh air Napoleon.” Air a mhodh so, bha choinneamh, a dh’ ainmeach mi, air a lionadh le iarrtas-cunairt ’us siubhail. An sin chaidh an òrdugh air feadh an luchd-cogaidh fo ’n ard fhear stiuraidh, gu robh iad ris an dùthaich ud fhagail—gu robh iad ri siubhail an Iar, gu buaìdh na bàs fhaotuinn airson an ainm ’s an cinneadh. Tha ’r leam gu m b’e sud a cheud Cheilidh. Ach cha ’n ann gu sith, chruinnich na laoich iad. Faodaidh mi gràdh ’s an dol seachad gu ’m b’e choinneamh ud ciad-fhas “Commun an Fheilidh.”

Chrioslaich a ghinealach ud orra an airm-chogaidh ’s an clogaid. Ghabh iad air aghaidh, mar a ghabh gach Gaidheal ceart nan deigh gu’s na spar iad neart an gàirdean ’s an inntinn air gach rioghachd ’s an Roinn Eorpa. Mu dheireadh shuidhich iád iad fhein sios ann an Ghlinn ’s am beanntaibh na h-Alba. As deigh sin, ’s bho ’n uair sin, bha iad aithnichte do’n t-saoghal—“I sought valour where it was to be found, ”labhair Lord Chatham, mu’n dei’nn an Tigh-na-Parlamaid, mu chiad bliadhn air ais. Agus as barail dhomh, gu’n a dh’ aithnaich moran eile ceatharnachd nan Gaidheal nach do dh’ iarr e idir. Tha eagal orm leis cho tiorram ’s a tha mo bhriathran gu’m bi cuid agaibh a canail ribh fhein, gu bheil mi coltach ris an diùlnach, a chaidh a dh’ iarraidh bean, ’s gun aige de’n t-suiridhche, ach neo-lathaireachd ciall, na de’ n bhàrd ach neò-lathaireachd toinneasg. A tigh ’n air ais do ’n chuspair. Bha oidhche chridheil, shunndach (no“ball, ”mar a their sinn ’s a Bheurla) ga chumail aig an oighridh—“a la mode”—ann am Baile-nan-Gaidheal, aig am sonruichte. Bha fuaim nan òran a siubhal, bho bhalla gu balla, mar ùr cheol na sitheachan ’s a lionadh an tighe. Bha fuaim a’ siubhal sios agus suas, mar gu ’m biodh e air aiseag le seimh-ghaoith, ’us for-theachdairean Dhiana, agus Ise dioladh cliù ann an “Teampuil aileadh an Uaibhair. ’S a ’n uair a cho-dhlùthadh na h-oighean le ’n guth, ceolmhor, eolach binn, bhiodh an dealbh a co-fhreagairt gu mean, ris an tuarasgeul thug Donnachadh Ban, air Mnathan luaidh Ghlinn Eite:—

’N uair a sheinneadh iad na h-oran,
Chuireadh iad na h-eòin an crannaibh.

Ach, “Cæsar et Crassus ad portas erunt. ” (Bidh Cæsar ’us Crassus aig na dorsaibh a dh’ aithghearr.) Thainig teachdaireachd do ’n tigh chiùil, a chuir an tigh fo sheadhachas, ’s a thilg gach aighear bun os cionn. Dh’ fhalbh an cridhealas ’s an sunnd, ’s nan aite, bha mionnan ’us mollachd. Chaidh eillt-chrith shearbh, mar shaighidean gui each, roimh aigne gach aon a bha làthair. Bha

---

[247]

[Vol . 6. No. 31. p. 7]

broilleach nan oighridh brucadh le lan-chorruich, a bhios sinne creidsinn, bha geur agus ceart. Bu mhath do dh’ ùghdair an alabain ’s an uair sin, gu ’n rugadh e as deigh a sheanar no cha robh a shaoghal na b’ fhaide, na fhad ’s a bhiodh e dol a cnamh-na-h- amhach ris a chiad chraoibh a b’ fhaisg air. ThubhairtLord Bacongu h-iomachaidh, gu robh deadh bheus, no neart inntinn mar fhluraichean aluinn, a chuireadh fhaileadh na liu chùbhraidh ’s an amar-bhruthaidh, “oir se soirbheachadh is fhearr a nochdas roitaireachd, ach se mi-shealbh ’us doilghios is fhearr a nochdas deadh-bheus.” Ghabhadh iad buaidh feallsanachd an t-seana Ghaidheal, Seneca, gus an inntinn a thogail o’n làr an uair ud. Ach cha ’n eil teagamh agam idir, nach robh am measg a’ chomuinn luasganaichd ud, cuid a bha reusanachadh a dh’ aon bheachd ri Seneca—gu robh e na cheum direach an cùrsa na beatha, gu’n gabhadh an duin òg, beothail, fiallaidh aig a’ robh geur bheachd smuaint, a ni so air son sonais, a bhi cruaidh-chath ri an-shonais agus mi-fhortain. Co dhiubh tha ’m beachd so fior no nach eil, a so faodaidh mi bhi cinnteach gu robh a cheart urad de chruth-atharraicheadh na measg, an uair a thainig an teachdaireachd do ’n tigh-chiùil, ’s a bha ’s a Neophyte (iompachain) aig Plato.

Dh’ fhuiling na Gaidheil mi-cheartas air uairean cha ’n ’eil teagamh air, ach cha ’n urrainn dhuinn a chanail nach robh iad le tur aineolas, a tarruing moran do leithidibh so orra fhein, gu h-airid nuair a bha iad a cruaidh-chath leis an Deomhan-cogaidh sin—Graham Chlabhers, agus Montrose, nach robh ni na b’ fhearr, an aghaidh Oliver Cromwell, caraide cho math ’s a bh’ aca riamh. Bha iad ’s an am sin ann an “Ceo an Diabhuil,” mar a tha Mac Coinnich ag iomradh orra an Eachdraidh na h-Alba. Air na cùisean so, bi atharrachadh barail, mar air gach ni eile, agus mar sin cha ghluais sinn coin as an cadal, oir thubhairt bard ainmeil Beurla gu bheil:—

Cheana aig gniomh ro-mhath
Ard-mholladh buan:
’S cha’n iarr deadh ghiùlan,
Seirm cruit-chiùil, no duan.

“Gu de chuir gruaman air tigh-na-cluich am Baile-nan-Gaidheal?” ’S e sin a cheist agus am freagairt— “Bairleigeadh gu dol thairis!” Air brigh na focail sin tha sibh cheana mion-eòlach ’s mar sin mollachd dhaibh. Sguir an dannsa ’s na h-òrain. Cha robh ach gearain agus cùram air gach laimh. Cha b’e idir buaidh-chlaidheamh an naimhid a b’ aobhar do na nithibh so. Cha robh aon na measg a ghlaodhadh a mach—“Dulce et decorum pro patria mori! ”Bha cairdean a dealachadh ri cairdean—piuthar ri bràthair ’s an ainnir ri fear-gaoil. Tearnadh do’n phort, a dol a dh’ ionnsaidh na luinge, cha robh na h-oganaich ud idir ’s an rùn mhisnaicheil ’s a’ robh an sinnsreadh ’n uair a bhuail iad an cas air tìr ’s an ionad sin còrr ’us da mhile bliadhna roimh ’n am ud. Cha ’n e beachdanLord Byronmu na Greugaich ann an “Childe Harold” bha nan uchd—

“Ye mountains that see us descend to the shore
Shall see us victorious, or see us no more! ”

Ri leantuinn.

Tha moran sgriobhaidh ’ga dheanamh ann am paipearan Halifacs an dràsda mu na tuathanaich, agus tha luchd-saothrachaidh na talmhainn a’ faotainn an comhairleachadh gu math ’s gu ro-mhath. Ach tha moran de na comhairlean sin nach dean feum sam bith a chionn gu bheil iad air an toirt seachad le daoine aig nach eil urad eòlais air tuathanachas ’s bu chòir a bhi aig muinntir a ghabhadh orra fhein a bhi teagasg dhaoin’ eile. Tha fios co-dhiu nach eil moran de thuathanaich na dùthcha so cho soirbheachail ’sa dh’ fhaodadh iad a bhi, agus gu bheil iad fhéin ri ’n coireachadh air son sin. Tha cuid de thuathanaich soirbheachail a chionn gu bheil iad fhéin deanadach, math air an cuid fearainn obrachadh, agus cùramach mu gach ni a bhios aca; agus tha cuid eile ann am bochduinn do bhrigh nach eil iad mar sin. Tha an tuathanachas mar a tha gnothuch sam bith eile; feumaidh duine an aire thoirt air, agus a bhi cho dichiollach agus cho gleidhteach ’s is urrainn da mu’n dean e beolaind mhath a chosnadh, agus feumaidh e gach meud-mhór agus ana-caitheamh a sheachnadh, neo fàgaidh a chuid de’n t-saoghal e gu h-ealamh. Tha gach fear-ceairde ’s gach fear-gnothuich an eiseamail an tuathanaich air son na dh’ itheas ’s na dh’ òlas iad, agus mar sin mur bi soirbheachadh air-san cha’n urrainn soirbheachadh a bhi orra-san.

Tha aire dhaoine aig an àm so air a tarruinn gu Sina, far am bheil rioghachdan mora na Roinn-Eòrpa an impis a dhol troimhe-cheile. Tha Ruisia agus a Ghearmailt an deigh greim a dheanamh air port an urra, agus air mirean fearainn timchioll orra. Tha na puirt sin agus an fearann ma’s fior air an gabhail air mhàl o Shina. Tha Breatunn toileach gu leòr a’ Ghearmailt agus Ruisia a bhi ’n seilbh air puirt ann an Sina, air chumha gu’m bi còir aig soithichean a cuid cheannaichean fhéin a dhol a mach ’s a steach mar is miann leotha gu malairt a dheanamh. ’Se ’s dòcha gu’n toir Ruisia agus a Ghearmailt géill dhi anns an ni sin, agus ma bheir bidh cùisean ceart gu leòr; ach mur toir bidh tuilleadh m’a dheibhinn. Tha Breatuinn ullamh gu dhol a chogadh air son a còirichean a chumail ann an Sina, agus tha dùthchannan eile toileach a pàirt a ghabhail.

Tha an t-Urr. T. De Witt Talmage, searmonaiche ainmeil baile mor Washington, an deigh pòsadh. Tha a’ bhean a phòs e da fhichead bliadhna dh’ aois, agus tha Mr. Talmage e-fhein thairis air tri fichead bliadhna s’a sia.

A. J. G. MacEachuinn,
Fear Tagraidh. Comhairliche
Notair, &c .
Fear-ionaid ard chuirteanNova Scotia
QuebecagusNewfoundland .
SIDNI, - - - - C. B.

Siosal & Crowe,
Fir-Tagraidh, Comhairlichean Notairean &c
SIDNI, C. B.
CAILEAN SIOSAL. W. CROWE.

D . A. HEARN.
Fear-Tagraidh, Notair &c . &c .
SIDNI, C. B.

D. A. MacFHIONGHAIN,
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, Etc.
Baile-Sheorais, E. P. I.

Dr. G. T. Mac GILLEAIN
DOTAIR FHIACAL,
OIFIG—Os cionn Stor Harrington,
SIDNI, C. B.

Ioseph A. MacGillios, Q. C., M. P.
Fear-Tagraidh, Comhairliche, Notair, &c .
SIDNI, . . . C. B.

Indurated Fibreware

Tha an seorsa so na ’s daoire na na bucaidean cumanta, ach ’s math is fhiach iad sin; tha iad na ’s buaine, agus mar sin ’siad a’s saoire.

THE
E. B. EDDY, Co.,
LIMITED,
HULL, CANADA.

---

[248]

[Vol . 6. No. 31. p. 8]

ORAN.

Air Latha na Maoile Ruaidhe.

LE DONNACHADH MAC-AN-DUBH-SHUILICH FEAR BRATAICH CHOLLA NA CEAPICH.

AIR FONN: —Oran Morair Ghlinne Garraidh.

Ho fairegan o ho,
Ho, ro no co latha,
Gur h-e Colla ’n ceann feadhna
Gleachd mu’n tom a bh’aig athair;
’S iomad spailp de dhuin uasal
Bha mu’n cuairt dhuit an la ud,
B’fhearr na clogaide cruadhach
Bhi mu d’ ghuaillibh ’s mu t-amhaich.

Chaidh na Tuathich gu pròisail
Ann an òrdagh a chatha,
Ach bha Colla ro sheòlta
Dh’fhan e stòlta gu latha.
’S iomad cumha le stòras
Gheibheadh Tòisach na Maighe,
Ach le uabhar is Glòir-mhiann
Chaidh e chòrdadh le claidhibh.

Sud an còrdadh gun ghliocas
Rinn thu nis ann ad an-toil;
Fhuair Colla fo chis thu
Cho min ris an lamhainn.
’S iomad cradh leaba is litir
Chaidh dh’Inbhirnis le do chàirdibh,
’S bochd nach d’fhuair thu diseursadh
Bhliadhna phàighadh am mal dhuit.

’S iomad musgaid ’s pic iubhair
A bha ’n cuidachd a mhi-rath,
’S iad a tilgeadh cho fada
Ri cairteal a mhile.
Cha do shanntaich sibh teicheadh
A luchd nam feadanan cinntach,
Ach bhi sàthadh nam broillach
Sud an cothrom a mhill iad.

Bha thus a Cholla ro thapaidh
Mhic Gilleasbuig na mòrchuis;
Leig thu h-uc na coin sgaitach
’S cha robh cadal air doigh dhaibh.
Ged a b’inghneach na cait iad
Cha robh chridh aca sgrobadh;
’Nuair a sgaoil thu do lion riu
Thug thu mhiagail d á ’n srònabh.

Cha b’e sgobadh an t-seangain
No mar gum beanadh dhuit deargann,
A bha ’m buillean nan gaisgach
Chleachd na glas-lainn mar armachd.
’S ann a leigeadh iad smear ris
Far am beanadh cruaidh dhearg dha,
Us bhiodh eanchainn nam mullach
Tigh’nn mu muineil ’gan salachadh.

Dh’innsinn cuid de bhur beusan
Bha sibh treun ann san tòirachd,
Us bha bhuil air Clann Chatain
Gum b’e fasan Chlann Domhnaill.
A bhi cruaidh air chul claidhibh
’Nuair a chaitheadh iad lòd orr,
Eadar fhearaibh us ghillean
Bhi le sginnibh nan sgornain.

’Nuair a rainig thu ’n làrach
An robh àbhaist do sheanar,
Bha Clann Chatain ’sa ghàirich
’G’iarraidh fàbhair d’an anam.
An sin gheibhadh tu t-ailghas
Chur am paipeir an ceangal,
’S ged tha Chepach na fàsach
Tha i paighte le ceannabh.

Ged a ghlaodh iad ruibh anaghlas
Mu anmoch an fheasgair,
Chuir sibh sgapadh a mheanbh-chridh,
An luchd mamadh a pheice.
’Gun ruith feadh nam bruachan
Us ’gan cuartachadh dhachaidh,
’S ’gam paighadh na ’m fiachan
’S mor an ionndrinn dhoibh Lachann.

Bha Mac Choinnich ceann airm leo,
’S bu mhor earba as a mhathas,
Le a shaighdairibh faoghluimte
Fo ’n aodichibh dathar.
Nuair bha dhag air a seursadh
Sheall e geur ann san amharc,
Sin ’nuair phaigheadh an t-eudach
Bha ri earball na mnatha,

Gur h-e Aonghus bho ’n Tullach
An sar churaidh nach diobradh,
Bha air aodann an dùin ud
Us bu chunnart e cinnteach.
An am cruadail no gaisge
Cha ’n ann tais a bhiodh t-inntinn,
’Nuair a chaidh tu ga bhualadh
Gun d’fhuair thu fo chis e.

Bha Mac Coinnich na laidhe
’S rinn e chlaidhibh a shineadh,
Bha luaidh aig an Tullach
Mar a bhuineadh dha shinnseadh.
Cha robh ’n Lochidh no’n Spiathain
Fear a dh’iarradh gu strith riut,
A laoich ghleusta gun ghisrag
’S tu nach tilladh fo mhi-chliu.

’S tu nach tilleadh fo thàmailt
Bha thu dàna ’san iomairt,
’S tu choisinn buaidh-làrach
’S nach d’rinn pàrladh a shireadh.
Ach ceum air adhart le cruadal
Mar bu dual duit dhuit o d’ chinnadh,
Chuir thu maoin air na Tuathich
’S ann leat fhuair iad am milleadh.

Thoir mo shoraidh le dùrachd
Dh’ionns’ na triùir tha sa Bhràighe,
Gu Colla an làmh threubhach
E-fhéin ’s a dha bhràthair.
Na fir chalm’ fhuair an toiseach
Ann an toital nan clàidhean,
Gun robh agaibh mar sgeith dhuibh
Ainglean Dé anns gach àite.

Nam bu mhis a b’fhear seòlaidh
Air na seòid ud an dràsta,
Bhiodh fear air gach uilinn
Chor ’s nach leigte ’n aon bhlàr iad.
Cha robh eagal no giorag
Air sàr ghillan na tàbhachd,
’S ann a bha iad sa chuimasg
Mar sgeith chunnart róimh ’n cairdan.

’S e a Cholla mo dùrachd
’S tha mo dhùil ri e thachairt,
Thu bhi t-uachdaran dùthcha
Eadar Dùnan ’s an Ceapach.
Eadar Ruthain us Spiathain
’S cill-mo-niobhaig a chladaich,
Ann am paigheachas sgriobhte
’S lamh an righ ris a chairt ud.

Cuim nach cuirinn-sa cuairt
Air Gleann Ruaidh ’san robh ’m baital,
Eadar monadh Dhruim-uachdair
Cnoc na Cuaille ’s an Teagal.
Gun aon mhir a bhi bhuait dheth
Ach cnuac Choir-an-easa,
Fearann dùthchais Mhic ’ic Mhartuin
Bu neo-nadara cheagadh.

ALASDAIR AN RIDGE.

AN DA LEIGHEAS
AGUS
K . D. C. PILLS
Leigsidh iad an da Eucail Mhor
CION-CNAMHAIDH agus TEANNTACHD.
Cuir a dh’ iarraidh sampuill, teisteannais us urrais.
K . D. C. COMPANY, Ltd.,
New Glasgow,Nobha Scotia. —agus—127 State St Boston, Mass.

Taghail aig Stor
MATHESON , TOWNSEND & CO. ,
agus faic na tha aca do
bhathar de gach seorsa agus
e ri reic gu saor.
Math ar duthcha tha ’nar beachd.

NIALL Mac FHEARGHAIS,
TAILLEAR.
SIDNI - - - C. B

$1 .00 air 80c.
Tha tuilleadh ’sa choir de bhathar tioram againn, agus fad da sheachdain bheir sinn seachad fiach dolair de bhathar air ceithir tasdain (80c.) a dh’ airgead. Thig mu ’m bi ’n t-am seachad agus
FAIGH BARGAN.
McDonald Hanrahan & Co.
Sidni, Iulaidh 16, ’97.

C’AIT AM FAIGH MI?
Saibh, Glasan, Luaidhe, Sgeinein, Lainntearan, Sguabaichean, Paipear-tearra, Paipear-tubhaidh.
Olla, Fudar, Glaine, Siosaran, Tairnean, Bucaidean, Tuaghannan.
GHEIBH AIG
C . P. MOORE,
Sidni, C. B.